వేమన పద్యములు

భత తల

(' అకారాదిగ కూర్చబడిన 5000 పద్యములు )

భామాినిలియము,
చివరాయ ఆంధ
he ఇ2౭౭చిచిచీ
గా పం శ స్‌!
విభాగ నంఖ్న Bee: PT ne]
So Ew

త్రై నేదునూరి గంగాధరం

ముఖచి(త్రం :

VEMANA PADYAMULU

(Arranged Alphabetically )

MN

x A Edited by

oN ee GANGADHARAM
ళో

First Edition September 1960
Price Rs 12/-

Rights reserved by the Publishers :

Publishers: ADDEPALLY & CO.

SARASWATHI POWER PRESS

(బహ్మత్రీ కవిస్మమాట్‌ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ M. a.
గారు ఇచ్చిన

తలినరద నప

శ్రీ నేదునూరి గంగాధరము గారొకరు తమ జీవితము జీవితమునంతయు
నాంధ ఛాషకొజకు వినియోగపరచినవారు. పరచుచున్నవారు. వీరు తెలుగు
సామెతలు, పలుకుబడులు మరియు వేమనపద్యములు పెక్కుకథలు సేకరించిన
వారిలో నెంతయో [శమపడి యివన్నియు సంగహించిరి.

ఈ తెలుగునాట బలుమంది తెలుగుసామెతలను నుడికారములను
గడచిన దశాబ్ది దశాబిన్న రగా (బచురించిరి. అందబును శ్రీ గంగాధరముగారి
సంకలనములనుండి మిక్కిలిగా సాయము తీసికొనినవార. చివరకు “ఆంధ
(పదెశ సాహిత్య ఎకాడమీ” వారు ప్రచురించిన తెలుగు సామెత లన్న(గంథము
కూడ వీరి పరిశమనుండియే చాలభాగము ప్రోవుచేసికొన్నది. నుడికారము
లందుంగూడ వీరి సాహాయ్యము కలదు.

ఇప్పుడు వీరు ఎమన్న పద్యములను ఐదువేల నేక్మత సం[గహించెను ,
ఇంత పని మున్నెవ్వరు చేయలేదు. ఈ పద్యములు కొన్ని యొక విశ్వబాహ
ఇని గృహమునందు, మరికొన్ని యొక కుంభ కారుని నివసనమునందు. గొన్ని
కొందజి నోళ్ళలో నుండును. వాని సిరీత్రి సేకరించుట యంత యోపికయో '
యెంత పట్టుదలయో యొక త్మీవమైన జీవితాశయముతో యొక నిరంతరనమె
నిగూఢీమైన జీవితోద్వేగముతో. బనిచేసెడివారికి మాత్రమే తెలియును. ఒక
కార్యమునందలి కష్టము తెలిసికొనుటకు నొకడు కొంత కాకపోయిన గొంత
యయిన నాపనిచేసి దాని ననుభవించవలెనయిన వలయును. లేదా మనస్సుతో
దానిలోని కష్టము నాలోచించియైనం దెలిసికొనవలయును. రెండును లేనివాని
కెంతటి దొడ్డపని సరిగా నర్థముకాదు. ' తెలిసినవాని “కేబ్బా ! ఎంత (శ్రమపడి
నాడు. ఎంత చేసినాడు అని యాశ్చర్యము కలుగును. గౌరవమును

4.

కొంత యెక్కువ చేసెను. దాని కోసమంత (పశంస చేయుదు వెందుకన
వచ్చును. అదికాదు. ఈనా డిట్టి కార్యముల కున్నంత యవసరము వేనికిని
లేదు. ఏజాతియైనను తన జీవితములో నొకప్పుడు - తన సర్వవిజ్ఞానము
“సనంచనా” వేసికొని యిది మన యా స్తియని చూచుకొనవలయును. అట్లు
తొలుతం జూచికొనినచోం దరువాత చేయవలసినపనులు సులభముగా నిర్వ ర్తించు
కొనవచ్చును. నేడు మన తెలుగుజాతి కట్టి యంచనా వేసికొనవలసి వచ్చిన
దినములు వచ్చినవి. ఇట్లన్ని జాతులును జేయుచున్నవి. భారతదేశమునం
దక్కిన భాషాపాంతము లిందులో మనకంటెం జాలముందున కేగినవి. మనమే
వెనుక పడియున్నాము.

ఇట్టి * యంచనా ” లో శ్రీ గంగాధరముగారి యీ వేమన పద్యసంకలన
యొక ఘట్ట మని చెప్పవలయును.

ఈ యంచనావలని [ప్రయోజన మేమి యన్నచో దీని పయోజనములు
చాల కలవు. వానిలో. [బధానమయినది “విజాన సర్వస్వము’.

విజ్ఞానసర్వస్వములు మన భాషలో నింతవరకు నాల్లయిదు వెలువడినవి.
ఇంకను గొన్ని రచనలో నున్నవి. అఆవియును దొందరలో వెలువడంగలవు.
ఇప్పుడు వెలువడుచున్నవి మున్ను వెలువడినవియు నన్నియు నససమ[గములే

సవలయును,

విజ్ఞానసర్వన్వ మనగా ' సరస్వతి విశ్వరూపము ఇది యనంతమయినది.
ఆ విశ్వరూపమును వేయిదిశలనుండి (పదర్శించవలయును.

అందులో ' వెమన్న పద్యములు ' ఒక దిశయొక్క సమ్మగరూపము.
అన్ని శాఖలయందును - నేటి యీ శ్రీ గంగాధరముగారి పరిశ్రమ ఫలితమయిన
యిట్టి యించుమించుగా సమ్మగరూపమన్న యీ [పయత్నమువంటి (ప్రయ
త్నములు సాగి యీరీతి రూపుకట్టినచో నా! విజ్ఞానసర్వస్వము ’ తొందరలో
(బత్యక్షమగును.

నెటి పిజ్ఞానసర్వస్వములు చెసిన కార్యములన్నియు నా విజ్ఞాన సర్వస్వ
మహాసము।దమును జాగినడిమోయరంచగా ఇ ౪

4

కొంత యెక్కువ చేసెను. దాని కోసమంత (పశంస చేయుదు వెందుక్షసి
వచ్చును. ఆదికాదు. ఈఊఈనా డిట్టి కార్యముల కున్నంత యవసరము వేనిక్షిన్సి
లేదు. ఏజాతియైనను తన జీవితములో నొకప్పుడు * తన సర్వవిజ్ఞానము
“ నంచనా " వేసికొని యిది మన యా స్టియని చూచుకొనవలయును. అట్టు
తొలుత జూచికొనినచో( దరువాత చేయవలసినపనులు సులభముగా నిర్వర్తించు
కొనవచ్చును. నేడు మన తెలుగుజాతి కట్టి యంచనా వేసికొనవలసి వచ్చిన
దినములు వచ్చినవి. ఇట్లన్ని జాతులును జేయుచున్నవి. భారతదేశముస,
దక్కిన భామా[వాంతము లిందులో మనకంటె. జాలముందున కేగినవి. మనషు
వెనుక పడియున్నాము.

ఇట్టి 6 యంచనా ' లో శ్రీ గంగాధరముగారి యీ వేమన పద్యసంకలన
యొక ఘట్ట ముని చెప్పవలయును.

ఈ యంచనావలని [ప్రయోజన మేమి యన్నచో దీని [ప్రయోజనములు
చాల కలవు. వానిలో. [బధానమయినది ' విజ్ఞాన సర్వస్వము ’.

విజ్ఞానస ర్వస్వములు మన భాషలో నింతవరకు నాల్లయిదు వెలువడినవి.
ఇంకను గొన్ని రచనలో నున్నవి. _ అవియును 'దొందరలో వెలువడంగలవు.
ఇప్పుడు వెలువడుచున్నవి మున్ను వెలువడినవియు నన్నియు నసమ(గములే
యనవలయును.

విజ్ఞానసర్వస్వ మనగా “' సరస్వతీ విశ్వరూపము ? ఇది యనంతమయినది.
ఆ విశ్వరూపమును వేయిదిశలనుండి (పదర్శించవలయును.

అందులో “వేమన్న పద్యములు * ఒక దిశయొక్క సమగరూపము.
అన్ని శాఖలయందును 'నెటి యీ శ్రీ గంగాధరముగారి పరిశమ ఫలితమయిన
యిట్టి యించుమించుగా సమ్మగరూపమన్న యీ (ప్రయత్నమువంటి (పయ
త్నములు సాగి యీరితి రూపుకట్టినచో నా ' విజ్ఞానసర్వస్వము ! తొందరలో
(బత్యక్షమగును.

నేటి పిజ్ఞానసర్వస్వములు చేసిన కార్యములన్నియు నా విజ్ఞాన సర్వస్వ
మహాసము[ద్రమును భాగీరధిపాయలవలె నింపును,

విజ్ఞానసర్యస్వ మనునది యొక్కనాటిపనికాదు. ఒక్కడు చేసెడిపని
కాదు. ఒకసారి చెసినంతన యెపోయెడి పనియుగాదు. ఈదశలలో మూడవ

న్‌

దసంతతదశ. ఆదశకు యోగ్యమయిన యొక విజ్ఞానసర్వస్వమును లఅక్ష్యముగా(

బెట్టికొనియె కొందబు తెలిసియు( గొందణు తెలియకయు నీ మహాకార్యమునందు
meg వారు తెలిసిచేయుచున్న ను దెలియక చేయుచున్న ను
వారి కార్యము పుశంసనీయమే. భవిష్యత్తున నెంతయో యుపయోగించును.
ఈ ప్రపంచాగ్నికి నేనుకూడ సమిధ నగుదును * అన్న యాధునిక మహాకవి
యర్థము ననుసరించి యీ (పయత్నములన్నియు నా ' విజ్ఞానసర్వస్వ " మన్న
మహాగ్నికి సమిధలు.

ఈ గంగాధరముగారి యీ సమిధ చాల యవసరమయినది. ఈ
వేమన్న లో - తెలుగు పలుకుబడులు - దేశ్యములయిన శబ్దములు - వ్యావహారిక
పదములు - తెలుగుజాతి ఆచారములు - అలవాట్లు - సామెతలు - మొదలయిన
వన్నియు విస్పష్టముగా నెజింగి యుపయోగించుకొనుట యిప్పు డెంతో తేలిక
యగునుగదా ! మరియు - నాటి సాంఘికవ్య వస్థ ఘు అర్థమునుండి ఏగ్భహింపం
బడే శవములవలెనున్న యాచారములమీద వేమన్న యె త్తిన దండు - దానివలన
సంఘస్థితి - భూతభవిష్యద్వ_ర్హనానములు ' దానినిబట్టి తీర్చికొననై న స్థితి జరి
యన్నియు. దెలిసికొని యాచరింపందగిన - వై యుండును.

ఇవియెకాక _ వెమన్న, మతమేమి ? అచలమా ? . తద్చిన్నమా ? ఈ
యచలాభాస ముదయించుటకు. బూర్వో క్రవిషయము లెట్లు హూతువు. తత్సత్వ
యమో తద్విపర్యాసమో యది నెడు [పాధేయము ? ఇట్ట బహువిషయ
నిరూపణ కీ (గంథము వేమన్న విషయములో దొల్లిటికంటె 'నెంతయో నౌల
భ్యము నేడు సమకూర్చగలదు. అ

శ్రీ నెదునూరి గంగాధరముగారు చేసినపని యింత గొప్పది. ఇది
ప్రచురించిన శ్రీ శ్రీ అద్దెపల్లి నాగేశ్వరరావుగారు దీనిలో సగభాగమున కర్తులు.

కదిం నగరము | ఇట్లు
20 - 6 - 60 విశ్వనాథ సత్యనారాయణ

ఇర గారాల మై టై గై

—_
వా

6
సహాయ [గ్రంథములు

* పి (బ్రౌను దొరగారు సేకరించిన యాబదిరెండు[గంథములలో ముప్పది
ఎనిమిది ఎ త్రివాయడమైనది,
కె. లక్ష్మణస్వామి మొదలియారు (ప్రచురణ
పమ్మి త్యాగరాజ శటిగారి (ప్రచురణ
లం
వావిళ్ళవారి (ప్రచురణ .
రాయవరపు పూర్ణ మా చార్యులు (పచురణ
వేదాంత సిద్దాంతము
వమన పద్య రహస్యార్ష న వ
వేమనార్యుని పద శబారములు
దధ
వెషు వారు కంపినీ వారి (పచురణములు
రు డ |
రాజమండి శ్రీ గౌతమ్‌ (గంధాలయములో గల నం. 148, 149, 156
151, 152, 1539, పుస్తకములు
= ఉమన్‌ వాక్యానుభవ శిరోమణి
. బాలస్వరూపానందుల వారి (ప్రచురణ
రెంటాల వేంకట సుబ్బారావు గారి (ప్రచురణ
. పి సాంబశివరావుగారి (ప్రచురణ
నా బంగారయ్యగారి (ప్రచురణ

3 పంచాగ్నుల ఆదినారాయణ శాస్త్రిగారి (పతి.

తొలినుడి

శ్రీరాజ్య లక్ష్మమ్మగారి పేరిట కా తేరులో నెలకొనియున్న (ప్రాధమిక పాఠశాలలో నేను
చదువుకొను కాలమున నవయుగ వైతాళికులు తెలుగు నుడుల పోడిములను నవయుగమునకు
అందించి విజ్ఞాన కాగడా వెలిగించి మించిన నవ్యాంధ్ర యగకర్తయు సర్వమత సమ్మతమును
రంగరించి యాంధ జనానీక మునకు ఉగ్గుపాలతో కలిపి పోసిన పితామహు6ండగు శ్రీకందుకూర్రి
వీరేశలింగం పంతులుగారు నన్నూ నా తెలుగు పలుకుల తెరవెంచి అంచిత కరుణార ర్హదృష్టితో
క “ ఆం(ధకవులు చరిత్ర, శ్రీరాజశేఖర చర్మితయు ” నాకు బహూకరించిరి.

హజముగా శిష్యవత్సల్యురును, సంస్కృతాంధాంగ్ల భాషారామ కేకియు విమర్శకా(గేనఠు

లగు ప. రామకృష్ణకవి M. &. గారు నాఉపాధ్యాయ తరిఫీజు తరుణమున శ్రీ కందు
కూరి వారి కరుణబడసిన వాడనని దెలసికొని బహుపీతితో నాకు కవితా సతికవసరమగు ఆంద
చందములు నేర్చి ఆనాటి నుండి వారి యంత్యము వరకు ఆదరణతో జూన్తూ తను గన్న
సంతానమువలె గాంచి నన్నింత వానిగా జేసిరు.

జానపద వాజ్మయ సేకరణ సంచారిగ్గా మదాసు మాగురు దర్శనార్హమై నేను వెళ్ళినపుండు
ఆం(ధవిశారదులగు శ్రీ తాపీ ధర్మారావునాయు(డుగారూ, శ్రీ గూడవలి రామ(బహ్మముగారు,
శ్రీ వేటూరి (ప్రభాకరశొస్త్రిగార్ల పరిచయము గలిగినది. మద్దురు వర్యులు అముదిత వాజ్మయ
సేకరణ నేను చేయుచున్నానని పైముగ్గురకు తెలియజేయగా అందు శ్రీ తాపీవారు వేమన వేద
సారమును కూర్చుమనియూ, కూర్చునపుండు 'మాయింట నిరాఘాటంగా కుడువ వచ్చుననియు
థ్రీ గూడవల్లివారూ, అట్లయిన మా(పాచ్యలిఖిత పుస్తక భాండాగారములోనున్న (బౌనుదొరవారి
సేకరణ వాజ్మయము నిచ్చెదననియూ వేటూరివారూ బాసలు గావించిరి.

యీ మహామహుల దయచేత నేను శ్రీ బ్రౌను దొరవారి యాబదిరెండు సంపాదిత (గంధ
ములలో ముప్పది యెనిమిది ఎత్తి[వాసికొని నేను తెలుంగు నేలనాలుగు చెరగుల తిరిగి పోవు
చేసిన పదియారు ముదణ (ప్రతులునూ కలపి అకారాదిగా కూర్చితిని,

యీ నాసంకలన సవితి అనాదరణ అంధకారాటవిలో చిక్కుకొని యుండ “ వాజ్మయ
మహాధ్యక్ష శ్రీ వడ్లమూడి గోపాలకృష్ణయ్యగారు ” విని(గని విచారించి శ్రీ అద్దేపల్లి దంపతుల
ఆదరణ కాంతిని. గల్పించారు. ల

నా కోరిక మన్నించి వెంటనే దీనికి అభిప్రాయాశీర్వచన లిచ్చిన “* కవిస్మవాట్‌
శ్రీ విశ్వనాధ సత్యనారాయణ ]|. &. గారికి, యీ[గ్రంధ నిర్మాణములో తగిన సలహాలు నిచ్చి
శ్రీ మధునాపంతుల సత్యనారాయణశాస్త్రిగారిక్కి . వేమన చారిత్రక చిత్రములు వ్రాసిన
Y. సుబ్బారావుగారిక్కి వేమన సంక్షిప్త చరిత వాసియిచ్చిన శ్రీ పోలిశెట్టి నాగేశ్వరరావు
గారికిసి,. "దీనిని అచ్చునకు సరిపడు గంథముగా తయారు చేయుటలో, శ్రీ ' పెనుమం(ట
సుబ్బయ్య గారికీ, పద్యములు సూశ్రీకరించుటలో నూ, ఇంకా అనేక విధముల తనశక్తివంగన '
లేకుండా శ్రమించి నాకు సహాయ్యముజూపిన చిరంజీవి, అష్టావధాని, బొత్సకవి (శాంతీ (శ్రీ)

రి

గారికి అచ్చు పూఫులు జూచుటలో ముఖ్యముగాతోడ్చడిన క్రీ పున్నమరాజు నా గేశ్వరరావుగారికి,
శ్రీరాపాక కృష్ణమోహనరావుగారికి ఆరంభము నుండి అంత్యమువరకూ దీనిని అన్ని విధముల
పుస్తక రూపముగా తయారు చేసియిచ్చిన శ్రీ సరస్వతీ పవర్‌ _పెస్‌ వర్కర్లకూ నేను హృదయ
పూర్వక వందన, అభినందనము లిందుమూలముగా నందించుచున్నాడను.

ఇందు [పచురించిన వేమన 5000 లు పద్యములు కేవల వేమనవే గావు, వేమన యందున్న
గౌరవ | పపత్తులతో స్వరచనలు కొందరు యిందులో చేర్చినారు.

ఇతర (గంధముల లోనున్న పద్యములు కొలది మార్పులతో వాక్సాహిత్యకారులు కొంత
సాహిత్యమును జేర్చిరి.

పద్యపాదములు విరచి యితర పాదములతో(గలపి అపభ్రంశముగా es సంఖ్య
"పెంపొందించారు కొందరు.

వెమన్ల పద్య ప్రచురణ కర్తలు కొందరు వారి కందిన మట్టుకు ఆదే వేమన సర్వస్వమని
(ప్రకటించారు.

చరిత్రకారులు, ట్రీకాకారులు, విమర్శకులు, వ్వాసకర్తలు, అభిమానులు, వారివారి యిచ్చకు
నచ్చినట్లు మార్పు. కూర్చు, చేర్పు, తీర్పులతో సిద్ధాంతీకరించిరి.

అందుచేత యిందులో వివరించిన లోపములునూ, చేరని పద్యములునూ, నాకు యిప్పించిన
వారికి కృతజైత తెలిపుకొంటూ ద్వితీయ ము[దణమున చేర్చుకొందును.

25-_7_60
టౌను పోలీసు లెను ఇట్లు
రామక ఎమైస్కూలు భాషా సేవకుడు
చం

లక్షివారపు పేట = నేదునూరి గంగాధర ౦
రాజమండి

వేమనజిపితం

వేమనయోగి వకాలంవాడో, వ(పాంతం వాడో వకులం వాడో
ఎవరూ సరిగ్గా చెప్పలేక పోతున్నారు. ఈవిషయమై. పండితులలో
అనేక అభి పాయభేదాలు వున్నాయి. ఈయన్ని, ఒకరు 15వశ తొబి
వాడంకే మరొకరు 17వ శతాబ్ది వాడంటున్నారు. ఒకరు కొండవీటి
(పాంతంనాడంశే మరొకరు కదిరి దగ్గిర కటారుపల్లె పాడంటు
న్నారు. అలాగే ఒకరు ఈ యన్ని కాపుకులస్థుడంకే, మరొకరు రెడ్డి
కులస్లు డంటున్నా రు. ఈవివాదాంశాలు చారిత్రక పరిశోధకులకి క
తేసి వేమన చెప్పిన పద్యాల ఆధారంతో వేవునయోగి కుల,
కాల నిర్ణయాలు చేద్దాం.

సల
థి
“ మనమున వేసిన | మైనపు బిడ్డే
(వణతము నై. దగు | అక. దొడ్డ
యనువున జేసెను | నందజనొడ్డి ఇ
వితతముగాం గను | వేమన డ్డి”
ఈ పద్యంవల్ల వేమన డ్డి కులన్థుడని. స్పష్ట మనుతున్న ది.
మరో పద్యం చూద్దాం :-
చ
“ ఊరుకొండవిడు | ఉనికి పశ్చిమ విధి
మూగ చింత పల్లె ! మొదటి యిల్లు
ఎడ్రె శెడ్డి కులమ | దేవుని తెల్పుదు”
Gs GB
ఈ పద్యం వల్లకూడా వేమన డికులసుడసీ, జన్నస్థలం కొండ
ma థి థి
పడనీ తెలుస్తూ వుంది.

“ నందన సంవత్సరమున
పొందు గా_ర్తీకశుద్ద | పున్నమనాండున్‌
వింధ్వాది సతు బంధన
నందున నొకప్‌రు. డేలు ! నరగున వేమా.”

ఓ

II

10

పై పద్యమును బట్టి వేమన 1412 లో నందన సంవత్సర కార్హిగ
పూర్ణిమనాడు వేమన జని శంచాడని నిర్ధారణ చేశారు.

“కదిరి తూర్పునందు ! ఘనత శోభిల్లగా
బరగు వరకటార్ల ! పల్లె వెలసి
యచల నిష్టయాడ | వవురి యుంజెదరడరూ *)

ఈ పద్యంవల్ల వేమనయోగి కదిరి దగ్గిరవున్న కటారు పల్లెలో
మరణించినట్లు తెలుస్తున్నది. ఇప్పటికీ ఈపల్లెలో వేమనయోగి
సమాధివుంది. ఇక్కడ | పతిసంవత్సరం వేమన యోగికి పెద్ద వుత్సవం
జరుగుతుంది. ఈయన శార్యరినామ సంవత్సర చై(తళుద్ద నవమి
నాడు సిద్ధి పొందినట్టు కటారు పల్లెవానులు చెబు తారట.

వేమనరయోగి జీవితం విషయమై ry ఈకథ [పచా
రంలోవుంది.

ఫొండపీడును మొబ్ద్పమొదట పోలయ వేమా డ్డి పరిపాలించాడు.
తరేవాత ఈయనకొడుకు అన వేమా రెడ్డీ, అన వేమారెడ్డి కొడుకు అన
పోత వేమారెడ్డి, అనపోత వేమారెడ్డి కొడుకు కువూరగిరి వేమానెడ్డ
పరిపాలించారు. ఈ కుమారగిరి వేమా రెడ్డి 14 సంవత్సశగాలు రాజ్య
పాలన చేశాడు,

ఈయన కాలంలో పాంచాలపురంలో ఓట బాహ్మాణ యువకుడు
ఒంటరిగా జీవిస్తూ వుండేవాడు. ఆపుర సమిపంలో ఓ అడవివుంది. ఆ
అడవిలో _ భిల్లజాతి వారు నివసించేవారు. భిల్లక న్యక ఒకామె ఈ
(చాహ్మణ యువకుణ్ణి చూసింది. మోహించింది. పెళ్ళికూడా చేసేను
కుంది అతణ్ణి. ఆ అడివిలో “అపరుసవేది” వున్నట్టు (బాహా డికి
తెలిసింది. అడవిలోకి ఎలాగైనా పోయి పరుసవేది సంపాదించాలను
కున్నా డతీడు. ఓరోజున అతడు, భిల్లులు నివసిస్తున్న అడివిలోకి తనను
తీసుకు వెళ్ళమని భార్యను కోరాడు. ఆమె అతడిమాట కాదనలేక
పోయింది. రహస్యంగా అకతత్ణి అఆడివిలోకి తీసుకువెళ్ళింది. ఆ అడినితలో
ఓచోట “పరుస వేది” కక (పవహించడం చూశా డతేడు. అతనికి

| 11

ఆశపుట్టింది. భార్యకి తెలియకుండా ఓ వెదురుగొట్టం నిండా పరుస
వేది నింపుకుని అడివిలోంచి తిరిగి వచ్చేశాడు.

ఇతనికి ఓ కోమటిస్నే హితుడు వున్నాడు. కోమటి యింటికి
వెళ్ళాడు. అతడియింట్లో ఓదూలానికి పరున వేదితో నిండివున్న వెదురు
గొట్టాన్ని వేలాడగట్టి, జాగ త్తగా వుంచమని స్నేహితుడితో చెప్పి
(చాహ్మకు వెళ్ళిపోయాడు.

కొన్నాళ్ళకి వెదురు గొట్టంలోవున్న పరుసవేది, దాని కిందవున్న
ఇనుపకడ్డిల మోదపడింది. దాంతో అవన్నీ జంగారపు కడ్రీలగా మారి
పోయాకఘు. ఇది కోమటి చూశాడు. ఆశ్చర్యపోయాడు. గొట్టంలో
వున్నది పరుసవేది అని (గహించాడు. ఎలాగైనా దాన్ని దొంగి
లించాలనే దురాశ కలిగిం దతనికి. వెంటనే పరునవేదిని మరోచోట
రహస్యంగా దాచి, తనకొంపకి నిపష్పుఅంటించాడు. తగలబడిపోతున్న
న్నే హితుడియిల్లు చూసి (్రాహ్మడు పరుగెత్తుకుని వచ్చాడు, పరుస
వేదితోనిండియున్న గొట్టం యింకా ఆయింటోనే వుందనుకున్నాడు
(బ్రాహ్మడు. గొట్టం తెచ్చుకుందామని వెంటనే మం%ల్లోకి దూకాడు.
మరణించాడు. ఆ తరవాత కోమటి పగుసవేది సహాయంతో మణు
గులకొద్ది బంగారం తయారుచేసి భాగ్యవంతు డయ్యాడు.

ఈసంగతంతా కొండఏటరాజు కుమారగిరి వెమూా రెడ్డికి "తెలిసింది.
కోమటి భాగ్యమంతా తనస్వాథివ చేసుకున్నాడు. ఇది చూసి
భరించలేక కోమటి ఆత వాక్య చేనుకు? "చ్చిపోయాడు.

-ఈపాపం పోగొట్టుకోవాలని కుమారగరి వేమారెడ్డి జీర్ణ చేవాల
యాన్ని బాగుచేయించాడు. స్యతవలు కట్టించాడు. చెరువులు
త్రష్వించాడు, అంతేకాదు తీనకొడుకులకి ఆ_బాహ్మడి వేరూ, కోవ
"వేరూ పెట్టాడు. ఈయన పెద్దకొడుకువేరు కోమటి వెంకాెడ్డి. అన
వేమారెడ్డి అనికూడా పిలుస్తారు. చిన్నకొడువేరు రాచక వేమారెడ్డి
మూడవకొొడుకు వేమారెడ్డి, ఈయనే వేమనకవి.

12
వేశ్యాలోలత

వేమన యవ్వన కాలంలో చలచిత్తంతో తిరుగుతూనుండే వాడు.
అది చూచి తల్లీ, అన్నగారూ అసహ్యించుకునేవాళ్ళు. వదిన
మాతం అతడు ఎన్ని చిలివిచేప్పలు చేస్తున్నా సహించేది. కన్న బిడ్డ
కన్నా ఎక్కువ మాతృవేమతో చూచేది. వేమన కూడా ఆమెని
కన్న తల్లిలా (వేమిస్తూ, ఆమెకు అడకువగా వుండేవాడు.

ఇలా వుండగా చేమన ఓ రోజున ఓ అందాల వేశ్య వలలో
బక్మాదుః అప్పటినుంచి ర్మ్యాతీపగలూ ఆమె యింటిలోనే గడు
పుతూ, వదినె వమైనా అనుకుంటుందని, అప్పు డప్పుడు వాతం
ఇంటికీ వచ్చేవాడు. ఇలా వేశ్వతో కాలం గడుపుతూ, ఇల్లుగు ల్లచేసి
చేతికి దొరికిన సొమ శతా ఆమెకి యిచ్చేశాడు.

వదినగారి నగలు అడగడ ౦0

వేళ్యకి యివ్వడానికి మనేమా మిగలలేదు. వేమన విణారిస్తూ
కూచున్నాడు. అప్పుడు వేశ్య అతడి దగ్గిరికి మెల్లిగా చేరింది.
“ నాకోరిక చెల్లించావంశే చేను శాశ్వతంగా నీదాన్ని అయిపోతాను. ౫”
అంది. . అందుకు వేమన * అబేమిటో చెప్పు. (ప్రాణమైనా స శే నీకు
యిచ్చేస్తాను ” అన్నాడు. “ అయితే మో వదినగారి కుడి ముక్కు-న
వున్న బులాకీ తెచ్చియ్యి ” అంది వేశ్య. ఆమె మాటలు వినగానే,
వెమనకి గుండెల్లో గునపం పోటు పొడిచిన ట్లయింది. సంధిగ్షా వస్త లో
పడిపోయాడు. నోట మాటరాలేదు. 'వేశ్యకి యిచ్చినమాట తప్ప
డమా ? లేక తల్లిలాంటి వదినగార్ని, మేక్కు-బులాకీ అడిగి తేవడమా ?
అంతేకాదు పీ మంగళనసూ[త్రమూ, ముక్కు బులాకీ తీయరానివి
కడా!
ఇలా ఆలోచిస్తూ మతిలేనివాడిలా యింటికి చేరాడు. మానంగా
కరూచున్నాడు. వదినే అతడి వెఖరి (గ్రహించి * ఏమికావా”” లని
అడిగింది, వేశ్యకోరికను మెల్లిగా వెల్లడించాడు.

13

వదిన నరసమాంబ వేమన - పవిత్రపృాదయం (గ్రహించింది. అత
డితో యిలా అంది * నువ్వు అడిగినళ్టు నాముక్కు. బులాకీ యిసాను
పీక, నువ్వు దిన్ని తీసుకుపోయి, వెశ్యని నగ్న ౦గావుండి వొంగొని వాలు
మొగ్గవేసి రెండుకాళ్ళ మధ్యనుంచి, " ఈనగ అందుకోమ ని చెప్పు.
నువ్వు ఎదురుగా నిలబడిదిన్ని అందియ్యి. *”” అందుకు నొప్పుకున్నాడు
వేమన. వేశ్యయింటికి వెళ్ళాడు. వదిన చెప్పినట్టుగా నగ అందిం
చాడు. ఆ సమయంలో వేశ్య నగ్న శరీరంచూాసి అసహ్యించుకున్నా డు.
ఛీ ఛీ అనుకుంటూ తిరిగి యింటికి వచ్చాడు. మససువిర క్రి కలిగింది,
వదినగార్ని చూసి నమస్కరించాడు. *“ అమ్మా! నువ్వు నా జన
న్మేతం 'తంవించాను. నువ్వు సావూాత్తూ ఆాంకరివి. రుకుల తీర్చుకో
లేను త్రల్లీ ! ” అన్నాడు. వేమనని ఆశీర్వదించింది ఆమె.

వేమన వ్యవసాయం

తరవాత వేమన వ్యవసాయం చెమ్యాలనుకున్నా దు. అన్న
గార్ని అడిగి పొలంతీనుకున్నా డు క సేవ్యం (వారంభించాడు. కాని
ఈతని వ్యవసాయం విపరీతంగా పరిణమించింది. అతడు అందరిలా
పొలంలో సశ్యం వేయక చేదు (వెరి) పుచ్చపాదులు పెట్టాడు... ఇది
చూచి వూళ్ళో వాళ్ళంతా వరి వేమన అని విలిచారు. ఎంచేత
నంకే వెరిపుచ్చకాయలు లోకానికి ఎంత ఉపయోగమో వేమన
కూడా అంతేనని వారి అభ వాయం.
ఎంతే పనికి రావని (_(పజలు అనుకున్నా రో అంత విపరీతంగానూ
పుచ్చకాయలు కాశాయి, పుచ్చకాయలు ఎవరుకోసారో వారికి
పుచ్చకాయలే కూలిగా యిస్తానని వేవున చాటించాడు. ఊల్లో
వాళ్ళు మరింత నవ్వడం ఆరంభించారు. అప్పుడు గతిళేని ఓముసిలిది
పుచ్చకాయల కోతకి వెళ్ళింది. సాయంతంవరకూ పనిచేసింది. వేమన
ఆమెకి మూడు పుచ్చకాయలు యిచ్చాడు, అవి తీసుకుపోయి తన
కొడుక్కి యిచ్చింది ముసలమ్మ. కొడుకు ఓపుచ్చకాయని పనికిరాదని

14 '

దొడ్లోకి విసిరికొట్లాడు. అదిబద్దలయింది. అందులో గింజలు ముత్యాల
య్యాయి. కళ్ళు మిరుమిట్లు కొల్పాయి. ఆశ్చర్యపోయారు. వాటిని
భద్రంగా దాచుకున్నారు. మన్నాడు ముసలమ్మా, ఆమె కొడుకూ
కోడలూ ముగ్గురూ కలిసి కూలికి వెళ్ళారు. వేమన యధాప్రకారం
మనిషికి మూడేసికాయలు కూలి యిచ్చాడు. కాని వాళ్ళ ఆశ తీరక
దొంగతనంగా శెండేసి మూడేసి కాయలు వొడులలో దాచుకుని
యింటికి తెచ్చుకున్నారు. కాని వేమన యిచ్చిన కాయల్లోనే
ము త్య్వాలున్నాయి. మిగతా వాటిల్లో పురుగులున్నాయి.

ఈవిషయం వూరంతా పాకింది. అంతా వేమనని “వుహోతు డు?
అన్నారు.

వేమన డాయ పంపకంగా అన్న దగ్గిరికి వెళ్ళి “అన్నా ! నేను పండిం
చిన పుచ్చ కాయల్లో భూమిపన్ను పోను మిగతావి నువ్వూ నేనూపంచు
కుందాం, రా అన్నాడు. అందుకు వేమనను అన్న గారు, నవ్వి పరిహా
సించాడు, మహోత్నుల చర్యలు _పాకృతులకు అర్థంకావుక దా !
వేమన వదిన అతని మహాత్యం తెలిసింది కనుక, భర్తని వొప్పించి
వాటా తీసుకు రమ ని పంపింది. అతడు వెళ్ళి, వేమన చెప్పిన పకా
రం పీపుచ కాయ బద్దలుకొట్టి చూశాడు, అందులోంచి మంచి
ముత్యాలు రాలాయి. అన్నగారు ఆశ్చర్యపోయాడు. తమ్ము డి నిజ
స్వరూపం తెలుసుకున్నా డు. అతణ్ణి బతిమాలుకున్నాడు.

అభిరామయ్యనివాంచిచూడ్డం

అభిరామయ్య రాచనగరంలో సువర్ణ కారుడు, అతనివద్ద, వేమన
వదినగారు నగలు చేయిస్తూ, ' వేమనని కాపలా వుంచింది. అభిరా
మయ్య (పతిరోజూ అందరికన్నా ఆలస్యంగా పనికి వస్తూ వుండేవాడు.
దీనికి కారణ మేమిటని వేమనకి అనుమానం కలిగింది. తెలుసుకకోవా
లనుకున్నాడు. అభిరామయ్యకి తెలియకుండా, అతని వెంకే "వెళ్ళాడు
వమన: అభిరామయ్య డారికి తూర్పుగావున్న వనంలో లంబికాళివ

15

యోగిని దర్శించి పూజచేశాడు. అప్పుడు ఆయోగి అభిరామయ్యని
చూసి “నాయనా! ఇన్నాళ్ళనుంచీ నువ్వు నాకు చేసిన సేవకు
సంతోషం. నాకు అవసానకాలం సమోావించింది. నువ్వు "రేపు ఉదయం
నాదగ్గరికి రా” అని చెప్పాడు. అది విని, వెనుక పొంచివున్న వేమన
ఆశ్చర్యవోయాడు. ఇంటికి యథా. పకారం వెళ్ళిపోయాడు. వదినెను
విలిచి రేపు వుదయం అభీరామయ్యను యింటికి వెళ్ళకుండా చెయ్య
మని బతిమాలాడు. అప్పుడు నరసమాంబ రాజుతోచెవ్పి అభిరా
మయ్యని యింటికి వెళ్ళకుండాచేసింది. అభిరామయ్య నగలుచేన్తూ, '
తేన దురదృష్టానికి ఎ'తో దురకిల్లాడు. రాజాజ్ఞ మోరలేకపోయాడు.

వేమన మర్నాడు పూజా(దవ్యాలుపట్టుకుని యోగిని దర్శించాడు,
సాష్టాంగ దండ పమూణం ఆచరించాడు. లేచి వినయంతో ఆయన
ఎదుట నుంచున్నా డు,

యోగి వేమనని మాచి, * నువ్వు ఎవ్వరవు ? ౨? అని అడిగాడు.
$s అయ్యా ! నేను అభిరామయ్య శిష్యుణ్ణి. మోకు మనుమళ్ణి,. ఆయన
నన్ను మోాదగ్గరికి పంపాడు. ” అన్నాడు వేమన. అది యోగ్‌ విని
“నాయనా 1 అతనికి (పాప్పి లేదు. నువ్వు సుకృతజన్నుడివి. అంచేత
నువ్వు నామం(త్రం పొందడానికి అర్హుడివి. * అని ఆశీర్వదించాడు. అతని
నాలుకమోద' భీజాశ రాలు లీఖింవాడు. మం(తో పదేశం చేశాడు.

అభిరామయ్యని. వేడుకోవడం

వేమన గురువు దగ్గిర శలవు తీసుకున్నాడు. ఇంటికి వచ్చాడు,
అభిరామయ్య' కాళ్ళమోద పడి తుమించేవరకూ వదల నన్నాడు.
నువ్వు రాజును. చేను నిన్ను క్షమించడ వేమిటి 2” అన్నాడు అభి
రామయ్య, తరవాత అభిరామయ్య వేమనను శత్షమింవా ననగా, జరి
గిన సంగతంతా వేమనచెప్పాడు. అది విని అంతా ఆశ్ర ర్య పోయారు.
అప్పుడు అభిరామయ్యకి వేమన “ఆర్యా! నువ్వు నాగురుదేవుడివి.
అంచేత నీపేరు శాశ్వతంగా వుండేలాగ, నీవేరు జోడించి * విశ్వదాభి

16

రాము వినురవేమ” అనే మకుటంతో ఏనాడూ ఎవరూ ఎక్క_డా
వినీ ఎరగని నారస్వతం సృష్టిస్తాను *” అని శపధం చేశాడు.

వేమన: పశ నఠలవాత ణం

ఈ ఏధంగా వేమన యోగిగా మారిపోయాడు. (పథమ గ
వదినకూ, ముఖ్యగురువు అభరామయ్యకూ వందనాలు అర్పంఇ
వారిశలవు తీసుకుని దేశాటన ఆరంభించాడు. (పకృతి రామ
"కాని! (పజాహృదయాల్లో గల శూవార హా ల పాత్తుచేసి అ
ఆటగా పాడింది పాటగా పద్యాలు చెబుతూ ఆబాలగోపాలానికి
మయ్య ఛశూషలో, తేనెలొలుకు భావాలతో సర్వమత సమ్మళే
కవిత్వ్యేం చెప్పి (పజా మన్ననలు అందుకున్నా డు, విన్న ప
వేమన వేదాతీతుడన్సీ వేమన వాక్యము వేదమనీ వెరి వేమనమా
వేద మయ్యాయని అన్నారు,

వేమన మహాప్రసానం

వేమన ఈవిధంగా చేశమంశా తిరిగాడు. అనేక మంది
తయారుచేశాడు. మందిరాలూ, మఠాలు కట్టించి తనమతం
కావించాడు. చివరికి తనవాళ్ళ నందర్న్నీ రప్పించి ఎవరికి
సినవి వారికి చెప్పి, వారంతా జయజయ ధ్యానాలు వె స్తుండగా
యోగీంద సాంపదాయానుసారం, మహాయోగి, మహాకవి.
మహాో(పస్టానానికి వెళ్ళిపోయాడు.

చేమన వేళ్యాలో లత్వము
(వద్యము 1807)

eam nl

స మ

MOTTE నల క
CREE

Yr wre!

we in apn TS
HEE ERA

చ A wp a
dn a సీసీ 4

క క.
ss TN ॥ COLE ఆ ఆకా జ్య లాలా
తాం ప స. ee ee nm
[SE ONO ga On ర ర న
ఇ ఇ కు. Wie జ జల A ఈం జ్‌ We ఉల కీ టీం క క + ర్న
ఇ లభ rt ః | 4 జీ nas
ఫర రే న్య ॥ క " ౯ . 4 . y ఇట ps
aan Sn per?
ఎ భే ly, sa gg ' si a
ఉ వ i గ. న er
wr | . by గ 4
5 ar, ల
ఖ్‌ ల
"_ శేశి జ ఇ తీసా £ి
. ॥ OI
'
ఖ్‌ ఏ జ్‌ ఇకో ** న్‌ U qT
శి జ్‌ క్‌
శ శ్‌ ' థి జ
చితి 14 0 + ళ్‌
ప i టన తే
గ్‌ రై
Meas Gre se ఇ aaa IL దిశి గటి బిర ams bshs sles ఆ అంట

వేమన వదినెగారి నగల నడుగుట
(పద్యము 2780)

(1990 యిరణల్లు
copes ses

rrr ర bop PAE 3; py A Cd Re నా mre (|
యలు మ? Fr Pr భం న ws
WA సో టట న పక? టా గ న EY:

a A గ ర త్‌ రచ / 2 Pa ల్‌

నరం

క్‌

ల ర ఖీ కో

ర క్ష శ rire పాంగ్‌

స రు అమల
line

FI

సెల్లో

pa జే. కష.
ర లో
నరస

ను

డి కకక. వ టల.

వను

గా Sew 5
SETAE sit init wie apa
rere AAA TIO Ait రం ia
a a 3 Nm . 1 En బో

GD cea
శ

CRS Te gee ప
sett TE తత చు DT enn జ

క జ్‌ se న్‌

వాల్‌ ఆ

డాం aa

స itu
చరా!

పూ

oD

Reape Al craw
Es ff oe ge!
Nir: Tr చ

ళా '

Cease

న క్ని +
OE I

లంబికాయోగిని అభిరామయ్యను వేమన పొంచిచూచుట
పద్యము 2484)

త్వ

[|

లం

బయ
N

గ్ర

హూ టి పళ్ళు 41 Ren
కం 24" Cow yn ఇ
క అశ 4 ge

కట nne!

వేమన గురూపదేశము
(వాక్యం 497)

ORE

య్యను వంచించీనందులకు క్షమింపమని వేడుకొనుట

Al

॥ [1
న.

we భజ

పకట

ట్ర

సు

METI TT ఇ ఇ అకా ఇం ట్రగఘయెయాటాం గంటా EET CO

Be అ

అభిరామ

(పద్యము 98021)

ff

Chen / 1 a ఫ్ర |
సంచారము -- (పచారము
(పద్యము 1/00)

గన i
వేమన

ఆగాము దలా. ఇ CJ

Mos అతడ

4 ఆ,"
సె
Ws" 44 హ్‌ స
, త Xe bX: ప 4 1 J
ఇ hr 1 5 స > మ | టు
Sao hh wa ర క ae క క
ఇవి

వేమన మహాపస్థానము
(వచనము 8240)

మనవి మాటలు

వేదసారమును గోరుముద్దలు? జేసి, ఆంధుల కర్పించిన మహో
యోగి వేమన, ఈయన మహాయోగియేగాక మపహాకవికూడాను.
ఈదివ్యపురుషుడు చదివినవారికిని చదువని వారికిని జ్ఞానులకును,
అజ్ఞానులకును గురి తప్పుని బోధలుగా ఆటవెలదులలో నూటిగా
జెప్పి నాడు.

ఒక అగమ్యమైన విషయమును సులభ(గాహ్యముగ బోధించుట
లో మేటి. ఆయన ఉపమానములు సాటిబేనివి. జ్ఞానమును నిత్యజీవిత
మునకు ముడీపెట్టిన మహోత్కుండాయన, అంత రక్ళుక్కు అంతే
విరక్షుడు మన తెలుంగవారి చరిత్రలో మరియొకడు కానరాడు.
“ కామిగాక మోత.కామిగాండు ” అన్నసూ క్రి ఆయనపట్ల చక్కగా
వ_ర్తించినది.

కందమునకు తిక్కనయు, సీసమునకు (శ్రీనాథుడు, ఆటవెలందికి
వేమనయు (ప్రసిద్ధిపొంది న కవులు. వేమన కవిత్వము జాను తెనుంగులో
"లేనెసోనలూరుతూ వుంటుంది. ఈయన(వాసిన ఆట వెలందులలో (పతి
పద్యమున అపారమగు అనుభవము, అర్థము నిండి వుండును. (వతీ
పద్యమును (ప్రతివారికిని జీవితము పొడవునను నూత నార్ధములను
స్ఫురింప జేయుచునే యుండును.

వేమన సంఘమును, జీవితమును సంస్కారరూపమునవూచినాండు.
ఆయనచూచిన జీవిత పుశిఖరములను, సంఘాన్న త్యములను ఎవ్వరును
ఉఊహింప జాలరు. ఆయన జూచిన స్లితికి సంఘము. జేరుకొనుటకు చాల

కాలము. బట్టవచ్చును. వ్య క్రి జీవితశిఖరములను యేకొలది మంది యో
కాని చూడలేరు. ఆయనచేసిన జ్ఞానబోధ లట్టివి. ఈయన సంఘ
మును నిర్శొాగమాటముగ విమర్శించాడు. ఆ విమర్శనలో పరిహాసము
మృదువుగ గోచరించును శాన్కి గంభీరదృష్టితో ఆ విమర్శనలను
మనము అరం చేసుకొం శు ో సళ్యమం లే ” అనివీంచును. సంభుదురా
చారములను గూర్చి ఆయన వాదయమెంత సంవమ్షోభపడినదో
సంఘ సంస్కారణలక్షై _ నిర్వికారుడగు ఆ అదె సే యోగిమూరి

క]
యెంతజాలిపడెనో మనకు కానవస్తుంది. ఆయన విమర్శించిన సత్య
ములు ఒక చేశ, కాబ, పాత్రలకు సంబంధించినవి కాక సర్వ కాలిక,
సార్వజనిత, సార్వ ేశికములై. విరాజిల్లుతూ వున్నాయి.

“ పొరుగింటి పుల్లకూర రుచి”? అన్నట్లు మనవారు పరభాషల
లోని [గంథములను చదువుటకు. చాల్పడుటయేగాని, జాతిరత్నముల
వంక చూడరు, మనసార స్వ తాన్ని ఖలంగాకుండా సంపాదించి సంరన్షీం
చిన మహామముడ (శ్రీ సి. పి (బ్రాన్‌దొరగారు. ఈయన ఆంగ్లో
యుండు, ఈయన వేమన _ పద్యములను $5 తాళభప(త(పతులు
(వాయించి. చెన్నపురి ఓరియంటల్‌ (గంథాలయంలో భాందుపర
చాడు. కొన్ని పద్యములు వర్చికూర్చి వాటికి ఇంగ్లీ షులో భావం
(వాసి అచ్చువేశాడు. దానితో వేమన ఘనత (పపంచవ్యా్షి
నందింది, |

వేమన పద్యములెన్ని యున్నవో సరిగా తెలియుటలేదు ఆయన
ఒక (గంథంగా (వాయక చేశసంచారం చేస్తూ, తనకు తోచిన భావ
"ములను, జూచిన పరిస్థితులను, ఇతరులు అడిగిన (పశ్నలకు సమాధాన
ములును పద్యములలో చెప్పేవాడు. శిష్యులు వాటిని కంఠస్థంచేస్తూ
వాక్సాహీత్యంగా (ప్రచారం చేశారు. అందుచేత అసలు వేమన
పద్యములలో కొన్ని వాక్యములు, కొన్ని భావములు మార్పులూ,
కూూర్చుల్యూ చేర్పులూ జరిగాయి. అవేగాక కొన్ని పద్యములే కూర్చ
బడ్డాయి. కాని కొంచెం నిదానించిన-చో “రాళ్లు %, “రత్నాలు
సులభముగనే గోచరిస్తాయి. ఈ పరిశీలన వాజ్మయ పరిశోధకులకు
విడిచిపెడదాము, “(వాల కందని పద్యముల్‌ వేల సంఖ్య ౨) “పదియు
నై దువేల పద్యములను ” అనే పద్య వాక్యములు (గ్రంథ సంఖ్యకు
తోడ్పడతాయి,

వేమనవీ అయినను కాకపోయినను నేను ము(డితౌము(దిత
(గంథములనుండి సేకరించినవి అయిదు వేల పద్యములున్నాయి.

పిటిని అకారాది[కమముతో నాకుతోచిన విజ్ఞాన విశేషాలతో సవ
ర్భించుకొంటున్నాను,

ఉత

Ill

వేమన తన కాలమున సామాన్యులువాడు భామనే వాడుటచేత
మనకు నాటికాలపుభాహష ఆయన పద్యములవలన లభిస్తుంది ఆయన
పద్యాలలో సామెతలు, జాతీయములు కోకొల్తలుగా వున్నాయి. నాటి
విజ్ఞానము, సాంఘీక పరిస్థితులు, మత సపడాయములు, విశేవవిష
యాలు కూట వేదాంతము, రసవాదాది శా న్ర్రవిజ్ఞానములాది
అశేవవిషయాలు మనకు ఈయన పద్యాలలో లభించగలవు. అనే
కులు అనేక విధములుగా ఈయన పద్యాలకు భావాలు చెప్పుతు
న్నారు. నేను విన్న విషయాలు వివరించు కుతూహాలమే నన్నీ
(గంథసంధానత్య్వమునకు పురికొల్పింది.

ఏ భాషలోను జ్ఞానవిజ్ఞానముల నింత సులభముగ సామాన్య
(పజానీకమునకు సూటిగాబోధించు కవిత్య్వరయాపమున మన వేవున కవి
త్వమునకు మిోరిలేవన్న అతిశయోక్తి కాదు. వేమన పద్యములు.
(ప్రతివారును భా క్షిశద్దలతో , _పరిశీలనాదృష్టితో నిత్యముపకించి
వారి వారి బుద్ధులకు తేగినటుల అమూల్యఫలముల పొందుదురు గాక
యని (పాంజలితో (పార్థిస్తున్నాను.

పొచీనాచార (పకారం [గంథారంభ మునందుండే, ర్రారనాదక
పద్యాలు చేర్చి తరువాత అకారాదిగా పద్యాలు కూర్చబడుట
ధర్మం కదా |

సకల సుకవి నికరానువర్తి

15-8-60 “ నేదునూరి గంగాధరం
'రాజవమ హేం[దవరము

కం.

క౦

ర0

కం

వేమనపద్యములు
(పొ రన తు ఫ్య ములు

(శ్రీ కర (బహ్మోకారుని
(పాకటముగ మదిని( జేర్చి | (పణవాళ్ళతితో
సోకి నటించెడి, న
పాకముగని దాయటువాలేో | భక్కుడు వేమా,
శ్రీ మూల శక్తి యనందగు
నామూర్వుల. గన్న తల్లి | నెంగాందనకన్‌
ధీ మూర్తి నెంచి చూడుము
సీ మూర్తికి సాటిలేదు | నిజముగ వేమా,

. శ్రీ యన మంగళ దేవత ;

శ్రీ యనా విషు పత్ని ! సిరి సంపదయున్‌ ;
శ్రీ యనెడు మూలళ ్షిని

(శ్రీ యని వర్ణింపు మెపుండు | స్టిరమతి వేమా.
(శరామ రామ నామము

మారాడకవిను నరులకు | మహి తాతు డై
యూరూరం దిరిగి చెప్పూమి

యాయాఢ తపఃఫలంబు | లగు వేమపతీ,
శ్రీరామ యనెండు మంత్రము

తారక మని యెటీ(గ మదిని ! ధ్యానపరురడై
సారముగోలిన నరునకు

జేరువగను బరమపదవి |! చేకుబు వేమా.

గురుస్తుతి '
భివదూరుండు శరభాంకుడు
శివ కీలుడు; వేయుంగోటి | సి ద్రేశ్వరుండున్‌

వేమనపద్యములు

శివ భృత్యు (డు, వటవమూాలుండు
శీవమయ చిన్న్మయుండుసోమ | శేఖరగురుడా. 6

చ, ధరనతి కీ ర్తిమంతుండును | డై వసముం డతిగోప్పు డోర్పుమిో
జఅురహిని కొండవీటి, యభి | రామయ నాగురువర్యుండాతండున్‌
మణియు(బభుండవిను నను! మానము లేదిశ, మోదునామముల్‌
స్టరముగనుండులాక యిది |! సిద్ధముసుమ్ము శ జగాన వేమనా! 7

తే, పరమగురుయడాభిరామయ |! పాదములకు?
జేతులనుజాచి (మొక్కి_తి | శిరముంజేగ్చి
తేపువినియును శ్షమియించె | నొప్పి దముగ
దలయంజేనందం దనపాటు ! ఫలము వేము. రి

కవిస్తుతి
కం శివ కవులకు, నవకవులకు,
శివభ క్షికి, తతగమునకు( |! జింతామణికిన్‌
శివలోక [పమథులకును
భివ్రనకు, గురువునకు శరణు. ! జేయరవేమా. 9

కుక వినీంద
ఆ, తోటకూరనె నం | దొగ్గల్నికె నను
దవిటి కుడుముకై న దవిటికై న,
గావ్యములనుం జెప్పు |! నునులెల్ల ధనపరుల్‌
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ. 10

కవిఘనత
ఆ, శొామిగాని వెయ ! కవిగాండు రవిగాడు,
కొమిగాక మోతు |! కామిగాంయు
కామియెనవా(డు 1 కవియగు రవియగు
ఏశ్వచాభి రామ వినుర వేమ, 1H

వేమనపద్యములు 7

కం రవికననిది, కవియెటుయగును
కవి యెబుయగని చోటు రవియు |! గానండు; ధరలో
రవికన్న మిగుల నెక్కూండు
కవియె విలసిల్లు నీవు |! గానవె వేమా. 12

వేమనను గుణించి
ఆ. కవిత గూర్చ బుద్ది గల్లంజేసె నజుండు
సముచితవుతితోడం | జక్కలాను
యొనర సంధ్య నిష్ట | హోవమతర్సణములం
జెలయగి కల్పనయు. | చేధావేమ. 183
. కూటికి లేనివానివలెం | గోపములేకను నెల్ల తావులన్‌
మాటికి, మాటికిన్‌, మరియు | మాటకు, మాటకుంబద్యపద్ధతిన్‌
ధాటి నెటుంగ6 జెప్పుచును | ఛారుణిలో శివరూప ఛథారియె
మాటికి నున్న వేమన, స | మానము లెవ్యరు? యురి వేమనా? 14
కం. వానను దడియని వారును,
పూనికి వేమన్న చేత | బొరయని వారున్‌
నానా దిక్కుల వెదకిన
గానమురా ! నెంత వానిం ! గానము వేమా. 15

th

ఆ. (బ్రహ్మ వాత శదురుం |! బల్కెడు వాండును

ఆదివిము సూ(త్ర ! మడంచు వాండు

మూడు కనులవాని | మొనసి నిల్లినవాఃడు

కాన బడరు నీవు | కాని వేమ. 16
ఆ. వేము-డిట్లు చెప్పు ! వివరపు వాక్యముల్‌

'వేముండిట్లు పోవు | వెట్టి పోక

పామరు లకు నెల్ల ! (ప్రతిపకుమై యుండు

పండితులకు నెల్ల | పరము వేమ. 17
కం, (శ్రీమ దుమాపతి యగు నా

స్వామికి ; దాసుండ నంగ | జగముల్‌ వొగడన్‌

వేమన పద్యములు

వేమన యనియెడు ధీరుండు
చేమంబున౭ జెప్పుం దీని | నిజముగ వేమా.

గంథసంయఖ్య

తే, నీతి వై రాగ్య, భక్కి, వి ! నీతులకును
ఘాత కులులగాని, జాన సం | కలితులకును
(వాలకందని పద్యముల్‌ 'వేలసంఖ్య
చేత ; నందుగ వేమనం | జెప్పెభువిని.

ఆ. శ్రీకర శివ తత్త ! శీలుడౌా వేమన్న
పదియునై దు వేల పద్యములను
లోకమందుంజెప్పె | (పాకృతుల్‌ దరింజేర,
విశ్వదాభిరామ | వినుర వేము,

గంథఫల॥[థుతి
ఆ. ఇవా పరంబులకును | నిది సాధనంబని
మంగళంబు లొనరు | ముహిలోన నిజమిది ॥వి॥

అ. ముక్తి మార్గమునకు | మూలమై తేగునట్టి
(గంథమంత జనులు | గడగి చదువ
విన్నవారికెల్ల ! విభవముల్‌ కలవయా ॥వి॥

కం. వేమన పద్యము లెల్లను
సామముతోం జదివినట్టి | సజ్జనులెల్లన్‌
సోవమున తలలల యాతని
సామాప్యము నొందంగలరు | సత్యమువేమా.

ఆ. వేయిపద్యముల, వి | వేకియె భక్తితో?
బఠనం జేసి నట్టి | భక్తులకును
'బాయకుండు మోత్స |! పధమరచేతిడై 1వి।

18

19

20

21

22

28

24

వేమనపద్య ములు 9

కయ శతసంఖ్య పద్యముల న
మతిమంతుండు పళననసేయ |! మమతలుదీరన్‌
అతీయను నాలుంగు పదముల
సితికంకుని పదముంజేరు | సిద్దము 'వేనూ ॥ 25

కం, ఒక పద్యంబును వుదినిడి

(పకటితమగుంగుట్టుం "దెలిసి ! పరికించినవో

సకలంబును (శుత్యర్థము

నికటంబగు నిటరహస్య | నిలయము వేమా. 26
కం. వేమున చెప్పిన మాటలు

సామంబున సకలవేద | సారంబుగదా ?

సామెత పంచాత్సరిలో

నీమహిమలు. చెలసియుంట | నింపగు వేమా. 27

ఆకారాది పద్యాను|క మణిక

ఆ. అంకిలెజీ౧ మాట | లాడ నేర్చినపుడె
విన్న పెద్ద తనము | లెన్న నేల !
విన్న చేతి దివ్వె ! పెద్దగా వెలుదా ॥వి॥ 1
ఆ. అంగవుందు లింగ | మతిశయంబుగం గట్టి
1 లింగమందు భక్షి! * నిలుపలేడు.
ము క్రి లెక తుదను | మూర్త్షుండె పోవురా ॥వి॥
పాఠాంతరము:. 1 లింగమందు ముకి, | లేడు నిలుప, 2 యతి తప్పినది. .
ఆ, అంగమందు లింగ | మతిశయంబుగలట్టి
లింగముందు భ క్రి ! లేక యున్న
దొంగ గొడ్డు మెడను | దుడ్డు, గట్టినయట్టు IR) త్రీ
ఆ. అంగ మందు లింగ | మవురంగ పంత
జంగ మందుంబెట్టి | యంగు పటజుచి
రంగుగాను వసుధం | (oXcXc జూడ రా |వి॥ 4
2

10 వేమనపద్యములు

ఆ, అంగము లెనిమిది |! నరసిన వారికీ
చి శశుదిగలుగు | త త్త (బోధ
ఆని యు ఆవి
మెలమి బోధ పడును | నెజీ సుఖ మొందును [వి॥ 5
వికేసాంశము :- యతి సరియైనది కాదు. యోగమునకు యమము, నియమము,
ఆసనము, (పాణాయామము, (పత్యాహారము, ఇారణము, ఛ్యానము, నమాధి అని
యెనిమిద౦గములు కలవు. వీటిని తెలిసిన వారికి తత్త్వము బోధపడును. చిత్తశుద్ధి
కలుగును. పరమపద సుఖము లభించును,
ఆ. అంగ మెల్లవదలి | యటుదంతముల నూడి
తనువు ముదిమిచేతం | దటచు వడక
ముప్పూ (తిప్పలంబడి | మోహాంబు వడువరు 1వి॥ 6

ఆం అంగ మేడ యబుక్తై లింగమెక్కుడయ్బ్యుక్తై
యెంగి లేడయిట్టి | యమేకమాయె )
యెంగి లెంగి లనుచు | నెగ్గులు పడనేల ? ॥వి॥ 7

చా అంగమ్మాలినవాండు చాతయగునా! | యెదారుగొక్లేరులున్‌
గంగా, నర్శడ, వింభు గాతముగునా! | గంగెద్దు *కాభరణముల్‌
శృంగారించినశంభు లేజి యగునా! | థీ రాబ్దీలో నెప్బ్పుడున్‌
కొంగను శ్రంచిన రాజవాంసయగపనా! | గోరాజ వేమాహ్వయా! 8
విశే:_ *గణము తేప్పినది, కావున “* భర్ణముల్‌ ”) అని వుండవచ్చును,
ఆ. అంగ యోగములును | ఆరుముతంబులు
మూడు ఊమూగములను | మునయరాదు
కడమ యోగమునను | కల్లును మోక్షంబు ॥వి॥ 9
విశే :- ఇందియాదులే “ఆత్మ” అనునట్టి యోగమువలనగాని శైవ జైష్షవ
శాక్రేయ గాణాపత్య సౌర -కాపాలిక అనెడి అరుమతములవలనగాని, “హఠ అయ
మం[తము ”” అనెడి మాడు యోగముల వలనగాని, మోక్షము కలుగదు - కడమ
యోగమనగా రాజయోగము-దీని వలన ముకి కలుగును,
ఆ. అంగ లింగములను | హరునితో మర్దించి
జంగ మింక (గంధి | భంగ పజచి
రంగుగాను వసుధ | వంగంబు( గూర్చరా [వి॥ 10
న్లిశేషాంకము:* ఇది రసవాధమును గూర్చి చెప్పుచున్న ది

వేమనపద్య ము లు

అ, అంగు మోరగాను | నబల జన్గ్మంబుల
వలచి చంపునెంత వారినై న
అక్క_రణినిందనువు 1 లతిశయమై వచ్చు ॥వి॥

కం. అంచఘనాతుర బిందువు
పంచాతురి నాదమండ్రు | పరమ మునీం[ దుల్‌
(పొంచితీముగ నది చెలిసిన
మంచాసన మెక్కు_వా(డు | మహిలో వేమా.

ఆ, అంజనంబు కనుల | కంటించి చూచిన
సొమ్ము దొరకు భువిని | సూ తముగను
నమ్మి గురుని కరుణ | నభముంటి చూడరా ॥వి॥

ఆ. అంజనంబుంబెట్టి | యాత లో (ద్రవ్యంబుం
గనలోలేని ఘనత | కడగి యొజిం్‌ '
ఆశం దప్పినప్పు | డతంజెపో ఘనయోగి ॥వి॥

ఆ, అంట్‌ యంటకుండు |! నమల స్వరూపమై
మింటి మంటి నడుమ | మెలణస చాని
నొంటి స్థంభ మందు | జంటించి చూడరా 1వి॥

ఆ. అంటు ముష్టునెంచీ | యదలించి పడనవై చి
దూర మందు జేరి |! దూరనేల ?
పుట్టి చచ్చిన తతి. | బూర్తంబుంబెలియరు ॥వి॥
లు ౯9

ఆ. అంటు విడని గుణమె | యది దేవా నుఖవహాాను
అంటు విడు గుణమ్మె | యాత్మ సుఖము
క్ర మ్మ నంటు గుణము | కలుగునా ? కలుగురా ॥వి॥

కం, అండంబున నాకాళం
బుండం గాంచంగ గాంచ | నొనంంగందియై.
యుండున వన్న యు? బెలిసిన
మెండుగ నటుంజూచిచన్న | చేలగువేమా,

1

ll

18

14

15

16

15

12 వేమనపద్యములు

శరీరమనే అండమునందు, మహో కాళమును, పరిచ్చినా కాళమును ఉన్నవి.
వానిని విభజన చేసీ, ఆ కాశమువలె, తానును, మిధ్యాభూతమని తెలిసికొన్నమాదట
మహదానందము కలుగును, అండము =కను(గుడ్డు*
* ఆ అండజములయబుట్టు | నలరు (పాణులుకొన్నీ
బుద్బుధముల6 బుట్టు | పురుగు లెల్ల
స్వేదముననుయిట్టు | జీవులు కొన్ని రా వి! 19
ఆ, అండం దప్పిన నరుం | డతి ఛార్మికుని యిల్లు
చేర వలయు ;6 (బదుక6 | చేయునతండు
యావిభీషణునకు |! నతి గారవంబున
భూతీలమున రాము |! రీతి వేమ. 20
ఆ, ఆండపిండము, నడి |! విందు వాత జ్యోతి
యర్కుజ్యోతి, సరసి | జాండమం౦దు
నాదబిందువులకు ! నడుమ నద్భుతజ్యోతి ॥వి॥ 91
అండము=క ను (గుడ్డు , ఫీండము=౫క ంటిపొప, బిందువ్రుాసౌపలోని కళ,
ఇదియే ఆత్మజ్యోతి,
ఆ, అండమండములోన | నన్నియు, నటుపిండ
మండమెట్లా ! బమ్మ |! యండమశ్షై
కరబంధమునను | గానే యీనరుల్‌ ॥వి॥ 22
ఆ. అండమందునుండు | నఖలమై జనులార !
యిందుతేక యుండు | నెజు(గు(నతడే
యతని పూజఫలము | నండె నాశివయోగి ॥వి॥ 28
కం, అండములో నాకాశం
బుండంగాజూడయజూడ | నొనరలణగం -దీపె
యుండును, నంతయు చెలిసిన (
మెండుగ నొక ముక్రికాంత | మెలంగర వేవూ ! 24

ఇది 1రివ పద్య పోలికలో ఉన్నది. కాని; అందులో మేలు కలుగుననియు
ఇరిదులో ము క్రి కాంత విహరించుచున్న దనియు _ కొద్ది భేద సుతో చెప్పబడినది
కాని; మహాదోనంద మౌగ్గమున పోవు వారికి, నిళ్శబ్దము, నిష్ప)పంచము, సత్యము
అక్షరము, అగు బ్రహ్మము కనబడును,

ల

క౦0

ఆ

వేమనపద్యములు

అంత కొబుంత దీణి ! యతిశయకాముడై

నిన్ను నమ్మి చాల | నిష్టతోడ

నిన్ను. గొలము_కి | నిశ యము గల్లు |వి॥
అంతయు (బహ శ్రమయంబని

మంతనములు, మాని మనను | మర శ్రముంోనినన్‌
వింతలు బయటను నున్నగు

చింతలు విడినట్లి వాండె | సిద్దుండు వేమా,
అంతరంగమందు | నభవు నుద్దేశించి

1 దల6ంపము క్రి తన్ను | దగులుగానక
బాహ్యారంగముననుం | ఏ బరికింప లేదయా ॥వి॥

పారాంతరములు.
1 తరిచిచూడ ము క్రి | తేనకుగల్లు
2 భాషింప నిలుచునా 1?

ఆం

అంతరంగముందు |! నభవు నుద్దేశించి

నిల్సి చూడనాడ | నిల్చుగాక

'బాహ్యమందు శివుని | భావింపనిలుచునా ! ॥వి॥
అంతరంగమందు ! ననువుగా శోధించి

తలయం దలంప ముక్తి! తగులులగాక
'బాహ్యరంగమందు |! భాషుంపంబెలియునా ॥వి॥
అంతరంగమందు | న పరాధములుచేసి

ముంచి వానివలను | మనుజుండుండు
యితరులెజటులో కున్న | స్‌ శ్యరుం డెటుగడా వి!
అంతరంగమందు 1 నై గతీ మేయుండు

బాహ్యా మందు ద్వైత | భావముండు
యట్లుకాక త _ల్తే | మలవడ చేరదు [వి॥

. అంతరంగ మెజులో | పారుండాొను గురుడొను

యంతరంగ మెజటులో | నలవికాదు
యంతరంగ మెజులో | నతండెపో శివ్రడయా |వి॥

18

25

26

27

25

29

80

ల్రీ1

లివి

14

న్‌

ర,

తే.

తే

యై

(ై

వేమన పద్యములు

అంతరంగ హృడయ 1! మందంగా సాధించి
చింత లూడంబెజికి | చిక్కుపడక
వింతంజూచిమెలంి | విజ్ఞాన మందరా ! 1వి॥

అంతరాత్మ గనక | యల్పబుద్ధులతో డ
'మెలంగునట్టి ద్విజులు | 'మేదినందు
యముని నరకములకు | నరుగంగ సాత్యుము, 2 IDI

అంత రాత ను గుర్తించి | యాశలుడిగి
చింతలను. (దొక్కి- మదియందు ! సిద్దుండగుచు
వింతలను జూచి (భమయక | వెజ్టి వలెనె
సందు గొందుల. బూర్జ్యత | నందు వేము,

అంతరా తా ను భవమందడి |! యాశలుడింగి
సంత తార్చన మదినిష్టు |! జలుపంగోరి
వంతుకెక్కిన వాండె పో |! వర్యుం డరయ
వానీ కవ్వుండు సరిగా. | గాన వేమ,
అంతరికశుమందటు | నవురిన లింగంబు

చింతబూన వలెను |! జెనకి యాత ల
వింతలోని వింత | వెన్న టింటిచూడరా ॥వి॥

- అందరాని పండ. ! దడవి వెన్నెలబై ట

నుండు జూడ దొడ్డ | పండుగాను
పండు పడిన చెట్టు | పట్టంగలేరయా వి!

అందలమును మోసి |! యందటిపై నుండి
పొంది. పడడు. వూర! పూర్ణుడతేడు

యతని పూజఫలము |! లందంగంజూడరా ॥వి!
అంది యండనట్లి యచలస్వరదూపంబు
పొందుపడలయూని | పొదలు వాండు ;
జెంది మిన్న కుండు | జిన యా కారుండ్రై | వి|

లితి

4

లస

86

లి?

రర

89

40

వెమునపద్యములు 19D

శే॥ అంది వేమన జెప్పిన |! యాత్మబుద్దిం

'దెలియలెనట్టి మనుజులు | బేబె లరయ ;

తలను బాసిన వెండుక | ల్వ లెనుజూడ

భు క్రి ముక్తులు హీనమై ! పోను వేము 1వి॥ 4l
ఆ. అందు నిందు నుండు ! నఖలుండు. జూడంలా

నెందుందానె నిండి |! యెజుంగుచుండు

నతని పూజఫలము | నందుకు ము క్రిరా [వి। 42
ఆ. అందు నిందు ననక ! యన్ని (టి యందును

ఏష వమరి యుండు | వెలయు భువిని;

వెనుక జక్రి తీరుప | విష్ణుచకంబుతో ॥వి॥ * 48

ఆ

అందునిందు ననక | నన్ని టం బరికింప
విమ్లు వెలయుచుండు | విదితముగను ;
చక్రి తిరుగు భూమి | చక్రంలోపల 1వి॥ * 44
2 యీ గుర్తుగల శెండుపద్యములు కొన్ని పదములు మార్పుల గలింగి
యున్నవి ఒకేపద్య మయి యుండ వచ్చును,
ఆ. అందు నిందు వెదకి | యనుభవ మందక
కొంద రయ్య లెపుడు ! రొంగవ లను
మూర్ధ తపము బూని | * మరియుటలానరో ॥వి॥ 45
2 యిచ్చట యతి తప్పినది. మురుయుట యుండవచ్చును,
ఆ. అందె యిందజాల ! మయ్యె లోకంబు లై
మించ నొకటి కొకటి | మింట్‌ యందు;
తన్నుందానె చూడం |! దలపుట మజిచెను ॥వి॥ 46
ఆ. అంధకార మందు |! నణగియే యుండక
పరమునందు మనసు. ! బడిల పరచి;
గరిమ నున్నయట్టి | ఘనుడెందులేడురా ॥వి॥ 47

ఆతా. అంబరంబు చూడ నేల | నడవిం దిరుగనేల; నౌ
స్తంబళంబులడృుంగనేల | శంభు దూరనేల; నా

16

వేమనపద్య ములు

నంబి వాని గోచి(జించి | నారిచేతంగట్టు ! మె
కంబళంబు హేమమహాను 1* కపరిసత్తు ూడినన్‌.

48

* దీనిలో బంగారము. జేసే యోగమున్నదని చెప్పుచున్నారు, “కాపరి
సత్తు స) యిది ఖండ సత్తేమో ?

అ, అక్షమాలంబూని |! యలవుటం చెందక ;

ఆం

వా

ఆం

కుకీ నింపు కొనుట | కొదువలగాదు ;
పత్నీ కొంగరీతిం | బై మాపు వేంటికో 1వి॥

అక్షుమాల(బూని | యలవుట పడనేల?
నిశ్చయాత 2 మెజుంగు | నియతిలేక ;
కుక్షి నింపు వాండు | గువాంజేరి ఫలమేమి ? 1వి॥

అక్షయమను టంక | మండంబుతోం గూర్చి ;
యమరి గుణవికార |! మనుభవించి ;
అక్షయంబునంట |! నక్షయంబై యుండు వి!

అక్షయాత్శకంబు నర్థింప గుజింగని ;

నిశ్సయంబు గాను | నిలిపి మనసు ;

రత్సలోటినటు | రటడి మాన్చరా! 1వి॥
AFR 8

అక్షరంబు. జదివి |! యందున గనతేక ;
హెచ్చు తక్కువనుచు |! యేపుమిోరి ;
యత రాత్నుం డన్న | యతేనికి ఫలమేమి |)
నిశయంబు. చెలుపు ! నీవు వేమ,
అక్షరంబెజులోని |! యాచారవుదియేల ?

తాను దినని యట్టి ! ధనమచేల? .
నొరుల మేలు జూచి | యోర్వని తనువేల ? ॥వి॥

. అక్షరం బెటుంగక | యడనవుల. దిరుగుచు

గొండ, రాళ్లుం గుళ్లు | గొలువనేల ?
హృదయ మందు శివుని |! యేర్పాటు తెలియరో ? ॥వి॥

49

ర్‌0

51

52

ర్‌ల్రి

ర్‌

ర్రీర్త్‌

వేమన పద్యములు 17

కం, అక్షర పదవికి. బదివే
లత్షరముల నజివనేల? |! నల * లివి” యను ఆం
డక్షరము లణంచు దురితము ;
తక్షణమే పదవిం గలుగుం | దధ్యము చేమా! 56

కం. అక్షరపు టడవిం బొరబడి
యత్షరములువేలు లవ | లరయయ నేలా)
నీ శ్చీతి “శివి యనియెడు, ఇం
డక్షురములె పరిఢవిల్లు నరయుము వేమా! గ్‌

కం. అక్షర పుటముల బొర, వే
లతలు చదువంగ నేల | లాలిశతముగం (బ
త్యత్షముంగను “రివ” యను, ఇం
డశురములె, మదికి శుద్ధి |! యగురా వేమా! ర్‌రి

ఆ. అశురపుటమిడి |! యండంబులో? గూర్చి
యమరునొక్క రణము * | ననుభవించు ;
నతనికన్న ముక్తి | యకురమెయుండు ॥వి॥ ర్‌ి
* “రణము? యిది సరి కాదేమొ! రవము అని యుండవచ్చును. రవము
అనగా శబ్దము ; శబ్బబహ్మము6 గూర్చి ఈ పద్యము చెప్పం బడినది.
కం. అక్షరపుటడవిం బొరలక
యతశురమగు మహిమంగాన | నవనిందోొలుతెె
నకశ్షురమును జవీయించిన
నక్షుయము?గ నదియెచాలు | నరయంగ వేమా! 60

కం. అక్షర మహిమ సనెజులోవే
లక్షలు చదువంగనేల ? | లావితముగం (బ
త్యకుముగను, “శివి” యను రెం
డ తఠములు పరము పదము | నగురావేమూ ౫ ! 61
౫ రీరివ పద్యమును, 61వ పద్యమును ఒకేపోలికలలిగ యున్న వి, నాల్గవ
పాదములో మదికి శుద్ధి (పరమ పదము) యివే మార్చు గానున్నవి,
త్రి

18 వేమనపద్యములు

రా అక్ష రాత్మకంబు | నమృతే పానమునకు ;
రత్షకత్యమునకు | రాజహంస ;
దీక్ష లోని దీక్ష | తెలివంటి చూడరా 1వి॥ 62
ఆ. అక్షరాభివెంట్క, ! నడవులవెంటను,
కొండ రాలంగోడు | కుడువనేల ?
హృదయ మందే శివుడ! టుండుటం డెలియరో ॥వి॥ 68
ఆ. అఖిల జీవములను | నజు(డవై పుట్టించి ;
విన్దుండ వయి వాని | చెలయంేసి ;
శివ్టండవై సకలము ! శిశ్రీంచుచుందువు వి! 64
*ఆ, అఖిల చేవతలును | వారిపూజం కజేయంగ
హరుడు నృత్యమాడె | నాదియందు ;
ఆది బహ లొనె |! యటమ ధ్రైలనుంగొ స్పై ॥వి॥ 65
* ఇట శివతాండవ గాథ వర్శింపం బడినది.
*కం. అఖిలాకారుం డనంతుండు ;
సకలాత్శలయందు సర్వ ! సాక్షీయె తానై
నిఖలముల | నిర్భ కారుడు
నికరము (బహ్మ మ్శ్‌నంగ | నర వేమా! 66
1౬ దీనిలో “ఖు, క”? లకు [పాన వాడబడినది. యిది లక్షణ విరుద్ధము.
*క౦, అగజాత తనదు చేహాము
సగ పొలులోంజేయువానిం | జంవించును ; నా
పగందిర్ప నేరకున్నను
మగవాడే? మగువగాదు | మహిలో వేమా | 67
౫ ఈశ్వరుండు సగదేవాము నందు పార్వతీదేవిని. భరించుటవలన అర్థనారీ
శ్రగరుండయి నాడు.
*ఆ. అ(గ్రమందుంజూపు | నభ్యాస విధినిల్పు ;
మధ్యమందుంజూపు | మనను నిలుపు ;
అంతమందు. జూపు ! నరయ నాపోజ్యూతి వి॥ 68
* ఈ పద్యములో పం-చము[ద్రలను6 గూర్చి చెప్పబండినది,

వెమనపద్య ములు 19

అ. అ(గమందుం బేరి | య(ోశుడై యుండు;
న్మిగహించి యెరుక | నియతి మోతే ;
మోహ గుణములన్ని | ముక్కొని ఊడాంటటరా! ॥వి॥ 69

ఆ. అన్ని కుండయందు | నమురంగ ఘటియించి ;
అవని నీరు బీయ్య | మందునుంచి ;
అది పచనము గాగ ! వాదున కర్పింతురా ! [ని 70

ఆ. అగ్ని చక్రమనలో | నాకర్ణ లింగంబు ;
అగ్ని గుండముందు | నంటలహార్హి ;
భవుని్యాన మింకనుం | బౌటింప ముక్తిరా! ॥వి॥ 71
* అ. అగ్నిచేతంబట్టి |! యాపరమేశుని
నిందంజేసినటుల |! నీటుగా ;
దశకు (క్రతునులలోని | తల్లడ మెజటుంగరా ! ॥వి॥ 72
జ శివదూవణతో దత్వండు యజ్ఞ ముం జేయంగా ఈళ్వరుండు వీరభదునిచే
దక్షయజ్ఞ మును ధ్వంసము జేయించిన గాథ యిట చేరొ)_నం బడినది.
“ఈ అగ్ని బాణముచేత | అంబుధథింకి నపుజె
రాము డవలికేంగ |! లాను వుణచె !
వరుస కొండలువెాకాస్సి | వారి ధేటికిగకై ) I 78
* దీనిలో గణములు తప్పినవి, రామాయణ మునకు సంబంధించినది,
ఆ, అగ్ని దైవమైన | నగ్ని యుపాస్పి చెం
జేర రాని ముక్తిం | 'జేరు'కెట్లు !
పీరభదుచేత ! వెలసిన దగ్ని రా! ॥వి॥ 74
ఆ. అగ్ని శిఖల యందు | నమరంగ మమ కార
మభవు మిందధ్యాన |! మమర' నునిచి
యాహూతి యగువెనుక | వాకున కొర్పితమాౌాను ॥వి॥ 75
ఆ. అచట నున్న యట్రి ! యతివలందజులహడ్డి
శిశువు చెన్రులు, ముక్కు, | జిహగ్క కనులు,
_(మొక్క-(బోక దేహి ! మునయంగయజూడుండీ ॥వి॥ 76

20

వేమన పద్యములు

ఆ. అచట నిచటం జూడ | నమరదు గురుభక్తి

(ప్రచురముగను నాత్మ | బయలండేసి
రుచిరముగనుంజూడ | నచలమై తో౭చురా! 1వి!

ఆ. అచర్క, చర సమూహా | మంగము లింగము

ల్పరణి( చెలియ నటి | నై_వమేల )

అప్పతనువు లమురు ! హరుడౌట నెజుంగరా! |వి॥
జ ఈశ్వరునకు అషమూ రి యని సార్లకము గలదు,
రు ఎడు థి

ఆ, అచల తత్త (మన(గ ననుభ్వవ గమ్యాంబు !

కం

*6,

చరాసి చెప్పరాదు ! సూశక్షుమదియె !
మదికిందోచుయగాని | మర శ్రమెన్నంగ రాదు |వి॥
అచల తపోన్విత యుక్తిని

(పచురించెడి యాత కాంతం | (బతిబింబముతో
సుచర్మిత్రంబగు నివ్కు-ళ

ర -చియింపుము బట్టబయలు | రాజిలువేమా!
అచలయోగ తపము |! నందంగ గమకించి
(పచురమైనకాంతిం |! బడయుచుండ

రుచిరముగను చాట | ధూకించు€ బరమాత శ్ర వి!

. అచల.సూచనెంతొ ! యధికారిచేగాని

యందజికినిచోప ! దమ లార!

యందియున్న ౮ాని |! యనువుందెలియరాదు వి
అచ్చుపడ(౫ మనసు | మచ్చిక చేంబట్టి
ముచ్చటించి శివుని | మూ ర్తి-ంజూవి;

కుచచ్చితంబు మాన్ని | చొచ్చుకు 'యోగంబు 1వి॥

7/

78

79

80

81

82

8కి

ఇ మూౌడవ పాదములో “కుచ్చితంబు?” ఆనియున్నడి. యిది నాడుక పదము
కుల్సిత ముండ వలయును,

కం, అచ్చుపడము[ద లెన్ను చు

మచ్చిక మోరంగ మనసు [| వముజిగినమిోందన్‌

వేమనపద్యములు ||

విచ్చలవిడి రమియింపుచు
మెచ్చినదే ముక్తికిరవు | మేదిని వేమా! 84
* ఆ. అచ్చువేసికొన్న ! నడియేన నన్నను
తమ్ముుందిన్న *పంగ | దానముడనగ
పరమ పదమురాదు |! (పకట నార్థ మె కాని ॥వ॥ రి5్‌
* వై స్త్పవమతీము విమర్చింపంబడినది. ౬ ఎ తాంతీరము, వెనుక దాసుయనిన
కొ. అజగరమును, జుంటీగల,
నిజ గురువులు, గాంచనెంచు | నేర్పుకు సరిగా
విజనాంతర వాదయంబున
భజియింపుము ము క్తికిరను ! భ(ద్రమువేమా! 86
తే, అజుడు హరియును, చాళమృ ! దంగములకుం
బురహారుండు సొాట్యమునకుంను | బూనుకొొనిక ?
యిట్టి సభకునుం (బతినిధి | యెవ్యరనలో
గుబుతుగా విశ్వ కర్శయా | గురుండె వేమ! 87
క, అజుం డీ లోకము 'లెల్లను
సృజియిం చెను, గజభుజంగ | స్థిరచర జీవుల్‌
నిజరూప భావ మొందక
గజిబిజ్వియె పుట్టుం జచ్చుం | గదరావేవూ ! 88
ర్‌ం అజ్ఞాన మనెడి యడవిని
సుజ్ఞానపుం ఖడ్డమునను | జూచి నజకరా!
థన మాత శ్ర" దెలుపుట
సుజ్ఞానపు దివ్వపదము ! జూడర వేమా ! 89
* కర్మ అజ్ఞానమె శరాద్రత(ము
సుజ్ఞానము (బహ్మమౌాట | (శ్రుతులను వినరా!
యజ్ఞాన ముడ్‌గి వాల్లకి
సుజ్ఞానపు (బహ శ మొందెం | జూడర వేమా ! 90

* బోయకుల ము వాడిన వాల్మీకి నారదుని వలన (న్న జాన మును. బడసి
సన యయ్యును,

రర వేమనపద్యములు

అ, అజ్ఞులె న జీను | లరయ ననేకులు
(వొజ్జుడనలో నెంత |! పండితుండు ;
(పకృతి మాయచేతం |! బరముందెలియలేడు ॥వి॥ * 8
ఆ. అట్టకష్టు (బదుకు | యగ్ని సాలె పోవు
* నిర్ణయాత్ను (బ్రదుకు ! నీట గలయు
క్యార కర్ము (బతుకు | చోరుల పాలొను 1॥వి॥ 92
క ** నిరయ నాత్ము (బకుకు నీటగలసు”)) ఆని పాశఠాంతేరమున్నది.
ఆ, అట్ట చదువు చదివి | యానంద మందక
చట్టమైన మనసు ! చపల మంద
మొట్టమొదట చదువు | మొబుగంగనేలరా ? ॥వి॥ 98

ఆ. అట్టివార్హ మహీమ |! నరయక భువిలోన ;
మిట్టిపడుదు రిలను | మిడుతరీతి ;
గట్టిశేసి నిలుపు | ఘను: జెపో శివయోగి 1వి। 94

ఆ. అడవి దిరుగం జిక్కు- |! దాక సమునలేదు
యవని తీ న్ధయాత్ర | లందులేదు
యొడలుళుద్ధించెసి | మయొడయనింజూడరా ॥వి॥ 95

ఆ. అడవి యడవం దిరిగి | యాసనువిడ తేక
గాసి పడెను వాండు | ఘనుడయుగాండు;
రోసి రోసి మదిని రూఢిగా నిలిపిన
వాండె పరముగన్న |! వాడువేమ, 96
వ. అడవుల గొండలన్న దుల౧దిరుగుచు మనుజుడు కష్టజీవుండై,
గడ్డము, గోళ్ళు, తల్క కొంగసిగలును భూతి ₹కలుండాల్చి తప్రంబు
చేయగనునటిచె. యొడలున మటిపుట్లలు గలు చేయుట వ్యర్థ ము.
క్రి చు లు థ్‌
వెజ్రివిధంబునం బోవుటయు వట్టి దేసుమూ ! లేదు; లేదు, యిది కొం
జెము జెప్పుటకాదు. ఈశ్వరసావ్షి గంల్కు-చున్న దీని నిక్కము జేసి
కొన్న వారికే దక్కును. ము క్రినులభము. గట్టిగనమ్ము మటంచు
నాత్శలో జెప్పి నమాట మనుజులకు జిక్కు-నె ? చిక్కదు, వెట్లివేమనా!

వేమన పద్యములు

ఆ, అడుగకర్షమిచ్చు | నతయ (బహ క్ట ని
అడుగనర్గ్లమిచ్చు | నతండు త్యాగి
అడుగనీయలేని | యాతడు సెనులోబి ॥వి॥

ఆ. అడుగకర్థ మివ్వ ! నతండు (బాహా ౯ యోగి

యడుగనర్ల మిచ్చు | నతండు త్యాగి

sss నడుగు ! నవిము క శివయోగి ॥వి॥
అడుగ దగు వారినడిగిన

నిడినయెడం గొసరంగొసర ! నీలేననలా

గడుసు వడి యాసచేం చా

నడిగిన దుర్మార్గ వృత్తు | లగురా ! వేమా!

క, అడుగ. దగు వారినడుగుట
యిడినయెడం గెసరకుంట ! యీలే ననణా
* గడుసె వేడక యుండుట

యడి7డు వారలకునీతి ! యగురా! వేమూ!
జ “గడుసువడి వేడకుండుట ?) పాశాంతరము

ఆ. అడు గడుగనం జిత్‌ |! మఖిల వస్తువులను

భోగ భాగములను | బొలుపు మిగులు
తొను దిరుగునపుడు | తనతోడు నీడయె
'దేవుందేల. దిరుగు6 ? |! దివిరివేవు,

ఆ. అణల్‌ యుండు సర | మంతరంగంబున ;
నందిచూడ. జూడం | బొందరాక' ;
సుందరాంగి యొక తె | సుడివడయపేయురా | Ea)

ఆ. అణువులోన నుండు ! నఖల జగంబులు ;
నణువు దనదులోన | నణంగియుండు ;
మనసునిల్బ నరుడు ! మరిము క్తింజేరురా ॥వి॥

* అ, అతిధి చేవ విప్ర | లందజీకి వలయు ;
హవ్య కవ్య మెల్ల |! నతిశయముగ ;
వలయు నం(డు మాంస |! మిలజనులందరు 1వి॥

* ఇచ్చట (పథమపాధములో ఒక లఘువు లేదు,

28

98

99

100

101

102

108

104

105

24 వేమనపద్య ములు

ఆఅ, అతిధిరాకంజూచి ! యదలించి పడవై చి;
కఠినచిత్తు లగుచుం | గానలేరు ;
* కర మునకు ముందు | ధర శ్రంబు నేయరో ! ॥వి॥
ఖు ఈ కర్మ బద్ధు అగుచు | ధర్మంబు సేయరు ఏ) పాఠాంతరం
* కం, అతి ని చావంతునకు,
న్నతి పానికి నిరశనునకు | నతికోపునకున్‌,
ధృతి హీనున, కపకృతునకు,
జత పడది.బహ్మవిద్య చాటర వేమా !
౫ రెండవపాదములో ఒకలభువు ఎక్కు_ వై నది,
కం. అతిమోహోన్విత బుద్ధిని,
సతతము శీ ణింపజేయు, | సత్యముంగనమిన్‌ 5
మలి నిలుపంజూల రెవ్యరు న
యుతముగ జిత(పజ (గాడి | యుక్తిగవేమా!
అతి సూత్ముదృష్టిలో నను
వొతికింపుగ శివుని గూర్చి | మదియొకమైనన్‌
(బతిలేని మోక్ష మిదెయగు ;
సతతము నిర్యాణపద మె సాత్ష్యుము వేమా !

కం

al.

అతులవై రాగ్యబోధోప | రతుల నెజిగ;
సతులవలపులం జిక్కని | సత్య మెజింగి ఎ
మతిని జెదరకపట్టుశు | "మానవృ త్తి;
యిద్ది కుదిరినివా౭డెరా | పెద్ద వేమ. రి

106

107

108

109

110

బపారఠాంతరాలు “1 మాస్యర్‌త్రి)? (క సజ్జనుడిలను వేమ) ) 669 నిమలగుణ రాజ

యోగీంద్ర | వేమ నార్య |:
ఆ. అ తగారి యింటి |! కలుం జోచ్చిన యటు ?
ఎవి ౧౧ గగ
మననును జెజువంగ | మాయవ చ్చ న

మనను మాయ సంధి |! మనుజులజే మెబుక 1వి॥

ఆ, అతృమామ రూప ! మాలయి జన్నీ౦చచె
యాలి మగల రూపు | యాయె నుతుండు ;
తన్ను. బోలి పుట్టు |! దనయు( డన్నట్టుల ॥వి॥

111

112

ఆం

వేమన పద్యములు

అ త్రమామ యుచ్చ | యాలయి జన్నిం చె
యాలి మగని యుచ్చ ! యామె సుతుడు ;
యుచ్చ దేహమునకు | నుత్సాహపడనేల ) ॥వి॥
అదనెటీ(గిన మగువ |! యనువెజ్లు. జనువెల్లు ;
ముదముతోడ మగని | మోపహమెజుంయ ;
విభుని క్రేఫఘ్ట గుణము | వేశ్య తా నెట్లు రా | ॥వి॥

. అదరి పడక మనసు |! నానందమునుంగోరి ;

మదిని మెలయగు వాండు | మాన్యు. డరయ ;
సదమలత్వమునను | శాళ్వ లేశ్యరుండగు వి!

= అదరి బెదురుకుల ? |! నందంగ రానిది

సూతు మరయ నొక్కి | చూడ్కినిలిపి ;

పోక లణచి యొజుక | పొండెన్న కుండురా ! ॥వి॥
అదిమి మనసునిల్సి |! యానంద కేళిలో
(బహ్మమయుండు ముక్తిం! బడయంగోరు ;
జిహగరుచులచేత | జీవుండు చెడునయా ! 1వి॥

= అదియం జూచుచుండ | నన్నిటందానుండు ;

నాది జూప నొకని | కలవి గాదు;
యాది ముక్తి తెలుపు |! యాత్మనేయుండురా ! 1వ!

* అది యిది యని మది. దో చాడు

సదనము గుర్తించి లోనె | సాధించినవోం ;
గుదురును (బ్రహ్మానందము ;

గదిసినవముదిం జేరనొక్కి_ | కనవలె వేమా!
అదియె యొకటి చెలిసి ! యాదిని నిల్సిన
యాదించాయకున్న | నభవుండవును;
యాదిబాయు వాండు ! యంధునిరీతిరా ! ॥వి॥

అధము..డై న మనుజుం | డధికుని-జేంబట్టి;
యతని మాటనడచు | నవనిలోన;
గజపతింట నెన్న | గవ్వలు చెల్లినా ? వి!
4

25

113

114

115

117

118

119

120

122

26

SD

వేమన పద్యములు

అధర సుధను జూచి ! యన్నియు మనుజు చును;
తరుణిరూపుం జూచి |! తన్నుముజుచు;
యు కో లాలకించి |! యాగంబు మణిచురా! 1వి॥

*ఆ. అధికభు కిచేత | మొదట సొమ్ముకు హోని

కుదువసొమ్ముకొన్న 6 ! కొంత హాని
మొదటి పతమునను ! మూలక రకు హాని 1వి॥

¥ “అభధనము క్తి చేత?) పాఠాంతరము

sp

ద.

అధికజనులతోడ, నాప్రులతోడను,

పరువు, గుజు తెజింగి. | పలుకకున్న ;
వచ్చుంజెడ్డదనము ! హెచ్చుగా గాంభీర్య
హోనిచెందుం దనకు ! నపుడు వేము.
అధికమైన యజ్ఞ |! మల్పుండు తాండేసి;
మొదసిశా(స్త్రుమువిడి | మురువుదక్కు;
దొబ్బ నేర్చుకుక్క | దుత్తలుమోచునాః (స.
అధిక నుఖదుఃఖములురెండు |! నరయలేక;
విధిని దూరంగ ఫలమేమి ? వేడుకలర్య;
బుద్దినొొక్కి_నంబరి పూ ర్తి. | బొందుదయ్య;
యట్లు కాకూరకయెయుండ | నడలసవేమ.

| అధికసూతుమైన |! యానంద మెటు(గక ;

మతియులేక్ర చదివి | నుగ్నుండయ్యె ;
నతీరహాస్య మెల్ల | నాజనుండెటుంగగురా! ॥వి॥
అధికుండైన రాజు | యల్పునింజేబట్టి
వానిమాట చెల్లు | వసుధలోన;

గణకు లొప్పియున్న | గవ్వలు చెల్లవా ? ॥వి॥

= అథికు.డైన వాని ! కధికారమిచ్చిన ;.

నచటివారి నెల్ల | నాదరించు;
చెఐకు దిన్న నోరు | చేదారగించునా ? వి!

128

124

125

126

127

128

129

180

వేమనపద్యములు

ఆ. అధిప్కతేన నరుడు ! నాచారవంతులడె ;
సతినియాసి యడవిం | జంచరించె ;
సాధ్విమైన భార్య | సమ్ముతిందిగనాడి ;
కొలిచె రాజుం గొలువుం ! గోరి వేము.
ఆ. అధిహితమగునట్టు | లాడిన మాటకు ;
సంతరింతు కెల్ల | సత్పురుషులు ;
యధికభాషణంబు |! లాయాసనంబులు ॥వి॥
అనలననలరాగ మతిశయిల్లుచును౦డు ;
తినగ డిన వేము ! తీయనుండు ;
* సాధకమునయనులు | సమహారుధరలోన ॥వి॥
జ సాధనము అని యుండవచ్చును
శ ఆ. అనల ననంగ రాగ | మతి రమ్యుమైయుండు
పెన జెనల సతికిం ! | బేముపుట్టు ;
తినగ దినలు వేము | తీయనై యుండదా 1వి॥ !
* ఇది 188వ పద్యము యించుక వరూర్చుతో గన్పట్టు చున్నది

రై

ఆ, అనన నావాతమున | నది లెస్పగాంజూచి ;
యిశను దాన వాయు | ఏవా-వేసి ;
కడము వాయు వందు. ! గదలకుండిన వా 6డు
చెప్పనేల వాండె | శివుండు వేవు

ఆ. అనయ మాసు మూవి, ! యనలంయబు, చల్లార్చి,
నోచి బగయంలట్టి, | కోప మడంచి ;
యాశ విడిచె నేని |! యతయడయుజడాయోగరా ! ॥వి॥

క, అనలంబున జని శ్రంచును
ననలంబున లీన మగుచు |! నాకాశమునం
గనుపించి, పుట్టునదియె
* జనకుండు లేనట్టిదదియె | జాలము వేమా!
* “జనకుడు లేనట్టి మాయ |] జగమున వేమా”? పొళ్రాంతపము

27

181

132

188

184

185

186

187

క్ర వేమనపద్యములు

ఆ. అనల మించుకై నం! గనలి మండునుగాని,

చనువు గాని యొబుక | మనికి విడదు;

తనువు మజుచినపుడె ! ఘనత_త్త్య మబ్బురా ! [వి! 188
ఆ. అనల మించ్చుకైన | నఖిలంబు6 జెజుచును;

మనను పెరిగి, పెరిగి; | మూయంబెబుచు;

_(బహ్మామయము చెజుచు ! భవబంధముల నెల్ల ॥వి॥ 139

క. అనిలంబున జనియించిన
యనలంబున సలిలవుగును | నాకాశమునన్‌
గనివించి పుట్టుతానే
జనకుండు లేనట్టి మాయ | జగమునవేమా!. 140
% © అనుకూల్య మైన | యంగనగలిన;
సతికి. బతికి. బరమ |! సౌఖ్యమమరు;

(పాతి కూూల్య మైన | బరిహాసించు సుఖంబు 1వి॥ 141]
* ఈ పద్యము (పథమ పొవములో: గణములు తప్పివవి. లక్షణ షా

నున్నది,

GK

. అనుచిత పుకుషముండొక్క-( డు
టను నిత్యమనిత్యమనక | విధ మెట్టిదనన్‌ ;
దన సంకల్పమె బంధము;
తేన సంకల్పంబె క్షయము | డనరయ వేమా ! 142

కం, అనుభవ శేళికి లోనగు
తనువులు మూ డుడిగిలోని | తధ్యముగ నకా
జననాంతర మవమురలగ ; నవమ
నను నదె (బహ్మంబుమదిని గట్టిగ వేమా ! 142

క0. అనుమాన రహితవుగు గుజి
వినయముతో బుద్ధినొక్కి- | వివరింపవలెన్‌ ;
దనలోందానై మించెడు
ఘనమగు చిత్పభనుయిీని | కనవలెవేమా ! 148

వేమనపద్యములు విర్ర
ఆ. అనువుగానిచోటం | బనిగొని జూదము

నాడి, కూడి యోడి, | యడవిసొచ్చి ;
ఫఘనుని జాడజూచి | గడుపుము మూర్థత ॥వి॥ 144

ఆ, అనువుగాని చోట | బనిణొనిజూదము
నాడి కూడి యోడి ; | యడవిసాచ్చి
కాండుసేరి తపము | ఫఘనముగాంజేసిన
వానినెన్నందరమె | వసుధ వేమ. 145

* ఆ. అనువుగాని చోట | నధికులమన రాదు

కాలమొక్క-రీతిం | గడపవలయు

విజ యుండిమ్ముందప్పి | విరటుని. గొల్వడా ! hall 146

* ఇచ్చట ఛారతములోం గల విరాట పర్యకథ ఉపమానంగా వాయ
బడినది,

ఆ. అనువుగాని చోట | నధికులమనరాదు ;
కొం చెముంతు కుల్ల | గొదువంగాదు ;
కొండ యద్దమందు: | గొంచమైయుండడా ! ॥వి॥ 147

ఆ. అనువుగాని బంటు | నల్పుంజేలినయెడ ;
మాబు మలయునొంటడె | మగుడ'బకునొ +
దూల మూశేకోల | దొతికిన చందవమూా ! ॥వి॥ 148

ఆ, అనువుమొజుగాను ! యతుల జన్నంబుల

నరసి చెప్పనెంత | వారికై న

తరముగాదు భవుని | త_త్త(ంబు తెలియక ॥వి॥ 149
ఆ. అనువృమోటు మదిని | యానందమం బెడి ;

నరుడు పరుండుగాంజె |! నయముగాను ;

మనసు నిలుపకున్న |! మజి ముకి, లేదురా! ॥వి॥ 150
ఆ. అనువు యెవరిసొమ్ము | తనదని పోవీంపం;

(దవ్యమెనరిసొమ్ము | దాంచుకొనలో ;

(పాణమెవరి సొమ్ము | పారిపోకను నిల్స ॥వి॥ 151

0 వేమనపద్యములు

ఆ, అన్ఫత మాడలేక | యల హరిశ్చృం[ద్రుండు,
యాలి, బిడ్డ, నమ్మి | యతండుకూడ
మాలవాని క్రపుకు | మజిలోక్కువె యుండే ॥వి॥ 152
* ఆ. అన్న చానమునను |! నధికసంపదగల్సి;
యమరలోకపూజ్యుం | డనున్కు మోతీ
యన్న మయము (బహ్మ | మది కనలేరయా ! ॥వి॥ 158
జ పోడళ దానములలో అన్న దానము అధికము,
ఆ, అన్న మదముచేత | అతివలు, పురుషులు,
ఏపుమోర మదనుం ! డెచ నండు;
అన్న ముడిగినంత | అతజెదుం బాయునో ? ॥వి॥ 154
ఆ. అన్న మదము వలన | నతివలు మతి చెడి
యీపుశేగి మదనుం | జేచ నందు;
రన్నముకుంగు వెనక | నతండెందుబోయెరా ) ॥వి॥ 155

ఆ. అన్న మధిక మైన ! నమరమృత్యువు నిజం

బన్నమంటకున్న | నాత్శనొచ్చు;

చంప బెంప. బువ్వె చాలదా! నెయ్యేల ! [Ry 156
నా అన్న మకుగనతని కన్నంబుంబెట్రన

పొరవేయు దాన | ఫలితమేమి !

ధనికునకు నొసంగు | డానంబునటువ లె ॥వి॥ 157
ఆ. అన్న మన్నమనుచు ! నరుతురు మూఢులు;

యాయువొందిసప్తూ ! డన్న మేల?

నన్న మేలలేదు! |! యాయువ్రబొందిన

యెన్ని కరువులై న | యిలను వేమ. 150
ఆ. అన్నమునకు నంటు ! యయిన నాత్శకునంటు,

యాత్శను పెనం గొన్న ! యన్న మంటు;

యాత్మళుద్ధియన్న | మన్న ళుద్దియు నాత్మ

మిన్ను మన్ను మాడ్కి- | మెజయు వేము. 159

వేమనపద్యములు వీ]

ఆ. అన్న మిడుటకన్న. ! నధిక దానంబులు
యెన్ని చేయనేమి | మెన్న (బోరు
యన్న మెన్న జీవ | నాధారమనవునయా ! ॥వి। 160
ఆ అన్నము తినువేళ | నాత్శరుచులు గోరు ;
టదియు నాల్క-సెప్ప |! నడుగు మనను ;
నాత కుం దృణమైన ! నయ్యయ్యొ యనరాదు [వి 161
ఆ. అన్నము నమృతమును | నంటు నంటనుచునుం
బరి హరింతు. చెలియ ! బడక ద్విజులు ;
యన్న మమృత మివియ | హరిహవ(బ్రహ్మ్హలు
యంటవన్న వాని | కంటువేమ. 162
ఆ. అన్నయన(గ నెవరొ !యది తెలియగంజూడ
తనకు ముందు. బుట్టి | తనరు చుండె ;
యన్న వంటివా(డు | హరుడౌొను ; గురుడొను
మిన్ను మన్నునూడ్కి. | మెరయు వేమ. 168
ఉ. అన్నయు( దమ్ముడుం జెలియ | లక్కలు బావలు బంధుమి(త్రులున్‌
పన్నుగ వీరింజేర్చుటకు | బాగుగగచేమములహార్చినప్పుడే
మున్నుగు మోసపోకు మది ! ము క్షికి(దోవనెజబుంగంజేయునీ
వెన్న గనాదువాక్యముల | నేమరకుండిన నుంకు వేమనా ! 164
ఆ. అన్న రసము వలన | నలవీందు రసమయ్యె ప
బిందురసము వలన | బీజమయ్యె ;
. బింబు బీజములను | భేదించి చూడరా ! |వి! 165
పిండోత్పత్తిని గూర్చి వివరింప బడినది,

ఆ. అన్ని గోసి వేసి ! యనలంబు చల్లార్చి ;

గోచి బిగియం గట్టి | కోప మడచి

యాస విడ చెనేని | యతండు దాయోగిరా ! ॥వి॥ 166
ఆ. అన్ని జాతులకును 1 నాభార మైనట్టు

లున్న సామగాది | మిన్న బుముల ;

నెన్ని జనములకు | నెక్కడ గానము |వి॥ 167

తల వేమన పద్యములు

ఆ. అన్ని జాతులందు | నధికుల మనుచును
యజ్ఞ పశువు జంపి | యగ్నినిడుచు ;
మల్ల మందుంబెట్టి |! మాంసంబుం దిందురు. ॥వి॥ 168

యజ్ఞ పశువుని వధించి ఆ మాంసమును హోమాగ్నిలో త ప్రము చేయుటకు
మల్లమందురు.

ఆ. అన్ని జాడ లుడు | నానందకాము.డై
నిన్ను నమ్మం జాలు | నిషఘ్టతోడ ;
నిన్ను నమ్మ ముక్తి ! నిక్కంబునీయాన ॥వి॥ 169

ఆ. అన్ని చానములను | నన్న దానమె గొప్ప
కన్న తల్లి కన్న | ఘనతలేదు ;
యెన్నగురున కన్న | నెక్కువలేదయా ! [వి! 170

ఆ. అన్యులకువచ్చు ! నాపద తనదిగా
నెన్ను వాడు భువిని | నున్న వాడు ;
యెన్ని దానిలోన | నిహపరంబులులెస్స(
గన్న వాడు మిగుల | ఫఘనుండు వేవు, 171

చే, అన్యులుండనిస్థలమందు | నాత్న్మవిద్య
యి
చి త్తచికంటి నణగించి | చెంగలించి
పండువెన్నె లకాంతిలో. | (బాకిచూడు
మప్పుం డానందమును బొంద | నగుర వేవు, 172

ఆ. అపుడు నాదువూట | యానంద మనుకొన
క్రిపుకు రమ్ముటన్న. | నేమికలదు ?

మదము నిల్చువజుకు మన సెవ్వరికినిల్చు ! Tay 173
మదము నిల్బుట = మదము లేకుండుట

ఆ. అప్పు తీర్చలేని | యానేర్పి శేటిశి !

కోర్కె. దీర్పలేని | కొలువచేల?
పెట్టిపోయలేని | వట్టి వీఠంబేల ? 1వి! 174

వేవమనపద్య ములు

ఆ, అష్పుందీయ రోత | పహూరిహరాదులకైన;
మొప్పెతోడమెతి | మొద లెరోంత ;
తప్పుయలుకరోంత | తాకట్టిడిన రోంత ॥వి॥

రోత = పనికి మాలిన, మొషే -- మూరు(డు.

ఆ. అప్పు యిచ్చునామ్ము | లక్కరకడిగి తే
యెషుడిచ్చితి వని | యెగరంగొట్టు ;
తప్పు నొప్పుంజేయ | తగవాగ నిల్చునా ? ॥వి॥

ఆ. అప్పు లేనివా(డు | యధిక సంపన్ను ౦కు ;
తప్పులేనివారు | ధరనులేరు
గొప్ప లేనిబుద్ది | కొంచెమైపోవురా ! ॥వి॥

* ఆ. అభన్ర ననుభవమున । నార్గురరులు నీల్ల
సంళథయంబులేదు | సాధకునకు
చెంత దీపమిడక ! చీకటి వోవునా? ॥వి
* ఆర్గురరులు : అరిషడ్వర్గములు ( కామ, శోధ, లోభ, మోవా,
మాత్సర్యములు.)

కం. అభవుని మదిలో. గాంచెడు
శుభకరమగు చూడ్కి-యందు | సౌంపలరంగా
నభిముఖ దృష్టిని. బూనుము ;
రభసములేనట్టి యెబుక | రాజిలువేమూా !
అభీముఖము = పరబ్రహ్మను లోడాపులో జూచుట

ఆ, అమల మవ్యయంబు నంత రాత్శకు లోన ;
విమలదృష్టియూని | వడక మించి;
తెముల కున్నవాండు | తెరబయల్సేరును ॥వి॥

తే, అమల మన్యయ చింతన | యసిపదంబు(
గోరి జీ వెశ్వరై కంబు | గూర్చి నంత ;
యవిరతంబగు పరిపూర్ణ | మమరునయ్య
వాదు లాడంగం జిక్క-దు | గాబె వేమ.
అనీపదము== వేదాంత పరిభాష ; (బ్రవస్ట పదము;

ర్‌

థ్రీలి

175

క)

L77

178
మవ

179

180

181

వ్రి్తీ వేమనపద్యములు

ఆ, అమలమెన పలుకు ! లభిపే.కవాంిధి ;
తనువు చేవళంబు | తాల్చినొంది ;
యాత్న శివుని. జేరు ! నాతండే శివయోగి 1వి॥ 182

కం, అమలాత్సుని మానసమున
విమలాంతర్లతునిగా | వివరింపవలెన్‌
(గమయమైన వాయలందుచు ;
నుమకారమునెట్లవ లెను | మహిలో వేమా ! 188
నెట్టవలెనుడావిడువవ లెను,
ఆ. అమృత సాధనమున |! నందజు బలిసెద
రమృుత మెంచిమాడ | నందలేఠరు
యమృతము విషమాయె |! నదియేమి చిత్రమో ! |వి॥ 184
అంబి కాయోగములోే అన గా కొండనాలుక (బ్రహ్మారం(ధములో దూర్చిన
అమృతే మచే ఊట ఊరును. యా యూటు వలన వజ కాయము, (మహ్మైక్య
సంధానము గలుగును,
కం అమ్మసుమో ! యాలనణా ;
నమ్మానంగా యాలునుమ్ము ; | యాయిద్లరియం
దిమ్నహీలో బరమాత్స్నుని
నెమ్మిదిళో? దెలియలానె | నేర్పరివేమా! 185
తనజన్ఫకు కారణమైనదానినే తా ననుభవింప గోరుట,
క్షం, అయమనగనేమి చెప్పుదు ;
నయమే జయమై వెలుంగు | నన్యుల కెల్ల న్‌
నయ మనలో వినవె యచ్చట
నయ మనంగా నుక్కుపండు | వనందగువేమూ |! 186
ఏం (ఈ సద్యము నాల్గవ పొదములో యతి తప్పినది ఇది లశ్షణ విరుద్ధము.
ఆ అయిదు చక్రములను | నాదినింబడవై చి
యయిదు చక్రములను ! నవలందెలియ ;
నయిదు చ(క్రములును | నడణగిబయల్‌ తోచు ॥వి॥ 187

పంచకోళములు : అన్నమయ , (పాణమయ, మనోమయ, బక్టాననుత, ఆనంద
పయమములు, కోళమనగా సంచి,

వేవున ప ద్య ములు లీస్ట్‌
*ఆ. అయిదు నైదు నైదు | నైదింటం జేకూడు
మూడు మూంటంజేరి ! మటియునొకటి
మురిసిన సకలంబు |! మోహించియుండురా ! |వి॥ 188

1 పంచావస్తలు, పంచతే న్మాతలు, పంచకరలు పంచకోళములో చేర్చి _తికరణ
శా (తిగుణములను బంధించుట,
ఆ, అయిదు మనసు తగిలి | యయిదింటం దాబుట్టి
యయిదు వ్యాప్తు ల నరు. | డణంప లేకే
యయిదు యశకశురముల | నరసి జవీంచరా ! ॥వి॥ 189
శరీరో న్మాదు లైన పం చేర్యది మ పాటవము నరికట్టి “* నమశ్శివాయ ఏ)” యను
పంచాక్షరి మరం్యత్రధ్యానమున బరిపూూస్టండగును,
*ఆ. అయిచు యక్షరంబు | లంగంబుందెలిసిన
నయిదు నందుము క్కి |! యమరియుండు
నయిదులోన నున్న |! యతనిని దెలియుండీ! ॥వి॥ 190

* “ చెదులోనె నున్న యకడెపో తెలియంగ ౧ వాఠాంకరము.. పంచా

ఆ. అయిదు వరములను | నానంద మెరి(గిన
నందెచూడము కి |! యలరుచుండు
నయిదులోనం 'దెలియు |! టదియెపో (బహ్మ్‌ంబు పి! 191
పంచాక్షరములు, పంచభూూతే వలు, పంచితి న్నాతే లు, పంచకర్శలు, పంచా.
వస్త్పలు, పంచకోళములు,
ఆ. అయిదు వర్ణముల నె | యఖిలంబు. దెలిసిన
నయిదు నందుము క్రి | యమరియుంగడు
నయిదులోననున్న | నతండెపో తెలియంగ ॥వి॥ 192

*ఆ. అరయకర శ్రమునకు | నాహరిశ్చం(ద్రుండు
అలిబిడ్డ నమ్మి | యతండు కూడ
మాలవాని శపుకు |! మహిలోకు_ నెయుండే |ఏ॥ 199
ఇచ్చట హారిళ్చంద కథ కం గహార్చి చెప్పబడినది,

$6 వేమనపద్యములు

ఆ. అరయ నేడు (తాళ్ళ | నఖిలజగంబులు
కటబడుచునుండు |! నిటిజడాని
లట ట్‌

జ్ఞాన ఖడ్లమునను | పూని కోయవలయును ॥వి॥

194

సప్తావక్షముల చేత బంధింపబడిన దేహమును. విజ్ఞానమే కత్తితో కోయుట
ము క్రీ పదము, ఏడుదారములనగా = (1) దుఃఖము, 2, జన్మము, తి, కర్మము

ఓ, అభిమానము ర్‌, అవివేకము 6, అ జ్ఞానము 7. మాయ,

ఆ. అరయంగంటి ద్యృవ్టి | గుతీగాను ముక్కుపై
శెప్పపడక (గుడ్తు | (తిప్పి పట్టి

వివర మెజుగ శాంభ | ఏ మ్ముదయది యందు ॥వి॥

పంచము[ధలలో కాంభవీము. దగూర్శ్చి చెప్పబడినది.

ఆ అరయ దటిఛు కల్ల | లాడెడు వారిండ్ల
వెడలశే విిశమించు ;
లకెల లవి | (శ్రమించు;
సిఠమోాటీకుండ | నిలువని చండాన [వి

* తే, అరయ నేర్చిన సర్వజ్ఞ ! కై నవారు
చెప్పనేర్చిన వారొండు ! చెప్ప నేమి?
శివ్సనిగాంతురు భువిలో (బ | సిద్ధముగను
నీకు. బెలియని చేముండు | నిజమువేవు.

4 ఇది కూటవేదాంకే పద్యముగు తిల లో ఉన్నది.
ఆ, అరయందోండు వాశు ! గురువని తానెంచి;
తిరుగునాయశు తన్ను | నరయలేండు;
పనికి పూలినట్ట |! బానిసె కొడుకురా ! ॥వి॥
జే అరయ సుఖ మొంది దుఃఖమ్ము | నార్చ లేక
వీధిని దూరంగ ఫలమేమి? ! వేకు కలర
మ ye బరిపూ రిం | బొందునయ్య
యట్లు కాకూరక్రయెయుండ |! నగునె వేమ.
బుద్ది నొక్కుట == ఏ కా[గతతో చూచుట
న, అరయ వేమన్న చెప్పిన |" యాత్ర [విధము
తెలియలేనట్టి యజ్ఞాన | దేబెలెల్ల

ఖా

195

196

197

199

199

వేమనపద్య ములు ల్లి”

తలనువీడిన వెండుక | దారివలెను
భు _క్రిముక్కులం బొసంగంగా | బోరువేమ. 200
-దీబె = డేజారుగొట్టు, వీనుడు
క, అరయల దొంగల బట్టుక్‌
మరణము నొందించి యొకని ! మన్నింపదగున్‌
వెర వెరుగునిట్టి వారికి
నిర వందిన యెజుక గల్లు | నిదియేవేమా! 901
కామ్క (క్రోధ, లోభ, మోహా, మద, మాత్సర్యములను ఖండంచునట్టి
ఊపొయములను తెలిసిన మనస్సును మన్ని ంపవలయుశు, యిటివారికి జ్ఞానోదయ
మగును.
ఆ, అరయనా స్థి యనగ | యక్షుమాటాడక.
ల్‌ +
దట్టువడక మదిని |! తన్ను కొనక
తనది గాదనుకొని | తాంబెట్టున దెపెట్టు వి! 202

ఆ అరయ మూలమందు | నర్భంబు నందును ;

నిర శలాత్ములందు | నియతులందు;

బయలునందు శతు | భావంబునందును

వేడ్క. వెలయుళివువిజూడు | వేడ్క వేమ! 203
ఆ. అరయ లజ్జ చాడ | నందజీయందు౦డు ;

లజ్జ లేనివాండు | లాలితుండు ;

లజ్జగల్లువాని | లాభంబు లేదయా ! ॥వీ॥ 904

ఆ. అరయ హా స్తమందు | నభయహా స్తంబీయ
దర్పణాంగుడై నం | దన్ను జూచి
మంగళంబుచేయు | మంగలిహీమండా ! ॥వి) 205
అభయణా స్తమనగా పయికిఎత్సి జూసించి రక్షణయిచ్చే నూదన,
ఆ. అరసి గట్టివేసి |! యాభార చక్రంబు
(పాణవాయువం౦దే | పదిలపణచి
యెడ తెకయుండు | నిలయోగ్యు(డగుయోగి | 206.

రం వేమనపద్య ములు

ఆ. అరసిచూడగాను | నన్ని లోకంబులు ;
తనువులోననుండు | తావుగాను
మనసులోని గుకుని | మరిముట్లి చూడరా ! 1వి॥ 207
ఆ, అరసి దె ర్యమూని |! యతిశయకాముడై ;
నిన్ను నమ్మి నిష్ట | నెగడుచుండి ;
నిన్ను గొల ముక్తి ! నిశ్చయముగ (గల్లు !వి! 208
ఆ, అరసి సూక్ష్మమైన |! యానందమెబుగక' ;
మరియులేక చదివి | మందుడయ్యె
నలరహస్య మెల్ల | నాత డెక్షైజుగును ? 1వి॥ 209
ఎన్ని చదివినా పరబ్రహ్మా రహస్యము పట్టుబడుటదు స్తరము,
కం, అరిమడ్వర్లంబుల చే
నరులెల్లను జిక్కిసొక్కి- | నై జము విడే
యరుగుదురుగాక ; యెజబుగంల
వురుగై నది (బహృ * మనుచు | వాహిలో వేమా 210
* ““నముయముి'? సౌ శాంతేరము
*ర౦, అరివడ్యర్లంబుల చే
నరులెల్లరు చికి_సొక్కి | నయగతియనుచున్‌
యెరుగుదురుగాకి 3; త లేము
నరయంగను లేరు యిఎచు | శై నకువేమా! 211
* (పథము పొదమున అక్షరము ఎక్కు- వయినది.
కం, అరి వషడ్యర్లముల చేత
నరులెల్లను చిక్కి. సొక్కి_ | నాచే యనుచున్‌
యకరుగుదురు గాక కుండము
యెరగక యెరుకించకై న | నేమో వేమా. 212
యీ మాడు సన్యములు అరిష శ్వర్గ్షయులకు సంబంధిం చివ వేయముననూ వేదాంత
పరముగా భావము మార్చు చెందినది,
ఆ, అరుణు నుడయ సంఖ్య య స్త మానపు సంఖ్య
జనన మరణసంఖ్య జాతి సంఖ్య
దీని నెఖుగుయోాగి ! ధీరు డై యుండురా ! 1వి॥ 213

వేమనపద్యములు 89

ఆ, అరు * ణోదయములెన్ని | య స్పమానము లెన్ని
a
జనన * మరణములెన్ని |! జూతులన్ని
దీని నెజుగు యోగి ! ధీరుండై యుండురా ! |వి॥ 214
ఫా గణముల తేప్పినవి.

యీ లోకమున ఉఊదయాస్తమానము లెన్ని యో జాతు శెన్నియో చుక
థి న i
కెన్నియో యెవరు నిర్ణయిం చ గలరు? యోగిమా।క్రము అన్నియు. చెలిసికొొనును,
ముందు మనము యోగి ఎవరో మ తెలిసికొందము. * కనను కంక రాణి సంగం

త్యక్త్వా ధనంజయ | నీద్ధ్యసిద్దో కి స్సమోభూత్వా సమత్నం, యోగఉచ్చ్య్య తే ? ౧?
అనగా సర్వమునూ ఏకభావంగా జూచినవాడే యోగి, ఇట్లు ఉదయా స్తమయాది
భిన్న భావములు లేవని మన తెలివి కేక్కు_వయే యిట్టగుచున్న దని వేమన నిజమగు
యోగి శాబట్టి నుడివెను,
ఆ, అరుత లింగముండ | నదియెజుంగ లేక
పర్వతంబు వెదకు |! బసవకొడుశు
పాయరానిలింగ | * మాయె బాణమెకడా ? ॥వి। 215
66 (పాణమేగద చూడి” సొఠాంతరము
ఆ, Oe | యతి యనం జాలక
పర్వతమున శేగు | పామరుండు
ము క్కిగాననగుగదె? | మూఢాతు శ్రగుగాక ॥వి॥ 216
అజుతలింగముండ |! నదియెజుంగగ్ష లేక
పర్వతీంబుబోవు | బానినీడు
ముక్తిగాన నగునె? | మూ థాత్నుడగు గాక ॥వి॥ 217
పెమాండు పద్యములు ఆత్మలింగము గూర్చియు చెప్పబడినవి,

న్‌

ఆ. అబుదుగా నడీగిన | నతండర్థిగాటోడు

తరచుగానొసగక |! దాతగాండు

దోతకర్లికింత | తారతమ్యముసుమో ! ॥వి॥ 218
ఆ. అలను బుడికి పుట్టి | యష్తుడే ్షష్షయమాను |

కలనులగాంచు లవీ గః | గనుటలేదు

యిలను భోగభాగ్య | మోలీరెకానరో ! 1వి॥ 219
ణం బుడిపి = నీటిబుడంగ

40 వేమనపద్యములు

ఆ అలయంశేసీ మలచి | యడి. గెండ్లు, మలి గండ్లు 5
తింపె మిడెడు కటికి | బేబెలెల్ల )
నెలమి మన్ను(దినెడు ! నెజ్బలౌదురు సుమా [| jel

అడిగెండు. .. ఆడుగు కండ్లు = మలువ౫ “అడుగున నిల్చిన ఈ
కండ్లు=మలిగండ్లు=మలిచి తీయదగిన రాళ్ళు

ఆ. అలలులేని జలధి | వలెనున్న మదిలోన.
దెలివిగూడి తన్ను! చెలియ వలెను;
తలలుబోడులై న ! దక్కునా? తే_త్తే (౦బు |వి।

ఆ, అలలువేని జలధి | వలెనుండి మదిలోన
'దెలివిగూడి తన్ను. ! చెలియునతండె
తేలప సజ్ఞనుడని | ధరంజెప్పంబడునయా ! ॥వి॥

ఆ, అలవి గాని బయలు ! నందిన వదిజూడ ;
గూడి మెలగుచుండం | గోచరించు ;
చూడం జూడ నెబుక | చోద్యమై తోంచురా ! ౫౫

ఆ, అల్పజనుల కేల యదె (త మార్ష౦బు

మంద కోవిశేల ! మంతవిద్య

జ్ఞానవంతు కేల | జాతివుత భేదముల్‌ ? 1వి॥

మందకోపి = తొందరగా కోపము గొనువాడు.
ఆ, అల్పబుద్ది వాని | కధికారమిచ్చిన

దొడవారినెలం | దొలయగం గొటు;

(3 గా ట్‌
చెప్పుంఏనెడుకుక్కు |! చెజుకు తీపెటులసనా ? వి!

ఆ. అల్ప సుఖముణగోరి | యతివలపై యాస
స్వల్ప మైనం బెజి(గి | సాయదమగుచు
(భామల జిక్కినపుడె |! (ప్రబలును పాపంబు |వి॥
ఆ. అల్పనుఖములెల్ల |! నాశించి మనుజుంకు
బవుళదుూఃఖములను( | బాధవడుచు
సరమ నుఖమునొంది | [బతుకంగనేరయడు ॥న॥

వేమనపద్య ములు 41

ఆ. అల్లబోడి తలలు | తెల్లని గొంగళ్ళు;
నొడలు భూతిపూసి |! యుంట వోంత
యిట్టి వేవము లీల. | బొట్టకూటికెకాన వి! 228
యిచట కపట సన్యాసులను నిక్కచ్చిగా విమర్శింభెను,
ఆ. అల్పు6డెన్న్‌ పలుకు | లలయక పలికిన
నధికుం డూరకుండు ! నదరి పడక ;
కంచు _మోగునట్లు ! కనకంబు (మోగునా ? 1॥వి॥ 229
ఆ. అలు డెపుడుంబల్కు ! నాడంబరముగాను ;
సజ్జనుండు బల్కు. ! జల్లగాను
కంచు (యోగునట్లు కనకంబు. (మోగునా ? 280
శెశెండు పద్యములలో పదమార్చులతో ఒశేభావము ద్యోతక మవుతుంది.
ఆ. అల్పు౯డై ననేమి ? | యధికుండె ననేమి !
చెప్ప వలయు రీతిం | జెప్పినాండ ;
హరుని యెటుకలేక | యాకు లల్లాడునా ? ]వి। 281
అ. అల్పుండ్రైనవాని | కధికభాగ్యము గల్ల?
దొడ్డ వారిందిట్టి | తొలలగంొట్టు ;
యల్పజూాతిమొస్పె |! యధికుల నెజబుంగునా 1వి॥ 282
మొెప్పిడామార్లు డు
ఆ, అల్పుం నవాని | కధికారవుబ్బెనా !
దొడ్డ కొంచె మనక |! తూలంబల్కు-
చెప్పుంగొజకు కుక్కు ! చెజుకు చేవేమెర్లు 1వి॥ బిక్రికి
చేవ=గొప్పు
ఆ, అల్లుని కగు మృతికి | నాత్మం జింతించును ;
తనయు మృతికి దానేె | తల్లడిల్లు ;
పుణ్య పురుషుమృతికిం | భూమిలో జనులకు
యుగము (గ్రుంగినట్టు | లుండు వేమ. 24
వేమన మహోకవీందు౨ని సహజ కవితా పాిభవమిందు ద్యూతే మగ
చున్నది.

ర్ట

42 వేమనపద్యములు

ఆ. అల్లుండ్రై ననేమి ! యన్యుయడై నను నేమి !
చెప్పవలసి మాట ! చెప్పుచుంటి
హరుని యాన లేక | యాకులల్లాడునా ? 1॥వి॥ 285
ఇట సర్వమూ సన్వేళశ్వరు నాధీనములో నున్నదని సూచించెను.
ఆ. అవని నొక్కబిడ్డ |! యతని తండికిం బుట్టి
యై యేలె జగము ! లగణితముగ!
తల్లిలేక పెరిగి |! ధా(తి నెశ్లులెరా ॥వి॥ 286
ఇది కూటవేదాంతేము.
అ. అవనివేవమెన్న ! నజుని కడ్డముగాదు ;
యముని గెల్వలేని | యధములకును

దొంగపథముగాక ; | దొరకునా ? మోక్షంబు 1వి॥ 287
ఆడంబరమగ బురఖా వేసుకొని (పజలను మోసము చేయు కపట యోగులను
కటువగా విమర్శిం చెను

సీ, అవనిలో నొక కప్ప | మైదుపాములం బట్టి
ఏడయిడి (మింగిన |! విధమ దేమి!
యొనర నొక్కట రెండు |! ఫఘనకపుల్‌ ఇవెలేగి
యొంటివిల్లల సీను నోజయీమి ?
కలీయుగంబున నక్క- | గర్భ వాసమునందుం
గామభేనువు పుట్టు | కట్టడేమి !
యవికారమటిపై. | నరంటి ఫలంబులు
పుట్టిన యట్టి యా | పొలుపచేమి ?
వే నొక్క-టియు పుట్టి | సెతీగి యోజనమంత
(దుంచుక మోసిన | (దుఢమచేమి ?
త. అరయనేర్చిన సర్వజ్ఞు | (లైనవారు ;
చెప్ప నేర్చిన వారొండు | చెప్ప శేమి !
శివునిలాంతురు, భువిలోం (బ| సిద్ధముగను

సీకుం చెలియనిచేముండు | నిజము వేమ, 2838
కోరికలు గలిగిన సౌధులు గుట్టును బయట పెట్టక గురుకీలకమని గూథార
న్లుగా చెప్పునదే కూట వే దా౦తేము అయ్యే యిది? న

వేమనపద్యములు 48

ఆ. అవుటలా మెజులుని | యజ్ఞానజీవులు
మూలమునుం 'దెలియక్ష | ముట్టుచేత
ననుదినము సృజించి | యాత a "దెలియ తేక
చచ్చి పుట్టుచుందు ! జగతి వేము. 289
కామాంధులు తెలిసీకొనదగిన విధము౭దెలియ లేక ఆఅ'వేకజ నృ లెక్తుదురు,
ఆ. అవును కాదటంచు | నాత్శను గన లేక;
మంత యం(తములను | మగ్ను లగసచు
సంశయములంచేత. | జచ్చిరి గదరయా ! ॥వి॥ 240
అవుట = వూర్తియగుటం ఇలియక (అవుట వాడుకమాట)
గీ, అవును వేమన్న చెప్పిన |! యాత్ర శ్రబుద్ధిం
దెలియ లేనట్టి యజ్ఞాన | చేజెలకును
తలను బాసిన వెండ్రుక |! వలెను జూడ
భుక్తి ముక్తులు హీనమై | పోన్రుజేమ, 241
మొదట చరణ మార్పుతో ఈపద్య మొచ్చినది.
ఆ, అప్ప. కష్రములకు |! నాలయమైయుండు
గతులు దుర్గతులను | గన్న చేదియొ !
కానకుండం బోయె |! గగన స్వరూపమై ॥వి॥ 242
నీ, అష్టకష్టములు £- పరదేశ యా(త్రమై వర్తిల్లు టొక్కటి
పచనంబుజేని సాపడుట శెండు
తనసతి నెశబొనీ దనరుటు మాయగు
యాచక వృత్తితోయడరనాల్లు
పరుల పంచనుజేరి బ్రతుకుట యైదును
సరివారి పజ్జ సంచార మారు
విద్య లేక సభకు వెడలుటయే యీడు
యాచకవృ త్రిచే నరు టెన్ని
నీ దష్ష కష్టంబు అడియెొడి నవ్వియివ్వీ
యనుచు సుక వీంద్ర ఇరిదము అహరపహాము
వీని గుర్తించి ఇల్ఫికి వీనులలర .

అకయ విరాగి ! నిర్భయానంద యోగి|
. ( బొత్సకవి)

44 వేమన పద్యములు

అ. అప్ట కష్టు (బదుక ! దగ్నిపాలైపోవు
నిర్ణయాతు (బతుకు | ఏంటలగ లియుం;
(ూరకర్ము (బదుకు | వోఠరులపాఖతొను ॥వి॥ 248
ఆ. అష్ష తనువు లకును నాదిమ మెనటి
వ ౬ 8౬
యాదిన కిం గూడి ! యభవుండగును;
భయము లేక యుండు | (బవా శక్షండగు యోగి 1వి॥ 244
జీవ్రనికి వ్యష్టి, స్థూల, నూకు, కారణ, మవో కారణములునూ ఈళ్వరునికి
సమిష్టి, నూల, సూత్ముమహో కారణములునూ మొ త్రము ఎనిమిది తనువులు కలవు.
ణి థొ ~~
ఆ, అప్ప. దళములకును | సాధార మైనట్ట
యాది దేవుండొకండె |! యఖలజగము !
(తేయము: దాటువాంజె ! తానెపో (బహ శింబు !వి॥ 245
అష్టదళములనలగా మూలాధార, స్వాధిష్టాన, మణిపూరక, అనాపహాత, విశుద,
యాజ య సహసారములనెడీ ఎనిమిది చక్రములుగల దేహములో అష్టదళ పద్మ
మగు సహాసార చక్యమున్నది. దానిని తెలిసిన వాజే “ అహం(బ్రహ్మాసీ ?) అను
పల్కు_న కయ్మండు తక్కిన వాడు కాడు, ఇటవి స్తరఖితి విరమించి నాడ,
ఆ. అష్ట వళములందు |! నాత్శను సేవించి
నిష్టయీని మిగుల | నేర్చు తోడ
దృష్ట్రాయంటదె దృస్ద- |! తేమలక చూడరా ॥ఏ॥ 246
సహస్రార చక్రమును ఏ కాగతతోజూచిన సిద్ధివచ్చును.
ర్‌ అజూంగ యో సాధన
కష్టుంబుల కోర్చి తన్ను. |! గనలేండుగచా |)
చేపలు విడువని జీవికి.
గవ్షంబగు, పుట్ట జావ ! గతియదె వేమా! 247
యమ్మ నియమ, ఆసన, [పొణాయావు, (పత్యాహార, ఛ్యాన, ధారణ
సమాధథులనెడు నవి అష్టాంగ యోగములు,
* నీ, అష్టాంగ యోగము | లాత్శలోం౭ దలపోసి
దృప్రాంతరముగ; తన్‌ | బెలియువాండు
1 తెలిసి తెలియక జాంగి |! దుముకులాడుచుపై న
2 నెలకొన్న మాయను |! నణచు వాండు

వేమన పద్య ములు 4&5

నణగి పడుకొనియున్న ! నాగుబామునుంబట్టి
(ప్రణవ చిన్గయమందు | పలుకువాండు
పలుకక కూర్చున్న. పదవికి యాసించి
క జలములోపల వెల్లు |! జూచువాండు
కే, * చూచి, వానిని భూచర |! జూడ తెలిసి
5 గోపింతీనేసి శక్తిని | గెలిచి తేని
6 ఛీన్చని చరమందు నిల్సిన ! వాయ (బ్రహ్మ
వాలత తంబు వినుచున్న |! జూడవేవు. 248
1, 2,5,4, 5, 6 యిట యతి తప్పినది.
* ఇట గామ్యపద ము వాడబడినది,

అప్రైంగ యోగములను సాధించి కుండలిని వళపరచుకొని ఖేచరీ ముద?
యందు లీనమె సపహాసా*ర చక్రమందు చూపు నిల్సినవాడె బోవ న్‌
౦ మె సహసా ముందు ఫు నిల్పినవాడె బృ్రవ్మాజ్ఞా

ఆ, అసి పదాంతముననుబుద్ధి | నమరనొక్కి-
కూటపద చిన్నయంబునిం | గొలువు దీరి,
యాటపాటల నణణింప |! నందె ముకి,
విశుతంబగు పిధమిడి ! వినర వేమ. 249
బతక ఆ స్యరూపమునందు కూడి స్వయంహు కాశమును జూచి విషయ సుఖ
ములను విడచినవా డె ముక్సినంనును,
ఆ. అసివినాశమైన |! నానంద నసుఖేళి
సత్య నిష్ట పరుని | సంతరించు
% నిష్టలోని నిప్ప | నిరు క్క భావంబు |వి॥ 250
geet సత్య నిష్థజూడ సజ్జన భావంబు 1వి॥ పాళాంతిరం
రాగజ్వేషముల విడచిన ఫావమేర్చడును.
ఆ, అస్టర మగు మేని ! కధికపొటులుం బడీ;
సుక్కు. విభములందు ! పెంచి, పెంచి,
యన్నీ కిచ్చు, లేక ! యడవినక్క-ల కిచ్చు 1వి॥ 251

ఆఅవిరముని తెలిసియు చేపహాము పెంచి తుదకు స్మళానముపాలుకజేతురు,
థి శ్రీ

వేవమనపద్య ములు

ఆ. ఆంటికి తెలంగు |! నాచార విధు లెల్ల
జీకంటికిం దొలలపం। జి త్తశుద్ధి

(వేశటికి? దొలంగు |! వెనుకటి బిగు వెల్ల |వి॥
(చేకటి వై గర్భిణీ స్రీ

టు
Ot
nw

ఆ. ఆ(కలన్న వాని | కన్న౦ంబుంబెట్టిన
హరున కర్పితీముగ |! నారగించు
ధన విహీనునకిడు |! దానము నటువశౌ ॥వి। లిక క్రి
ఆ. ఆ.కలిం గొనివచ్చె | నని పర చేశికీం
బక్షెడన్న మెన. |! బెటలేయ
లు యా ల్‌
లంజ దానికొడుకు | లంజెలకిచ్చు రా! 1వి॥ 254

న్‌

" అశలి కన్నంబు ! అడుగ నేర్చినవాండు
ఇ (బదుక నేర గలడు |! భూమిమోంద

3 యెడ తెగని కాళ్ళు | యెన్నాళ్ళువేతురు ॥వి॥ బిర
1. ఈచరణంలో గణాలు తప్పాయి. 2, యతి తప్పింది. క. గణం తప్పింది.

ఈపద్యం నీసపద్య చరణాలకు సరిపోతుంది.

క, ఆం కలిచే నేడ్చుచు వురి
లోకము తనకీయ రనును | లోలాక్ష్రండు. దా
నాశలి దీతీనయప్పడు
చీకటి నాపంగం జవియు | వెలణసచు వేమా! 256
క. ఆం కలిం జంపిన రొదది
యాకులు దిని యడవ్రలండే | యలసిననై నం
జీకంటి కోనం జిక్కాదు
యేశాక్సతి మదిని నిల్పి |! యెజుణసము వేమా | 257
(బ్రహ్మ సాకు త్కా-రము నిరంతర ఛ్యానమున పట్టు (బడును,
క ఆం కల్కి యలసట, నిిదయుః
(బౌకటముగ సంగమంబు | (ప్రభవము లెల్లం
(వాకుటు విడుచుట, విడుచు ; వి
భాక్షరుం డనిలుండు చలన | భావ్యుండు వేమా ! “55
చిఫాకరుండు = జాన ఫా న్క_ వండు,

వేమనపద్యములు 47

*ఈ. ఆకలి మోాహంబు | యగ్నిపాలై పోయె
కాయ ముత్తు తిరుగు | వాయు వాయ
"వేరు యెండల నుంకె | నీరు పాలాయురా ॥వి॥ 259
4 గణాలు తప్పినవి, నీసపద్య చరణానికి సరిపోతుంది,
౪ ఆ, ఆంకలి వేళకు! నన్న౦బు తినకుంకు
"దేహంబు బడలికై ! థైర్యమణుంగు
ఛైర్వ మణిగిన యపుడే | కార్యంబు తానగు ॥వి॥ 260
1. ఈ పద్యం నీసపద్య పోలికతోవుంది. 2. మూడవ చరణంలో మాథ్ర
ఎక్కు. వయిదిది,
ఆ. ఆకశమున వాయు ! వాకారమెగడా
మంటిబొమ్మల కెల్ల | మాట్లు గలిలా
దీనికై నబహ ౩ | జ్ఞాన మేలాగుండు ? ॥వి॥ 261

అ, ఆకసంబు శూన్య ! మందు శబ్లముపు కై
శబ్ద మధ్యమునను | సరగం జూండ
శబ రహితమదియె ! సదృవా మునణెల్లు ॥వి॥ 262
ఆ, ఆకసగడమోం౭ద | నాడు దోొమ్మరిపాప
చూపు లొకటిగాని | సుఖములేదు;
యాకసమను వీధి |! హంసను జూడరా! ॥వి॥ 263
* ఆ ఆకారశ బ్లంబు | యాలోకముననుండు
ఉఊకారశ బ్దంబు |! యుర్వినుండు
* మాళశకార గ బ్రంబు | మోాడ్నుంబు నందుండు |వి॥ 264
1 ఈపద్య పాదాలు నీసపద్యానివి 2 యతి తప్పినరి.
“అ కార “ఊఉ? కార మ్‌” కారములే (ప్రణవాత్ళ్శక మైన ఓ0 కారము
కం. ఆకారణ విధ మెజటుంగచుం
చేకొని యా మూలధనము. | జెందుచు నున్న
న్నా కల్పాంతమును సదా
యేకాలము వీన్నవయసు |! నిహమున వేమా! 265

చలన రాహిత్యముగ పర లు జూచు వాడు నిత్య యొవఎము నిత్యము
సుఖములు పొంది ఛెలయగలండు,

జ
48 . వమ స పద్య ములు

కం. ఆకాశంబున వాయువు
(మాకున దావాన్నియటుల | మానస మండా
యేకాకారుడు జగమున
జోశై తనుడాగెవెల్లు | సుమ్ముర వేమా!
బోక = సామ్యము ; అణువు మొనలు (బ్రహ్మ పర్యంతము పర(బవ్మా స్వరూ
పమేయని వేమన మహాకవి నుడిసెను,
ఆ. ఆకాశ బాణంబు | నగ్ని లేకను దాల్లి
యెగువచుజ్ఞని విడువ |! తరముగాదు
యగ్నియుం కేగడా ! | యన్నాట లాడవచ్చు ![వి! 267

1వ పాదం నీసప ద్యానిది. 2 వ పాదంలో యతి తప్పినది 8వ పాదంలో
గణం తప్పినది, సంధితప్పు, ఆకాళచాణము -- తా రాజువ్వ

కం. ఆకుంచన విధమెజిగియు
చేకాలము మూలబంధ | మేమరకున్నన్‌
లోకములోపలి వృద్ధులు
(పాకటముగ విన్న వయను ! బారలు వేమా! 868

ఆఅకుంచన మనగా అపాన వాయుద్వ్యారము డ౦దింప6 జెయుట ,
మూలబంధమనలగా యడమ కాలి మడమను గుదసైనమందు బంధించుట

ఆ పానవాయునును మోడికి పోవునట్లు చేసన వార్థక్యము వచ్చునని మహో
యోగీం[దుడు వేమన నూచించెను ;

ఆ, ఆకు కానవచ్చు | హరిహరాదుల్నకెనం

గొమ్ముకానరాదు | కోరిచరాడ

కొమ కానరాక | కొనియాడకుందురా ! ॥వి॥ 269
ఆ. ఆకుచాటున వగు | నన్ని లోకంబులు

కొొమ్మకాన రాదు | బమ్మ్శకె న

గొమ్మకాన(బడిన | గొనియాడవచ్చురా ! వి॥ 270
భగవద్దితలో “6 మా యాదురత్యయా ’? అని యున్న దానికి సూటిగా మన మహా
కవి (బవ్మోదులకు నైనా మాయనుదాూటు శక్యము గాదని వా(కుచ్చెను.
కం. ఆకుం దిను విధమెజుంగచుం

చేకొని యామూలధనముం | జెందుచునున్న

వేమనపద్యములు 49

స్నాకల్పాంతమ్ముస దా
యేకాలముణబిన్న వయసె | యిహమున వేమా! 271
మాయను దాకుడి విధమెరిగిన వాళే అనిమిషులు,
ఆ, ఆకుమో(ద (వాత |! యందటికి చెలియు
చేతిలోని (వాత ! జెప్ప వచ్చు
తోలు క్రింది (వాత దొడ్డ వాడెజుంగురా |! ID 278

(గంథసముయినది, చేతిలోని శేఖలు తెలిసికొన వచ్చును. లలాట(_వాతే చెలియ
దని వేమన సునిశిత విమర్శ చే. ఇలియం. జే నెను,
ఇ

ఆ. ఆకు లందు. జదివి | యందంగ రానిది
యేక మవమర యుక్తి |! నెతుగ వలయు.
దాకిపూ ర్తిగాను ! దన (గ్రయమందుండీ ॥వ॥ 274
(గంధపకనమువలన మోక్నములేదు. సర్వ(తా పు క్రాశించిన నస్వయంప కాశ
మును వూ ర్తి గచెలిసీ మోక్షము బొందుమని నుడివెను,
ఆ, ఆకులెల్లందిన్న | మేకపోతుల శెల్ల
గాక పోయెనయ్య | కాయసిద్ధి
లోకులెల్ల వెట్టి | హోకిళ్ళు పోదురు ॥వి॥ 274
కాయకల్పసిద్ధి కాదనిమవోకవి నూ కి
ఆ. ఆకులేని కొమ్మ |! య్యభమెల్లను నిండె
(మాకు మొదలు: దుదయు ! మహిని లేదు
యీకమైన పండు | నింపొందుచుండురా ! ॥వి॥ 27§
ప్రకృతిని మహీరుహము7గా పో ల్బెను.
ఆ. ఆకు వక్క సున్న |! మవి మూండు వన్నెలు
నేకమెనచోట ! దాశునెణుపు

న్లోకి (తిగుణ మట్టు |! నోభించు. బరమాత + !వి! 276
ఆకు, వక్క, సున్నము గలనిన ఎగుపగునట్లు (త్రిగుణములు గలనీన జానోదయ
య న్‌
మగును,

ఆ. అకృతినరయంగ ; ని! రాకతియనందగు
నాకృతి నొగిందగ్కు ని | రాకృత ట్లు
యవియురెండులేక | యపురూపమై యుండు ॥వి॥ బ్లో?
7

స్‌0 వేమనపద్యములు

కం. ఆకొన్న యతిధి శివుడని
కాకించుకి లేక మదిని | గరుణాన్వితుండైె
పోకంత యన్నమిడి ననె
నూకొని యా యముని(గొట్ల ! నుపమిది వేమా ! 278
ఆన్న దాన సునత నిట మహా త్రరముగా పేర్కొన్నాడు,
ఆ, ఆగడంబుచేత |! నంచెందు. బొందదు
సాగందోలి మనను | పైపనేర్చి
(మోగు (ప్రణవరవము | మూలంబుం గానరో ! ॥వి। 279
ఓం కారము యొక్క. శబ్దమే (పణవము, ఇది ము.దాఫఖావములో వినవచ్చునని
వేమన వాకొన్నాడు.
ఆ, ఆ చరా చరముల ! నంగాలలింగాల
సరణి 'జెలియనట్టి | శైవమేల?
యప్ప తనుమయుండు | హరుడౌట నెజులోరో ! ॥వి॥ 280
వీరకెవ్రులు మెడలోన చేతులందు లింగములు ధరింతురు, నిజమగు శివస్వరూ
పము “నీరు, నిప్పు, గాలి, భూమి, ఆకాశము, సూర్యుడు, చం(దుండు సోమయాజి?
ఆను అష్షతనుడని తెలియక దాంభికముగా వర్శింతురన్నాడు,
ఆ. ఆజ్ఞ యనెడిచ్యక | మండాత్న లింగంబు
నరిది నలరుచుండు | నట్టిదారి
పరగ జూచినంత. | (బా క్తించు మోక్షంబు [వి॥ 281

ఆ. "ఆట లెక్కడయిక్క్సై | పాట లెక్కూడంబుక్సై
మాట లెక్కడబుమనై | ఏజీవియం దె
బాపి లోపలండేరి ! జీవినంటలవతల ॥వి॥ ౨8౨
1 సీసపద్య పొదములు 2 యతితప్పింది 8 గణంపోయింది.
ఆ. ఆడదనల రోత6 | యందు. జూ-చినరోంత
తలంచిచూడ తమకు | తామెమెచ్చి
యెంత వారలయిన ! చెంచరు తవులోన |॥వి॥ 288

ఆ. ఆడదాని బొంకు | గోడ బెట్రినరీతి

పురువవరునిబొంకు ! పూరితడిశె
య్రీలనేర్పుభువిని | చీకురాయితేపంబు వి! 284
+సకురాయితపము = గుడ్గ్డగనాబ

వేమనపద్య ములు 5

ఆ, ఆడదాని మాట | నరకాసుకై నను
నవు గూడ చెట | నాతినయిన
కాదనుచును నమ్ము | కానల విడుచురా ! ॥వి॥ ఐివ్రర్ట్‌
ఆ. ఆడ * నెటింగ్నిన మగువ | యను వెరు చనువెన్లు
ముదముతోడ మగని | మోవామెజులస
విభుని (శేమ్రగుణము వేశ్య తానెజుంగురా ! ॥వి॥ 286
1. * నెబుగు ” అనివుంశే బాగు.
ఆ ఆడ పాపజాలీ |! యన్నిటి కంశును
ఆశచేత యతులు | మోసపోళ ?
చూచి విడచువారు | శుద్దాతు లెందును ॥వి॥ ౨8
ఆ. ఆడవారలతోటి |! యాట్లాడుటది రోంత
పంచభూతములతో | పెన రోత
మూండు బావులలోన | మునిగి కేలుటరోంత ॥వి! 988
గంగా, యమునా, సరన్యతులను గుర్తించి విడువరాదని మనవమువోీకవి
సూటి-గా చెప్పెను. స శ
ఆ ఆడి తప్పువార |! లభిమాన హీనులు
గో జెటుంగని వాండు | కొద్ది వాడు;
కూడి కీడు సేయు | (కూరుండు తలపోయ ॥వి॥ * లివి
ఆ ఆడుదనలరోంత |! యది చూడలాదోత.
తలంచి చూడం దనకు. | దానె రోత
యెంత వారికై న | నింతియె బల్‌ ఘాత 1వి॥ 290
ఆ, ఆడుదానియజూడ | నర్షంబుఆజూడలొ
ఉంద్య | నా,
(బ్రహ్మక్రైన నెత్తు | రెమ్మ తెగులు
(బ్రహ్మా యాలి తోడు | బండి రేవునం ( దెంప |॥వి॥ 291
“బండిశేవ్ర ”) తెలుగు నుడీ కారపు సొంపు యింపు గా జూపించాడు వేమన,
ఆ, ఆడుదాని( గన్న | నంటు వొడలన్న
సారమైన రుచుల ! చవులలగన్న :
యయ్య్యగాం(డ్రకైన | నాశలు పుట్టవా ? వి! 292
అయ్య గారు = గురువులను సంబోధించే నుడి కారము,

క్‌ వేమన ప ద్య ము లు
ఆ. ఆడుదాని మాట ! గోడ బెట్టినయట్లు
పురుష వరుని మూట | పూరి తడిక
ీలనేర్పు మగలం | జీకాకు పజచురా ! ॥వి। 298

శే ఆత తనలోన గమకించి | యనుదినంబు
నిర్ణణా త్నార్చ నము జేసి | నిత్య మమర
(ప్రత్య గాత్శను లోనెంచి |! (ప్రబలు యోగి
సచ్చిదానంద పదమందు | సతము వేమ. 294

నిర్ణణ్యబవ్మో రాధనచే యోగి ముక్తి పదమునందునని వేమన |ప్రశంసీించెను,

"తే, ఆత 3 "తేజము గముకించి | యభినుతించి
కీలక్ర (బ్రహ్మ తన్మయ | కేలిమటిీని
నిత్వపరిపూర్ణ మందుట 1 నిరతిశయము
సత్వ సంపన్నులకు నిది |! సాయ వేమ. 295
నిజమగు (హ్మ్‌ స్వయాపము గుర్తించి పరిస్రార్థత్వమ:దుటక్షు అభ్యంతరము
'లేదనీ సూటిగా వచిరి చెను,
ఆ. ఆత్మ తేజమూని యనుభ | వించుట ము క్షి,
యాత్శ తత్వ మెణు(గు | నతంజెయోగి
యెజేంగి మరిగి నంత నేకమై | తొచురా! ॥వి॥ 296
పరబ్రహ్మను తేలిసీ కొని దానియందు లీనమైన తాను “అవాం (బ్రహ్మాన్ని)
యనగల 6డు
ఆ, ఆత్మ "లేజమూని |! యనువుగా శోధించి
తేజ మాత యందు. | చేట పరచి
మింట) మంటి నడువు | మిన్నంది మాడరా! 1॥వి॥ 297
భూమ్యా కాళముల మధ్య వెలిగే స్వయం(ప్ర కాళంసరించి చెప్పబడినది.
ఆ, ఆత్మ చేవామందు | నతీసూ త్ష్ముముగ జూ-చీ
చేహ మాత్న యందు ! చేట పరచి

యాత శ యందెచూడ | నతంజెపో భఘునమయోని వి 999
ఉచవామనకో ఆత్మకు అవినాఫోవ నంబంధథమిట నీరూ పీంచబడినది.

వేమనపద్యములు రక్తి

ఆ ఆక నిలచుకొజుకు |! నంగంబు బుక్షైను
యంగముల వలనను | యాత్శబుక్తై
యాత్మ పెద్దదొ + లేక |! యంగరంబు పెద్దదో ! |వి॥ 299
వేమన బహుముఖ పజ్ఞావంతుశగుటచే విజ్ఞానులకు కొరకరాని కొయ్యగా
(బయోాగి౦ం చెను,
ఆ. ఆత్మ నున్న వాని | ననుదినంబును. జూచి
యతని మహివు వలన |! నతని. దెలియ
*నదియు సత్వ వాను | నవనీతలంబున ॥వి॥ - 800
2. పాఠాంతరం :- “నతండు సజ్జనుండు) ) | నవనీతలంబున
తన ఆత్మలో వైవస్వరూపుని జలిసికొనిన డంబములతో పనిలేదు.
ఆ, ఆత్మ నెటుగనినుతి | యటిటు చేసిన
రలు
నాని మెచ్చు వాండు ! వటి వాంజె
రి
ముక్కిడదియు( బాడ | మొండియె మెచ్చండా ! ॥వి॥ 801
డే'బెల ప్రజ్ఞ ల చేబెలే సుచ్చుకొనెదరని లోకజ్ఞా నుభవమున నుడి వెను,

నా. ఆత్మ బురనలన | నఖిలంబు. దానయ్య
జీన బుద్ది వలన | జివుండయ్యె
మోహబుద్ధి వలన | ముదితేలపై బుద్ధి ॥వి॥ 802
“యద్భావం తద్భవతి? అను సంస్కృత లోకో క్లినిట విశద పరచెను,

ఆం ఆత్భబుద్ధులు విని ! యన్న దమ్ములతో టి
జగడమాడు వాడు | జత్తీపోతు
నన్నదమ్ము లూడ | యా తెట్టు నిలుచురా ! ॥వి॥ 808
“ అత్మబుద్దులు ” దీనికర్ణం సరిగా తోచుటలేదు. కాని పద్య భావమునుబట్టి
జేమన కాలమునాండు ఆత్మబుద్దులనంగా భార్యవంక చారయినట్టు తోచును.
*ఆ. ఆత బుద్దులు వేర |! యానంద ముక్క_టి
గురువు శిష్యుండు వే శె | గురియు నొకటి
యోగ సాధనవేక |! యోగంబు నొక్కటి 1॥వి॥ 804
ఇది నీసపద్య సౌదపోలికలతో నున్నది

ద4 వేమనపద్యములు

ఆ. ఆత్మ యందు (జ్యోతి | యమరుట లింగంబు
* తెలిసి చూడలాను | చేటపడును
యదియు గురువులేక | యబ్బునా ! తెలియంగ 1॥వి॥ 805
జ. పాఠాంతేరము :- 1 తెలివిచేత గాని 1 కేటపడదు. 2 అది యధ్రైర్యవరుని
కంటదు. హృదయమును సమాధివే లోబరచుకొని బ్యోతిర్శంఊల మును దర్శించు
టయే ఈశ్వర సాకూత్కారము.. దీనికి సద్దురూప చేళము ముఖ్యము.
*ల. ఆత్మ యందే దృష్టి | యనువుగా నొనరించి
నిశ్చలముగ దృష్టి | నిలి పెనేని
యతండునీవె సుమి శై. యనువూనమేలరా ! ॥వి॥ 805
చూపును ఆక్మయందు నిల్చటమే కై వల్యమునకు మార్గము,
ఆ, ఆత్మలోన నాద | మాలించి యాల్‌ంచి
యాథశ లందు జిక | డాదియోగి
యాత్మలోనం గొళల నంటునా ? తత్త (౦బు వి! 507
వ్యాదయమున నిరంతరము దశవిఫనాదములు ధ్వనించును. అది తెలియుట
యోగత్విము,
ఆ. ఆత లోన శివుని | ననువుగా శోధించి
నిశ్చలముగ భక్తి | నిలిపెనేని
సర్వము క్షం జము సర్వంబుం చానాను ॥ఏ॥ తీ08
హృదయకుహరమునందున్న ఈశ్వరుని పరిశోధనరూపము గా తెలిసికొనిన
వాడే ఈశ్వరుడు,
ఆ, అత్మలోని, జ్యోతి యమరుట లింగము
తెలిసి చూడకున్నం | చేటపడదు
గ్రుడ్డివాం డెబుగునె ! | గుజ్బుతెనరత్నంబు వి! త్రీ10

మ అశు ఆ = ర అ
యూవిషయము వ్యాసుడు న చవబ్బనట్లు శ్రీ రామస్థవ రాజము నందు
గలటపహా,
నీ అల యవసా[త్రయములదాటి మదిలోన
రజితా! దిపటికంపు రాతైపేన
నిండుపఫున్నమనాటీ పండు విెన్నెలవలి
పటపగటి బటబయలు వోలె
డ్రై అ

వేవమున పవ పద్యములు క్‌స్‌

నిండిపండి మురిగి నిబిడిక్స తానంద
మె వెల్లు తురీయ సమా ధియంకు

వ్‌ జ పిమె సన మం(త్రమె
త క! చున్న

న్‌. (బహ్మా విద్యాధురంధయల్భ్బాహ్యమందు
జాతి, వర్థాశ్రమాణార సంస్ఫతులను
సన్యసీంఇెన సంసార సంగులైన
యఖిల వ్యవహ ర్తలయి యెందు నంటరధిష |
ఆ, ఆత +లోనిసొమ్ము శ్ర | నంజనమునంజూచి
యంటి తిరుగు నట్టి |! యతే.డుయోగి
పుంజుగూంటనుండి | (పొడ్జాజింగి యె కూయు వి! 811
కోడిపుంజా సూర్యునిజాడక 7ాటినుండి చేళజలిశి కూ యునట్ల్టు జ్ఞా నాం౦ంజన
ముచే, బంధితుడయ్యు యోగి పరమాత్మను గుర్హించును,
ఆ ఆత్మలోప పల శివను. | డయిదింట నుండును
ఆరింట గనసుండు | నరసి చూడ
నరసిచూూచువాండె ! యానంద భోరితుండు |వి॥ 812
మనలో నున్న పంచవాయున్రలలో ధనంజయ వాయున్చ్ర (బహ్మతత్పరతతో
నుండును,
ఆ, ఆత్మశుద్ధి గలులో | నధికుల మనబోరు .
థిరవృ త్తిచేతం | దిరుగంబోరు
రూపుకుదురు | మంచి రూఢిగావింపరో ! |వి॥ వ్‌] క్రి
ఆ, ఆత శ్రశుద్ధి లేని |! యావార మదియీల)
భాండశోద్ద్ధి లేని ! పాక్షమేల?
చి_త్తశుద్ధిలేని | శివపూజలేలరా ! ॥వి॥ 814
భాండము = కుండ
ఆ, ఆత్మ శుద్ధివల్ల | నఖలంబు౭ దానయ్యె
జీవశుద్ధివలన జీవుండయ్యె
మోహబుద్ది లయము | ముందరలగనుంగొన ॥వి॥ 815

1 సాఠాంతరము=వలన,
హా పష్నతులో విని పాడు
"ఫెరా లన్‌ భవిష్యత్తులో మనిషిని పాడు చేయును,

56 వేమనపద్యములు

ఆ, ఆత్మనూత్ఫుమైన | యానంద మెజటులగక
మతి తొొలంగి చదివి | మగ్నుండయ్యె
యతి రహస్య మెల్ల |! నాయోగియెజబుయరా ! ॥వి॥
చదువు వలన (బ్రహ్మజ్ఞానము కలుగదు. యోగమువలననే గలుగును.
కం. ఆతా గనాత వ వివేకము
స్యాత్శను గనినంత మోద | స్వచ్చందమతిన్‌
నాత్శకు | లోవెరినె గండు, మ
హాత్సుని? బొగడంగ వళమె | హరునకువేవూ !

516

17

ఆత్మ, అనాత్మలను సువిమర్శ చే. చెలిసీ ఆత్మా తీశమగు బుద్ధి నార్టింపుమని

జేమన నూకి,
ఆ. * ఆదికారణముల |! నల్పుంటేమి యెబుంగు
చెప్పలేడు గాని |! తప్పు బట్టు
(తోయనేర్చు కుక్క | దొంతులు చేర్చునా ! 1వి॥
1 పొళాంతరము== ఆది కాలమునను
ఆ. ఆదిం జూదుచుండ | నన్నింట6 చానుండు
నాదిజూండ నొకరి ! కలవి గాదు
యాది ముక్తి తెరువ |! దాత ఇెనే యుండురా ! ॥వి॥
మూల బృ్రవ్మాము చలియుట కష్టము. 'జెలిసిన ము క్రి కలుగును,
ఆ. ఆది తుదల నరయ |! కల్పుడై దినమెల్ల
మార్పుచేత బుద్ధి | మరగి తిరుగ
(మాను (మాను దిరు(గు ! మహి? గోతిశకై వడిని ॥వి॥
జీ వాళ్ళ పరమాత్మ ఉలియక మానవు(డు కోతివలె తిరుగును.
ఆ. ఆది తుదియు లేని | దనుభవ గమ్యమై
వేద తుల్యముగను |! వెలయు చుండు
వాద భేద ముడిగి |! నరియించు శివయోగి ॥వి॥
పరబ్యవ్మాము అనుభవై క వేద్యము
ఆ. ఆదినంటి చూడ | నలవిగా చేరిక
సోదింజెప్పం దరమె | సుఖమెతింగి
వాదమేల బయలు ! వర్ణించి చూడరా! |వి॥
భవిష్యత్తు నిర్ణయించే పొట్ట కూటివాం[డను ఉపమభానము-గా చెప్పెను,

549

319

లి లి0

ల్ర21

తవిలి

వేమనపద్యములు

ఆ. ఆది నెవరు పుట్టి |! యవనికి దొరలైరి !
che (బ్రహ్మ, విష్ణు, | వరశిన్రులును
గనగ మాయశ క్రి ! ఘన కేజ మందురు ॥వి॥
శ క్రిపురాణ గాధంజూడుము,
ఆ. ఆది నెరుగలేని ! యల్పుండు తౌ మరి
చెప్ప లే.డుణాని | తప్పుబట్టు
(తోయనేర్చు కుక్కు. | దొంతులంబేర్చునా? |మ|!
x 919 పడ్యము పోలికనున్న డి.
ఆ. ఆదినెవరు పుట్టి! రడి తెలియ? గోర
సోది యగును గదర |! సుఖములేదు
యాదిశ క్షి యన్న | నదిబయలని నము శ వి!
జ గణము త సప్పెను. ఆదిళక్తియే (పకృతి
ఆ. ఆదినొకటి దెలిసి |! యాదిని మదినిల్సి
యాది. బాయకున్న |! నభివుండొను
యాదిబాయు వాంజె ! యంధునిరీతిగా |వి॥

ర్‌ /

నీబత్మ

లిబ్రిర్‌

నిర

తేన హృదయ కమలమున నున్న (బ్రహ్మమును బెలసి విడచిన అంధుడు,

విడువక ధ్యానించు సాధకుం జే పర్చ్రుహ్మ.
* ఆ, ఆదిమ కనులవలెౌ ! నల్పుండు తానెటీ
| గా
చెప్పలేండగాని | తప్పుయిట్టు
(తొ య నేర్చు కుక్కు | దొంతులు బెట్టునా? వ!

27

* గణము తప్పెను; వేమన మూఢులను పదేపదే కుక్కతో పోల్చి నుడువు

చు న్నాడు

ఆ. అది మూల విద్య | నానంద భరితు(డై
వేదతుల్యముగను | విడకపూని

పాదు కొనినవాండు | పడయును మోక్షంబు వి

ఆ ఆదిమూల మేది! 'యాధారమెయ్యది !
సోదింజెప్ప దరమె |! సుద్దులరసి
తోడులేక లోని | తుర్యమందునుజూడు ॥వి॥!

సృష్టికి మూలాధారము ఏదని నీలోనున్న యిీళ్యరుని గు ర్మింపుము,

గ్ల

9528

529

59 వేమనపద్యములు

ఆ. అదిథ క్రిం గూడి | యనుభవించెడి యోగి
వేదవిద్య మరిగి | విడువంబోండు
సాధువ్భ త్తి దగిలి Dg: Idi ల్రికి0
ఆదిళ క్తి = అన్నిటికి మూల మెనది.
ఆ. ఆదిశ క్కి దొడరి | యలమట చెందక
(పాణ పంచకంబు ! పట్టునెజింి

యంతరిక్షమందు |! నభినుతించుట ముకి, వి! క్రీ8ి1
ఈశ్వర విచారంబు కస్నమని విడువక పంచ సొణములతో నింగివలె నున్న

అభవ్రుని ఇలియుట ముక్తిం
ఆ, అద్కి సోము, భౌము ! లల బుధ, నిర్జర
గురుల ; శుక నుల | గుబుతుంగాల
నేడు దినములై న నిలనొక్క- దివసమె వి॥ ల్రి8ి2
యుగ, వార, చెలలాదెగాగల శుఖాజశుభ సలనిర్భ యము చెప్పే జ్యోతి
ష్కు_లను తృణీక రించను.
కం. ఆభారంబుల టారును
మూాదముగా నలరుచుండు | ముఖ్యముగాగన్‌
లేదన నేటికి. | దెలియక
సాధకమున జూడవయ్య | చయ్యన వేమా! క్రీకిత్రి
షడ్గుణాలు విడిచి పరబ్బవ్మామును సాధించుము
ఆ, ఆనుకూల్యము గల ! యంగన గలిగిన
సతికి బతికి. బరమ సౌఖ్య మనురు
(పాతికూల్యమైనం బరిహారించు సుఖంబు |॥వి॥ 584
సంసార గాథ
ఆ, ఆపగాళి వెంట |! నడవుల వెంటను
షొండరాల వెంట | గొడవలేల ?
నుల్నమంటె శివుడ | టుండుటంబెలియరో! ॥వి॥ లిలిల్‌

నదీ నదములు, కొండలు, గుట్టలు తిరుగుట కుద మారమని నీలో నీళ్వురుని
శైలియునని మన యోగీందు™ని వాక్కు.

వేమనపద్యములు 59

ఆ. ఆపదందు. జూడు ! మారయ చుట్టాల
భయము వేళ జూడు ! బంటు తనము
వేదవేళం జూడు | పెండ్లాము గుణమెల్ల ప! విలి౦
లోక సహజమును చిత్సిం చెరు,
ఆ. ఆపదై న వేళ |! యరసి బంధుల జాడ
భయము వేళ(జూడు ! బంటుగుణము
వేదవడ్డ వెనుక ! బెండ్లము వుతింజూడు ॥వి॥ వీల

వెపద్యం ఇది ఒశే భావం కొద్ది మార్పు

* ఆ, అపుట గమెటుంగని | యజ్ఞానజీనులు
మూలము తెలియక ను | ముట్టుచేత
యను దినము సృజించి ! యాత 6 "దెలియ లేక
చచ్చి పుట్టుచుండు ! జగతి వేమ. లికిరి
ఇ గణము పోయెను, చారం కటా
ఆ. అభిజాత్యముననె | యాయువున్న ౦తకుం
దిరుగు చుం(దు (భమలం | 'బెలియబేక !
మురికి భాండమునను | ముసురు సీగలరీతి 1వి॥ 889

మురికికండకు యీగలు ముసీరినట్టు తనకు తెలిసినజే గొప్పగా మూర్తుడు
మురియును. గా

గనం, ఆమటిని మంటి కడవలు
(గామములను వింతలై న | ఘనుుఎకు వింతా |
తామందు దిబుగుచుండిన
వేమన తనతోడినీడ | వెంటనె వచ్చున్‌ 40
ఆమటి=కుండలు కాల్చీన ఆధము
కం. ఆమడ కావుడ కడవులు
(గామంబులు, చెబువ్రు నదులు | కర్ళములిం తే,
తామెందులోనం దిరిణగిన

వేమన తోడగుచు వచ్చు ! వెంటనె వేమా! లక్ష]
నీవలె వేమన సూ కులుమన వెన్న౦టును '

60

వేమనపద్యములు

ఆ, ఆ యశురము తోటి | యాట్లాడు చుండిన
ఊ యశురము లోని |! యునికి తెలును
మా యథురము తోటి | మర్షించవలెనమా ! 1॥వి॥
జ ఇది నీసపద్య సౌదాలతో వుంది.

349

66 ఆకారము బ్రహ్మ, ఊ కారము విష్ణువు, మ కారము శిన్సండు, మూడును
ఆన-గా అ-౧-ఉా-(-మ=జగటిం,, ఇది (పణవము,

ఆ. ఆయు వగిలియుండు | నవనిపై మారుత
(వియముగట్లు నపుడు | పెరుగవచ్చు
కాయమును భరించు |! కల్పంబు చూడరా! [వి

కలము ==ఇది (బస్మాదినము,
స్వరశా స్త్ర విజ్ఞానాన్ని | పశనీంశిం చెను,
ఆ, ఆయువు గలుగు. గజ | యవనిపై 6 జొెరలలార
ఖు (బియముః! గల్లు నేని | బుతుకి వచ్చు
కాయము నిలిపికొని |! కల్పంబుచమాడ రా ! |వి॥

* యతి తెప్పు. శరీర రక్షణకు ాణాయానుమని వేమన నుడివెను,

ఆ. ఆయు సుధము కన్న | నతిశయ మెనట్లి
కల్ప మెబులస వాడు ! కారణుండు
ఆయ నున్న ముందిన ! నంధ కారమడంగు ॥వి॥
కాయకల్ప చికిత్సా యోగ మై యుండు నేమో |
ఆ, ఆరిట నిలుచుకొని | యాత్శపూజలు చేసి
* లీంగంబు మూదను | లక్ష్యుముంచి
నరులు యెంతటి వారు ! నాదంబు గనిపెట్ట ॥వి॥
జ గణము, యతి తెప్పేండి

848

544

ల్‌45

546

* షట కములు యందున్న ఈశుని భజుంపుమని వేమనయోగి పల్కెను,

ఆ. ఆరు కొణజ లింటి | కాధారమైనట్టు
లోొంటిగుంజ మేడ! |! నొనరనిల్ప
నింటి కొక్కడు మగ! డిది యేమి చిత్రమా ! ॥వి॥

347

షట్చ(కములకు ఆధారము సహ సారము, దీనియందు వేలాది “ సోజ.వాంి”
అనుధ్వనులు పుట్టును,

వేమనపద్యములు 61

సుతుని జంకి | హూరు మోది ఛ్యానంబు

వ నిశ్చల ము INE యాత

౫) ఊముకనివేయ | నాతశడేయోానగిరా! |వి॥ 948

ర్ల మును భేదించి పరమాత్మను "జలియుటయమేనమాధి. కావున “శివఏకో
వల. ఈ ఏక్రో పావై నారాయణ ఇదమను [భమాకీత్‌ ?) అనిళ్ళతి.
సుతుని జేర | నత్యంత దు ఖుంబు

సుగెశురుని చేర | యేకుపయ్యె

ణ్‌

ళ కురిఫౌందు | విడియుకు యూగంబు !వి!

2 2 ఉకనుకవీరి పొం | కత దోయ యోగంబు)

వలం, స

§49

ప్పవ్యసనములు దవిలిన సంతౌపమని వేనున సూ కి
పతిని(జంపి | హాశుమోా(డి ధ్యానంబు
నుశ్తయముగ ! నెగడి యాత
కాఆ్హుంంగుచుంశు | ఘనుయగు యోగినా! ॥వి॥ కి50
ఉవహా ములకు |! నొాధార మైనట్టి
౫ కంబ మింటి | కొనర నిల్పి
3 కాగకండుక ర్స | యెపారుచుండును వి;
,దాయగానే ఇది వున్నది.
తాయపగురికి | నాధారముగంేపి
3కాంజబవీల్లు |! నొనరనిల్ప తి5్‌ల్లి
“కాడు మగడు | నెన్నిక నౌనయా ! ॥వి॥

జం శా శ్రేయ, గాణాపత్యి, చౌం,

కొనౌరక లను ఆశకుపుత సులక్షు
py)

మై స్తు దు నిలువ మనియె,

ఇమూూ(డును గుళ్ళను
“ట్రై |
చానిముర a తెజము లరయ
హాల మనుజుండ౭టం
-౩రాక్షంబు (త్రోవ | సిద్ధము వేమా !
ఊతం , కనులురెండు, ముక్కులుళంకు, నోరు, గుదము స
నిని అణచేయోగ్యతగల యోగి ముక్తి నందును.

62 వేమనపద్యములు

కం. ఆరును, మూడగు నెలవుల
* ప్రీరుండుగా దిరిగి వాని |! తేజము లరయ
న్నే రుపు గలపురుమ(డు తౌ
జేరును మోతుంబు త్రోవ | సిద్దమువేమా! ల్రిర్ధశ్ష
* మైపద్యములు రెండును ఒకే భావయు గలవి,
ఆ. ఆరు మతము లందు | నధికమైన మతము
లింగమతీము కన్న | లేదు జగతి
లింగథారి కన్న ! దొంగలు లేరయా [వి] తిథధ్‌
షణ్న్బ తాలలో శెవంబు గొప్పదని వేమన ప్రశంసించి, దొంగ లిరిగఛారుల
దూషీంచెను,
ఆ. ఆరు మూడు గట్టి |! యలమటు జెందక
వోరిగుణములడంచి ! పూనిమిగుల
తేషు కిఖరమెక్కి_ | తెలివంటంజూడరా ! ॥వి॥ 59
ఏష్వ్టర్లములు , త్రిక రణములు, అరికట్టి సహగ్రారములో నున్న పరంక్యోతిని
తు ము క్షా నుడి వెను,
ఆ, ఆరురుచులు వేరు |! సారం బదొక్కొ-టి
_ సక్యేనిష్థ వేరు | సత్యమొకటి
* పరము బుషులు వేరు | భావుగిం డొక్కండయా! ॥వి॥ 857
ఇ గణము తప్పినది.
షడ్రుచులు :-- 1 శ్రారము, 2౨ తీపి, లీ. పులుపు, 4 ఉప్పు, ర్‌ చేదు,
6 వగరు భావ్యుండు చా పర్యబహా.
ఆ. ఆరు వేషములను |! నరయంగ. గడువింత
యాళ్మయందు ధ్యాన | మవుర దెందు
ఫీక్రిలంబు గాని | వికుడ లేదువిర క పి! స్రీవది
ఆరు నుతాలకూ ముతా నుకూల ముగ వేయబడిన వేషములు,
ఆ. ఆరు శౌ(న్ర్రుయులను నఖిల వేదంబులం
జదువ సే ర్తురిలను జచ్చువరకు
వ్యర్ల విద్య(జదివి | వడిఢెడు చుందురు |వి॥ ప్ర్‌ద్‌ 0
ఆరు శాస్త్రములు క లల వ్యాకరణ, జ్యాతిష, నిరు క్తి, కల్పము, తేల్పము,

వేమన పద్యములు 68

కం. ఆరూణ జ్ఞానమ్మునC
చేరెడి వఏధమెతీగి లోన | జితుడై యుండ
న్నారాడని పరిపూర్లము
తారాడక యెొజబులయసవాంటడె | ధన్యుండు వేమా ! 60
ఆరూఢము = లెస్స గా తెలిసికొనుట, తాౌరాగక = చలనములేక,

ఆ, ఆర్ప. దీర్ప లేని | తీర్చరి తనమేల ?
గూర్చ విప్పలేని |! నేర్చచేల ?
పెట్టి పోయ లేని నట్టి | బీరంబేల ! ॥వి! లిద్ర1

ఆ. ఆర్ష విద్యలెల్ల | నపకీర్రిపాలాయె !
వార్త శెక్కువెంత | వారికై న
వార్త విద్యలెల్హ ! ధూర్తులపాలాయె ॥వి॥ 862

ఆగ విద్య = బుషీసూ కులు, వార -- పచారము,
య లి న

కం, ఆర్లురు దొంగల. బట్టుక
మార్గమున నె కొట్టి యొకని | మన్నింపందగున్‌
దుర్గమ మిది తెలియంగా
నిర్గుణ రూపంబుందెలియు | నిజమిది వేమా! ల్‌్రల్రీ
షడ్గుణవిర క్టితో మనస్సు నుమన్ని౦పుమని వేమన యు_క్టియు కము గా చెలిపెను,

కం. అఆర్లురు దొంగలం ! బట్టుక
* మరిం గొట్టటవలయు |! నొకని మన్నింపందగున్‌
మెరపె న యటివారికి
యా లు
యిరవొందిన మెజుకఫలము | యిదిగద వేమా! త్‌04
| పె పద్యభావము వంటిడే యిదికూడాను, స్వల్ప మార్చుతో నున్నది,

ఆ. ఆర్యులై న ఘనులు | కార్యహీనులు(గారు
కె”ర్య, ఛ్రైర్యములను | సంతరించి

పూర్ణ భావ మమర | బొందింపంచేయ నే! |వి॥ తీరక
క్రన్నలనిటై ఫఘనము-గా (పళంసించెను,

64 వేమనపద్యములు

ఆ, ఆర్యు లైన వార ! లనుభవరూశిని
దెలియ? జెప్పకున్న 6 | చేటపడదు
గుజుతుం గననివా.డు గుణీ | యొప్ప జెప్పునా ! ॥వి॥ 866
తెలసినవాడు చెప్పగలండు. తెలియని నాడు చెప్ప లేడు.
కం. ఆలనా నాత్శసుమిోా
* యాలనంగా నమ్మనుమ్మి | యరయయలమదిలో
నా లమ్మయన య నెవ్వరొ,
వాలాయము దీని దెలియ | వలయును వేమా ! ల్ర67
* యీ భావంతో. గూడిన పద్యము ఇంతక ముందు వచ్చెను,

చ రంగ్గర్నష బ్ర ఎన [హాట్‌ ప్రవ క్‌ ర
తనయా ఫా న్రీగరుషున జనిందును గాన భార్యకు ఏ తల్లి వంటిదని వ దాంతవిడ్యా
భూషణుని వాకు *

ఆ ఆల మెబుంగు బంటు | లల్పునిజేరెనే ?
మాటు నులయు బొత్తుం | మరిగి మగడు
మాళ్ల ముంత కోళ్ళ ! మట కోతుల నట్లు ॥వి॥ 868

ఆ, ఆల మెబుంస యోధు | డల్స్పు ని చేరిన
మార్పు చేత బుద్ది ! మరిగి తిరుగు
(మోను_నూనుం దిరుగు | మహీలోంతికై వడి ॥వి॥ 869
ెపద్యం యిదీ ఒక్క_శు భాభంక లది. “* నవావాసదోషేణగణే భవే త్తను ))
నూక్తి నిట వేమన వాలను,
కం. ఆలవలల సాఖ్యములకు
నాలయమగునేని దాని | నాలన వచ్చు
న్నాలాగున గాకుండిన
గాలుని యమదూత యదియె | కదరా! వేవూ! వ్రి70
భార్య భార్యా లక్షణాల లేనప్పుడు యమదూత కంటు అధికం
ఆ. ఆలి దోలి వెంట | నధము డై తావెన్మ్క
నేల బోవుశుల్ల | నెడైతనము
చెట్టు ముదరనిచ్చి | చిదిమినంబోవునా ? ॥వి॥ 971
భార్యనుముందు పంపించి వెనుక పోయినభ రను జేబెగా నిట వేమన చాడెనుం

1

వేమనపద్య ములు

ఆ ఆలినమ్బి భువిని | యాచారహీనుడై
(పాలుమా లె నొక్క |! (ప్రతిన కొజకు
యాడి తప్ప కుండ ! గాడు గాచినవాండు
వాంజె పరమ గురుడు | వసుధ వేము

65

తలి

నీతిలో సత్యహరిశ్చం(ద్రుని నిజాయితీని చమత్కారము గా మెరిపించెను, '

ఆ. ఆలిని మునువంచ ! కధము(డై తావెన్క
విహ్య లుండగుటయు | వెట్టితేనము
చెట్టు ముదరనిచ్చి ! చిదిమినం బోవునా ? ॥వి॥
874 పెపద్యభావమిట నిరూపించెను,

*ఆ. ఆలి నొంచలేక | యధమత్వమున నుండి
వెనుక వంతు ననుట |! వెజ్టిేతనము
చెట్టుముదరనిచ్చి | చిదిమిపోవునా ? ॥వి॥

* 875 పధ్యభావమే మాడవచరణంలో మార్చే లేదు

*ఆ. అలింబెడ్డలజంవి | యడవిజేరుట పొడ్లు
యడవీం జేరిననెనుక ! యాశలుడులయు
యాశ లుడుగిన వెనుక ! యాత సుఖపడునయా Ey]

* ఈపద్యంలో గణాలు తప్పినవి - నీసపద్య పౌదములో ఉన్నవి.

ఆ. ఆలిమాటలువిని | యన్న దమ్ముల రోసి
చేరు పజెడువాండు వెట్టీవా(డు
కుక్క-తో కబట్టి | గోదావరీదునా ? ॥వి॥

మనపూర్వ్య్య సం్రవ్రదాయముల పొకొ న్నాడు

ఆ, ఆలి జంకు దెలుప |! నఖిల యజ్ఞ ంబులు
తల్లి అంకుందెలుప. | దదినములు
ది
కాని తెఆవ కర్మ కానగల్పితమాయె Ey

పృళాం బెల్లం, తల్లివిషం౦-గా (పయోగించిను

9

978.

874

కఫ్‌

576

66 వేమనపద్యములు

ఆ. ఆలి వంకచార | లాతే బంధువులై రి
త్రల్లివంక వారు | తగిన పాటి

తండి వంకవారు ! దాయాది వగ్షమౌా వి! 878
ఇది లోక నహజము, వేమన స్వానుభవము గా లోేకజ్జానమును గు ర్రించుటలో
సూటిలేనివాడు,

ఆ, అలి సిగ్గు-చెజుచు | నగణి 'తార్రములందు.
దల్లీ సిగ్గు చెటు చు | దద్దినమున

క_ర్తచేయం గర్భ | కాండంబు గల్పించు 1వి॥ ప్ర/9
ఆగణి తొర్హములం = అతీతవిషయములు 4 తద్దినము = పితృకర్మ

అ. ఆలి సిగ్గుంజెజుచు | యఖలయర్లములందు
తల్లి సిగ్గు. జెటుచు | తేదినమున
౧ లు

కాకు చేయుకర గ్‌! కాండంబు౧గల్పించు !వి॥ 880
స పద్యాఫావమే నిట వా డెను,

కం. ఆలు పతి సౌఖ్యములకీల
నాలాయంబైె న దాని |! నాలనందగుం. చా
నాలాగునం గాకుండిన.

గాలుని పెనుదూత గదర | కదియంగవేమూ ! 881

భార్యాభర్హల పరస్పర సుఖము గనినడే ఆలి. లేకున్న కాలుని దూత,
కాలుడన గా యముడు,

ఆ, ఆలు పరసుఖమున |! కాలయమె యుండ
నట్టిదాని నాల | నంగరాదు
కీలు. దెలియ కున్నం ! గాలునిపెనుదూత వి 882
యిహపర సుఖములు శెంట గల్పించినదే భార్య
ఆ. ఆలు బిడ్డలల్లి | యధిక సంపద గల్లి
భజనసేయ రీళు |! భక్తి లేక

భజన సేయనత(డు | భ కృుండుగాడయా వి! ల8ికి
భజనల 1(పళంస్‌ంభెను,

వేమన పద్య ములు ద్ర?

ఆ, ఆలు. బిడ్డలు ధన | మరయ దల్లి యు. దండి
కల మనుజుండు మిగుల. | గష్టపడును
తనకు నెవ్వరులేరు | తాను (బ్రహ్మము గన్న వి! ల్రిరిక్తే
తేన ఆప్తులు ఇహమునకే ! పరమున (బ్రహ్మము పనికి వచ్చును,

ఆ. ఆలు బిడ్డలనుచు | తి | మోహమున నున్న
ధనము మొ(దవాంఛ ! దగిలియున్న
* నట్టి నరులకెల్ల ! నవని 3. డసహళదు ॥వి॥ లిరిక్‌
కక = యట్టివా నిము క్రి! యవనిలో లేదయా |
'తాపత్రయము అ యాసషణత్రయములు, " భచేషణ, ఛాశేషణ, ఫ్యుతేషణ

ఆ. ఆలు వుగని మాట | కడ్డం౦బు వచ్చెనా :
యాలుగాదునుదుటి | (వొలుగాని
యట్టి యాలి విడిచి | యడవినుండుట మేలు ॥వి॥ 886

గయ్యాళి భార్యతో కా పురముకం శే ఆకులుదిని అడవినుండుటు సుశ్షుమని తేన
లోే కానుభవమును చితిం చెను,

ఆ ఆలు మగడు గూడి | యల్లర్లు యంగా.
గారినదిను సెల |! చేరంబటి
౧౧ ర్ల
బూాతేనాక మహీని | బుచ్చుక తినరటో ॥వి॥ ' త87
శుక్ల కోణితం కలయిక గా చేర్పడినబెడ్డను బూతుతీరినట్లుగా ముద్దు లాడుదురు,

ఆ ఆలు మగండుంగూడి ! యూనంద మందిన
మేలు సుతుడుపుట్టి | జూల గడవు

పీలుపోంచి మించి |! విడలేరు భువిలోన ॥వఏ॥ శ్లిరిరి
ప్రుత్ర(పేమ నిడువలీనిదిగా వాడను,

ఆ. ఆలు మగండు సుతుండు | నందణీలో నాత్మ
మేలుగానె యుండి ! మెణయుచుండు
వేజు వేజుగాను |! వెలసె రూపంబులై
భూత గణములెల్ల | భువిని వేమ. 89

(6 ఏక్రోచారాయణో వారిక?” నూ కిని అనుసరించెను ,
॥ వాన

ళ్‌

68 వేమన పద్యములు

ఆ. ఆలు రంభయెన | నతి కీలవతియెన
జారపురువుండేల |! జాడమాను
మాలవాడం గుక్కొ- |! మటేగిన చందంబు 1ని॥ 390

అలవాటుపడిన అభిపాయములు మార్చుకొనుట కష్టముగా వేమన నీతిని
బోధించెను.

ఆ. ఆలు రంభ యెన | నతిశీల వతియెన
జాడలేల నూను! జారపురుషు
పాలు (దాగుకుక్కా | పరుగుకుతాళడా ! ॥ఏ॥ 891
భావమే గాని సెపద్యముకన్న యిందులో (శావ్యముగా వాడెను,

ఆ. ఆలు సుకులు ధనము ! లరయంగ నీవని
మోహామునను జిక్కి. ! మోసపోకు
కాలు గన్న యప్తుండు | కనలేక చెడుదువు 1॥వి॥ 892
ఇహభోగము లనిత్యము లని బోధించెను,

ఆ. ఆలు సుతులు మాయ | యన్న దమ్ములు మాయ
తల్లీ దండ మాయ | తాను మాయ
తెలియనీదు మాయ | దీనిల్హు పాడాయ |॥వి॥ 893

మవూయయొక్క_ మహత్తును వర్ణం చెను,

ఆ. ఆలోకమున నుంటి |! యానందమే వేజె
భూలోకమున నుంకె | బుద్ది వేజె
మాలోకమున నుంకు | మాటలే వేరురా! వి! 894
అలోకము = సళ్యలోేకము, భూలోకము = సంసార సంబంధమయినది:
మాలోకము -- తెలివితక్కువ.
ఆ. ఆనుచన్ను వితికి |! యాపాలు గాచిన
జేరి పెరుగు, చల్ల | వేరులగును
తవిలి లోనపుక్సై | నవసీతగుణమును 1వి॥ లిరిక్‌

మనస్సులో? లిగిన జ్ఞా నమువలన విజ్ఞానము చానివలన (బ్రహ్మజ్ఞానము కలుగును

వేమన ప పద్యములు 69

ఆ. ఆవుపాలు శీవున | కభిషేక మునకాను
యానవుపాలు జూడ |! నౌవధంబు
యావుపాలు నున్న | యతిశయ మెబులసడీ ॥వి॥ 896
66 నో బాహ్మాణ సంరక్ష ణార్ల రుదం? 5రం 7 అను శృతిలో నో నో పాభాన్యత,
పవిత్రత వచించబడెను. డాని సొలుపవితమని 'వేనున భాష్యం,
ఆ. ఆశకన్న దుఖ | మతిశయంబుగ లేదు
చూపు నిలుపకున్న | సుఖములేదు
మనసు నిలుపకున్న | మణీ ము కి లేదయా 1|వి॥ 897
ఇది సహజో కి,
ఆ. ఆశ కోసివేసి | యనలంబు చల్లార్చి
గోచి బిగియంగట్టి | గుట్టుంబెలసి
* నిలచిన నతేడయ్య | నెజయోగియెందైన ॥వి॥ 898
* పాఠా = యాసవిడి చె నేని నతేడు దాయోగిరా
"నెరయైన=సీస లైన, అనలము-- అగి,
కోసము త్యజంచి అశను విడనాడి ఊఉ తృమయోగి క్‌మ్నని వేమన సువాక్కు_,
ఆ. ఆశ గనని వాని | నాక్రయింప రాడు
యాశ(దీర్సువాని | నడుం వలయు
యాశగలుయగునాతం | డములుండుగాడయా ॥వి॥ 899
లో కాచారమిట వాకిొొసెను,
ఆ, ఆశచేత ధనము | నార్జింప( గానేల ?
వొట్టిక్రింద బెట్టి | మజువ నేల !
ధనముపోవు వెనుక ! ధర ్రంబుం దలంతును ॥వి॥ 400

ఆ. అన చేత మనుజు | లాయునవు. గ లనాళ్ళుం

దిరుణుు చుందు (భమలం ! (దిప్పలేక

మురికి భాండమందు |! మునురు నీణలభాంగి ॥వి॥ 401
కిం. ఆశనమ విడువని జీవికి

గ్లేశము విడిపింప | దరమె శేశవునకు నా

70

వేమనపద్యములు

యాశాపాశము లెల్లను
* రోసినం గేశంబు విడును | భూడిగ వేమా |!
జ (వాస త
ఆ, ఆశ, పాశలు మొద |! లంటంగా కోసియు
* పారవేయ కుంశు ! ఫలము గలటె ?
+ కొక్కు. వేలలకునుం | జిక్కి చచ్చినరీతి 1వి॥
4 పాళఠాం :- కొక్కుుబోనులోన. | జిక్కి. చచ్చిన రీతి
* నీసపద్యపు నదికి గానున్నడి,
ఆ. ఆశ పాపజాతి | యన్నింటి కంచు నా
యాశ చేత యతులు | మోసపోశి !
మాచి విడచుబారు | శుద్దాత్లు + లెందై న ॥వి॥
ఆ. ఆశ పాశ 'మెల్లం | గోసి వేసిన వాని
చిత్త మెపుండు గురునిం |! జేరియుండు
మోహ సాశమున్న |! మోక్షంబు దొరుకునా !॥ వి॥

ము | టా భూ
తే ఆశ పాశ ముయబట్టింతు | రాలునుతులు

గాసి పడవేలం గూటికే | గడప లాదు
నోక మందినం గాలుంకు | తాకశివిడండు
సాక మెజిలగిన గురుభక్తి | పదిలమగును
విమలగుణరాజ ! యోగీం[ ద | వేమనార్య !
వేమన తన్ను తౌను సంబోధన చమత్కౌాారముగా వాజెను,
ఆ. ఆశయనెడి (తాంటి ! నఖిల జంతువు లెల్ల
గట్లన డెను గాని | నిట్లలమున
జ్ఞాన మనెడు ఛురియం | బూని కోయంగలేక ॥వి॥
భురియ = క త్రి, alts He
ఆ ఆశ యనెంయదానిం | గోసి వేయలేక.
మోసబుద్ధి వలన | మునిణలినారు
కాధీవానులై నం | గనలోరు మోవ్షంబు [వి

402

408

404

405

406

407

408

ఈళ్యరు.జె నా అళనువిషక ము కి వపమంయడు జావేరగని చూమూటముజే
ష్‌
నూటి” * చెప్పెను,

వేమనపద్య ములు
ర

కం. ఆశయె యిహాపర సౌఖ్య క్‌
నాశము భవబంధములకు ! నైరృతి తానె
యాీాశుని. గనుగొనసీయదు
' యాళ వినాశంబె పరమ ! దవనినివేమూ !

ఆ. ఆశలం చెగంగోసి |! యనలంబు.జల్లార్చి
గోచి బిగియంబెట్టి | కోప మడచి

గుట్టు మోరువాండు | గురువుకు గురువురా ॥వి॥
గురువుకు గురువు = (బ్రహ్మ స్వరూ పుడు,

ఆ, ఆఫ్‌ లనెడు (కాళ్ళ | నఖల జనంబులు
కట్టు వడియు ముక్తిం | గానలేరు
జ్ఞాన ఖడ్లమునను | ఖండింపలేరయా ! ॥వి॥

రై

ఆశల నెడు (తాళ్ళు ! నమరం గోయయయేసి
పారవై వం గాని ! పరములేదు
కొొక్కు-తిండియాసం ! జిక్కి చచ్చినయట్లు ॥వి॥

ఆ. ఆశ విడకశాని | పాశ ముక్తుండుగాడు
ముక్కు డయినగాని | మునియుం గాడు
మునికిగాని సర్వ | వూవాంబు లూడను ॥వి॥

ఆ, అశ విడకకాని | పాశముక్తు (డు కాడు
“కాడు ముక్కుడై నం | గాని వృతు(డు
మృతిని బడయ కున్న | వృతిమోహమూడదు 1వి॥

ఆ, ఆశ ఏడకున్న పాశ ముక్కుండుగాడు
ముక్తుడై నగాని | మునియు(గాడు
మునియునైన గాని | మోహాంబు లుడుగవు వి!

పె మాడుపధ్యములు సహజస్వభావం ఉటిప జేలాగున రచించాడు,
కాలా ల్లు |

71

409

410

411

412

418

414

415

72 వేమనపడ్యములు

ఆ, ఆసనం బెటులక | యానావు కర్శంబు
గురువు చేత దెలిసి | కూర్చకున్న
మనను నిలుపకున్న | మజీ ద్విజు డెట్లగు ! 416
మూర్షుండు గురుముఖము గా తెలియక యో గాభ్యాసము చేసిన పొడగును. కాని
స్వస్తిక, గోముఖ, పద్మ, భద, సీంహాద్యాసనములను గురుముఖము గా తెలిసీ
ఏ కాగ్ర|చి త్తమతో ఈశ్వరు భ్యానించనిచే చాహ్మణుడుకాడు,

ఆ, ఆసనములు పన్ని |! యంగంబు విగియించి
యొడలు విజుచుకొౌనెడు ! యోగ మెల్ల
జెట్టి సాముకన్న6 | జింతాకుతక్కువ ॥వి॥ 417

యోగులమని కుక్కుటాద్యాసనములు వేసికొని పరుల (బమింప ఒడలు విరచే
వారు వీధిమద్య కు స్తీలుపట్టు మనల్లులకంయి చింతాకంక తక్కువవానేయని వేమన
తేలికగా జెప్పెను.

కం. ఆసనము లనేకంబులు |
వాసిగ భువియందుయజంగు | స్వ_స్తికమును, ప్ర
రాసనము గోముఖంబును
కాసము జర మృతియుం బౌయు | క్రమతన వేమా! 418
(పధానములై న ఎనుబదినాలాసనములలో 1 స్వ స్టికము, 2 గోముఖము,
కి పద్నాసనము, ఉవీరాసనము, ల్‌ సింహాసనము, 6 భ్యదదాసనము 7 ముక్తా
(వ్యా) సనము. 8 మయూరాసనము, 9 పశ్చిమతాసనము, వీటివలన శరీరారో
గ్యము, దార్జ్యములలిగి రోగపహారణ పొపనాళశనముబు సిద్ధించును.

ఆ, ఆస పాపజాతి | యెహికములలోన
యాసచేత నెవరు ! మోసపోరొ ?
చూచి విడుచువారు | శుక్టాత్నులెందును Ea 419
ఆశనుందిలసీ విడచినవాడె గొప్పవాడు.

ఆ. ఆసవలన జనులు |! యాయుస్సుగలవాళ్ళు
తిరుగుచుందు (భమలం ! (ద్రిప్పలేకం
మురికి కుండ యందు ! ముసురు నీగలరీతి ॥వి॥ 420

వేమనపద్యములు 78

ఆ. బ్రంగలంబు తోడ |! నిల నల్పు తోడను
బరుని యాలితోడం | బతితుతోడ

సరస మాడుకెల్లం |! జావుకు మూలంబు 1వి॥ 421
ఇంగలమనేచాప, సర, క్రీ, దుషుండు, నీచుడు వీళ్ళు వరి తులు.
sy న ఛి జై

*ఆ, ఇంగిలీకమయు స్థితీ ! నెజటులగ మనుజులు
చిత్తరువులు (వాసి | చెజిపికకట
బొంత జెముడుపాలు | ఫొంగించ చేరరు 1వి॥ 429
ఈ గణము పోయినది,

ఆ, ఇంగిలీక మహిమ | సేమింప నేరక
చితపటము [వాసి | చెగచినారు
బొంత జెముకుసాలు | పొంగించనేరదో ! ॥వి॥ 428

"=

యీ ప్రై "రండుప ద్యాలు రసవాద సంబంధము రనవాదమనగా బంగారము
చేయు విద్య,

ఆ. ఇంచుకంత బోన | మిశ్వరార్చ్పణమన్న
పుణ్య లోకమునకు | బోవు నతండు

యన్న దానమునకు |! నధిక చానములేదు ॥వి॥ 424
బోనము = అన్నము,

ఆ. ఇంచుకంత బోన | మోశగరార్పణమన్న
పుణ్యలోకములకు | బోను నతండు
కరసూత్యు ములను ! గనవలె ఘనులెల్ల 1వి! 425
శెపద్యములు రెండూ ఒశ్తే య నున్నవి,
ఆ, ఇంచుకంత నుఖమె |! యాచేడు జగములు
_ కంచమునకు. *బీల్లీ ! కాచినట్లు ?
పంచబాణు నింట ! బానిస కొడుకులు ॥వి॥ 426
2 పాఠాం :-- బారి బడలుచు నానీంతు

c6 శ్రే వాంఛ తణభంగురమని వేదాంతి గాన నూటిగా ఇల్ఫెను. పంచ
ఛాణుడు = మన్మధుడు,

10

74 వేమనపద్యములు

ఆ, ఇంచుకై న యోని | కేగెడు జనములు
కంచముకడ విల్లి | వొంచినట్లు
పంచఛాణు నింట |! భానిసె కొడుకులు ॥వి॥ 4
చెపద్యపు పోలికనేయున్నది.
అ. ఇంటిమగని* జూచి |! యిల్లాలు దుఃఖించి
వెంటవిటుని* దగిలి |! వెతలంబడును
తుంటశె న దానిం | దొలగింపమేలురా! ॥వి॥ 4

ఆ, ఇంటియాలి విడిచి | యిల జారకాంతల
వెంట దిరు/స వాండు | వెట్టివాడు
పంటచేను విడిచి పరిగి | యేరినయట్లు ॥వి। 4
పరగ = పంటపొలములోే కై తుచే విడువబడిన సస్యము
ఆ, ఇంటి యింటిలోని | యీశ్యరు నెటు గక
యంటి చూడ లేక యడవు లందు
నుండం గోర, దైవ | ముండనీయండు వాని (వి॥ 4
చేహమచే యింటిలో హృదయ కమలమంనున్న యీోళశ్యరుని చెలిని క్రొ =
న్నా (డుం
ఆ. ఇంటి యింటి లోన | సీశరుం డుండంగ
నంటి చూడలేక | యడవులందు
నుంట మేలటంచు |! నుందురు జోగులె వి! 4
జోగి = అడుక్కు_తినేవాడు చె రెండు పద్యములూ ఒకే భావం
ఆ. ఇంటిలోన నున్న | యీశ్వరు నెజులగక
కంటిమింటి నడువు | గనుట యొట్లు |
జంటబాయ నెజుక | జూలంబు (దుంపరా ! వీ! hé
'దేహములోనున్న ఈశ్వరు నెరుంగక (భూమధ్యమున నున్న పర(్రవ్మా “నె ఉ
కనుగొనునని (ప్రశ్నార్గక మిట నూచించెను,
ఆ, ఇంటిలోన జ్యోతి |! యెంతయు వెలుంగలా
బొరుంగువారి యగ్గి | కరుగనేల )
తాను దైవ మాయె |! దై వముగొలుచురా ॥వి॥ 4
గకాంరక్నక! అను భూలనూ(తైము నిటనూ(తీకరింఛె నీయో గాఢ్య్యు జ

పేమన ప ద్యములు 1
ఆ, ఇంటిలోన కోతి | యిరవుం గానలోలేకం
దిరుగంబోవు వారు | తీరకుండ్రు

కోతి నొక(టనిల్సి | కుదురుండ లేరయా 1వి॥ 434
మనయోగి మనస్సును కోతితో పోల్చి డానిని కట్టమని బోధించు చున్నాడు

ఆ, ఇంటిలోన ధనమా | యిది నాడి యనుచును
వముంటిలోన డాచు ! మంకుజీవి
కొంచులటోం.డు వెంట | గులశానును రాము ॥వి॥ 435
మంకుజీవి = మూరు తట.
మనపూర్వులు ధనము భూమిలోదాచేనారు అప్పటి వాడుకపదను సాతు,
ఆ, ఇంటివారి బాసి | యినుప కా సెనుగట్టి
వంటకంబు నీరు |! వదలిమించె
వంటనీరు దప్పు ! వచ్చునా?! త_త్స్వంబు 1వి॥ 436

గృహత్యాగియయి. ఇనుపక చ్చెచములుగట్టి నీరాహారముల హరించి వాయు
భక్షణచేయు యోగులకు ఒంటిచమట దక్క తక్కినది లేదు.

*ఆ, ఇంటి వెనుకం దీ | యింస్రీ క ముండంగం
బారదంబుం గలు | బసిడి వేణె
సత్తు, పొత్తు జేసి | సాధింపవచ్చుశా ! ॥వి॥ 487

ఆ. వంటి వెనుందిం | యింగిలీకంబుంట
పసిండికొఅకుయెల ? | పాట్లుపడిరి
సత్తుపొాత్తుంజేసి | సాధింపనేరరో ! ॥వి॥ 488
జ గణముపోయెను. పెరండూ కొద్దిమార్పులనో నున్నా యోగముమా(క్రం
ఒక్క- కే, ఇది రసవాదము(గూర్చి చెప్పినది.
ఆ. ఇంత కాలముండి |! యెబుక వూాలినజీవి
చచ్చిపుట్టు యుండు | సహజమనుచు
నెబుక మరచుచోట | నెజుగున్యాబహ్మంబు వి! 4839
విజ్ఞానము మరచిన సుజ్తానము శూన్య యు జ్ఞానళూన్యత wes లి ష్‌
నీయదు

గద వేమనపద్య ములు

ఆ, ఇంత వగవ చేల | యేకాంతే బుద్దిని
హరి హఠాదులందు | నాశ లుడిగి
శాంతేబుద్ధి నుండ ! సమకూరును సుఖంబు వి! 440

త్రిగుణములు : సత్వ, రజ, సాగాను విడచి మనశ్శాంతి గలిషిన వార
ము _క్టినొందుదుకు,

ఆ, ఇంత వగ పజేల? ! నేశాంత బుద్ధితో
హారిహరాదు లందు | నాన లుడిగి
వాసనల చెలిసిన | వాంజెపో (బహ ంబు IE 441
లోక వాసన డేవహవాసన్యా శాస్ర్రవాసనా అను త్రివిధవాసనలను గుర్తిం
శున హారివారాదులతో పనిలేదు. వాడే బ్రహ్మం అని స్వా నుభవముగా మనవే
దాంతి భాషించెను,. * కూన్య భావిత భావా త్నావాపపు ణః (ప్రముచ్యతే)
ఉత్త్యరగీత: సుషుప్తి కాలే సకలేవిలీనే +) అనిళృతి.

“యదానంద రూపం (ప కాళస్వరూపం నిరస్త (ప్రపంచ పరిచ్చేద శూన్యం
అహం (బవ వృ ల్తేకగమ్యం తురీయం పరంబ్రహ్మ నిత్యం తదైవాహా మన్ని 33
మరియు న మేమ్యత్యు శంకా నమేజాతి భేదః। పితావైవమేనై ఇ వ మౌాతౌన జన్మ
నబంధు ర్నమ్మిత్రం గురురై్నవ శిప్యూశ్చిదానంనరూప కివోజ_ హం శివో2._హంి”అని
జగద్దురు శంక రాచార్య స్వానుభవం. సుషు ప్రిలో యానకలము ఎరిగిన తెల్సి కారణ
డజేవామగును. అజ్ఞా౭_ 2. నాంధ కారములో నణగియుండును. జూల స్యప్నంబులలో

“'బీపేందియ (ప్రపంచము కనంబడును. దీని వలన యే కాంత మనగా తురీయావస్థ
యని వేమన స్వోనుభవము గా వా కును,

ఆ, ఇంతి కనులు వింత | వింతలొచన్నులం
చింతి గవయు వాని | చెణియి తొలగి
సరస కరు నత౭కె | సర్వదా యోగిడా |వి। 442
మూక పే కుంలు ముగ్ధలవల లో చిక్క_రాదని నొక్కి. వ క్కా- ణించెను,

ఆ. ఇంతి కనులు, చనులు | యంత లెస్సని చూచి
మోహ పడుచు బుద్ది | మోసపోయి
గరిసె లోని వాని ! శానలే దాయెరా! ॥వ॥ 4438

గరి సనాగా హృదయ కువార మై యుండు నం

వేమనపద్యములు 77

ఆ. ఇంతి కన్ను, చన్ను | లింతంతలనిం జూచి
మోహపడుచు బుది ! మోనపోయి

౫రిత లేనివాని |! కానలేదాయిరా 1వి॥ 444
౫ రిత కా ముక్తి కాంత

ఆ, ఇంతి చనుల. బిరుసు | కొంత కాలమెశకాని
పంతగించి చూడం | బాలతిత్తి
చెంత విడక యీడ్చి | చీరండే పుత్రుండు ॥వి॥ 445

న్‌

ప్రల సౌందర్యాన్ని నీచంగా గ ర్హిం చెను.

ఆ. ఇంతి జూచె నేని | నింతంత యనరాదు
కాలవహ్నూ లక్క ! కణి(గినట్లు
వట్టి మోహమిట్లు | రట్టులం జేయురా! ॥వి॥ 446

ఆ. ఇంతి తనదుచేరు | నెల్లకాలంబును
(ప్రజలు తలంచునట్టి | (ప్రతిభ గాంచె
నింతి పతిభ్నాక్సి | నెంతన వచ్చును? 1వి॥ 447
శ్రీకి పాతి వ్రత్యేము విభూషణ మని 'ేదీష్యము-గా వర్శి ౦ చెను.

న్‌

తే, ఇంకి వొొులగుంటప్రై యాస | కెదురుం జూచి
చింతలోంబడి (పాణముల్‌ ! చిక్కు- బెట్టి
యంతు గనలేక జచ్చెద ! రవనిలోన
విమల గుణరాజ | యోగీంద్ర వేమునార్య ! 448

వేమన * కొంసుకోణంగి?” వలె యిటి పటులలో నిటుల .న్వీల గుటులు బట
లో (లో ఠి మతో శ ల
బయలు ఇట్టి తానువిరుదు దందోరు వేసుకుంటాడు,
తే, ఇంతీ యాకృతిపై యాస ! శెదురుజూచి
చింతలోంబడి (పాణముల్‌ | చిక్కలట్టి
యంతుంగన లేక చచ్చెద ! రవనిలోన
గాముకులగతి యీరీతి | గాదె ?) వేమ. _ 449

అడియావపపడి అందరాని పండ్ల కొట్టులు జాచినట్లు కాముకులు కాంతల
కొరక కామించి (భషులగుదురు,
రియా ళు

78 వేమనపద్య ములు

ఆ, ఇంతుల గనగానె | యింతింత యనరాదు
యగ్గి లక్కకజలో | నై నరీతి
వెలయు మోహమిట్టి | వింతలుచేయురా 1వి॥ 450
పురుషుడు పూబోడి స్పర్శవలన కరుగును,

ఆ. ఇంద జాతమట్టు | లీ జగ (ద్భాంతులు
చందకళలు దా(టి ! సఖ్యప జెడు
రం(ధ్రవమందు. జేరి | రహిమిజగాంచు, చే
వేంద పూర్ణపదవి ! విడకవేమ, 451

పపంచ మెం(దజాలికము, నాదు, బిందుకళలను దాటిన జూనదృష్షికి (బహ్మ
స్వరూపము గోచరించును. అప్పుడు ఇంద్రపదవి అందినవానికంకు గొప్పవాడని
మనయోగి యుక్హాటిం చెను,

ఆ. ఇం[దపదవిం గోరి ! యింపుగా యజ్ఞ ముల్‌
కశ్‌మిచేతం చేసి | కాములైరి
పరవముయోగవూని. | పట్టంగ లేమిని వి! * 452

, యజ్ఞ యా గాదు ల నావళ్యకములని యానడించెను.

ఆ, ఇం[దలోక మనలో |! నిరదజాలమనంగ
నింద విద్యలనలో | నిన్నియొక మె
కలియుగమున నరులు | కానర్ముభమచేత ॥వి॥ 458
ఆయాగములెపీతుతో భోగలాల సులు చేయుమోసములను విమర్శించెను.

ఆ. ఇంద్రలోక మైనం ! జంద లోకం'బై న
నంది చూడ వచ్చు | బొందుగాను
నండిమో ద నెక్కి | నయముగజూడశా! 1వి॥ 454
నిటలతటము యింద్రలోకము, సహ సారము చం(ద్రలోకము, నంది మనస్సు
యి యుండవచ్చునేమో '

కం. ఇందియ పరవకు డధముం
డింద్రియ పరవశుండె భక్షి | మెడ మధ్యముడె'

వమనపద్యములు 79

నిందియ జయు డు త్రీము(డ్కు జి
తేందియ సమధికు(డు విను మ |! హాశుండు వేమా ! 457
ఇం|దియముల యొక అంతస్తులను వర్ణించి జితేం[దియుని నుహేశ్వరునితో
పోల్సి మనవేమన సూచించెను.
తే, బ్రందియ (భాంతిచేం జచ్చి | రెల్లజనులు
సుంద రాంగుల వర్షించి | కుంది, మోహ
ముంది, కడగండ్ల పాల్పడి | మురియుచుందు
విమలగుణ రాజ ! యోగీంద 'వేమనార్య ! 456
శ్రి నాథాది మహాకవులు శృంగారమున సుందరీమణుల యంగముల వర్గి ౦ఫు
నిట గర్హించెను.
ఆ, ఇండియ జయమునను | సెకస్టుండై తత
* మెటీ(గి విదప తన్ను ! నెరుగండేని
యట్టివాని జ్ఞాన | వే_త్తనియందురా ! ॥వి॥ 457
యతి తేప్పినది. ఇ౦0[దియముల జయించ లేనివాడు జ్ఞాన వే త్త కాడు,
ఆ. ఇందియములచేత | నెగ్గాొందు చుండెడు
వెజ్టమనుజు డోల ! వెదకు శివుని ?
నిం(డియముల రోసి |! యీళనిం జూడరా ! ॥వఏ॥ 458
సెరెండు నొకటిగనే యున్నవి.
ఆ. ఇం[దియముల చేష్టం | లెన్నక భువిలోనం
దన్ను. దెలిసి తుదిని ! దముక ముడిగి
మింటిముంటి నడుమ |! మిత్తినిదొక్క_రా ॥వి॥ 459
తేముకము = కోరిక, మిన్ను మన్ను = భూ మ్యా కాళములు, మి త్తినిదొ
క్కు_ట = మృత్యువును దొక్కు_ట.
ఆ. ఇందియముల(భౌంతి | నీశేడు జగముల
మందు బెట్లినట్లు | మరులుగొనుచు
బొందు సుఖము చేత. | బు(త్రులంగాంచిరి
సకల జనులనిట్లు | జగతి వేము. 460

ఇరు ఏడు = యీోౌరేడు అనగా పదునాలుగు లోకములు. యీ కేడ్లు
అోకములలో కామము నిడిచిపెట్టదని వేమన నొక్కి_వక్కా-ణించెను,

80 వేమనపద్యములు

ఆ. ఇంద్రియములు విడిచి | మేకస్టుడై( నిల్చి
యెజీయగి తన్ను ౭6 బిదప ! నెటుకకున్న
యతంజె మాని, జ్ఞాని, యొననియందు చే? ॥వి॥ 461
ఇంద్రియ నిగ్రహణ వకానత్య జ్ఞూనత్యేముల నిచ్చునని వేమన చాలాబాగా
. చెప్పెను,
ఆ. ఇందు నెజబుగయున్న ! నిహసరములులేక
(పాణహానికలదు |! (ప్రకృతియందు
(పయ కాలమైన | బరమాత్శగలయరా Id 462
(బ్రహ్మను గు ర్రింపలేనివో ఇహపరములులేవు,
ఆ. ఇందు డాయెలామి | హీనుడై పోయెను
మారు డాయెంగామి | ముడసిపోయె
(బహ శ యాయెలగామి ! బయసిపోనాడెనుు ॥వి॥ 468

ఆ. ఇందు డీహంగల్లి | హీనుణడై పోవడే !
మరుండు సీహాంల్లి | మన్నుయణాణె!
(బ్రహ్మ కీహూలల్లి | బలుతలల్‌ పోయెరా ! ॥వి॥ 464
చె రండుపద్యములాకే ఫావముగలవి, ఇంద్రుడు ఆహల్యనాశించి ఆ పొ
దమ స్తకము యోానులుగలిగి కష్టములకు లోనయ్యెను, మన్మధుడు రు(దుని కంటివుుం
టలవే మడచి శరీరములేనివాడాయెను, బ్రహ్మ గర్వము పొంది తవతలలను పోగాొటు
లు
కొన్నాడు. మోహము, ఆళ, గర్భములు ఎవ్యారికిని పనికిరావని వేమన పురాణ
-గాభావళి నిట ను(ల్పేకీ,౦చెను.
ఆ. ఇంద్రుండైనంగాని | చందదుండై ననుగాని
నంది, దుర్గమెక్కి. ! నాతితోడి
పొందుంబడక ము క్రి | పోరాడవలెనయా! ॥వి॥ 465
మనస్సును లోబరచుకొని ము క్తి కాంతను పొందమన్నాడు శునయోాగి.

ఆ, ఇచ్చకంబుచేత | నిందీవ రాక్షులు
మచ్చరములు మాని ! మగలండేరి

తుచ్చ గుణము విడక్‌ ! దూబుచు నుందురు ॥వి॥ 450
ఇచ్చకములు == ముఖ(వీతి వచనములు

వేమనపద్యములు 81

క, ఇచ్చకము లోకవళ్యము _
కుచ్చిత మే లోకనింద | కోవిదులై నన్‌
తుచ్చమున హోనివచ్చును
ముచ్చర మే తన్ను (జెజుచు | మహిలో జేమా ! 467
కుత్సితమని యుండవలయును. అట్టుండిన (పౌసతీప్పు, మక్సరము అట్టిదె |
వేమన (ప్రస్తుకము మన సంభుంలోగల దు(ర్భృమల వ్యంగ్యభూపమున
నిందించెను,
ఆ. ఇచ్చవచ్చు నరున | శెచ్చువై ప్పవమిచ్చి
ద్విజులకన్న దొడ్ల | తీరటంచు
నెల్ల-చోట్ల కరిగి ! పల్లాండుం శాడ చే ॥వి॥ 468

వైష్టవముతీము ఏజాతివానై నను స్వీకరించి (బాహ్మణులకం మె ఆధికులమని
ఇప్పుకోవచ్చును. ఉఆల్లాడం పల్లాడం') అనేపదం అరవంలో వున్నది. దీని అర్థ
మందర మొక్క..." కేయని భావం, వేమనయోగి జై షవమశాన్ని పరివాసీంచాడు.

ఆ. ఇచ్చినొచ్చు కేల ? | నిల ఖోగభాగ్యముల్‌
వచ్చి పోవుచుండు | వాంశ్లేదీణి ;
చచ్చి నట్లు నరుడు | శత్రుండై సాధించు 1వి॥ 469

ఆ. ఇచ్చి పుచ్చు కొన్న ! హితమైన మనుములు
తగ్గులేక యల్లు | తామరవలె
కాచి పూచి, పండి | కడురమ్యుమై యుండు ॥వి॥ 470

మను వనంగా సెండ్లింన్ల సందర్భమున వాడబడునది. అల్లుతౌమర = సేన
వేసుకొ నే తామర, తామర తంపర = ఎక్కువ అభివృద్ది గాంచుట
4

ఆ. ఇచ్చువాని కంకి | నింద్రియ నిగవుం
డణియగ తనకంెకు | నధిపుండగుచు
వాండు నానికంకు |! వీడును పాపముల్‌ వి! 471
డాతేకన్న జితేంద్రియుడు ునుడని వేమన నొక్కి చెప్పెను.

ఆ. ఇచ్చువెని కంకు | నిందియ నిగహూుం
డతని కంకుం జాల ! నవని మణచు
11

g9 వేమనపద్యములు

నాండు వాని కంకు ! ఏడిన ఫుణ్య పా
పముల మతిని నముడు? భవుడు వేము. 472
చె ర0డూ కొద్ది మార్పులతో వాణెను,

ఆ. ఇచ్చువాని యొద్ద సా వోతురడ్‌న
చచ్చులాని యీవి | సాగనీ(డు
కల్పతరువు [కింద | గచ్చశచెట్టున్న ట్టు 1॥వి॥ 478
యోని = ధర్మము చేయుట
=
కల్పతరువు = కోరిన కోరికలిచ్చే స్వర్గలోక వృక్షము.

కం. ఇచ్చెడి వారల సంపద
పాచ్చెడినే కాని లేమి మెట్టు కలుగురా |!
యచ్చెలమ ఏరు. జల్లిన
విచ్చలవిడి నూరుచుండు ! వినరా వేమా ! 474
చలమ = ఏటిలో తీయబడిన గుంట

ఆ. ఇట్టి కనుల (బ్రహ్మ | మెట్టు చూడవచ్చు
జూచు కనులు వేరు | చూపు వేరు
చూపులో ననుంచి ! చూడంగ వలవదా! [వి 475

(బ్రహ్మను బాహ్యా నేత్రములు నన నేరవు. అంకర చత్ఫువులు జూాచును,

౪6, ఇట్ట కనుల (బ్రహ్మ | మెట్లు జూడ (వచ్చు
జూచుకనులు వేరు |! చూడ్కి_ వేరు
చూపులోన మరచి | చూడంగవలెనయా! |వి॥ 476

జ అంతర చకువ్రులతో అఆఅఫిముఖచూాడి).. వర టన ను జూడనచ్చునని వేమన

ఆందంగా చెప్పును,

ఆ. ఇట్టి ఘటములోనం | జెట్లినజీవినిం
గానలేక నరుడు |! కాళి శేగి

వెదకి వెదకి యతండు | వెట్టైయె చెడిపోవు వి! 477
ఘట్టము = శరీరభు"నే కండ్ల

వేమనపద్య ములు రికీ

ఆ, ఇట్టితనువు గలిగి ! యూలోకవుందును
బుట్ట, చచ్చు, (భమను | గట్టిగాను ;
కెట్ట తెరువుం చేరి | తెలివంటిచూడరా ! ॥వి॥ 478
తెట తెరువు = బటబయలు తెలివంటి = జూనమును పొంది,
రు శు జ
ఆ. ఇటి పద్య పంచ |! శ ప్యముందెలీసినC
త్ర a
బెట్టి, పుట్టి, కట్టి |! పృధివి బదికి
ల | తల అ=
చచ్చి శుద్ధుం డగుచు సర్వజ్ఞుండె నిల్చు
నెల్లమహీమ నీకు ! జెల్లువేవు. 479
తాను చెప్పే అయిదు పద్యాలలోని విజ్ఞానమును అయిదంతస్తులలో ెలిసి
గొనిన ము క్రినొందును.
2 త ఇటయోధాను యోధులె | యిలనుబుట్ట
గట్టిగానుండు వేళను | గడచిరపుడు
మండలంబులు గానక | మర చిరంత.
'దెలసి నడచిన వాగెపో |! ఏరు వేము, 48,
౫ యతి తప్పినది,
ఆ. ఇట్టి యొవనమున | స్‌శ్వర భారనంబు
కలిగి వేయ వలయు. | గడశతోడం
జేయకున్న యెడలం |! వ్షితి సౌఖ్య మేదయా ? ॥వి॥ 431
కషెక్‌ = పూనికతో, పట్టుదలతో,
ఆ. ఇట్టి లింగమందు | మీశీకు జగములు
సుట్లిబదుక సరులు | భువిని. వెలసి
గట్టిగా యమునికిని | గాధుక్ర లై యుందు
రవని జనులునెప్పు డవుర ॥ వేమ! 482
పదు నాలుగు లోక ములందునూ ఉన్న వాయ యముని చేతిలోని వారగుదురు.
లోకములు పద్దు నాల్లు ఆందులో ఉఊర్జ్వలోకయులు ఏడు :. 1 భూలోకము
ఘువర్గోకము. తి సువర్షోకము ఓ మహార్ణోకము, 5 జనోలోేకము, 6, తపోలోేకము
సత్యలోకము, చ న
అధథోలోకములు ఏడు :_ 1 అతేలమ, 2 వితలము, లి సురలము, ఓ రసా
ఎ ర్‌ మవోతలము, 6 తీలొతలము, 7 పాతాళము, |

ర్రీ4 వేమనపద్యములు

ఆ. ఇట్టి సాధు విద్య | యెంత లేదనిచూచి
గాథవిద్య నేర్చి | కానలేక
సాధు సజ్జనముల | సాంగత్యమెజుంగక
బాధపడుదురు, తుద | బరులువేమ,
“ సాదు సంగంబు సక లర లాసకలటుా. గా చెప్పెను.

కం. ఇటునటు పుట్టిన బుషులకు
బటుతీరముగ'6 బుట్టినట్టి 'వొపనవాఠల్‌
దిటమగు (బవా ము చెటుగక్ర
నటియించిన ము క్తిలేదు ! నయముగ వేమా !

కొం, ప్రటునంటీ బుమికులంబున

పటుతశముగ?ం బుట్టినట్రి | బాపన వాోరల్‌

కుటిలంబు( గానలేక్రను

యటు (బహ్మా కులంబనంగ యమగరు నె వేమా!

(బావ్మాణజాతిలో పుట్టిశంత మాత్రమున (టబవ్మాత్వమును ఉలిసితియమాను గొ
వారని గురించి వేమన యిచ్చట వాకొ నెను,

“శతా నాల బాయ తే భూ వః కఠ, ళం జాయ తే ద్విజః 5౨ ఆన్‌]
అసలు ోదిగజి” శెండు పుట్టువులని తెవినికోని [బతుకవల మును,

ఆ, ఇడని వానిచేత | నిప్పించుం దన పొవ్ప
యిచ్చువానిచేత | నీయనీదు
యియ్యః బుచ్చు కొనంగ | నిరువురుకర్తలా ! ॥వి॥ 4
(సతివిషయమూ మనిషి అదృష్టమును బట్టి వచ్చునని వేమన నూ! త్రీకరించెను,
కం. ఇడ వీంగ భనాడులకు
శ్నడుమ సునుమ్నుమునెలుంగు ! నజ యాడంగ్లా
గడుదు_ స్తర నుదిగన నా
నడుమనె యినచంద్రువారుల | నగరమువేమా ! ఈష
సూర్య నాడ్డీ చం(ద్ర నాడీ మధ్య నుండునడే సుపుమ్మ నాడి. యామూటి కలు
కయ్‌ (త్రికూట స్థాన మనబడును. య్యతిహట, స్థానములో పరంబ్యోతి నా వు
నగ్గును, (| "

Fr.

పేమనప పద్యములు

ఆ ఇతర చింతలన్ని ! వెతలని మదినెంచి
జతుకమంటివీతి | జగము మజుచి

సతత మాత యందే | సయ్యాట లాడరా ॥వి॥
జతుక్ష్ము == లక్క

రక

488

లోకచింతలలో మనుజుడు లక్క_వ లె అంటీ అంటకయున్న ము క్రి కలుగు నని

వేమన నూ క్షి
కం, ఇత రా వేకషలు గోరక
సతతము గురుభ క్రియు క్రి | సారము గనే
గతియగు (బహ్మానంనము
మతికింపుగం దో౭వయహోదు | మహిొలోవేమూ |!
ఆన్ని 6€టెకంశు గురు బోథనయ్‌ గెబ్బ గా నియాకించెను.
కం, ఇది నారు జూల దనుచును
మదిలో. దానెపుకు దలచి |! మమత గనుముటిన్‌
బొదలుచు విడువం జాలని
దదియే సంసారబీజ | మనంబడు వేమా !
అత్యాశయే నం సౌర బీజము
కొం. ప్రదినాకు నలవ దనుచును
వదలక మదిలోననైన ! వస్తువు (భవుతన్‌
కదిపి విడనాడ కుండిన
నదియే సంసార బీజ |! మందురు వేమూ,
సి ఫావమే ఇట సూచించెను,
కం ఇది యది గానిది మడిలో?
జెదరని గుటీతోడణజూచి | చేప పట్టి కోనన్‌
న వలకం మెనలక్ష ఫో చాకు
విదితంబే ? వంతు జెనణగి | వెలయుము వేమా,
(బహ్మస్వరాపము ల మ్య శుద్ధితో జూడుము,
ఆ. ఇదియు పరమటంచు |! నితర చింతల విడి
మనను ఇెదరస్‌ీళ్ల | మట్టుబెటి

499

490

491

492

వేమనపడ్యములు, 87

సత్సమాధి నోలలాడుచుండెడు నతని యో(గోం(దు(డని చెప్పవచ్చు
వేమా |! 497
తన న్వచర్శితనిట (వాకొ నెను.

ఆ. ఇన్ని జాతులందు | నేజూతి ముఖ్యమౌ
నెజుక్‌ గల్లు వార | యెచ్చుగార
యెజుక లేనివార | లేజాతియన్నను

* మాలకంటుం జెడుంగ |! మహిని వేము, 498
పాళాం ;- హీనజాతియంచు | నెణుగువేమ. .

k పరిస్రార్యమును -జలసీన వాడే నిజమగు జాతివాడు మిగిలిన అప్రైదళజాతులు
కల్పితములే అని వేమన వాడెను

18, జాతులు 1. (వాహ్న్మణ, 2, వతియ, లి. వెళ్ళ, ఓ. భూద,
ర్‌, న్యవవోరిక, 6. నోరత్నక, 7. కిల్బ్పక. 8. పంచాణ, 9. కుంభ కార, 10, తంతు కార,
11. మరక, 12% రజక్క 18. వృస్త్రచ్చేదక, 14. చర్మ కారక, 15, తిలఘాతక,
16, లక 17. చండాల, 1రి. మాతంగ యో అప్టాదశకుల ములు వాడెను వేమన.

ఆ. ఇన్ని నాళ్ళనుండి | యనసిన ్హమోొహాంబు
చెలిమి చుట్టరికము | చెల్లె, లక్కూ-
తల్లి దండి, బిడ్డ | దాయాదులను నిట్టి
(భాంతిచేత. జక్కుు |! పడర వేము. 499
. అత్మీయులయందు (భాంతి పడుట మోహ మన్నాడు,
ఆ. ఇన్ని ఫలము లందు | నేఫలంబెక్కు.వ ?
యన్న ఫలముకంశు | నధిక మేది !
కన్న దిశం గననిది |! కాన్సించు నారూపు ॥వి॥ 500
అన్ని ఫలములకం కు ఆత్నజ్ఞాన ఫలముల (పళంసిం చెను,
చితేపదము. ఇనుముమునంజేసిన | మైనపుకడ్డి
యింటివెనుక | నక్టావులదొెడ్డ
యవిటికి 'మేవిన | కుందురుగడ్డి
విప్పి చెప్పరా ! వేమారెడ్డి, 501
య
పాశాం :-- ఇనుమునంజేసిన | మైనపుకడ్డి
మఘుంటిఘొన, నన, త్లావులదొడ్జి

88 వేమనపద్యములు

కూర్చుండి వేసిన | కుందనకడి
విప్పిశెప్పరా | వేమారెడ్డి, 50122
యిీసనెండును చిత్రప దములు గా జూనపదగేయమూలు, పదములువేనై నా భావము

ఒక్కా, ఇందు బంగారము చేయు నిధానముందని జేదాంతులంటున్నారు.

ఆ. ఇనుము విటీ౫నేని ! యినుమాబు ముమ్మాణు

“కాంచి యతుక నేర్చు. గమ్మాంరీండు
మనసు విటిగాచేని | మజీయంటనేర్చునా ! వి! 5083

ఆ. ఇమ్ము దప్పూవేళ | నెమ్మలన్ని యు దష్రూం
గాలమొక్కరీంతి | గడపవలయు
విజయు డనువు దప్ప ! విరటునిం గొలువండా ॥వి॥
శుభదినములు దప్పునపుడు శుఫాళయములు పోవ్టను.; వట్టునలగా అక్హునుండం
కాలగతిని “ఫీడిగా విరటుని గొ ల్ఫెను.

504

ఆ. ఇయ్య నతనిచేత ! నిక్పించుం దన పొని
యిచ్చువానిచేత | నీయనీదు
యియ్యంగైకొనంగ | నీశ్వరుండే కర్త 1వి! 505

(పౌష్టి అనగా అదృష్టము, అన్ని టికీ ఈశ్వరుడే కర్త యను మూఢ భావము

అను వేమన పరిహాసించెను,

ఆః ఇయ్య బుచ్చుకొనలంగ | నింవాంధు పాణి యా
నయిన నటులంజేయ |! నలవి గాదు
వమునసుణగాన నిలను | మరియొక్కరును లేరు ॥వి॥ 506
కొన్నిట ఈశ్వరుడు గూడ చేయలేని -కార్యయులు మనస్సు ఏకాగ్రతతో
ఫొధించును అని వేమన మానసిక శక్తి గొప్పతనము (_పళంసించెను.

తే. ఇరవుగనుంగాని పరమార్థ | మెన్న (గోరి
పరమ నిర్లుణపు బయట | (బాకి నిలిచి
తన శ్రయంబున మది నిల్సి | తనరు యోగి
శాశత సుఖంబు నొందును | సతము వేమ. 507
పవక తగా! ఇాళ్ళ్యత సుఖీ యగునని నూత్రీక రింఛెను,

వేమనపద్యములు 89

ఆ, వ్రబుకు వచ్చు వేళ | సశ్వరుందల చిన.
గరుణంగనునె ? వట్టి | గాసిగాక
సుఖము వచ్చు వేళ | జూడంగలేరయా ! ॥వి॥ 508
ఇఅుకు = కష్టము, గానీ = పృధా.
సుఖమున మేమే అని కష్టమునయీళ్నరు డని మూరు ల౦దురు,
ఆ, ఇరుగు పొరుగులందు | నిమిడికతోనుండి
తనకు. చానె మొదలి | తలంపుం జూవి
ధర్భ మున్న యెటుక | తన్ను. చాల బొడంజూపు
కర్ణఫలము వలనన |! గలిగి "వేమ. 509
తన నిరంతర కృషి ఫలితం గా చివర పొందగలిగే యానందము బొంమనని
"వేమన స్యానుభవమిట చిత్రించెను,
ఆ. ఇరుగు పొరుగు వారి ! కెనయ సంపదయజూచి
తనకు లేదటన్న । ధర్మమేమి !
* థర మన్న తొల్లి | తన్నుకం జచ్చిరి ॥వి॥ 510
పాశా ;_ “కర్మ ఫలమువలన | గలుగు వేమ.)
పెకవారి కున్నదని మొరపెట్టుక చచ్చిన స. లేదని ధర్మ మం శే న్యాయ
మని వాకొన్నాడు మనకి,

కం. ఇరుమూ(డశుర సాధన
పరుండగు నిర్యాత దీప | పద్దతి మదిలో
గుజి మోటణీ బయలు సేరిన
రుపమ సానండదమూా ర్తి | నిత్యుండు వేమా ! 511
పంచాక్షరి అనగా గనమళ్ళివాయి) మంత్రమే. అది పఠించిన వారికి
ఆనందం కలుగునని ఉద్నోధింవెను,

కం. ఇరువది యారవ తత్త్వం
దరయలో జీవాత్మనెలవు | యలపరమాత్ను
న్ని రవంద( గూర్చు గురుపద
మరయంగా నందుయోగి | యందురు వేమా ! _ 512
26 తత్త్వములు :-- భూతేములె ద్వ, తన్మా(క్రృలెదు, క ర్మయ్యదియములెదు,
జ్ఞా నేంద్రియము లెదు, మనస్సు, అహాంకారము, బుద్ది, (పకృతిపురుషు _లొదు,
గురువుతో “గురుర్‌ గీష ఎతౌగేస్టే గుగుల్‌ ఫితరిదుర్భః) ఆని గురువ్చళబ్దనిర్య చనము,
12

90 వేమనపద్యములు

ఆ, ఇలను జ్ఞానమనెడ్‌ | యీత నేర్చి నవాశడు
జలధి యనెడు తేమము | జడియక విడి
విలయ మనెడి గట్టు | ఎటజువక దాంటురా ॥వి॥ ద్‌] వ

అజ్ఞానమనే జలధిదాటుటకు సు జ్ఞాని యీాతే నేర్చిన ప్రళయ మనే గట్టు భయము
లేకుండా దాటనచ్చునని వేవున గొప్పుగ చెప్పెను.

ఆ, ఇలను ళూ[దుండౌట ! నెటుగరు మొదలను
మనసు లతని మిద ! వురులుకొల్సి
కొ-ల్యంగా ర ద్విజులు | కోటానుకో శ్లైల్ల Idi 514

ఆ. ఇలను శూ(దుడెౌట | యెజుగరో! వేముని
మనను నతేనిశోడ | మరులుకొనియె
కొలిచిరి ద్విజులెల్ల ! కోటానంగోటులై. ॥వి॥ స్టేఫ్‌

ల నం న్‌ యం వి న మా రార జో భ్‌
శ్యదళబ్ద తద్భవము కూ ద్రళబ్దము గాని జ్ఞానము చేగాంచిన సర్వమాఒక్క_ శే |

ఆ, ఇల మపషలనుబన్ని | యమేమి చెప్పిన?
గలుగంబోదు పరము | కపట ముడిగి
వెలయు మనసుయుట్టి | వేడ్క చేంచూడరా ! వి! 516

మన సే (పథానము, యితరమాటలు పనికిరావు

కం. ఇలమూ౭డుదార్లు కూడిన
తలవాకిటి యింట మారు | తంబులతోడన్‌
యల మూండొక్క-టి తానున
కలగని చూడంగ శివుడు ! కలండురవేమూ ! 517

గంగా, యమున, సరన్వతీకలయు వోటున పంచ(పాణములతోగూడిన ఇళా
గ శా, సుషుమాల్న యనుస్థలమున ఆంకరద్భష్టిని గనిన పరమాత్మగోచరించును.

ఆ. ఇల్లు కల జేసి | యిహాము పరముంచేసి
దీనవృత్తిచేతం ! దిరుగుచుండి
భ్వాక్తిగలిగియున్న | ఫల మెట్లు లేదయా ! ॥వి? 518
తక ఆ నిరూపించెను,

వేమనపద్యములు ర్ట

ఆ. ఇల్లు కొల్లం జేయ | రిపాపరములంజూచఛి
దీనవృ త్తిచేత. | దిగుగుచుం(దు
భో క్కి కటబియుండి | (పౌజ్జులౌసజ్జనుల్‌ |వి॥ 519
కీొల్ల=-ఏమియు లేకపోవుట.
ఆ. ఇల్లు గట్టంగనిచ్చు | యిల్లుదూరం౫గ నిచ్చు
ఇంటి కగ్ని యు బెట్ట | కంటనిచ్చు
కంట నిల్చి తే శివుని ! మింటనే జేర్చురా ॥ఏ॥ 520
దేహథారిమై చేహాన్నిపోనీస్తూ జేహవాననల నంటక చేచాంలో శివ్రని
జూచిన ము క్రి.
ఆ. ఇల్లు నాలి విడిచి | యినుప" కాచచ్చలగట్టి
వంటకంబు నీటి ! వాంఛలుడిగి
యొంటినున్న యంత |! నొదవునా తే _త్త(ంబు DI ర్‌ వసే
విరాగియె ఒంటరిగానున్నను అ కాగత లేక త త్ర (మబ్బదు,
ఆ. ఇల్లు విడిచినళ్లు |! యిల్లాలి మదిరోసి
తల్లడంబుమాని | తలపు నిలికి
మొడలుమరచి యోగ | మొల్ల సుల్లెదునట్టి
వొండె పరమగురుంశు ! వనుధ వేము. ద్‌ లిల్లీ
సమాధి నిష్టకుండే సాధకుడు
కొం. ఇల్లు సుమో సంసారమె
ఇల్లు సుమా యాయుధంబు | నీంక విను వాలం.
దల్లి నుమో పంవాత్సరి
కల్ల సుమో సతులవలపుం | గనుంగొన వేమా ! స్‌
“ జననీ జన్మభూమిశ్చ న్యధాదపి గరీయసీ ౨) అనునట్లు తల్లివంటి పంచాక్ష
రీనే జపించుము,
ఆ. ఇష్టలింగముండ | నిశచేమిం గానక
పర్వతమున కేంగ | 'బామరుండు

ము కి లేక నరుండు | మూవ జె చడీపోను ॥వి॥ క్‌ లో
అత్మలింగము చూడక కొండలా న పరువు లె _త్త్‌న ఏమిలాభం; :

99 వేమనపద్యములు

ఆ. ఇష్ట లీంగమేది |! యిలళిలలింగం బె
నిష్టమిోర మెడను | నిల్లగట్టి
కష్టపకుకుకాని | కలుగదు మోక్షంబు 1వి॥ 525
ఆక్మలింగ ముండగా మూఢులు రాతిలింగాలను పట్టుకొని డేవ్రలాణెదరు.

ఆ, ఇష్ట సిద్ధికొలుకు | వీరారుబీజముల్‌
వవమునను జదివి | కానంలేంయ
నిష్టలోన నిష్ట. ! నిజమని కనవలెను |వి॥ 596
షట్ను[కై ములలో సా" మములోనున్న' చక్రమును “ఆనావాతిి చక
మందురు. దానిలో 12 వీజాక్షరములుగలవు, _హృదయస్థ్టానమందు ఆగావాత చక
మలో క్కఖ్రు గ, ఘ, జ, చ, ఛ, జ,ర్చు, వ ట్రు, ఈ, ఇవి ఊన్న వీ,

ఆ, ఇష్ట సిద్ది గోరి | కష ముందలేరు
నివ నెటిలినంత | నిష్టలోన
యపస్థుసిద్దులందు | నమరుటం గానరో ॥వి॥ ర్‌ లి?
ఆణిమాది సిద్దులు ఎనిమిది :-- అణిమ = తౌను చిన్నవానివలె ఇతరు
) సులభసాద్యు.డై యుండుట, మహిమ కా తౌను గొప్పవాడుగా యితరులచే
గ్నానింపబడుట: లఘినుజ ఇతరులు తన్ను పోల్చక యున్ననూ తాను పచ్ళన్నతతో
సము గనుగొనుట; గరిమ ౫ సరుతుల్యుండై ఎల్లరకూా మాన్వుడగుట ;
శీతం = ఆందరిసీ వకపర్బ్చుకొనుట ; (పౌ పి = తీనకో ర్కె_లు నిరాటంకి ముగ
ద్ధించుకొను ప్రజ్ఞ ౫ ల్లుట; (పౌ కామ్యం = (ప్రతిభ, అతిశయము, మాన్యతలుగల్లుట
* ఆ. ఇసుక బొగ్గు రాయి |! యినుమును ధర్మంబు
కసవు పోసలు గటి | కొని వోడు
పండ్లు తోమినట్రి | పాపాతు నడ్డమా ॥వి॥ క్‌ల్తిరి
*ఆ. ఇసుక బొగ్గు రాయి |! యినుముం జర్మంబును
గసవు బాలు గట్ట గ్ల స
పల్లు దోమినట్టి ! పాపాత్తు ్రంజెవరయా! 1వ! 529
జ దంత ఛావన చేయుటకు యివన్ని యూ దూష్యములు
ఆ, ఇసుక బొగ్గురాయి | యినుమును స్వర్గ ౦బు.
గసవు పోచవలెను | గన్న పాండు
పరమ పదము. గాంచు ! బరిణామమందును [వి ర్‌లీ0

నిజమగు విజ్ఞాని మన్ను బంగారము వివిధవష్తుచయము సమానంగా చూస్తాడు

వేమనపద్యములు ర్రిల్రి

ఆ, ఇహొపరయబు లందు | నింతులపై యాస
సహజ వృత్తి దగిలి | సమయు చుందు
రహీత మమర భక్తి |! రాణింప చేలకో ! ॥వి॥ ర్‌త్రిశే
సమయుట = చనిపోవుట
పరఫామా సేక్తులు (భష్టులయి చ చ్చెదరు,

కం. ఇవాపర సౌఖ్యము లోొ'ల్లక'
దహరమునను గుజీనిడించి |! దత్తము గాయం
గుహారములో వెలి బయలున
మహాదాకాశంబుంజేరు | మహిలో వేమా ! 5క్రీ2ి
66 (భూమ భ్యే సచ్చిదానంద తేజః హాటయాపం తారకి అవా ్హాపం ౫7 అని
శృతి. నియమముతో “దపహారా కాకము?” నంకు మనస్సు జేర్చి అంతటా మహదాకా
శమును వీక్నీంపవచ్చునని వేమన సూక్తి

ఆ. ఇవా పరాదులకును |! నిడి సాధనంబని
(వాసి చదిని విన్న | వారిశెల్ల
నుధ్య కర్షములను | మహిమతో నడంచును
బరుల్నకెన ముక్తి ! పథము వేమ. ' వలల
తన బోధను (వాసి, చదివి, విన్న వారికి సర్వత్ర సౌఖ్య (పదమన్నాడు,

ఆ. ఇహపరంబుఎకును | నిది సాభనంబని
(వాసి చదివి విన్న | వారి కెల్ల

మంగభంబు లొనరు |! వుహిలతోన నిజమిది ॥వి॥ 5్‌రి4
“క రగాణమతక్న మొ న్వు కల్యాణం మంగ శేపిచ +) ముకు యిట

జేమన సిద్ధాంత్రీక రిం'చెను.

ఆ. ఇహామునందు /సవని | కీచేవా మిచ్చిన?
బరము జూవీ గుబుతుం | బట్టి యిచ్చు
స్టిరముగాను బుద్ధి | చెడసీక చూడరా |॥వి॥ 5ర్రి5
“ గుగర్భ్భబ్బా, గుగుర్విష్ణు, గురు శ్టేషో మహేశ్వరః గురుర్‌ సాకు త్పర
(బహ్మా తై. శ్ర గుషువే నమ$”” అని చెప్పెను,

94

వేమనపద్య ములు

ఆ, ఇహమునందు నేమి |! యిడువుల6 బడినను

బరమ సాధనార్హ |! పధముగాదు
గురుని యు క్రిమోతీ | గుర్తించిచూడరా ! ॥వి॥
ఇచ్చట గూడా గురువును గొప్పవారిగాచె ప్పెను.

ఆ, ఇహమునందు బాధ | లెనైనం బడవచ్చు

యమునిబాధ లేక ! యమరవలెను
పరులబాధలేకం | (బతుకుండీ నరులార ! |వి॥

ఆ, ఇపహామునందు. బుటి | యింపారుచున్న టి
లేవో ల్‌

జనులు మృగ, ఖగములు ' నాతరయులు

జంగమాదులనుట । జగతిలో భవకోటి ॥వి॥
జ్ర మములు = పశుపక్ష్యుమృ గాదులు; నాభ్రరయాతం = చెట్టు

ఆ, ప్రహమునందు సుఖము ! లింపారకుండిన

బరమునందు నెట్లు |! పడయవచ్చు !
అంతట కనినాపో | తుదనెట్టు కలుగురా వి!

"సేవ చెట్టమధ్యనున్న గొట్లతినమయు,

ఆ. ఇ్రవామునందు నుఖము ! లీడేరణా లేదు

పరము నమ్మెనేని | (బతుకనగునేె ?!
మొుదటలేని సుఖము | తుదనెట్లుకల్లురా ? ॥వి॥

ఆ. ఇహమునందు నుఖమె |! యింపారలేద(ట

ఆ,

పరమునందు సుఖము. |! బడయు కుట్లు

మొదట వేతలేక |! తుదినేలలగలుగురా ? ॥వి॥
చేత =సత్కా_ర్యము.

వ్రహమునం'ది వాల ! యికుమలు వడీననుం
బరమసాథధన పడ |! తరముగాదు

కదు కనువు బుకున? | బృృథివిపై భాగ్యరిబు | పి॥

జీద వా నికి పరమసుఖము లలవడవ్ర ,

రల్రి7

5్‌లెర

58

540

వేమనపద్యములు

ఆ. ఇవామునందు నుఖము |! లింపారలేదంట
పరమునందు సుఖము | బడయు కెట్లు !
ధనములేక సుఖము | తనశెట్లు గల్లురా ? 1వి।

ఆ, ఇ్రహామునందు చాల | నిడువులు పడినను
బడుగు పొందలోలడె | పరమవదవి
వేద కనువుపడునె? | పృథిపై భాగ్యంబు ॥వి॥

బడగు = బక్కచిక్కి నవాడు,

ఆ, ఇహామునందు నేమి | యిడువులు బడినను
పరముసాధనార్హ | పదవిగాదు
వరలబోదు యొట్టి | వెరవునం జూచిన ॥వి॥

వెరవు = మార్గము,

ఆ. ఇపహామునందు నేమి ? యిడువులుబడినను
పకముసాధనార్శ | పదవిగాదు
వరుల గారు యెట్టి | వెరవులంజూచిన ॥వి॥

“యెవరికి వాలే యమునాత్తీరే”) అను సంస్కృత లోకో క్లి నిటవాడెను,

ఆ. ఇహమునందు. బుట్టి | యింగిత మెజుంగని
జనుల నెంచిచూడ | సావరములు
జంగ మాదులనుట |! జగతినింబాపము ॥వి॥

95

548

544

545

546

5 47

ఇంగితేమ = మంచిచెడ్డలు, వివేకములేని మనుజులు చ(ట్రాళ్ళతో సమానము,

ఆ. ఇహము విడిచి ఫలము |! లింపుగం గలవని
మహిని. బల్కువారి | మతము కల

యిహములోనె పరము ! నెసణటం. గానరో ! ॥వి॥

548

(6 ఏమిజన్మం జేమిజీవనమా యీపసపాడు కాయం 'బేమిసౌఖ్యం 'బేమిసుఖ

మిందు” అను సాధువుల తత్వాలను విమర్శించాడు మనయోగి,

ఆ. ఇవామున సుఖయింప | హేమ తారకవిద్య
పరమున సుఖయింప | (బవా విద్య

£ కడమవిద్య లెల్ల | 2 ౫ల్లమూథుల కరా ! ॥వి॥

పొశాం :- 1 కడమవిద్య లెల్ల | రండము ండలవిద్య,

549

96 వేమనపద్యములు

64 విద్యలు — 1 ఇనిహానము, 2 ఆగమము, 3 కావ్యాలం కార నాటకము
4 -గాయకత్వము, ర్‌ కవిత్వము, 6 కామళాన్త్రము, ? దురోదరము, ర చేశభా హె
లిపిజ్ఞానం, 9 లిపికర్మము, 10 వాచనము, 11 అవధానము, 12 స్వరళా్ర్రుము ,
18 శకునము, 14 సొముదికము, 15 రత్న శాస్త్రము, 16 రధాళ్వ్యగజకాళలము,
17 మల్టళా్త్రము, 18 నూదకర్మ, 19 దోహాదము, 20 గంభవాదము, 21 ధాతు
వాదము, 22 ఖనివాదము, ౨8 రనవాదము, 24 జలవాదము, ర్‌ అగ్నీ స్తంభము,
26 జల స్తంభము, 97 ఖడ్ల స్తంభము , 98 వాచ స్తంభము, 99 వయ సృంఫము ,
80 వశ్యము, 81 ఆకర్ష ణము, 82 మోవానము, శికి విద్వేసణము, రిక ఉచ్చాట
నము, కిర్‌ మారణము, శీర శాలవంచనము, త పర కాయపవేళము, 88 పాదుకా
సిద్ది, 39 వాక్సిద్ధి 40 ఖుటి కానీద్ది, 41 ఇం[ద్రజాలికము, 42 అంజనము, 48 దృష్టి
వంచనము, 44 స్వరవం-చనం, £5 మణేసిద్ది, 46 మం క్ర సిద్ధి, 47 జ *షధనిద్ది,
48 చోరకర్మము, £9 చితకర్శము, 50 లోహకర్మము, ర్ర్‌1 ఆళ్మకర్మము,
ర్‌2 మృత్క_ర్భము, ర్‌లి దారుక ర్మము, ర్‌ వేణుకర్మము, ర్‌ర్‌ చర్మకర్మము, 56 వస్త్ర
కర్మము, 5'7 లావకుక్కు_ట మేషాది యుద్ద కారక కౌశలము, ల్‌ర అద్భశ్యకరణము,
ర9 దూత్రీకరము, 60 మృగయావిధి, 61 వాణిజ్యము, 62 పశుపాలన, 638 కృష,
ర& ఆసవకర్శము, వీనిని అరువది నాలుగు విద్యలనియూ చానీతి కళలని, చళుష్షక్ళి
కళలని, వాడుదురు.

ఇట రసవాదము = రనమునుకట్టి బంగారము చేయుట. వాదము నుడి
"కారము,

ఆ, ఈకనులకు మిమ్ము | యెట్లు చూడవచ్చు
చూపు కనులు వేటు ! చూపు వేజు
చూపులలో నుండి ! చూడం వలయురా ॥వి॥ రఫ్‌)
బాహ్యాచతంలుగాక' అంతర నేతగముల గుండా పరమాత్మను చూడగలడు.

కొం. ఈ కపట నసాటకం౦బున
యీ కపటపు. జదువులన్ని | యింపు డలిర్చన్‌
యేకపటాత్నుం డుసేసెనొ !
యా కసటాత్సునకు మొక్కి. ! యలరుము వేమా! కక!
లోక నాటకము ఆడించే జగన్నాట నూత ధారి.

కం. ఈకపట నాటకంబున
యీ కఫటపు చదువు లన్ని | యీశ్యర యన(గా

వేమనపవ్యములు 97

యే కపటాత్నుని సృష్టియొ
యా కపటాత్నునకు_మొక్కి. | తనరావేవూ ! గ్ట్‌ఫ్‌ లి

యె రెండు పద్యా లాకే విధంగా వున్నాయి.

ఆ. ఈకాలమును నేను! యింత మాత్రము వె
మనుజు డెవడు జూపు ! మాయ కలిమి
తపము సేయ మంటి ! తలక్రింద పడియెను |॥వి॥ ర్‌న్‌లీ

భగవంతుని గూర్చి తపస్సు చేయుట కషము-గా నికృషుల కుంటుందని విమ
న రః
ర్నించెను.

ఆ. ఈశ*ె లంటంవేసెం | దోక లంటనజేసెం
గోకలంటంజేసె | 1గట్టునూసె
ినమానరశక్ష్షుణంబు |! మర్యాద యని తెల్ప ॥వి॥ 554
పాశాం :- 1 లోకమునకు 2 ఆకలంటంజేసె యక్షుల జంతువులకు

ఆ. ఈశెలనుచు. గొన్ని | తోక అముము గొన్ని
కోళలనుచు. గొన్ని | నోచులనుచుం
* గొన్ని యాయెనున్న | గురుతును మాయగా వి! రకర

పొశాం :- కచ్చమూసీ వేసీ | కట్ట(డిజేసెరా

ఆ. ఈశెల బడంజేసి | 'తోకలండలణేసి
కోకలండంటబేసి | కొలత మాయె
నాకు లండంజేసి |! నఖలజంతువులకు ॥వి॥ 556

* పెమాడు పద్యముల లో కొన్ని(పొణులకు వెంట్రుకలు, మనుజులకు బట్టలు,
జ రి “2D
కొన్నిటికి యీకలు, కొన్ని టికి తోకలు మొదలగునవి ఊన్న వని సృష్టికర్త సృష్టి
చిళాన్ని వర్ణించాడు.

ఆ, ఈల తలవిషం బ | దిముడదు నీలోన.
చేలు తోక్‌ విషము ! తెంపు జూపు

పాము కోర విషము | పట్టిచంపునుగడా ! ॥వి॥ దగ్ధ?
యాపద్యము లోకవిజానము,
ఖా

19

.98 వేమనపద్యములు

ఆ. ఈ తెనె రుచికి | నింపుగా జచ్చును
ఓగు కామరుచికి ! నొటిగిచచ్చు
త్యాగి గానివాని | ధర్శమ్మడుగ 6 కము ॥వి॥ స్‌ గరి
ఓగు = పనికిమాలినవాడు ;
ఆ, ఈ యొట్టిదన్న ! నీశ్వరు వంటిది
తెలిసి చూడకున్న6 ! చేటపడదు
యదియు గురువులేక ! యబ్బునా ? తెలియంగ ॥వి॥ ర్‌ర్‌9

* ఉపమానోపమేయములుగా యీగను మనసుతో పోల్చెను వేమన
మహాయోగి,

ఆ. ఈలోలేనిచోట | యిసుమంత బెల్లంబు
'వేసినంతలోనె |! వాసనెజీల
* గుంపు గుంపుగాను | గుయ్యనొచ్చియుముసురు 1వి॥ 560
* పొఠాం ౩- ోగుంపు గుంపులచట | గుయ్యనముసురును? మూడవ చర
ఇంలో గణం తప్పీనది (ప్రయోగం తే .
కం, ఈ ఘటము నందు జూచియు
నే ఘుటమునింతె యనుచు | నెబుగక మదిలో
చే ఘటముమోంద వాంఛ య
మోఘుం. బనుకొనంగవలయు ! ముఖ్యము వేమా! 561
ఇచ్చట సర్వమూ ఏకత్వము గా నిరూపించెను,
కం, ఈఘున సూత్ర మెజుంగమి
నీఘటమున ళివుండునేరి ! యిరవు కొనంగా
నేభఘుట పటముల కందక
తా ఫునుండ్రై యాడుచుండు. | దధ్యము వేమా! 562
భట పటము = హృదయ పలకము,
సూత్రము = శకాస్త్రాంశములను నూటి గా జెప్పునది,
మనస్సున కందక శివుడు చిందువేస్తూ యుంటాడు
కం. ఈ చెవిం గొజికిన నొల్లరు

నాచవ్లులకు విందుమున్న | వాక గ్రంబులచే,

100 వేమనపద్యములు

క. ఈ తనువు నందు. జూచిన
నే తనువుల కింతె యనుచు | నెదిరిని వన్నుం
జూతురు లోగా జూపున
నాతురముగం దపను లెల్ల | నమరలణగ వేమా! 570
భగవంతుడు సర్వ సముడొని తపసులు తెలుసుకొందురని వేమన నుడి వను,
ఆ. ఈతరాని వాడి |! కగరోజి యగరోజి
యేరు జబాటలలండె ! యాదలటోయి
పరుడుగాని వాయ 1 పరలోక వుందునా? వి॥ 571
ఆచ్చా్య్టన నిళ్వాసములు తెలియక నదిని యీద లేడు. అట్లనే (బ్రహ్మ కాక
(టహ్మత్వము వన్‌ రలలన తెలిపెను,
కం. ఈతలు నేర్వని వారలు
లోతగునటువంటి బావి | లోం బడిపోరా
యీంతలు నేర్చిన వారలు
నూతినిబడి మడియగలరె ? | నుగ్గు వేమా ర72
లో కానుఖవ వేదాంతానుభవమును శేష గావర్శించాడు, మన యోగీం(ూ
ఉం దుడు,
ఆ. ఈత వచ్చినపుడు | లోతేని వించునా !
(పాతతోవీశెపుడు | భయములేదు
కోతి కొమ ]శకెకి ! కుప్పించి దూకదా ? 578

కల వె టయిన కార్యములు ఆతి లేలిక-గా చేయుదుతు

* ఈ ఈంతి ఎచ్చి నిప్పుకు | లోం తని వించునా !
పాత లంజె కటు ! ఛభయముబేదు
కోతి కొమ్మ కెక్కి ! కుప్పించి దాటచా? వి! 574
* మె రెండు పద్యములో శే భావం. పదజాలంతో ఉన్నాయి. కాని రెండవ
పొదం౦ మారింది,
అనుభవమైన వాళ్ళకు అన్నియు తేలిక,
న, ఈం తొటింగిన బూరె నను
లోతే నటువంటి నూతి | లోం బడిపోరా !

cu UN

వేమనపద్య ములు

యాంతలు * నేర్చిన యోగము
చే తిరగక యున్న నేమి | చేయుద వేమా!
* సాఠాం:. నేలా
కం, ఈ తేటు(గని వారెల్లరు
లోళతె నటువంటి నూతి | లోం బడిపోగా
యీంతలు నేర్చిన సీలో
(మోతలు మరి చూడచూడ | (మొక్కితివేవూ!
మోతలు దళవిధనాదములు
కం, ఈ. తెరుగని వారెల్లను
లోోతెనటువంటి నూతిలో. బడిపోరా
యీ తెరిగిన వారెప్పుడు
నూతిని బడి మడియ గలశె | నుగ్గుగవేమూ )
అనుభవళూన్యు లద౩పతితు లయ్యెదరు,
ఆ. ఈందవచ్చు నేరు ! శేచాధ లేకుండ
యాది గురువు లేక |! యందరాదు
సోది జెప్పు కేల ? |! జొక్కిన మదిం జూడు ॥వి॥

101

ద్‌ ర్‌

576

577

578

రభ భ్‌ 3 . / 3 DI). 99
గుర్‌ న్ను ఫేన జ్ఞాతవ్య౦ నాన్య భాగ )౦ధ కోటి? గురువు లేక జ్ఞానము

కుదురదు.

ఆ. ఈంది దాటవచ్చు | నెసాగరంజై న
x సాధువృ_క్తితోడ | సవుయు మాయ
వొమకొనిన మనను | పరిపూర్ణ మందురు ॥వి॥
ఏ కాగ ఏత నున్న మనస్సు ఎప్ప్బటికై నా పరిధార్థ్గ మంవుమ,
ఆ. ఈంది దొటగలడు | నేసాగరంజెన
సాధువృత్తితోడ | సమయమందు
వొాదుకొనుచు మనను | పరిపూర్ల మొందును ॥వి॥
ఎపీ రండు పద్యాలు ఒశేరీతిగా వున్నాయి, .
క, ఈ చేపా మెన్ని భంగుల
(బోది యొనర్చినను చేల! బోవునుకా బే

579

580

109 వేమన పద్యములు

మోందెంజిగి మురికి గడుగుచు
భేదంబులువూనము కి, ! బెరయును వేమా.

న్‌్‌

క, ఈదేహమెన్ని భంగుల.
(బోదియునొనంగ నెల |! పోవుటకాచే
మోందెంజిగి ము క్రి గడుగచు

ఛదంబులు మాన ముకి, | బెరయునువేమా !
పెశెండు పద్యాలాశేరీతిగా ఊన్నాయి. రెండవపొదం భేదంగావ్రురాణి.
దాద్వ్య్యవ సా యంగాచెప్పెను,

a

కం, ఈటబేహి శెన్ని భంగుల
చోధయొనర్చినను నెంత | పొలుపగునటుగా
ఏ 'చేహి మలిన ముడిగిన
భేదంబులు మానిము క్రి | జెడగుకువేమా. న
రెండు సద్య ఫావచ్చాయలలో నే ఈపద్యంవుంది.
ఆ. ఈనినట్టి పులిని ! బూనిచంపగవచ్చు
మనసు మర్శృమరసి | కనగవచ్చు
* "తారకంబు మరిగి | తగులుట సాధ్యంబు వి॥ !
'పా-ఠాం:- -చెవమాయ తెలియ తనక సాధ్యం బగు ॥|వి॥
ఎటువంటి అసాధ్యపు పనినైనా సాధింపవచ్చును గాని తారకనుం(తై
స్యము "ఊలియుట కష్టము.
ఆ. ఈని వానిచేత | నిప్పించుం. దనగలతీ
యిచ్చువానివేత | నీయనిదు
* యయ నీయకుండ | నితరులక రృలా |॥వ॥
పాళాం:_ చెవమాయ తెలియ | తనక సాధ్యం బగు ॥వి॥
అన్నిటికీ ఈశ్వరయండే కర్త,
ఆ. ఈనెలోనె పుట్ట ! యీనెలోంబెజీగయు
సీనెలో నొకరికి | నియ్యలేంయ
యీనెలోనివాంజె |! యీలేనివాండురా |వి॥
సృష్టికి హేతుభూక మై యోనిలోబుట్టి ఏపనియుచెయలేరు, ఏకుని జ |
ఈశ్వరు డే చయగలడనినిటచెప్పుచున్నా దు.

వేమన పద్యములు

కం, ఈ మూయంజగము జూడల
(బేమాస్పద దృష్టైలోనం | బెంపగుచుండుం
గామాంధ కారమునంబడి
ధీమసమునం బెలియలేరు ! చేవునివేమా!
కామపు దృష్టిలోబడి దేవుని "తెలియ లేకున్నారు

కం, ఈరారక్షర *1జపమున
బోరాడినముక్సిగలదు |! పూనినవారల్‌
2దూారాడక |! వుదిలోపల
మాజాడకపూర్ణ మంది | మనెదరు వేమా!

పాశాంతేరం :-- 1 తపమున 2 వచేజున్నని.
చద్వాదకాతర మవహోమం(త్ర మహిమనిట ఉశ్చేఖం చెను,

కం. ఈరారతుర మం(తము
పోరాడని పఠన మమరి | పొందిక పడ నా
సారమె శరీరమూలము
నారూఢ తేపంబు నుమి శ్ర ! యవనిని వేమా!
ద్వాద శాకురి మహామంత)మూాల మే శరీరము,

క. ఈ లోక చిహ్న లన్నియు
మేలుగ గురుశ క్రి౮హాడి | మిన్న ౦దిన-చో+
గాలు డెదురొ-నంజాలడు
చాలును జన్మంబులనుచు | జాటర వేమా!
కాలుడు = యముడు,

కం, ఈలోక వు _ర్యులందణు
లోల మగ్ను లనుచు | జెక్కెద రకటా
కాలుని మదిలో నెంచరు
మేలగు పయన మహిమ |! మెచ్చర వేమా!
చతుర్విధ noes ఫ్‌ భర ము wre కామము, మోఠకము,

108

587

588

589

590

591

104 వేమన పద్యములు

ఆ, ఈశ్వరంబులన్ని | యే(డుపాళ్ళుగ( జేసి
యేయడుమూ రులకును | నెంచియిచ్చి
నిత్యకర్శమునను | నిలుచురా నెజయోగి 1వి॥

592

నప్తస్వరాలు సపమూశాలకు పంచి యీయగలిషినవా జే యోగి యని
జరి అలీ

వే దాంతగంభీ రార్భమును వేమనకవి సూ(్రీకరించెను,
ఆ. ఈశ్వరునకు నుంచి | తిసుమంత యగు సొడ్డు

త్త (బ్రహ్మే నొసలితిం | బాడుసొడ్లు
విష్లుదేవు కిడితి | విపరీతమగుసొడ్డు 1వి॥

598

నొడ్డు = పంజెము, వేమన తి)మూ రులనుగనా డా పరిక నీంచి వేదాంతములో

సవాలు చేసెను.

శంకరుడు సగము శరీరము, విష్ణువు వశము, బ్రహ్మ వదనము వారిభార్య లకిచ్చి

'శ్రీలోలునైరని నిట పరిహసీంచెను,

ఆ. ఈశ్వరుని దలంప | నేర్వుతో మెలగంక
తనదు మూర్తినెల్ల | థారంబోసి
నిత్యకర్మములను | నిలుచురా నెజయోగి ॥వి॥
“ఆవాం బృవ్మాన్మీ”) ఆన్నాడు; నెర = అసలైన

ఆ, ఈనునకును నిద్ది | యిసుమంతీయగు నొడ్డు
(బ్రహ్మ శే నొసలితి | పాడు సొడ్డు
వివమ్షుచేవుని కిది | విపరీతమగు సొడ్లు ॥వి॥
సె రెండుపద్యాలు ఒశకేభావంలోఊ న్నాయి,

ఆ ఈశుమోది భక్తి ! యిసుమంతేయును లేక
పాన మందు జిక్కి | ఫలము. గనక
కాశియా(త. బోవ. |! గాలు. డెటుంగండా వి!

ఆకా పొక్రములో నున్న వాడు కాశికి వెళ్ళినా లాభంలేదని చెప్పును,

ఆ ఈవణ (త్రయంబు | నెడపంగచేరక
మూాహారాశిలోన | మునిగయుండు

జనులశెట్లు మోతు. | సౌఖ్యంబు కలుగురా ! 1వి॥
యాసషణత్రయమును నిడువనిదే మోతృ్యమురాదు,

594

595

596

97

వేమనపద్య ములు 105

తే, ఈమణాదుల నన్నింటి | సీడ్చిపట్లి
మోసపోకయు మదిలోన | గాసివడక
రోసి బయలున. చేరుట | వాసి యగును

యిట్టు లగునాత. డెన్నిక |! కక్కు. చేమ. 598
యీషణత) ముల లోబడక యుంశు ము _క్టిపిదుడగును.,

ఆ. ఈ సూటి గురుక్చపను | యాత నేర్చినవాండు
యాషణ (తయములను | యగగర విడుచు

* యెగరవిడిచి యపుడె | యోగీశ్ళరుండాయి. inh 599
3 యతి తేప్పినది.

వాక్యము ఏటా. ఈ సతి సామాన్యముగాదు. అసాంగయోాగు
లకును, గురుముదభావులకును సాంఖ్య తారక యోగలతుణజ్ఞాలకును,
వ్యాస వాల్చీకాది వరమునీం(దాదులకును, దీని రహస్యం బెవ్వరికి నెణుక
పడదు. ఇట్టిలేజంబుం జూడ శేచక, పూరక, కుంభకంబులవంటి యా
పర(బ్రహ్మంబు తానె యనెటుకపడడు. నే నజుండ గాను. వారిని గాను
హారుడ నైన సద్గురు కరుణా కటాత్షంబున నీకవిత్వంబుం జెప్ప బూనితిని
గాని దండీవాండనని యెంచవలదు. నేనెంత వాండ నని నమస్క
రించి, పరమ ఘోర భవతారక తాండవమందలి జ్యోతి చిన్నయా
కారం బిట్లిదని పరికింపంజూడ, స్థూల సూక్షుకారణంబులై యుండు,
తేర్క.వాదులిటి వచనము నిజమో! యనిజమో! యని తర్కి_౦ప
గడలసదురు, అట్టివారలకు వట్టిదిగానే యుండును, మహిని గొండ
ఏంటి మహిపర్వత గుహయందు. గాండవీటి యభిరామయ్య గారివల న,
లంబికా శివయోగీంద్రుల వారియొద్ద దొరికె ము కి పదవింజూడం తెలియ
గలరా! కఠినంబుగాదె ? సులభమైయుండునా ? మహా కేజమై పారు
చుండేడు చ్నిదూపంబు. జూచిన పురువుండు పృథివిలో నెవ్వరని చెప్ప
శక్యము, ఎంతవారలై న నంతవారలై న నంతవారనియీ చెప్పవల
యును, సర్వకాల సర్వావస్థలయందు సత్సమాధి నోలలాడుచుండెడు
నతండు యోగీందుండని చెప్పబడును వేమా | 600

14

106 వేమనపద్యములు

ఆ. ఉండడే నుశ్లీలి |! యుండును కొన్నాళ్ళు
యుండి, యుండి, యుండి ! యుండ లేక
యుండు వెరవుందెలిసి ! గండిదొంగను బటి
చెండి; చెండి; తావు |! చేగువేమ. 601

గండిదొంగ__ మాయ
విజ్ఞాని సాధనయోగం లోనుండి మాయను నశింపజేసీ (బ్రహ్మస్టానము బేరును,
థి

ఆ. ఉండు నుండు జ్ఞాని | యుగములు చనినను
(బాణహోని లేదు | (పళయమునను
(బాణంహోనియెనం | బరమాత్శం గలియురా! ॥వి॥ 602

నిజమగు జ్ఞానికి యుగములు లేవు., (పళయమును లేదు,
నక ములు:
౧ కృతయుగము ;-- హరిశ్చంద్ర, 2 నల, కి పురుకుత్స, & పురూరవ, 5 సగర,
6 కా రవీర్యశకములు షట్న(క్రవర్తుల శకములు
౨ (తేతాయుగము = 1 మాంధాతృశళశకము, 2 ధిలీప 8 రఘు, క అజ,
ర్‌ దశరధ, 6 (శ్రీరామ ఛకములు
3 ద్వాపరయుగము :-- 1నహుషు, 2 యయాతి, శి దుష్యంత 4 విచిత్రవీర్య,
ర్‌ పాండుశక ములు
రో కలియుగము :-- 1 యుధిష్టర, ల విక్రమార్క _, శి శాలివాహన, 4 విజయా
నంద, లీ నాగార్జున, 6 కల్కి_ళకములు,
కృతీయుగ పరిమూణము 17,28,000 సంllలు
(తేతాయుగము 18,64,000
ద్వాపరయుగము 6,2,64,000
కలియుగము ఉ,82,000
నాలుగు యుగములు కలని 48,20,000 సం||లు, దీనినే మహాయుగమందురు ;
71 మహాయుగములు ఒక మన్వంతరము. పదునాలుగు మన్వంతరములు ఒక బ్రహ్మా
కళలు, (ైహ్మ అట్టివి నూరేండ్లు (బ్రతుకును; (బ్రహ్మా(ప్రళయము విన్గుదినము. విష్ణువు
నూశేండ్లుజీవించును ; విష్ణు పళయము ఒక రు(ద్రదినము. రదుడు నూంశేండ్లు[బతు
కను, శ్రీ (బహ్మము ఆది యందు తనఆత్మ (పథావంతో యీ[బహ్మాండభాండమును
ఇందిమిడియున్న ఎనుబదినాలుగు లక్షల జీవరాసులను జరిగను. నర్‌ విశిష్టంబులైన
భువనంబుల పాలించుచు న్నాడు, (బ్రహ్మో ండపరిధియందు రైనా ర నివనిన్లూ కాల
నియముముతో నడుపుచున్నాడు,

వేమనప ద్యములు 107
54 లతల జీవరాసులు: వృకములు 20 లశులు, పతులు 10 లత్షలు, ఫురు
గులు 11 లక్షలు, మనుష్యులు ఓ లక్షలు, నీళ్ళయందలి జీవులు 9 లతలు జంతువ్రలు
80 లక్షలు మొత్తం 684 లక్షలు
స్వరశా స్త్ర కాలమానము
౬ (పొణములు ౧ ఫలము (విభుటిక = లిప్ప)
౬౦ ఫలములు ౧ కాలదుంధుభి (భుటిక)
౬౦ నుటీకలు ౧ దినము
౨౦ దినములు ౧ మాసము
౨ మాసములు ౧ బుతువ్ర
౬ బుతువ్రులు ౧ మనుస్య సంవత్సరం
అట్టి మనుష్యమాసము ౧ పితృదినము మనుష్య సం॥ ౧ చేవదినము,
లే ఉక్కు కత్తిని. జేయూని | యున్న వాండు
కుక్క- నక్కొ-లు బెదిరింప6 ! గొంకుపడండు
దృక్కు- దృశ్యంబులను మించి | తెలియు. గానం
జక్కంగా నొప్ప్ఫుమనమున | జరుగువేమ. 608

ఆ ఉక్కు కళ్ళు దిన్న | నొగిం చేటంగాంచేయు
నుక్కు_ కళ్లు దిన్న |! నుడుగు వ్యాధి
యుక్కు-కళ్ళుం కన్న | నుర్విం గల్పములేదు 1వి॥ 604
ఉఊక్కు_ భస్మము చేసి వాడీనవో కాయకల్పమని ఆయుర్వేద (గంధ మందు
చప్పబడియె.,
ఆ. ఉక్కు. చూర్షముం దిన | నుడుగును గష్ట్రమ్ము
లుక్కు. చూర్షముః దిన | నుడుగు క్ష్షయయు
నుక్కు. చూర్ణము: దిన | నుడుగును కర్శముల్‌ Fa] 605
ఉక్కు_ చూర్ణము. కుష్టువ్యాధికి తయకుగూడా అను పొన మార్పుల చే
వాడుదురు.

ఆ. ఉక్కు. తుండము లైన | వూదించి నలగొట్టి
యుకటిగా౭ జేయొచ్చు | వనుధలోన

ఆత a వేరై వెనుక | నంటించుటరుదురా 1వి॥ 606
అక వేరై నచో మరి అతుకదని వేమన చెప్పెను,

108 వేమన ప పద్యములు

ఆ. ఉక్కు దిన్నవాండై | యుర్విపై సిద్ధుండు
యుక్కు-6 దిన్నవాండె ! యుండు జగతి

నుక్కు. నుధకు మోజు | *గనెక్కువ కల్పంబు |॥వి॥ 607
జ పాఠాంతరం * సెక్కు_డు ??
సిద్దుడు = = చాలా కాలము |బతుకువాడు,
ఉక్కభస్మము దీక్షాయుహ్యునిన చేయునన్నాడు వేమన

ఆ. ఉక్కు. బండ్లుం దిన్న | వుద్రెపిగాం జేయు
ఉక్కు బండ్లు దిన్న ! నుడుగు వ్యాధి
వుక్కు. పడక యున్న ! వుర్వివై కల్పం౦ంబు !వి॥ 608
శ్రర్ధెపి = ధృథఢము;

ఆ. ఉక్కు రసము జేర్చి |! యుదుటగ సిందూర
హరి దళము చేత | హతము. జేయ

గ రస వాద మదియె ! ధరంజేయలే రది ॥వి॥ 609
ఇది బంగార యోగము

ఆ, ఉక్కు శుద్ధింజేసి | యుంచి తినెడు వాండు
యుక్కు- దిటవు వలెనె | యుండు జగతి

నుక్కు చూర్ణము దిను | టొప్పుగు కల్పంబు వి! 610
దిటవు == బలము; శరీరపటుత్వము ఆయుర్వ ద్ధి గలుగు నన్నాడు యోగి.

ఆ. ఉక్కు. నుధగం జేసి ! యుంచి తినెడివారు
వుక్కుు తౌనుహాడి ! యుండు జగతి
ఉక్కు. సున్నము దిన |! యెక్కడి కల్పంబు వి! 611

ఆయు క్వేద విధానము
ఉక్కు భస్మమును వీంధూరముగాచేసీ వాడుదురు. ఇది శరీరమునకో కొత్త
ర్నక్టమును గల్పించి పుష్టిని కల్లించును, సర్వవిషములు, స్వేతపస్ట్రలు, మవోకుష్టులు
నివారించు ననియు, జ్వరముల హరించుననియు వీర్యఫుష్టిని, శరీర తేజస్సును గల్గించు
ననియు ఆమవాతము, ఉబ్బు జాడ్యము, (గహాణి, గుల్బము, (పమేవహాము, పాండువు,
పీవా మైత్యో_చేకము, దగ్గులు, ర క్షవికారయులు నివారించుననియు ఆ ముశ్వేగ
వైద్యులు ఇప్పుచు'న్నారు,

వేమనప ద్య ములు 109

నున యోగీం|[ద్రులు అన్ని క్యాస్త్రమలతో సహా అయున్వేదము నాకళింపు

చేసు కొన్న వాడు కాన యీఉక్కు__ చూర్షపు (పాధాన్యతను పడే పజే నుగ్గడించను,

ఆయి తే ఇవి అనుభవైక వేద్యముగా వాడవలెను. ఉక్కు_ను చూర్ణము వేయువిథా

నమును ఏవ్యాధికి ఎంత మోతాదో, ఎంత అనుపానమో, ఎంత పద్యమో తెలియ
వలెను.

కం. ఉచ్చకు (త్రోవగు తావున
ద్రచ్చంగా జగము పుక్షైం | ఊాతలనాండే ?

చచ గు కులజుండెవ్యండు

మచ్చిక మదిరోయు వా౭డే | మాన్యు (డు వేమా 612
అందరూ యోనిసంభవ్రలే యని కులభేదం లేదని చాటను వేమన,
ఆ. ఉచ్చ చెలమగోరి | యున్నది జగమెల్ల,
పిచ్చి పట్ట తీరింగి | పెనణో చుం(దు
613

తుచ్చ సుఖము దీనిం ఇ(దెంపగ లేరయా ॥వి॥
ఇ (వెంపగ తప్పు, (గుంచగ నుండవలెను. యోనిగురించి వాకొన్నాడు.
కం ఉచ్చందగు శాస (బహ్మాగు
నిచ్చలు నిశ్శ్వాస హారియె | నిజమెజింగి సదా
యచ్చుపడ వానితోడను
మచ్చిక శివుంబేర్చి వెలసి | మనరా ! వేమా! 614
వూరక, కుంభక, రేచకములు వాకిెనెను, అవి త్రిమూర్పులతో పో ల్చెను.

కం ఉచ్చను బుట్రన తనువంట
హాచ్చెమియొ కొంచెమేమొ | యేర్చడంబెలియ

స్‌ సచ్చరము మాని సత్యం

బచ్చున నిల్సినను (బ్రహ్మ ! మతండే వేమా! 615
గొప్పవాళ్ళ మను వాళ్ళకు చెబ్బగొబ్రను.
కం. ఉచ్చను బుట్టిన తనువిది
విచ్చలవిడీ కులమువాని | విజ్ఞానములో
* కుచ్చితము మాని సత్యం
616

శీ

బచ్చుపడగం నిలిపెనేని |! యధికుండు వేమా!
* కుచ్చితేము తప్పు, కుత్సితము ఆని యుండవలెను. ఉన్నచో పాస తప్పు,

110 వేమనపద్యములు

జకం. 1 ఉచ్చను బుట్టిన తనువుకు
యెచ్చోటను, 'యీదికులము |! యీదినిజంబా
* మచ్చరము మాను, సత్యము
యచ్చు సడ న్నిలిచెనేని | యధికుయ వేమా! ౮17
* 1 ఉత్స 2 మత్సరము. ఆని పాఠాంతరాలున్నాయి.

ఆం ఉచ్చ వచ్చుచుండు | నిచ్చకు సరిగాను
మచ్చికై న మనసు ! మర శ్ర మెజీలి
* పాచ్చుపదవి యందు | నేర్పడంజూడరా 1వి॥ 618
££ పారా! "హామ్నుకర్మములయు | ముచ్చటచూడరా !
మానసిక శ క్తి ననుసరించి ఇంది) యస్థంభన ఏర్పడును. అన్నిట మానసీక
శ కిని వాడెను,

ఆ. ఉచ్చలోన కామ |! మెచ్చట కదలించి
ఉత్సుకతను జేసి | వుర్వి వెలసె
యిచ్చట కులజుండు | యెవ్వండు లేడయా 1వ! 619
సంకల్పము వలన డన మలా గలుగును

ఆః ఉచ్చలోనె పుట్ట | యుచ్చలోనె పెరియ
యుచ్చకాస పడుట | యుచితమగునె!

యుచ్చ రోయు నాడు ! యు త్తమ యోాగిరా! 1వి॥ 620
తన జన్మకు కారణసానము నాశించుట తేలివితేక్కు._ వ. విడచిన వాడ నిజూని,
థి ఖు

క. ఉచ్చ సరితూగి పుక్త్రైడి
నెచ్చట నేమనుజుం డైన | నేర్పడ జవత
నిచ్చట గులజుండెవ్వండు !
విచ్చలవిడి. చెలియవలయు ! వినరావేమా! 62|
పురుష వీర్యము శ్రీ శోణికము పిండోత్పత్తికి మూలము,
ఆ. ఉచిత వంతుండ్రైన ! నుద్యోగ పరుండైన
సంప దవురి యున్న | సమయమునగె !
పరుల కుపకరించి |! పొలింపం గబ్లును వి! 629

వేమన పద్యములు 111

ఆ ఉచిత వంతుంేని | యుద్యోగ పరుందేని
సాగి పొరి యున్న ! సమయమునను

పగుల కుపకరించి | పరగ రన్నీంచును ॥వి॥ 628
* ఉత్తమ లక్షణములను పేర్కొ నెను,

తే. ఉచిత మిత్రులు సతి, సుతు ! లూరు, చేరు,
ధనము, థాన్యంబు, బాడియు, ! ఘన మతములు
నాశనం బొందు నివి యెల్ల | నమ్ముంబోకు
నీవె స్టిరండ వెజుంగరా ? | నిన్ను వేమ. 624
(విమల గుణరాజ! యోగీంద |! వేమనార్య |)
“యదృళ్యం తన్న శ్యం)) అను సూ[త్రమునకు యీపద్య భావం సరితూగుతుండి,

క ఉచితాహారము వల్ల నె
యుచితంబుగ బుద్ధిస్థిరత | యొప్ఫునటులనే
యుచిత గురుబోధ వల్లను
సుచరితులై. పరముంగాంచు | సుము శ్రర వేమా! 625
ఉచిత = సరియైన,
సరియైన విధముల (పవ _ర్థించిన అనందమయుడు కాగలడు,
కం. ఉచ్చొచ్చె కచ్చె లోపల
తచ్చంగా జగము బుళ్తై | తాతలనా౭డే ?
యిచ్చట కులజుం డొవ్వండు !

సచ్చరితలు యొందరనుచు |! చాటరవేదూ! 626
మనుజులలోే మనుజు లనదగు వా రరుదు. ““నూటికొక ఫురుషుండు. కోటీ
కొక ఇల్లాలి” అను సామెత వాడెను.

తె, డొజ్జ (లంబగు పరిపూర్ణ | మొందగానె
కుంభగత దీపశోభఛ ని ! కుంభ లీల
కుంభకంబున మదింజేర్చి | కూడవలెను

గాక! గాంభీర్యమూనిన | * కలదె వేమ. 627
పాశా: భునతే
(పాణా యామములో కుంభకయోగాన్ని (పళంసించెను,

119 వేమనపద్యములు

తే. డ్‌ (లంబై న పరిపూ ర్ల! ముపముజేసి
యాత్ర జ్యోతిని 'బెనలసచు ! నభినుతించి
మూ ర్మిసాధన మొందుట | ముఖ్యపదవి
కాక తలయూప బనియీమి |! కలుగు వేమ (
(విమల గుణరాజ ! యోగీంద్ర | వేమనార్య !)
ఉపము = ఆధారము, పరిపూర్ణ మాధారం గా జేసుకొని బమహ్మోక్యాసం
నము పొందుట శాళ్వతము గాని తలయూ పుట వ్యరితనము,
క, ఉడుగునె (క్రతువులు దపముల
నడవుల చీర్థముల. దిరిగి | నంత నె ధరలో
నొడయనిం గనుగొన జాలండు
కడుదీరత గురుండు సెప్పం ! గలడిది వేమా! |
ఆ ల్మేశ్వరుని జూపగల శక్తి గురునకేగలదు.
ఆ. ఉడుము తోకం బట్టి | యురిదిగా లాగిన
నడుగు విడక పూని ! యానియుండు
మురికిపై నంజేర |! ముదమంద వలెనట్లు ॥వి॥
కాముకుండు అవమాన మైనను త్రి వాంఛవిడువడుం
ఆ. ఉతక లోని తలుపు | నూగించి నెక్టైడి
పదు నెణింగి లోనం | బట్టు పట్టు
వతినిలహాడి మించి | మర్శంబు గానరో ॥వి॥
ఉతక = తలుపు తిరుగుటకు అనుకూలముగా అమర్శ్చినకొయ్య;
మనస్సు పరమాత్మను బట్టుట కాధారము,
ఆ. ఉత్త తిత్తి దీని | యుపయోగములు లేవు
తిత్తి కొజుకు జెడును | చేవులాడి
కత్తిమీద సాము | కడతేర బోదయా |వి॥
క తిమిద సామువలె 'చ్ర్రైవాంఛ[ ప్రమా దకరము
ఆ. ఉత్త తిత్తి దీని | పొత్తున జీవ్రండు
సత్యము గను జేరి | సరసముగను
సుఖము దుఃఖములను | సూతించుతుంశురా | ॥వి॥

వేమనపద్య ములు 118

ఆ ఉత లి తి దిని | యూవిరిం వేం గాక

పొత్తు మరవరాదు ! పుడమిలోన;
మత్తుం జూపి నరుండు | మార్కొనవలెనయా 1వి॥ 6 కిక్‌

చె మూడు పద్యములలో కామినీ గర్లణం మనకి చేశాడు.

క, ఉ త్రమమగు స్ప వ్పీకినై.
సత్తమ నిజరూప, భావ 1! సాదృశ్యములోం
బొత్తున |! బారంగతుం డై
హత్తెడు నధ్యాత ఇ విద్య | ననువుగ వేమా! 686
ఆత్మను కూలంకషంగా తెలిసీకొనిన వాడే అధ్యాత్మ నిద్యా కోవిదుడు,

తే, ఉత్తమజ్ఞాన నిలయమౌా | నుపముచేత
భ కి సాధించి పూర్షత |! బడయవచ్చు
ముక్తి కిరవగు గురునాజ్ఞ | మొదటిదయ్య !

యది లభించిన సర్వంబు నబ్బు వేమ. 6837
గురూ పజేశమునకు (పాధాన్యత నిచ్చెను,

ఆ. ఉత్తమ శివయోగి ! యూహించి మదిమించి
సత్తృమమునం బోరి | సరకు గొనడు

వాత్తు మణచి యుంట | ప్యూర్గభావంబురా ! ॥వి॥ 688
జ్ఞానయోగి శ్ర్రునుమ కారములో చిక్క_డు.

ఆ. ఉత్తమాంశమూని | యు నృహిలోంశేరి
మత్తు మించినట్లు | మరిగిరాక

సత్తమంబు మోటి | సాధింప ముకిరా! వి! 689
(ఉన్నాయునరద వికనిమునసు తో జ్ఞూానముపొందినవా డే ము కి పదుడు,

ఆ. ఉత్తముని కడుపున ! నోగు జన్మించిన
వాండు చెజుచు వాని ! వంశ మెల్ల
చెజుకువెన్ను పుట్టి |! చెజుపదా తీపెల్ల! ॥వి॥ 640

సహజముగా లోకనీతి చక్కగా వర్షించెను,
వి

15

114 వేమనపద్యములు

ఆ ఉతమోతముండగు |! నుర్వింద త్ర (జండు
డాని ఎలి వ ల డా
మహిమ? జూపువాండు ! మధ్యముండు
వేవధారి యుదర | పోషకుం డథముండు !వి॥ 641
యోగులు మూాడురకముంం, వారివారి లక్షణాలను సలక్ష్షణం-గా వర్ణించెను.

ఆ. ఉత్త మోత్త్సముడెటు | బుత్స త్తికూ(దుడే !
తల్లి శూూ[ద మాయె ! దరచి చూడం
చాను బవాపం డనం న! ధర్శ'మె సాశ్షీ రా! ॥వి॥ 642
“జన్నానాం జాయ తే)? అనుసూ క్రి ననుసరించెను.
ఆ. ఉదకమందు పాచి | యున్న దిచూడరా
మదిని యున్న మాయ | మట్టుపడక
సదనమందు (బహ 3 | సావన్నీగానెంచురా ॥వి॥ 648
శరీరభాండమునగల ఉదకములో బృహ్మమను ఎొచిని శాలనీకొనుమని యోగి
సూచించెను,
ఆ. ఉదకమందు మొసలి | యుబ్బి యేనుంసం బట్టు
మతక యేమొ? బైట |! మసలం బోదు
యొజుక గుట్టు దెలిసి | యేకమై యుండురా ! ॥వి॥ 644
పడ్డ్గుణముల చే నీవు బంధింపబడుదును. కాని ఒరుల నవి ఏమియూ చేయ లేన,
కం. ఉదకము లోపలి తత్త్వము
చెదకియు దానగుటం చెలిసి | వేగమె మదిలో
నుదకము వలెం దాం దత్త్వము
మది దెలిసిన వాడె తత్త వ |! మయుడౌ వేమా! 645
తనువునందున్న (ట్రవ్మాము తెలసికొన్న వాడు తత్త్వవేత్త,
తే. ఉదధి లంఘించి చాటిన | యు తృముం౦డు
మదిని రామాజ్ఞ మారక |! మాయ లడంచి
"హృదయ మందున రాముని | బదిల పటి చె
నౌర! మారుతి తత్త సజ! డగుటవేమ. 646

హనుమంతుడు వ-యుస్థంభన విద్య జే మనసున రాముని నిల్పి సముద్ర మభ
లీలగా దాయెనని వాయుస్థంభన, మనోనిళ్చయాన్ని నిరాపించెను,

వేమనపద్యములు

ఆ ఉదయమందు శివుని యూహించి | చూచిన
సుధయు'. బుట్టి పరము ! చూపుగాక
ముదము మించు మదిని | ముప్పీరి. గొనకున్న 6
చేదు పుట్టి మాయం | 'జెజటుచు వేము.

మనసులొ శివుని మాయను జయించి చూడమని మనయోగి చెప్పెను,

ఆ. ఉదయమందు శరూదుం | డు త్తమో_త్తముండెట్లు ?
సతికి శూద్ర తనము | సత్యమె కద
తల్లి ఛూ(ద యాయెం | దానెట్లు బాపండో ! వి!
శ్రి సవాజముగా భూ[దురాలు ; పృతీవాడు జన్మ చే కూదు) జే |
కం. ఉదయా।దికిం బై నుండెను
సదయుని మదినిల్సి చూడ | శక్యము గాలా6
గుదురుపడు జ్జప్పి నిలిపిన
నదియె పరిపూర్ణ సౌఖ్య | మందురు వేమా!
సహ స్త్రారము మోదనున్ని పరమాత్మను జూ చుటయే పరిప్రూర్ణము.
తే. ఉదర పోషణ కొజకొన్న ! నుబ్చిరాయ
మదిని లోగుట్టు విడువక | మర నాను
సదయ హృదయుండు శివయోగి | వాత తుండు
నుపము సాధించి మించెడి | నుగ్వి వెమ.
శివయోగి కరమపద్ధతిని సాధించి ము క్రుడగునని సూచిం వెను.
ఆ, జద్ధరింప( గలుగు | ను త్తముండు ఫంలంబు
మధ్యముండు దాని | మాట గనండు
యధముంటడైన వాం డ |! దగించు నొక్కొ_6ట ॥నీ॥
వంశీయులయొక్క__ ధర్మము సూచించెను,
వాక్య :- ఉద్బృద్ధి లొక పట్టు | యురగంబు లొకపట్టు
కాకాలు యొక పట్టు |! కలగుండ్లు యొక పట్టు
తొమ్మిది ద్వందమాయ పదిబడ్డమాయ
పులి బోనం బడే |! నక్క నిక్కిచూ

115

647

648

649

651

116 వేమనపద్య ములు

కుక్కా కూర్తుండబడె | వాండో
వా డబ్బండో | తెలియర వేమా!
కూట వేదాంతము,
ఆ, ఉన్న ఘనత? బట్టి | వున్నింతుచే గాన్ని
పిన్న పెద్దతనము | లెన్నంబోరు
వాసు దేవు విడిచి ! వసుబేవు నెంతురా ! వి!
సహజనీతి చక్కని ఉపమానము
ఆ. ఉన్న తావు వదలి | యూరూరు. దిరిగిన
గన్న దేమి నరుండు | (గగ్రాసమునకు.
దన్ను లోన జూడం | దమమెల్ల పీడును ॥వి॥
కళ ఎంతవర కెళ్ళిన తెడ గాడే”? అనుసామెతరీతి చెప్పెను.
G8
ఆ, ఉన్నదన్న 'దెబుక |! యూహాను శెట్లించి
ర్స
మన్ను మిన్ను నడువు | మాయు లేక
యున్న వాడె పరము | గన్న వాం డగునయా ! ॥వి॥

ళ్‌]

క్లే

భూమ్యా కాళముల మధ్యను ప్ర కాళమాన మైన వం వ్రాలుము తెలియు ౫ ఈ

ఆ, ఉన్న దానిని గను | మూవిరి బిగబట్టి
కన్ను మూసి యెమి | కాన లేవు
విన్నదన్న దేజుక | విజ్ఞానమందురా ! వి!
లేనిపోని వెట్టిపోకిళ్ళను నిమర్శిం చెను.
జ్ర ఉన్న నిర్యాణ నిజచర్వం | గన్న వాండు
తన్ను6 దనలోనం జూఛెడీ | తత్త్వ మెజీంగ్‌
సన్ను తించును. బరమాత్శ | సమత మతిని.
గన్ను లానని వాండేమి |! కాంచువేమ.
'మూవోరధు జేమియు గానలేడు.
ఆ, ఉన్న పుడు తొ దినక | వుత్తపుడు లేదంకు
యెవరు యిచ్చెవారు |! యవనిలోన
వృతముంచిన వాండు ! వుదకంబు బోయండా! వి!

“బారు పోయువాడు నీరు పోయడాి? అను సామెతను బాడణేను.

wit

క్ష!

వేమనపద్యములు 117

ఆ. ఉన్న యంతే మనుజు. | డుపకారి కాలేక
కన్ను గనక యెల్ల | గర్వములను
పను లయిన నారి | దిగువాయిగా. జూచి

పరము గనక నూ(తేం | బడునువేమ. 659

ఆ. ఉన్నయంత మనుజు | డుపకారి గాలేక
కన్ను కానడంచు | ఘనుడు బల్కు.
దీనుడైన తనకు | దిక్కెవ్యరగుదురు ? 1వి॥ 660
చె రెండు పద్యాల్లో భనమదాంధులగణార్సి నూటి గా చెప్పెను,
ఆ. ఉన్న వార లెవరొ ! | చన్నవా ెవ్వరో !
కన్న వార లెవరోొ ? | గానరారు

యున్న చన్న కన్న! నొక్క_జే చూడరా ! ॥వి॥ 661
ఈయన్ని టికి కర్త పరమేశ్వరులడే,

ఆ. ఉనికి మేరు శిఖర | మున్న త్తతను జూచి
ననియు. గానబోవు | కదల దదియు
వినియు వినవు దాని ! విమ లాంతరంగము 662
దీక్షతో వినుట, జూచుట ఉప(క్రమించినవో ఊశ్తేజమైన పరంజ్యోతి గాన
నగును,
కం, ఉపకారికి నుపకారము
నెప మెంత్రని చేయనెంత | నేర్పరి యగునా
యపకారికీ నుపకారము
కృపతో జేయుటయె? శ స్త | కృత్యము వేమా! 66కి

కం, ఉపకాఏకి నపకారము '
.... నెపమెన్నుచు జేయరాదు | చేర్పరియెనన్‌
అపకారికి నుపకారము
కృపతో చేయంగవలయు ! గుణనిధి వేమా! 664
బననభూ సాలు ని. సుమత్రీళతేక ము పద్యములు తౌరుమారుగా “బీమన పేరుతో
యిరిదు కూర్చిరి,

116 వేమనపద్య ములు

కం, ఉపజింహకు (బాగ్గిక్కు-నం
(దిపుటికి మధ్యంబునందు | దీపము న.
జవీయించు రాముమెవండా
తపసిని గనుంగాన్న నాడు | ధన్యుండు వేమా ! 665
రామము = మనోహరమైన, (పియ మైన,
కం. ఉపమరినై. సత్యంబును
చపములు "లేకుండనెంచు |! నెబిడాణ(డ'నై.
యుపనాస[క్రియ దడాకశుండు
తపముననే తత్సరంబు | దరికొనువేవూ |! 666
ఉపమరి = ఉసాయశాలి ( వెరివరి “ఉపసమిపే యోవాసో జీవాత్మ పర
మాత్మనో౩ | ఉఊపవాసస్స విజ్లే యా నతు కాయ శోషణం? జీవాత్మ పరమాత్మను చెలి
యుట ఉపవాసము,
ఆ. ఉపము గలుగు నాత | డూరకుండయగ రాదు
గురుని తోడం బొందు | కూడవలయు
గురుండు సెప్పూరీతి | గుతిమాజు రాదయా ! ॥వి! 667
గురువాక్య మనుసరించి ఊఉ సౌ యశాలి (ప్రవ ర్థించును,
ఆ. ఉపముచేత గురుని | దపమున. జూడక
జపము సేయువా(డు ! చపలు. డగును
నెపమువడక మించి ! నేర్పునం జూడరా ! ॥వి॥ 668
గురువును గురుతు గా జూడమన్నాడు గురున్చు గురువు,
ఆ. ఉపముతోడ గురుని | యొప్పూగా సేవించి
జపము హృదిని జేయు | తతత
తపముంజేయువాండు | త త్త (జ్ఞాడగు యోగి |వి॥ 669
తత్త వ్రద్షాండే ధన్యుండు
ఆ. ఉపము దోంపనట్టి |! యుపవాసముల లేదు
తపముచేయశతేదు |! తీసల రాదు
జపము లోన గుజీని |! జవదాటకుండురా ! 1వి॥ 670

జప సూ[త్రముంజిలని తపళ్ళాలి కావాలని చెప్పెను,

వేేమనపద్యములు 119

ఆ. ఉపవసించి నంత | నూరబందిగం బుట్టు
తపసియె దరి[ద | తను వహించి
శిలకు (మొక్క-నగునె? ! జీవము గలబొమ్మ ॥వి॥ 671
నిర్జీవికి జీవిమొక్కు_ట అవివేకము,
ఆ, ఉపవసించు చుండి | యొగి నీళ్ళ మునిగియు
కరాడువం౦డి వేల్పు |! గుడువు మనుచు
దాని నోరుకొట్టి | 'తామె తిందురు కదా! ॥వి॥ 672

ఆ ఉపవాసము నుండి | దయుగి నీళ్ళలో మునిగి
కరాడువండి వేల్పు. | గుడువు మనుచు

దానినోరుం గొట్టిం | తము తిందురుగచా! ॥వి॥ 678
దేవతల పేరుతో ేబెలు తమ కుకీ నింపుకుందురని మె "రెండు పద్యములలో

చరిహాూసింపబడినది.
ఆ. ఉప్పు కప్పు రంబు |! లొక్క-రీతున నుండు
చెప్పంజెప్ప నారి | చెవులు 'వెజ్హ
పురుషు దూపాక్క-టి | పుణ్యపురుషుండు వేటు ॥వి॥ 674
“ ణం తప్పింది.
ఆ. ఉప్పు గప్పురంబు | నొక్క పోలిక నుండు.
జూడం జూడ రుచుల. | జాడ వేటు

పురుషులందు. బుణ్య | పురుషులు వేరయా ॥వి॥ 675

ఆ, ఉప్పు. గప్పురంబు ! నొక్కమనాపున నుండు.
దవిలిచూడ వాని | చవులువేజె
పురుషరూపములను. ! బుణ్యాతు లిట్టులే IDI 676
చె మూడుపద్యముల భావం ఒక్క-శ్మే రచులనగా వాటి స్వతస్సిద్ధ
కాంతులు వేరు,
ఆ. ఉప్పు చింతపండు | నూరిలో నుండలా
కరువులేల? వగవ |! కాపులార;
'శాళకంబు లేదొ? | తగరంబు లేదొకో 1వి॥ 675

190 వేమన పద్యములు

ఆ, ఉప్పు చింతపండు ! లూరిలో నుండంా
గజ వదేల వచ్చె. ! గాపులార;
“తాళకంబెజులరొ ? తగరంబు నెటుగరో 1వి॥ 676
చెరెండు కొద్ది మార్పుల తో ఒశేభావం.
రసవాదం యిట చెప్పెను, ఉప్పునీళ్ళలో వేసిన కరుగును, శరీరము అశ్లే
నశించును. చింతపండు బెరడున కెట్లు అంటి అంటక యుండునో ! అమేసంసారమున
తా నుండవలయును. తౌళకము నిప్పులో మాయ మగురీతి శరీరమూ మాయనుగును,
తగరము భూమిలో నశించురీతి శరీరము నశించును, యీ వేదా౦ తౌర్గము విజ్ఞాలం
చెల్బుచున్నా రు.
ఆ, ఉప్పు జెముడు పాలు | నూర నే యుండంగ.
గజఅవు కొణువ టం(డు | కాపులార ;
* సత్తు పొత్తు చేసి | సాధించి చూడక ॥వి॥ 677
* పాశాం :- సత్తు పి త్తకుండ | 'సాధింస నేరరో |వి॥
యిది రసవాద మే ?
ఆ. ఉప్పూ, నీరు నట్టు ! లూహించి చూచిన
గప్పురంబు జ్యోతి | గలిసి నట్లు
తుప్పటిల్లు మదిని. ! దొలలోక శివుడుండు 1వి॥ 678
తుప్పటిల్లు = కలసీ, లీనమై,
ఆ. ఉప్పులేని కూర | * యూనంబు రుచులకు
పప్పూలేని తిండి | ఫలములేదు
యప్పూలేని వాండె | యధిక సంపన్నుండు [వి॥ 679
ఊనము = తీక్కు_వ
పాశఠాం వ “ యొప్పుదు ”?
ఆ. ఉబ్బి గురుని వేడి |! నిబ్బర పడువాండు
దబ్బ రాడం బోయడు | తీ_త్రరమున
నిబ్బరంపు మదిని | నిర్విష్టతను గాంచు 1వి॥ 680
గురువుని చెలిసీకొన్న వాడు జగద్దురువనబడు నను.

ఆ, ఉప్ప గుణ జూచి | యూహానుెట్ల్టించి

నిబ్బర పడునాండు |! నిర లుండు

యబ్బరాని బయలు | నందును బొందును వి! 681
కష్టసాధ్యమైన గురుతును చెలిని పరిపూరుడగును,

ట్‌ యా ణి

వేమనపద్యములు 121

ఆ, ఉయ్యలందు, జేర్చి | యూహీంచి ని దింళ
నెయ్య మమర మదిని ! నిలిపినపుడె
దయ్యమంత (బ్రహ్మా తన్మయ మందురా! |వి॥ 682
దయ్యము = పెద్దది;
ఆ. ఉరిదిగాను గాలి |! యున్న తిను మింట
దురితముగను వచ్చి | తొలణసచుండుం
బురముపై న నిల్పి | పూనిక జూడరా ॥వి। 638
ఊరిది = ఎక్కువ; మహడా కాళ పరంజ్యోతిని దర్శించిన (బహ్మత్వమందు
నని వేమన వాకొ నెను.
ఆ. ఉర్వి జనులు పరమ | యోగీశ్వరునిజూచి
తెగడువారె కాని ; | తెఖియలేరు
* యమృతమందు రుచిని | హూస్త మేమెజుంగును ) inl 684
జ పొఠాం !- యమృత మాది రుచుల | హస్తంబదేమెర్లు.
ఆం ఉర్వి జనులకెల్ల | నొక్కకంచము బెట్టి
పొత్తు కుడిపి |! కులము పొలయంేసి
తలనుం * జెయ్యి బెట్టి తగనమ్మం జెప్పరా | |॥వి॥ 685
పాశాం “1 ఊర్వివారికెల్ల 2 4 జేయి బెట్టి 0)
సర్వ సమత్వం చితించెను,
పల నాటి (బహ్మన అందరికిని “చాపకూడు”” దినిపించెను,
ఆ. ఉబుము మెటుపురీతి | నొప్పెడు మదియందు
మరలు నేరి దాని |! మహిమ. వెజటుచు
నరులు మరుల దగిలి | నరకముందెదరయా ld 686
_భాంతులవలన భవ్యత్వేము నశించును,
కం. ఉజుముల టుజీమిన యష్తుడు
శరమునంబడి (క్రుంగునట్టు | చి త్రము (భమయుం
ధరం విడుౌక్క_డం బడినను
మురియుచుం గడచితిమటం[డు | ముందుగ వేమా! 687

బాధల రాకకు భయము, వచ్చిపోయిన సంతోషము సామాన్య మానవులు
పొందుదురు.

16

122 వేమనపద్యములు

అ. ఉసురులేని తి త్రి | యిసుముంత యూందనే
పంచలోహాములును | భస్నృమాను న
పెద్ద లుసురు మన్నం | బెనుమంటలెగయనవా) ॥వి॥ 688
ఊసురులేనితి త్తి = కొొలుముతి త్తిః
మంచివాని మనసు నొచ్చిన మవహా(పళయం వచ్చును,
ఆ. జఊకయందుం బుటి | యున్నది యన్న ౦బు
3)
(మాశకునందు ఫలము | మానితముగు
సోకు గాలి పట్టి | శోధించుచుండురా ! ॥వి॥ 689

ఆన్న మునకు ఊక, సలములకు చెట్లు ఆధారమగునట్లు (పభంజన వాయువు
(పొాణమున కాధారము,

కం ఉఊకొనం జెప్పిన వినదది
(పాకటముగ లోకములను | పాలించెడు, నా
పాకము మదిలో బయలని
యేశకాకృతి నవిరతముగ | నెన్నుము వేమా! 690
పరిస్రూర్లమును (పళంన్‌ం చెను. /

కం, జోకొని వినగా వచ్చును
(బాకటముగ గథల నెల్లం ! బలు తెజయలుగా
'నేశీ భావము నందును
నోకుట దుర్లభము మదికి | సుడివడువేవూ ! 691

“కధకు కాళ్ళులేవు” “చెంబుకు చెవులు లేవు) అను నారో కుల నిటవాడెను.

ఆ. ఊగి యూగి లాగి |! యున్నది గనంగోరు
సాగ లాగి పట్టు | సాక్షీ గాను
యోగమమర యుక్తి | యోజించి మించరా! [వి॥ 692

ఆ. జోగి లాగి గాని | యున్న తిం గనుంగాను
సాగదోలి మనను | సె గంేర్చి
వేలు లేకయుంట | వేద వేద్యముసుమ్ము ॥వి॥ 698

వేమనపద్యములు 198

ఆ. ఊగిలాగి గాలి | యురువడిం గనలేక
తోలుతి త్తి యందు! దూగుచుం(దు

సరమ. సరన్‌ బట్టి | మై కొని చూడరా! ॥వి॥ 694
ఈమాట పాాణాయామంగురించి ఛచెప్పియు కుంభక యోగమును కొని

యా డెను,
ఆ, ఊడిగంబుం జేసి | యుబ్బించి గురువును
గూడి పొందవలెను | గోర్క లడంచి

వేడి పరమపదనవి |! వెలయంగ.: జూడరా ! ॥వి॥ 695
ఊడిగము -- సేవ,

ఆ, ఊడిగంబుం వేసి | యోాడార్సి గురువును
వేడి (మొక్కి- గుజుతు | వెలయనెక్కి.

పాడి యాడ్‌ ము క్కిం | బడయుశునమో శుంబు !వి॥ 696
గురుకీలకము-గా పరబ్రహ్మను గు ర్రించుటయే ము క్లిగా వేమన నుడివెను.

ఆ, ఊత కల్లం బట్టి | యురదిగా. బోవచ్చు.
నోంతి కమ్మ లందు | గుదిరినట్లు
జ్యోతి యందు. బొంచి | సోహాంబు6 గనవలె ॥వి॥ 697

“సో౭2_వహాంి” అను శృతి వాక్యము స్థుతించెను,

ఆ డాని లాగి లాగి |! యొనరంగ బిగయబట్లి
పూని గాలి విడిచి ! పురినిం జేర్చి
మేను మరచి యుంట ! మితిలేని భావంబు ॥వ॥ 698
పూరక, కుంభక, శేచకములను తెలిసికొనుట గొప్పభావమన్నాడు,
ఆ, ఊపంబోయి కొంత | యాగించి విడిచిన
నూగుం గాని గమ్యం | మొంద లేడు
పట్టు పూన్కి. ఫొలందిం |! బనిసేయు లత్ష్మ్యుంబు ॥వి॥ 699
“ఎంతే చెట్టుకంతే గాలి) ఆను నూ క్తి ననుసరించెను,
క. జొపిరి లోనికి లాగుచుం
_(బాపుగ లో నిలువయజూచి | పనుపుగ విడుచుం

154 వేమన పద్యములు

జూపోర్వని బయ లందుచు

గాపుగ నీలోనె నిన్ను€ | గనవలె వేమా! 700
(సాణాయామపద్ధతిలో పరమాత్మను నీలోభావించమన్నాడు మనయోగి,

ఆ. ఉోవీరి ఘట మందు ! యుదకంబు లోపొలిన్‌
వరద రీతి తుర్షి ! వణుకు చుండు
వణుకు * తెలిసిన వాతి | గుణవతి పుతుండు ॥వి॥ 701
సాశాం :- తెలియు”?
శరీరములోనున్న పరిమాత్మను దెలనినవ్వాడే ము క్షి కాంశ పుత్రుండు,
ఆ, ఊపి రున్నయపుడె ।! యుపబేశ మందుము
రూపు మాయ నెపుడొ | రూఢిగాను
బాప డైన నేమి ! బడబాగ్ని (మింగునా ? [వి 702
(బావ్మాణజన్న ము చేత బడబాగ్ని (మింగునా |!

శే, ఊపి రున్నంత వరకును |! గాపురంజు
చేసి కడ లేర లేకయో | చిక్కు-పడశె ?!
పలో-జూపు మించుకు ! పావనంబు
దాని మార్గ్లంబె తెలియలాం | దగును వేమ, 703
నాణముంవల నే నత్రజిందువులోనున్న నారాయణుని గనవ లెను,
ఆ, ఊోరకుండం దెలియ | నుత్తమయోగంబు
మానసంబు కలిమి | మధ్య మంబు
ఆసనాడి విధుల | నధమ యోగంబురా ! ॥వి॥ 704
ఆసనము లువేయుతారిని గారడీవాళ్ళుగా బో ల్బెను.
ఆ. ఉఊోరం బందెజుంగ ! దుత్త రావాచులు
చెడ్డ నరక మెల్లం | జెండుయగాక
సాధ్వి మహిమమెట్టు | స్వైరిణి యెజుళపరా ? ॥వి॥ 705
జారిణి పతివ్రతమహిమ తెలియజాలదు, ఆవాచులు = (_శేష్టమగు సౌమౌనులు

ఆ. ఊర్జ్వ లోకమందు | నుచిత క్రమంబున
రూప మేమిలేక ! రూఢితోను (నుండ) 7
బరమ యోగి చూచు | బరమాతు+ డితండని |॥వి॥ 706
పరమాత్ముని నిరు ఇయాపముతో చూడవ లెను,

వేమనపద్య ములు 125

ఆ, ఊరి *విచ్చికరీతి | వుర్విలో జనులెల్ల
నారి మణుల బొంది! నప్టమెరి
ము క్రీ కాంతే గూడి | ముద్దిడలేరయా! ॥వి॥ 707
పాశఠాం :- “పిచ్చుకనవలె””. కెండవపాఠంలో గణంతప్పింది.
ఆమిత వ్య సనపరులు ఆంగ నాలోలుశేగాని మోకూంగన పొత్తుబడయ లేరు,
ఆ. జోరి బావిలోని | యుదకము నిందించి
పాదతీర్థమునకు | (భమసి నారు
పాదతీర్ణములను | ఫలమేమి యుండురా! ॥వి॥| . 708
కపటగురుల బొద్దతిర్ధము ఆపవి(త్రమని వా మెను,
ఆ. ఉఊరిలోనం బుట్ట |! యూరిలోనం బెటింగ్‌
యూరిలోనె జ్ఞాన | వంతుండయ్యు
యూరు విడిచిపెట్టి |! యడని జేరుటమేలు ॥వి॥ 709
బీ ౩ పాదములు యతులు తప్పినవి,
ఆశ్రమ చతుష్టయములలో అంత్య మే నొప్పద నెను,
వాక్యము. ఉఊోరిలో బంగారు | వెలయిచ్చి కొనటో తె
యెవశేమి యందురో | యనుచు బెదరి
సత్య మే నిజమైన | సిద్ద వ త్తిరిజేస్పి లి
విమల గుణరాజ ! యోగీంద | వేమనార్య ! 710
క్షానజ్యోతి బజారులలో కొను వస్తువు కాదు.
తే, డోర్జి తానంద పరిపూర్ణ |! యుక్తి యుందు.
స్యార్టితంబగు గురుభ క్రి | సంతరించి
దుర్ణయంబును దూలించి | తొలలంచేయ

గర్హముగ ముక్తి లభియించు | గదర వేమ 711
యోపద్యములోే సమవృ త్రమలవ లె వేమన మవోకవి గాబట్టి అంద మెన
(పానల పొందికతో నడిపించెను, కర్ణము = తప్పకుండ,
అ. ఊరుకాడుం దిరిగి యున్నది కనలేక
పోరు గురులం గనక | పొందుపడక
తాజుమాబుగాను | ద త్రరపడ చేల ॥వి॥ 712
చీ త్తచాంచల్యమువలన (థమని సర్వత్ర తిరిగిన సౌఖ్యము'లేదు,

126 వేమనపద్యములు

ఆ. ఊరు కొండవీడు | నునికి పశ్చిమవీధి !
మూగచింత పల్లె ! మొదటియిల్లు
యరసిచూడ బయలు | నది ముకి శివుుడయా 1॥వి॥

ఆ. ఊరు కొండవీటి | కునికి పళ్చిమవీధి
మూగచింత పల్లె |! మొదటియిల్లు
యెడ కెడికుల మ | దేమనితెల్పుదు | వి॥
Gs Gs

718

714

పె రెండు పద్యములలో కొంచెం మార్చుతో తనచిరు నామా తన కులమును

నిష్పామీకము-గా చెల్పెను.

ఆ. జోరు నమిడి బావి | యుదకమ్ము. దెలియక
పొద తీర్థ ములను | (భమిసినారు
క |
పొద తీర్ణ మన్న | ఫలమేమికద్దురా ! ॥వి॥

గురు పాద త్రీర్ణమునకు (పాకులా జే వారిని కెంగళులుగా చెప్పేను,

ఆఅ. ఊరు నూరు దిరిగి ! యున్నది గనలేరు
మోర మె తి చూచి |! మొనయలేరు
పాజఎజూచు టదియె | పరబయల్లా బెకో! ॥వి॥

పొరజూచుట = నిదానముగా జూచుట,

ఆ ఊరు యనుచు నుండు | లొగి సంతసింతురు
యడవియనుచు నుండు | నడలుచుండ్రు
యూరుయడవి శెండు ! నొకటిగాం జూచిన
నారి కేరి యోగి |! యతడు వేము,

క్‌ విచషణ లేక సమత్వముననున్న చక్కని యోగిగా చిత్రించాడు,

కం జోరులు పల్లెలు మానుక
వొరక యడవిం జరించు | వాం డరుడెంచు
'న్వేరులుం గూరలు మెసవెడు

విజండి కట మోతుపదవి |! వినరావేమూ !
వీరడు = జెట్టీ వెంగళప్ప,

715

716

717

718

వేవునప ద్యములు . 127
ఆ. ఊరు విడువకుండు ! ను త్తమ శివయోగి
పోరి చూచు మదిని | బూర్జ సుఖము

దారిలోని నక్క | తేల పెట్టం బోవునే ॥వి॥ 719
నక్క_ = ఆళ ; షడ్డుకాల నతికమించి మాయను నిర్జించిన వాడే మంచి

యోగి. నక్క_ను మాయతో బోల్చెను,
ఆ. ఊసరిల్లీ పిచ్చి | యుపమున రసమునం
' జేర్చి నూరి సతులు | చెలువము గను
వళ్యమనుచు మగని | వరియించి పెట్టంగ

రోగ మముటి నీల్లు | రూఢి వేమ. 720
మరుల మందులని మగలకు (ప్రయోగించే మహామారులను ముండమోఫులుగా

చేస్తుందీపద్యము,
శః స బుగ్యజుస్సు 'అఆజీగ్‌ | యోగ్యత లేకున్న
విపు డైన నెట్లు |! హీతుయు యగును
భర్తగలిగి యన్యు ! భావించు సతివలె 1వి॥ 721

వేదములు: బుగ్వేదము, యజుర్వేదము, సామవేదము, అధర్వణవేదము,

వేదము లెరిగి నా విజ్ఞానము లేకుం'కే శుంఠయని మనకవినూ క్రి,
ఆ. బుణము పెంచి యిచ్చి ! హీనుంగా నొనరించి
విడుచు తండి వైరి ! వీరు. డరయ
యలవి గాని యట్టి | యాలును నట్టులే ॥వి॥ 722
లోక ధర్మమును రూఢిగా జెప్పెను,
ఆ. బుణ మొసంగు నాతం ! డినుుయగుం దొలుం దొల్త
నదియు మరల నడుగ |! యముండన నసు
యష్వుం జేసి తీర్చ | నరయని వారికి వి! 728
ఇది లోక ధర్మ ము, ఇనుడు -- సూర్యుడు (లోకచాంథవుడు)
ఆ, బుతమనృత మెటుంగ | నెవ్వరి తరమగు
స్థీతియుం గతియు. దెలియం ! చేట వడును
విన్న మా(ీముననె ! వివరింపలా రాదు ॥వి॥ 724
సత్యాఒ సత్యము 'లెరుగుట చాలకష్టము,

128 = వేవమునపద్యములు

ఆ, బుతువు ననుసరించి | స్థితికాలమున నొప్పు
గత్‌ినిం బట్టి మనుజు |! మతియు నొప్పు
స్వేచ్చయుట్ట్‌ యువిద | చెల్లాటమును నొప్పు !వి॥
బుతువు = తగినసమయము, క్రీ స్వాతంథత్యమును గర్హించెను*

ఆ. బుషి కులంబునందు |! రూఢిగా జని ంచి
కులము గో[తములను | గొప్పలైరి
(బహ్మసంత కెట్లు ? | (బావ్మాణు లెత్సైరి? |వి॥ 726
జాతిలోగాక చేతలోయుంది.

ఆ. బుషీకులమున దాము! యాఢిగాజన్నించి
కులము గో(త్రములను ! గోప్యపణుప
(బ్రహ్ముకులముగాక | (బ్రావ్మాణులె్లరి ? ॥వి॥ 727

నోప్యము = రహస్యము (శైహ్మకలము = (బహ్మజ్ఞానంతు (బావ్మాణః

ఆ. బుషు లటడ వినుండి ! రుచులు గోరుట రోంత
నరులు కలిగి తినమి | నరయ రోత
* భార్యలనుచు వారి |! భరియింపమియు రోత ॥వి॥ 728

౪ పొళఠాం :-- “ఎద్దులు గాడుటయె | యున్న రానిరోతు)
ఈ పద్యములో చక్క_నినీతిని చితించెను,

ఆ. బుషులు గానువింత్రు | హీనుల యటుల
లు
వారిబోధ పెద్ద | మేరువంత
లోన నున్నయట్టి | జ్ఞానంబు మహిమరా ॥వి। 729

ఓ క
ఎట్టి పుట్టలోనన ఎట్టి పాముండునో *” ఆను వాక్యము ననుసరించాను,

ఆ. బుషులెజటుం౦ంగ నటి |! విషయంబు భువిలేదు
వారు చెప్పీ నంత |! వరుస నగును

తెలియ కనెడువారు | బేబెలు నిజముయా! ని! 780
బ్రుషులు గొప్పవారని చెప్పేను,

వేమనపద్యములు

ఆ. ఎంగిలంత వట్టు | హితవుగా నెంచక
1 మొగ్గియుందురంత | నుర్వి జనులు
కన్న యెంగి2? లెంత? | కి కనులెంగి లధికమా ॥వి॥
పాఠళాం :- 1 మట్టు ల తినక 8 కనునెంగి

129

731

ఒగ్గి = విడచి “ఎంగిలన్నా వారు వేడాంతు లెయుంు జగ మెల్ల ఎవరెంగిలి))

బాం

ఆ. ఎంగి తెంగి లందు | రిలవేద శా ప్రముల్‌
చదువునటి విప |! జనములెల్ల
ర ౧౧
నెంగి లవుట యొజీంగి | యెంగిలే కుడుతురో ! ॥వి॥

ఆ, ఎంగితెంగిలనుచు | వీనో(టి తోడే
వేదములను. జదువు | వెట్టులార
యెంచిచూడ నదియె! మెంగిలి గాదొకో ॥వి॥

(వాహ్మణులు ముఖ్యముగా ఎంగిలందురు. దానిని నిరసించెను,

పద్యములు ఎంగిలిగురించి చెప్పును,

ఆ. ఎంచియెంచి పూజ | లెన్ని సేయం నేమి
భకిి లేని పూజ! ఫలములేదు
కన్న పూజసేయు | కారణ మెజుంగుడీ ॥వి॥
మాతా పిత్ళభ కి (పళంసిం చెను.

ఆ, ఎండ చీకటులకు | నిమ్మయి యుం డెడు
నిండ కుండ లోన | నిదమరచి

దండియైనం బరమ | తే త్త (౦బు6 దెలియరా ! ॥వి॥
నిశ్చలంగా నీలోనున్న (బ్రహ్మను జూడుమ నెను,

ఆ. ఎండనీడ చంద | మెజులగనేరని యప్పూ
డుండబోవ6 జాతం! డుర్విలోనం

దిండివోతునాగం ! దిరుగుచు నుండురా! 1వి॥
మంచిచెడ్డ లెరుగని అనిజేకిని సోమరిగా చితింఛెను,

1

782

788
చెమూడు

784

7కె5్‌

786

190 వేమనపద్యములు

ఆ, ఎండనీడ చంద ! మెబుయ నేర్చిన "యోగి
యుండు నెల్లకాల | మురి(మోా(ద 6
దిండిపోతు వశమె? | తెలియంగ జ్ఞానంబు |వి॥!

సూచించెను,

ఆ. ఎండ నీడ వన్నె |! యేకమా నట్టుగ

నిండుకుండ లందు |! నిలువంచేసి
దండి తట మెల్ల | దలపోపి చూడరా! ॥వి॥

787

చె శెండుపద్యము భాశ్తేభావములో నున్నవి, సోమరి విజ్ఞానము తెలియ లేదని

788

సమ స్పమును సమత్వుము-గా ౯ జూచి హృదయములోని అసలు విషయాన్నందు
వాలి

కొమ్మ న్నాడు.
"లే, ఎండమావుల వాడ్పగు ! నీ జగంబు
లుండు. బరమాత్శ యందును | దండిగాను
నిండుమదిలోన శోధించి |! చెగడవలెను
* మిధ్యయను నమ్మకము పుట్టి విాజు-వేవు,
* పొఠాం ;-- “విమలగుణరాజ యోగీం[ద | వేమ నార్య 153

(భాంతినిటః జూపిం బెను.క్ణిఎండమావు= లే నిదున్న ట్టుగా ఆగుపించునది,

ఆ. ఎండయనక తిరుగు | నిర వెటింగినయోాగి
సీడనున్న వాని. | జాడవలెన!
ఎండ నీడలున్నె ? యెతింగిన వారికి వి!
స్‌ ద్వంద్వాతీతుని (పళంసిం చెను,
ఆ. ఎండ యనక. దిరుగు | నెర వెటింగినయోగి
. యుండునెల్ల కాల ! యుర్విలోన
తిండిపోతు వశము? | తెలియంగ జ్ఞానంబు వి
చెరవ్రు == మూలనూ[ఠతము,
నిజమగుయోగివ అ సోమరి తెలియలేడు.
ఆ. ఎండలోన( జీక | శేకమై యున్నట్లు
నిండుకుండ నీరు ! నిలచినట్లు
దండి బరమాత | త్ర _త్మ్యంబుందెలియరో ! ॥వి॥
(పఫంచము మన కలయిక,

789

740

741

742

వేమన పద్యములు

కొ, ఎండిన మానొక టడవిని
యుండిన శిఖ బెడమి తరుల | నొనరం౫ం గొల్పున్‌
దండిగల వంశనాశము
చండాలుం డొకడుబుట్టి | సల్పునువేమూ!
లోకనీతిని మనకవి వాకొన్నాడు శిఖ డా అన్ని.
క, ఎండిన మానొకం టడవిని
నుండీన నందగ్ని పుటి | యూడ్చును జెట్టన్‌
దండిగల వంశ మెల్లను
జండాలుం డొకండుపుట్టి | చదుపును వేమా,
చదుఫును = పొడు చేయును.
ఆ. ఎంత కడు నోటి | మెంగిలి పోవునే ?
యెల్ల కాల మందు |! నెంగిలి తగు
యను దినంబు. జూడ | ననృత మాడెడు నోరు
నోరి ? వీత బొక్క | తీరువేవు.
పీత్రకన్న మువ లె అబద్దాలా డేవారి నోళ్ళని వర్షి రి చాడు.
ఆ, ఎంత కష్ట. ముండు | నంత పాపఫుం జంత
చింతచేత మిగుల ! జివుకు మనును
చింత లేక యున్న | జెడని సంపదలగాంచు |ఏి॥
మాననీ కానంద మే మహాభాగ్యము.
ఆ. ఎంత్‌ కడు నోరు | యెంగిలి బోవునా !
యకృతము లిడు నోరు |! యడియు నో౩;
యనుదినంబు: జూడ |! యన్ఫత మాడెడు నోశె

నోరు గాదు (కింది | నోరు వేమ.
(కిందినోరు మలవిసర్ణ నావయవము (గుదము)

181

748

744

745

746

747

ఎవరిని ఏమి అననినోరు భునమని, అబద్ద మా"డేనోరు గుదముతో సమానమని
నో

చెప్పెను

ఆ. ఎంతే కరువు గానీ |! యెంగలి యన్న ము
పరుల కిజెడు థర్శ | పరులం జూడ .

/

182 వేమనపద్య ములు

యిలను బడిన యట్టి | యెంగిలాకులు నాకు

కుక్కల పుడుదురు | కూడివేమ. 748
ఎంగిలి పరులకు పెట్టుట మహాపాపమని చెప్పెను,

ఆ. ఎంత కరువు మెన |! యెంగిలి యన్న ము
పరులకి డెడు ధర | పరుల జూడ
భూమి యెంగిలె న | పుల్హాకు నౌ కెడు
శ్యానమై పుడుదురు ! జగతివేమ. 749
జ్వాన మె = కుక్క-యె,

"లే. ఎంత కాలమొ వ్యర్థమై | యంకపీలు
సంతసంబున జిక్కంగా | జలక మాడి
పాత్రం బుష్పములిడికొని | పట్టుకొనియు
గువాముఖము సొచ్చి కనుంగొంటి | గురుని వేమ, 750
వేమన మం[తోపచేశము పొందుటకు ముంవటిచరిత నూ(క్రీకరించెను.

ఆ. ఎంతకాల మున్న | నెజుక లేకయే జీవి
చచ్చి పుట్టుచుండు | సహజముగను
యెజుక మజుపుం గలుగ | నెజుగనా (బహ ౦బు ॥వి॥ 751
తెలసిన తరువాత మరచిన తప్పు.

ఆ. ఎంత శ్రమ మైన | నెంగిలి యన్నము
పరుల కిడెడు ధర్మ | పరు లరయంలగ
నెంగి లుండు పుల్లె | లెప్పుడు నాకేడు
శ్యానములుగ బుట్ట | నౌను వేమ. | 752

ఫులెలు = తినిన తరువాత విదొచిన వి సర్‌.
య a.

ఆ, ఎంత చదువు జదివి ! *యేనీతి విన్నను
ఫీను డవగుణంబు |! మానిజెంచు
బొగ్గు పాలం గడుగ ! బోవునా *మలినంబు! 1॥వి॥ 758

చక్కొ_ని ఉపమానోహామేయములు సూచించెను,
పౌశళాం :- 1 ఎన్ని విశ్ననుగాని 2 లేడు కి ైలంబు-

భా

వేమనపద్యములు 138

ఆ. ఎంత చేసి చేసి |! యేపాటు పడినను
రాచమూాక నమ్మ | రాదు సుమ్మ

పాము చెలిమి విడువు | పదివేలు వచ్చిన ॥వి॥ 754
పొము స్నేహము రాజు స్నే హము ఒక్కా శే.

ఆ, ఎంతనాంట నుండి | యొనసిన మోహమో!
చెలిమిచేత తల్లి | చెల్లె లక్క

యన్నదమ్ము లనెడి ! యా(భాంతినే పడు ॥వి॥ 755
అళ్మ(భాంతి విడువరానిది;

ఆ. ఎంత నేర్పుతోడ | నేమేమి చదివిన
జింత లేని విద్య | చిక్కంబోదు
పంతగించి మదిని |! బరికించిచూడరా ! ॥వి॥ 756
చింతే = విమర్శన

ఆ. ఎంత భాగ్య మున్న | నంత 1నష్టపు జింత
చింతచేత మనసు |! చివుకు మనును

చింతలేక యున్న. |! *జెడ నౌనె సంపద ? ॥వి॥ 757
పాఠాం:- “1 కష్ట్రపు 2 చెడిన సంపడయేది ))

ఎంతయున్న అంతఅళ ; ఆళకంతు లేదు. తగిన అశ యుండవలెనని బోధించెను,

ఆ, ఎంతభూమి దిరిగి | యేపోటు పడుచున్న
నంటనీక (పాకీ ! వెంట దిరుగు
భూమి (కొ తెదైస | భోక్తలు (కె త్తలా! 1వి! 758
అవృష్టము ననుసరించి ఆయాఫలభితములు కలునునని జేమన నూకి,

ఆ. ఎంత మా(తేమైన | నెంగిలి గాకుండ
బలుక వశముంగాదు ! (బహు కెన నీ
నెవ్వరనిన మాట |! యెట్టు తాం బల్కును 1వి॥ 759
‘6 బాణోచ్చిష్టం జగత్సర్వం ౨) అను నాత్యోక్తి వాడను.

184 వేమనప ద్యములు
ఆ. ఎంత వింత మదికి ! నే మేమి తోంచినం
జంతచేయరాదు | చిక్కు- వెట్టు

వింతలోని. గుట్టు | వివరింపం దానగు వి! 60
చింతా కాంతుడు కాకూడదు.
ఆ. ఎంత వేల్పు నకును ! నెసలో నై వేద్యంబు
వాసనం గనకుండ | వండ లేరు
761

మోది మోది యనుచు ! [మింగేరు (గుక్కిళ్లు వి!

గుక్కి_ళ్ళు = గుటకలు
వంటకములు వండి స్వామి |! నీవ్రు తినుమని తామే దిన్న వారిని (పశంసీంచెను.

ఆ, ఎంతే సంప దొనరు ! నంత కష్టపు చింత

చింతచేత మనసు ! చినుకు మను

చింత తేక నున్న | చెదరి సంపద. జూడ? 1వి।
ఒనరు = ఒప్పిన; దనచింత విజచి విజ్ఞానచింత ప్రూనమన్నాడు మన వేమన ;

769

ఆ. ఎంత సేవచేసి |! యేపాటు 'బడ్డను
రాచ క్రపను నమ్మ | రాదు "సుమ్ము

*పాముతోటి చెలిమి | పదివేలు చెప్పినా ॥వి॥ 768
సొశాం :- 1 పడినను ౫ మూక లి రన్న 4 సాముతోడి పొంకుల, పదివేలకే నను

రాజుల సే వకష్షమని చెప్పెను.

కం. ఎందజు కొండల గాచిన
నెందజు ముద్దియల | యెదుట నెసగ6 గనిన

న్పుందరు తెందణటి కేమున

నందరినీ తల్లు లట్టు | లరయుము వేమా! 764
శ్రీలను మాతృభావముతో గనమ న్నాడు,
కం. ఎందటజొ నాటిన బొందది
యెందటో వట్టన కుచంబు | అందదొ కుచీగా
నందిన పెనవడిం గల పీ
765

లందు మనన (భమలులేక |! యరయుము వేమా!

శ్ర్రీశరీరము అ చేక మంది రుచీ చూచినది.

వేమనపద్యములు 185

కం, ఎందాశ మనను నిల్పిన
నందడా౭కను బూర్జ సుఖ మె |! యరుదు దోంచుం
బొందిక మోటణిన (బ్రహ్మము

సుందరము తన శ్రయంబుం | జూడరవేవూ ! 766
తన్మయత్వముతో బ్రహ్మను జూడుము,

కం. ఎందును దలపలో లేడట
ఫాందుగ6 బరమాత్శయందు. | భొందుట యే
ముందుగ దను దాం చెలిసిన

నందే పరమాత్మ చెలియు | నవవినివేమా! 767
తన్ను దాను6 చెలసీన (బహ్మా నుజెలిసిన'జ్లే,

శే, ఎందు చెందును జూచిన ! ముందె యగును
బొంది పొందక తోండెడి | పోక లయము
ముందే యెజుకను మాయింప. | జెందు6 బరము
సందె చీకంటి నెలమాపు | సరణివేమ, 768

నెలమాస్రు = నెలాఖరు, అమావాస్య ; సంబెచీకటి అమావాస్య చీకటిలో
నలసిన తీరుగా మనసులో సందేహములేనప్పు జే పరమాత్మలో లీనమగును,

ఆ. ఎందు నెజుక వాని | క్రిహాపరములు లేవు
(పాణహోనిలేదు | (ప్రణయమునను

(బళయ కాలమైన |! బరమాత శ గలియురా! [వి॥ 769
సర్వమూ (బ్రహ్మ గానెంచిన ద్వంద్వ్వములు లేవు ; (ప్రళయము = నళింపు,

ఆ. ఎంబెరు మతమందు |! * చెనంగి మాంసము. దిని
మారు పేర్లు వెట్టి ! మధువు. (దావి
వావి వరసం దవ్పీ | “వర్పించి ెడుదురు ॥వి॥ 770
* పాఠాంతరం 1 నెనగ. 2 “వలికి పాళౌదురు)
“జై ష్షనుల లోపముల నిట 'బేర్కొ-నెను,
పెరుమాళ్ళు స్రీరము _- కల్లు, అమ్మీప్రసాదమా చ చీల్సిన మాంసపు ఖండము
లకు లత్మీప్రసాదభనియు వాడుదురు,

186 వేమనపద్యములు

క ఎక్కడ వెదకినం దానై.
(ముక్కను దావెందులేక ! మూలము కౌనై
చక్క. నిర్భయు. డగుచును
నిక్కము నిన్నంటి యుండు | నిజముగ వేమా ! 771
ఇట సర్వవ్యా పకుండగు సశ్వేశ్వరుని |పస్తావించెను,
క ఎక్కడ సుతులెక్కటి సుతు
. అెక్కూడి బంధువులు సఖులు | నెక్కడి భ్‌ ఎతల్‌
1 డొక్క_వడిపోవు వేళల
జక్క-టికిని నెవరు రారు | సహాజమువేమా ! 772
పౌశాంతరము. 1 “చిక్కుల దగిలిన జేళకు)
డొక్క_వడిపోవు = చచ్చిపోవు ; “ ఎవరికివారే యమునాతీనే ౨) వాడెను,
క. ఎక్కొ-డి చదువులు బోధలు
మక్కువ నమభవములేని |! మాటలువీనంగా
ప్రుక్కి-టి పురాణముల కే
జక్కుల సంతోష మిలను ! సద్దుణవేమా! 775
పుక్కి-ట పురాణములు = కల్పనా కథలు,
ఆ. ఎక్కు-డైన యాశ | లినుమడియె యుండ,
దిక్క-పట్టి నరుండు | తిరుగుచుండు.
గుక్కొ_-వంటి యాస | కూర్పుండసీయదు ॥వి॥ 774
ఆశను గుక్కుతో బో ల్చెను.
ఆ. ఎక్కు_వయును దక్కు. | వెటువంటి వారికి? !
దనువు సతేముంగాదు | తధ్య మరయ
నెతీగ్‌ తీరులలే 56 | శేమనవచ్చును ॥వి॥ 775
సర్వసమత్వమును ఛలోక్తిగా సమన్వయిం చాడు,
ఆ. ఎక్కు- వెట్టం గుజుతు | శేకను నంతటి
సాక్కి, సోలి యుండు |! సూ(త్రముగను

ముక్కు-, వెవులులేని ! మూలమే పరమాత్ము !వి। 176
చిశ్తేకాగ్రకతో ఆరూప్యబ్రహ్మమును అవలోకించుమ నెను,

(పథనుభాగము 187

ఆ. ఎక్కు- వెట్టి మనుజు | డేశాంత మమరలో
దక్కొ-(గోరుచుండు | ధశ్యు. డరయం

(బకళానుండు నెజుక | పరిపూర్ణ మందునా ? వి! 777
ఏ-కాంతము గా నిశ్చలత్వము-గాత్తంటే పరిపూర్ణ మమరును,

శే, ఎక్కు వెట్టి రూపము ! చిక్కు వెట్టి
నిక్కాబట్టుము నిజమని | సొక్కి-ముట్టి
చిక్కొ-గను బూర్జ మందుఘు | చిక్క-వెందు

గురినిబెడియ కుపాయంజు ! కుదురు వేమ. 778
ఏకాగ్రతతో ఉచ్చ్వాస నిశ్వాసములద్వారా పరమాత్మను సాధించ
మన్నాడు కవి, ఇ
ఆ. ఎక్కు వెట్టి పరము ! నేకాంతమును గోరి
ముక్కుకొనను జూడ్కి ! మెనయ నిల్పి

* సొక్కియుండు టదియ ! సోహస్వరూపము ॥వి॥ 779
* యతి పోయినది. ముక్కు_తోజూాచుట భూ చరీయోగము,

ఆ. ఎక్కు-వెట్టి మనను | నేకాంత మున (జేర్చి
(మొక్కునాయడే పరము. ! దక్కు వాడు
నిక్కి చూచునపుడె ! నిర్హాంత మబ్బురా! 1వి॥ 780
లఅక్ష్యుంగా పరమాత్మ జ్ఞానము నిలిపిన ఆశ్చర్యము కలుగును.
ఆ. ఎగువ దిగువం జూడ | శేపొద్దు మదిలోన
దగవులేని తలంపు |! దలంభి; వలచి
నల్లి చూచుకైల్ల |] నెణిడాణ విద్యరా ! hd 781
"నెజజాణ == ము క్రి కాం౦తే,
అన్యతలపు లేక చి శ్రమలో (బ్రహ్మను జూచుట నెరజాణ విద్య.
ఆ, ఎగువ. దిగువయణజూడ | నెటుక్‌ గుణంబులు
తగిలి నంత*మెచ్చి |! తమమకుంజూపు
నిగమ గోచరుండు | నివ్వ టిల్లలగోజూడు. వి! 78:
పాశాం :- శనొచ్చి)) తరము.
పట్టుదలతో చిత్తే కాగ్రతను “ వేశమయుండుగూ డా విస్మయము భొందును

18

188 వేమనపద్యములు

ఆ. ఎగ్గు సిగ్గు లేని ! చేకమై తోయపణా
ముగి చూచు కొల్ల | మూలవిద్య
తగ్గి యొగ్గశెపుడు | తాకుట పరమురా! ॥వి॥ 788
ము క్తి కాంతేను విడువక మోహించినవాడే మోక్న(పదు(డు,
ఆ. ఎచటంజూడ్కి- నిల్సి | యెంతలం జూచిన
నచటం దోంచు కళల | నందరాదు
యచలమెన వ్యక్తి ! నందుట మోక్షంబు వి 784
సృష్టికి కారణమగుదానిమై చూడ్కి_ నిలిపినవా డే సుజ్జాని,
తే, ఎచటంజూచిన నచ్చట | చేని తోయ !
నచటి దృశ్యము దృక్కుగా | నంటిపట్టి
రచ్చంజేయుట ముక్తికి | రాజపథము
సచ్చిదానంద మపుడొప్పం ! జూలువేమ, 785
అవిరామంగా అవలోకనములచే అంతటా నిండియున్న ఆనందమయుని
అఆరాధింపుము,
ఆ. ఎచటినుండి వచ్చు? | నెచటికిం దాం బోవు?
నిద చంద మెజులో | నేర్చెనేని
యాత్న రాక పోక |! లతంజెపో శివయోగి 1వి॥ 786
నిద రాకపోకలకు మూాలస్థానము. (భూకుటి గా తెలినికొనిన వాడే శివయోగి,
శివయోగి = మంగళ (పదుండు.
తే, *ఎచట గురినిల్సి చూచిన ! నేమితోందు
నచటం దనయ గుజినిష్ట | నందవ లను
రుచిరమగు (ప్రత్యగాత్శయె |! రూఢిపదము
యది లభించిన నానంద | మవురు వేము, 787
పాశాం :- నరితో?? గణంతప్పింది.
(ప్రత్యగాత్మ = పతా? రూఢిపధము = అసలైన పదము,
ఆ, ఎచ్చు కులము బుట్టి యెన్నాళ్ళు (బతికినా
జచ్చి పుట్టు టిలను |! జాతే కంబు

మెచ్చి మదినిపూజ | మెప్పూగాం బూనరా ॥వి॥ 788
ఏకులములో బుట్టినా చావ్టతపష్పదు,

వేమనపద్యములు 189

ఆ. ఎచ్చు కులము నొంది | యెన్నాళ్ళు (బతికిన
జచ్చిపుట్టు జన్మ | నతములుగను
మెచ్చినట్లి పూజ | మెప్పుగా బూనరా! 1॥వి॥ 789

పరమాత్మ మెచ్చ-గా చేసిన పూజ (పథానం గాని కలముతో 6 బని లేదు.

తే, ఎచ్చుగచ్చులు నుడివిన | నేమిఫలము !
(ముచ్చు వేషంబు | బూనిన మూలమేది
యచ్చు పడ దన్నెజింగిన |! యతంజె యోగి
సచ్చిదానంద పూర్తుడ్‌" | జగతివేమ. 79

గచ్చులు = తమాసాలు ; అచ్చుపడ =
_(థాంతిలోపడి తిరుగుట.

ఆ. ఎచ్చు తకు_వనుచు | నెంచియు మదిలోన
కుత్సితం జబెటుగని | కూళజనులు

మత్సరంబు చేత | మాల లంటారుగా ॥వి॥ 791
మానవులలో యిన్నికులములు లేవన్నాడు,

ఆ. ఎట్లీ జీవికి న | నిలం గాంత (భాంతియె
ఠి యా
తెలియరయ్య యెపుడు | చేటణాను
మనస్సు, బుద్ధి కన్న | మరియొక్క-టగునయ్య ॥వి॥ 792
మననూ, బుద్ధి (పథానమని మనకవీం్యద్రుల శాసనము,

ఆ. ఎట్టిజీవికె స ! యిల యోనిపై మది
తెలియదయ్య యిపుడు | "తేటలాను

మనను, బుద్ధిం నున్న | మరియొక్క-టగునయ్య ॥వి॥ 198
బుద్దిగ లీని మెలగినవానికి ఉబలాటా లుండవన్నాడు,

ఆ, ఎట్టేమం(త మెన .! నెంగిలి గాకుండ
బలుకు వశములగాదు | (బహ కన
యెంగిలెంగి లందు |! రీనోటి తోడనే ॥వి॥ 794
ఫోటిస్పర్భ తగిలిన (ప్రతీది ఎంగిలి? నే వేమన వాడెను,

140 వ్యేమనపడ్యో ములు

ఆ, ఎట్టి యోగ్నికెన |! నిల మన్ను ఢావస్థ
తెలియ వచ్చు నేని | చేటంగొను
యోాగమెల్ల నూడి | వోగియో పాడగు ॥వి॥ 795

కచ్చడాలు బిగించిన మునిముచ్చులుగోడా కాంతా కనకములను విడువలేరు,

ఆ, ఎట్టి యోగినై న | నిల యోనికుఃఖంబు
"తెలియ దయ్య యిపుడు | "తేటగాను
మనసు బుద్ధినున్న | మజీయొక్కటగునయా ? 1వి॥ 796

మర్మ స్థానము మహిమను మనయోగీం[ధ్రు (డు పడేపడే (పస్తావిసు న్నాడు.
యి వాని న!

ఆ. ఎట్టిరూపుం గనిన | నేర్పడు నీడూపు
సీదు రూపు జూడ | నిలుచు. జెలిఏ
* యట్టి తెలివిచేత | నాత్శయే తోచురా! ॥వి॥ 977

జ సారఠాం౦:!- యిట్టి తెలివిజేత | యి*శ్వరుండైతో చు,
“ఆత్మానాం సర్వభూతాని) అనునూ కిని యుక్తిగా వాడెను,

ఆ, ఎట్టివాండొ తాన | బెజటులగండు తోలి పుట్టు
విచ జీవనమున | నిమమేల ౫
యెజుగుడయ్య లోక | మోాశరర మయమని 11వి॥ 798

ఈళ్వరుండు = జరిగ మనావర విశిషంబులై న భువనంబుల సృష్టి, స్థితి, అయ
కారణుండై నవాడే ఈశ్వరుండు.

ఆం ఎట్టి వెడు తాను |! యెరులోండు తలిజన్న
న ద్యబతుకు కింత | సిమమేల !
కొన్ల నరుల కెల్ల | గలుగునా వకూక్షుంబు ? |వి! 799
“మోక్షము = విడివడుట.

ఆ, ఎట్ల వానిశన | బుట్టును మోపోంబు
పుట్టు మోవా మూడి ! పూని గలిగి
గటువేసి చూడం ! గాన్పించు (ఆవ్నాంబు ॥వి॥ 800
ల వా .
ఫలాపేక్ష (పతివానికీ సవాజము, కాని సరియైన ఫలాపేక్ష జ్ఞానులుకోరుదురు

శ

వేమనపద్యములు i4i

ఆ ఎట్టి లః గనిన | నింతంత యనరాదు
కాలవహ్నా లక్కు | కటిగినట్లు
యిటి గాఢ మోహ. | మెం తెనం చేయురా ! |వి॥ 801
(J) త
“ఆతి నర్మ్మత వర్ణ యొల్త) ను నుడి ఆందంగా పొండించాడు ;
గాథము = దటము,
రి :
క. ఎడపక' (క్రతువులు, దపములు
నడవ్రుల వాసంబుం దీర్ణ | యా్మా(తేలు( చేయ
న్నొడయని( గను౯నొన, జాల6డు
కడువడీ గురునిష్ట. పరుడు | కావలె వేమా ! 802
తపము అంత రేం దియముల తపింసజేయుటయే తపము; ఒడయడు =
ఆధి కారి (పరబ్రహ్మ, గురునిష్ట = గురుతు చెల్పినవాడు గురువు. తన్మతము అనుస
రించినచే నిష,
(అ
తే, ఎడమ కుడి నాడుల నడువు | సీడ్చుంగాని
తడవ తేడవకు విగంబట్టి | తాల్మితోడ
విడిచి లాగుచు మిస్నంది | వెలయుచుండ
నట్టి సాధనముసం గను | నాత "వేము 808
es] ఇజావావు నాళారహాం వతీ ణే పం0గళోమ తా సుషుమ్నా బ్రహ్మ
రం ధ్రేంచ 1) అనునూ క్తిని జెలిపెను.
ఆ. ఎడ్లు శెండు తిన్న ! నిహమున _స్హంభీంచు
సెడ్డు మూండు తిన్న |! నిహము విడుచు
నెడ్డ తెలియు మనుజు. | డెర్పడు యాోాగిరా ! 1వి! 804
ద్వంద్వా౭.తీతు(డు, (తిగుణరహితుండే ద్విజుడు గాని తక్కినవారు నేతిబీర
కాయవపంట్‌వారు గా మనక వి ౯ భి_సాయం.
ఆఅ ఎ 'దెల్బవచ్చు | చేజాదిక నను
రి ₹ (= ate
మాానిం దెల్పవచ్చు | మాసముననె
మొప్పె. చెల్పరాదు | ముప్ప బేండ్రకునై న 1వి॥ రి0క్‌
ముపె\ = తన ఆకయా లే ఖఘునమనుకొ నే న ల
"లే, ఎదుట గానించు. డాని నె | ఫైంచరాదు
మదిని గుటిపొంది యుండుట | మూనితంబు

149 వేమన పద్యములు

సదయ హృదయత సాక్షిగా | సంతరించు
హృదయరంజక మపుండగు | నెన్న వేమ, 806
(పత్యక్న ముగా నున్న దానిని (పశంసీంచెను
తె, ఎదురు నిలివీన చూపులో | చేశ మమర
నెజిగి మరిగిన తోడనే | యెొంచరాదు
మదికి లోవెలి బయలగు | మబజుగుంచేరు
స్టీరతే జిత్తంబునకుం గూర్చం | దివురువేమ. 807
సర్వేసర్వ్యతా (ప్రకాశించు పరబహ్మను పరిపూ ర్థీగా తెలుసుకొను మని
సూచించెను,
ఆ. ఎదుట నున్న వాని | నెప్పుడు. గానక
*నుదుటివాని వెదుకొం | బదరుచుం(దు

పదటం గొడుకులకును | (భమయేలం డీజిదో! |వి 808
పొశాం :- * కదుటి ))

పదట ౫ చెడిపె కొడుకేషో |! అంగసాము[దిక శేఖల కర్టం చెపుతామనే
అల్బులను అపహనీంచాడు అధికుడైన వేమన,

ఆ, ఎదుటి తనబలంబు ! యుంచుక్రో చేరక
ఢీకొని చలమునను | తాశ్తనేని
వెలు పుంజు వావ | యొన్నాళ్లు నిల్చురా? కవి॥ 809
వెలుంగుపుంజు సేవ = కోడివుంచా యొక్క [పతా పము
ఆ. ఎదుటి కలిమి. జూచి | యేడ్చెడి వారికి
భాగ్య మెటుల గూర్చు. |! బరమ గురుండు
తనదు పూర్యకర + | దైవమెబుంగడా! ॥వి॥ 810
6 అవళ్యమను భో కృవ్యం, కృత ంకర్మ శుభా౭. శుభం ’” అను నారో కి క్రి
నుసరించాడు,
ఆ. ఎదుటి తన బలంబు | అెంచుకో చేరక
ధీకోొని చలముననె | దీశ్చెచేని

యొులులస డివిటి చేవ | శేర్పడు చందమా |వి॥ 811
యొలుగు = ఎలుగుగొడ్డు,

వేమనపద్య ములు 148

ఆ, ఎద్దు కన్న దున్న | యేలాగు తక్కువ
ఎబుక లేక పోవం ! దటీ€ విలున
నేర్పెజటులని వాని | నెజయోగి యందురా? ॥వి॥ 812
మత్తుతో (ప్రవ ర్తించరాదు.

ఆ. ఎద్దుకన్న6 చెలియ | నెనుబోతు తక్కువ
వివర మెటింగ్నిమూాడు | శవ్భరత్తి యందు
నేర్చులేనివాని | నెజయోధుండందురా? ॥వి॥ 818

పాఠాం ;-- విల్ఫదరిగి
మె శెండు పద్యములాశే భావము.

ఆ, ఎద్దు కె నలాని | యేడాది తెల్పిన
మాట దెలిసి నడుచు | మర్శ మెజిగి
మొస్పె 'తెలియలేండు |! ముప్పు దేండ్లకు ఇనెన 1వి॥ 814

ఆ. ఎద్దునకును బుద్ధి ! యేడాది చెప్పిన
మాట వినలో | నేర్చు మర్చ 'మెజీంగి

మూర్టుందెలుపరాదు । ముప్పటేండ్రకు నైన 1వి॥ 815
పె మాడుపద్యము లొశేఛాయ నున్నవి,

ఆ. ఎదుమొదు కేల ! యిల వేద శా న్కముల్‌
ది ది (క
ముగ్గ రాలి శీల | ముసలి మగడు
చలిది లేనియింట | సంసార వుదియీల + ॥వి॥ 816

ఆ, ఎదుమొద్దువాని | కేలశా, స్తుంబులు
దె దె (క
ముద్దునాతికేల | ముసలి మగండు
చల్లి మిగుల నిల్లు | సంసార మేలరా! ॥వి॥ 817
సంసారమును చక్క_ంగా వర్గించెను.

కం, ఎన్న మనసే కారణ
వాన్ని (టికిని జూడం జూడ ! నాతు డు తానై

144 వేమనపద్యములు

ల్‌

యున్న౦త కాల * మిలలో
నన్నా! యిది తెలియ వలయు |! నవనిని వేవూ ! 818
పాొశాం :- జ “ మెచ్చట; నున్నను నిది నిజము దెలియ నొప్పగ వేమా॥
“౮ మనయేవ మనుష్యాణాం కారణం బంధమోక్షయోః”? అను నూ కిని
(స్ఫ్నుళిం చెను,
కం, ఎన్నా ళ్ళిల దానుండెేడి
నెన్నాల్లియక దానునేర్సి | యెన్నిట వెలయుం
గాన్నా ళ్ళకు చా జన్న ను
మన్నా6 గద విద్యలెల్ల | మహిలోవేమా! 819
“ సత్నంగ కేం నిస్నాజతంం |! నిన్నాజ తేం నిరోన తం | నిరోపహాతేం నిళ్ళల
తత్త్వం | ae 0) వ. శ్రే టీ |.
కం, ఎన్నాళ్ళు (బతికి చచ్చిన
ద న్నెజుంగని మర్మ్యులకును ! దలయును బరమా
పున్నమ చంద్రుని విములపు
వెన్నెలలో బయలుసేరి ! వెలయుము వేమా! 890
పరంజ్యోతిని తెలియమ న్నాడు,
ర్‌ం ఎన్నాళ్ళు. (బతికి భువిలోం
గన్నెల వలపునను జిక్కి | కామాతురుల్తై.
యున్నను జచ్చిన నొక్కయె
కన్నె అుంగని యీంగజచ్చు | తర *మగు వేమా! రల]

పాళాంవా 1 “ బడి? |
ఇంతుల ఛాంంతులలో చిక్కే_ వారిని ఈగలతో పోల్చేడు యీమేధానిధి,
ఆ, ఎనిమి దక్షురముల | నేర్పడ నెజిగియు
వినియు గనలురాక ! వెలయువాని.
దనువు మజుచి 'తెలియం | దత్త్వాత్నుండగునయా:! ॥వి॥ 8929
“ నమో నారాయణేతి **) మంత్రమును జెప్పెను, .
క, ఎనిమిది దిక్కుల బయ లై
యెనిమిదిటికి నారికన్న | నెక్కు డుబయలె

వేమనపద్య ములు 145

వినరాని బయల నడచిన
గనరా యచ్చోట నన్ను | గలసియువేమా ! 828
అష్టదిక్కుల నధిగమించి అనంతరూపముతో జెలింగే అదిళ కిని గనమన్నాడు.
ఆ. ఎన్ని తనువులై న ! మృతికి నడ్డముంగావు
మృతినిగౌలువ లేని |! యెజుకలేక

దొంగరీతిం గాక | దొరకునా? మోకతుంబు 1వి॥ 824
మృత్యువుని జయించ లేనివాడు 'మోకొుర్తుడు కాడు,

ఆ, ఎన్ని తపము లేడి | యెన్ని నోములునోచి
యెంచి కష్ట. పడిన ! నేమిలేదు;
గురుని బోధలేక | దొరక చెందును ముక్తి ॥వి॥ 825
గురుబోధ గొప్పదిగా వర్లించాడు.
లే, ఎన్ని దినములు (బతికిన | నేమిఫలము !
వీన్న పెద్దలు చెలరేగి |! చేరువేక
యన్న దమ్ములు నాప్రులు | నండె చనిరి
మిన్న మార్లము తెలియక | మెలలగి వేమ. 896
మిన్న మార్గము = తిన్న ని మార్గము,
తనవారందరూ మార్గము తెలియక చచ్చిరి. తానైనా సాధ్గించితే మంచిదని
చెప్పును,
తే. ఎన్ని చేవత లైనను | నీరహస్య
చిహ్న లను బటి కనలేరు | చిన్గయంబు
రి
తన్ను. దనలోనం గనుటయే | తన్మయంబు
చన్ను మోాజింగ నిదెమేటి | తెన్ను వేమ. 827
కపట రవాస్య తంతులు చేయు యోగులు తన్నుక చచ్చినా ధన్యులు కాలేరు,
ఆ. ఎన్ని నాళ్ళనుండి | యెనసిన మోహంబొ ?
చెలిమిచేత నుండి ! చెల్ల లేక
తేలి, దండి బిడ |! దాయాడు లనునటి
గ యు ర
(బాంతిచేతం జిక్క | బడీయెవేవు. 828

తరతరాలుగా వచ్చిన డాయాదుల్నాటి మోవాములోజడి కృంగివోతున్నారు
19

146 వేమనపద్యములు

ఆ. ఎన్ని ఫలములున్న | నేఫలంబెక్కుడు !
యన్ని సుఖములందు | నధికమేది)
* కన్నది కననిదయ | కనువ్రించు నారూపు ॥వి॥ 829
జ గణము పోయెను
అన్ని సుఖములలో ఆనందమిచ్చునది చిన్మయానంద దర్శన మే,
ఆ. ఎన్ని 1 భూములంని |! యేపాటు ప పడ్డను
నంటనీక్‌ శనియు |! వెంటందిరుగు
భూమిదు_త్తదెన | * భుక్తులు [కొత్తవా? 1॥వి॥ 880
బొశాం !=. 1 6 చోట్లు తిరిగి” 2 “ భూమొలు ??
ఎచ్చటికెళ్ళినా ఏమిలేదు. తేన్ను దాను 'తెలుసుకుంకే త త్వం కుదురుతుంది.
ఆ, ఎన్ని మతము లైన ! నేమంటత మైనను
సత్య మింతలేక | జాడ విడదు
సత్యము గలచేని |! జగతిలో ద్విజుండగు 1వి॥ 881
నిజమెన బ్రాహ్మణత్వము సత్యములో నే గలదు,
ఆ. ఎన్నియెన్ని పూజ | అన్ని చేసిననేమి?
భ్‌ క్రిలేని పూజ | ఫలములేదు.
భాక్సిలల్లు పూజ |! బవాుళ కారణమురా ! ॥వి! 882
భ క్లిపభావము బహు శార్థ సాధనమని పిళంశించాడు మనయోగి,
శే. ఎన్ని విద్యలునేర్చిన |! నెజుగరాదు
తన్ను నిర్గుణ మనడ్జ ప్పి | తాకవలెను
ఈ నిర్ణ యోనా సి 97 యన్నది ! నిండియుండు
గురునిబోధకు నన్య మే | రొలందివేవు. రిక్రికి
నిర్ణుణారాధన కాళ్ళత మన్నాడు,
క, ఎనుబది నాలుగులత్షల
యనం బరిగిన జీవరాను |! లన్నియు కడకున్‌
జనియించు విధము *ధరలో

వినంజెప్పినవాండె వెళ్ల | వేమన సుమా! 834
జ పాఠాం:- తెలిసీన, మనుంజుడెపోదారిగాంచు మహిలో జీవూ))

బినుఖది నాలుగు లతల జీవరాసుల ఉన్న వరన 'శేవున వివరింఛాడ్డు,

వేమనపద్యములు 147

ఉ. ఎప్పుకుజూచి నన్నితేర |! మేమియు(జూడక ము క్పినందగన్‌
రెప్పలుమూసి మూయకయు | రేయుబవళ్ళొకరీతి నుండలాం
దప్పుల నొందంజేయు, యమ |! ధర్నుని పాలికిం *జేర నేర్చునే !
జెప్ప (గనేమి వేమనకుం | జెల్లును ము క్తి నిధానమన్ని టన్‌! 585
పాశఠాంతేరము. 1 ** నొందనేర్చువే ))

కన్నులు మూసి గాని మాయక గాని చూపునుదిప్పి కనుబొమల మధ్యనిల్వీ
చెదిక్కు_నందుండు చిదా కాళము6 జూచుటయే 'ఖేచరీ మ్యద్రయని చెప్పెను,

తే ఎమ్మె కాండన 6దరుణుల | శెచ్చరికగ
(భమ ఘటించుచు! దిరిగిన | పాపి తుదకు
(గమముగా యమభటకోటి | గాసి వెట్టుం
దమకపడి పూర్వదుస్థితిం | దలంచు వమ 886

ఎమి కాడు -- విలాసవంతు (డు. వ్ర్రీవ్యామోవాంతో తిరిగి చెడి చింతించ
వాళ్ళ నెందరినోజూచి యీవిధం గా వ్రాశాడు.

క. ఎరంగొని యెటుకను మరచెడు
పురమందును(జేరి గుజిని | బూర్లాతు డై
విరబిరం గుంభక మందుము
పరిపూర్ణ సమూగమంబు | పద్ధతి వేమా ! 887

కుంథఛకమన(6గా ! శేచించిన వాయువును బ్రహ్మారంధ్రమున మా (తౌ సంఖ్యగ
నీలుపుట యూార్గ్వకుంభక మనియు, _పూరించినవాయువును మా తొ సంఖ్యముగ
మూలాధారముగ నిల్పుట అధోకుంభకమనియు అందురు,

ఆ. ఎరిగి చేయుపూజ | మెన్న (శు వెడిపోదు
'మొదటిపట్టు, నెపుడు | వదలరాదు
మొదలు చెడినపూజ | మొనయట్ల నిలుచునా !? ॥వి॥ 888

ప్రకృతి రహస్యమును సమూలకంగా తెలుసుకొని పవ ర్తించాలి.

ఆ. ఎతీలగిన శివపూజ | యెన్న (డు జెడివోదు
మొద లంబట్టు పట్టు | వదలరాదు
మొదలు విడిచి గోడ | తుదింబెట్టంగల్లునా 1॥వి॥ 889
మూలబ్బహ్మను గుర్జించమని నోడనుపమానంగా ెల్నెను.

148 వేమన ప ద్య ము లు
ఆ. ఎజీంగి మనసుంబట్టి | యేకాంత మునంజేర్చి
పరుంగు విడక భావ |! పరమునందు
త్రరములాని బయలు | దాకుట పరమగు ॥వి॥ 840
నిశ్చల చిత్తే కాగ తతో నిర్మలాన్ని భజించుట నేరయోగి లశం.
శే, ఎజిగ మరలిన దోడోడు | శేమిలేదు
పోరి గురిమించి యుండు#ు | పూర్ణ పదవి
యెందు జూచినిం |! బరివూర్ణ మందంోరి
యందుకొని పూరి(జెందుమో | యవనివేవు.
ళ_క్రివ౦ంచనలేక సచ్చిదానందమూ రిని సమీక్నీ ౦ంచనున్నాడు మనకవి.

ఆ. ఎటీయగి మరల తిరిగి |! యీకాంతమును గోరి
పరుగు లిడక యోగ ! పథము బట్టి

841

పరముయగోరి మించ | బరిపూ రి జెందురా

842
ఛావా వేశం లేక పరబ్రహ్మను ను ర్జించుటయే జ్ఞానికి లక్షణం.

ఆ. ఎజుక కన్నను సుఖ | మేలోకమున లేదు.
యెొబుక నెజు(గ | నెవని శెజుక లేదు
యెజుకసొటి దెబుకి | యెబుకయె త తంబు ॥వి॥ 843
బ్రహ్మను చెలిసికొ నుటకు బ్రహ్మజ్ఞానము కావాలి,
ఆ, ఎబుకగలుగు నాతం ! జేయాూార నుండక
తిరుగనేల ? దనదు ! దివ్యమైన
పండు పండ వెనుక ! ఫలము లేకుండునా ! వి 844
బ్రహ్మా జ్ఞాన మున ్హహోశ్నుము తప్పక సిద్ధించగలద న్నాడు,
కే ఎలుక దోడ్కొ-నిం దత్త్వంబు | నెజుంగు పెట్టు
లెటుక (ధథొల(గినం ద త్ర్వంబు | నంచశాదు
యెజుక మణుపుల కందని |! యిరవునుమి
మెజుగ౧సచుండెడి ఛానినే | యొంచిచేమ. 845 గ్‌

తత్వాన్ని చెలివీకొనుటకు ఎరుక సవోయంచేగాక మరొకమారము లేదు.
ల ళ్‌
గోప్పుపారు గనునొనిన పఒంజోతిని పట్టుటకు రాచచాటని వేమన మాట,

వేమనపద్య్య ములు i49

కం. ఎలుకను బుట్టును దనువులు
ముజికిని దాముజుగు6 దనువు | మోయుటగాదా!
యెబుకలోల తనువు |! నొందిన
మజీయును జనించుజుట్టు ? |! మహిలో వేమా! 846
సృష్టి, స్థితి, లయములకు ఎరుక కారణమన్నాడు,
ఆ. ఎబుక నెంచిచూడ |! నెజిగంచు చుండును
బరము. దాకి చూడం. | బట్టువడును
గుజికి బయలు. జేర | గుణరహీతంబురా ! ॥వి॥ 847
జ్ఞూనంవలన లత్యాన్ని తెలుసుకొనినవో సుజ్ఞాని కాగలడు.
ఆ. ఎటుక నెజి౧నేని | నెటుకయీ సాధించు
నెబుక లేని యాత. | జెజబుగభబేండు
యెజుకలేని యెజుక | నెజుగుట త త్త్వ్వంబు!వి॥ 848
బ్రానంలో విజ్ఞానాన్ని జాశమన్నాడు అదే తత్త్వం.
ఆ. ఎటుక మటుపులందు | నేమేమి తోచిన
సరికి గుతీయెకాదు | సత్యమునకు
బరమ నిర్షుణంబు. |! బాటించి కనవలె ॥వి॥ 849
గుణరహిత చిత్తంతో సత్యాన్ని గాహించమన్నాడు,
తే. ఎలుక మజుపులు ! గానిది మెజులేగు
పరమ పరిపూర్ణ సుఖమూాని | పట్టలేరు
ఉరుము బెదరని గుజిగని |! యుండలేరు
నిరుపమానంద సంతృప్తి | నిలుప వేము. రిక0
లోక సహాజములను చక్కగా చిత్రం చేడు,
ఆ. ఎబుక మాలుజీవి | యెంత కాలంబున్న
డచ్చి పుట్టుచుండు | సహజముగను
యెబుక మరచుచోటి | నెజుగుట (బహ ాంబు వి! 851

ఎరుక లేనిమాటలు = తెలివి లేకపోవ్యటు ; తెలివి లేనివాను ద్వంద్వములలో
బక్కు-దురు,

150 వేమన పద్యములు

* ఆ. ఎబుక మాలువాడి. ! "కేసుమి చదివిన
జదివి నంత సేసె ! సద్దుణియగుం
గదిసి తామరందు. | గప్పకూరద్పున్నట్లు ॥వి॥ 852
పాశాం ఏ- “ ఎబుకలేనివార | వేమేమిచడివిన ౨)
తామరాకుపె నున్న కప్ప SPUD బ్రహ్మకంటె అధికురాలనని జగ
పంకములో యధారీతి భృంగును అశ్తే అవివేకి ఎంతచదివినా ఏంలాభం లేదు.
ఆ. ఎజుక్‌ యుంకువాని | కెబుకయే యుండును
యెజుక లేనివాని | శెజటుక లేదు
యెబుకలేని యెబుక ! నెబుగుట తత్త (౦బు Ey రతి
అతీత విషయాన్ని ఆకళింపు చేసుకొనుటయే త త్హగజ్ఞానమ,
ఆ. ఎజుకలేని దొరల | నెన్నాళ్ళు కొలిచిన
(బ్రతుకులేదు వట్టి | (భాంతి గాని
గొడ్డు టావుపాలు | గోకినా చేపునా ? ॥వి॥ 854
చక్కని నీతిని వాడెను,
ఆ. ఎజుకలోని జగము |! నెండాశయూచిన
గుజి॥ి బయలగబాకి | కోోర్కెలడంచి
సరికి బయలు నంటి | సంయమి గావలె వి! న్‌్‌ స్‌
షడ్డుణాలను విడచిన సంయమి కాగలడని చక్కగా సరసో క్తి చే వ్య క్రంజేజాడు,
ఆ. ఎజుంగు వానిందెలుప | నెవ్వండై ననుం జూలు
వొరుల వశము కాదు | వోగుందెల్ప

నేటి వంకం దీర్చ | నెవ్వరి తరమయా |1వి॥ 856
“ తివిరియిసుమున చై లంబుదీయవచ్చు తవిలిమృ గతృప్షలా* నీరు దాంవవచ్చు |
తీరిగికం దేటికొమ్ము సాధింపవచ్చు చేరిమార్థులమన సు రంజింపరాదు *) ౮ రృృహారిని
అనుసరించాడు, గో

ఆ. ఎజ్జ్బదాని ముఖము | నే పొద్దు. జూచిన
(బమ్మీకై న(బుట్టు | దివు శ్ర తేంగులు
యిక్సై నవ్వె నేనిం | బట్టడా భూతమై ॥వి॥

అందమెన . క్రీ

857
త్ర్రలజాచిన ఎటువంటివా ఒరెన డిందుపడి కుందుదురని వె

సప్పెను శే

న మనవ ద్య ములు
భాగము అలాణిక భచ్తుని క ఆ

ఆ, ఎజ్జ నాడు చాని | నేపారయూత్సిక్సైగ వంఖ్య ......

వేకి పుట్టి వాల | వెజ్ణిపట్టు.
'బల్టుందెరచి ననిన | బట్టు జెన్ఫూ త్రంబు ॥వి॥
డ్ర్రీనవిరన చిత్త భాంతి కలుగును.
ఆ. ఎలమిని థీ నవంతుం | డెదిరిండన్నె అుంక
కన్ను గాన క్రిలను | గర్వ పడును
దీనుండై న వాండు | బేశ్రాళూ ధనికుని
నడుగబోవలన్ష | మగును వేము,

PT తే

చం (౯-9 తతదిళి ం ఉలి 6 కలినుశి 9 ఇచిన ప శవద్తునై

88

859

ధనమ దాంధుని దరిద్రుడు థనమడిగి తే తప్పక కష్టము కలుగును.

ఈ. ఎలమిని ధన కాంక్ష | ఇకొదుర తన్నె ఆు౫ని

కన్ను లాన కొల్ల | గరమునన్వు
పుట్టిన చెడుకజ్టై బుద్దిహీనపు వాని
నడుగబోన్ట కొప ! మంత వే,
థనపృమత్రుల స్వభావం వర్లి చాడు,
ఆ. ఎలిమి మత మటంచు | నెల్లమాంసముందిన్సి
మరుంగు వేరు చెన్సి | మధువు దావి
వావీ వరునలేక | న రింతు మూఢులు వి)

860

561

మత గోహ్యములని మవోదో ష్రూల్రక్ర్ర వాల్చ'డేవారియొక్క ప్రక క్రి,

తే, ఎలకుక్క_ల యెంగిలి | యిప్పుడు తెల.
బడుచు కుక్కలయెంగిలి | వా ప్రమాయె.
జెడ్‌పె యెంగిలియంతయు | గోనమాయె
నివమగువారి యెంగిజే | యెచ్చు వేమ,

జారస్వ భావనల సమత్వమును ఇాశ్చేడ్తు.

ఆ, ఎల్ల నేండు విన్న |! నేలా ననుగ్గాని
మనను నీలుపువా(డు | మంచివాడు
శివుడు భార్త క్రర ! | చింతింపనేలరా ! (|

ఎపుడై నా మనసు నిల్టినవా జే గొప్పవాడు,

562

868

159 వేమనపద్యములు

ఆ. ఎల్లలోకమందు | నేవస్తువున్న దో

తల్లి, వీల, సందు | తగులునదియె
నిస్తరంగ వార్టి | నియతిలోం జూడరా ! |వి॥ 864
సంర తా. = కదలికలీని ఆలలుగలసముదము (అనగా నిర్మలమనస్సు

ఆ, ఎల్లి, చేప్పు చేడు | యేలాగు, తనలాగు
యనుచు బలుకు చుందు | రఖల జనులు

శివుడు భార కర | చింతింపనేలయా ! వి! 865
“ సర్వమును విష్ణుమయ మని శాంతిబొందు ??” నిట వాకొన్నాడు,

ఆ, ఎలుక తోలు దెచ్చి! యేడాది యుతికిన
నలుపు నలువే కాని | తెలుపుగాదు ;
కొయ్య బొవు దెచ్చి | కొటిన బలుకునే)? ॥వి॥ 866
£9

ఆ. ఎలుక తోలుం చెచ్చి | యెందాక నుతికీన
నలుపుగాక నేల ! తెలుపు గలుగు?
కొయ్యబొమ్మం దెచ్చి | కొట్టి కే గుణియానె 1వి॥ 867
868, 869. 870. యీమాడుపద్యాలు, ఒకేభావం, కొన్ని పదాలు
మాత9౦ మార్పు.
* ఆ. ఎలుగు తోలుంబెచ్చి | యెంతగ నుదికిన
నలుపుగాక యిల | 'తెలుపులోల్లు
కొయ్యబొమ నెంత | కొట్టిన గుణియానె ? ॥వి। 868

ఆ. ఎవరిశెవరు గారి | కెవ్యరు రా౭బోరు
వయ గోరుహూంసం | గదియనొక్కి
శివుని రూపమూాని | సేవింప దొజుకొను ॥వి॥ 869
“ ఎవరికివాలే యము నాతీ రే )) అన్నట్టు మానవులు ఒకరికొకరికి సంఒంశ్ఫ
లేదు. సహాసాారమెక్కి. పృకబ్రహను జూచుట జన్మ సఫలత,
శే, ఎవ్వండజ్ఞాన | తిమిరంబు నేపువమూవి,
జ్ఞానమను | వెన్నె లందొప్ప (బూన్సునేని.

వేమన పద్యములు

జం[దుంబోలినల గురునండ ! సాధకముగ.
గూడిననుగాని తీజదు | కోర్కె వేమ.
అజ్ఞా నాంధ కారము, సుజ్ఞాన చంద స్పర్భవలన నశించును,
ఆ, ఎవ్వం డేమెజుంగు | నింపై న వస్తువు
చేహ మేమెయుంగు | దివ్యబోధ
విధము 'బెలియ' గోర | వేదాంత మెబుంగుడీ వి!
ఆసలువస్తువును "ఊలియగ సాధ్యము కాదు,
ఈ ఆం ఎవ్వరి గుణజాల ! మేమున్న మానదు
చక్క_సేయ రాదు | కుక్కతోక
గడుసురాలు మగని | గంపతో నమ్మురా! వి!
* 1 పాఠావా “ఎవరెవరి గుణము 'లేమెన మానవ్ర >)
సహాజనీతులు పూత;
ఆ. ఎవ్య ెజులో కోండ | నెప్పుడు పోవునో
పోవు జీవ మకట ! | బొంది విడిచి
యంతమా[త మునశె | యపకీ ర్మి నెజుగక
వీజటుగ6 బడును నరుండు | వెల్తే వేమ.

158

870

871

872

878

జనన మరణములు సహాజములు అయినా అహంభావపరులు అనాదిగా ఉంటా

మని ఆనుకొంటారు,

తె, ఎవ్వ'రెజుంగని తత్త్యంబు | నెజుంగు కొట్లు !
లోను జూడంగ జూడంగ | లోకవుగును
దలంపు మజపులు దాటుకే | తేన శ్రాయంబు
నిత్య పరిపూర్ణ సానంద | నిరతి వేము.

(్రహ్మానంద పు బాటను చాకును వేమన,

తే. ఎవ్వరెవరన నేనను | నేమెటింగియొ
తా నెవండై న జెజుంగని | మానవుండు
యడిగినపుడై న లత్యుంబు | నమరంజేయం.

గొంత తెలిధొడి గాదయా |! వింత వేము
మూలనూ[తం డలియక్ల నాల మురుస్తుంటారు,

20

874

875

154 వేమనపద్యములు

ఆ, ఎసంగు వే త్తయనుచు | నెటు రేయీోనరు
'ల్వేయు మార్షములను | వేలుపజుండు
యవని సృష్టికర్హ |! యంతకు గురుంజెన్న 1వి॥

సర్నేశ్వరుండు సమ స్తమున కధిశారి.

ఆ, ఏండ్లు రెండుందిన్న | నిల పైని స్తంభించు
M౧ ఎ —0
నేండ్డు మూండుందిన్న | నిహము వెలయు
యేండ్లు నరుండు చెలిసి | యే ; యోగిగావలె 1వి॥
$

ద్వంద్వములను (త్రిగుణాలను విడువమన్నా డు,

ఆ, వఏకచ[క ధరుండె | యెల్పలోకంబుల(
చాక మెతలీంగి యేలు? | (బభుండు గాడు
రాకపోక లడంచి | రాజిల్లు మదిలోన ॥వి॥

- విష్ణువు పాలనక ర. లయక ర్హ శివుండు,

శే, వక మతమని నమె డి | పోక విడక
తాకి పరమును బయలున ! చానుజేర
సోకి నుండియు బండుజే | నూటి యగును
గాక వెరమార్గములనమ్మ | గాదువేమ.
సోకి = ఆవహించి; నర్వ'సమక్వ మే శాంతినిదానమని వేమన సూ క్రి,

ఆ, ఏకమవుర యు క్కి | పాకంబు గమకించి
సోకి పండు జెల్ల | సూటియగును
దాకిి తాకి మిగిలి | తళుకొ త్తవలెనయా ! [వి

స్వయంప కాళత్స్యమును సం వాదించమన్నాడు మనరవి,

ఆ. వక్రమునను. జూడ | నెజటుక యుకంబాను
భువిని సతిని. గూడు | పురుషువమూాడ్కి
లోక కాంతునట్లు | లోపల వెలుగును [వి

. బృక్ష్మణముతోజూచిన అవినాభావ సంపత్తు గలుగును,

876

877

878

879

580

881

వేమన పద్యములు 155

ఆ. వకమెన దాని |! నెక్కడంజూతురు ?
పాకమెటింగి చెపు ! పరు జెవండు ?

లోకమాయం జూడ | లోవెలీనింజెరా ! 1వి॥ 882
పాకము == పరిపక్షము 3 క అహం(బహా౭._ న్మీ 3) అను ఆక్యో క్షి నిట
వాకిొవ్నా డు,

ఆ. ఏకమైన వర్ణ | మెట్‌౧ిన యోగికి
ఖరము నెజిగిజూడ | ఛావముంవమ
నాకృతులనుజేరి | యన్నిటండానాను 1వి। 588
““ మయా[పనసన్నేన తవాగ్దు చేదం రూపం పరం దర్శిత మాళ్ళె యో గాత్‌ |
"తేవోమయం విశ్వమన న్స మాద్యం యన్వేత్వ దన్వేన నదృష్టవూర్వం ?*
భగవద్గీ తా వాక్యం,
క. వకంబే (బ్రహ్మంబని
(ప్రాకృత వై కృతులంటెలిసి | పరిశుద్దుం డై
యేకంబగు మదింబెలిసిన
శ్లోకము మోహాంబులేదు | సారిదిన వేమా. 884
తాప(త్రయములు చాపుటకు ఏకో నారాయణుడే సమర్ధ (డు,
క్‌, ఏక(బ్రహ్మము నిత్వము
వై కృతము లనంగందగిన |! వన్సువులెల్ల
న్నేకత్వంబని యెజిగిన
జోకంగాం గలుంగు ముక్తి | సులభమువేమూ ! 885
ర్‌, వక్రబహ్మామె నిత్యము
వైకల్పిత మైనయట్టి | వస్తు వు లెల్లన్‌
యేకత్వంబని యెజింగిన
శోక్రములేకుండ ము క్కి ! సులువగువేమూ ! 896

ఆ, వక్రరూప గుణము ! నెంచెడి గురిలోన
పాక మెటియగ పూర్ణ ! పదవి యందు

తేజముయిన బయలు | తెలియుట మోక్షంబు ॥వి॥ 887
సర్వ (తా (ప్రకాశించిన జ్యోతిని వర్శించుకే మోక్షము, |

156 వేమనపద్యములు

ఆ. వకరూాప మమరం | నెండాంకం జూచిన?
బోకయెజుక వలన | బొందుపడదు
తాక్రిమదిని నిల్పి | తత్తర మొందకు
సీకు నిహము పరము |! నెగడు వేవు

నిహసర సాధ నానికి పర్యబహ్మాను పట్టు కొనుశు ము క్రి;

ఆ, ఏకవర్ష మందు | నెలుకగలి' యోగి
పరుల చెణి(గి పూర్ణ | పదపియందు
యూదరణములందు ! నన్ని (టడానగు వి!

ఏకవర్ష ము = అవిరామంగా ;
సమదృష్టి సత్యాన్ని తెలుసు కొంటుంది.

ఆ. ఏకసమమునందు | నెజుకగల్లినయోగి
పరుల నెజతియగి చూడ | ఛావమందు
యాశ లేక మించి ! యన్నిట చానగు ॥ని॥

అబీ యిది,

కం. ఏకాంత మరవ! ౫న్లోని
లో కాంతీము .వేరంచోయి ! లోబయబలబగునా.!
పాకంబు ౧బూనిమించున
సీక్రింపగు చిత్సరంబు |! నెలవగువేవూ !

పద్దతి కెలిసుకొన్న ఫలము బొంకును,

కం, వకాంత మిరవుగన్లాను
శ్రీ కాంతుని, (బ్రహ్మామయునిః ! జినయు( బరునిన్‌
నాకార రూపుసాక్షి ; ని
జాకారమె పరమపదని |! యారయవేనూ !

(ఉమూ ర్యా కార మె దివ్యపద ము,

ర వకోబహ్మ మనంగా
వైకల్సిత మెనజగము | వారల కెల్లన్‌
పాకారత౦ము లుడింగిన

నోకము "వాహన | శుభమగువేమా |!

,

వేమపపద్య ములు 157

కే వగతినిం గోరివేడిన | నేమిసుఖము !
రాళ, లోభ గుణంబుల |! వొాగుపజుచి
యోగ, మందును నిల్సిన | నొనరుము కి
ఓగులకు నెట్టు లభియించు | నోరివేమ. 894
రాగ, చ్వేపాలను పట్టిన తెలివితక్కువ వారలకు ము క్తిరాదని వేమన పలుకు,
కం, ఏగుణము లాపడల నిడు
నాగుణము లడంపవలయు | నాసక్తుండె
యేగుణములు మేలొనరుచు

నాగుణముల ననుసరించి |! యలరుచువేమా |! 895
తన్ను దా విమర్శించుకొని మంచిని చేపట్ట మన్నాడు.

కొం, ఏగో(తము మాశెకుకగు
నాగోతము నందు రూపు | ఐలుపో, యెరుపో(
యేనోతము ెలివిపరుండొ
యాగో(త్రము చానింజాూప | నగురావేమా! 896
గొతేము - బలమైన వస్తువు.
బలముగ లవస్తువు రూపము జూడికుం జా చేపట్ట మన్నాడు.
కం, ఏచవి దొరికిన ! వాల్లరు ?
వాచవికిని నిత్యమున్న వాక్యంబులచేం
జూచిన * పడుచులు, వెరచిన

యాచందములాయె జగము ! లన్నియు వేమా! 897
పాఠాం:- 1 నొౌల్లరు 2 చయ్యన.

కం ఏచవి చారికి నోౌల్లరు
* వాచవికిని సతమటన్న | సాక్యంబుల చే
జూచిన బడుచులు వెఅచిన
యాచందమె జగములన్ని | యాయినువేమా ! 898

చి రెండు పద్యాలొశే పోల్కితో నున్నాయి.
తూశండు పద్యములు పేమగార్చి వాకొనెసేమో ?

"158 వేమనపద్యములు

కం. ఏచిన పంచేంద్రియ సుఖ
నచ వ్యాపార ముడిగి ! నిజముగందానై.
లో చూపు చూడ నొల్లక
వావా (బహ్మంబు వదల | వలదుర వేమా! 899

పంచేం(దియ ఉ న్నాదాన్ని తగ్గించి భగవన్నామస్మరణ విడువ వద్ద న్నాడు.

కం, వచూడ్కి-.నిలిచి యుండునొ )
యాచూడి-ని బట్టిమదిని | నాగాదనశే
శేచక, పూరక, కుంభక
సూచన పరవమనెండుం. బయలు | చూడము వేమా! 900

రేచక, పూరక, కుంభ కాల్లో పరిపూర్థాన్ని చూడమన్నాడు. .

కం, వజనుండు గుణకదంబము
సిజగమున. బట్ట 'నేర్చు | నిమిడిక పడలా
నాజనుయ ము క్రి కర్షుండు
0౮౭
రాజిత పరిప్యూర్ల ! హృదయ |! రంజిత వేమా! 901

పరిపూర్ణ (ప కాళముతో రంజింపంబడిన వృదయంగలవాడు వేమన,

నే. ఏడ, మదినోవ ఫలమేమి | యేరు నిన్ను.
దిట్టగా నేమి ? లేక, ను |! తింపనేమి
కలుగు భువి లాభలోభముల్‌ | కాలమహివు
యనుచు సరిపెట్టు కోరాడె? |! యరయ వేమ. 902
ఏరు = యొవ్వరు ; శాంతి కాముకత్వమును చాశేడు,

ఆ. వడు నై దు,నార్కు | నెనిమిది తొమి ది
యెమి కోట్టునుండి | యెట్లు తిరుగు !
వాడి వాడి నంత | వాడదేయదియేము ? 1వి! 908

ఏడు=-వ్య సనములు, Os పంచేంద్రియములు, 6 -— షడ్డుణములు ,రి==-అష్ష మవ
డి
ములు, 9 = నవరం[భములు,

వేమన పద్యములు 159

ఆ. ఏడు నైదు, నారు | నెనిమిది, యొక్కటి
యోడలోన నుండి | యోరసిల్లు

యోడ, యెక్కి తిరులస ! నొడయంటదె తత్త (ంబు ॥వి॥ 904
యీపె వివరించినవి శరీరములో ఒకటనం గా మనసునకు సంబంధించియున్న వి,

మనసున కగధిపత్రి బుద:
ఆ, ఏడు మతము లందు | నెనసీ చూడణగంబోవ
లింగ మతము కన్న | లేదు మతము
మతము మాలమెటు(౫ | మర్శంబు లేదయా ! ॥వి॥ 905
శైవము, వైస్పవము, గాణాపత్యము, కాపాలికము, పాషండము, అమహ్వైతము,
ెతము, యీవఏడింటిలో శెవము గొప్పదని అభిమానంగా మనకవి చెప్పెను,
ఆ. వడు మార్గములను | నేకాంతమునం జేరి
యాడ్రి వాడ్సి ముక్సి6 | గూడి వేడి
జాడ, లోనబయలు, | సాధించి మనవలె ॥వి॥ 906
1 దానము, 2 ధర్మము, 8 సగుణము, 4 (పతిమార్చనము, ర్‌ జపమ్ము

es

6 తపము, 7 రు ఇవి సప్తమోక్ష మార్గములు.

ఆ. వజె యక్షురముల నీయంద | మొందిన

నందు నిందు ముక్తి ! యలరు, చుండు

నందు నిందు. దెలియ | నదియెపో (బహ్మంబు ॥వి॥ 907

సపాక్షరములుగల మహోామం|త్రము జపించిన సర్వమూ సాధించిన వాడగును,
కం. వీత త్స మమరం గోరెదొ !

యాత త్త (ము సరిగ నడుపు | మారసి స్వరముల్‌

ఖ్యాతి” వర్ణము లెన్న క

యాతురత న్నిలుపు మదిని | ననువుగ వేమా! 908

సర్వశాస్త్ర విజ్ఞానాన్ని తెలుసుకొమ్మన్నాడు.
ఆ, వదికులము నీకు? | నేదిస్థలంబురా !

పాదుకొనుము మదిని. | బక మెజింగి

యాదరించు దాని |! నవలీల ముట్టరా ॥వి॥ 909
కులమూ, [రో లేనిదే పర(బవ్మాం దానిని మనసులో నిల్బుకోమన్నాడు,

160 వేమనపద్యములు

ఆ, వది కులము నీకు +? ! వేష మతంబురా ?
పాదుకొల్పు మదిని | బక్వ మెజింగి
యాదరించుడాని |! యంతము తెలియుము

మ రెండుపద్యా లో శేరీతిగానున్నాయి. కాని, కొద్ది తేడావుంది.

శే, వదికోరిన నీకోక్కె_ | యొబుకయనగును
యెదికోరిక నింజెనో | యిరవునగును
సాధు విడ వకు ధరలోన | సముము లేదు
కోవిదులకిది తెలిసిన | గురుత వేము.
కోవిదుడు = పండితుడు, సాధువిద్య _ వేదాంత విద్య.

తే, వది దినకయు౯ (బతికిన | నేమిగలదు )
వాదునకు(జిక్కి-€ దక్కని | వరుసగనుము
భేదబుద్ధిని (జూచిన |! బెనగబోదు

సమత. గలవాడు యోగ్యుండు | జగతివేను.
యు. త్వమునకు సాటిలేద న్నా డుం

కే, వదియేదని మదిలోని | పాదుంభెలిని
కాదుకాదని పరికించి ! కనులుచెజుంచి
యాది మూలము గనుచుండు ! నాత వే త్త

చాననే పరమానంద । మూనువేమ,
విమర్భయుతే మెన బుద్దితో (గహించినచే విజ త.
rE స్త

కం. వచే వణుకును సనెంగిలి
సాదమె _నె వేద్యమగును ! జనువాసనచేం

చాదముల మోందంబడి తల
మోదుక్‌ొనుచు (మొక్క నేమి | ము క్రిరవేమా |

సాధించుకే (ప్రధానము గాని సన్యాసులకు సాగిలిమొక్క_రాదన్నాడు,

కం. వచేశము తిరిగినంబని
లేదంట ; తీనమనను కుదురు ! లేకుండ్షిన నో ;

910

911

912

918

914

వేమనపద్యములు

నాధారంబిశ నింతీయ
తాంచెలియుట మనసుళుద్ధి | తత్వము వేమా !

జ (ల అ అద ఇ
తలపుచ్చిన కుక్కా_వలె తిరిగిన తత్త్వము పట్టువడెదు

కం. వనాండు సుభిక్షము? తన
శేనాండిరవయ్యె ? నచటి | కేగుమృగంబుల్‌
తానున్న చోటు విసికిన
మానవులను జివుకనేల ? | మహిలో వేమా!

లోక సహజము,

కం వనెవ్వండ ననుతీలంపున
మానసమున (బొడమనీక | మనుజుండకటా !
కాన(డు తనసంకల్పము
మానక ననుగనుట యెట్లు ! మహిలోవేమూ !
తనకు తాను తెలినీకొనిన ధన్యుండు కాగలడు.

ర్‌ం, వపాపయమెనం జక్కొ-గం
బాపును గురుముర్శ ఘటిక | బవాజన్న్మతతిం
జూపట్టి యడ(౫గ.(దొక్కుచు.
గాపై మదిలోన వెలుంగు | ఘనముగవేమా !

గురూపటేళమునకు సొటియినది కుంభినిలో లేదని వేమన మాట.

ఆ. ఏపుమోర మదిని | నెంచి మించుటగుత్తు
రూపము ; (భవము లడంచి ! రూఢిపడలం
గాపురంబు శేరి |! కడగండ్లుమానరా! ॥వి॥

161

915

916

917

918

919

కడగండ్లు = కష్టములు ; ము క్తి కాంతా సంగమంబు మోక్ష(సపదమన్నాడు

వేమనయోగి,

ఆ. వమహాతు నందు | సీజగంబులు పుకు
ర
నామహాోతు శ్ర భజన ! యనువుమోజు
స్‌మ, నిష్ట నెజవి | నెమ్మాదింగనవలె me
21

920

162 వేమనపద్యములు

ఆ. ఏమి కాని దాని | నెబుణసట లత్ష్మ్యుంబు
సాముంజేసినట్టు ! సాధ్య పణిచి

నీమ, నిష్ట, వదలి | నిర్గుణ ముందరా! ॥వి॥ 921
పరాళ కిని పట్టు కొమ్మ న్నాడు,

"తే, వమి కానిది | పరత త్త ఏ మెబులేక
సోమయాజులు పశువుల | (సుకు డించి
సామ మేర్ప్చండ. జదివినం జావనేల !
బాధ కములగు -దుర్లుణ | పంకి వేమ.

922
' ౫ బొశాం3- “1 మెనది 2 జావవేల 1”)
యజ్ఞ ము చేసినవారు సోమయాజాలు పశువధను నిషేధించాడు,
ఆ, ఏమి కొంచు వచ్చె ? 1 నేవితాం గొనుపోవు ?
బుట్టువేళ నరుండు |! గిట్టువేళ
ధనము లెచటి శకేగ ? | డానేగు నెచటిక!ి [వి॥ 923

పంచభూ తాళ్ళక మైన శరీరము పంచభూతేములలో కలుస్తుంది,

ఆ. ఏమి చదివియేమి? | యొజుకలేకుండినం
జదువులందు బరమ | సాఖ్యమగును
మాన్నసై క్యముననేె | మజిము క్రికలుగురా వి! 924
నిజమెన చదువుచదివి నియమముతో నీలోనీవు యైక్యముగమ్మని నికరముగా

ప్రకటించాడు.

ఆ. వమిసాధనముల నంద ! నేమిఫలము ;
తామసాన్విత్‌ మగును క్తి | దగలంబెట్టి ;
నీమనిష్టలు మదియందు | నెరపవలెను
మనసు నిలకడ. గనునట్లు | మనంగ వేమ, 925

సాధన చతుష్టయము వలన సాధించేది లేద న్నాడు,

కం. వయడంజూచిన (బహ శ్రము
సీయడ నాయెడను గలండు ! నిబిడము గాంధా

వేమనపద్యములు 168

జాయను వెలియె తో చెండు
శ్రీ యంబగుబట్టిబయలు | స్థిరముగ వేమా ! 926

“ ఏకే నారాయణో హరిః ”) అనునట్లు చితించెను,

కం, వరా! జీవికి చేహము
పోలా యెర( వొద్దు వోయెం | బుణ్యముంగనరా !
మాజాడని మనుగడకుం
జేరెడు వఏధమెలింగిమించి | జతపడువేమూ ! 927
మనుగడ = (బతుకుట.
మనుగడ మంచిచై లేనే మనిషి,
కం. వరాళమైన పదవిని
మారకుండై చూచువాండు ముహితుండు సుమో :
చేరువ జిత్తను మింటను
బోరినం బరిపూర్మమమరు. |! బొందిక వేమా! 928
పాళా; చేరికయగు చిన్నింటను 00
ఏరాళము == అధికము ; మనసు దగ్గరనున్న మహిత (ప కాళమును మన్నన
కం. వీరికి దక్కని చిన్గయు
దారికి దోడ్చ డెడు | నెజుక తనలోందానై
పోరుచు బై కొనుచుండును,
సారెకు సముయింప. జూడు | సరసత వేమా |! 999
బైకొనుట = అతిశయించుట,. చలనమును తగ్గించుట,

ఆ. ఏరుచాటి మెట్ట | కేగిన పురుషుండు
పుట్టి సరకుంగొనక | పోయినట్లు

యోగపురుమ( -డేల |! నెడలియాటించురా ! ॥వి॥ 980
కరీ రాథారాంతో జగదీళ్వరుని గు ర్షించమన్నాడు. పుటి == పడవలాంటిద,

కం, వరూప మెచట (జూచిన
నీభూపము కానువీంచు ! నిలికి తలవయా

164 వేమన పద్యములు

నిళూపమె తా నెజీగిన
థారుణిలో నీశ(రుండు | తాశ వేమా!

కం. వరూపు మదినినోరిన
నారూవే తోచు (భమల | నౌంగగాదనమిం
థారాళము గనుబహా శ్రము
కోరికలను మించిచూడం | గుదురునువేమా !

కం, ఏరూాపున |! నారూపము
లోరూపునం జూచుచుండు | లోకా రాథ్యుం
జేరూపుంజూచు | వారికి
నారూపైై కానువీంచు | నభన్రడు వేమా!
తనలోనున్న రూపమే తానంతటా చూడగలడు.
కం ఏవంక మనసు |! గలింగిన
నావంకను నిందియంబు | లన్ని యునేగు
న్న్న వంక మనసు కలిగిన
నె వంకకు నిందియంబు | లేగవ్రు వేమా !
అన్నిటికి మనసే (పానము,
కం ఏ.సూతము ! నాస్మూత్రేము
(శ్రసూత్రం బదియుం గాక | సిద్ధముగా
న్నాసూ తము (శ్రి సూతము
నా సూత్రము 'దెలియువాయడ |! నాధుడ వేమా!
వో “ విందు(త్రికోణ వసుకోణదశారయుగ
మన్య (న నాగదళ పోడశప(త్రయు క్షమ్‌
వృ త్రత్రయంచ భరణీ సదన[త్రయంచ

శ్రిచక్రరాజ ఊదితః పరబేవతాయ )) /
శ్రీచక్రమ పరచేవతా స్థానము,

కం వఏసూ(త మరసి ! చూచిన
శ్రీ సూ[తంబది యుకాక సిద్ధముకాగన్‌

951

982

988

9834

985

వేమనపద్యములు 165

నా సూత్రము త్రీ సూ[తము
నానూ(తముం చెలియువా(డు | నాధుండువేమూ ! 986
సెశిండు ఒశకేభావములో నున్నవి,

ఆ ఐకమత్య మెన్న | నాల్మగ లకు వాసి
మగనిబుదియెల | మగువ సెర్చు
యం మట్‌
దాని రవణంబె ! వాని లమ్షణవముగు!వి | 987

వాని = యీడు “ యధథారాదా తధా(పజా ’” ఆని వాడను,

ఆ, ఐక్రమత్వ్య మొక్క- | టావశ్యక ం'బెప్పు
దాని బలిమి నెంతయెన గూడు
గడ్డి నెంటిం బెట్టి ! కట్టశేయేనుంగు ॥వి॥ 988
వెంటి = గడ్డిపురి వెట్టుట వెంటి “ సంఘీభావం సర్వ కార్య సిద్ది )సౌవాడెను.

ళ్న

ఆ, ఐదు చక్రములను | నాదిని. బడనై చి
యెదు చ[క్రములకు |! నవల వెలసి
యెదు చృక్రములకు |! నడని జై లెతోంచు 1వి॥ 989

మూలాధార, స్వాధిష్టాన, మణిపూరక, అనాపహాత, విశుద్ధముల నెడు వదు
చక్రములను ఆక్మజ్ఞానంచే నరికి ఆజ్ఞాచక్రము గనవ లెను,
a By

ఆ. ఏదు చక్రములను । నాత్శలో "తెగేసి
యెదు చక్రములను | నమర చాచి
యెదు చకములకు నవలి | బయలుజూడు 1వి॥ 940

ఆ. ఐదునైదు నెన్న ! నై దింటిచే కూడు
మూడు' మూంటంజేరి మురియునొక్రటి
మురిసిన సకలంబు ! మోహించి యుండురా ! ॥వి॥ 941
పంచేంద్రియములు, పంచతత్యములు, పంచభూతములలో గలయును ; (త్రిమా

రులలో (త్రిగుణాలు గలసీ మనస్సు సంతోషించును, అప్పుడే (బహ్మోంనరిద ము
కలుగును,

166 వేమనపద్యములు

ఆ. ఐదునైదు నెన్ని | దాబును నొక్క-టి
'యోడలోన నుండి |! యోరసిల్లు
నోడయెక్కి- తిరుళస | నొడయడే? త త్త (౦బు వి! 942
906, 944, ఈరెండు పద్యాలు 2, 8 చరణా లాకళే.

పృథిపంచకము, ఉఆదకపంచకము, ఆగ్ని పంచకము, వాయుపంచకము,
అ 5'శపంచకము, యీయిరువది మైదు మనశరీరములో నుండు త త్ర ములు.

ఆ. ఐదునైదు నైదు!నైెదింటి చేకూడు
* మూడు మూంటచేరి |! మురియు నొకటి
మురిసిన సకలంబు ! మోహించి యుండురా ! |వి॥ 943

x 948. 945 ఒశేరీతి, పృథివ్యా పై బచోవాయు రాకాళములుర్‌ శబ్ద, స్పర్శ,
రూప, రస, గంధములు 5; వా కాణి యా ల ర్‌ త్వక్చతుశో్ళోత
జిహ్వూఘాఛణములు 5 యీయిరువది నింశలతి త త్రగములందురు,

ఆ. ఐదుయకురముల ! నానంద మొందిన
నందునిందు, ముక్తి ! నలరు, చుండు

అందు నిందు. బెలియు | నదియెపో (బహ శ్రంబు II 944
పంచాక్షరీ మవిమంతు మే ప్రథాన మన్నాడు,

ఆ వదు వర్ణ ములను |! నానంద మెజటిగిన
* నందెవొంది ముకి, |! యలరుచుండు
నె దులోనం జెలియు |! టదియెపో (బహ ంబు వి! 945
946, 947, ఒశేరితిగా నున్నను, భావం చేరు.

శివపంచాక్షరి = నమళ్ళి వాయ; నారాయణ పంచాతష్నరి = నారాయణాయ ;
పాపములను వోనొట్టును,
ఆ, ఏదు (వేళ్ళ బలీమి | వహొస్తంబు పనింజేయు
నందొకండు, విడ్డం | బొందిక చెడిపోవు

స్ర(యుడోక'(డు విడిన ! జెడుదడా పనిబల్ఫి Ey] 846
టీక మత్య మును ఊల్ఫెను,

వేమనపద్య ములు 167

ఆ ఐనదాని కింక ! కాని దానికినై న
నాడువార్తి మాట | లాడువమన్న

సాహూసమున సెక్కు. ! లూహలు పనుతురు ॥వి॥

947
ప్రతిదానికి ఆడువారు ఏదో మిషకల్పించి అల్లరి జేయుదురు,

ఆ. ఐననారలంచు | నాప్తులటంచును

బందుగులన్సు నమ (శ | బాడింగాదు

తనకు నైన వాండు | "తానుకాకింజేండు? ॥వి॥
“ యెవరికి వానే యమునాతీచేే **) చాడెను,

948

కం ఒంటరిగా నున్న ప్ఫుడు
కంటికి, మింటికిని, నడుమ | గాపురముగ నీ
యుంటను గన్లొని | పిమ్మట
జంటించు జితాత శ్రమయుని | జపమునవేవూ ! 949
ఏకస్థలమున ఏ-కా(గతతో (భ్రూకుటిని వీకీంచ మెను,
ఆ. ఒంటి కంబమందు | నొనర6 గంక్రణమాను
యారు కంక్రణముల | నమరనిల్సీ

యవలదాటిచూడ | నది పరమాతు డా [a]
౫ 1 వొఠాం = స్తంభ.

950

- ( అ
చంద్ర నాడిద్వారా షట్న(క్ర ముల కు ల్తేజంనించిన సై లే ఏడవ చ[క్రమెన సహ
(సారమునకు వచ్చును,

ఆ. ఒంటి కంబమందు | నొనర. జూ చెడుజ్ఞ పి
గూడి, యాడి, పాడి | కోళ్కెందీర

మేడ దాటిచూడ ।|మితిమోరు చుండురా ! ॥వి॥

951
సవా సార చ(క ముద్వారా విజ్ఞానాన్ని వీక్షీంచమన్నాడు.
ఆ. ఒంటి మేడలోన | నొనరంగ్గం జూచిన
మంటి, మింటి నడువు |! మహితవుగును
గంటిజ్యోతి మిగిలి |! కలియనెక్కుమువాంస ॥వి॥ 952

ఈ సాశకారంచ నిరాకారం నిరుణంచ గుణాల కల తత్త్వం తేత్సరమం బ్రహ్మా
ఇతివేడాంత డిండిమః”) యిది పాటించిన గోప్పవాడగును,

శ685 వేమనపద్యములు

కం ఒకచిన్న బిలము బొరణా
సకలంకుని తేజమండే సావరణం బై
నికరంబుగ. జూపట్టును
సకలంబును సమయంజూడు ! సరగునవేవూ ! ॥వి॥ 958
“ఓ ఆవిద్యోసాధికో జీవో మాయోపొధిక ఈశ్వరః మయావిద్యా గుణొత్రీతే
ఇతి వేదాంత డిండిమః’)” అనుకరించెను.
కం. ఒకటని శెండని యెన్ను చుం
(బకటితముగ లెక్క పెట్టం | మైకొనుచుండు
న్ని కరమున నెజుక దాటిన

సకలేశుని గాంచుటదియె | సరసమువేమూ ! 1వి॥ 954
గణింప వీలుగాని జగత్క_ ర్హను తెలుయుటయే పరమార్థము,

కం. ఒకటను జలే ధరవే
ఆొకంటను దాం గూడీవుజ్‌గి |! యొకటను నుండే!
యొకటం బుట్టట కాచుట |
నొకశు సుఖముననె ! యుండు నుర్విని వేమా ! 955
శ్లో! ,యదానందరూపం (ప్ర కాశస్వరాపం నిర స్హపపంచం పరిళ్ళేదళూన్యం
ఆవాంబ్బివ్మావృ శ్రైక బ్రహ్మం తురీయ పరబ్రహ్మా నిత్యం తచేవాహా మస్మిన్‌ ఆను
నూక ననుసరించెను,
ఆ. ఒకంట, శెంట్క మూయ |! యోగీందులనుళహాడి
యుదయ పర్వతంబు | మొదటలగిరుల
_కమమెణింగి యృల్ల | ఘనపట్టణము లెల్ల
క్‌రుండొక్క-డేలు ! వినరవేము. 956
జ్ఞూానోదయమున తిమార్తులనులనాడి పుపంచాతీతుండు కావలెనని వేమన
నూ_క్ర్‌.
ఆ. బఒకటికింద నొక్క- | టొగగుణకముం బెట్టి
సరగుణ గుణియింప | వరసంబెరుగుం
నట్టి రీతినుండు |! నాదార్యఫలములు వి! 957
వేమనాగారికి గణిశ్వాస్త్రమునందుగూ డా అభిమానమే !

వేమనపద్య ములు

ఆ. ఒకటి[కింద నెక్క- ! టొనర లబ్ధము వెట్టి
వలనులూా గుణింప |! వరుస బెరుగు.

నట్టిరీతి నుండు | నౌడార్న్వు ఫలములు ॥వి॥
శెట్టింపువలన ఎక్కు_వగును,

ఆ. ఒకటిలోనం గొట్టి | యొకటిలోననె పెట్టి
యొకటిలోనుజూడు | మొక కుచమూాపు
యొకటి యందెదూడ ! నొనరంగము కిరా! |వ॥
అన్నిటికీ ఏకత్వమే ఆధారం, -
ఆ. ఒకండు పిప్పి జేసి యొల్లక విడాదిన
వీపి కాసంజేయు | వేదవిటుండు
కుడిచి వేయు పుల్లె ! కుక్కలు నాకవా? ॥వి॥
విటుల కుటిలవ ర్థగాలకు చక్క_గ ఉపమానం జూపెను,
ఆ. ఒకడు మూడనేలం |! నొకడు మెచ్చంగనేల
* నొకండు పొగడనేల | వాసనేల
యొకనిశైన హెచ్చు ! వుర్విలోనెవడయా ! 1వి॥
* యతి తప్పింది. అందరూ సమానులే !
కం, ఒక తెకు లోలత [(భమయక
సుకుమారుండన్ని రుచుల జూడ వలెయణో!
సకల వనంబులఈ. దుమ్మెద .
మకరందము. (గోలినట్లు | మహిలో వేమా!

169

050

959

960

961

96

విలాసపురుషుడు తు మ్చెదలాంటివాండని గమ్మత్తుగా వర్ణించాడు మనక్షవి,

కం. ఒక దినమును నొక నెలయును
(బకటితముగ నొక్కొ_యెడు | భావింపంగా,
నిక యుగముల కీలెక్క.యె
సుకరంబగు జగములందు. |! జూడర వేమా !

కం. ఒక దినమును నొక నెలయును
నగణితముగ నొక్క- యేడు | నరులకు నటుడా

968

170 వేమనపద్యములు

యుగ, యుగముల, కీలెక్క_లు
పొగడొందును జగములందు ! పొలుపుగ వేమా |! 964
కాలమానము కూలంకషంగా యిచ్చాడు.
ఆ. ఒకని. జెజీవెదమని | వుల మంచదెంతురు
తమకు చే కొజటులరు | ధరను నరులు;
తమ్బు( జెబుచు వాడు | డై వంబుగాదెకో ! వి! 965

ఆ, ఒకని. జెబుతు మనుచు | నుల్లమంటెంతురు
తమకులలుంగు చేటుం ! చా మెజటులక
తము శ జెబుచువా(డు ! దైవంబు గాండొకో ? ॥ఏ॥ 966
పెశిండుపడ్యాలొకశే రీతిగానున్నాయి, పదములు కొద్ది మార్చు మాత మే,
చక్క-నినీతులు మిక్కు.టములగా వాడుట వేమనకల వాటు,
కం, ఒక్‌ పద్యంబును మదినిడి
(ప్రకటితమగుం గుట్టుందెలిసి | పరికించినచో
సకలంబును (శుత్యర్థము
నికరంబగుం గురురహస్య | నిలయమువేమా ! 967
ర గురువాక్యం శాత్రచృష్ణం తృత్తీయ మాక నిశ్చయం ౧) వాటెను,
కం, ఒక (బహ్మాండముందలంచినం
(బకటింపగ రాని వనగ | బవాలోకంబు
నికట ములై యెట్లుండునొ !
యకటా ! మోతాండవయు | లట్టివె వేమా ! 968

వో. 6 న పుణ్యం నపాపం న సౌఖ్యం నదుఃఖం | నమం[తో నతీరం నవేదా నయజ్ఞా౩
నహింభోజనం నై వభోజ్యం నభో -కా చిదానంద రాపళ్ళివోవాం శివోవాం ?)
వాడను,
అ. ఒకరి నోరుగొట్టి |! యొనరభక్షింతురు
వారి నోరు మిత్సి | వరుసంగొట్ల్టు
చేపకిల్లనుిభోవి ! చేపలు చంపును
జనుండుచేపపిండు. ! జంపు వేమ. 969
ఇ పొఠాం:- 1 యొకరు 2 పీండునేల (పిండుంబెద్ద) తి వానిబట్టి.
ఫీరిడు = సమావాము, అల్బులను బల్లిదులు భక్సీంతురళ్లే నీతిని న్లూచించెన్లు:

వేమనపద్యములు ii

ఆ. ఒకరి కీడువేశి | యొక్కంరి కియ్యండు
ఒకరిమేలు వేజె | యొకరి కీయ
కీడు మేలు, వారు ! పోడిమించెలియరు ॥వి! 970
మంచిగాని, చెడ్డగాని మన స్ఫ్సునుబట్టి యుండును,

"లే. “ఒకరి యెంగిలి నోటను | నొనర నుడువ.
దారక (బహ్మమై యిల ! దనరుల్గాటె?
యందజో తీజుచిన మది | మెంగి లన
యెొంగ్శి అంగిలి యననేల ? |! నిశనువేమ, 971
రామనామమే తారకము; “రా యనా! తత్పదము “మా
యన6గా |! త్వంపదము, ఆ రెండి మైక్యమే తీత్వమని * సప్పకోటి మవహవామం(తం
చి త్రవిభ్రవ కారకమ్‌. ఏకమేవ! పరంమం(త్రెం సరురిక్యక్షరద్యయం 0)

ఆ, ఒక సందులో దూరి ! యొక సందులో వచ్చి
యొక సందులోండాగి ! వెజపుంజూపు
వెజపు పుట్టినచోట | వివరంబు చూడరా! వి 972

“నందు హై తత్‌ పరమాత్మల యొక్క_ కలయిక నీమనసులో నీవు చూడుము,

ఆ, ఒక్కఫఘటము లోన | బెక్కురూపులు నిల్పు
నన్ని, యెన్ని, రూపు ! అసంగు దుండు
నవియు6 దోలలౌనేని ! నన్నియు జై కను
నాత ॥ తత్త్వ మిట్టు ! తొర వేమ. 973
సర్య మూ సక్వేళ్వరుని "స్వరాపమే |
ఉ. ఒక్కొ-(డు రోగియాయె మతి | యొక్క_(డు దిక్కుల భోగియాయె వే
లీక )-(డు 'త్యాగియాయె | నటు డొక్క-6డు చక్క-నిరాగి యాయె దా
నొక్క. డుజ్ఞాని యాయె ! విను మొక్క మహాత్ముని. గానమెచ్చటన్‌
నిక్కు మివన్ని రూపములు | సికునుం జెల్లుచునుండువేమనా?) 974
(బ్రహ్మా చేవుండు కడుపున బంగారము గలవాణాయెను. శివుని ఖిముటన,
విష్ణువు భోగములను, దవ్షీణామూా ర్లి మహాయోగి, అర్హ నారీశ్వరండు ' 'కామా స్తకుండు
యీూవివరించిన రూప పమాలన్నియు జీమునకులలవు 3 బం-గారు ఫచృశాయలుకిన
సన్యాసి యయినవాడు, సకలభోగము లనుభవించినవాడు ను మవోత్యు. రై న.
బొందిన వాడునగు వేమన సర్వ'సమర్థుందు. గ

0 జీమనపద్యములు

ఆ. ఒక్క తనువునకిలం | బెక్కు పాట్లనుంయడీ
పెక్కుదినము లెల్ల6 | (లి, (వేలిం
యగ్నిలోనం బడునొ ? |! యలనక్క-పాతొనొ |

'తెలియుమయ్య ! యికను | చేవవేమ. 975
శరీరరినరించి పొట్టుబడుదురు, బేహమ సీరం,

ఆ. ఒక్క-తల్లి కడుపు |! ! నొనరలా పదిమంది
* పుత్రులు జని శ్రచి | పుట్టి వెనుక
ఒకరికుండు బుద్ధి | యొకరికి యీడు హరుడు ॥వి॥ 976
పాశాం :- 1 “ వసుధలో”) * ఈపాదం గణభంగంగాను, తేప్పుగాను
వ్రంది. ఏక గర్భజనితులయ్యు వేరువేరు విధంగా ఉంటారని వేమనసూ క్తి,
ఆ. ఒక్కతోలుందెచ్చి | యొనర బొమ నులేసి
యాడునట్లు చేసి ! యక్తై వె చు.
మట్‌ Cy. Om
దన్నుదిప్పు వాని | దానేలలానండో ! 1వి॥ 977

జగన్నాటక నూ(త్రథారుడు జనుల నాడిస్తాడు,

ఆ, ఒక్క త్రో లుందెచ్చి | యొనర బొమ నుజేసి
యాడయ౭ేసి తూల ! నవనివై చి
తన్ను నట్టిరీతి | తనర నాడించేటి
వాని తెలియేేమి ! వొనరు ? వేమ 978

ఆ, ఒక్కొ-నెంగిలిం గను ! నొనరలా. దలచిన
(బ్రహ్మా యెంగిలామె | బహుగతులను

యిందటిని దలంచిన |! నీనోరుగాదెకో! ॥వి॥ 979
జగత్తంతా ఎంగిలని చకి గ్రానినీతి చెప్పాడు మనకెని,

ఆ, ఒక్కం(ఫొద్దు వుండి | వరము౭జెందెదమందు
శెండ్రిచత్తురు మాల ! బండ జనులు
యొంటి (పొద్దుచేత ! _వతములుండం నేల ? 1వి॥ 980

* 15 పొదాలలో యతి తప్పింది. 2వ పాదంలో గణం తప్పింది
(పతేములు ఉపవా సాొల్ని విమర్శిరచెను,

వేమనపద్యములు 178

ఆ, ఒక్కొ (పొద్దుచేత. | (బక్క లెండును గాని
చిత్తమల్ల గురుని. |! జేరబోదు

మూలమెటుంగ నతండు | ముక్కుండుగాడయా ॥వి॥ 981
ఉపవాసమువలన కృశించుటకంశు ఉపాయంతో అపాయం తప్పించుట
ఉత్తమోత్తమ మన్నాడు మన వేమన,

ఆ ఒక్క-(పొద్దు లుండి |! మొగి సళ్ళ మునింగ్నయు(
గూడువండి వేల్పు. | గుడువు మనుచు

దానినోరు గొట్టి తామెల్ల 1 తిందురు ॥వి॥ 982
నా నాతిళ్ళు తినుట "సై వేద్యాలని నవ్వాడు మనక వి,

ఆ. ఒక్క్ట(వొద్దులున్న |! నూరంబందిగ. బుట్లు
డి కు
బృధివి దపము సేయం | వేధ యగును
నిగిడి శిలకు (మొక్క- ! నిర్జీవు తొదురు 1వి॥ 988
ఒంటిపూట ఊపవానం పందిగా పుట్టుటకునూ రాళ్ళకు _మొక్కు..ట శవమమ్ర
టకు కారణములు, ధన్యత్వమునకు తప సేమాలము,
ఆ. ఒక్క మనసు తోడ? | నున్నది సకలము
తిక్కాంబట్టి నరులు | తెలియలేరు

యిక నెజీగినడవ ! నొక్క-జే చాలురా! ;1వి॥ 984
యిక్కా_ == మౌర్షము, ఉనికి పట్టు ; మౌర్గముము జెలసీ నుసలుమన్నాడు,

ఆ. ఒక్కా యింటిలోనం | బెక్కు నుటములు నిలిపి
నన్నియన్ని రూపు | లలరుచుండు
సవని దొలంగనెని | నాయిల్లు బయలోను ॥వి॥ 985
బహుభాములు (ఇతికుంశునే; మరణిస్తే ఏమోలేదు.

వం, ఒచచ్చెది పొయ్యెదియును వుజీ
చ చ్చెడీదియు. గానతేరు | సహొజం బనుచున్‌
విచ్చల విడిగా చిరుగుచు

చిచ్చునంబడు మిడుతవలెనె | శ్నీతిలో వేమా! 986
లోక సవాజ నీతి చక్కగ వాడేడు,

174 వేమనపద్యములు

ఆ, ఒట్టవాండు క్‌ు | వొడల పురుయప్‌డు
వట్టియాశ కీడు | వరుండుకీడు

పొట్టచేయి వాడు |! సుమ్మెప్పుడునుకీడు ॥వి॥ 987
నం|పదాయక విజ్ఞానాన్ని చమతాా_రముగా వాడాడు,

ఆ. ఒట్టు 1మాటనాలిం | 2 బోలిమాటల చేటు
పోటుమాలు బంటు ! కూంటివేటు

పనికిమాలు తొత్తు | భత్యంబుచేటయా ! వ! 988
పొఠాం:- “1 మాలు “ * లి ఓలిమాడల చేటు)”
సర కాల నిరూపించాడు,

ఆ. బడల బూది పూసి | జడలు ధరించిన
నొడయండగును ముక్సిం |! బడయలేండు
* తడికె బిజ్జుపెట్టం |! దలుపుతో సరియొనె ? ॥వి॥ 989
పాఠళాం :- 3 “దరికి ౨౨ ఈఈ తుడుక 0
బూటకపుయోగలకు బుద్ధివచ్చునట్లు గా శుద్ధమైన సూ కులువాడేడు,
ఆ ఒడలి మెబుంగుజూచి ! నడ సాబగునుజూచి
వంకకొొప్పు€ జూచి | వనిత. జూచి
విటులు కడుపులోన |! వెతనొంద కుందురా ! 1వి॥ 990
మందయానల ఆందాలజూాచి విటులు డెందములో కుందు తారని ఆందం గా
ఇప్పుడు,
ఆ. * ఒడలు నల్లనై న | నోరుపుగల సతి
గుణము * మేల్చియిటి | కోటివేయు
(సాత్‌ యెనుముపాలు |! రోంతనవచ్చునా ? 1వి॥ 991
పొశాంతే := 1 “ ఒసోలు శిధిల మైన నోన్రైన సతియైన ౨) 2 శ ౫లిగచేని?)
యెనుము = గేద; గుణవతిని భునమంగా (వళంశింవాడు,

ఆ. బడలుపెంచు లంచె | యుబ్బ సంబున నై న
నూగి విటుని మోంది' |! నొదిలా నేని

పంది కొక్కుమోంద | బండి క ల్వడ్డట్టు ॥వి॥ 992
fC)
మదోన్మ త్తతేగల మది వతిని ఒండిచక్రముతో పోల్చాడు,

వేమనపద్యములు

ఆ. ఒడలుపెంచు లంజ | వుబుసు పోకలకునై
నొక్క విటునిమిోద ! నొరిలానేని
పంది కొక్కుమో:ంద |! వడగండ్లు బడ్డట్టు వి!
కామో(దేకముంగల (శ్రీకి కాముకులెందనై నా గడ్డి పరకలే |
ఆ. ఒడలు బడలంజేసి | యోగుల మనువారు
మనసు కల్టషమును | మాన్చ లేరు
పుట్టమిోంద( గొట్ట | భుజగంబు చచ్చునా ? ॥వి॥
ఉపమానములు వాడుటలో కాళిదాసుని శిష్య డే మనకవి,
ఆ. ఒడ్డును పొడుగైన | గడ్డంబు నిడుపై న
దానధర్శ మిడక | దాత గాడు
యెనుము యొచటనై న | యేనుంగుం బోలునా ? ॥వి॥
డాబుకబురు చెప్పేవాడు దాతేగాడు.
ఆ. ఒడ్డు బొడుగుగలిగ్ని | గడ్డము బొడవెన
దానగుణము లేక ! దాతయగునె!
యనుము గొప్పదైన | చేనుణసం బోలునా ? ॥వి॥

కం! ఒడైడు సతి వలసపెటుయగునె?
జడ్డునంబడీ తిరుగుగారక | జూరుం డగునా?
2 యడ్హాదిడ్డము తిరిగే
'తెడైజుంసనె? పాలతీపు | తెలియమువేమూ |)
పొఠాంత $= 1 ఒ ధైయువతి ౧౦ 9 6 యడ్డము దిడ్డము 00
జడ్డిగముడా సాలు, యధా ర్థాన్ని సుబోధకంగా వాకొన్నాడు.
ఆ. ఒడెవానికి గుటు | తోర్చి చెప్పినయాని
Go
తెలియయణబుడద దాత | తేట లేక
చెడకొడురు తండి | చెప్పిన వినండుగా ! ॥వి॥
య్‌
ఆ. ఒదిగి యొదిగి గురువు | నొప్పుగా నొప్పించి
మదిని నిల్సి జాతి | మమత విడిచి

కదియుచుండుమయ్య |! కలకాలమొకరీతి ॥వ॥
కులాన్ని తొలగించి గురుతు తెలియమన్నాడు,

175

998

994

995

996

997

99%

999

176 వేమనపద్యములు

ఆ, ఒప్పలేని పెండ్లి | నొనర నేయంగరాదు
కోడి *పంబెముజూద | వాడరాదు
కొట్టి కట్టక మునుసపె |! తిట్టనేరాదురా ! వి! 1000

1. 2 గణములు తప్పినవి,
లోకనీతులు చెప్పుటలో ఆంచెవేనీన చేయి మనవేమన

ఆ. ఒరల కొటకు భూమి | నెరపెడివారలు

నవని పతికి వళ్యు |! లననారు

పాలవంటి కులము |! పన్ను వెట్టినవారు

వాకెటు౧గరు కాపు ! వారు వేము. 1001
కాపులు వ్యవసాయమే ముఖ్యం గా జూాదుకొంటాకు గాని స్వతం[త్రత చమ

త్కా_రములు కోరరు,
ఆ. ఒరుల నొరులలగడవ |! కుండ (బంధింప

లింగం డేమి దంగి |! లించినాండు

చేహమందు శివునిం | చెలియంగచేరరో |వి| 1002
లింగాథారణ కాక ఆక్కలిం గార్చశే అధికమన్నాడు మనకవి,

ఈ ఒల్ల నన్న. బోదిం | కొల్లి నెన్న రాదు

తొల్లి చేయునట్టి |! ధూ ర్తఫలము

యుల్లమందు వగవ |! కుండుటయోగంబు ॥వి॥ 1008
“ అవళ్య మనుఖభో క్తవ్యం కృతంకర్శ శుభా౭_శుభం 9) నూ కిని వాడెను,

క0. ఒల్లనిపతి నోల్ల నిసతి -

నొల్ల్పనిచెలికాని విడువ | నెల్తనివాండే

గొలండు గాండేధరలో

గల్లనికిం గలవె వేతి | కొవ్వు లు వేమా! 1004

కం ఓఒల్లని సతి నొల్టనిపతి
నల్లని చెలికాని విడువ | నొల్లనివాండే
గొలండు గొల నికిని మది

నెల్లడం గొమ్ములును గలవె? | యెందును వేమా |! 1005

వెరెండుపద్యా లాశేరీత్రిగా నున్నాయి, ఇవి సుమఫ్రీశతక పచ్చా న్ని
అనుకరించినవి, :

వేమన పద్యములు 177

ఆ. ఓగునోగు మెచ్చు | నొనరంగ నజ్ఞాని
భావమిచ్చి మెచ్చు. ! బరమ లుబ్దుం
బంది బురదమెచ్చుం ! బన్నీరు మెచ్చునా ? ॥వి॥ 1006
ఏవర్షంవారు ఆవర్గంవారినే మెచ్చుతారు,
అ. ఓగు బాగెజటుంగని |! యు త్త మూఢజనంబు
లిల సుధీజనముల | నెంచుకెల్ల.
గరినిలాంచి కుక్కు |! మొజీగిన సామ్యుమౌా Idi 1007
ఉఊపమానో పమేయములు ఉన్న తసాయిలో నున్నాయి,
డు
ఆ. ఓగ బాగెటుయని | వొట్రిమూఢజనుండు
యిలను మంచివారి | నెంచుకెల్ల

మృగముతోడ కుక్క | మొజీగిన సామ్యమా వి 1008
తారతమ్యములు తెలియక తక్కు చెక్కు. వలు నిర్ణయించు కెట్లు ?

షె

ఆ, ఓగు ల. వీడి | యోగి గాంవలెంజుమోా !

భోగ “మొసంగుయు క్రి. |! బూనరాదు “
సద్దుణంబు "మొదల. | జవిగానిచూడరా ! 1వి! 1009
భోగలాల సత్వం లేక సూర్జ్మపజ్ఞ సంపాదించి. పూజ్యుంయవు కమ్మని
సూచించెను,
ఆ, ఓగుబుద్ది విడిచి | యోగి గావలె గాని
భోగ మవురు యు క్రిం | బూనరాదు
సాగందోలి విదపం | జవిణొని చూడరా ! 1వి! 1010

ఆ. ఓజమాలు పొలి | యోలి మాడలవేటు

పోటు శెడలుబంటు ! కూంటిచేటు

పనికిమాలు దాసీ | బ_ తైంబుచేటురా ! ॥వి॥ 1011
ఆ. ఓజలేని యాలు |! యూలి మాడలచేటు

పాటువేని మగడు | కూంటిచేటు

పనికిమాలు దాసి ! బత్తెంబు చేటయా! ॥వి॥ 1012

హైశెండు పద్యాలు ఒకేఛాయలోనున్ననూ భావము మా(గ్రేంచేరు,
ఓజ == పనికిమాలిన; ఓలి — కన్యాశుల్క_ము,

గీతి

178 వేనునపద్యములు

తే, ఓటు పరులకు గబ్లించు | నూహ౭శెంది
కుత్పితులతోడం బనిం బడం ! గూడికొన్న
నప్పు డెక్చైన వారల |! యా ప్పతే* దన
గౌరవంబును మూపును | గాడ ? వేమ.
దుర్మార్గులకు దూరంగా నుండమన్నా డు.
ఆ. ఓడ సత(మెల్ల ! నొగి సము[దములోన
బండి సత(మెల్ల |! బై టనుండు
సాడు డాని సత ! మేడనో చూడరా ? ॥వి॥
ఆడుదాని (ప్రతాపం మగని దగ్గరే ?

చిత్రపదం. ఓన్నమళ్ళ్శివా యని | నారవించన విడిచి
శివునిప్పై జ్ఞప్తి యుంచి | చేయంగ స్మరణంబు
జగతి యీనరులకు జన్మ ! సాఫల్యమా ఏ!
శివపంచాక్షరి (శేస్టత్వము వాకొన్నాడు,
ఆ, ఓప్రగల్లుదు నని | యెక్కింత మిణికిన
నున్న వాసికూడ | సున్న చుట్టి

మూల జంకు లాగి | గలి సేయుదురయా ! ॥వి॥

1018

1014

1015

1016

వాసీ ౫ పేరు; మిణుకుట = లేనివి చెప్పుట; మూలజంకు == అసలు

విషయము.
తే, ఓర గంటను సంపద ! నొక్క-మాటు
కన్న జాలును గామిని | కాంక్ష౦జెందు
గాన నన్యునిగులసతి | కానకుండ
రతణముచేయదగు నెల్ల | రకును వేమ.

1017

“ స్ర్రీణాం ద్విగుణ మౌవోరః బుద్దిశ్చాపి చతున్తాణాః | సావాసం హెడ్డుణం

వైవ కామ మష్టగుణం భవేత్‌ ౨) వాకొన్నాడుం

అ. ఓర పడంగపాము | నొగిచూచు నేప్పన
చూూరు(క్రింద కాకి | చూచువిధము
యవ్వీధమున యోగి | యాంతరజ్ఞ వీచే
పొరంజూడ ముక్తి |! పదము వేమ,

1018

అసలె నయోగీందుని అంతర్యమును సహజ్‌ క్రిచే చక్కగా చెప్పెను,

వేమన పద్య ములు 170

ఆ, ఓర్పు లేని భార్య | యున్న ఫలం'జేమి !
బుద్దిలేని బిడ | పుటియెమి ?
ధి డ్‌ ల
+ సద్దుణంబులేని | చదువది యేలరా!? ॥వి 1019
నహాజనీతి ఉట్టి పడుచున్న ది

తే, ఓర్పు లేనట్టి వారల | కొరుల యశము
విన్నకొలందిని. బెంపొందు |! వెరి తెవులు
చాని పరిహారమునకునై | మానశెపుడు _.
తమ ఘనంబును జాటింతు |! ధరణివేవు. 1020

శే, జొచితిం గన్న వా౭డెపు | నర మయిన
డి 0౮?
గౌర వమ్ముును6 జబదవినిం ! గనుచు నుండు
సర్వజనులునుం బూజింప ! సంతతమును
దండిచా కీర్తి నార్జించు | చుండు వేమ. 1021
జొచితి = సహజస్వఫావము, గొప్పవాడు సర్వతా గౌరవనీయుడు,

ఆ. కెెనటంచు నొక్క-6 ! డాడిన మాటకు.
గాదటంచుం బలుక | శ్షణము పట్టు

డాని విలువ6 దీయం | డాతలు. దిగవలె ॥వి॥ 10292
మూథాత్మునితో ముచ్చటిం చడం ముప్పు,

ఆ, పెొననంగ వచ్చు నైనది | కానిది
యన్యు. డెదుటనుండి ! యడుగండేని

నిలిచి యడుగువాయ |! కలిగిన నిలువండు ॥వి॥ 1028
వాచాలుని అక్షకాలు వాకొన్నాడు,

తే బోను వేమనచెప్పిన |! యాతే బోధ
"తెలియనేరని యజ్ఞాని | చబెలెల్ల(
దలనుం బాసిన వెండ్రుక | వలెను జూడ
భు క్రి ముక్తులుగానరు | భువినివేమ, 1024
వేమన చెప్పినవి వే కో కులని చాటాశు,

ళీ

180 వేమనపద్య ములు

ఆ. పెర యాడుదాని | నా(బవ్మా సృష్టం చెం
బురుషుపాలిటి పెను | భూతమట్లు
దాని వలను జిక్కొ_( | గాని వాడుండునే వి॥ 1025
శ్ర్రీదగ్గర అడక త్తెరలోనున్న పోకచెక్క_వలె నుగవాడుండును, \
ఆ. బిర యెంత వార |! లల్లరి మానవుల్‌
(ప్రభువునై న గేలి |! పజతురెన్న.
'చాం 'దెగించువాండు | దంజియొా భువిలోన ॥వి॥ 1026

ఆ. జెరసుండు నీకు | వారసుడాంగాక
వేశ్వయందుం బుట్టి | విధవ కొడుకు
సీవ్ర పోయినపుడు | నీక న వదలునే? ॥వి॥ 1027
కౌెరసుండు = తనకులసతియందు గల్లినవాడు. వారసుండు == వంశానికి
సంబంధించినవాడు, జారత్వందూష్యం.
అ. ఆల బడీ (కమపద్యాలు సమా ప్తము,
క
"లే, కంకణము? గట్టి ఎక_వల్య | కర్ణ మండి
యంకురింపలో6 బరిపూర్ణ | మభినుతించి
జింక తలుపు వెలుగందం. | జిన్మయంబు
జేరనై నదియే ము క్కి ! దారి వేమ, 1028
కర్ణము = పని, కార్యము ; కంకణముగ ట్టి = ఒేపనిని పతా ; జింక
తెలుపు = ఈళ్వరుండు (చంధద్రుండు) ; అంకురింపంగ = మొలక లె త్తం,
ఆ, కంకుభట్టనంగ | గాహాోయములుంగట్టి
కొలి ధర్మరాజు | కోరి విధటుం
గాలకర a గతుల! గనిపెట్టవ లెనయా ! |వి॥ 1029
పొం౦డవాక్లాతే వా సక థ యి-చ్చట "పేర్కొ నెను,
ఆ. కంచిపురమున నున్న | కరిగిరి వరదుని
మనను. దృఢము? జేసి | * (మొక్క లేక
వేదు కార్థముం జూడ |! వెళ్ళిపోదురు నరులు ॥వి॥ 1080

“జ యిచ్చట యతి తప్పినది. [(మాన్సడుచును ఊం౦డవచ్చును,
(కరెగిరి) ఇందులో పదములు తేప్పినడి, కరి చర్మ ఛారియగు నీళ్వ్వరునకర్భము,

వేమన పద్యములు 181

ఆ. కంచుకొలిమి వుంచి | కరలోనిచ్చి దాన్ని
' వంచి ఆరినవెనుక | వంపుదీఆ

కాంచ కుమ్మరికాదు ! కమ రి కేతేగు వి! 10831
రోగ సాధన యోగుల శకేగాని యితరులకు గాదు.

ఆ. కంచెం డన్న ము? దినం | గా నేమి ఫలమయ్య శి
యోగ కడుపు జొరగ ! నిముడబోదు
నూటునోము లోొక్కొ_ |! మాటు జింకునంజెడు |॥వి॥ 1032
కడివెడు పాలలో చల్లచుక్క_వేస్తే ఎట్లు విమగునో అశ్వే యిట జారతేష్టము
ను దాహారించినాడు,
ఆ కంటి గంటిననుచు. | గ ర్నాధి కారంబు
వెంట గొనుచు6 జెనును |! వెజ్హంజనుడు

బట్టంబయట ము కిం! వాటించి చూడరో ! 1వి! 1088
డాందవికులు తెలియని పనులు తెలుసునని తిరిగ ఈ కెంటికింజెడిన శేవడు
లౌతున్నారు,

ఆ. కంటి కావరమున |! గానడు మరణంబు
మదిముచేత దత | మహిమ? గనడు
భోగవాంఛచేత. ! బురహరు( గానడు |॥వి॥ 10834
పురహరుండు = ఈళ్వరుండు (త్రిపురాసురులను వధించిన వాడు)
కం, కంటికి మింటికి, నడుమను
నొ“ంటరిగా. బయలునేరు | నొప్పు లోనె
జంటించి మనస్సు నొక్కిన
మంటను నిన్ను వచ్చు | మేలు వేమా! 1085
కన్నుకు సహ(సొరమునకో మధ్యనున్న _భూకుటిని తెలుసుకోమన్నాడు,
ఆ, కంటి మింటికి మధ్యం | జంటశూయక తాను
* ముక్యంటిలో నిలువ ! గలుణయ ముకి,
వేటికై న (బవా 3 సూటి | యెక్క-డిదయ్య !వి॥ 1086
జ గణములు తేప్పినవి. |
(భూకుటిని నీక్షీించుకే వేమన సువాక్కు.

169 వేమనపద్యములు

ఆ, కంటి దృష్టి చేత | గను విశ్వ మెల్లను
దర్చణంబులో బ్లం దన్ను నుచు
నాత్మతత్వ నూర. | మూవీతిం గనవఅె

నార్య దర్చణంబు | నందు వేమ. 1087
ఇది దర్పణకోగము, ఆద్దములో నిళ్చల చిత్తముతో మండలము తేన్ను 6
చాను జూచికొనిన యేహాపమునుందదు ; దీనినే దర్పణయోగ మన్నాడు, .

ఆ. కంటి మంట చేత | గామునిం గాల్చియు
- బెంటింబాయలెడు |! పెడ్ల వేల్పు
యు

పెంటి. బాసినట్టి ! పెద్దలుం గలరొకో ॥వి॥ 1038
పెంటి = అడుది ; ఇచ్చట పార్వతి. ఆందరికీ కోరికలంకురిందును,

ఆ. కంటిలోన మిన్ను | కలయికను ము క్రీ
నంటి తిరుయు వాంజె ! యవులుం డగును

వంటకంబు కొటురు | వాగ్ధాటి జూపరా |వి॥ 1089
(ఛూకుటీక ళల సా వీక్షీంపమన్నాడు.

ఆ కంటిలోనివానిం |! గఅకంఠళు. జెటుగును
గంటిలోని వాని | మింట జూండు

కన్ను, మిన్ను, హృదయ | కమలమంచెటుగును ॥వి॥ 1040
నేత్రనాడిలో గల (బ్రహ్మను హృదయకోశంలోేం జఊాంయమన్నా (డు,

ఆ. కండ కావవమున. ! గానండు మరణంబు
తను మదమునం గనండు | తత్వవుశై

భోగ వాంఛచేతం | బుణ్యంబు గానడు |వి॥ 1041
లోక నహాజము ; తనుముదము = శరీర కావరము,

ఆ. కండచక్కె.రయునుం | గలియం? బాల్చోసిన
దతిమి పాము తన్ను. | చాకు గాదె

కపట మున్న వాని ! గనిపెట్టవలెనయా ! 1! 1042
దుష్టులకు దూరముగా నుండుమన్‌ నీతిని బోధించాడు,

వేమన పద్యములు 188

ఆ. కండచక్కెటఆ లేన ! కలికి చేతిలో పెట్ట
సద్దుచేయక తినును ! సవతి కొడుకు
విషము చేతిలాంబెట్ట | విసిరి పాశేయడా.! 1వి॥ 1048

విచక్షణ బుద్ధిని వివరించాడు వేనున,

ఈ. కండలు (శాద్ధ దేవునకు? | గాలిన యస్తులు; భూమి దేవికౌ
వండినకూడు కాకులకు | వానికి గప్పిన గుడ్డ మాలకొ
మెండు ధనంబు రాజులకు | మేలగు భార్యలు మిండగాం[డ కే
నిండిన (పాణులందణికి | నిక్కము పాపమేదక్కు వేమనా ! 1044

“ శరభాంకలింగళతేకము ’” లోనున్న “* కండలు వహ్నొ బేవునకుం గాలిన
యమ్నులు భూమిబేవికిన్‌ ... ... ... ?) పద్యము ననుకరించెను,

తే, కండ లెముకలు నెత్తురుం | గలిగి తనువు
మూతే మలములతో నుండు | ముట్టరాక
కాయజుని బాణమంఛాసం ! గల్లి(జెడును
ఆసం బౌపంగ సీవిధ ! మరయు వేమ. 1045

కామముచేత మురికికొంయైన కాయమునే కాంక్షీస్తు న్నాండు.

ఆ. కండ లెల్హం నగోయం |! గా నేయజాలని
బండలోభి కాస ! పడినం గలడె!
కొండ క్రింద బసిండి | గోరినచందంబు |॥వి॥ 1046

66 అసాధ్యముంవార్సి ఆసపడరా?) దనే ఆర్యోక్తి ననుసరించాడు.

ఆ. కండు, ముక్కులు చెవులు, ! కలములచే మూసి
* నోటివెంటనులాలి | నేలవిడిచి
జనులు పమణ్ముఖమ్యుద | టనుచు బల్కుదురయా ॥వి॥ 1047
& యతి తప్పినది ; కనులు, చెవులు, ముక్కు_ను మూని బహిర్ముఖ మైన దృష్టిని
మనస్సును అంతర్ముఖము గా జేసి కన్తబొమలనిల్చి నాద, బిందు కళభం జూచు
షణ్ముఖి.

184 వేమన పద్యములు

ఆ, కండ్లు మెత్తగనొక్కి | గురునందుం జేర్చి కే
గురుని చిత్క_ళలన్ని | కండ్ల కిచ్చు
వున్న కావునవుంచె | వూరిశేమొచ్చురా! ॥వి॥ 1048
వూరు = శరీరము ; (బహ్మను-జెలసీకొనిన శరీరావసరముండదు,
ఆ, కంత కా శయిం[త్రు | కజక్‌ంళుడాదిగా
వింతగానుం (భమసి ! వినుకరెపుడు
కంఠరహిత మైన | కణకంఠుం జూడరా ి॥ 1049
కంత = ట్రీనుర్మ స్థానము ; త్రుథాంతి! స్టాణుడైన శివ్చ డే లాంగిపోయా
డని తెలిపెను,
ఆ. కంబముననుం బొచ్చిం | కడ లేజీపోయెడి
తెటు వెజబుగకయుండెం | దిరిగివచ్చి
'తెరువుందెలిసిం దాట | చేను డందురుగడా ! ॥వి॥ 1050
కొంబము == మేరునవ్రుకాటము ; తెలునుకోవలినీన స్థానము తెలిస్తే దేవుడందురు.
ఆ. కంబళ్రములుంగప్టై | గంతలంగజ్జల
బోడితలల సొంపు | పొల్స్పుమోణుం
గడుపు కొజకుం దిరు |! ఘనులౌదురా! వారు ॥వి॥ 1051
క0బళములు = రంగురంగుల నమప్పట్లు, లోకాన్ని మోసంజేసే విక్రారప్ర
వేపాల్ని విమర్శించాడు వేమన,
ఆ. కంబళములట్టి | గంతలు గజ్జలు
బోడితలలు కాని | బూంతచిరత
లాత్ర దేవపూజ | లవిసేయనేరవు |వి॥ 1052
చేనమువేని మో సంజేయుట (_గాసమునకేగాని మోజానికి పనికిరాదు,
తే కచముం గత్యుంబు, నోరును. | గనులు, మేను,
నాభియును, బాను మూలంబు | నాతిశెపుడు
నోర్వందగినట్టి గాలుతో | నొప్పుచుండు
నింత కేయేం నాత్శిపై | (భాంతివేము. 1058

5 _.

గాలు == చెడువాసన; (స్ర్రైసర్యాంగాలు దుర్వాసనా సంభరితములని వేమన
వర్గీ ౦చాడు,

వేమన పద్యములు 185

తే. కచ్చడముశేల బిగియించి | కట్టవ లెను
బుద్ది కుదిరికయుండిన | బోలుగోచి
'యేమిచేసెడి ? నదిలేమి? | నెంత బిగియ
గట్టినను ఫలముండదు | గాడెవేమ. 1054

౮ వాతోొ స్తే "పెదిమి లడ్డు నా ' ఏఏ సామెత వాడెను,

క, కచ్చడము శ్నే[త్రమయి తగం
దచ్చనంగాం ! జగముపు ళం | దాతలనాడే
యిచ్చటం గులజుం డెవ్వడు గ
సచ్చరితులె యందబునని ! చాటర వేమా! 1055

శ్నేత్రము = (శ్రీ యోని (భూమి) అందరూ యోనిసంభవులే హెచ్చుతగు
లేల?

ఆ. కచ్చమిద యాస | కనకంబుపై యాస
లేనివాడు పుడమి | లేనివాడు
కిలిగనేని యతడు ! గానంగరాడయా! |॥వి॥ 1056

కచ్చ = శ్రీయోని ; కాంతా కనకములకు శాంవ్నీంపనివాడు లేడు; ఉంజే
వాడు ఘను జే స

ర్‌ం కచ్చలు కామలు నాడ
తచ్చంగాం జగముయిక్తై | తాతలనాడే
యిచ్చట, కులజుం డెవడు ?

సచ్చరితులు నందజనుచు | ఇాటరవేమూ |! 1057
య్రవుున శుక్ల శోణితముల సంయోగమే పిండోత్పత్తి ; అయినచో కులయేల'

తే, కట్టికొట్లనుం జిక్క-దు |! కర్మఫలము
ముట్ట చాటిన మనుజుని | ముఖ్యముగను
గుట్టుందెలిసినవాండని |! కూడవలెను
రట్టతండు నేయగా విను | రహీనివేమ. 1058

సుకర్యపాసతో తేటగీతను అతిసౌంపుంగా నడిపాడు మహాకవి
24.

186 వేమనపద్యములు

ఆ. కట్టుబట్టం జూచి | ఘనత వెప్పగరాదు
కానరాదు లోని | కలిమితీనము

జంగమైనపిదప | జూతినెంచగరాదు !వి।
వేషాన్ని బటి విజానము తెలియదు.
6 భూ

ఆ, కట్టువార లేరి ! | కట్టనివాశేరి !
కటి కటలేని ! కఠు శేరి?
ర ౬
గట్రిపజుచి లెస్స | కనుగవ్‌ జూడరా! |వి॥

ఆటశెల(ది నటనా కొళలము(6ను ఆఅటవెలదులలో. జూపంగలండు,

ఆ, కక సురులాాడిెం | గట్టచెప్పంగ రాదు
"కానరాదు లోని |! క్రలిమితేనము

జింగమైన పిదప ! జూతినెంచగనేల ? వి!
జంగము == నిజమైన శివభ కులు.

ఆ కప్పైపైననున్న | కళక్టైకు ఘనమేమి?
చెట్టుపైన నున్న | చేరుఘునము
కె చెట్టుగలిసె | కటకటా! చై వంబు 1వి।

1059

1060

1061

1062

కౌ = శరీరము. చాహ్యశరీరము (పక్ళాశి గ ఆంతర శరీరము

పరమాత్మ స సంబంధము,

ఆ. క సైయందు నిప్పు ! గానని చందమో
తనువునందు నాత్శ | తగిలియుండు

మజుంగుబెలిసి శివుని | మాట్‌్మ-ని చూడరా! |వి॥

1060

క్ట == కొల్ల; హోమాశ్నిని నెల్లి బలుసు, రావికజ్బలు (దచ్చి అన్నిని

సృష్టింతురు, ఇది (పా-వీనబుషి సం(పదాయము,

ఆ. కడంకతోన నరుండు | కామంబులట్టిన
చిత్తముననుంజికిలి | చితరూపు
నై వడి నిలనుండు. ! ఘనుడాతదే సుమ్మి
యడవి యందొ | పల్లె యందొ వేమ.

1064

చికిలి అతినూక్ళు మైన; సశ్వ్య సర్య(తా న మకా భునతేగాంఛున్లు,

వేమన ప పద్యములు 187

ఆ, కడంక్‌ నఖలమునకు | నడినాళమందున్న
వేగుచుక్కవంటి |! వెలుంగుందిక్కు
వెల్లుకన్న దిక్కు ! వేణెవ్యరున్నారు ? ॥వి॥ 1065
నడి నాళము = (బ్రహ్మా నాళ ము, స్వయ ఏజ్యోతికన్న మిన్న యేమున్న ది?

ఆ కడ నిం[దెయములం గట్టి వేయగ లేక
చావువచ్చునపుడు | సన్యసించు
నాత్శజితముగామి | నందునా మోక్షంబు |మ| 1066

క వ ల జు ల్‌ ప
కాన య 7 "గన్టిము, (ససూతి ఛై రాగము,

ఆ. కడగి గాలివేని | ౫గనంబు భాంగిని'
బలు తరంలగలు లేనిం |! జలధి మాడ్కి.
నిర్వికారమునను | నిశ్చలత్వమున దా

నుండెనేని ముక్తి ! యొనరు వేమ. 1067
చలన రాహిత్యము లేని చిత్తముతో చక్కొ-నీ సొద్భళ్వముల నిచ్చెను

ఆ, కడంగినట్టి యాస | కడ తేజ నియ్యదు
ఇడుములందుం బెట్ట | యీాక్స్చులాని
పుడమి జనులభ కిం | బొడమంగనియ్యదు Idi 1068
“తృష్ణ ?) చేకోగము నికృష్టమైనదిని వేమన (ద్రుస్తాంతేముతీో స్పప్టిక రంచెను,

గీ కడణి సంకల్ప్సములనేెల్త | గట్టపెట్లి
‘Na ఈ లు
చిత్తేమున నేమితలంపక ! చితరూపు
ఎకె వడిని నున్న నాతండు | ఘనుడు దలంప

నడవియందునొ పట్టణ | మందొ వేమ.
చిన్నయ బ్రహ్మను య్‌ హక ణుుందడయి చూడమన్నాడు,

1069

ఆ. కడలి జోడ నలలు | కడు. జోద్య మైయుండు
మనసు జూడ (భమల |! మరగియుండు
ఇరముజోడ మనను ! పడుపాట దట్టురా ! ॥వి॥ 1070

(ప్రతివారు మంచికోసం ఎంచుతూ ఉండడం పకృతి సహజము

3

155

వేమనపద్య ములు

వం, కడలేని యాది కాలం

"జడం బడకుండగను జ్ఞాన | మెతుంగక యున్న
న్విడువడు జడవుతులను మతి
నడవుండి ఘనులెల్ల ముక్తి ! నట్టుగ వేమా! 1071

సుకిర్బపాసలో పోతనకు సహాధ్యాయుండనిపించుకొ న్నాడు మనకవి,

కం, కడు థరుండై యోగము

తొెడబడి తన్నెవ్యరెన | దూమీంచిన' దా
నొడలికి 'నేపాటొదవిన
జడియక సాధించువాడె |! సాధువు వేమా! 1072

ఎట్లి పట్టులనెన దిటతనముతో గుట్టును గు ర్రించ మన్నాడు.
ను వ రలు వేల ఎర

అ, కడుపుశింత మరులు | కళవళ పడుదురు

కడుపుకొజకు నూళ్ళు. | గహనములును
కడుపు కెట్టయయిన | గలుగును భు క్రిరా ! ॥వి॥ 1078

ఆ, కడుపుకేల మనస ! కళవళ పడియెదు

కడుపు కేడ( దృ_ప్తీ | గలుగసచుండు
గడుపు రాతిలోని |! కప్పకుం గలుగదా ! 1వి॥ 1074

ఆ. కడుపుకేల ? మీరు | కళవళ పజెదరు

కడుపు చల్ల పడ ! గలదు భుక్తి
కడకు రాతిలోనీ | కప్పకు లేదొవో ? 1వి॥ 1075

ఈ. కడుపు కొజిశె నరులు ! కళవభ పడుదురు

కడుపుకొటి కె యూళ్ళు. | గవానములును

కడుపున కెటులై నం | గలుంగును భుక్తిరా ! ॥వి॥ 1076

నాలుగు పభధ్యములు ఒళ్తేభొవాన్ని స్ఫురింపంజేసీననూ చిన్న చిన్న పదములు

నగి తాత్పర్యమార్చు నూచించుచున్న వి,

190 వేమనప ద్య ము]లు

ఆ. కడుపులోన వులము |! కడవువి మయొముకలు
కలదు మాంస మింత | కషప్పుందోలు
మలము నెత్తి మాద | మౌానెట్టు కలైరా ! వి! 1088
మంచి చెడుగుల కలయికరయీ [పపంచము,

ఆ, కడుపులోన మలము | కడ మెల్ల నెముక లు
అరసిచూడం బెద్ద | ముటీకితోలు
ఇట్టి డేహమునకు | నేమి సంసారంబు |వి॥ 1084
మల మూ(త్రముల కొంపకై మమత వద్దన్నాడు మనకవి.
ఆ, కడుపులోని మలము | కష్టమో యుండగా
నన్న మేమి కీడొ |! యని తలంచియె
ఉఆఉపమెటింగిన మనుజు ! లుపవవాసముందురు [వి॥ 1085

ఉపవాసదీక్షను (పశంసీంచెను,

ఆ, కడుపులోని రోత |! కడునోటి యుంగిలి
కడుగ వశమె (బ్రహ్మ | కొడుకునకును
సత్యమున్న6 గొంత | జగతిమై సిద్ధించు 1వి! 1086
(టహ్మాకొడుకు = వెటునంటివాడైనం ; యిదినుడి కారం ; సక్య నిష్ట జగత
సా జాపిం చెను,
ఈ కడుపులోనివాని | గానరాని నరుని
గష్ట పడుదురిం తె | కానిజనులు
హీన మెజుల నాతం |! డిది యేమెజుగునో? ॥వి॥ 1087

తనలో [బహ్న్మము దాకొన్నాడని జూపించెను,

౦ కడు బెద్ద పరాశరుడట
చెడు మాల గజిత కడుపున ! చెలగి జనించే
న్వడిం బెద్ద వ్యానుండా చెం
బడిదానికి జాతనుయ్యెం | వాడిగవేవమూ |! 1088
వశిష్టుని భార్య అరుంథతియందు జరోళరుకడం జన్మించెను, పరాశరునకు
నమోజనగంధియందు వ్యాసుడు జన్మించెను, అరుంధతి మాదిగ | యోజనగంధిబె స్ట,

వేమనపద్యములు 191

ఆ. కడు విచిత్ర నురయం ! గాముని యంతేంబు
పువ్వుబోడి చుక్క | బొట్టుం గన్న
గాంతిబెళుకుం. గన్న | గడుసాక్కుు పుట్టదా ! ॥వి॥. 1089
మన్మధుని మహాత్తును విశదీకరించాడు.

* ఈ కతేక నఖలమునకు | నడినాళమందున్న
వేగుచుక్కొ-వంటి | వెలుంగు దిక్కు
వెలు౧సకన్న దిక్కు | వేరెవ్యరున్నారు] ID 1090
శ యతి తప్పినది. కతేక అని ఊండకూడదేమా! కంటి పాపలో వలె (పపం
చానికి పరంజ్యోతియే గురి.
కం. కథలనలగా మునై్ననవి
కధ లెన్ని యొ చదివి చదివి | కలవరపడలా
బృధివిని మృతమిశ నిక్కము '
ముదమున (బహ్మాంబునంట | ము క్రిరవేమా ! 1091
ఎన్ని చదువుల చదినినా చావ్రతేప్పదు, “ యదృళ్యం౦ం తన్నళ్వం ౨?
. లే, కదలకుండల మదినిల్సి | కదిసిపట్టి
నిదురలో ని(ద్రణజూచుచు | నేర్పు మిగిలి
పదర కుంజెడు వాంటెవో | (బవ్మా నిభుడు
నిదియె సంతోషమునకెల్ల | నిజము వేమ. 1092
సుషుప్తిలో నూమ్మబవ్మాను కను గొమ్మ న్నాడు.
కం కదలని జీవములందును
దుద మొదలులో నాజు రుచులు |! తొలలగక యుండుం
గద'లెడి జీవములందును |
వదలవు కష్టంబు సుఖము | వసుధను వేమా ! 1098
చేత నా౭.. చేతనములు రుచులకు లోబడినట్టు నూచించాడు.
ఆ. కదలనియ్యుకుండ |! గట్టిగా లింగంబు
గట్టివేయ నేమి |! కల్లచేయు ?
భావమందు శివుని | భావించికానరో ! ॥వి॥ 1094

మెడలో లింగాన్ని బంధించుట-కాక అర్చక బంధించుటాధిక్యమ ని
అసలైన యోగి వేమన చెప్పేను,

199 వేమన పద్యములు

ఆ. కదలి తూర్పునందు ! ఘనత శోభిల్లగా
బరగ వర కఠారు ! పల్లె వెలసి
యచల నిష్టగూడ | నమరియుం డెదర మా | వ 1095
వేమన చరమ దళయందు వశించినచో శే * కశాకుపలె”?) అందుశ్తే వాకొ
న్నాడు, |
కః కదలెడు జీవములన్ని యు
తుద మెక్కును మంచి రుచుల ! దొలలక నుండన్‌
కదలని యాజీవంబులు

వదలక గర్వంబులడలో | వందలో వేమా! 1096

మనస్సు చెదరని వారికి మమకారము లేదని మహాయోగి వాక్కు. ; ముసలి
వాళ్ళకు జింహాభిరుచు లుండును,

ఆ, కదిమి మదిలోన సాగర | వున మెరిణి
సీది దాకెడు గురుళ క్రి | నివిడమైన
జపముచేతను తన్మయ | జూడం గనుము

విమల గుణరాజ | యోగీంద వేమనార్య ! 1097

మనస్సును సాగర తరగలవలె -చలించనీక గురుక్రీలక మెరి(గ గురుతు గాంచు
మని విమలగుణరాబా మహ ద్వాక్యము,.

ఆ. కదిమి మదిలోని సాగర |! గమనమెణిణి
యోదిదాటెొడు గురున EE చరుపణబఅచి
జపముచేతను దనయు. | జూడ గనుము

మానసము నిల్క_డనుగన్న | నానువేము. 1098
మిది పద్యము బోలియున్నది, శరణము మార్చులేనివో రెండూ ఒక శే,

ఆ, కదియబట్టి పహూంస | కళలంట గమక్షించి
సదయ హృదయమందు | సంతరించి

విదితేమెన బయల | వెన్నంటిచూడరా ! 1వి॥ 1099
పహూంసకళలనంటి ఆచలఖక్నాను ఆరయ మన్నాడు.

క, కదివాటీ పాముకాటును
నదరల నా విడుంగువోటు ! నలపులికాట్లు

వేమన పద్యములు 198

న్విదితముగ రామునేటును
బుధహిత మగు శిల్చితిట్టు | బొల్పగువేమా ! 1100
కదివాటు = అఆదిమిపటిన ;? కళాకారులను కసషెపెటిన కషనషములను
లు బ అ టల
గొందురని “పహాచ్చరించఛెను,

ఆ, కదురు మూనమునకు. | గజ్జుహారమునకు
గాపు జగడమునకు | ఖడ్లమక్సై
మూడు మొనలమిోద ! ముజ్జగంబులునన !వి। 1101
(త్రిసంఖ్యామానమును దివ్యముగా చెప్పాడు.

ఆ. కనకంబు నేయను |! కలియుగంబున జనులు
పచ్చనాకులు దెచ్చి | పసరువిండి
రాగి దుడ్డుకు సవిరి | రవళించి చూతురు ॥వి॥ 1109

రాగిని బంగారము చేయాలని రసవాదులు పడే తాపష్యత్రయాన్ని విళద్రీక'
రించాడు,

ఆ. కనక (గామమునకు | గారణ క ర్పలి
ట్రుండయగుచు నుభయు | లుండెశేని
గండ పశీయుగళ | ముండిన రీతిని
యుద్దిగూడు (బతుకు ! చుండు వేమ ! 1108

ఆ. కనక నగరమునకు. | గారణక రలి
ట్లుండనగుచు నిభయు | లుండెశేని
గండ పశ్నీయుగళ | ముండిన రీతియా 1వి॥ 110
(_గామాధి కారులు నసుకు గల్లించు కష్టాలు వాకొ న్నాడు.

ఆ, కనక పర్వతమున | గాపురముండిన
ననిమిే.శ్వరునకు | నాసవోదు
కనక కుండలములు | కర్ణుని నడుగజే ? ॥వి॥ . 1105
ఎంతటి వానికీ ఆశపోదు,

నీలి

194 వేమనపద్య ములు

ఆ కనక మన్న మంచి | కాంతల(టన్న ను
వలచియుందు చెంత | వారలై న
దోయజాశ్నీ. బాయు ! దొరలెవ్వరును చేరు వి!

కాంతా కనకములు కాంఠనీయములు,.

ఆ. కనక మవల దాటి | కడగండ్లు పడనేల |
మనసు నిలుపవలెను ! మర్శు మెరియగ
యినుము జేరి యగ్గి |! యిమిడిన చందమా 1వి॥
దుర్మాథ్గలను రకీ ౦చుటకు సన్మార్షుడ నేక పొట్టుయిడును,

ఆ, కనకమున్నబోడు. | కాముండు, భీముండు
మిగుల ేజవుంది | మెలంగుచుండు
వి తహీనుంజె న ! వెబులలో నేటు ॥వి॥
కు యి లు
ధనములేనివాడు దరి[ద్రుండు ; కాముడు = మన్మధుడు,

ఆ. కనక మృగముంబట్టి | కడు బోరి చంవీన
నరుడు రాజరాజు | నమి మాడం
దరముగాని కర్ణ | మరుగు ఊడానంటిరా ! ॥వి॥

“ వినాళ్రాలే విపరీతబుద్ధి ౫) ని వర్ణించెను,

ఆ. కనక మృగము భువిని | గలుగ దంచెజుగరో !
'రాముండెజుక గల్లు | రాజుగాం౭డె ?!
చేటుకాలమునకుం | జెడుబుద్ధి పుక్పైడు ॥వి॥

6 బుద్ధిః కర్మాను సారిణి ) రామాయణ్ణగాథ వాకిొచెను.

ఆ కనకమృగము భువిని | గద్దు లేదనలేక
తరుణి విడిచిపోయె ! దాశరధియు.
"జెలివిలేనివాండు | బేవుండెటాయెరా ? ॥వి॥

శ్రీరామచంద్రుని చి శ్లచాంచల్యసత్తువ్రను గు త్తగా జపించాడు,

యణ “గాధల

1106

1107

1108

1109

1110

1111

వేమనపద్యములు 195

ఆ, కనకమృగమువెంటం | గలదు తే దనుకొనుచు
రమణి విడిచిపోయె ! రామవిభుండు

తెలివి మాలినతండు | బేవుండెట్లాయెనో ! ॥వి॥ 1112
బం-గారముమో దాళకు, ఆంగ నామణి అఆళకు లో బడ్డాడు. |

ఆ. కనకమెడల మంచి | కాంతుల మెడలను
వలచియుందు |! చెంత వారలై న

తోయజాకీ బాయు | దొరలెవ్వరునులేరు ॥వి॥ 1118
న్లో! “ త్రుణాం ద్విగుణ మాహారః బుద్దిశ్చాపి చతురుణా
సాహసం పాడ్డుణం.చైవ కామ మష్టగుణంభవేత్‌. 09

ఆ, కన సొమ్ము లెన్నొ | కనకంబదోక్కొ_కు
పసుల వన్నె లెన్నొ | పాలొకటియ

పుష్పజూతులెన్నా | పూజమొక్క_ కుసుమ ! ॥వి॥ 1114
జేమన కవితో (పౌభవ మిందు వెల్లివిరుస్తుంది.

క. కనరానిది పరత _త్త (ము
వినరానిది గురుని నింద | విని కనియును దా
ననరానిది పెద్దలగతి

మనరానిది మూనపాని |! మహిలోవేమూా. 1115
తొొలినుడుల మలచి తీర్చిదిద్ది ఆబాలగో పొలాని కండించాడు మహాకవి,

ఆ. కన్నతల్లికి సమము ! కలిని యెవ్యరు లేరు
గురుభక్తి _కెననుం | గురియులేదు

ఆనందమున కేన |! ఆసెచ్చు లేదురా! 1వి॥ 1116
ళ6 ఆనందో(బవ్మా )” యను శృతి వాక్యము సూత్రీకరిం చెను,

ఆ. కన్న తల్లీదం[డుల | కాపాడ కిడిచితే
కనియు పెంచిన బుణము ! కలినిబోయదు
తలివండ్రులుసురు కంకు | తపము సిద్ధించునా ! ఏ! 111?

‘e మా తౌపితృభ్యోం నభః”) వక్కా_ణిరచెను. ఉసురు = మనస్సును
చిన్రక జేయుట,

196 వేమన పద్యములు
ఆ. కనియు. గానకుండు. | గడురీవి తోడను
వినియు వినకయుం౦డు ! విస్మృ్వయముంగ
సంపద గలచేని | సన్ని పొతముపూను వి!
“ యౌవ్వనే, ధన, సంపత్తి, (పభుత్వ మనివేకితా
యే'కై క మహ్యనర్థాయ కింవ చతుష్టయం ౨)
ఆ. కోనియు( గానలేడు | కదలింప- చానోరు
వినియు వినంగలేండు | విస్తయమున

సంపదగలవాండు ! సన్ని పాతకమది వి!
ధనమదడాంధుని త త్రము ద్యోతకం జేశాడు మహాయోగి,

1118

1119

కం కనియుండి కాన లేరట
వినియుండియు వినలలేరు | విసయ మేమూ !

కను(గుడ్డి వినెడు చెవుడం
చనునది నిజమయ్యె జగము ! నందును వేమా ! 1120
కన్నులు, చెవులు వున్ననూ ధనవంతుడు బధిరాంధక (శ్రవముగా నున్నారు,
ఆ. కనుక (గామమునకు |! కరణము కాపుని
ట్రండయగుచు నుభయు |! లుండెశేని
౫ండపక్లీ యుగళ | ముండిన రీతిని
బుద్దిగూడి (బ్రతుకు | చుందు వేమ!
యుగము = శెండు ; గంగపకీ = గండభేరుండపత్నీ.
ఆ, కనుల కానరముచే ! కనబడదు లివబిందు
కానబడిన తన్నా | గట్ట నియదు
మదగజంబును బట్టి | మావటి గట్టురా ! Idi
గర్వము సర్వము చరచును,
తే, కనుల చూడ్కి-ని జెదరక | గట్టినొక్కు
తనువుపై యాస విడిచిన | తొావుంబట్టి
యున్నమనుజుడె శివుడయా | యుర్విలోన !

నతని*శేటికి సుఖదుఃఖ | వితతి వేమ. 1198
మనస్సు, దృష్టి ఏకంచేస్తే “ ఏన్రో శారాయణుడు )) ఉజపునే ఉన్నాడు.

1121

11232

వేమనపద్యములు 107

ఆ, కనుల చూపు నిలిపి ! కాంతిని గమనించి
కాంచవలెను జ్మిత | కళలు దాటి
కోటకొమ్ము బేరి | కోర్కె లడంపరా ! ॥వి॥ 1124

నాద, విందు, కళలను దాటి సహ సారమందున్న పరంజ్యోతిని పరికించ
మన్నాడు,

ఆ, కనుల జూడబడని | కలుష విదూరుని
మనమునందు జేర్చి |! మరలు కొనక
తనకు ముక్తిలేదు ! తలంపులు మెండై న వి! 1125
ఆశా పౌళముకట్టి ఏకోపాసన జేయమన్నాడు మాబుషి.

ఆ. కనులుపోవువాండు | కాళ్టుపోయినవాండు
ఉభయు లరయం గూడి | యుండినట్లు
చేద చేదయహాడి | పెనగొని యుండును ॥వి॥ 1126

ఏజాతిపిట్ట ఆజాతిపిట్ట దరి జేరును.

ఆ. కనులు శెంటినండువము | గాసంత నిలిపిన
బొమలు మోతి చూడ్కి( | బొందంజేయు.
(గమమెజటింగి లోన ! గాంతిని బట్టరా ॥వి॥ 1127
(భూకుటిని వీషీన్తూ వారాన్ని చెలుసుకో నున్నాడు మాళవి,

కం కన్ను గవరీతి సంపద
కొన్నాళ్ళకు (వేగు జూపి | గొబ్బున (వాలున్‌
వెన్నెల చీకటి సరియగు
నన్నాశివలింగ మాయ | లన్నియు వేమా! 1128

“ కలిమిలేములు కావడికురిడలు ”) వాకొన్నాడు,

ఆ. కన్నుమిన్ను జేసి | కాంతిని గమక్షించి
తన్ను నిలివిచూచి | తలయు వదలి
యున్నవాండు పరముం ! గన్న సాడేయగు ॥వి॥ 1129
చిదాకాశం జూ-చినవాడు గోప్యమును కనుగొన్న వాడగును,

198 వేమనపద్యములు

ఆ కన్నులందు మదము | గప్పి కానరుగాని
నిరుడు ముంద #ుడు | నిన్న మొన్న
దగ్గులై నవారు | తమకంశుం దక్క్కువా? 1వి। 1180
నిరుడు = గతించిన వత్సరము, ఎటువంటివారికీ చావు తప్పుదు,

అ. కన్నెతోడ వరుడు | కామించి గదియంగ
నొక్క-మాటు విండముద్భవించె
నచట గులజుండేడి | యరయ హీనుండేడి ? ॥వి॥ 1181
అందరూ యోని నంభవులే హెచ్చుతగు లేల !

ఆ. కన్నె దాని మేను | కస్తూరి చనన
ముసలిదాని మేను |! ముటికి కంపు
వయసుదాని మేను | వర్ణ ౦పశక్యమా ! Idi 1182

2

చ్ర్రువాంఛాపరులకు గోచరించు విధానమే యిది,

ఆ, కన్నె పడుచుణగాంచి | కదలనీకుండిన
యాసయిట్టి యొక్క. | మూసంబెట్టి
కజగంబెట్టి డాని | కడముట్ట చేయరా ॥ఏ॥ 1188

"కామినీ కాంతీతమును కడకు గంటమన్నాడు.,

ఆ. కన్నెమిోాద నాస 1 కనకంబుపై నాస
లేనివాడు పుడమి |! లేనివాడు
గలిగెనే నతండు | గానంగరాండయా ! |వి॥ 1184
భమిడిని భామినిని బావించనివాడు పరముగురు(డు ; భమిడి = బంగారము,

క, కన్నెల నవలోకింపనె
చన్నులపై దృప్టి పాణు | సవాజంబిీలలో
గన్ను లకింపగు దృష్టిని
దన్నెరుగుట ము క్కికిరవు ! తపమగువేమా ! 1185
కచ కషచములే కాముకుల దృష్షి నాకర్షి ంచేవి,
కా షు

వేమన పద్యములు

ఆ. కన్నెవరుండుజేరి ! కదియంగ నొక్కు
డుచ్చయందుం వండ | ముద్భవించు
పాచ్చు కులజుండేడి | హీనుండెవ్వండురా ! ॥వి॥
శుక్ల కోణితకలయికయే కారణశరీరము.

ఆ. కపట ముడిగి గురుని | కై దండ యొనరించి
యుపము తోడ భక్తి ! యనికి జేసి
తప మెజింగి నంత | ధన్యత వొడమును ॥వి॥

"ఇ దంచ -- హసావలంబము,
ర్యా అవ

ఆ. కపటమైన పనులు కడం | బెట్టి చూడక
తత్వ్యమెట్లు తనకు ! దగులుపడును

దగులంబడినగాని |! తనకు సాధ్యముకాదు ॥వి॥
నిజమునకు నీతినియమము లే బాటన్నాడు మాకవి,

ఆ. కపట వేషమూని | కడగండ్లు పడనేల !
- వివీనభూమిం దిరిగి | విసువ నేల
నుపముతోనె ము క్కి ! యున్నది గనవలె ॥వి॥

వేషములు సంచారములు జ్ఞానానికి మారములు -గావుః
గా ౧

కం, కప్పయు పామును బొడలోన

కప్పను నాపాము[మింగె ! కడు వేడుకతో
కప్పను వెడలం దిగిచే

విప్పగు యాచొప్పు దెలియ | వేమన నేర్చున్‌.

199

1186

1187

1188

1139

1140

ఇది పొడు పుకథగాయున్న ది. క ప్పజ్ఞానము గా పొముఆజ్ఞానము గా పోల్చబడినవి,

కం. కప్పయు. బామును బోరం
గప్పును సర్పంబు(మింగు | నై_వడి మెజయం
గప్పను వెడలం (దోసెడి

యొప్పున నాచొప్పుందెలిసి ! యుండరవేమూ ! వి

1141

విచి,[త విడి క దఠవ లను న్నా యిందు జ్ఞా నా2-2-జ్ఞానములు కలనీయున్న వి,

200 వేమనపద్యములు

ఆ. కపూరంపు మనసు |! గాం శ్నీంచు యోగికి
జ్ఞానదీప శిఖ్రయుం ! దా నటించు.
గానవచ్చు నాత్ర ౪ ' శమమాణమె యెపుడు వి! 1142
మనస్సునకు మూడు మార్కులు గలవు,

* ఆ. కప్పువిడిన మనసు | గాంశ్షీ ౦ప దెద్దియు
శన తపము మాని | కొదలకుండు

మెచ్చునాత్నక్ర మేము ! మిన్న ంటియుండు రా ॥వి॥ 1148
* ఇట వర్గయతి వాడెను, మాయనతి[కమించినవాడు మహనీయుడు,

ఆ. కఫము మోజీ మరియు ! గనులు మూంతలుపడి
బుద్ది తవ్చి బాల | బుడమి మజచు

వేళలందు నిన్ను | వెదకుట సాధ్యమా? [వి॥ 1144
అవసాన కాలమందు అభన్రని కూట ఫలమివ్వ చేరదు,

ఆ. కబ్బమొకటిపూని | గడగడం జదివిన
లోనియర్థ మెట్టు |! తౌ నెటుంగు

నెరుక మాలు చదువి | కెటికో తెల్ప రా? IDI 1145
కబ్బము = ప్ర _స్తకము. తెలివిలేని చదువులు అడవిగాచిన వెన్నెలవంటివి,

నీ కమల భవాండంబు ! క్ర ర్పటంబదియెంత )?

దానిలోపల జగ | త్రయ మదెంత ?

దాని నాల్లవపాలు ! థారుణీ సలమెంత ?
దాన నేడవపాలు | దీవియెంత

యందు దొంమి ఇదవది |! యగు తునియ యెంత ?
యా తునియలభావ | లమితమయ్యె ॥

అట్టి భావలతోడ | ననువు మోటు గడు
బొలుపారుచున్న ట్టి | భూము లెన్ని )

యట్ర భూములేలెడి వార | లమిత నృృపులు
భునులు పెక్కం[డ్రు కలరని | కడకు నెజిగ

వేమనపద్యములు 201

యొకరిదయ చాలగా నమ్మి | యుండు మనుజు

విభవమే మనవచ్చురా ! వెట్టివేమ ! 1146

మావేమన కవీంద చంద్రుని లోక జ్ఞానము బహుముఖ జ్ఞా పాటవ
మిందు ద్యోతమగుచున్న ది.

(బ్రహ్మాండము తలపు జ్ఞ, మూాడులోకములు డానిలో సలు భాగములు,
జలమయమగు (ప్రపంచములో భూమి గాల్లవపౌలు, ఆభూమి ఏడుద్వీవములుగా
మారెను, ( జంబూపస్పక్ష కుశ కొంచ శాక కాల్మల పుష్క_రా ౫20) యీసప్త ద్వీప
ములలో జంబూద్విపము చాలచిన్నది, అందులో అనేకఫాషలు మాట్లాడేవారు
గలరు, వారిని పాలించే రాజులు అ సంఖ్యాకులు గలరు, మన మౌనసికళ కలు "తెలియక
అస్వతంతులై నిరంకుశులయి మదాంధులగు రాజుల గొల్చి పొట్టకూటిక్ర (పజలు
చేబెలయి యున్నారు. ఎంత నీగు చేటో తెలిసికొనుండు.

క, కములభనాండము 'లెల్లను
విమలులు నుజ్ఞానులెల్ల | ఏక్షింతురయా !
యమలంబా మనమున దగ

సుమహిత విండాండ మెపుడు( | జూడరవేమా ! 1147

విజ్ఞానులగు వాగు (బ్రహ్మాండ మంతయు చెలసీకొందురు ; పిండము is
అండము = పీండారడము,

ఉత్సాహ. కమలభావు(డు (వాయందుడువం | గ రయందురందరుం
గమలభవుని శిరము శంభు | కరము జేరు కెరులరో )
కమలభవుని నుదుట విశ్వ కర్భయొక డె (వాసెనా?

కమలజాండ గురుండతండె | ఖఘునమిదెజబుంస వేమనా! 1148
'నానావృ త్తములు వాడుటలో అంచెవేసీన చేయి. దేజెలశేబవ్మా( వాక;

ఆ. కమలభవుండు సేయు | గడుసృప్టి యందురు
హారి భరించు. జంపు | హరుండటం(డు
మూర్తులిందజెన |! మూల మొక్కండజెరా ! ॥వి॥ 1149
ఓంకారమే సృష్టికి మూలము,
క, కమలభవాండము లెన్ను చు
విమలపు సుజ్ఞానులెల్ల | ఫఏశ్షింతురయా |

{6

209 వేమనపద్యములు

విమలంబై మనముండగ

సమమగు కిండాండముతిగి ! చాటరవేమా |! 1150

పిండ -[- అండములు = పిండాం౦శములు, పిండము = కనుగుడ్డు !
అండము = పాప,

క. కమలములు నీటబాసిన
కమలాప్ప్తుని రళ్ళిసోకి | కమలిన భంగిన్‌
తమ తమ నెలవులు. దవ్పినం

దమమ్మితులె శతృతాట | తధ్యమువేమా ! 1151
భద్రభూసౌలుని సుమతీ శతక పద్యమిందు యేమహాళ్ళులు శర్చిరో ?

ఆ, కమ్మరీని దుడుకు | కార్యవినాశంబు
వడ్డవాని దుడుకు | వారపిడుగు

కాసివాని దుడుకు ! కాకుసు వాణంబు, పి! 1152

న్లారు ఎడ = రాముడు. కాళశనాడు = సిల్సి, (శామికులను కష్ట పెట్టిన
నష్టము గలుగునని గుణ పాఠము,

ఆ. కరణ మధముడైే నం ! గాపులందణు( గూడి
యెకేయందురు సుఖ | మెచ్చెనేని
బిరుదు కరణమున్న | బి త్ర యనరొకో! 1వి॥ 1158
అధికారుల కానందము గల్సించుట కష్టము.

ఆ. కరతలంబునెత్తి | కాలి నదిమిపట్టి
యూర్ల్య దృష్టిచేత | నొనరనిల్సి
సర్భమైత నరుటం | జాలనాయునుకోల్లు ! ॥వి॥ 1154

చేతులను చెకిసాచి శాలి నదిమిపట్టి స దృష్టిగా అంగములను వళము"-గా
చేయుట వీరాసనము. ఇది ఆయుర్వృద్ధి చేయును.

ఆ. కరములందు తమరు |! గంగాధరుని బట్టి

తీర్మములకు బోయి ! తిరుగుచుందు

వెన్న బట్టినెయ్యి | వెదకిన చందమా వి॥ 1155
శ్లేనలోనున్న తత్వము తెలిసికోలేక తడుము కొనుట బడుగు త్రన్లము,

లలా

చేమనపద్య ములు 908

ఆ. కరముకర ములయందు | గంగాధరగునిల ట్‌
తీరములకుంబోయి | తిరుసవారు
చ వెన్న యుండ | చేతి శకేడ్చెడివాశ ) |వి॥ 1156
కోలది మార్పులతో శెండూ ఒకే రకముగా నున్నవి,
క, కణికంఠుని కోపమువలె
వరగాతము శాపమట్లు | వర్ణి ౦ంపంగా
జిరకప్ట. జీవులై తగు
నరులను మదినొచ్చితిట్ట | నాశమె? వేమా! 1157
మంచివారి మాటలే మంతములు, యిది హౌరాణి విజ్ఞానము, వేమనకు
సప్రరాకోతివా సాలు పుక్కిట బూ రెల్ము
ఆ. కజగం గ ఆగ బుట్టు? | గనకంబునకు వన్నె
పినగం బెనగయ బుట్టు | (బేమసతికి
ముదియ ముదియం బుట్టు | మోహాంబు లోభంబు ॥వఏ॥ 1158
“ముది విటుడు, వెధవలంజకు వ్యభిచార మెక్కు_వ 5)
చ. కణవులు గండముల్క-లిగి ! క ప్రపుజీవిత మేర్చడంగ నే
గరిమను జీవరాసులకు | గట్టిగ నాయువు కబ్లియుండునో !
మజీ వగవంగనేల ! నిల | మాకింక లేదననేల! మాథ్యమాా
యరయ దయాళుం.డై న పర।మాతు డె కం౦డగు దిక్కు వేవునా !
చంపకమును పంపకముగా వాడెను, “ సర్వమును విష్ణు మయమని శాంతి
బొందు 9
ఆ. కర్క_-కొౌయలుదిని |! కాశలు బిగగట్టి
కాంతేలను విడుచుట | కానిగుణము
వేని గడ్డిం గట్ట | నేనులస నిలుచునా ! 1వి॥ 1160
“ దళమాత హారీతక్తీ )” కరక్కాయ తినిన కామము నశించునని వైద్య
శాస్త్రము, వేమన షట్నాస్త్రవిద్యా పొరంగతు ండనుటకు యిది నిదర్శనము,
ఆ. కర్ణ గుణములన్ని | కడంబెట్టి నడవమిం
దత్వమెట్లు తన్ను. | దగులు కొనునా ?
నూనెలేక్ర దివ్వె ! నూవులవెల్లునా ! ॥1వి॥ 1161
ముడిప దార్థము ముఖ్యము గాదు అసలుపదార్థమే ఆధారము

904 వేమనపద్య ములు

ఆ, కర్మగురు(డు గాక | ధర్మంబుందెలియడు
కర్మజీవి మేలు | గానలేడు
సీరుచొరక లోతు | నీయాన: చెలియదు ॥వి॥ 1162
సూటినూ'క్తులు తేట తెల్లయు-గా మహాయోగి వాడెను,
ఆ, కర్ణజూల మనుచు ! ఘునులెల్ల బలికిరి
కర్మ మేమి ) దాని ఘనత యేమి ?
"తెలుపొ నలుపొ యెరుపొ | తెలిసిన బలుకుడు ॥వి॥ 1168
కర్మసిద్దాంత పరులు కల్బనతే చేతురుగాని గమ్యస్థానమును గైకిెనలేరని
కమ్మ న. గుమ్మ రిం చ కవి,
కం. కర్ణజ్ఞూ నేం ద్రియములు
నిర్మల హృదయమును జేర్చి | నిర్గుణ మతితో
ధర శ్రంబని ఏవరించుట
మర శం బధ్యాత యోగ | మహివుము వేమా! ॥వి॥ 1164
అధ్యా +- అత్మ = అధ్యాత్మ ; "మొదటి ఆత్మ స్వరూపము, నమానభావం
బన్ని టు వ్య క్షపరచాలి.
కం, కర నివ త్తే నప్పుడు
నిర్శలుడని ఛను(డు వాని ! నిక్క మెటుంగుం
గర్భము తీరెను వేళను
ధర్మమె తన చేవ్రండనుచు. ! దలతురు వేమూ, 1165
కర్మముకన్న ధర్మ మే గొప్పదని సిద్ధాంత్స చే సెను శివయోగి.
ఆః కర్మ ఫలములన్ని ! కపటంబుగాం జూచి
ధర్ముఫలములన్ని | తేగిలియుండి
ధర్శ మెర ములను | చాటుకు ము క్కిరా ! 1వి॥ 1166
కర్మినిదాధి కొన్ని కాదని ధర్మ నీద్ధా౦ము ధన్యమని చెపో పం
ఆం కర్షమధిక మైనం ! గడచి పోవలగరాదు
ధర్మరాజు గొళ్చె | తగని చోట

గంకు భట్టనంగం |! గటకటా ! యేమన |! 1167
శాలగతిని ధర్మజుడు కంకుబట్టు గా కాలముగడిెపిను (ఖోరత గాఢ)

వేమనపద్య ములు లీ0క్ట

ఆ, కర్టుమయుండుగాక | కర్మంబు౯దెలియడు
కోర్నజీవి మేలు ! గానలేడు
సీరు సౌరక లోతు | నికరము తెలియదు వి 1168
పనిలో (ప్రవేశించినగాని పనియొక్కా పద్దతి తెలియదు.
ర్‌ం కర్ణము జ్ఞ జానికి దవ్వగు
గర్భమునకు జ్ఞాని దవ్వు | కల నిజ మిది యాం
గర్భజ్ఞానము 'లుడిగిన
నిర్శలకినకుం గలుగు ముకి, |! నిజముగ వేమా! 1169
వేదాంత విద్యా రహస్యములు డెలిసీకొనుటలో వేమనకు సాటి వారు లేరు,
ఆ, కర్నమునను బుట్టి | కర్ణంబులోం జేరి
కర్మ మేరుపడుట. |! గానలేరు
కర్శబంధమునకె | కడతేజు లేరయా ! (వి! 1170
కర్మ జీవుని బంధింపజేయునని కర్మను గట్టి గా విమర్శించెను,
తే కర్ణవళశమున సంసార | కష్టములను
జెంది మోజోతిశయమునం | జెడును నరుడు
కర్ణ రహితత సుజ్ఞాన | కలితతీయును
జెందమోపాదు లేటికి | జేరువేమ, 1171
కర్మ = పని; తీను చేనీనపనే తన కాధారం,
ఆ, కజ్ఞ చేత బట్టి | ఘనసాధకముచేసి
విజ్ఞవీగుచుండు | పరుండైన
కాలమెనయపుడు | కాలునిచేతను
కష్టపడుచు చచ్చు | కడకువేమ. 1172
ఎంతేగొప్పవాడై న -కాలునకు లోబడును.
ర్‌ క 'ర్నాక రృముల వోొరకు
నర్చ్హలి నొకండుండులోన | నాత్స యు గర
ధర్మా ధర్శములకు నది
నిర్శలమతి మయొనవాండు | నిలుచునువేమా ! 1178
అరిలిలి = పిదప; సమ స్తమునకూ సన్వేళశ్వరు జేం క ర్హ,

906 వేమనపద్యములు

క కర్మా కర్మము లెబుగని
మర శ్రంబులు నింద్రజూల | వుహమలు నిద్య
ల్కు-ర ఆము మర యము (వాణులు
నిర్మలమతి ఉెలియవలయు |! నిజముగవేవూ !

117%

ga +
గజకర్ణ, అజకర్ణ, గోకర్ణ, Se టమార విద్య'లే యొం(ద్రజాల విదక్ఞా

కః కరా కర్మము లెల్లను
కర్శవినోదులకు చెలియ | గా దెల్లపుడున్‌
ధ ర్మాధర్మము లెర్స్పడ
నిర్శలమలి చెలుపవలయు |! నిజముగవేమా !
నిర్మలమతి కర్మలయొక్క_ చరిత్రల జలినికొంటాడు.

కం కర్మాకర్శము లొక్మ్క._టి
కర్మవినోదునకు( దత | ఘనునకు 'దెలియుం
ధర్నాధర్శము లేర్పడ
నిర్శలమతి దెలుపవలయు ! నిచ్చలువే మా!

అవ్వ పేనే ముసలమ్మ,

శే, కర్ణములు ముక్కుం జెవులును | గట్టనేల !
నిర్ణయంబగు (పణవంబు | నేర్పు మో
ఘన చిదానంద (ప్రశ్ఞైలో |! వినలోనగును
మనను నిలకడమాకత్ర మే ! మజికు వేమ,

117 ళా

క

జ్ఞా నా౦జనమును చత్వువులకు తగిలించి నర్వేశ్వరు జూచుట యాగము న్నా య.

ఉ. కరువులు గండముల్‌ కఠిన ! కష్టపు రోగము లెన్ని వచ్చినన్‌

గరిమను జీవరానులకు ! గట్టిగ నాయువు గలినంతనే
రం జ్‌

మరువగ వంగనెల వురి | మాటికి లేదననేల మూఢులై
యరయ దయాళుడై న పర।[మాత్ముని జ్ఞానములేక వేమనా! 117

జళమభాన్ని వర్షిం చాడు లం మనస్సుల నిర్ణయించాడు,

వేమనపద్యములు 207

ఆ. కర్షుండే మునుపును | ఘను'లెవ్యరును లేక
దానళీలుడ నంచు ! దలపబజెను
మేలుసేయ నతని | 'మెజు గెవ్వండెంజుంగురా ! ॥వి॥ 1179
ఛాతలను (పళంసీంచెను, (భారత గాధ)

ఆ. కర్టుడొకండె కాని | ఘను లెవ్వరునులేరు
దానళీలుం డనగ |! ధరబరగను
ఓగు నెంచంబోవ ! రుపకార ముండిన ॥వి॥ 1180
సర్వ కాల సర్వావస్థల విశ్వ్యాసంతోఉండే కుక్కను లెక్క. చేయర అవసరం
పట్ల ఆదుకొనే యేనుగే గొప్ప,
ఆ. కలడన్న_ వారికి |! కలండు సద్దురుండిందు
లేదన్న వారికి | లేదులేదు
బొమ్మరింటను మూయ! నవు శ్రనియ్యదు జనుల ॥వి॥ 1181
బొమ్మరిల్లు = శరీరము ; చేన్రడు ఎవ్వరిమనస్సు బట్టి వారికట్లా అగుపిస్తాడు,

ఆ. కలను నిజరూపుగా |! గన్న సంపదజూచి
ఆశ్చర్యపడు నరుండు | నిద్రలోన
తెల్లవారిన వెనుక | కలగాపోనయా ! ॥వి॥ 1182

యీ పద్యాలు చిందర వందర-గా జారిణీ చిత్తాన్ని హ్టి యుండి,

క. కలలోని సంపద లెల్లను
గలలోని మేల్కొనినతోడం | గనబడకేగుం
బలు భోగభాగ్య గణములు
కలరీతిగ నమ్మువలెను | ఘనముగ వేమా ! 1188

శాళ్ళతములుగాని వాటిని కాకించాడు మహాకవి,

ఆ. కలవరించినవాండు | కడురమ్య నిద్రలో
తన్ను బెలుసుక తాను | తన్ను మరచు
తనువు మరచిననా౭డె |! తారక[బహ గైంబు ॥వి॥ 1184
ప రు 'చెలిసికొనవ లె ననిన తన్ను తాను చెలుసుకోవ లెను;

908 వేమనపద్యములు

అ, కల్పమనల నగును | గారణబీజంబు
కల్పమనలో శివుని | కల్పితంబు
అల్పుండేమి యెజులస 1 నానందభోగంబు 1వి॥ 1185
కల్పము == (ఖ్రహ్మదినము 3 ఓగులు ఈశ్వరుకల్పితమా సృష్టి యని యెరుగరు.
కల్పే -కాలకల్చమునకు సృష్టికి స
ఆ, కల్ప మారగించి |! కన్నులు ముకుభించి
బిజ్ణ విగిసియుండు | బీదరూగి
మేకపోతు వలను మణజు |! 'మెచ్చులకునయి ॥వి॥ 1186
లోకవంచకుల పోకడలు (పాకటము కానేరవని వాకొ న్నాడు నమహోకోని,
మెటముప్పులు = ముఖ పీతి వాక్యములు,
ఆ, కల్మవంబు సోక 1 కనుపింప చెందును
యాపమెవ్యరికిని | రూఢితోడ
దామసం బుడిగినం | దగలల్తు జ్ఞానంబు వి! 1187

సత్వ, రజ, సమోగుణములు ; వీనిలోనున్న తామస గుణాన్ని దగంచేనసే
నొ per.
ధన్యుండు కాగలడని కవివాక్కు_.

ఆ కల పాదుల కడవ ! కడుగ నేర్చినవా(డు
"యోగి యోగి యోగి ! యలికి యతికి
యిచ్చ నణచిన వాండు | యిది కడుగనేరునా ! ॥వి॥ 1188
పాప పంకము నంటకయున్న మనః పద్మముగలవాడే మహాయోగి యగునని
చెప్పెను,
ఆ. క ల్యమారగించి | కన్నులు ముకుళించి
బిజ్జ వీగిసియుండు | బవీదయూోగి
-మేకపోతువలను | మజ మెచ్చులకునయి 1వి॥ 1189
కల్యము == పొట్టనిండ చల్లన్నమయు తినుట, మేకపోతు గాంభీర్యము బీద
రయోూాశీది,
ఆం కల్ల గురుడు గట్టు | నెల్ల కర్శంబుల
మధ్యగురుండు గట్టు ! మర్మత్రచయము
ఉత్త ముండుగట్టు | యోగసా(మాజ్యంబు Fay 1190

ఓగుగురుడు కర్మ సిద్ధాంతాన్ని, మధ్యముడు మంతోపభేశాన్ని, ఉత్తమ
గురుడు యోగాన్ని (ప్రజలకు బోధింత్తురు,

వేమన పద్య ముఅు 209

. అ కల్లటిశకు భూతి | గట్టిగాయ జెట్లిన
నందులోని కంపు | లడంగనట్లు

మెడను (దాడువేయ | మెజపుతోద్విజడానె ! Id 1191
కల్లు (౮ అటికకల్లటిక = కల్లుకుండ ; కల్లుకుండకు బూదిబూనీ కంపు
పోతుందన్న కే జంచెమువేసికొని (వాహ్మాండననుట,

ఆ. కల్ల నిజముచేసి | క థిన భావము! జెంది
(పల్ల్హదంబులాడు |; భ కి లేక
మాయలాడు వాండు |! మహి తాతు శ్ర సాటియా ॥వి॥ 1192
“ఉల్లి మల్లియానె! పిల్లి బెబ్బుతియాణ ? కాకి శేకియానె గుక్క
గుజ్జమా నె ? గోమాయు వావౌనె??) అను సామెత అనుసరించాడు.

ఆ. కల్ల నిజము . దెలిసి | గాలి భూతము రోసి
యింటిమోంద నాగ ! మేల విడరో

సనీటిమిోద బుగ్గ | నిలుకడ కాదయా! !వి॥ 1198
శరీరము నీట జుడుగ వంటిది,

ఆ, కలనిజము'రెండు | కబిుకంట డెటుంగును
నీళు పల్ల మెటుగు | నిజముగాను

దనయుని జన ్రంబు తలి దానెబుగును [వి॥ 1104
ఆసతెన విషయాలను సిసలుగా చెప్పుటలో చేయికంది వేసుకొన్నాడు,

ఆ, కల్తయెన జగము | గనుకుల్ల నిజమని
నమ్మి (భమను జిక్కి |! నాతింగాడి

యెల్లజనులు మణతు | శేకాంతుడగు హరి |ఐి॥ 1193
ఈ హాలాపాన విజృంభమాణ ... ౨.౨౨ ౨౨ భాగవతే పద్య భావంబిట
ద్యోతక మన్ర్రతుంది.

ఆ. కల్ల లాడ లేమి ? | కానకిచ్చిన మశుం
౫లిమి లేములందు | వెలసియుండు.
చేటి కాల్వచూడ | నెక్కితగ్గినరీతి 1వి॥ 1196
కలిమి లేములు నీటియెక్క_ అటుపోటులకు సొటన్నాడు,

27

910 వేమన పద్యములు

ఆ కల్ల లాడుకంకెం | గష్ట్రంబు మతి లేదు
కష్ట మెపుడొ కీడు | గలుగం జేయు
ద్విజుండ ననుట చూడ |! (దివు శ్రరీత నమది |వి॥

1197

(ద్రిమ్మరితనము = వదరుబోతు, (బ్రాహ్మణు(డనని ప్రగల్భములుం గొట్టు

వానిని తిట్టాడు వేమన,

అ, కల లాడుదు రిల | కంసాలి దొంగని
యత నిసొమ్ము కెట్లు | లతండు దొంగ
శే లు

మన్నుబంగరుగను | మజి చేసిపెట్టడా! 1వి॥
నిళ్వ బాహ్మణులను రసవాదమును (ప్రశంసించెను,

ఆ కల్ల లాడువాని | (గామభ ర యమెజుంగు
-సత్యమాడువాని | సామియెటుయగుం

బెక్కు_లిండిపోతు. |! 'బెండ్రమెజుంగురా ॥వి॥
సూటిగా మాటలు వాడుటలో మేటియైనకవి వేమన,

క, కల్లలు పలికెడు నరులకు.
దెల్లముగా (బహ విద్య. | దెలుపుట యెల్లం
జల్హయు బాలును గలిపిన
చల్లకు. దోడంటినట్లు ! సహజమువేవమూ !
తెలిజైన గాడిద చేయు పనినే తెల్పెను మవోయోగి,
ఆ. కలిగింది తినివేసి | కదలకుండుండక
పెత్తనానికి పోవు ! సాధువెదవ
బుద్దిలేని వాణ్ణి | పంక్తిలో చేర్ప్తురా 1వి॥
నిలు వెల్ల లక్షణనియమములు తప్పి నీరసంగా యుంది.

ఆ. కలిగి ధర్మమిాయయం | గాననివారును
కలిగి తినకభాల |! (గాగువారు

కలిమి నెచటంజూడం |! గానక ”చెడుదురు ॥వి॥
నంగ తోటలో దిష్టిబొమ్మలు వంటివారు కొందరున్నారు,
ర ౮

1198

1199

1200

1201

1202

వేమన పద్యములు ర్‌]

ఆ, క లిగినట్టులుండు. | గలుగకయుండును
మటణియు లేకయుండు | మజియుం గలుళస

నాశకొలందిని శివుం | (డందించు చుండును ॥వి॥ 1208
మెరుపు మెరసీనట్టు భగవల్లీలలు మేల మాడుచుండును,

ఆ. కలిగినట్లు (బతుకు | కలుగక యుండును
కేలుగునశ్లై (బతుకు | కలిగియుండు

(బవా శ చేవుడు (వాత | బానిస (వాతరా! ॥వి॥ 1204
(బ్రవ్మా(వ్రాతని కొందరు (_భమసి భవిష్యత్తును గంగలో కల్పుచున్నారు,

ఆ, కలిగిన యుండు. |! గలుగక యుండును
మజీయు లేకపోవుం | దిరిగి కలుంగుం

గలిమినెచట6 జూడ | గారడి యనవచ్చు ॥వి॥ “1౨05
మంగలి యద్దము మాం(త్రికుని తంతులు శా అమ్మీని పోల్చాడు కవి.

ఆ. కలిగిన మనుజుండు | కాముంై, సోములైై.
మిగులంచేజమునను |! మెజయుచుండు

విత్త హినుండ్రైన | నుత్త సన్యాసిరా! ॥వి॥ 1206
కాముడు -- మన్మధుండు.; నోముండు = చం(ద్రు (డు,
66 ధనమూలమిద౦ జగ త్తని ౨) వేమన ఫూర్తానుభవాన్ని పూ ర్దిగా చి తించాడు,

ఆ, కలిగిన మనుజుడు ! కాముడు, సోముడు
మిగుల దేకమునను | మెజయుచుండు
విత్త హీను డెంత | రిత్స్వ్ఞు పోవును ॥వి॥ 1207
విత్తము = డబ్బు; రిత్త = లేకపోన్రట, లా

ఆ కలిగి పె్టెనేని | కర్మ జీవులకెల్ల
తీరిపెమును దొరకదు |! దీనులార !
తెలియ జూచుకోనండు | దృష్టాంతముప్పుడై న ॥వి॥ 1208

తిరిపేము = బిచ్చము; సోాతా౭_౭_ పాత్ర విచక్షణ పాటించి పనులు
వేయుమన్నా డయ,

919 వేమనపద్యములు

ఆ. కలిగియు( దినలేక | కష్టించురోగికి
నాడునారి మోద |! నాళఠగలటబె?

అన్న మదముతోడ | నఖిల మదంబులు |వి॥ 1209
"లే-నెటీగలు తినక తెరవర్గ కియ్యక దేబెలై పోతాయి,

ఆ. కలిగి యున్న వాని! గని పట్టి యిచ్చిన
మనువు; బొంగు | పాలు మరిగినట్లు =
లోన నిగిరి కలిమి | లొట్టపోకుండునా ! 1॥వి॥ 1210
మనువు == నియ్యము ; యిగిరి == లేకసోవ్రట; లొట్టపోవుట = పట్టిదగుట ;
వున్నవారు వున్నవారితో నియ్యమందుట విశద పఠెను,

ఆ, కలివిగల యతనికి | కన్యకనిచ్చుచో
మురియుచుం(దు వెల్‌ | మూఢజనులు
పూజఫలమె కాని | పూనికల్నిల్చునా)? ॥వి॥ 1211
66 భ క్రిలేని పూజ ప(తిచేటు ౨౨ వాడేను,
ఆ. కలిమిగల యతనికిం ! గానుక నిచ్చుట
బావినీరు నదికి | పాణజ్సినట్లు ;
నిమ్మకు నిలరాశి | నిశెత్తి నట్లుండు
'బేదకియ్య మనువు | సెరుగువేమ. 1212
నూర్యునకు జెలుగుజాపుట మంచుకు చలువచేకూ రట మూథ్గులపని,

ఆ. కలిమి గల్లనేమి ? | కరుణ లేకుండిన
గలిమి తగునె? దుష్ట | కర్ములకును

చేసె గూర్చు నీగ | తెరువునం బోవుయణా ! 1వి॥ 1218
5 గానము చేయని ధనము దండుగుచేటు 9?)

ఆ, కలిమి కలిగియుండి | కఠిన భావముంజెంది
తెలియలేరు (పజలు | అెలివిలేక
కలిమి వన్నెలగతిం ! గానంగలేరయా ! 1వి॥ 1214

““ ఉపమా కాళిదాసళ్య | భారవే రర్భ గారవమ్‌ 7 అనునట్లు "వేమన యుప
మానోపమేయముల చూపుటలో వారి_కేణినే పట్టను,

వేమనపద్య ములు 918

~~

ఆ, కలిమి గలిగనేనిం ! గాములా. జూతురు
లేమిచేత(జిక్క_ ! లేమ లధిఫు
మదను వంటివాని ! మాలలాం జూతురు ॥వి॥ 1215
విత్తమహిమ చి త్ర_భాంతుల గల్లించునని వేమన విమర్శించుచు విశద పర్చాడు

ఆ. కలిమిగ్నలుంగ సకల ! కులములకశెక్కువ
కలిమి భోగ భాగ్య | ములకు నెలవు
కలిమిలేని వాని ! కులమేమి కులమయా ! 1వి॥ 1216-
“ విత్తం విళశ్వ(శేయః ?) శృతిని వాడెను,

ఆ. కలిమిచేత మగని ! గలిసియుండును గాంత
కలిమివేని వేళం | గసరుచుండుం
గలిమి సతముగాదు ! కానంగలేరయా ! ॥వి॥ 1217
విత్తాన్ని బట్టి విభుని పూజలు,
ఆ, కలిమి. జూచి యియ్య. |! గాయమిచ్చిన యట్లు
సమున కియ్య నదియు |! సరసతేనము

వేదకిచ్చు మనువు | పెనవేసినట్లుండు ॥వి॥ 1218
లోకనీతుల విలోకించి తారతమ్యాన్ని దారిగా జూపించాడు మవోయోాగి,

ఆ. కలీమినా(డు నరుడు | కానండు మదమున
'లేమినాండు మొదలె | లేదు పెట్టం
గలిమి లేమిలేని ! కాలంబు. గలుగునా ! ॥వి॥ 1219
మానవసహాజాన్ని మాటు వడకుండ నూటిగా చెప్పాడు.

ఆ, కలిమి తనదు పాలి | కర్మానుకూలంబు
బలిమి తనదుపాలి | బంధకంబు
కలిమి, బలిమి శెండు ! తెలివికి హానిరా! ॥వి॥ 1220
ఇంట్లో ధనము, ఒంట్లో సత్తువ ఎప్పటికై నా నిరర్ణక మే |
ఆ. కలీమిసనాడు మగనిం ! గామించి చూచును
చేమిం జిక్కు_నాడు ! లేవకుండు
మనిన మగనినైన |! వముడియంగ6 జూచును ॥వి॥ 1991
శ్రీల చిశాతి విచిత్రమల చిత్రింబాడు.--
మనిన = (బతికిన,

వశే వేమన పద్యములు

ఆం కలిమి బలిమిజూచి | కనకము నాసించి
కన్య నియ్య. బూర [ గతుల వెట్టి !
చేదకనువు మోరం | బిల్టనిచ్చినవానిం
జెప్పనేల ? పరమ | శివుడు వేమ,

ఉఊచదారభావాన్ని. ఉాద్దీపింప జేశాడు

"తే. కలిమి నుఖదుఃఖములకును |! గారణంబు
సంపదలు గల్ల నెవరికి | శాశ్వతంబు
తెలివి సంభదం గలవాంలె ! చేవ సముడు
నిత్యమది తార్త చాయిని |! నిజమువేము!

బహుముఖ (ప్రజ్ఞాశాలి యని చప్పకయే యీపద్యము తెల్పుచున్నది,

ఆం కలియుగంబు నందు | ఘనతకు నై చ్యంబు
ఘనత నె చ్యమునకుల | గలుగుచుండు

(శద్ధభ క్రిలేక | జనులుండ్రు గావున 1వి॥
భక్తి (శద్ధలు భగ్నమయాయని కలియుగ మహిమ గణుతించాడు,

ఆం కలియుగమున నున్న | కాపు కులానకు
వేమన దనకీర్సి ! వికయించె
నున్న ధర్శమెల్ల | నురపె నరులకు
గోరుబెట్టు వరము | గోరివేమ
ఎటువంటి వారికిని స్వజాత్యభిమాన ముండును,

ఆ. కలియుగంబున ధర | కోటి కొక్కొ_(డు గలడు
లేడు లేడనిచెప్పు | లోభి నాడు

అంత ధర్శివ్థయి తె ! ఆవలేమున్నది? [వి
ఒంటిసాదం మనిషివలె కుంటుతుందీపద్యము.

ఆ. కలియుగమున బుట్టి ! కడ తేగా లేక
యొడలు ,బడలశెసి | యు(గతీవపము
తమరుచేసి యేమి ! తత్వంబు గనలేరు ॥వి॥

6౯ కలియుేో స్మరణేన్ము కి ౨) వాడాడు,

1222

1228

1224

1225

1226

1227

వేమన ప ద్య ములు 215
ఆ. కలియుగమున నున్న |! కాపు కులమునకు

వేమన తనకీర్తి | వికయించె

నున్న ధర్మమెల్ల నుర్విలో నరులకు

కోరు వెళ్తైం బరము. | గోరివేవు.

1228
వేమన కవిత్వము జెప్పునాటికి విశ్రుతులు (యాహ్మణులే ! అందుకే ఫొందుగా
థనకులాన్ని ఇప్పాడు,

ఆ కలుగు చింతేలన్ని | కడకంతో దాట
వెలుగు. జం[దశకాంతి | చవేడుకలర
నివ్వటిల్ల గోరు | నిర్లుణ యోాగిరా! వి}

1229
చిత్త భాంతులను చితుకగొట్టి యోగివి గమ్మ న్నాడు మహాయోగి,
నివ్వట్‌ల్ల = (స కాకము,

కే, కలుగుచుండెడి కరము | ల్కాల(దొక్కి
నిలిచి నిర్గుణ పథమూని | చెల వెటింగి
పలుకకుండెడు వాంజెపో | పరము/సరుడు
నిత్వ్యసంతోమ నిథియగు ! నిజయువేవు. 1980
పరమ గురులక్ష్య అక్షణముల బాగుగా చెల్పాడు,

తే. కలుగు దోషము లెల్లను | గాలరదొక్కి
వెలుగునకు నావలను వెల్లు | వెలుగుంజేర
నిలిచి నిర్గుణ మందుకు | యిల సమాధి;
* చెలలస నేనట్లతండె పరము |! శివుడువేము. 1281
జ యిచ్చట గణము తపప్పెను.

నమౌాధి = ద శేం(ద్రియ బంభనచేనీ ఆసలు
విషయమును సీనలు-గా జూచుకే సమాధియోగము,

ఆ. కలుగు సుఖములెల్లం | గల్లగా రోయుచు
'మెలగుచుండువాండు | మిహీరు పగిది.

దిరుగు నేర్పుచూడ | ఛారుండే యగునయా ! a 12832
మిహిివయడు = నూర్యుండు ;
వంటివాడు,

ద్వం ద్యాత్రీతుడగువాడు ద్యాదశాదిత్యుల

216 వేమనపద్యములు

ఆ, కలుపు దీసి నరులు ! కాపాడి పయిరుల
జెంచు (వేమ వలెను | బెనిచి మదిని
(దుంచి దృశ్యములను | చెంపుగా నుండశఠా 1వి॥

“6 మంచినిపెంచి చెడుగును[ద్రుంచి మించినవా జే మిహిరుంతురా ! 9

అ, కలువపూలవంటి | కన్నులుండిన నేమి )
చిలుక పలుకులట్లు |! పలుకనేమి ?
తెలివి బలిమి | 'తేజరిల్లగనేమి ?
తులువగామి నలరు | చెలంతవేమ.

శ్రీకి తాపం పాపం గుణమే సుభూషణం.

ఆ, కలువ మానసమునం | గాన్సింపగా రాదు.
అడుసు లోన భానుం | డడగినట్లు
'లేంటనీరు పుణ్య | చేహమట్లుండురా ! 1వి॥
ఆజ్ఞా నాంధ కారంలో సుజ్ఞాన సూర్యుడు సూటిగా కానరాడు,

లే. కలుషములనెల్ల ఖండించు | గతి నెజింగి
చిన్మయానంద పట్టాభి | మ్‌ కడై న
వానినెన్న ౦౫౬ దరమె? యీ |! వసుధయందు
బరమశళివుండని వర్ణింప |! బడునువేమ,
చిన్మయానందుని చేష్టల చిత్రించాడు.

ఆ కలుష మెన్నికొనల | గౌరవ హానిమే
యరయం దత్వమెన్న 1 నాత్మ్శనుటిక
తెలిసినంత. చాను | స్థిరుడు గావలయురా ! 1వి॥

విజానాన్నార్లించి అజానానిక్‌ ఆటులు మాచరాద న్నాడు.
ఖా జ ఖా వో

ఆ. కలుష మెల్ల చెలియ | దలవంపులకు మూల
మరయ దత్వమెల్ల |! నాత్మయిట్టుం
"జెలిసినందునకునె ! దీరుండు గావలె |వి॥

12838

12834

1285

1236

1287

1298

వేమనపద్యములు 217

ఆ. కలుష మొక్క-యింత | కాన్సింపదెందును
జూడ నెవరిక న |! సొంపుమోణం
దామసం బడంగం | దావెల్లు జానంబు ॥వి॥ 1289
తామసగుణమును దరిజేరనీకపోవుటయే ధన్యత్వానికి బాట,

| ఆ. కల్లుకుండశన్ని ! ఘనభూవషణము లిడ్ల
నందులోని కంపు ! చిందు లిడెబె

తులువ సదివికొన్న6 ! దొలిగుణ మేవుగు ॥వి॥ 1240
“ పుట్టుకతో వచ్చిన గుణం పుడకలతోగాని పోదు ?)

అ. కల్లుఘటికి భూతి | భునముగాం 'బెట్రాయు
నందులోని కంపు ! నణలోనట్లు
మెడను (తాడు వేయ | మెరపుతో ద్విజడాన వి 1241
ఘటిక = కుండ ; పవి(త్ర వస్తుధారణ చేసీకొ న్న౦తమా[తమున అపవి(తుండు
పవితుడు గాజాలడని మహితవాక్కు_,

ఆ. కల్లు (దాగు నరుల. | గై పెక్కి యుండెడి
వారి సుఖము దలయ ! వశముగాదు
ఒడలు మజిచి యాగ | ముల్లసిల్లెడు యోగి

(త్రుల్లి పడక మటణచి |! తూగుచేమ, 1242
౨సపెక్కి. == మత్తెక్కి; శైపు 'చీేశీయము రామాభ్యుదయ (పయోగము;

ఆ. కల్లు. దాగువాని | కల్లు (ముచ్చనరాదు
కెల్లలాడువాం౭డే | కల్లు(ముచ్చు
కల్లు (దాగుకంకె | కల్లలాడుకైు కీడు ॥వి॥ 1248
కల్లు (ముచ్చు = మత్తెక్కి న గజదొంగ ; అబద్ధము అన్ని విధాల చేటు,

ఆ. కల్లున కిడునట్లు | చల్ల కీయల లేరు
కొల్లకట్టలేరు | గురువునకును
బూయి కిచ్చునట్లు | పుణ్యానికీయరు 1వి॥ 1244
కొల్లకట్టు = నిలువ్రధోపులు 5 బూయి = జారిణి,

28

218 వేమనపద్యములు

ఆ, కల్గునిళు దాగి | క్ర డుంబెద్దవారిత్‌
జీర విడిచి తిరుగు | సిద్దురాలు

పనులు దీబు వెనుకం | వాతలు గట్టురా |! |వి॥ 1945
స వృద్ద నారీ పతివతా *” అను నారో క్రి వాడెను,

ఆ. కల్లు కిచ్చినట్లు ! చల్ల క్రివ్యగలేరు .
కొల్ల కిచ్చినట్లు ! కుడువలేరు ?
పొలుసు కిన్చినట్లు ! పుణ్యానికివ్వరు 1॥వి॥
కొల్ల = దోపిడి ; పొలుసు ౫ మాంసము,

ఆ, కళవళంబు మాని ! నిలువరించినవాండు
తొడరి బయలు డాకి ! తుప్పటిలుచు

యశుయంబు నంది | యగ్గించు చుండును |వి॥ 1246

కళవళము = కంగారు ; తుప్పటిలుట = గంతులిడుట ; అతృీయము == సర
మగునది,

ఆ. కవిత గూర్చ బుద్ది | గల్లజేసె నజుండు
సముచిత మతితోడ | జక్కగాను
యొనర సంధ్య నిష్ట | హోమ తేర్ప్చ్పణముల
జెలగి కొల్పనంబు | "జేసె వేము, 1247
జత, తప, పోవమాది సత్క_ర్మలు సలి సత్క_విత్వ మలవరచుకొన్న చతు
రుండు వేమన.
ఆ. కప్టజీవి (బతుకు | కాషము పాలగు
రు
నిర్ణయాతు బతుకు | వీట గలియు.
(గూరకర్ము (బతుకు | చోరులపాలొను వి! 1948
స్వభావో కిని జాలువారు రనముతో చి(తించాడు మవికవి,
కే కష్టమున కోర్చి దమయంతి | కాడు సొచ్చె
దుష్ట కై రాతకునిం జూచిం | ధూల్ళింజేసె
వ్యప్రీయె సత్యవై భవ | మంబెగాటదె?
నిష్ట మదిగల పతిభక్తి |! నియతివేమ. 1249
చిత్తే కాగతేగల (శ్రీ చేయరానిధి లేదు (నలో పౌఖ్యాన గాధ)

అంత

వేమనపద్య ములు

ఆ, కష్టమెన మనను | గాంన్షీంచి యోగికి
ఈ
జాన దీపశిఖయు | దానటింపం
గానవచ్చు నాత్మ | (క్రమమైన జ్ఞవ్హితో 1వి॥
జ్ఞానదీపశిఖ = విజ్ఞానమ నే దీపపువెలుంగు * కష్టే ఫలే 23
ఆ. కష్టమైన మలము | కడుపులో నుండంగ
నంతకంకుం జెడెడి | దన్నరసము

ఉపములేని జనము ! లుపవాసముందురు ॥వి॥
శరీరాన్ని కృశింపజేసి చేయునడేముంది !

ఆ. కష్టలోభి వాని | కలిమికి నాసించి
బడుగువాండు దిరిగి ! పరిణ మించు
దగరు వెంట నక్క ! తగిలినచందంబు వి

“ ఆంద రాని పండ్ల కల్టులు చాచి రౌదు 7?

ఆ, కసవు డినునుగాడె? | పసరంబులెపష్పుడు
చెప్పినట్టు వినుచుం | జేయు బనులు
వానిపాటియెన | మానవు డొప్పశజా! ॥వి॥ '

మానవత్వము లేని. మనిషి పశువుకంకు హీనుడు

ఆ. కసవు చేరి తిన్న | పసరఫు మెదిన
మాలడం(డు వాని |! మహిని జనులు
పంది గోడీ దిన్న (పొజ్ఞులందురు జనుల్‌ 1పి॥

66 నో బాహ్మాణ సంరక్ష ణార్ధ మిదం శరీరం?) అను శృతి,

ఆ, కసవు నేరి తినెడి ! పసరము తినువాని
మాల య (డు గాదే? | మహిని జనులు
పంది గోడిం దిన్న. ! బాపు లందురు సుమో ! ॥వి॥

ఈ మత్స మాంసం మతి భ్రష్టు ౨

ఆ. కసి గలిగియు బాప | కర్చుల. వీడింతు
రల్ల(పభులు యముని ! రల్హభటులు
వృశ్చికంబులన్న |! విడుతురే చంపక 1వి॥

919

1250

1251

1252

1258

1254

1255

1256

590 వేమునషై పద్యములు

ఆ. కసువులు దినువాండు | ఘునఫలముల రుచి
గానలేండుగాటబె | వానియక్తై

చిన్న చదువరులకు మిన్న జ్ఞానమురాదు వి! 1257
కసవ్ర దినువాడు = బుద్ధి లేనివాడు.

కసవుం బసికింజేసె |! గాలి ఫణికింజేసె
మన్నెరలకుం జేసె ! మరవశెట్లూ
కుంభిని జనులకును | గూడట్టు చేసెరా ! ।వి। 1258
మను _[_ ఎజ్జలు = ఏలుంగు సౌములు, మన్ను పాముఠు ; కుంఖిని ; = భూమి”
ఫణీ = పాము; పసీ == ఆవ, ™
ఆ. కస్తురి యటుమాడం ! గాంతి నల్లగనుండు;
బరిమళించు డాని ! పరిమశంబు
గురువులై నవారి |! గుణము లీలాగురా 1వి॥ 1259
రూపమునగాక లోపలున్న శక్తినే గమనించవలయును,

ఆ. కస్తురివలవేల ? | గజరాజమున కెన్న
దనదు మదపుభార |! తావిగాక
యోగిశేల రంభ? | 'యోగహర్షంబుండ 1వి॥ 1260
ఎవరి *శ్రీదియున్న భూషమోా అదియే గాని అన్యమెనచో వి కారముగానుండును,

క. (క్రమమున బదేహ(తయముల
విమల జ్ఞానంబుచేత | వివరించినచో
నమలంబగు నస్తోకము

కొమరొప్పుంగ జా గతందు | గూడుము వేమా! 1261
అస్తోకము = ఎడతెగని ; చేహా(త్రయములు = స్తూల, నూకు, "కారణ
జవాములు, ; స్ట

ళ్‌

ఆ, (క్రతువు చేసితనుచు ! గడు విజ్ఞపీగుచుం
గడుపునిండ నేయి | గుడిచి (లే
రాగమెత్తుశేల ? ! భాగాంతకు లనక ॥వి॥ 1262
యజ్ఞ యా గాదుల మిషతో పొట్టనిండ పట్టుబడి పట్టుటకే ?

వేమన ప ద్య ములు లీల]
ఆ, శమ గలట్రి యతండు | సాధునై శోభించు
నోర్పుంబోలునట్టి | దుర్వి గలది?

వన్నెవచ్చు మేలు ! లెన్ని యెననుగూడు [వి॥ 1268
శమ = ఓర్చు; మీర కారుల తో నర్పరియె చెగడిన వాడే నెరయోగి,

ఆ. కాంచనంబుపై నం ! గాంతేలశునను
(బహ వె నయిట్టు | రివు శ తెగులు
తోయజాశ్షీ విడుచు | దొరయెవ్యండునులేడు ॥వి॥ 1264
కాంతౌ కనకాలను కాదన్న వాడు లేడు,

ఆ కాంచనంబుమోంది |! కాంవ మోహాము గప్ప
విడువ లేరు (ప్రజలు. | విశ్వమునను

గాంక్ష గలుంగువారు | కానంగవతేరయా ! [వి॥ 1265
కా౦చనము = బంగారము ; కాంత == కోరిక;
కోరిక లూరనివారు ఛారుణిలో లేర,

ఆ. కాంత కుంకయెన | గాని కులంఖై న
బాయలేక విటుడు | (భమసియుండు
మరిగి (గ్రుడ్తకుక్కం | మాంసంబు. నొన్నట్లు ॥వి॥ 1260
కుంక == 'చెడిసె ; కామానికి కళల్ళ లేవు,
ఆ. కాంతమైని (ప్రేమ | స్వాంతము రంజించు
జింతదీఆుం దరుణి |! చిక్కునపుండె
వింతే యమరంబోదు | విశ పసాత్నీ ని గూడ ॥వి॥ 1267
సాంతము = మనస్సు ; అడ దానియందు అక్క ఉంచినట్లు అవి బ్రహ్మ
యందు అమరనీయడు,
ఆ, కాంతీమోదియాశ | క్ర నకంబుసె నాశ
తేనీవా'డు పుడమి | లేనివాంజె
కబురులేలం జెప్ప ! గాన్పింప చెలియరా! ॥వి॥ 1268

క కాంతేము భస్మ్మృముంటేసిన
వాంతులకది జ్ఞానసాంఖ్య | సంజీవి యగుం

వ్రర్పల్లి వేమన పద్యములు

గాంతలం దలపక యుండిన

శాంతముగల డై వమగునుం | జగతిని వేవూ !
కాంతేభ స్మము శాంతినిస్తుందిం

ఆ, కాంత మేనుమాచి ! కలవర పజేెదరు
కడుపులోని రోత. | గానలేక
యింతరోతచేత | కీచేహయమేలశా! 1వి!

శరీరము మలఠలమూ[త్రముల కొంప

ఆ కాంతయంబె వెడలి | 'కాంతశే యాసించి
గాసి. బడలోనేల ? ! కాంతచేత ?
కాంత విడుచువాండు ఘనతర యోగిరా ! ॥వి॥
శ్రీవ్యామోహం (జెంచినవా జే సిద్ధ యోగ.
ఆ. కాంతల కందంబు ! కురులు స్తనంబులు
౫ మగవారి కందంబు | మోూసమొక
గుళ్ళకు యందంబు | గోపురంబొక్క ఆకు ? ॥వి॥

జ యతి తప్పు; అందచందాలు ఆందరి కొక రకంగా నుండవు,

ఆ కాంతసింధురయు | కడు? విత్తరోగికి
నొనర మధువుతోడ | నొసంగినంతం
దనరు చేహబలిమి | ధన్యుడై గట్టకు, 1వి॥

1269

1270

1271

1272

1278

కాంతౌసింధూరము శరీరమునకు పుష్టినికల్లించును. వేమన ఆయు శే

పారంగతుడు.

ఆ, కాకి కన్నబిడ్డ |! కాకికే యందంబు
కోడి కన్న బిడ్డ | కోడి కందం
యోాగికన్న కళలు | యోగే యందంబు ॥వి॥

అ. కాకి గజ్తున కూసు | కోడి కొక్కెర కూసు
కుక్క- థ్మీళ్చని మొటుగు | కలియుగమున
హాస్యంబు సేయువాం | డన్నికూతలు కూసు ॥వి॥

ఒక్కొ_క్క-స్యరం ఒకొ-_క్క_జాతికీ చిక్కింది,

1214

1375

వేమన పద్యములు 299

ఆ, కాకిగూటిలోన ! కోకిలమున్న ట్టు
(భ్రమరమగు చు పురుగు | (బతికినట్లు
గురునిగొల్పు వెనుక గురువు 1 తానానయా ! 1వి॥ 1276

ఆ. కాకిపె కొంగాక్కి ! యాట్లాడుచుండంగ
పిల్లి రెంటిని పొంచి | పట్టుకొనెను
మళ్ళీ చూడబో తె | మూడు కానకపోయె ॥వి॥ 1277

మనస్సు బుదిని ధృవపరచుట యోీాశెంటిని జ్ఞానము హారించగా నిరామ
యత్వం "నెరవేరుతుంది. యీపడ్యం లవమణ విరుద్దం.

అ, కాకులున్న గూడు | కోకిలకగునట్లు
(భమరచేత కీటకము ! మనుమాడ్కి.

సత్యము క్షి విని | చెడు7డు నరుండయా ! 1వి॥ 1278
అతుకుల బొంత-గా అమరిన యీపద్యము అన్యుల బేమో,

ఆ. కాటికి హీత.వైన | కాయంబు యెన్నాళ్ళు

* భక్తి శాయను నిల్చు |! భూమిమోద
జా(౫గ త్తపడువాడె |! జాణుండు, ధీరుండు !వి॥ 1279
౫ యతి పోయింది ; ఎక్కడినుంచి వచ్చిన వస్తువు తుద కక్కా_డిశే చేరును,

క. కాదనండెవ్వరి తోడను

వాదాడలయబోడు వెట్‌ | వాని విధమున

చ్చేడాభద మెణింగియు

వేదాంత రహస్య మెజింగి | వేమన నుడునున్‌. 1250
. € భెట్టీ వేమనవాక్కు-లం వేదమయ్యె ?) వేదములే వేమనవాక్కు_లు,

క. కాదని యెవ్వరిత్‌ డను
వాదాడక తిరుగు వెట్టి | వానిన్నలెనే
భదా౭._ భేదములడచిన
వేదాంతరహాస్య మెల్ల | వేమన సేర్చున్‌ జ 1281
వేదాంతరవాస్యము == ఉపనిషడ్వాక్యము వేద-[-అంతము = వేదాంతము,

294 వేమనపద్యములు

ఆ. కాననంబుంజేరి | కడు (శ్రమనొందిన
నా నలుండు రాజ్య | ముందె మరల |
బుద్దినొక్కి_ యెజుక | పోకార్పుటయె ముక్తి ॥వి॥ 1282
“6 కష్టే ఫలే”) నలచరిత్రనిటి నాణ్యంగా వా'డేడు యోగి,
కే, కాననము సొచ్చి తిరుగుట | మానవలెను
బూని మదమత్పరాళిని | బొాలియండేసి
మాని నిజకేళిదరింజేరు | వమాన్యుండరయ
ధ్యాన ఛారణ యోగము | ల్చూని వేమ. 1288
షడ్డుణముల సమయించుటయీ యోగ సిద్ధికి ఊఉ త్రమ మార్గము,
క, కానన సముమగు జ్ఞానము
బూనక తన్నెజుగదరమె ? ! భువిలో నెపుడుం
దానని యెజణుంగుట తత్వము
నేనని వర్మించువాండె ! నేర్చ్పరివేమా ! 1284
తత్వము = (బవ్మాజ్ఞానము .
ఆ కానరాని బయలు | గనుటయీ శ్లేమంబు
మేనుముణచి నిద | మెలంగినట్టు
తాను దానుగాను | దలయు మజిపుదాటు 1వి! 1285
4 చే?) ననే మమ కారము లేకుండాజెయ్య మన్నాడు కోని,
ఆ. కానరాని వాని | కనువించువానితో
కాపుచేయ నలుక | కరుణతోడ
కానరాని వాని | కరుణోనిు కందురో ! ॥వి॥ 1286
(పకృతి ప్రభావము బహుముఖ (పజ్ఞ లే బాహాటం-గా చాటాడు,
ఆ. కానలేక భువిని ! గాలారం దిరిగినం
బూని మదిని నిలుప6 ! బూనుటరుదు
మేను మజుచి నిద |! మెలలౌడిశై వడి

దావకంబు మజుచి |! తగులువేవు. 1287
కాలార = జాను తెనుగు; జూను తెనుంగు పలుకుబడులు చిలుకుటలో
చిలుకల కొలికి పలుకులవలె చిత్తానికి వా _త్తింపంజేస్తాడు యోగి,

వేమనపద్యములు 295

ఆ. కానలేడు నుదురు | కన్నులు, వీపులు
నొసలు గానలిడు | నొప్పుగాను

తన్ను గానలేడు | తత్వమే మెబుగును ? 1వి॥ 1288
తన్ను తాను జఇలియలేని వాడు దైవాన్ని ఎట్టు తెలునుకోగలడని వేమన (ప్రశ్న

ఆ. కానలేండు నుదురు | కర్ణము ల్వీపును
నొజుల గానలేడు | నెత్తిమోద
దన్ని కానలేండె? | తత్వమేమెజుంగును ? 1వి॥ 1289
అసాధ్య కార్యాన్ని సాధింపలేరు,
ఆ. కానలేరుగాని ! కలియుగంబున నున్న
మనుజులందజికిని ! మాన మొకకు
దార్థ్యముగల వారు | తనవ లెజూడక

పరుల దూలనా | డుదురుర వేము. 1290
“ ద|| మదవతు లెలవారలకు | మారునిశేహము లాక్కు గదా |! ”)

ఆ కానవచ్చువానిం ! గనువించువానితోం
గాపుచేయ నలుక | కరుణతోడం
గానరానివాని | కరుకేమి కందురో ! ॥వి॥ 1291
వేమన (ప్రకృతి రహస్య బాటలో పయనించి నూటిగా జెల్ల డెంచాడు,
ఆ, కాని కులముదైన | గంటి కింపై నపుడు
విటుడు దలచెనేని | విడువలేండు
మరిగి (గుడ్తికుక గ ! మాంసంబుదిన్న ట్టు 1॥వి॥ 1292
ఆ తాను వలచినది రంభ, తాను మునిగినడే గంగ”?
అ కానివానిచేత | గానులీసము లిచ్చి
వెంటందిరుగుజుల్ల | వెట్టీతనము
పిల్లీ పట్టిం నోడి | పిలచిన బలుకునా ! ॥వి॥ 1298

ఆ, కానివానితోడం? | ౫ లిసిమెల(గుచున్న
పోనివచ్చు నెంత | వాన్నికెన
నీ గడుపుం జొచ్చి | యిట్టట్టుసెయదా ! 1ని॥ 1294
29

296 వేమనపద్యములు

ఆ. కానివానితోడ ! గలిసి వర్తించెనే
హోనినచ్చు నెంత | వానికై న
దాటి (క్రింద బాలు | (తాగిన చందమా 1॥వి॥ 1295
“ సవావాస దోషేణ గుణేభవేత్‌ ౨

ఆ. కాపుకులజు లెంత | కర్ములై నను గాని
పాపరాళి కొంత | పరిసిపోవు
వివరమెటుగనటి |! వెజిజీవులుగాక ॥వి॥ 1296
యు 65

ఆ, కాపు చెప్పినట్లు ! కరణంబు నడచిన
కరణమునకు మంచి | కలిమి, బలిమి,
"కాపు కాదటంచు |! కరణము నడచిన
కీడు తప్పరాదు | పాడువేమ! 1297

“రతురలే రాజంపొలకులగు రాజులు ఏ0)
ప $

ఆ. కాపు బల్ఫియున్న ! గరణాని కది బల్నీ
కరణము బలమెల్ల | కాపు ' బలిమి
కాపు సంతసంబు | కరణము సంతోష
మరసిమాడ లోక | మందు వేమ. 1298
కాపు కరణములు అవినాభావ సంప త్రితో నుందురు,

ఆ. కాపులు, గరణాలు ! గంసాల్కి భక్కులు
కట్ట కడవరకును | గప్ప్రపడగం
బరగి గుణ్బములకు | చాపలకును దక్కు. !వి॥ 1299

కష్ట మొకరిది ఫలమింకొకరిది. “* కష్టపడువానికి కడకాళ్ళు, కూర్చున్న వానికి
గుండే కాయలు,

ఆ. కాపులేనియూరు ! కరణమునకు కీడు
కరణము పగచేత | కాపు కీడు
కాపు కరణములను ! కావడి కుండలు 1వి॥ 1800
క) కారాలన్నీ కలసియుంకే కల కల లాడును,

వేమనపద్యములు ల్లి

ఆ. కాను (కోధములను | కలిగియు మజుపుచే
నిష్ట; చేవగురుని | యెరుగలేరు
యిష్ట మెరుగు నతడెౌ |! యిల బుద్ధిమంతుడు ॥వి॥ 1801
దీక్ష. దతతకు దారి

ఆ. కామ చింతంజిక్కి | కనుంగాన వేరవు
సీమ నిష్టలం దగి ! నియతి మాటి |
తాముసంబు నడంచి ! తన యు మందరా ! ॥వి॥ 1809
“ కామానికి కండ్లులేవు ?”” తామసాన్ని తన్నినవాడు ధన్యుండు..

ఆ కాముకుండ్రైనవాండు ధన ! కాంక్ష వహించినవాండు మత్తుండుం
"బామరుండెనవాండు బరి ! పాటి నెజుంగనివాండు ప కు
న్నోమర సేయువాండు మటి | ముక్షినిగాంచునె యెన్ని భంగులం
న్వేమనవాక్య మొక్క_టియు | వీసరపోవునె ! దారిందప్పినన్‌॥

ధూమజ్యోతిస్సలిల మరుతాం...... ( మేఘుసం దేశము) వాక్యాన్ని వాడాడు.

ఆ, కామ మోహములను | గలిగియుండు నరులు
ఇష్ట దేవగురుల | నెటుంగలేరు
ఇప్ప మెజుగు నతంజె ! యిల మంచి బుధు(డొను ॥వ॥ 1804

పండిత లక్షణాలు వాకొన్నాడు.

ఆ. కామ వికారుండు |! కాంతేమాటలు వినుచు
యోగశాలి మె తె | యెగిరి తన్ను
రెండులేనివాండు | కుండచట్లను కడుగు 1వి॥ 1805
“ శెంటికింజెడిన లేవ జే )” వీడు.

అఆ. కామీ గానీ ఘనుడు | ఘనుడు గాడాయెనేం

గామిలా డె కృప | సామి ముందు

కామిగాని ఘనుడు ! గణపతి గాండొకో ! [వి 1806
కామము లేనివాడు గన్సడడు* పురాణాలన్నీ పుక్కిట బన్హ్రైడుం

998 వేమనపద్యములు

ఆ. కామిగానివాండు | కవిగాడు రవిగాడు
కామిగాని మోతశ్న 1 కామిగాండు

కామియెనవా(డు | కవియగు రవియగు ॥వి॥ 1307
వాడుక మాటలు పద్యాలుగావాడి రథ వహ్వగే 1౨ యనిపించుకున్న వాడు
కవిచం[దు(డు !

ఆ. కామియెన హారుండు |! ఘనుడు గాడాయెనా !
కామియెన విష్లు | మఘనుడుగాయడె?!
కామిగాక మోతు ! కామిగాం డిలలోన ! ॥వి॥ 18086
ఆ, ' కామి మైయ్యు. గాక | ఘనుండు ఫఘనుండగు
గామి కృష్ణు డరయ ! ఘనుండు గాడొ
కామి గాని ఘనుడు |! గణపతి గాండొకో ? ॥వి॥ 1809
అప్టాడశళ పురాణ సారాన్ని ఆకళింపు జేసుకొన్నాడు యోగి,
గీ. కాయకంబై న పరిపూర్ణ ! కల్పమంది
స్థాయి పడగాంచి మించెడు | ధ్థైనమందు
మోతు సుఖత త్త పూర్ణ ంబు |! ముట్టవలెను
బరమ శివుడని వర్ణనం |! బడయవేమ. 1810
కాయకల్ప సిద్ది ఘనతను సూచిం చేడు.
ఆ. కాయంగాయ గాల్చీ |! కనకంబు. జూడరా !
"కాయ యనగ (బవ్మా | కాయమండ్రు
కాయం 'దెలియునతండె |! కౌస్తుభ ధరుడౌను ! 1వి! 1811
కాస్తుభధరుండు = విష్ణువు. బంగారు యోగము,
ఆ కాయగూరలు దిని |! కాపూయ వ
ల్పోడినెత్సిగలిగి | కూడు చుందు
తలలు బోడులంట | తలయులు బోడులా? ॥వి॥ 1812

త్రుము

ఆ, కాయముం౦దు గురుని | కరుణతో గనునొని
బాధ గురువులు సేయు | భోదలేల ?
కార ణాద్ధలు చూచి ! పొరదిపోదురు (పజలు 1వి॥ ' 1318

వేమనపద్య ములు 999

ఆ. కొయమో(ద (మాను | ఘనముగా నుండును
(మానుమో(దం దీ | మలయుచుండు
తీగమిోంద (వేళ్లు ! (త్రిపుర తాండవమాడు ॥వి॥ 1314
ఇది విచిత్ర విడికధ = వీణ; ఆధ్యాత్మిక ముగా అర్ధమౌతుంది.
ఆ. కాయము. దగంగాడి | కడలి యోగిగ నున్న
గాయమిలను బడిన |! ఫఘనుండుగాండు
కాయమునను ము క్రి |! గతికేగవలెనయా ! 1॥వి॥ 1815
కాయము = శరీరము : చేహము ద్వారానే ముక్తిని సాధించుట మూల
మన్నాడు.
ఆ. కాయమును గడలగియు | గనక యావలనున్న
కాయమును విడచిన | యోగి
కాయమందు ము కి | గతిశేగవలయురా ! ॥వి॥ 1816
పద్య చ్భాయ లే యీపద్యముననున్న వి.
ఆ. కాయమున్న యై | కామాదులను (దోసి
జ్ఞానమార్గమునకు6 | గడలవలయు
జాగుచేయం గాయ | మేగిన నేమగును ॥వి॥ 1317
జూగు = ఆలస్యము ; * దీపముండగానే తేరుకొని యిల్లు చక్క బెట్టుకో ౨?
ఆశే సూక్తి ఈటంకిరిచాడు.
క, కాయము విడిచెడు వేళను
న్యాయంబుగ బుద్ధిన్‌ "క్కి "| నమత తోడన్‌
జేయంబగు పరిపూర్ణము
మాయను గని' పరిణమించ. ! జయ్యన వేమా! 1818
అవసొన దళలో అఆజామోళుడు “వారివారీ”)” ఆంకే అదుకొన్నాడు
శ్రీహరి.
ఆ. కాయజు.డై న వెనుక | కానుంబు యేడిది ?
మాయయేడిది ? శ్రీల ! మరులుయేడ ?
అన్నీ మంటినిగలసె | ఆత శ్రయొకళాటి నీలచె [వి 1819

శాయబజాండు = మన్నథుండు ; అందచందాలు, అఆనంగుడు, ఆఅంగనలు,
అన్నియు మన్ను పాలే,

980 వేమన పద్య ములు

క కారం౦బు తినగ నేరరు
దూరము నడవంగలేరు | తోనుండెడి సం
సారంబె యాదనేరరు

పీరులు నరులందు చెంత | వెజ్టియొ వేమా ! 1820
వీమల లవ, ణాలు వివరంగా చెప్పేడు వేమన,

ఆ. కార్త ఏీర్యు వంటి | ఘను లెవ్యరును లేరు !
పీర్యకెౌర్యమునను | విబివీగి
ఆ .
పరశళురామువేత | బాధలు పడి చచ్చె! వి! 1821
గర్భము సర్వముజెరచును; కామభేనువు నాశించి కా ర్త వీ ర్యార్టు నుడు
కడతేరాడు.
ఆ, కార్యగురులు గలరు 1 కలియుగంబున జూడ
కారణార్గులు జనుల ! కండ్రబడరు
కోకిలతో సమము | కాకీయెందున నగునె ) ॥వి॥ 1822

ర కార్య గురునేవం చేసిన
ఛై.ర్యంబగు బోధంజెప్పి | దమమొసలడురా |
స్టాపు గురుని వేడన
వార్యంబగు బయలు జేర్చు | వడిగా ! వేమా! 18328

ఆ, కారుకారు గురులు | కాగుణితము జెప్ప
శా న్ర్ర పాళములనుం |! జదివిచెప్ప
ము క్తి దారి. జూపు | మూలమం[ము గడా ! ॥వి॥ 1324

ఆ. కాలకంళునెదిరి |! ఘనముగా. 'బోరిన
యర్జనునకు వశము | కర్ణమైన
పాశుపతము గలి! పగతులం దునుమాొడ ॥వి॥ 1825

కాలకంఠు(డు == శివుడు ; కర్ణము = పని; యిీాకథ కిరా తార్జునీయ గాధ

వాలాయము చులకందనము |! వచ్చుట యరుచా |!

వేమనపద్యములు 291

(వేల గిరి నెత్తు కృష్ణుండు
"లేలండె వటప(త్రమందుం. ! బెలియర వేమా! 1826
'కాలానుగుణ్యం-గా ఖునులైనా మారక తప్పదు. (భాగవత గాధ

ఆ. కాలచక్రము వలె | కలవాని మనసెల్ల
చెలగి తిరుగుచుండు ! చెంచలించి

చక్ర గతిని విడువ ! స్తంభించు మనసపుడు 1వి॥ 1827
కాల[పవాహానికి కలిగిన వారి మనసునకు లంకెవే కాడు.

ఆ, కాలచక్ర మెటుయంగ ! గాలేక యెప్పుడు
సంధ్య జపముచేయు | జూణలార
సంధ్యజపములోను | జూడలెట్టుండును? వి! 1828

(ఛాహ్మణులు (తిషవణ స్నానములుచేయుట ఆరోగ్యానికే యని నిర్ణయిం
చాడు, (తిషవణము = మూడువేళలు,

ఆ. కాలధర్ముమెటింగి | కపటవృత్తులు మాని
యాలు కిల్లలందు ! నాశవదలి
మేలుగాను శివుని | మేల్కొని పూజించు వి! 1329
సద్భక్తుని ధర్మకర్మలు చక్కగా నిమాపించాడు వేమన,
ఆ. కాలమధిక మైన | గడచి వోవగరాదు
ధర రాజు గొల్చి | తగని చోటం
గంకు భట్టనంగ | గటకటా ! 'యేమన 1వి॥ 1880

క, కాలము కాలమటనకను
మేలుగ తానొక్కొ-రీతి | మితి మోరగ దా
గాలు నెదురొ-ను జై క్తిది
వాలాయము శివుని | గూడీ వర్థిలు వేమా! 1881
మృత్వువుని జయించే మిన్న మార్గమును ఎన్ను కోమున్నా డు,

కం. కాలము తేనకిక వాలా
కాలము గలదంచు నున్న ! కాలము నందున్‌

లి ల్రలె వేమన పద్యములు

కూూలుండు తనుం దా 'దెలియక
గూలెను తొలిజామునందు | గొబ్బున వేమా ! 1832
4 శ్రేపన్న వారి పొరుగున నుంశణాడదు ”? శేపని బద్ధక ము (పాప క్రానిశ్తే
భంగము,
కం, కాలముంబెలియక చాల
గాలము గలదంచు నున్న | కాలము నందుం
గూభళండు తనుం చా -దెలియక
కూలడు తొలిజామునందు | గొబ్బున వేమా + 18388
సోమరితనముతో శుష్కి_౦చరాదనే నూ క్లిని నూ త్రీకరించె వేమన,
కం, కాలముల మహిమం౭దెలియక
బాలాయ ము నిత్యమంచు | వరలుదురింతే ?
యలనొ కాలము. చెలియరు
వాలాయము చాటుమయ్య | వసుమతి వేమా |! 1884
కాలముయొక్క_ ఘనతేను గణింపక కూలుట తగదన్నాడు,
ఆ, కాలవశము బట్టి | కర్శుజీవుల వీండు
మత్తులగుచును మద |! మత్తులైన
మత్తులై న జనుల | మనసేంటి మనసయా ! 1వి॥ 1885
మందమతితో కుందరాదని పొందుగా చెప్పేడు,
కం, కాల కాలమ్ములనక
మేలు” తానొక్క_రీతి | మితి మూజింగం దా
గాలు నదుర్కొను డ్డి వీని
వాలాయము ళివునిగూడి | వర్చి లువేమా! 1886
* గణములుతప్పు ; మార్క_౦డేయుని భాతి శివుని మరువక మనసార
ఛ్యానించి మరణాన్ని గడువ మన్నాడు.
ఆ. కాలి సంకెలయగు | గరిమలోదనభార్య
చేతి విజిచికట్లు ! శిశువ్చు లెల్ల
సరిపడు చెరసాల ! సంసార కూపంబు ॥వి॥ 13837
సంసార బంధనాన్ని చక్కగా నిరూపించాడు శ్లేషలోే మనకి.

వేమన పద్యములు 288

ఆ. కాల్చిన మరునాడు | కాగితంబును | వాసి
బంధు జనులను వేగం |! బీల్వనంవి

పాలంట పోతురు | పావిస్ట్వీ ధగిడీలు ॥వి॥ 1338
ధశిడీలు == చెడ్డవారు; (బ్రతికిన నాళ్ళలో భార్యపోత, చచ్చినవో
సోకం౦ డాలు

అ, కాలు గాలు6గాడి ! కాయంబులును గూడి
తోలు దోలుగాడి | దొమ్ములాడి
జిడ్డు జిడ్డుగూడి | బీవ౦బు లాయిరా ! |వి॥ 1839

ర
, పురుష న గా గా ఇచా శకానుశా
(యుప షృసంయో న్ని చి[తం వర్షం డు, ను

సొా,న్ని కంత సం
. nw -)
వేనియుంటాడు.

=!

ఆ. కాలు గాలుంబెనచి |! కరమున జన్న౦టి
చన్ను వొడిచి చాల ! జప్పరించి
పాలు(దాగువాండు ! పతియాను, నుతుకాను ॥వి॥ 1340

ఆ. కాలు చేయిలేదు ! కంచుకంబు గలవు
కొమ్ములేక యురికి | చిమ్బు వేగ
గరిడిలేక చంపుం | గడుంబెద్ద చోద్యమా వి! 1841

కంచుకంబు = రవికె; విచిత్ర విడికథ. త్రిస్థనాలను చితాతి చిత్ర విచ్శిత

రూపవర్ల నాతికయముగా వాడెను వేనున,

ఆ. కాలునికినిం జిక్కి | కక్క_స పడనేల ?
మేలుగాను గురుని |! మెప్పు వడసి
(పాలు మాలకుండ | పరమౌర్థ మందరా ! |వి! 1342
పరమార్ధము == తీరని కోరిక ; పరమౌార్రాన్ను (పొాలుమాలక పట్టనున్నాడు.

ఆ. కాలుని యందలి | కప్ప కాలమందు
హఠము శాయగలేగు | ఘటము తోడ
జీవం డున్నంతలోం. | భావజ్ఞుగావలె ॥వి॥ 18348
పద్యము లక్షణవిరుద్దం ; హఠయోగం శరీర సౌష్టవము కొొరశే,

90

934 వేమనపద్యములు

ఆ, కాలు చేయి వంచి | గాలి నిండ గజేర్సి
చేల (వాలి కొన్ని | నిలిచి కొన్ని
యాసన ముఖవిద్య |! లభ్యాస విద్యలు ॥వి॥ 1544
అష్టాంగ యో గాలు ఆఅభ్యాసముకు అసలు విషయాలను నీసలుగా తెలియ
'లేవనుట,
లే. కాలు 'సనెదిరింప నేర్చిన | నునుని జూడ
మేలు మేలగు మదియందు | మెల(శువ మరి
'యేలుచుండును నుఖమను | నిరవుచేరి
వానిమార్ల మనుసరింప ! వలయువేమ. 18345

ఆ, కాళ్ళముంద శేరు | కడ కీదగాలేక

ముగ్గు రీతగాం[డు ! మునింగినారు
నరుండె యీదునన్న |! నగుబాటు గాదోకో ? 1వ 1846
డ్రీమాయా (ప్రపంచము, దానిని దాటినవాశే ధన్యులు, (త్రిమా ర్థులే తికమకలు

పడార్ము
(or

ఆ. కాళ్ళు క్రైలువంచి ! కష్టంబునకు నోర్చి
నిలిచి కూర్పునుండి | నిగిడి యుండు
ఆసనముల నెన్న | నధమ యోగములురా ! 1వి॥ 1847
ఆసనములువే సే మోసగాళ్ళను దూసిపెట్టాడు మాయోగీ,
ఆ. కాళ్ళు చేతులుండ | గర్భలు చేయక
యోగి ననుచు | సా కదొకటి పన్ని
మాని యెన ననరె ! మాయల మారని! ॥వి॥ 1548
కష్టపడి కర్మలు చేసినవారు ఫునులు, తదన్యులు దంచాలరా యళ్ళుగా చితిం
వాడు కవిజం దండు,
ఆ. కావవలయు మగండు | కాంత నెల్ల ప్పుడు
కావ లేనివాండు | వావ వలయు
కాపు లేనిదాని ! కాపుర మడగళశా ! ॥వి॥ 1849

పేవమనపద్య ములు

ఆ. కావవలయు ధనము, | గాంత నెల్లప్పుడు
కావ లేనివాడు | చావవలయు
కాపుబేని జాని | కాపుు మకుగనా! ॥వి॥

ఆ. కావిపంచె గట్ట ! కడుయోగి వలె నుంకి
వెలికి గోర్కు-లెల్ల | విడిచిపెట్టి
తోరగి తిరుగువాడు | దొంగసన్యాసిరా ! ID

నూటికి 99 స్వాములు భోగలాగనులు, చపలచిక్తులుగా నున్నారు,

ఆ. కానిబట్రం గట | ఘనయోగివ ల నుండి
"వెలయు రా(త్రిగాణ | విడిచిపెట్టి
తొడరి తిరుగువాడు |! దొరకోలుసన్వాసీ I]

దొరకోలు సన్యాని == పచ్చిమోసగాడు,

ఆ. కావుకాను మనుచు | కరుణశై యేడ్సు చు
శీశువ్రు తుత్తుచేతం | జిక్కి. చొక్కుం
బాలనిచ్చునట్టే ! పడతికిం బుణ్యంబు ॥వి॥

న
కుత్తు = అకలి, పాలిచ్చిన పుణ్యము పడనత్తికే దక్కును,

ఆ. కావుకావు మనుచు | 'కాళ్ళుండి పలి శెడ్‌
కాకి కరణి. బల్క్‌ |! కానరారు
బాపలై నవారు | (బవా ను నచెణు(“ంగ |వి!

“ కావు *) అశేళబ్దము కాకీకోకవ లె యుంకకూడదు.

ఆ. కాళి కాశీయనుచు. | గడు వేడృ-తోం బోదు
రందు గలుగు బేవుం | డిందులేండె?
యిందు నందుగల(డు | హృదయంబు 'లేసై పన 1వి॥
శో కాశ్యాంహి కాళలే కాళీ కాశీ సర్వ్యపకాశికా |
సౌ కాకీ విదితాయేవ లేనపాప్తా హికాళికాః ??
కాళీ శబ్దమునకు (ప్రకాళమని యరము,

ల్రీల్రి్ర్‌

1850

1851

18352

1358

1854

18351

ర్తీరి6 వేమనపద్యము ల

ఆ. కాశికి జనువాని | కర్మ మేవమునవచ్చు.
దిరుగవేల కాళ్ళ | తీటగాని

కరాలి క వనితలు | క్రొనినీల్లు మోయరా ! ॥వి॥ 1856
కాళ్ళదట కోసమే కాశీయాత్ర,

ఆ. కాళికి జనెదనని | "కాళ్ళు, ముఖము వాచి
తిరిగి కషపడిన |! తెరువు గలటబె?
ఈం

చచ్చి మరల ముక్తి ! సాధింప గలరొకో ? 1వి 1857
చచ్చి ము క్షిని సాధించినవారు జగాన లేరు,

అ, కాళికి జనెదనని గంత | గట్టంగనేల (6
గాశి తీర్ణ మునకు | గాసియీల |
వోసకారులకును | దొరఠుకునా ! యాశాళి 1వి॥ 1858
కాశికి పోవ మాసాశలెన్నో వేస్తారు,

ఆ, కాశి శకేగుదునని | కడంగట్టగానేల !
వాసి తీర్ణమునకు | వగవనేల ?

దోవకారికెట్టు | దొరుకురా యాకాళి! ॥వి॥ 1359
కనడగట = శకాళీకానిడి గట, కాళీ కెళ్ళినవాడు కాటికి వెళ్ళిన వాడు
డం జు
తిరిగి రాడు,

ఆ. కాళి శేగుదుమని ! కష్టపడగ నేల!
సిగైరుగరు సుమి | సృష్టి వారు
శిల్సిపదము సోకు ! శిల వేల్పు కాదొకో ! ॥వి॥ 1860
పింనాలి కాలితో_తొక్కి చిత్రించిన శిల కాశీని శ్వేశ్వరుండు.

ఆ, కాళిశేగునటి | కష్ట మేమనవచ్చు!
6 వ్‌
చేరబోయి విగత | జీవుండై న
నెలశకు సగమిచ్చి | నేలనీళ్ళు మూదురా! ॥వి॥ 1865
విగతజేవుడు = చచ్చినవాడు, భర్తపుణ్యం సగం భార్యకు వచ్చును,

వేమన పవ్యములు 25"

ఆ. కాళికేగునతండు | కడగి వేడుకతోడ
చెరవెతీంగి మేను | విడిచెనేని
నెలతకు దనులిల్సి | నెలనీరు మోయడా ! ॥వి॥ 1862
తనరూపము తనయుడిగా భార్యకర్చిం మట తధ్యము గదా!
ఆ. కాళి నీళ్ళు మోసి ! కాళ్ళు మొగము వాచి
యెందు సుఖములేక | యుండి మెండి

చచ్చి వెనుక ముక్తి ! సాధింపగలరొకో ! ॥వి॥ 1ల6లి
కాశీయా[త పేరుతో కడగండ్లుఫడి చెడిన బడుగులను నుడివెను.

అ, కారి బోదుననుచు |! గడ కట్టగా నేల ?
కాశి తీర్ణమునకు | వగవనేల ?
దోసకారికెట్లు ! దొరుకురా యాకాళి! ॥వి॥ 18364
“ దేవి దొమ్మరిగుడి సెలు చసేపి గంగాస్నా నాలు ?)
ఆ. కాళిబోవువాని | కర్మ మేనుని జెప్ప
చాపహేతు వుండి | వచ్చెనేని
మనను కాళింేకుు | మరిము క్రి లేదురా! |వి॥ 1865
చెసే షా సాలన్నీ భణ్బాసురుశివ ల కాశీ వెళ్ళి వ శ్వశ్వరుని నెత్తిపై రుద్దా
లని దురుడేశం,
లు
ఆ. కాళీ బోవువాండు | కడగి వేడుకతోడ
"వెరవెరింగి మేను ! విచా చేని
నెలతకు సగమిచ్చి | నెరి సగమును గొను ॥వి॥ 1866
గీ భక్రయోగ పధన్యాసీి వారణాసి
భవ దురిత శాతవఖరాసి వారణాసీ ;
స్వర్షదీ తట సంఫాసి వారణాసి ;
పావన తేేతములవాని వారణాసి |
ఆ. కాళి బోవువారి | కష్టమిం తేగాని
తిరుగనేల కాళ్ళు | తీటగాక

కూల్ఫికై వనితలు | కొని నీళ్ళు మోయశే? ॥వి॥ 1867
మాననీక కాశీ చూడాలిగాని మాయ కాశీని జాడజాడదు. '

ర్రీర్రిరీ వేమన ప పద్యములు

ఆ. కాకి, మధుర, కంచి గయ, [పయాగయ్య, నేత్కు
వాసతోడ వాని | నాత్నం జూచి
వాసనను చెలియము | వట్టి వెట్టి విధంబు ! ॥వఐ॥ 1368
“ అయోధ్యా మధురా, మాయా, కాశీ, కంచీ అవతలి కాపురీ ద్వారావతీ
చెవ స్తెలే -మోక్షదాయక; ౨)
ఆ. కాశియాతేకు బోయి | గాసి బడుటకునై న
కొయంబులో శివుని ! రాజుంబేసీ
కుండలిషై నిలిచి | కండ్లు మూస్సుండనుచు ! ॥వి॥ 1369
నీలోనున్న శివుని నికతేము ధథ్యానించ మన్నాడు,
ఆ. కాశియా(త్ర కేగి | గంగస్నా నముంచేసి
కష్ట పడిరి ము క్తి | గానకేక
యెనుము దిరుగుచుండు | నెనుబోతు వెంబడి !వి! 1870
యెనుము = గేచె; కాశీ పేరుతో కాంకలు తమ కాంశులను విడచి పర
కాంతుల వెంటబడతొరు,
ఆ, కాళియా[త, జేసి | గాసిం జెందగచేఎ?
రోసి గుణవికార ! దూపమడంచి
మోసపోక యొజుక | మూలంబు గనువాండు
గాసింజెందబోడు ! ఘనుడు వేమ!
గాసి = కష్టము; గుణ్యత్రయము నరీకట్టినవా డే నిజమైన కాశీ దర్శిరి చినవాడు*
ఆ, కాశియా(తం బె సి | గాసిపడుకు కాని
మోసమగును ! దాన ము క్రి లేదు
సాశ ముడుగయబూను | ఫలమె 'యాకాకిరా ! వి] 1872
అశా పొళశము గోయుటయీ వారణాసికి బోయిన ఫలము
క, కాపూయ నమునురం గట్లెయు
వేషములకు6 జిక్క- బువ్వ ! విరివిగ దొరకుం
గోహాూయి (క్రియల. దనువును

బోపించుట ము_క్తిగాదు ! పూనకు వేమా. 1878
గేపాయోల వేపాలను దూషించేడు,

వేమనపద్య ములు 289

ఆ, కాహాయ వస్త్రాలు | కాయంబుపె గప్పి
చీవయాోాగుల మటంచు |! భవము ఏడక
భువి తిభుగువారికి ! భవమెట్టుపోను కా ! ॥వి॥ 1874
శివయోగుల చి త్తచాం చల్యములను చి్రాతిచిత్ర విచిత్ర నసూత్రముల వాడేడు
క్ష కించిన్నాత్రమును మదికి
జంచలమును బుట్టనీక జాగతతో న్‌ా
నంచిత మగు గురుభ' కిని
మించిన పరిపూర్ణ మూాని | మెలణగము వేమా! 1875
sl (స్ట త్వాన్ని సూచి౦ చేడు,
* ఆ. [క్రింద పాయ్యేపాలు | కాచి పక్ళముగాను
కూటవేనుకయేల ! కుడువలేరు ?
"తెలివి యెొతటికై న | తేట పరుచుట యెవరొ ? ॥వి॥ 1876
* పద్యముకప్పు సందర్భము సరనం గా లేదు,
ఆ. [క్రింద యగ్నిజ్వాల | కించిత్తు తగిలిగా
పెని యగ్నిజ్య్వాల | నయన ములను
తెరవ నివక జేసి | తరిమికొట్టును మూూాల ! ॥వి॥ 1877
హృదయాశ్నిని (ప్రజ్యలింపజే స్తే జ్ఞానబ్యోతీ (ప కాళించునని వాడెను,
ఆ. (కిమియు, మట్టి, య గ్గి, గృ(ధథం "కాకంబులు.
గుక్క నక్క లెల్హం | గుల్ళిపడిన
యొడలి దనణగంజూతె |! యొడలీలం బెంతురా! 1వ 18178
సమ స్తజీవులు శరీరమును విడచును, దేనికి రక్షణ? గృ(ధ్రము = (గద్ద,
ఆ, కిటుకెజుంగ నీక | కేవల నిష్టతో
మౌన ముదనుండు | మాయ యోగి
ఉన్న దెల్లం జెప్పు |! నుత్తమయోగిరా ! ॥వి॥ 1879
యోగుల తార తమ్యములను బాగుగా కవిచందుండు చెప్పాడు,
గీ, వ్నీతిని చేలాది కర్మలు | చేతికొలడి
చేయ దుర్గంధ మరుగునే | చెలగుగాక్ష

240 వేమన పద్యములు

మరియు మల్క మువ్టీన్యాయమే |! మార్గమనుచు
విశ్వదాభిరామ యిదియు | వినుర చేమం
ఇది వేమనగారిది కాడేమో ?

ఆ. వ్నీతిని బ్రోదింజేసి | శృతమును రశ్షీంచి
గతము నడచి శుద్ద | గతి వహించి
మృతిని మించి సకల | మతముల మదినుంచి
చెప్పచుండు రాజ | యోూగివేవు!

రాజయోగము, సాంఖ్యము, తారకమ్ము అమునస్క_ము చెప్పునది,

ఆ నీతిని సతికి దగిన | శృంగారములు గల్లీ
విభుని కరుణ లేక ! వెలయబెందు
నీదు కృపయులేక ! చేర్పులు చెల్లవు ॥వి॥
పురుషుడే పొలతికి పొల్పారు విభూషణము,

ఆ. శ్షీతి వెలదికి దగు | శృంగారములు నున్న
విభుని కరుణలేక | వెలయునట్లు
దై వకృపలులేక |! తలపులు చెల్లవు 1వి॥
య్రీకీ పతిభక్తి; యోగికి చైవభ క్తి శేస్థము,

కం. శీతి శిశుహత్యలు చేసిన
మతిలేకున్న టి కుమతి | మనుజులబాథల్‌
౫తులెంతొ యెంతొ దానికి
మితేమును నే చెప్పలేను | మేదిని వేమా!
“ శిశువాత్యా మహా పాతకం ))

ఆ, కీలకము లడంచి ! జై లెజింగినవా(డు

సింధుప్పుతి మాయ | జిక్కె.6 నతడు
గారి యంతవాంజె | జనులకు శశ్షమా ! ॥వి॥
శ్రీశుహోవిన్లు వే శ్రీలత a లోబడిన సూ క్టిని నిటవాడెను,

1880

1881

1582

1553

1384

1355

వేమనపద్యములు

ఆ. కీలుందెలిసి మదిని | గేవలాత్శనుగూడి
శావమందుసాక్కి. |! బయలు(డాకి
చేరియుంట ము క్కి | జెందంగం బూనరా ! ॥వి॥
మూలాన్ని చెలసి ము క్లిని చేరుకో మన్నాడు,

కం, శ్రీ రము నీరము రెండును
చేరక్రయగు దారిబెలిసి | చిట్టాడవలెన్‌
'తారుకొని శివుని జీవుని
పోరుము పరిపూర్ణ మతిని | పొందిక వేమా !
56 కీరనీర న్యాయంగా శివ జీవేళ్వరులు కలవాలి,

ఆ కుంటి కుక్క తేల ? కుందేటి పరువ్రులు
విరికిబంటు కేల ? | బిరుదు గొడుగు
ముసలీముండశేల ? | ముసిముసి నగవులు వి!

ఎవరు ఎందుకు పనికివచ్చెదరో వారు అడే పనిచేయాలి,

ఆ, కుండంత పాలులో |! కాసంత చేవీడిన
గుమగుమా వాసనల్‌ | గుట్టుపడును

చేసు విడవకపోతె | చెడి పరుగు పటురా ! ॥వి॥
పు పు ట్ర

241

1886

18387

18988

1889

ఇ యతికప్పు ; పెద్ద భాంశములో కస్తూరి వేసిన ఘుమ్మని వాసన వచ్చును.

ఆ. కుండ కుంభ మండు | గొండ పర్వత మండు
యుప్పు లవణమం[డు | యొకటిగాబె !
భావలింతె వేరు | పరతత్వ -మొక్క-టి ॥వి॥

పరత త్ర్యుము గవార్చి ఎవ్యరేమని నా దానికే చెందును,

ఆ. కుండ చిల్లిపడిన | గుడ్డ దోపగవచ్చు
బనికి ఏలుపడల |! బాగుగాను

గూలంబడిన కుండ | కుదురుట యరుదయా ! ॥వి॥

జేదసంసారాన్ని (బోదిచేసే విధానం నేశ్చేడు,
31

1390

1391

942 వేమనపద్యములు

అ. కుండ పగిలెనేని | (కొ త్తడి గొనవచ్చు
భూ తలంబునందు | బొందుగాను
గూలయడిన నరుడు | కుదురుట యరుదయా ! వి! 1592
కూలబడినవాడు = చెడినవాడు ; నీతి మాలినవానిని రీతిగా మార్చలేము,
క్ష. కుండలి యోగము చెలిసిన
బండాలముయోానగి కేల ? | చాలికంబొందం
దండిగ నాతను వొందను

మెండుగ నొక ముక్తికాంత | మెలంసర వేమా ! 1898
(4 సశ్వేపాం మయోగత౦తాణం తథాథారోహి కంవలి ౨) అని కుండలిగురించి

మెండుగా జెప్పెను.
ఆ, కుక్కకు సలిగలిగి |! కూత 'లెల్లనుమఆచి
నక్కారీతిగమండి | నెగసిపజెను

ఎగసి పడినంతట్లూ | నాదంబు బుట్టురా! వి! 1394
మనసునకు వికారము గలిగిన మార్గము, దప్పును,

ఆ, కుక్కు గణచనేని | గూయవీయక పట్టి
(పక్కా విజగదన్ని | పండంబెట్టి
నిమ్మకాయ దెచ్చి! న్న త్తీనరుద్దినం
గుక్కొ-విషము దిగునుం ! గుదురు వేము. 1895
ఇది ఆయుర్వేదము గురించి (వాసీనడి.
ఆ. కుక్కు గోవు కాదు ! కుంచేలు పులికాదు
దోమ గజముగాదు | దొడ్డదెన
లోభి చాతగాడు |! లోకంబులోపల 1వి॥ 1896
గజము = ఏనుగు; నీతులు వూతగా నిండింఛాడీ పద్యాన్ని,
ఆ. కుక్క జూచి సామి | నొలుచుట నేర్చుకో
కాకిం జూచి హితుల ! కలయిక. గను
గాడిదెం గని యోర్పుం |! గడువడిం బెలియరా! ॥వి॥| 1897

కుక్కా_ విశ్వాసము, కాకి కలుపునోరుతనము, గాడిద ఓర్భుజూచి మానవులను
అట్లు పవ లలు నాడా యోగి,

పెమనపద్య ములు ర్త [స్రీ

ఆ, కుక్క తోకంటెచ్చి | (కోవినిం బెట్టిన
(క్రోవి ఛాయనుండు. | గొంతవరకు
(కేవి తీసిచూడ | గొడవలివలె నుండు ॥వి। 1398

(కోవి == గొట్టము ; సహాజానికి మార్పులేదు,

ఆ. కుక్క_తోకం దెచ్చి | గొట్టంబుంజేర్చినం
(గోవిచెంతనుండు | గొంతతడనవు
ఎంత చెప్పం జెడుగు | పతంబుమానునా ? ॥వి॥ 1399

నీచునకు బుద్ధిగరుప నీలక ౦రుని తరము గాదు.

* ఆ, కుక్క-తోలుందెచ్చి యెరుపుబొమ్మునుచేసి
యాడునట్లు చేసి | యై వేసె

తన్ను 6(ద్రిష్పూవానిం ! దానేలకానడో ! ॥వి॥ 1400
జ యతి తిప్పు; * తను పెను బొము బట్టుకొన తద్వవన౦బుననుండి యీగలనీ
గని తిననెంచు కప్పృగతి కాలభుజంగము తన్నుుమింగ గా ... (చూడుడు చా)

ఆ, కుక్క. దిసెడివాంయడ |! గురులింగ జంగంబు
పంది దినెడివాండు | పరమయోగి
యేనుగు దినువా డి ! కెంత సుజ్ఞానియో ! 1వ! 1401

కుఠ్క_ = మనస్సు, పంది == ఆహం కారము ; ఏనుగు = మదము; ని్నిషట్స్చి
యోగిక (బ్రహ్మోనుభవి

ఆ, కుక్క నందలమున | గూర్పుండ (బెట్టిన
నొక్క మననుతోడ | నుండంబోదు
ఆళ్ళ నిలుపలేని | యజ్ఞానియు ను నకు a) 1402
నీచుని ఉన్నతసానములో కూర్చో'బెటిననూ లాభము లేదు,
రా వ్‌

ఆ. కుక్కొ-నాలుకకోసి | కూరవండుకు తింకు
* నక్కొ- తానై పోను | నిమిషమునను
నక్క తానై. వెనుక | నడవిణజేరుట యరుదు ॥వి 1408

ఇ యతి తప్పు; కోపము సొపమునకు మూలము,

944 వేనమునప పట్య ములు

ఆ. కుక్కను నట్టింట ! గూర్పుండ బెట్టి తే
కుదురుగా మననుంచి | కూలంబడదు

న(ప్రయోజకుడు యీ | భువి నెట్టులుండు రా] ID 1404
భావము గొప్పదే ; పద్యము పాడయింది కవిచ(క్రొవర్తిదె కాదేమో?

అ. కుక్క మనుజుకంకు | గుణమెంత కలిగిన
మనుజు గుణము | నాటి మర్శమేది !
కుక్కు_కంశుం జెడుగు. | గుణహీనుండగువాండు ॥వి॥ 1405
గుణహీనుడగువాడు కుక్కాకు పోలడం.

ఆ, కక్క. యేకతంబు. | గొక్కెర ఛ్యానంబు
గాడే రాగమెన్న6 ! గప్ప మునుక
2
ఆకనెలు(గు భావ | నుదియేల6 జేయరో! 1వి! 1406
కుక్క నిశ్చలత, కొంగ జపము; కప్ప నీటిబో మునుక యిక్షే చపలుల

కార్యము లుండును,

ఆ. కుక్కు యే మెటుంగు |! గురులింగ జంగంబు.
బిక్క యొడిసిపట్టి | వీకులాక
సంతపాక తొత్తు | సన్యాసి నెజుగునా? ॥వి॥ 1407
పరమనీచులు భక్తుల, పండితుల (ప్రాభవాన్ని పరికించలేవ,

ఆ. కుక్క యేమెజుంగు | గురులింగ దేవుని
నక్క. యేమెటబుంగు | నొక్క(పొద్దు
స డేమెబుంగు | చోూత్షంబు(తోవను ! II 1408
తక్కువ మనా తారతమ్యాన్ని గమనించ లేకు,

క. కుక్కు-లనగం బసిపావలు
నక్కల బూజించినారు | నాశేశునక.
చెక్కను? జీవహత్యలు
మిక్కు-టముగం జేసెదమని | మించిరి వేమా! 1409

అసంనర్భముగా అగతాయులు (వాసీ నారేమో యిపద్యాన్ని .

వేమనపద్యములు 245

ఆ. కుక్కుట మననంబు | కొక్కెర థ్యానంబు
యుల నొసంట నొనరు | నట్లుువా సెం
దొర్తి జే సినట్టి | దోవంబు తగిలనో! ॥వ॥ 1410
కుక్కుట కన... = కోడ(వ్రతెము. తేనధన్యత్వాన్ని తానే దిద్దుకో వాలి
ఆ. కుక్కుట [వతయు | కొక్కెర ధ్యానంబు
ఖరము ధూళిపూంత | కప్పమునుక
చిత్తళుద్ధిలేక | చేయు జపముసాటి ॥వి॥ 1411
నీచుల గుణాల నిన్నో (వాళాడు.
క. కుటిలముగు బువి కులంబునం
బజటుతరముగం బుట్రనట్ట | "“ఎావసనార్‌
ల్కుటటిలంబు6 గానలేక యె
యటు (బహ్మకులంబనంగ |! నమరునే?! వేమూ! 1412
కుటిలము == కపటము; (బాహ్మణుల క పటపు విషయాలను చెప్పాడు;
ఆ. కుడువ6 గూడులేక్ష | కూడ బెట్టగ లేక
విడువ ముడువలేక |! గడవలేక
నడవసాంగియున్న | నడవిను గందురు! ॥వి॥ 1423
గడనలేని మగ నిని గడు గాయయైన పడతి భానిం చేవిధానము,
నడపీనుగు = బేవచ్చవము.
క. కుదురుగ గుద గువ్వాంబుల
మృదునాభిని వృాదయరంగ | మేళనపరుడై
పదిలముగ (బహ్మర6(ధము
బొదలంగ మది నెజుంగువాండె | పూర్ణుడు వేమా, 1414
షడ్న్చక్రములు :-- 1 మూలాధారచ్యక్రము :-- గుదస్థానమందు నాలుగు కేకులు
గలిగి యుండును.
' ఆశేఫలలో “వ, శ, వష, స)” అక్షరము లుండును, అపరంజి కాంతిభూమికి
నివాసము, యీ ద[క్రమున గణపతికి ఆననూగ్గ జపము జరుగును,
ట్‌ స్వాధిస్ట-చ్యకము : జ దీ నుర్మస్థానమందు ఆకయనేకులు గలిగి “ఖు భ, మ,

య,ర,ల*ి అను లతో. ఉం పగడ కాంతి జలములకు మా
ఇందు (్రహ్మకు ఆరు వేల జపమం్యత్రములు జరుగును,

రి 45 వేమనపద్యములు

8, మణిఫ్రూరక-ద[క్రము :-- ఇది నాభియందు పదిదళములతోగూడి *డ, ఢ,
ఇ, త, థు ద, ధ, న, ప, ఫ, *” యను వర్గ ములు గలిగి యుండును, పసుపుకాంతి
అగ్నికి స్థాన మైనది. ఇ౦దు విష్ణువునకు ఆరువేల మాథ్ధ జపమం[తము జరుగును,

ఓ, అనాహత చ[క్రము :-- ఇది రొమ్మునందు పన్నెండు శేకులుగలిగి “క,
ఖగ, ఫు; జ, చ, ఛః, జృర్వు, ఇ, టి ఈ?) అను అక్షరములు గలిగియుండును.
స్ఫృటిక-గాంతి గాలికి a ఇందు రు(ధునకు అజప మంత్రము ఆరువేల మారులు
జరుగును,

ర్‌, విశుద్ధ చక్రము = ఇది కంఠమం౦దు పదునారు శేకులతోగూడి “ అ, ఆ,
ద, ఈ, ఉ, ఊ, బు, సూ, గ, శ్రా, ఏ, ఐఏ, ఓ, జొ, అం, అః’) పదునార
తరములు గలిగి యుండును, ఇం(దనీల కాంతి ఆ కాళమునకు సొనమెనది, ఇందు
జేవాత్మునకు శ్నేతజ్ఞానకు వేయి మార్లు ఆజపమం[తేము జరుగుచుండును,

6. అజ్జే యచ(క్రము = ఇది కనుబొమలమధ్య రెండుదళములుగలిగి “ హాం,
క్షం” అను శెండక్షరములతో గూడి ముండును. మాణిక్య కాంతి అంతఃకరణము
నకు స్రానమెనది. ఇందు పరబ్రహ్మ మునకు వేయిమార్దు అజపమం(త్రము జరుగును,

7. సహ్యసారచభ[కము :- దహనా కాశసానమ౦ స వేయిదళములుగ లిగి [పణ
వాక్షరముతో (ప్ర కాళించుచుండును, కోటిసూర్యల కాంతి గలిగియుండును, ఇది
బ్య అయస్థాన మైనది. ఇందు శ్రిగు పవర్యనకు వేయిమార్థు ఆబపమం|త్రముజరుగును,

వి శేషాంశ ములు

యీ చక్ళములను షడాభారములందురు. ఇందు యిరువదొక్క_ ఇయ్యి ఆదు
వందలు మార్లు అజపమంత) ఘు షడ్రేవకలకు జరుగును. అజపమంతంమనలగా జపించ
కయే జపించుట యని య వూలాభారము మొదలు క సాలమువనరకా వీణా
దండమువ లె బృహ్మదండి మేరువు అను పేర్టు గల వన్నెముక యున్నదిం దానినంటి
ఆ, కుమ్మర నానికి జానము
వో
నెవ్ముదిగాందెల్పవలదు | నిరసించునుమిా
బమ్మును నేనన్న ప్వూడు
(ద్రివ్మురియె చెడునులగాక | తిరభులోదువేమూ! 1415
పద్యము వీలవ౦-గా ఉంది.
ఆ, కులము గలుగునారు | గో(త్రంబు గలవారు
విద్యచేత విజ్ఞ | పీవారు
పసిడిగల్లు నాని | బూానిసెకోడుకులు ॥వి॥ 1416
ఎంత గొప్పు తనము న్నా హీరణ్యమునకు తలాగువానే |
a)

వేమన పద్యములు 247

ఆ, కులముచేత బెట్టి | గుంఫించనేటిక్షి )
పాదు లున్న చోట | (బబలు విత్తు
'లేటికులములింక |! నెక్కడి ద్విజుండయా | ॥వి॥ 1417

విజ్ఞానమున్న వాడే వినుతింపంబడును. గుంఫించి = ఎగిరి,

ఆ. కులము నీరుచేసి | గురువును వధియింప
బొసల నేనుగంత ! బొంకు బొం3 |
జేరు ధర్మరాజు | పెను వేయవిత్తయా ! 1వి! 1418
డశ్రిక్ళమ్లండు చెప్పించినమాట. (భారత గాథ)

ఆ, కులములేనివాండు ! కలిమిచే చెలయును
కలిమిలేని వాని 1 కులము దిగును
కులముకన్న నెన్న | గలిమి(పధానంబు ! ॥వి॥ 1419

కలిమి సర్వతాా కల కలలాడును, యీ నగ్న సత్యాన్ని నాకెంగా చాశేను

ఆ. కులములోన నొకండు | గుణహీను. డుండినం
గులము చెడును ! వాని గుణమువలన
నెలమి6 జెజుకునందు ! వెన్ను పుట్టినరీతి ॥వి। 1420
ఖ్యాతి అపఖ్యాతులకు కారకుడొక్క_ జే,

ఆ. కులములో నొకండు | గుణవంతు. డుండినం
గులము వెలయు వాని |! గుణముచేత
వెలయు వనములోన | మలయజంబున్నట్లు ॥వి॥ 1421

మలయజము ౫ మంచిగ ౦ద పు చెట్టు వంశ (పడీపకుని వళనశే వంశం అచం(దా
ర్క_ము నిలచును,

ఆ. కులము వలన. గొంత | బలము వలన. గొంత
కలిమివలన గొంత | గర్వ మొదవ
అంకు చదువు జదివి |! అంకునంజెడుదురు ! ॥వి॥ 1499
ఆఅంకచదువు == పనికిమాలిన విద్య. “*యౌావనే ధనసంప త్రి, (పభుత్వ
మవివేకిశా మేకకు మహ్య నరాయ కింవచతుషయం ?)
ర _ @ లు

948 వేమనపదడ్యములు

ఆ. కులము హెచ్చు తగ్గ | గొడవలు పనిలేదు
సానుజాత మయ్యె | నకల కులము
హెచ్చుతేగ్గుమాట |! లెస్టెటుంగంగ వచ్చు ? వి! 1428

సానుజాతము - నసమిషి,
aC)

“సమ స్తజీళా నాం సమద్భవి, చేతః 3
ఆ, కులుకు గుబ్బం జూపి ! గొబ్బున వలవించి
చేతికాను లెల్ల | జేరందియు
నతను చేతి కతు | లమరంగం గాంతలు ! ॥వి॥ 142 4

అతను(డు == మన్మధుడు ; అంగనలందాల జూపి ఎంతవానికై నా భంగము
వ్రేతురుం

ఆ కులుకు(6 జనులయజావి | గొబ్బున మరిగించి
చేతికాను అల్లం | చేరద్‌సి
యంలతిం జేసికొందు ! రిల వారకాంతలు [వి॥ 1425

అలతి = తేలిక ; ఇంతులకు సామంతులు గూడా పొ దా కాంతులు “కాగల
రని స్వానుభవము-గా మహాకవి ఇప్పెను,

ఆ. కుళ్లు బోతు నొద్ద | గూడిమాట్లాలాడిన
గొప్పమర్శమఘులనుం | చెప్పరాదు
'వేరుతీరం చెల్ప | నూరెల్ల ముట్టించు 1వ! 1426

అనూయా పరులకు అమోఘువిషయాలు చెప్పుట తగదని వేమననూ కి,

ఆ. క్షుత్తు దప్పి నిద ! క్షుభితముకై యుండు
రిత్త లోకమాయ |! రీతిగాంచె !
సత్తు పూర్ణను_క్తి | సాధింప వలెనయా ! ॥వి॥ 1427
అకలి దప్పులుమాని వూర్లమును అందు కొనుటరే ఆమాఘుమార్ల ౦,

ఆ. కూట పరవశంబు | గోశక్కె_లు తేకుండ
నాటవలెను బుద్ధి | నయముగాను
చోటు కనని వెలుంగు |! 6 జొచ్చుచే మోకుంబు ॥వి॥ 1428
సాహసా9ర మందుం'డే వెలుంగును తిలకించుటయే దివ్యమౌర్గము,

వేమన ప ఫద్య ములు 249

క్‌, కూటము చిన్నయ రూపము
పాటింపను దఠరముగాదు | పదరక మదిలో?
జోబటీ(గి నిండినంతట
వాటంబగు పూర్ణ మదియె | వశమగు వేమా ! 1429
జీవాత్మ పరమాత్మల యొక్క_ కూడికయే కూటము,
ఆ. కూటవాసి యగుచు ! గుణముల: బచరించి
నీట నీడవలెను ! నిలిచియుండు
నుదక ఘటముఖముల |! నుపరిం జూచినలాని
సూర్యుండొకయగాండె |! చూడు వేము, 1480
కూటభాగము. జెలసీ నేతా 9౦కర దృష్టి నిల్పి నిఖ లేళ్వరస్థానము జేరును,
ఆ. కూంటికి గతిలేక | కూర్చున్న వానికి
నాడుదాని మొద | నాసగలటె
అన్న మదముచేత | నన్నిమదంబులా వి॥ 1481
“అన్నమా జీవమయా ))
ఆ, కరాంటికి నెడంబాసి | కూర్చున్న మనుజుడు
వెల(దులం గనుంగొన్న | వెకలం జిక్కుం
జెలంగి యగ్ని ౭ జూచు | శలభంబు చవాడ్పున ॥వి॥ 1482
శలభము == మిడుత. అందరాని పండ్ల కోళ్టుఖం వాచరాదు,
ఆ. కూటికి లేనివానివలెం ! నోపముబేకయు నెల ఇ తొవుల
న్మాటకు మాటకుం దగిన | మంచి వినీతులు పద్య పద్దతి
న్దాటిగ బూని చెప్పుచును | ఛారుణిలో లివకాపభారి యె
గ నున్న యోగివి స | మానులిగెవ్వరు నీకు వేమనా!
సకల శాశ్ర్రపారంగతులై స్వానుభవముతో స్వళకిని స్వ జనులకు వినిపిం
చాడు వేమన,
ఆ, కూడ జేమినేయె? | గుల మేమివేసెను )
భూమియేమివేసె ? బొంది క్త
నరుండు పడెడు పాట్లు | నగుబాట్లు చూడలా ! ॥వి॥ 1484
సర్వమూ జగ న్నాధము,

లెని

250 వేమనపద్యములు

శే, కూడంబెట్టిన వారిని | క్రుంగండేసి
తోడువచ్చిన వారిని | దూగు౯ట్టి
తిండిపెటినవారిని |! దిటి, కొటి
రు SR) స)
గట్టివా డను వాడును | గాడై చేమ! 1485
“ కృతఘ్నునియొక్క_ లక్షణాలు కూర్చి పేర్చి చెప్పాడు.

ఆ. కూడి పరవశంపు | కో క్కె_లు లేకుండ
నాటవ లను బు |! నయముగాను
చోటు గనని వెలుగు. ! జొచ్చుకే మోవము ॥వి॥] 1486
“ఓ లోకంబులు లోశేశులు | లోకసులు తెగిన తుది నీలోకంబగుపెం
జీకటికవ్వల నెవ్వ౦ | gr కాక్ఫతి' వెలుగు నతని నే సేవింతున్‌. (భాగ)
అ. కూడు గుడిచి లెస్స ! కూర్చున్న వాడై న
నాడుదానిం గన్న ! నప్టై తగులు
నన్న సార మొడలి | కతి మదం బిడు నుమో ! 1వి॥ 1487
“వయసు కులుకా బాతు కులుశా ! ౨)
ఆ. కూడు. జీరంబాసి | గుళ్ళ పంచల. బడు
నట్లు (వాసె (బ్రహ్మ | యతుల నుదుంట
దోయజాశ్షీ "జేర | దోవంబు లంటురా! ॥వి॥ 1438
అందీపొందని భావాలతో కొందరు వేమన పద్యాలను తారుమారుశ్తేశారు*

ఆ, కూడు. బెట్లకున్న | గున్షి లో జఠ రాగ్ని
భకుణంబుం జేయు 1 గుశ్నీ మలము.

గూడు విడచి మలము |! గుడుచురా యుపవాసి' |॥వి॥ 1439
ఖీ
యుపవాస (వతాన్ని యాసనడింఛచాడు యోగి, '

ఆ. కూడు విడిచియు శత | కోటి పడగలె త్తి
మాటుపణచి దాని ! మంటంగలికి
కాటికేగువేళ | గూటికి మోసమె
దాటిపోదురు జము | దరికి వేమ. 1440
కోటికి పడగెత్తుట నాటినించి నేటి ఊన్న బే ! యిది సంప్రదాయక విజ్ఞానము

వేవమనపద్యములు

ఆ. కూర యుడుక వెనుక | గూడునా కస వేర
నెటుక్‌ గలిగి మునుపె ! యేరవలయు
సలము తప్ప వెనుక | థర్శంబు ఫుట్టునా ! ॥వి॥

“చేతులు కాలినజెనుక అకులు పట్టుట ?)

ఆ. కూరలేని తిండి ! కుక్క_తిండనిపించు
మాబులేని తిండి |! మాలతిండి
ఛారలేని తిండి | దయ్యపు దిండిరా ! ॥వి॥

(పా-చీనాభార భోజన, విభాగాన్ని పూర్తిగా వివరించాడు కవి,

ఆ. కూర్మి (దుపదపుతి | కొప్పుల బట్టిక్చిన
సింహబలుని చావు. | జప్పందరమె

మోహ(భమను జిక్కి |! మొనగాండు సిల్లడా ! ॥వి॥

ఇంతుల (చాంతిని యెంకటివాడై నా చిక్కి. అతేమవుతౌడు,
ఆ. కూల కూళ్ళు మేయు |! గుణముంత చెడనాడు
నెట్టివారు మెచ్చ |! రట్టవానిం
గొయ్య దూలమునకు( | గుదురునా జ్ఞానము ! |వి॥
పనికిమాలిన తిండి తినువాడే (బష్షుడు.
ఆ. కూలి నాలిండేసి | గుల్లాపుం బనిజేసి
తెచ్చిపెట్ట నాలు | మెచ్చుచుండు
లేమి జిక్కు విభుని | వేమాబుం దొట్టును 1వి॥

లీక్‌ 1

1441

1442

1443

1444

1445

6 గడనజేయు మగని కొగలించును నాతి | గణన తకయున్న 'కాలందన్ను ??

ఆ. కూళం గూళ మెచ్చు | గుణనంతు విడనాడి
యుటివారు మతు | రటివారి
అ బా యు
(మాను దూలములకు | జ్ఞా నంబు। డెల్పునా | Idi
జోడీకి జోడీయే |!
ఆ. కూళ. గూళమచ్చు ! గుణవంతు. జెడనాడు
నటి హీను మెచ్చ | శెట్లివారు
ట్‌ కు

(మాను దూలమునకు | జ్ఞానంబు చెలియునా ! ॥వి॥

[(మానుదూలము — కీట మొదు,
అ ౧

1446

144

ల. వేమన ప పద్యములు

అ. కూళతొత్తు పొందు | గుల్లాముశే కాక
సజ్జనునికిగాదు | సమ్ముతంబు
వేడ దిన్న పురుగు | బెల్బమే మెజుగురా ! 1వి॥ 1448
గులాము =: బాని"సె, అయాగ్యులకు యోగ్యవస్సువ్ర లక్క... ర లేదు,
ఆ, క్చృప్వ పర్వమందుం గృ_తీక ౨ దుండు(
గృత్తు లదు పట్ట క్చప్వ (మింగ
వెలయు కృష్ణు లెదు | వేమన (మింగెరా! ॥వి॥ 1449
వేధసాశాన్ని వేమన్న వెన్నముద్దలాగ చేశాడు,
ఆ. శేవలాంత రాత | జీవుండు నిజమని
వట్టి వాదులాడు | నట్టివారిం
(దొక్కిపట్టి నాల్క తుదం | గోయవలయురా ! |వి॥ 1450
అంశ రాళ్మయే నిజమని అబద్దాలాడు వారి నాల్క_లుకోయమన్నాడు వేమన,
ఢ6ు

జ ఖే.
క శ్నే(త్రంబున త్న త్రజ్ఞని
గాతేంబునుం జూచి నియతి | ౫ నలవ్ష్యంబున్‌
ర్నాతింబవలును నొకటిగ
సూూతించిన గలుంగు ముక్తి |! సులభము వేమా! 1451
"వ్నేత్రము = శరీరము ; క్నేత్ర్వాడు = = శిరీరవానీ ; గాత్సేము = శరీరము ;
తెలివి మర హ్వలలోే బ్ర జాను పకర కమున్వాడు.
ఖై ఆ, కక పుట్ట చెజచెం | గాకుస్టు పట్లంబు
నీతపుట్టి లంకం ! జెజిచె మున్ను
త |! చ్యితాంగి ఎెజచెరా ! |వి॥ 1452
వి ఆలం ద్విగుణమా వోరః బక్‌ శాన్‌ చతుర్లుణా; సాహసం సాడ్డుణంచెవ
"కాము న 0)
ఆ, క యక్‌ పుట చెతి చెం ! గా రాము పట్రంబు
నీత్రపుట్టి లంక | చెతీశాం గాది
కరవులనుజెటీ చె | గా (చాపడియుం బుట్ట ॥వి॥ 1453

మ శ్రీలు నాశన కారులని సూచించెను.

వేమనపద్య ములు ౨58

తే. కై కవల్లను రాముడు | కాన శే”
నీత్రం గోల్పోయి దశకంళు | సే తలడంచి
తిరిగి పట్టాభిపిక్తుండై. | లెజరిళ్లె
రామకథ శెల్లం నైక కా | రణము వేమ.

1454
శక కల్పనలచే రామాయణ మంత రక్తి గా ఆ ౦ది.

ఆ, కైపు మోజు వేళం | గడను జేర రారు
అనువుందవ్పి మాట | లాడరాదు

సవయ -మెబుంగగనతయ | సరనుంకు గాండయా ! ॥వి॥

శాస్ర == మత్తు ; సమ యానుకూల సరసతే వక్కాగా ఉండును,

1455
ఆ. కైపు వస్తువులను |! గాంశ్షీంచి సేవింప
* గాని పనులొనర్చు | మేలెజుగ(క

అట్టవాను వారి నధము | లందురు నుమా! ॥వి॥ 1456
* యత్రిభంగము ; మత్తు సీవిందు వాని చిత్తము ఉ త్తలపడుతుంది
కం. కై లాసము నై కుంఠము

బై లై యుండంగ (పకృతి | భావంబుగ-మిోా
శర లోకమందు వెదకిన

,కెలాసము గనగ లేరు | (క్రమముగ వేమా!

1457
కరీరమునంజే అన్ని లోకములవలోేకించినవా జే అత్మానందుడు,

ఆ. కొంకణంబుచేరం |! గుక్క సింహాంబుగాదు

కానికేగల బంది | గజముగాదు

'వేజుజాతివాయ | వ్మిప్రుయతుగాడయా ! ॥వి। 1458
కొంకణంబు = పుణ్య క్నేత)ము ; స్టానము మారిన మాత్రమున అధిఖ్యత రాదు,
ప

కం. కొంచెపు సరసంగాతం

బంచితముగ హోని 'జెచ్చు ! నది యొట్టనంగా
నించుక నల్లియె నొక్కిన
మంచమునకు. జేటువచ్చు | మహిలోవేవూ !

1459
సుమతి శతక పద్యమును కుమతులెవరో వేమనప ద్యాల్లో చేర్చారు,

ర్తీర్ధ్‌4 వేమనపద్యములు

ఆ. కొండదండి మావు |! కొండ కూతురె యాలు
గాండ మేటి విల్లు | గొండయిల్లు
గొండవంటి దొరయు | గండయి పోయెనా ! ॥వి॥ 1460
కొండదండి -= పర్వత రాజు (హిమవంతుడు) ; కొండకాతురు == పార్వతి;
ఆలు = భార్య; కొంశమేటి == పర్వతశేష్టుండు ( మేరువ్చ) ; కొండయిల్లు =
కైలాసగిరి ; కొండవంటివొర ౫ మహాగొప్పరాజు ; గంకు = ఘనము,
ఆ. కొండ కుధరమున్న + ! గుండ భాండం బన్న
నుప్పు లవణమన్న | నొక్క-కు కద
భావ లెన్ని యెనం | బరత త్తం ముక్క శు |వి॥ 1461
భాషల మా ర్చేగాని భావ మొక,
ఆ, కొండ గుహాల నున్న. | నోవెల లందున్న
మెండుగాను బూది | మెత్తియున్న
దుష్ట మానవులకు | దుర్భుద్ధి మానునా ! ॥వి॥ 1462
ఎన్ని చేసినా కుక్కతోక వంకే |!
ఆ, కొండమోా౭ద జ్యోతి | కొవమురు దీవీంపలా
నిండి పూర్ణ ముండు | నిబిడముగను
అండం చేరకున్న | నంట రాదయా ! ॥వి॥ 1468
నిబిశము = దట్లము; చేనినె నా సన్ని హితేతం చేసుకొంకేనే సౌరమబ్బుతుం
శ a య
దని సర్వం సవా సర్వజ్ఞా (డు యోగివాక్కు_,
ఆ. కొండముచ్చు పెండ్లి. ! కోంతి వేరంటాలు
ముండివాని హితుడు |! బండవాండు
రండరాజునకును | గొండండు దళవాయి ! 1వి॥ 1464
ల అబద్ధము పెండ్దకి ముడ్డివాయిద్యము ?) లాగ యీపద్యము పరిహాసం గానే
యున్నది.
ఆ. కొండరాళ్లు దెచ్చి | కోరికం గట్టిన
డం లు
గుళ్ళలోనం దిరిగి | కుళ్ళ వేల

బాయరాని శివుడు | (పాణమై యుండంగ ! 1వి॥ 4465
ల లలనా. హత్తుకొన్నవా డే అనంద పరుడు,

న! = ము

వేమనపద్యములు విరగ

ఆ. కొండరాళ్ల వెంట | గోడు కుడువనేల ?
వట్టి రాళ్ళ గూర్చి ! వనంట లేల?
బాయరాని శివుడు | (పాణమే యగుగదడా ! ॥వి॥ 1466
వనట = బాధ; వేమంకరుంణే శివుడు.

ఆ. కొండశేడు మామ | కొండకూతురు యాలు
కొండయిలు పసిడీ |! కొొండవిలు
Me ౧౧
కొండ వంటి దొరవు ! కుంఖున నడతురా ! ॥వి॥ 1467
కుంచున = అడ్డంగా; ఉఊత్కుష్ణ మైన నేడు ఉచ్చిష్టం గా నడుస్తా డా!
a రు ఈ ఠం అరే

ఆ. కొండలెల్ల దిరిగి ! తిండి గొన గవినే
దండుచేసి గొల్పె |! ధరణి విభుండు
లంకనేలె నొకడు | లన్నీ శ్రి కటాకాన! ॥వి॥ 1468

౪ నీ] కోరి మండను పెట్టుకొనువాడు యొక్క_డు
వలపు కాడై పొందు వాడొొకండు ’) (వరవిక్రయం)

అ. కొండలెల్ల మోయు | మెండైన కపులను
దండు. జేసె రామ | ధరణి విభుండు
లంక ముట్టడించి | లావరులను జంపె! ॥వి॥ 1469
“(కియా నిద్దిస త్వే భవతి నోపకంణోే??

ఆ. కొండెకాండు చావ. |! గొంప వాకిటికిని
వచ్చి పోదు రింత |! వగపు లేక
దూడ వగచునె భువిం | దోడేలు చచ్చిన! ॥వి! 1470
దుర్మార్గులు చస్తే దుఃక్షించేవా రుండరు,

ఆ, కొండెగాండు చావ. | గొంత దనుకం బోవు.
వంతుకిం తె కాని ! వగపు లేదు
కొంకనక్క చావ | గొశ్రా లేమిటి శేడ్చు? 1వ 1471
జేమన లో శానుభవమును నూటిగాెప్పాడు,

256 వేమనపద్యములు

ఆ, కొంత నల్లగ నుండు ! కొంత యెజ్జగ నుండు
క్రొొంత్ర తెల్లగ నుండు | కువలయమున
నొక్కరీతిగ నుండ | దొగి కారణంిబేమి? ॥వి। 1472

నల్బు తామసము; ఎకుప్రు రాజసము; తెలుపు సాత్వికము,

ఆ. కొంపలోన నున్న | కోళ్ళలు భేదించి
పరగ హృదయము కై | పదిల చజచి
గృహము నిల్చు వా(డు | బవాతత్య వేది రా ! ॥వి॥! 1478

కొంప = శరీరము. సత్రేవ ర్లనచే గా(_తాన్ని చక్క్‌_బరచమని రాజయోగి

ఆ. కొంపలోన మజులస ! కోకలోన మజుంగు
కన్నతల్లి మజుంగు ! కడుపు మటుంస
ఇన్ని మజుంగులందు | నీశుండు మరుంగురా! [వి] 147
ఉఊన్నదున్నట్టుగా తిన్నగా (వాయుటలో అసమానుండు వేమన,

ఆ. కొక్కు ఫ్యానము మతి | కుక్క. 'యేకాంతంబు.
బీల్లి గురగురనుచు | జెనుచు సృరణ?
ఆతె శలోని జపము | లవి యేమిలెక్టరా ! |వి॥ 1475
ల ఆత్మా నాత్మవి వేకులే నిజము గా నత్యంత హెఫ్యోన్న తుల్‌ 0)

ఆ. కొట్టిం దిట్ట నైన గట్టి మాటాడిన
నూరుకున్న యట | యోర్శికా(డు
వొండె పరమశివుడు | వర్ణింప శక్యమా ! వి | 1475
ఓర్పు చేస్పు కూర్చులక్ష తామ్చుడు,
కం, కొట్టినం దిట్టిన గట్టైిగం
గట్టి బిగించినను గాని | కరక్షరి వేయం
గట్టడి పని యనకుదీండును

దిట్టముగ శినునిం దలచు | తీర్పరి వేమా! 1477
ఎమయినా శివుని విడువకుండుటయే (కేయస్మ రము,

వేమన పద్యములు 257

ఆ. కొటినా ఫొటక | తిటినా తిటక
న వ A) CR)
క్రోొడికినా కొెరకక ! కూలంబడక
తాను తానై యుండు |! తారక వరయోగి ॥ | 1478
దూషణ, భూషణ, తిరస్కా_రములను సంతోషముతో ఊాచేవాడే రాజయోగి,
ఆ కొడుకు గలి” నేని | గునిసి యాడంగ బోరు
కరూతు రొక తె పుట్ట ! గునియుచుందు
తనకు. గొమకుండైెనం | దనువెల్ల దోంచునో ! ॥వి॥ 1479
ఇది సామాన్యుల నహాజము,
ఆ. కొడుకును (బతికించు ! కొన లేదు శంభుండు
కొడుకును (బతికించు | రొనండు వేరి
చేవతాొంతేరములు । దీననె కనువించె 1వి॥ 1480
శివ్సని కొడుశెవరో తెలియలేదు ; మన్నధుండు యీ+శ్వరునివే చనిపోయెను,
ఆ. కొడుకును వరియింప( | గోరి వచ్చిన దాని.
దండి పెంద్రియాడ | ధర్శనుగునె +
తప్పని తెలియకదీం | దాం జేయు పాపంబు
తప్పచెపుడు భువిని | దగులు వేము! 1481
రాజమహే ౦దవర భూపాలుడు రాజరాజనశేం(దు(డు కొడుకైన సారంగ
ధరునకు పెండ్లికి చిత్రాంగిని మాట్లాడి తాను వివాహం చేసుకొన్నాడు, ఆ పాపమే
వంశ క్షయమయినది,
ఆ. కొప్పు సాగసు. గన్న. |! గుచ కుంభములు గన్న
జెప్పరాని తాను | చెలిమిం గన్న
మువ్చీరి గొనుచుండు | మునికైన మోూాహాంబు ॥వి॥ 1492
శ్ర్రీఅవయములన్ని యు మునిముచ్చులనుగూ జా ముగ్గులను చేయునని
వేమన మొగమాటంలేక చెప్పెను.
ఆ, కమ్మ (దైమ్మరె న | (దిమ్మరుల వలచు
సరస విటుల చేల | సమ్ముతించుం
బుడం దిన్న పురుగు | బెల్ల మేమెజటుయరా ! |వి॥ 1488

కొమ్మ = అడది ; (దిమ్మరి = తీరుగుబ్లో తు,
ఫ్ర

రిక వేమన పద్యములు

ర కొమ్ములు, గొరిజెలు, దోలును
సమ్మతిగా. గాళ్ళుం | గడుపు. జంకలు బిక్కు
ల్న్రమ్ముక మగు ననుబంధము
లిమ్మహి. గోమటికి ! గో త మేర్చడ వేమా!

వైశ్యుల అవయవములు వెప్పకుం డా జై శ్యులని చెప్రుతొయి.

ఆ, కొయ్య ముండ, బటి 1 కొంకక జ్ఞానాగ్ని
టు షా
చేత గాల్సి, బూది! నిని
అంత ముక్షుడౌ నిం। కానంద భరితుడా ॥వి॥

కొయ్య ముండ చై ఆజ్ఞానమనే కజ్ఞ,

ఆ. కొలుచు గుకునిం గొసరి | కొంగచాడ్పునం బోరి
చేపలెల్లం బట్టి ! చేర్చిపెట్టి
శివుని కొసంగువాంటడె ! శివయోగి యందురు 1వి॥
“ సర్వము డై వారణ మస్తు?)

ఆ. (కొ త్రకుండం దెచ్చి ! కోరి వంటలు సేసి
కాకులకు నిడెదరు | కర్ములార Le
పెంట దినెడి కాకి | పెద్ద యేలాగయ్యె ! 1వి!
కర్మ కాండాన్ని ద్వేషించాడు యోగి,

ఆ. క్రొత్త సుద్దులెన | గురుబోధచే విన్న
గర్భయు క్కి యాగ ! కాండ తతులు
(పాత నుద్ధులెనం | చాయునా పాపంబు ? వి!
పాపము బాయుట పరమావధి,

ఆ. కొవ్వు పట్టు పొరలు | (గూరకర్ముల పౌర
ల్నొ వ్యం జేసినట్టి ! రవ్వ పొరల
వెవ్యనైన నేమి ? | యినజువాకిటం గాని
యవ్వలికిని బోవు | నటర వేమ.

ఇనజాఢు = సూర్యకుమారుడు యముడ్గు,

14

14

14

188

1క6ఓ

14£

వేమనపద్య ములు వద్దర్రి

ఆ. కోట కోట లిరుగుం | గొమ్న్డు 'లేనుణు గాదు
(తాటిపై నందు ! తగిలి యుండు.
బోటు బంట్నునైనం | బొర్హింపక విడండు 1వి॥ 1490

విచిత్ర విడికథ ; వేదాంతార్ల మున్న చేమో !
థి

ఆ. కోటల కందంబు | మాటల బిగి యొకటి
గోడల కందంబు ! గార యొకటి
తలుపుల కందంబు ! చిలుక యొక శునయా! 1వి॥ 1491
జ యతి తప్పు; గదీనిభొవమేమి తిపములేశ )) అనునట్టు] యున్న దీపద్యుము

ఆ, కోటలోపల నున్న | తేశున పన్నీరు
కండ్ల నెంచేలాగు | కలుగంజేసి
దుర్మార్గులను బటి | దుఃఖంబు. బెట్లురా ! ॥1వి! ] 492
౧ ర్న ట్‌
త్రీ సౌబగు చిత్తాలకు హాత్తించి చింంస్తాడు పు ఏషుండంం

ఆ. కోటి కళల మిఎచు | కూటమున కవలి
యువనధి దాటవలయు | నూన్చితముగ 6
'జెనక మించునాండు | చిన్న్మయానందుండు I 1498

సహస్రారము నవలోకించినవాడే సాహసుండు,

కం. కోటికి సంపాదించిన
కూటికి సరిపోయెం (బతుకు | గుంపులు నుడిగాగ్‌
యేీటెకి నీ సంసారము ?
చోటికి నిను కన్ననాడె | సుదినము వేమా! 1494

ము క్తీ కాంతను జూచుటయే మోక్ష ప్రదము,

ఆ. కోటి దానమిచ్చి | కోపంబు నొందెనేం !
చాటి సేయ రతని | (బజలు మెచ్చి
సాత్విక గుణములను | సర్వజ్ఞుం డౌనయా ! ॥వి॥ 14-5
ఓ దోోపమునను సునము కొంచెమైపోవును ౨) కోపం పావానికి చాట,

960 వేమనపద్య ములు

ఆ. కోడి కూసిన ధ్వని | కోకిల విని కూసు
కోకిల ధ్వని విని | కాకి కూను
కాకి కూసినటబెదిగి | తోకచు కూసురా |! ॥వి॥ 1496

“ లోకులు కాకులు?) “ లోకము మాయను మూకుడున్న టే”?

ఆం కోయి బట్టి తెచ్చి | (కొ త్తపుట్రము గట
కొండ(ముచ్చు "లెల్లం | గొలిచినట్లు
సీతిపీ-ను నొద్ద | నిర్భాగ్యు లుందురు 1వి॥ 1497

“క ఎవరి వెట్టి వారికానందము ??

ఆ. కోపమునను ఘనత | కొంచమై పోవును
గోపమునను మిగుల | గోడు చెందు.
గోప మడంచెనేనిం | గోరిక లీజేరు ॥వి॥ 1498
“* లోకనృ త్ర మెరుగు (పొక్ఫ్ళతే భవయోగి | పన్లిడిపలుకులవిని (భ్రమసిపోరె ౫)

ఆ. కోపమునను నరక | కూపము. చెందును

కోపమునను గుణము | కొణుతే వడును

గోపమునను (బతుకు | కొంచమె పోవును 1వి॥ 1499
“వాధురభథా వాలతో మంజులార్భటులతో చెలం వేమనపల్కు_ వెలయు భువిని?”

ఈ కోమటికి దురాశ ! కొండలు వాములు
చందనయబు సోన | చం[దకళలు
ఆశకు మితి లే దిం! కక్కడ గతి లేదు
వచనళుద్ధి లేని | వాండు వేను. 1500

నిక్క-చ్చిగా విమర్శించే స్వభావము వేమనశే దక్కి_౦ది,

ఆ. కోమటి నిజ నివ్ష | గురికి రాదెన్నండు
లోభిగుణము వేత | లోన కడలసం
బునియు దాసరి కిడం |! బొలుపడు చందమా ॥వి॥ 1501
నిర" (గ మాటలి కా (పతివారిని విమర్శిసాడు,

చేనునపద్య ములు 61

ఆ. కోమటి మదిం గోరు ! కామమే యెల్లెడ
వైద్యుం డొరుల శెపుడు | వ్యాధిం గోరు
వారవనిత ధనికుం | జేరందీయగం గోరు ॥వి॥ 1502
లోకస్య భా వాన్ని _పాకట తర భావాలతో శేకవేశాడు వేమన,
5, కోమటి వేమన త్యాగము
భూమిం (బసిద్ధంబు కల్ప ! భూజము చేతన్‌
పామున్న పగిది దురగా
రాముం డున్నాడు వేర | రా దెవ్వరికిన్‌ : వి! 1508
“ఉద కోమటి వేమా రెడ్డి మహాదాత ఆయనదగ్గర తురగా రామయ్య( పథాన
మంతి ఈచరిత నిట వాకొొన్నాడు,
నీ, కోరిక వలరాజు ! కుడిచి వేసిన పులై
పద్మనాభుడు వూయు | పసిడిడట్టి
కేడ్క_తో జనులెల్ల | వివ్పినట్టి భరిణ
గారవముల శెల్లం | గప్ప చిప్ప
అజుంయు దినము దప్పి ! కారగించెడు గిన్నె,
రాజులు పట్టిన | గాజుకుప్పె
చుక్కొ_ కప్పెర శిను ! సొగసు కిరీటంబు
మహీమ నిందునిసాక్కు_ ! మందుబుజ్జ,
పాడ( జదువ నేర్చి | పరికించి చూచిన
నాడనేర్పు చాను | నేడ నేర్చు
నింతక్రంయె జెట్ట యిశ |! నేమి కావలె
విశ్య్శదాభి రామ | వినుర వేము. 1504
పులె = విస్తరాకు; పసిడి = బం గారము ; బుజ్జి = చెంబు. ఇది కూట
వేదాంతం, +
ఆ. కోరి (దుపద ప్కుతి ! కొప్పు బట్లీడ్చిన
సింహబలుని చాన్రం |! చెప్పం దరమె
ముగియు కాలమునకు | మొనగాండు నీల్లడా! ]వి॥ 1505
బలముగా చ్ర్రులను చెరపరాదు ; గుణపాఠం బోధించాడు,

962 వేమనపద్యములు

క, కోరిన కోరిక లెల్లను
మోజుంగా జరుగు నటర |! మెచ్చరు భువిలోం
గారణకర్శ (పకారము
కోరిన కోరికలు జరుంగుం | గొల్పున వేమా. 1503

కారణ కర్మ మే కార్యమును సాధించునని సూచించాడు,

ఆ. కోరి మదిని గురుని. ! కొలువు జేయుట మేలు
గారవమున. దెలుప ! గహనవిద్య
దూరదృష్టి. నిలిపి | తొడరుట మోక్షంబు ॥వి। 1507

గహానవిద్య = మోక్షవిద్య ; గువుభ క్తిని గు గ్ల్రించమన్నాడు మాయోగి.
నాదనామ(కియ-వఏక తొళము

1. కోలు కోలు పరమ గురుని - కోరి చేరవే
కాలకర్శ జనము లాను - కడకు జిమ్మశే | ఫో

2. "కాల మెడియోాని మూల - కదలకుండ నొత్పి బెట్ట
మూూలబంధ యూర్ల గతుల - మొనయు డెవ్వడో ॥ ఫో॥

8. ప్రాణ పొన వాయువులను - పరగ _నెక్యములనుం జేసి
పూని కాయసిద్ధి బొంటె - పుణ్యు డెవ్వడొ ॥ క

4. ఇంటిలోన మింటి నడువు - -కంటి లోన కన్ను చేరచి
కంటిపాప నంటి పెనగు - ఫఘనుకు యేవ్వడో [కలీ

ర, మాటలాడు నారు రుచుల - మేటి (బహ్నరం ధమం(డు
మేటి మాట మారగిందు - మనుజు డెవ్వడో ॥కో।॥ 1508
యోగసాధనముల టబేశకవి తారీశకులలే తేనెలొలుకు భావసు చిలుకలతో
ముద్దగు పలుకులు పలి కాడు యోగి.
ఆ, కోళ్ళు, "మేకలు సొట్ట | కుంఛభముచ్‌ సరిగొండ్‌
గంగమ్ముకని (మొక్కి |! మ్రింగనేల ?
తాను గంగై యుండ | తన శెదిరి గంగెవరు ) ॥వి॥ 1509

ర్ట

వా

(గామబేవత గంగమిను కొంగారుగా విస్మరించాడు,

వేమనపద్యములు 268

మ కౌండ్‌న్యుండు ముండకొడురు

మాండన్ర్య(డు కప్పకపుడు ! మహిలో బుక్టైం

జండాలి మతంగ మునిని

బిండంబుగం బెట్టలేదె | పృథధివిని వేమా ! 1510

“ నారదో రజకీ పుత్ర కౌండిన్యోముండ శేసు తామతంగళ్న మాతంగళ్చ
అగస్త్యో కుంభసంభవః ... *) వ[జ్రనూచికోపని సత్తు,

"తే. శాతు కాన్వితమై మయొషప్తు ! కడిమి యెటుకం
గఅపు చుండెడి_క౩ెరాన | గతుల మోతీ
యంతరంగమున మట |! నచల వృత్తి
కలిత ముందుచు నుండును | ఘనుండు వేము. 1511

అచలము == పరిపూర్ణము ; కౌతుకము = ఆనందము ; శై రొస గతులు
ye అ
చెడపనులు ;
యె

ను
జాబులు

హృదయములోనున్న పరిపూర్ణవిద్యను సాధించమన్నా డు,

"తే. ఖండకము ల ధరియించి |! యుండునట్టి
వారలందణు యోగుల | నార ? జాన
సాధనం బున్న నే కాని | సాధు వగునె?
కాక తగు బిచ్చినాం డన ! గాను వేమ, 1519
ఖండక్ము = గోచి; సాధనలే సాధువులు $ వేషములను గారు,

తే, ఖండ పరశువు. బూజింప |! దండిదా వి
భూతి నిచ్చును గావున | నీతి గలిగి
శివుని (బార్ధించు తటి నను |! భవము నంద
జేయు నైశ్వర్య మిచ్చుట |! చేత వేమ. 1518
శివుని యోగాధ్యనుభవ రూపము అగు (త్రికూలము ఖండపరశువు,

ఆ. ఖగములందు. జూడ | గా ముచ్చటగ నుండు
తెగలు గన్ననైనం |! చేటపడడె?
చేనుడీని సాగను | బేబె నీకేలరా! ॥వి॥ 1514
రూపం, చి(త్ర లేఖనం, కవీత్వం, స్వతహాో వచ్చునవి,

964 వేమనపద్యములు

ఆ. ఖచర వరుల భూమిం గనం ! బడ రందువు
కానవచ్చినంత | గారవింతె !
తల్లి దం[డి గురులు | తత్సము లేమెరొ |వి॥ 1515
ఖచరులు = దేవతలు, (పత్య కు చై వములు తలిదం(డులే |

ఆ. ఖనులం బుట్టు లోహా | నంగణము దెల్లడ
బనికివచ్చు నొక్క | యినుమె చాల
నైన జులుపకరతు | రది యెచ్చుగా నుంట ॥వి॥ 1516
ఎక్కు వ ఉపయోగంగా నున్న వానిని హినంగా జూచుట వాడుక గానున్న ది,

ఆ. ఖరము పాలు దెచ్చి | కాచి చక్కెరవేయ
భత్ష్యుమగునె యెన్న | (భష్టుం డట్టి
యెంతలంకరించి | యెసగింపం బొసగునే ? ॥ఏ॥ 1517
ఖరము = గాడిద,

ఆ. ఖలుల తోడి పొందు | క్రలువంబు గలిగించు
మానదెంత మేటి | మానికైన
వారిం బేరదీయ | వలవదు చెడుదువు ॥వి॥ 1518
“ అస్టశ్య కావాగతిక ఏ)?
ఆ. ఖలులు తిట్టిరంచు. | గలవర పడనేల !
వారి తిట్ల నేమి | వాసి చెడును
సజ్జనుండు తిట్ట | శాపంబచానుశా! ॥వి॥ 1519
మంచివాని వాక్కే మహామంత్రం.
ఆ. ఖేచరి యగు ముద | కీ తెడం చెలిసియు
వాదు లాడకుండు | వార లెల్ల

మాయ గెల్బువారు |! మహి మోద ధన్యులు | 1520
ఖేచరీ ముద వేసినవారే వాసీ గాంచగలరు,

ఆ. ఖేచరీ ముదకు ! కీ లెకంగగ లేక
వాదు లాడునట్లి | వారినెల్ల
(తొక్కి నాల్క-యిట్రి | తుద గనోయవలయురా ! ॥వ॥ 1521
యీము.ద్రరహాస్యములు ౩ కన్నుల మౌసీగాని మూయకొాాని చూపును(దిప్పి'

కనుబొమ్మల మధ్యనిలపి పెదిక్కు-నందుండు చిడా కాళము జూచుటయీ కేచరీ ముద
యనబడును, ఈ'సా*ధన పరులు పద్మాసనము గాని “మా సనమా గాని చేయవలయును,

వేవునప ద్య ములు 265
క
ఆ. తుమ గలట్టి యతడు | సాధ్యువె కోభించు
ఓర్పు. బోలునట్టి | దుర్గి గలదే?

వన్నెవచ్చు మేలు | లెన్ని మైనను గూడు ॥వి॥ 1522
“ క్షమా సర్యత్రపూజతే ౨? తమ = ఓర్చు.

ఆ. వామకాల మందు ! సమయును జంతువుల్‌
భూమి యందు. బంట | తేమి లేక
కామ మష్పుడైన | గాలిపో చేమిరా ! ॥వి॥ 1528
కుమము = కరువు; _సళయాంత మందైనా కామాన్ని బాసీనవారు లేర
న్నాడు యోగి,

ఆ, శీతిని జౌలాది కర్మలు | చేతి కొలందిం
జేయ దుర్గంధ మరుగునే 'చెరం
మరియమల మువీ. నాయవమా | మార్గ మనుచుం

దెలియ శేలకొ తేటగా | చెలుపు “వేమ. 1524
చొలాది కర్నలు ౫ పంచాంగములో ముహూార్రభాగంలో ఉపయో
గించే 16 కర్తల

గీ. శీతిని (బ్రోది చేసి |! (శుతమును రక్షించి
గతము నడచి శుద్ధ | గతి వహించి
మృతిని మించి సకల | మతముల మదినుంచి
యొప్పచుండు రాజ | యోగి వేమూ |! 1525
రాజయోగి లక్షణయులు విరాజమానం-గా వర్ణించాడు. వృత్యను (పొ సాంత్య
(పాస నియమము లమోఘమగు బాటలో నడిపించునేక్పు కలదు. అందుచేటేముహాక ఏ
అయ్యాడు,
ఆ. కీతి వెలదికిం దగిన | వృుంగారములు నున్న
విభుని కరుణలేక | వెలయ చెందు
స కపయును లేక | చేర్పులు చెల్లవు ॥వి॥ 1526

భట్టబాణుని కాదంబరీ మహో కావ్య వాక్కి- చట ఊల్లేఖించాగు మహాకవి,
94

966 వేమనపద్యములు

. శం, శీతి శిశు హత్యలు బన
మతిలేకున్నట్టి కుమతి |! మనుజుల బాధల్‌
గతు లింతొ యంతొ దానికి
మితేమును నేం జెప్ప లేను | మేదిని వేమా! 152%
శిశుహత్యా (భూణహత్యలు మహా పొతకమని వాకొన్నాడు,

ఆ, శ్రీరము, నీరము రెండును
జేరిక యగు దారి. చెలిసి | చిట్టాడవలెం
దారుకొని శివుని జీవుని
బోరుము పరిపూర్ణ మతిని | బొందిక వేమా ! 152s
శీరనీరగ్యాయంగా శివ జీవేశ్వరుల కలయిక మంచిదన్నాడు కకుకోకిల

శ్లో! అవిద్యో పాధికో జీవో మాయా సౌాధిక ఈశ్వరః |
మమా విద్యాగుణ "త్రీ ఇతి వేదాంత డిండిమః ||
కార్యో పొధి గతోజీవః కారణో పాధి యిీాళ్యరః
కార్యకారణ విముక్రః పూర్ణబోథో విశిష్యతే |
(బై వేద మమృతం పురస్తాత్‌ పశ్నా(ద్భృహ్మ చక్షిణ తశ్చోత్తలేణ
అధళ్ళొర్ధ్వం చ (పక్వతం (బై వేదం విశ్వ మిదం వరిస్థవాః॥
- మండకో పని పత్తు

ఆ. క్షుక్తు దప్పి నిద్ర |] క్షుభితములై యుండు
రత్త లోకమాయ | రితిం గాదె
సత్తు పూర్ణ సుక్తి | సాధింప వలెనయా! 1వి॥ 152
ముత్తు = ఆకలి, లోక మాయను విడచి నాక్త్వక్ట్రవ్నాను సాధించము-న్మూ డూ

ర వే(త్రంబున శ తజ్ఞుని
(గాతంబున జూచి నియతిం | గ లత్యుంబౌ
'రా(తీయు. బవలును నొకటిగ
సూ(తించినం గలుగు ముక్తి ! నులభము వేమా! 1530
నేత్రము = శరీరము ; క్నేత్రజ్ఞుణడు = జీవుడు, రీరములో (బవ్మానూ
జాచులే (్రహ్మానందమని మాభవ్యునివాక్ము-.

వనేమనపద్య ములు 9617

శ్శీ

గ

ఆ, గంగగోవు పాలు | గంశు డైనను జాలు
గడవడై న నేమి | ఖరము పాలు
భక్తి గలుగు కూడు | ప కై డైనను జాలు 1వి॥ 1581
గంగనోవు = సాభధుతెనఅన్ర; ఖరము = గాడిద.
ఆ. గంగ పాటుచుంకుం ! గదలని గతి తోడ
ముటీకి మేజు పొటు | (మోత తోడ
దాత యోర్చునట్ల | ధము డోరువగ' లేండు !వి॥ 15లీలి
యో గ్యాఒయోగ్యమల లక్షణాలు చక్కని 'ఉదహరణలతో వాడాడు

ఆ. గంగ వాబు నెపుకుం | గదలని గతి తోడ
ముజీకివాగు వాటు | (మోత తోడం
బెద్ద వీన్న6 దనము ! వేరిపి యీలాగు [వి॥ 15 ఏతి
చక్కని సామ్యము వాశుటలో సరనపద ఫా వన్న త్యాన్ని (పక టించు
టలో (ప్రజ్ఞాశాలి వేమన,
ఆ. గంగ స్నానమాడి | ఘనమైన వారెల్ల
భంగపడీరి పెక్కు | బాధలంది
గంగనీటి కన్న ! గయ తీర్థముల కన్న
నెన్న వేము తీర్ణ | మెచ్చు వేమ,! 1584
66 ం౦గా సర్వపాప హారిణీ *” ఆనుటకంకు వేమన సూ కలను సరించిన ఆముము
తుళ్ళుతుంది.
కం గంగాధరుడే దైవము
సంగీత మె చెవులకింపు | సర్వజనులకు
న్చంగార మె యుపభోగం
బంగజుడే మృత్యు హేతు | వరయగ వేమా! 15లి5
గంగాధరుడు _- ఈశ్వరుడు ;
క, గంగా యమునల నడుమును
బంగారు బొమ్మ వోలె | చాలిక యుండు

లిర్రి . వేమనపద్యములు

నృంగతిగం జెలిమిం జేసిన
భంగము య ముక్తి ! పరవగు వేమా ! 1556
గంగా, యమునా, రస్వతి మధ్యనున్న ము క్తి కాంతను, జూడమన్నాడు
మాయోగి విమర్శకుడు.
కం. గంగా స్నానము చసిన
బంగారము కొల్ల వెటి | పలువుర కీయ
6౬
న్పింగారమె సపరవని తా
సంగమ పాపంబొనర్చు | జనునకు వేమా! 1587
గంగాస్నా నముతో పరవనితాదోషము పోవ్రవా ?
ఆ, గండికోటలోన |! కస్తూరి మృగ ముండు
రాజుగాడు గొప్ప | రాతు గాండు
నెంతవార్నినెన నెత్తిన | పడంగొట్టు !వి॥ 1598
గండికోటను పాలించే (పభువల పాలనను యీనడిం చేడు యోగి,
ఆ. గండికోట లోనం | గత్తి బట్టిన యంత
శాజుగారి దొడ్డ | శాతుగాండు
ఎంతే వారి నైన | నెత్తి గొట్టునా ? ॥వి॥ 1589
ఆ కోట పెద్దలు చెప్పుకోదగినది కాదని సూచించాడు కవికోకిల,
ఆ. గంపెడంత తవుకు | గంపలోం బెట్టక
చన్ను పట్టనీదు | కొన్న బంత్సై _
వారకాంత కేల | వలచెద రూరక ॥వి॥ 1540
ఎర వేస్తే గాని యెవ్వరూ రారు.
ఆ. గంధకం పెట్టుప్ఫు | కాల్చీ ముష్టును దీసి
జెముడు బొగ్గులు | సరిగ జేర్చి నూరి
పలువిధ చాణముల్‌ |! గలుగు జేతురు గడా! ॥వి॥ 1541
దీపావళి బాణసందులు (వాశాడు యోగివస్యడు,
ఆ, గగనంబు భగముగా ! గళ్లితంబు గన్సింప
మనసును వుచ్చించి | మానముంచి

బుసలు బెట్టుచు జ్ఞాన | బురు గళ్ళ తరవరా! ॥వి॥ 1542
ము _క్టి కాంతయొక్క_మూలమును సూక్ష్షు ముగా [గహించమన్నాడు యోగి

వేమనపద్యములు 969

తే ౫౫న గమ్య నిరాలయ | గతిని మనసు
సమర సత్వంబుగా నెంచి | సాన్ష్నీ యగుచు
(భమ లడంచిన (బహ్మంబు |! బల్ల బయలు
గమ మెబుంగమి లోనెల్ల | దమమె వేమ! 1548
(భాంతులుపో తే (బ్రహ్మ మవలీల గా పట్టువడును. గగనము = ఆ కాళము,

తే, గగన గోచర నిరుణ | గమ్య మూని

తమము మీరిన ధ్యానంపు | తత్సరమున
'దెముల కందులొ మోతంబు | తెరువుగాడె !
విమల నుజ్ఞాన మవ్చీన | వెలయువేమ.

జ్‌ అల్ల ఇ
చిదా కాశంచూస్తే చిన్మయ ధ్రహ్మ మగుపిస్తాడని వేమనవాక్కు_ం

1544

తే, గగనగోప్య నిరాలయ । ఫఘట్టమందు
విమల నిర్మల నిమ్మళ | వేరిజేరి
తన్ను గని చింత జేయుశే | తత్పదుబు

గురు కటాక్షము లభియింప | గుదురువేవు. 1545
మహా దా కాశమునం౦వు మనసుంచిననో మహానీయుడు -కాగలడని

వేమన
సూటిమాటు,
గీ గగన చిత దృష్టి. |! గద్లియపై 6 జేర్చి
—_ రం ౧0౧ జా
యనువరై న యాత. | డచల మంటి
యుజ్యలాంశ మందు | నూహించు దత(ము 1వి॥ 1546
ఉజ్వల = (ప్రకాళమానమైన; సహఫారమందు లక్ష్యుము నుంచుశే
లావణ్యము,

తే, గగన మగు _బ్రవహ్మభావము | గాంచు టరుదు
జగము వాణి చెడు గుటిం గను | జాణు లరుదు
నిగమ తత్వ నిరాఢులై | నిల్చు టరుదు
సుగుణ నిర్లుణ తప మూని | జూడు వేమ. 1547

పదలాలిత్యము, ఫావ్యపాభవము, జ “చిళ్యపు సొంపు, పద్యపు నడక (కొత్త
చారింజాపుచు కోమలంగా యున్నవి యోగి ఫుంగవ్చని పద్యములు,

ర్రీ70 వేమనపద్యములు

ఆ. గగన వువుర జూడ్కి. | కనుభాట నిక్కించి
నిలిచి చూడం జూడ | నిలుచు నుఖము
సుఖములోని వరుస |! నూ(తింప (బహ శంబు ॥వి॥ 1548
ఈ సుఖాంతం (్రవ్చిదిస్టితం 0)

ఆ. గగన మార్లమందు ! తగవులాడితె గడా
వేమన్న సద్ధురుండు | వేట్క లలర
కరుణ సిపె నుంచి | వరములెచ్చుగ యిచ్చు ॥వి॥ 1549

మా వేమన గురుడు మహదా కాళంలో వివారించ మన్నాడు,

ఉ గట్టిగ నల్వు లెడ్డురని | కండలు గోసియు తెల్వి చేకయున్‌
గొట్టయు ముగ్గురిండ్ల పు జె గొల్వక ముక్తియు గల్లనేర్చునె
బొట్టును భోగము9 భుజము | పొక్కులు బూడెదపూత లూర కే
పెట్టుట గాక భూపజకుం | బేరి ని వేమ నృపాల శేఖరా! 1550

నల్వురు = మనస్సు, బుద్ధి, చిత్తము, అవాం కాగము; ముగ్గువ = దుఃఖము,
జన్మము, కర్మము ; అభిమానము, అవివేకము, మాయ,

ఉ, గట్టిగ నార్ల శేక్లురిని | గండలు గోసియు నేవురన్‌ మెడల్‌
గొట్టియు ముగ్గు రిళ్ళు చెడ | గాల్పగ ముక్తియు గల్ల నేర్చునా!
బొట్టును బోనమున్‌ ! భుజము పొక్కులు బూడిదపూత లూర శే
"పెట్టుట గాక భూజనులు | వేర్చిని వేమ నృపాలశేఖరా! 1551

గీ, “ మధుర మంకాల భావ సమాస యు క్తి స్వానుభవ యోగ నిర్మల భవ్యశ కి
పూర్ణ బో ఛా మలానంద భుక్తి రక్తి వేవునాయ్యని శక్తిగా పృధివి చెం(త్రు ౧)

ఆ. గటిచదువు చదివి | గప్పాలు గొట్టిన
వా లు
చట్టమైన చదువు | చదువలేక్ష
వట్టి మాటలాడ | వ్యరు లే కారొళో ! ॥వి॥ 1552
గప్పాలు = పనికీ మాలిన మాటలు,

ఆ. గట్టి సాధువిద్య | కానం తె యనుకొని
గాఢవిద్య నేర్చి | కన్న ఘనత

వేమనపద్య ములు

271
సాధు సజ్ఞనముల | సాంగత్య మెజుంక్ర
బాధపడుదు రకట ! ! బడల వేమ. 1558
“ సాధథునంగ౦బు సకలా. సాధనంబు'
ఆ, గట్టుమోంద నున్న. |! గాన్సించు సర్వము
తెలివి తేటపడినం ! చెలియు నెల్ల
లోక విషయములును | లోని రహనంముల్‌ |వి॥ 1554
గట్టు = సంసార కూపమునుదా కు కొండ ; లోకములు = జనులు,
ఆ. గట్టుమోంది మన్ను ! చట్టుపె 6 దగురాయి
పుట్టలోని వాని |! బుడుగు తొడుగు
గట్టగాను మూంటం ! గనకము పుట్టురా ! ॥వి॥ 1555
బంగార యోగమును జల్పెను, పుట్టలోని వాని బుడుగు తొడుగు -- పాము
తొడుగు.

తే. గట్టురాచూలి పతియెన ! గంగ ధరుని
గుట్టు మదిలోన 'ెలిసినం | బట్టు పిడక
చట్టువలె మనమందుట | శాశతంబు

దిట్టయగు నట్టి యాతండే | తెలియువేవు, 1556
గట్టురాచూలి పట్టి = హెమవంతునిహాతురు పార్వతి, తేటగితులకు గాడ
(పాసలుపయోగించి భవిష్యన్న హాకవులకు బాట వేశాడు యోగి,

ఆ, గట్టు రాళ్ళ. దెచ్చి | కాళ్ళచేతుల (దొెక్కి-
కాసి యులుల చేత | గాసిం జేయు

మొజకురాళ్ళ కెరంగు |! మొప్పెల నేమందు ॥వి॥ 1557
“నీ విగవహారాధన వెజ్టులకే గాక

విజ్ఞాను లాొదారి వెదుకబోరు 9)

ఆ, గట్టువాయి జార | కాంత కాదనవచ్చు
గుట్టు దాపలతేక కూత | లిడును

మగని మా(త్రమెపుడు ! నగడు వేయును సుమో ॥వి॥ 15658
అగడు -- రట్టు, గయ్యాళిగంప మగనిని గకవికచేయును,

తే, గట్టువిలుకాని మదిం చేర్చు | గుట్టు దెలిసి
నట్టివానిని వెన్నంటి | యలరు నాత్య

272 కచ ద్యములు
డట వాం డిల మోక్షంబు ! 'నందు నెపుడు
కామ ముఖ శత్రు తతి నెల్ల |, గడచివేమ. 1559

గట్టు విలు కాను -- మేరుపర్యతము విల్లు గా కలవాడు ఈశ్వరుడు, ఈళ్వరుని
నమ్మిన యాప్పితేములు “నెరవేరును,

కం, గడన గల పురువుం గనుగొని

యడుగులకును మడుగస లిడుదు | రతివలు ధరలో
గడన విడు పురుషు గనుగొని

నడవీనులు వచ్చెనండ్రు | నాతులు వేమా ! 1560
భ్యదభూ పాలుని * సమతీ శతక ౨" పద్యము యిదీ ఒక్క_ళాయ గానున్న వి,

ఆ గడ్డటంచుం దెలివి ! ఘన మంత్రమును జెప్పి
డాబుపంచె కట్టు. ! డంకు సామి
చిన్న లింతెకాని | (శ్రీని వ్వవమతంబు 1వి! .
a_౯3౩

డంకుసామి ఈ వెషవ మోనపు గును,
రా రప

1561

లే, గణన శెక్కుడునవి యెల్ల | గదియ నొక్కి
జడియు శకులను ! పరిపూర్ణ ! జలధి దాటి

తడవ తడవకు దన్నధ్య | దనరవలెను

సాధనంబున దలపడ |! సాగు వేమ. 1562

క, “* పరిపూర్ణ్మముదాటంగను సరిగా గురినిల్సి గురుని సాకుట మేలా ౨)
ఆ, గతము చేసినట్టి కర్శబంధము లన్ని

పరిసిపోవు సత్యే | గురుని వలన

గుమ్మురి కొక యేండు | గుదియకు నొక నాండు ॥వి॥ 156కి

సరిమైన గురుని వలన సమస్త పాపములు సమయునని సరసునివాక్కు....

ఆ. గవము జూతవమన్న 1 గల గన్న యర్లంబు
నడుచు కాలమేమి |! నమ్మరాదు

త.ణము లోని (బదుకు | సంసార విభ్రాంతి ॥వి॥ 1564

6 మాతానాసి పితానా న్ని నాన్సీ బంధు సహోదరి?
లాఫీ తి 9

వేమనపద్యములు 978

ఆ. గతికి మతి యటంచు | గముకించి నంతలో
మదికి గతియు. గల్లు | మహితముగను
సతికి సుతులు పుట్టి | సంతుష్టిం జేరరా! ॥వి॥ 1565
“మతి ఎట్టున్న గతి యట్టుయుంకు *) సద్గతికి సంతసము గాదా |

ఆ. గద గణముని తలలు | కోరికెలును
ముద మునగ శకున | ములకు చెలగు
(పశ్నల పదివేలు ! పరికించి చూడంగ
నవును కాగ పోవును | వేమా! 1566
౪: పద్యము పూర్తిగా లక్షణ విరుద్దము.
ఆ, గె గణము న్నిద ! కలలు గోరికలును
ముద మొసంగు శకున | ములును జెలయగు
(ప్రశ్నలు పదివేలు ! పరికించి చూడంగ ॥వి॥ 1507
గై = సోదెచెప్పిన అరుగు; మోసపు సన్నాసులు వూఢనమ్మక ములు
గల్సింతురు, ,
"లే గమన గమ్య నిరాలయ | గతిని శునను
సమర సత్వంబుగా నెంచి |! సాశీ యగుచు
(భమ లడంచిన (బహ్మృంబు | బట్ర బయలు
(కవు మెటుంగమి లోనెల్లం | దమమె వేమ. 1568
ళా “అజ్ఞానులగుఐా? 0$ కారము చొచ్చు; సుజ్ఞానులగంవా | రుజూచు వెలుగు”?
తే. గమన గోచర నిర్షుణ | గమ్య మూని
దవుము మోటిన ధ్యానంబు6 | దత్సరంబు
దెమల కందుట నూతుంబు ! తేరువుగూద్‌?
విమల సుజ్ఞాన మబ్బిన ! వెలయు వేమ. 1569
“అది మధ్యాంత శూ న్యాయ యనమలానంత మవ్యయం
అచలాత్మాయ వాచ్యాయా గురవే శేవలాత్శ చే 0)

ఆ. గమన మమర జూడ్కి.. | గను బాట నిక్కించి
నిలివి చూడం జూడ | నిలుచు నుఖము
సుఖములోని వరుస | నూ(తింప (బహ్మాంబు ॥వి॥ 1570
“ ఆత్మాతీకం శకేవలాత్మా | జేహోనా స్తీకదా-చన
అ న్తీనా స్తీ“తికోవాదా నిర్ణ యో నాస్తి సర్వదా 02

99

974 వేమనపద్య ములు

చే, గమ్యమగు జ్ఞాన మందుట | గగన విద్య
జాన ముదయించి మించ? (ఎ | జాన వమవురు.
Ey (is
ఇ | << బ్‌
బరగ్గు (ప్రజ్ఞాన మందు కే (బహ్మపదవి
పరళివుడగు నిది యంద |! ధరను వేమ, 1571
కళ సర్వ ధర్మాన్‌ పరిత్యజ్య మా మేకఠ6 శరణం వ్రజ |
అహాం త్వాం సర్వ పా పేభ్యో మాక్షుయి స్యా మిమాశుచ 9)

నీ, గయు డంబరీషుండు ! ఘన శళిబవిందువు
రుచచికుండు, బృధుండు, మరుద్వతుండు
భరత సుహోోతులు | బరగు (శీరాముండు
నాది వపనగరు, లవని మరియు
భార్లవుండు యయాతి | పరగ భగీకధుం"
డల శిభీ, మాంధాత | లనల నొపా
నిటువంటి యధిపతు లేడ్గురు తొమ స్రర్యడు
పదునాజ్యు రధిప్పులై (బబలి రవని
నిట్టి నృపవర్యు లెండరో 1 గట్టి రహూహ
మాడం జూడంగ నీమాయ | చోద్యము కద
విశ మందును సర్వఘ | శాశ(తీంబు
దెలిసియును గార్యముల గాన |! రిలను వేమ. 1572
షట్ప[కజర్తులను పోశళ మహారాజులును ఫొగ డేడు,

ఆ. గర్భ చిహ్న గలిగి | ఘన బాధ లేర్పడం
దగిలి కష్టవడును | తల్లి కట్ట!
పిండ ముదయమెనం | (బియముగాం జూ సెడి
నండజనుల కాపె | యరయ వేమ. 1578
ఓ జననీ జన్నభూమిళ్చా స్వన్థాదపి గరీయసీ ?)

ఆ గర్వ, మిం[దియముల. | గట్టి వేయం లేక
చావు వచ్చునపుడె | సన్యసింప
నాత శ్ర జయములేటె ? |! యంటునా మోక్షంబు [వి॥ 1574

వెేమనపద్య ములు ర్రీ75

“నీ, చావు దరిజేరినప్పు డే | సన్యసించు
వాదము గల నాడు మానడు మగువ మమత
యెంత పండితుడె నను | యిద్దరిణిని

రా 4
—) డా 5
విడిత మని జెప్పె వేమన్న | విజ్ఞ దృష్టి

ఆ. గరుడ నేవ జేసి |! భునతీతో భుజియింప
వల నటంచు నరులు | వాంఛ దీలుC
బలుకుచుందు గాని | భావంబు గానరు 1వి॥ 1575

ఆ. “కంచి గరుడసేవ కాయ | కష్ట్రమె గాని కాగలట్టిది నొక్క కాసులేదు??

ఆఅ, గాజుకుప్పె లోన | గడంగుచు దీభంబ
"దెటులుండు జాన |! మటు లుండుం౭
౭ ay J)
'దెలిసినట్టి వారి | చేహంబు లందును ॥వి॥ 1576

దివ్యోపదేశములు డేదీహ్నమానం గా మానవులహృదయాలలో శెలిగించగల
శ క్రి వేమనకే గలదు,

ఆ. గాడిదె తనువందు |! గంధంబు. బూసిన
నేమి యెజుంగజాల | శెగసి తన్ను
సనీడుగాని వారి | యిష్ట మాలాగురా ! ॥వి॥ 1577

ఇష్టము లేని వారి సరసము యీలాగే యుండును.

ఆ, గాడ బూ డెను. గోరు |! గజము మంటినిం గోరు
పంది మురుగుడు నీళ్ళ | బడను గోరు
కవులు (గాసము గోరు | గురుపూజ గోరునా ! 1॥వి॥ 1578
ఎవరికి తగిన కోరికలు వారి కావనంటాడు కవితాపితామహుడు,

ఆ, గాడై మేని నిండ |! గంధంబు. బూసిన
బూది లోనం బడియు. ! బొరలు మరల
మోటువారి సొగసు | మో స్మ రీయది సుమో! ॥వి॥ 1579
సహజోపమానముల వాకుటలో చతురుడు మహా మహో పా ధ్యాయుడు,

916 వేమునప ద్య ములు
ఆ గాడ యేమెటుంగు |! గంధంబు వాసన
* నక్క యుమెజుంగు | గొప్పు, కొద్ది
యల్సు డేయమెటుంగ్గు | హరులిగొల్సు విరక్తి ॥వి॥ 180
* యతి తప్పు; నీచులు గొప్పవారిని తెలియలేమ.

ఆ గాయ కూరలు తిని | కాపూయవ, స్ర్రముల్‌
బోడినె త్తి గలిగి | బొరయుచుండు .
158]

తలలు బోడు లొను | తలపులు బోడులా ? ॥వి॥
క, ఈ మోపపుసన్నాసులకిల [-గాసమునకు బోడితలలు
శాంతలవలపుల్‌ వాసీయు వన్నెయుగూార్పూను ))
ఆ. గాలి గాలింగలిసె | గగునంబు గగనంబు
మన్ను వున్ను గలిసె ! మంట మంట
సీరు సీటలలిసె ! నిర్శులంకై యుండె ॥వి॥ 1582
, ఈ నదీనాం సాగరో గతిః ౨౨
ఆ, గాలి ఫణికిజేసె ! గసవుం బసికింజేసె
మంటి నెరకుం జేసె ! మరవ కిలను
బుడమిలో జనులకు | బువ్వట్లు ఇరా! ॥వ॥ 1588
(పకృతి పరిణామం భవిష్యత్తును భపపరచ యుండును,
ఆ. గాలి. చాములిన్న ! గప్పల తినకున్నె

దుష్టబుద్ధియున్న |! దుండగమున
మనుజుడరయని'్లై | మాంసంబుదిను నుమా ! ॥వి॥ 1584

కక మత్స్యమాంసం నుతిగ్రుస్టం 23
ఆ. గాలియంటె పుట్ట | గాలీయంబె పెరిగి
గాలి. దెలియలేరు | గాదె నరులు
గాలియండె యాత aa కల దె తత్త్యంబు వి! 1585
జగ తాణుడను నామము వాయుజ్రనకు కలదు.
మత్త. గాలి రాకలుబోకలుండెడు | కాలమే (బతుకాయరా |
లీలతో? బరమాత్శనెంచగ | లేని మాయలగంటిరా |!

వేమన పద్యములు 277

చాల నమ్మియు నాత్మకీలును | సాధనంబునం గానరా |
మేలుగా నిక నీవు సీయెడ |! మేళగింపర వేమనా ॥ 1586

మతకోకిలలు చి తయునకు హతే భావమున నిర్మించెను.
అటి 0 —_ (©

తే, గాలి శేచక పూరక | గతులెజీంగి
కీలుకొని కుంభకంబున | గెరలుచున్న
' నీలకంతుని (ప్రత్యత |! నిలయమదియె ?
బాగుగా నది కన్ననే | యోగి వేము, 1587

“నీలకం౦రుని నిలయమును చెలిసీకొనుటకు ఉచ్చా పాన నిశ్వాసము లే ఊతకజ్జ??

ఆ. గాలిలేని దీప | కళిక చందంబున
నలలు సుళ్లు లేని | జలధి రీతి
నిశ్చలాత్శ యెన్న | నిర్వికారంబున
నుండెనేని ముక్త్‌ | యం(డు వేమ, 1588

a లకు. 3 శ పు | క
చలనర పొత్య వైంన అక్ష చే పట్టుబశును ముక్తి,

తే, గాలి లోనికి లాగెడు | గతి చెట్రింగి
' పూని విడిచెను నుర్భంబు | పోకల గనుచు
హంస లోనెంచి కుంభించు | ననుదినంబు
యోగసాధక మాసించు | యోగి వేను. 1589

యోగ సాధగాన్ని యుక్కృష్టము గా వివరించాను,

ఆ, గాలి వశ్యము లేక | గగనమం బెట్టు?
ము క్షి కాంతను బట్టి | మొత్తు కెట్లు
కుంటిబాప(డు తేనె | కాసించి నట్టురా ! ॥వి॥ 1590
అంత్యేచరణము అయోమయం గానే యున్నది,

ఆ. గాసింజెందనెల | గతికామమును మించి
వాసిగాను భాక్సి |! వరుసందెలిని
మోసపోక యెజుక | ముగియుటం గానరా ! |వి| 1591
భక్రిచేతనే (టబహ్మాజ్ఞూనమును పొందమన్నాడు కవి,

978 వేమనప ద్య ములు
తే, గాసి. పడంబోను | మాయచే గట్టువడను
గలిమి గనుల వారిచెప్పుడు |! గానటోను
పదు పసంచాశ్షరంబుల ! నియశమును
దలంచుచుంజెద శివి చూడు |! దయను వేమ,
కనీ మాననసీక మైనళ క్తిచే | మహిని వెలిగి

(బహ్మపథమును సాధించు | రానాకు 0)

1592

కం, (గామము, భూములు మానియు
(బేమయు, దయ యింతేలేక | భీక్రరమతులై
భామల, సుతులను వదలక
-బాముల. బడనేల ? నడవి | పట్టిన వేమా |! 1598
యాోగాభ్యాన, అరణ్య సం చారములు నిరర్ధకములని కవీం్య చయ నివాక్కు.

ఆ. (గాసమింతేలేక | కడు గప్ట పడుచున్న
విద్య యేల నిలుచు ! ఏలుగాక
పచ్చికుండ న్‌ళ్ళు | పట్టిన నిలుచునా ? ॥వి॥

గీ ఈ తెలుగుభా పామ తల్లికి చెలు(గునిచ్చు

వివిధరచనలు గావించె వేమసుకవి ౨)

1594

ఆ. గింజ చెడయోనాడు | కీడుతోచే తాకు
గింజ చెడకయున్న ! కీడులేదు
గింజ గలుగువారి ! లంజే పంచనెయుండి
క్రందకుందు జగతి ! గడంగి చేమ!

1595
కూటచవేదాంకమా ! విచ్శితవిడికధయో యి౨దిమిడియున్న ది.

ఆ. గీము విడిచిపెట్టి | గిక్కురు మనకుండ
జీవముడుగు లేక | శివునిం దలచు

మనసు గొల్పకయును | మూయచేం బొరలెడు

పాపజనుల శిచటి | పరము వేవు. 1596
గిము = నివాసస్థలము ; మాయనుదాటని చే మనసుకుదురేదు.

*

వేమనపద్య ములు 279

శే, గుట్టు గురుభక్సిలో ముట్టి ! మిట్టిపడక
జెట్టివలెం బోరిలో | మర్శ మిట్టిదనుచు
లం న
నట్టు పడ౭జూచి మించుశు | నాటకంబు
విటకభురులచే నేమి? | గిట్టు వేమ? 1597
కు ల

మిట్టిపడుట = అహం; నాటకంబు -- నటించేది.

ఆ. గుడులు దేవతలని |! గుర్హులు గావింతు
మువ్టీ బాపలనుచు | మూాల్లనేల !
మొస్పెలకును దారి | జెప్పి ర (పాబ్లత Idi 1598
మ
భ క్రి పపత్తులకు _సారంభదళ గా విగహారా నన (నాహ్మణులు నే శ్చెరు,

ఆ, గుడ్డువచ్చి వల్ల | గోరడాలాడిన
విధముగా నెజటులగక | వెట్టిజనులు
జ్ఞానులై నవారి | గవ్వింతురూరక వి! 1599

గోరాడము = చెలగాట లాకుట. జ్ఞూనులను గుర్తించుట కషము,
రలు

ఆ. గుణగణంబు లెల్ల |! గుచ్చితమును బొంద.
దగిలి [(భమలంజిక్కి |! దంఢదరునిం
దోడి తెచ్చుగదర | తొలగింవకున్నను ॥వి॥ 1600
దండధరు(డు = యముడు, * కుత్సితుండు యమునిగగూటిలో చిలుకరా ౨

ఆ గుణ గణంబు లెల్ల! | గుచ్చిత నేర్పు లు
దగిలి (భమలం జిక్కి | దండధరుని
తోడి తెచ్చు. గదర | తొలగించకున్నను ॥వి॥ 1601
66 దండధరుని యింట వండుకు తింకురు జేబె లెల్ల తప్పు తెలిని చేసి ౨?

ఆ. గుణము గల్లియున్న € ! గులసతి నెవ్యారు.
నిందంజేయలేరు | నీతి జూచి
గుణము లేకయున్న ( | గులహీనురాలయా ! ॥వి॥ 1602
క, “గుణ మె (ప్రధానము నాతికి | మనమే _పాధాన్యమగును మానవ్ఫలకిలన్‌ ?!

280 వేమనపద్యములు

ఆ. గుణము తీరుబేక్ష | కులమెల్ల( 'జెడిపోయె ?
తీ నడతవలన |! సిగుపోయె
చవిటి నేలవలన ! జలమెల్ల _వెడిపోయె |వి॥

సహజనీతులు జాలువారించి చెప్పుటలో కవి-చ్శ్యకవ ర్రి వేమనకవి,

ఆ, గుణరహితుండు మేలు | కోరి తాల బొందియు
'నెంచండెపుడు చాని | యెచ్చుం గనండు
గుణయుతునకు మేలు | గోరంత చేసినం
గాొండగా జూచు ! కొనును వేమ.

గుణవంతునకు గోరంత మేలు కొండంత గా గన్నించును.

ఆ. గుణములు గలవాని | కలమంచలా చేల ?
గుణము గలిగనేనిం | గోటిశేయు
గుణమువేవివాని ! కులమెొత గొప్ప్పైన
నెంచవలదు నీచు. ! జెన్న వేము.

గుణము కలవాడే కోవిా%(డు,

ఆ. గుణయుతునకు మేలు ! నోరంతచేసినం
గొండయాను వాని | గుణముచేత
కొండ యంత మేలు | గుణహీనుం జెజుగునా ? ॥వి॥
గుణవంతుండు గుడ్డిగా (పం రిం వడు.

ఆ. గుణవతి గల గృహము | గోము నొందించును
చీకటింట దివికు | చెలంగునట్లు
చేజియున్న కొంప | దివ్వె నిల్పినయక్లై |

1608

1604

1605

1605

1607

గోము = కోమలము. గుణవతియున్న యిల్లు దేదీష్యమానం గా నుండును,

ఆ. గుణవతియగు యువతి | గుజి చక్కగానుంయు
జీకటింట దివ్వె | వెల యరీతి ; .
చేవి యున్న యిల్లు | చేవార్చన గృహంబు lI

చిన్న దీపము దట్టమైన చీకటిని పోగొట్టును,

1608

వేమన పద్యములు 981

ఆ. గుణవతి యను ముకి |! గుస పుత్రులను గంకు
అతి (వియంబుతోను | గతులు. గల్గు
అంగంబులోనున్న లిగంబు ! జూవించు |॥వి॥

1609
మంచియువతి గర్భముల మహితు లుద్భవిల్లి మహేాళ్యరుని జూతురు

తే గుణ వికారంబులను (దొక్కి | గుట్టుందెలిసి
ధణ ధతానితే (పణవంబు | దాట గానె
తృ్‌ణము సర్గం బటంచును | దృష్తి గలిగి
గణుతీ జేయును మిన్నక | ఘనుండు వేము,

గీ, “ (పణవనాదంబు ధణధ ణారవముతోడ

సుగుణ మణులకు6 గాన్చించు సూటి గాను ??

1610

ఆ, గుణ విహీన జనుని | గుణమెంచలా నేల?
బుద్ది లేని వాని | పూజ యేమి?
మనను లేనివాని | మం్మత్రేంబు లేమయా ! ॥వి॥
ఆ. * ఉప్పులేని వంట పప్పుడుగు బోనంబు
గుణము లేని యట్లి జనుని (బతుకు ?)

స్‌

1611

ఆ, గుణికి జాన మహిళను |! గోరంత చెప్పన

గొండ యగును వాని ! గుబుతు వేత ;

గొండ యంత విద్య | గుణ రాను జెబుగండు వి! 1612
సలలిత శబజాలములలో నహజనీతు లుటిపజే రచ నాజాణత్యము వేమన్న బే!

(య రై

ఆ, గుమ్మ యెట్లదో న | (దెమ్మరి వల చును

సరన విటుని కేల? | సమ్ముతంబు

వేడం దినెడు పుర్వు | బెల్ల మేమెబుంగురా ? ॥వి।

MN

1618
గుమ్మ = అ ఎటువంటివారికి అటువంటివా లే జోడు.

ఆ, గుణ్బ మునకు దగిన |! గుజ్బుతెన కశాతున్న
గజము లిల నడచు | గుణము గాను
గుజ్దము లిల నడచు ! గుణమేల. చెలియరో ! ॥వ॥ 1614

6 పక భు
6 రౌతు నుబట్టి గుజ్జుము ?) ఆను ఆర్యో క్రియొక్క_ అమరిక యే యీపద్యం,

36

982 వేమన పద్యములు

ఆ. గుజికి రావు జగతి | నోముటి నిష్టలు
లోభితనము చేత | లోని కడణస
బులియు దాసరి కిడు ! పొలుపగు చందమా |వి॥!
వట పెద్ద పులి పేరంటాం(గాకు బెట్టునా 1) అను సామెత జూం లే నూ =
క. గుటి గానలేక్‌ మరు రులు
పరిచిత శాస్త్రముల వాద | పద్దతి నర
గుతీ గురువు జ్యోతి సీయను
దటి డెలిసిన వాడె యోగి | ధరలో వేమా !
“ క] గురిరడాలియు వాండు గుమావగు
సరిగా లక ణముంబెలియ శాస్త్ర
ఆ. గురు చరణము. బట్ట | గుక్కలు గజచునా !
గురు చరణము విడువ | గుక్క గఅచుం

గుక్కుకున్న గుణము | గురునకు లేదురా! ॥వి॥
కుక్కలు = దుర్గుణాలు ; సాయైన గుపన్రను మురువ్రగా జూడక న

సుయయా |?)

ఆ. గురు డంత్వ కాలాన |! గుణవంతునిగం జూచి
తాను సాధించిన | తత్వ విద్య
మర్శంబు లెల్లను |! మానక సేర్పురా! ॥వి॥
సద్గురువ్ర లక్షణాలు చక్క_లగా చెప్పెను,
క గురుండగు నాత్ముఃడు, శిష్యుయ
పరగంగా జీవ్రండనుచుం | బరికించుచు నీ
గురు, శ్‌వ్య పరము యోగం
న * గురుత రముగ, గూర్పువాండు యోగిర వేమా 1
జ యతి తప్పేమో !7తనయు(డు జనకునిభాయి ; శిష్యుడు నరవని
కః గురుడనగా పరమాత్ముండు;
పరగంగా శిష్యుండనంగ | పటు జీవుడగున్‌
గురు, శిష్య, జీవసంపద
గురుతరముగం గూర్ప్చునతండె | గురువగు వేమా 1
“గరువు శిష్యూండాయె! శిష్యండు గురువాయె! భజగోవింద గాకు ంద

వేమనపద్యములు

క గురుండడనగ ఛేనునై తగు
వరళిష్యుండు వత్సమగుచు | వర్తింపంగా;
దరి గలిగినప్పు డొసగును
నిరుపమ లమ్యామృతంబు ! నిజముగ వేమా!

వీరికీ

1621

గోవత్స న్యాయం గా గురుశి స్యాను రాగమములు కోవులంగా వర్ణించాడు

కం గురుండనగాం బరమాత్ను(డుం
బరగంగా శిష్యుండనలం | బటు జీవుండగుం
గురు, శిష్య, జీవ సంపద
గురుతరముగం గూర్పునతండె | గురువగు వేమా!
మ దివ్యగునవ్ర.

కం. గురుడనగా మొదలంతకు
గురుశిష్యులనంగ నెల్ల | కొమ్మలు; గానం
గురువును గానగం౭ జూలరు
ధరలోపల మనుజు లెల్ట | దలపలో వేమా!
న “ గురువు పృకశ్షమయ్యె ! గురుతరశాఖలు
తద్గుణంబుల య్యే | తప్పకుండ
శిష్యగణము లెల్ల చెలలౌ కోతులరీతి ౨౨

ఆ, గురుడు శీష్యు డనలో | గొనయొట్టి మేలెట్టి
గురువు శిష్యు డనెడ్‌ | గుజుతు లెట్లు !
గురునకుండ౭ దగిన ! పరువె లేకుండిన వి!

“ గుణహీనుడౌా గురువు గుడ్డివా జె ! ౨)

ఆ. గుజుతుగాను జెప్పు | గురువెవ్వంయను లండు
గుటు తెబుంగు శ్‌మ్య | వరుండు పిండు
రే షు జ !
గురుడు శిష్య డనుట | (గుడ్డెద్దు చేనుకా ! ॥వి॥

ఆసలుసూూతం తెలసిన శిష్యుండూ గుచువూ ఒక్క_శే |

1622

1628

1624

1625

లీన4 వేమన పద్యములు

అ, గుబుతు గూడుచేసి | గుణము వ త్తింగజేసి
సరవి గర ॥ సమితి. | జమురు చేసి
మూలనొ"క్క_ జ్యోతి | ముట్రించి చూడరా ! ॥వి॥ 16
గూశు = (సమిచె; సుజ్ఞాన మే అత్మవ్య్యతి.

ఆ. గుబుతు తిధుల వలన |! గులమెల్ల . చెడిపోయి
యల నడత వలన | సిగుపోయె
నేహ్య పల్వలముల | నిలయెల్లం జెడిపోయె
జార్హ వలన (బతుకు | సమయు వేమ. 16
శుభా2=_ శుభముల కలయికయే (పపంచ వోద్యములు.

ఆ, గుబుకు తీరువేక | కుల మెల్ల. _ జెడిపోయె
శ్రీల నడత వల్ల | సిగుపోయి
*చాటి నేల వల్ల |! బలమెల్లం జెడిపోయె ॥వి॥ 16:

ఇ యతి తప్పు; అజ్ఞానములో సుజ్ఞానంపడి భూన్యమయిది,

ఆ. గుబునితోడం బొందు ! కూడి యుండినవాండు
చేని (బహ్మమంటి | చెలగి యుండు
వముజుంగు జెలిసెనేని | మర్శంబు లేదయా ! ॥వి॥ 161
గురుభ కులకు గురుతర క్రానమబ్బునని పబేపటదే వేమన (పకటిం చాడు;

4

ఆ. గుబుని నింద౭జేసి | గుకుణుంగని వా(డు
యముని బాధ నొందు | (గమముగాను
చేశలోని యూలో |! తెజగగు గానంగ ॥వి॥ 165

[క్రమము తప్పిన కష్వములందును.
న

ఆ, గురుని పరమగురుని |! గుజుతుగాం. బెలియక

గురువు గాను వలయ |! (గుడ్డిరీతి

గురునకు గురువైన | గురుడు (పాణేళుంకు ॥వి॥ 163
(పాణేశుండు = పరబ్రహ్మ 5; పరశ గురుని పాటించిన శిష్యుండే ఛవ్యుండ:

చేమనపద్యములు ధ్రిర్రిస్ట

ఆ, గురుని శిష్యుని యతి | గుజుతుగా మదిలోన?
గానలేయు (భాంతి ! మానలేకు
గురుని శివ్యుండెందు | గుజియ బే జ్యోతిరా dD 1632
గురుశిష్యుల గురుతు దివ్యజ్యోతి గ వాడెను మహాయోగి,

* ఈ గురుని నెలపుడు | జ వీవుళువక యుంకైు
ఏటి, దాం
ఇందియాదులను జ! యించి నర్లు
గాడెల శలనుం | గలుగునా గురుభ కి ॥వి॥ 1638
గి ౧౧ టం

జ యతి తప్పు ; యీపద్యము ఫావసమన్వితేము గాలేదు.

ఆ గురుని పాదయుగము |! గురుతుగా తా నమ్మి
గురుని హృదయము దెలిసి ! మరువ శెపుడు
గురుకులవాసంబు |! గోరుణు యదిమేలు ! ॥వి॥ 1684
6 సరుకులాళయం ను కోరి భజించుశే శిస్యక*టి కెల్ల (_శేయమబ్బు ౨)

ఆ. గురుని ముందుగ దలచి |! గాయ(తి పశియించ
వెనుక (బ్రహ్మను గూర్చి ! వేడ వలయు
అటువెనుక శివునితో | ఆట్లాడ వలెనయా ! వి 1685
క “ యతిపోయిన మతీపోవ్రును
మతిపోయిన కుకవు లెవరొ,! మార్చిరి దీనిన్‌ 7?

ఆ. గురుని శిక్ష లేక |! గురు కెట్లు గల్లునో !
అజుని కైన వాని | యబ్బ కైన
తాళపుంజెవి లేక ! తలుపెట్టు లూడును ? ॥వి॥ 1686
ఆబదాయడు = _ట్రహ్మ ; అజుండు = దళరభుని తండి ;

ఆ. గురుని సహాయంబు |! గల్లి తా
యున్న మానవునికి | యేమి కొజుత
అన్ని తెలిసిన వాండు | అవిభేల పడునయా ! 1॥వి॥ 1687
తప్పులకేడికెగా తయారుచేశాడు యే ప్రబుద్ధులో |

అిద్రిగ్ర వేమనప ద్య ములు

ఆ గురుని వేవం జేసి ! గురితోడ భజియింప
వలె నటంచు నరులు | వాంఛ దీర
బలుకు చుందు గాని |! భావంబు గానరు! ॥వి॥
భావమే పనులకు మూలము,

చే. గురు పరంపర నావిద్య | గూఢ మెజిలి
పరమ పరిపూర్ణ మందుట | పరవశ తర
నిరుప మానంద నుఖశేళి | నెరప వలెను
బరమళివుండన భాసిల్లు | ధరణి క్‌
వేమన తన గురు పరంపరను నిజయన౦కమని చెప్పుకొ న్నాడు.
ఆ, గురు పృతుండె నెనుక | గుణము వికువగరాదు
* గురుని మనసుకు గర్వ | మెంచ రాదు
గురుడు హారుండాయె | హకుండు గురుండాయె! ॥వ॥
శ యతి పోయినది. గురుష్తుతుండే పరమ శివుడు,
ఆ. గురు బృహస్పతియును | గుణమించుకయ లేక
చందమామ కిచ్చె |! శాప మపుకు
గుకుండు కోపమూన( ! గూడ దెప్పటిశె న వి!
“ ఆత్ర గానికి బుద్దిమట్టు ౨) (తా రాళశాంకం కథ,)
నీ, గురు బోధం 'దెలియనిం ! గుటిల శాస్ర్రంబులు
పరికింపంగా నేమి ? ఫలము గలుగు?
న్నాతేషక్య "మెబుంగక | యఖల యోగంబులు
సాధింప ఫలమేమి | సాధ్య మగును?
దన్నయత్వంబును | డానెబుం౦గని వాని
నేవ జేసిన నేని | సిద్ధిం గలుగు ?
దుది చేచుబుంగక | చదువులు పెక్కులు
చదివిన ఫలమేమి | సత్యముగను ?

ననుచు సద్గురు బోధగా |! ననవరతము
వేయి నోరుల. జెప్పిన | మాయ జగము

1688

16839

1640

1641

వేమనపద్యములు 287

వానినే చేయ. జూతురు | వాస్తవంబు

మదినిం 'బెలియంగ లే రీశు | మహీవు వేము. 1642

నీసపద్యము నడకలో శ్రీనాధుని గొప్పవాడంటాక కాని వేమన శ్రీనాధుని
మించాడు ; వేదాంత రహస్యాన్ని విస్మృతంగా వివరించాడు.

"లే, గురుముఖంబున నెటీంగిన | గుజ్తు విడక
నిస్తరంగ సముదంబు | నియతి మనను
నిలిపి యపరోత్షు మందుట | నిర్షుణంబు
దాన పరిపూర్ణ సంతోవ | మూనువేవు. 16 18

ని స్తరంగ == కదలిక లేని, అలలులేని. చపలత్వము కానివాడే సాధకుడు.

ఆ, గురువు గలుగు నాత | గురు తేరిన మని
కాల మెల్ల రితృం | గడిపి రయ్య !
గురువు దొరకు నపుడు | కూలు నీ చేహాంబు ॥వి॥ 1644
రిత్త = లేక పోవుట ; కాలును = నశించును. కాలము వృథాగా గడపరాదు,

ఆ. గురువు గూడు. జేసి | గుణము వత్తిగం జేసి
సరవి కర్ణ సమితి | చమురు చేసి
మూల నొక్కజ్యోతి | ముట్టించి చూడరా ! 1645
అజ్ఞా నా ౦ధ కారములో నణగినవారిని గురుజ్ఞాన జ్యోతి చెలిగించును,

. ఆ. గురువు చిల్ల గింజ ! కుంభమో చహాంబు
ఆత్మ కలుష పంక |! మడుగుం బట్ట
దెలసి నిలిచెనేని | దివ్యా మృ్‌తము చేటు ! ॥వ॥ 1646
ఊపమానో పమే.యములు వాడుటలో వసుచరిత్రను మించాడు.

ఆ. గురువు తానయినను | వారునిం చాజూపును
(బ్రహ్మలోక మతే(డు | పారం జూపు
శిష్యు నరసినట్ట ! చీకటి. బాపురా! ॥వి॥ 1647
శిష్యధ్వాంత రావియే గురువు,

288 వేమన పద్యములు

ఆ, గురువు చానయ్యును | గుణమిం చుక్రయు చేక్ర
చందమామ కిచ్చె | శాప మతంయ
గురుడు కోపమూనం | గూడ దెప్పటినై న ॥వి॥ 1648
66 గుర్‌. గిష్ప్పతి రో స గువక్‌ పిశే3 దుగ్భః” ఇతి శభార్ల్గవః.

ఆ. గురువునకును బుచ్చ | కూశై న నీయరు
అరయ వేశ్య కిత్తు | రర్గ మెల్ల
గురుడు వేశ్య కన్న ! గుణహీనుం డేమొకో ! |వి॥ 1649

గుణహీనులకు గురువు తృణకల్పుడు,.

ఆ. గురువు పరమ గురుని ! గురుతుగా చెలియక
గురువు గాను నుండు | (గుడ్డి రీతి
గుమునకు గురువై నం | గురుకు (పాొశ్తేశుండు ॥వి॥ 1650
క “ గురున్రుల కెల్లను మూలము
పరయేశుడె; వెతకాలి కెబియన్‌ ౨)
ఆ. గురువు పాదములో | గుల్లాములై సేవ
మనను కరిగేటకు | మహిని చేసె
* కరుణ బుట్రన వెనుక | కించింత మాకించు ॥వి॥ 1651

జ యతి కప్పు; గులాము = వానిస; (తురకపదము). గురుకటాత్షము
గురుని చూపగల దన్నాడు,

ఆ. గురువుల గనినపుడె | శరణు వబాయగవలయు
శరణు చేసిన ఫలము 1 లీఘముగను
భ క్కి తప్పక యుంతె | భువి యందు సిద్ధించు 1వి। 1659

మతిలేనిచారి యతుకులబొంత ;

ఆ. గురువు లనుకొని దొంగ | గాదె భడవాలెల్ల
ధనముకై యానసిం్మతు ! ధరణి యందు
మనుజులేమారించి 1! మోసపుత్తురు గడా! ॥వి॥. 1658
తప్వుడువారు వేమనపడ్యాలు ముప్పిడి-గా చెరిపేరు,

వేమనపద్యములు 289

ఆ. గురువు వచ్చు చున్న. ! గూర్పుండి లేవని
తుంటరులకు నెట్లు | దొరకు ముక్తి ?

మగని లెక్క గొనని | మగువకా గతి పట్టు! 1654

ఎవరికి తగు గౌరవము చారికీయవ లెను,

ఆ. గురువు లేక విద్య | గుజుతుగా దొరకదు
నృపతి లేక భూమి | తృప్షిగాదు
గురువు విద్యలేక ! గురుతర ద్విజుడ్‌"నె? 1వి।

1655
ఉన్న విషయాలను తిన్నగా చెప్పుటలో మిన్నయే వేమన్న,

ఆ. గురువు శష్యుం డనగ |! గానలెటు మొద లెటు
వం రి
గురువు శిమ్యు. డనెడి | గురుతు లెట్లు ?
గురుని కుండందగిన | పరువు లేకుండిన ॥వి॥

1656
గుకువుకుండ దగిన పరువ్రలేనివాడు తరువుతో సమానము,

ఈ. గురువు శిమ్యం డనగ | కొనయేది మొద లేది

కోరియున్న దొడ్డ | కొంచెమేది

గురువు నట్టి శిమ్య | గురువుగాం బెలియటే ? 1వి॥ 1657
గురుశి హ్యో2_ భేదాద్య్యావసాయసాం కరాలం కారము నిట ఊల్లేఖించెను,

ఆ. గురువు శికు లేక | గురుతెట్లు కలుగునో ?
అజునికైన నాని | యబ్బకెన
తాళపు చెవిబేక | తలు పెట్టు లూడురా ! ॥వి॥ 1658
విలాక్ష రాలవ తె సిద్రామరములం శీ భుముగా జెస్పేడు కవి.
తే. గురువు సెప్పిన యుక్తులు | గూడి మిగిలి
మటణిపు లేదని నిజమూని | మహితుండగుచు
నెరపు చుండును శివయోగి | నేర్పుతోడ
బరము సాధింప నతనిశే | రృడును వేము.

“ విన్న దానిని కన్న దానిని తిన్నగా మననము చేయండి ?)

ని?

1659

990 వేమనపద్యములు

ఆ, గురువు సెప్ప విద్య ! గురువునకునుం 'దెలును
గురువు సెప్పు విద్య | గురువు యెరుగు
గురువు మహివు బరమ |! గురువునకును దెలును 1వి॥ 1660
అన్ని చెలసినవా'జే గురువు,

ఆ. గురువు సెప్పు విద్య | గురుతునం చెలియును

గుబుతు మోజు కునికి | గురుం డెబుంగు

గురువు మహిమ పరమ | గురువున కే. చెలియు 1వి॥ 1661
క, “గురువే వైవము, తల్లియు గురువే తండ్రి, యును చెలులు గురువే సర్వం ??

అ. గురువు నేవంజేసి | గుజీతోడ భుజియుంప
వలెనటంచు నరులు ! వాంఛ పీజు

బలుకుచుం[ద్రు గాని | భావంబు. గానరు |వి॥ 1662
గురు సేవ పరమోత్కప్ట సేవ యని పరమ గుకువాక్కు._*

తే, గురు శిష్య భావంబు | గరిమ తోడుతం జూడ
కర్పూర జ్యోతియె | కలిసి యుండు
గురు శిష్యులను జూడ | హరుండు సంతోవీంచు ! ॥వి॥ 1668

అవినాభావ సంబంధము గురుశిష్యులకే గలదు,

ఆ. గువ్వ కొజుకు మేను | కోసి యా ళిబిరాజు
వార్త విడువరాక | కీర్తి కక్కె-

నోగు నెంచంబోవ | రుపకారి జెంతురు |వి॥ 1664
“కృతయుో ఒలిర్హాతా | _తేతాయా౦ రఘునందనః |
ద్వాపశే నూర్యసుత్రళ్చ కలౌ రాయని భాస్కరః ౨)

తే. గుహల యందుండు గురు లను |! కొనుట క్రంకు
మహిత గుణుండగు సర్వేశు | మదిని నిలికి
గుణము లన్నియు సరింజేసికొన్న యపుడె
గురుతు నిలుచును డావచ్చు ! గురుడు వేమ, 1665
గృహలోనుండి [కుత లాడనకర్తిశు గుకాన్న్ని గురుతుగా నిలుపొాలి,

వేమనపద్యములు రీ]

ఆ. గుహలలోనం జొచ్చి ! గురువుల వెదకంగ
(గార మృగ ముకండు ! తార సిలిన
ముకి దారి యదియె |! ముందుగా జూపురా ! ॥వి॥ 1066
మూఢ నమ్మకము వదలి గాఢమగు భ క్తి శ్రద్దలు స్రానమని బోధిం చేడు.

శే, గుహలు పదివేలు సొచ్చిన | గుణము పోదు

నియత గురు భ క్సి కావలె | నేర్చు మోజు

మహిత పరతత ఛావంబు | మధుర మగును
దాని సాధింప నేవుజబు ! పూను వేమ. 1667
ఏమరు = అజాగ్రత్త; పరతత్త్వాన్ని యేమరకుంచా సాధించమని కవినూ క్తి,

ఆ. గుహ్యూ (శమచేత నే కదా ! కులము గళై
గుహ్యూ (శమ లేక పోయిన |! కులము లేదు ;
గువ్యాశ్రమచేత గనలేరు ! గుణము ముకి
విముల గుణభధావు! యోగీరద' వేమసార్య | 1668
(శ్ర్రీమర్మస్టానము వలన సృష్టిజరుగుచున్న దని (స్త్రీని శెలిసిన మాసిద్ధుడు
వచించాడు.

ఆ, గుహ్య నురత మిలను |! గేరుచుందును సదా
గుహ్యూకు సురతంబె |! కులము విద్య
గుహ్య చేత నరులు ! ఘోర నరకమందు
గూల బడుదు రకట! ! గురుండ వేము. 1669

యోని కానీంచియే యోగులు (భ్రష్టాలగుచు న్నారని వేమనపలుకు,

ర్‌ గూడార్థము ఘను జెరుగును
మూగాతు శ్రండేమి యెరుగు? | మొనసిన వేళన్‌
గాధాలింగన సౌఖ్యము
(పౌఢాంగన మెరుగు గాని | బాలేమెరుగున్‌ ) _.. 1670
గూ భార్ధము = రహస్యభావము ; -గాఢాలింగనము = ((పీమచే దట్టమగు
శాగలింత ; (పౌథాంగన = నేర్చరియైన స్త్ర.

999 వేమనపద్యములు

ఆ, గూబచేర గృహము | ౫పైనిసి పాకుగం బెట్ట
వెళ్లి పోదుకెంత | వెల్లి వారొ ?
గటాబు గృహము "లేమి | కకూర్చురా కర్శ్శంబు వి! 1671
గుళ్ళలాేగల గోవురముల జూదుట గుణహీనులకు పరిణతి.
ఆ. గూబవలె (గుడ్లు (దిప్పిన | గుణము రాదు
లోభ మోహము లుకుగంగ | లాభ మగును
బేబలె భిక్షమెత్తుట |! తీర్చ చెపుడు
డాబు చేసిన లక్ష్యు మ | డంగు వేమ, 1672
కపటయోగుల గాలించి చెప్పిన వాక్యములి వి,
. ఆ గృహము గూడు గుణము. ! గెరలు వత్తిగం జేసి
సత్య మనెడు కర | చమురు పోసి
మూల మనెడు జ్యోతి |! ముట్టించి చూడరా ! |వి॥ 1678
సాధకునకు ఇక్క_ని సామెత జూపించడంలో చేర్చరి కవిదిగ్గజం.
ఆ గృహాము దేహ ముండే | గేనల గుణ ముండే
దాని నిలిపి కొనియు | దీని దీర్చ.
గానరాబె నీకు | నానంద సుఖమిది ॥వి॥ 1674
చీవాపోషణచే దివ్యమైన శ కిని కార్చుకొమ్మన్నాకు మనకో నిదుండు,
ఆ గెంటి మెరుకను చిన్నింట | నంట నగును
కంటి కింపగు గురుశ క్తి | మింట జేర్చి
జంట బాసిన ఫఘనుజె | పో జాణుం డరయ
విమల గుణరాజ! | యోగీం[ద వేమనార్య ! 1675
ద్య్వంద్వాతీక మైన చ్వాదశాదిత్యుని గనినవాడే విమల గుణములతో వెల్లి
వీరియగలడని వేదాంకునినూ క్రి,
తే, గెంటి యెజుకను జిత్సను | మంట నిలిపి
కంటి కింపగు గురు శక్తి | మింట జేర్చి
జంట బాసిన ఖఘనుండె పో ! జాణుం డరయ

బంటు పన మది పరమందు. ! బనికి వేమ. 1676
నిజమైన ధీమండై దివ్యజ్యోతిని జూశమన్నాడు సుకవి,

వేమనపద్యములు

ఆ. గొడ్డుటావు. బితుకం |! గుండం గై లొని పోవం
బండ్ల నూడం దన్ను | పాల నీదు
లోభివాని నడు |! లాభంబు లేదయా! ॥వి॥

లోకనీతులు పూతలుగా జెప్పుటలో ఖ్యాతి నార్జించాడు కవిరాజు.

ఆ. గొప్పపిరుదు. గన్నం ! గుచ కుంభములుం గన్న.
జెప్పరాని చోట | చేవ గన్న
మువ్పీరి గొను నయ్య ! మొనసిన మోహంబు ! ॥వి॥

మోహాముయొక్క_ వికారాన్ని ముచ్చటిం చాడు.

ఆ. గొఖ్రై గుంపుల. దోడేలు ! కొదవ దీజం
బొచ్చి పట్టును గొత్తాలం | బొరవ గాను
గుక్క గనుంగొని | గొల్లనిం గూసి లేప
యదరిచియు. వోలు: | దోడేలు నత:కు వేము,

అన్యాపదేశంగా విన్యాసోకులచే వేదాంశవిద్యను విశదీకరించాడు.

ఆ, గాలాలు పది వేలు | కూడి యుండిన చోటం
దల్లి నెజ్‌(౧ వచ్చు | దాని కొదమ
పరము యోగి నెజిగి | భ క్తుండు వచ్చురా ! Idi

కొదమ = పిల్ల ; ఈ గగనేచ మేనుః గిరౌ మయూరః ”? సామ్యం,

ఆ. గోగణముల నెల్ల | గొల్లండై పోషించి
కృమ్ణుండనంగ నెగడె | గృత ముఖుండు
క్ఫప్ల వలువ లడుగ | గేకచే వేలిచ్చె! Idi
చేలిచ్చె = అభయమవా సము ; (నుడి కారము) భారత గాథ.

ఆ. గోచి పాతం బెట్టి | కోరి తా మునినంచు
మనసు లోని యాళ | మాన లేండు
అక్క తెన్న వేటి | కాశ యన్న ల చేటు ॥వి॥
ఆళకును తక్ళతికిని అంటియుండుట లేదు,

998

1677

1678

1679

1680

1681

1682

_99్ర4 వేమనపద్య ముల

ఆ గోచి యూడె ననుచు |! గోతి యాటలనాడి
'వెజ్ట యోగి నూరు | వెడలు మండు
ఎవరి గోచు లూడ | ఏ(ప్రొద్దు (గుంకిన ॥వి॥ 1683
నోచూడుట = నుడి కారము ౩ ఆందకందవరే ?

ఆ. గోచి విడుచు యూగిం | నోంతిన నాడించి
వెల్తే వానిం జేసి | వితలం జిక
జేయునయ్య లేమి | చేసెద రోశేల ! ॥వి॥ 1684

లేల == రాతి; మోనపు సన్యాసులు గోచులుబిగించి రాత్రి వారాంగనా
కాగిళులలోే ఓలలాడుదురని స్వానుభవము గా యోగి పలి కెను,

ఆ, గోప వబొలుడగుచు ! గో వరనంబును
లేవనెత్తి నిలిపె ! లీల తోనె
మురళి గాన లోలు |! ముదమందం జూడరా ! వి! 1635
శ్రీకృష్ణలీలామృత మిట పలికెను,

ఆ. గోపురంబు, (పహారి, ! కోనేరు తేకులు
పూలతోట, గుడులు, ! పొందుగాను
చేవరనుచు బోలో | దిగంట్టి మింగెరా ! ॥వి॥ 1686

తేర = రధము ; అర్చకులు చేయు ఆగడము లుల్లేఖంచెను మోగి,

ఆ, నోపురముల గుట్టు | కోనేర్షు తేరులు
యారకుల కురుగుకులు |! యడలగాను
చేవరుట బో తె | లట్టు కొనెనయా ! 1వి॥ 1687

అఉయోావమయనగరములో అత తాయ గుణములవ లెనున్నది.

ఆ. గోసి తీసె ననుచు ! కొట్లాట లాడించి
వెణియనుచు ! నూరు వెళ్ళగొట్టు
య ae)
తరుణులకును నెదుట |! తా గోచి విప్పడా వి! 1688

కానమూతురుల కంగారుని శృం గారము-గా జెప్పేడు.

వేమనపద్య ములు 295

ఆ, శొతమ క తిట్టు | కణుకోంఠు కోపంబు
దీన జనుండు రోసి | తిట్ట నదియు

స(ర్థ కారు తిట్టు | సరగున6 చాకురా ! ॥వి॥ 1689
ఆ, పేదవాని బాధ పృధివికి చేటగు | మంచివానిమాట మం(త్రమగును,

ఘం
కం. ఘంటారవమును మదిలో
వింటి న్నే గంట గంటి | విమలపు గాంతి
న్వెంటాడక (బహ శ్రంబును
గంటిని వగ కాదు నన్ను6 | గనుంగొన వేమా! 1690
ఫఘుంటారవము = దశావిధనాధములు; అత్మావలోకన అవసరమన్నాడు,
ఆ. ఘటము: గాన్లం జేసి | ఘునగుణ మెద్దుగా
దవిలి కర్శములను | నువులండేసి
తెలిసి గానుగాడుం | దిలకార కాత ము 1వి॥ 1691
తిలకారకుండు = తెలుకలి ; (పజానిత్యకృత్యములు కత [నరా మం
గుండా వేదాంత విధ్య బోధ (పజలకి చ్చెను,
ఆ. ఘటము గాన్లం జేసి స్ఫుటమైన యొద్దును
నిర్గుణాంశ మదిని | నిలిపి గతులు
తెలిసి గానుగాడ | దివ్యామృతము పుట్టు ॥వి॥ 1692
విజ్ఞా నామృతమును నువ్ర లనుండి నూనెవలె శరీరములోనుంచి తీయమన్నాడు

ఆ ఘటము చక్కగ నుంకె | గాలి చేతికి. జిక్కు
ఘటము మెత్తగ నుంఖు | గాసి పడును
ఫఘుటము పోయిన వెనుక | ఘటమెట్టు పలుకురా ! ॥వ॥ 1698
గానీ = కష్టము ; భుటము = శరీరము, కుండ ; శరీరపోషణ చేయనున్నాడు.
ఆ. ఘటము జలములందు | గగనంబు కాన్సించు
ఘటము జలములేమి |! గగన మేది ?

ఫఘటములోన జ్యోతి | (క్రమమున డెలియు(డీ 1వి॥ 1694
హృదయ నుటములో నున్న మభాదాకాళం గాంచుమని వేమనవాక్కు,

996 వేమన పద్యములు

ఆ. ఘటము నింద్రియములం | గట్టి వేయగం లేక
చావు వచ్చునపుకు | సన్యసించు
ఆత్మశుద్ధి లక | యందునా మోత్షంయబు ? వి! 1695
“ చేతులు గాలిన వెనుక ఆకులుపట్టుట ””
ఆ, ఘటము యెజ్హగ నుండు | ఘనము లెల్టగనుండు
మనసు నల్లగ నుండు | మాటలేదు
ఏటి మర్శము దెలియ ! యెవరబ్బ తరమయా ! ॥వి॥ 1696
వి దితవిడి కధగానున్న కూటవేదాంఠకము; కోవిదులను కూలం౦క షము గా చెలిసీ
కొమ్మని కోవిదుని సవాలు,
ఆ. ఘుటములోన నున్న ! గతులన్ని యును గోసి
దిటవుచేసి మనసు | కేటపజచి
ఘటము నిల్పు వాడు | ఘనత _త్త( యోగిరా! ॥వి॥ 10697
గతికొలది మతి ; మతికొలది గతి యగును,
ఆ, ఫఘటములోని దీప ! కళిక చందంబున.
గుదురు గలుగు | నిండుకుండ రీతి
నిశ్చలత్వ వుమురి | నిర్వి కారంబున.
నుండినంత ముక్తిం | గండు వేమ. 1698
నిశ్చలమనస్సును నిర్ణ యింభాడు.
క. ఘన చి[తదిప సామ్యము
మనసున నిర్లుణము చాకి | మసలక తానై.
విని కని వివర మెతుంగక
మనవలె లోగుట్టు మరిగి ! మహిలో వేమా! 1699
దీపకళిక వలె లోన్నప కాళించే అత్మజ్యూతి ;
కే, ఘన చిదాకాశ మైనట్టి | గతి నెజింగి
యనిల, శేచక, పూరకం |! బనువు కాను
బనుపడలో లాగి కుంభించి |! పాటు పడర

మనెడు సుజ్ఞాన వువుర నే 1 మరక వేమ. 1700
శేచక, పూరక, కుంభక ముల (ప్రస్తావించాడు

వేమన పద్యములు 997

ఆ ఘనత నృతు,.మునను | కాయ తొ. బుస్పైను
కనులు మూడు గలవు ! కాయను కివుండు
పయిన చర్శముండు |! పరమయోగియు కాకు

తియ్య నిరుతోడ | దిరుగు వేమా! 1701
పొడుపుకథ ; జవాబు కొబ్బరి కాయ తిభమలేశుని తీరిలో (వాశాడు,

ఆ. ఘనమైన నమృతీంబు | కొననాలుకతో చిలి
ఒవ్సీ తాగితే గదా | దప్పితీరు
-తావసంబున నుంకు | తాపంబు తీరునా! ॥వి॥ 1702
ఇది లంబి కాయోగము యాయోగము సాధించిన వారికి అకలిదప్పులుండవ్ర,
శరీరణచ్బాయ బంగారపురంగు-గానుండును,

క, ఘనసార మగ్ని దరికొనం
గనసారంబగును గాదే! |! కారణవిద్యా
ఘనసారము విద్యాగ్నికి
భునసారమె కంటక్షంబు | గలుగుర వేమా! 1708
ఘునసాొరము = కర్పూరము ; భున = గొప్పదైన 5 సారము = _శోష్ట్రము ;
ఫఘనసారమువ లె ఖునసారమందు కే జునత్వము.

చ
ఆ. చంద సూర్య గతుల | జర్చించి వెగమే
రంధమునను జొచ్చి ! రంగు మాజుం
జందశాల చెం చైతన్య | మందరా ! 1వి॥ 1704
చవంద్రశాల = సవా సారము; చెతన్యముగలిగి -చం(దశాలను గు ర్హించ
మన్నాడు,
ఆ. చం(ద సూర్య నాడి ! సంకలో గాలిని
ముందు లాగి విడిచి |! మూలమెజింగ

కుములకుండ. బట్టి | కుంభించి కానరా ! 1వి॥ 1705
కుమలకు౦క== చెడిపోకుండ ; శేచకము 16 అం (పమాణము , పూరకము 6 అం,
పమాణం, కుంభకము 4 ఆం, (పమాణము,
లర

298 వేమనపద్యములు

ఆ. చంద సూర్యాగ్ని కూడిన | చందాల
జేరి పరశివ ఛ్యానంబు ! చింత ౭శేసి
చిన )యానందమున జేర | తన (్రయంబు 1వి॥ 1706
చిన్మయానందమున6 జేరినవా డే కన్మయుడని తన్మత మెరిగిన సద్దురునిమాట

తే. చంద సూర్యాగ్ను లేర్చడ్డ ! చంద్రశాల
జేరి పరళివు నా ర్తితోం | జింతచేసి
చిన్నయానందమునుం జేరం దన్గయంబు

ముక్రిమూలం బిదే జన | ములకు వేమ. 1707
ము క్తి కాంతకుమాలము సహాైరము గు ర్హించుకే !

"లే, చంద సూర్యుల గతిలోనే | చక్క- వెట్టి
కుంద శెప్పుడు గురునాజ్జ | 'జెందంగోరి
యెందు జూచిన ప్రత్యక్ష | మెన్ను చుండు
దాన నేర్పడు నిత్య ము | దంబు వేమ. 1708
మముకూ పేతులు దీక్షతో పరోత్షములోనున్న పరమును పరికించగలరు,
ఆం చం[దునంత వాడె | శాపంబు చేతను
గభల హీనమొంద |! గలిలాం గదర!

పుడమి జనులకెల్ల | బుద్దు లట్టుండురా ! 1వి॥ 1709
గురుశాపమువలన తరుగు పెవుగుల తనువువాడయి తన్వులను చాధిస్తాడు.

ఆ. చందునీడ నునిచి ! చక్కగా రవిమోద
నుండ(జూచి కొజణత | మండం జేసి

వెన్నెలం గలియుకై | వెలయంగ ముక్తిరా! వి 1710
నూర్యచం(ద నాడులయొక్క_ నూక్షుముంచెలసినవాడే సుజ్ఞాని,
ర

ఆ. చకధరుని వేడి | జలధి దాటగవచ్చు
వికృతమైన బుద్ది | వెతల చెట్ల
రా డా ల్‌
నక మెన్న గజము |! నయమార భక్షించు ॥వి॥ 1711

న్యకము = మొసలి; బుదితేక్కు_వగానున్న పెద్దవాడిని కొదివాడె నా
క థి ది ది భా
(కుంగ స్తాడు,

వేమనపద్యములు 599

కం చతురోపాయ సమర్థత
వితరణ గాంభీర్య దైర్య ! విభవ స్ఫురణన్‌
జతగూడి యుండి నప్పుడే
అతులికుడా నతండె రాజు | నగురా! వేమా! 1712

చతురో పాయములన-గా: 1. సామ, 2. దాన, శి. భేద, ఓ. దండోపాయ
ములు,

ఆ. చదలు భంగి గందు | సాధువు మూఢులు
'తానువారినక్తై | కాననగును
దీనికెంత రవాా | దానికి నిది యంతె ॥వి! 1718
చదలు = ఆ కాళము ; దవ్వు = దూరము ; “ ఈవూరి కావూ₹0చదూరమో |
అవూరికీ వూరంతే ! ౨)
"లే. చపల చి త్తములో నున్న ! జాడ లెటీణి
యపరిమిత చిన్గయాకృతి | ననుసరించి
తపము నెరవేర్చు నతంజెపో | తత్వ విధుండు
హర్ష నిలయు౦డు. బరమళివు. | డగునువేమ, 1714
హర్షము == అనందము ; తేపము = శరీరాన్ని తపింపంజేయుట , తక
విదుడు = శరీరశాస్త్రము కూలంగషము గా తెలుసుకొన్న వాడు

ఆ. చపలచి త్తవృ త్తి | జయమంది గమకించి
నిపుణుంయ్యు యోగ | నియతి మోజే
తపము జేయువాండు |! త త్యాధికుండురా ! వి! 1715

యోగము = నిజమును తెలియుట; ో తప స్వాధ్యాయ నిరతం ??

క, చపలాతు శ లగుచుం గొందటు
విపరీతపు గోక్కెలూని | విడువగలేకే
నిపుణుల మనుకొనుచుం[ద
య్యపవర్లంబై న బయలు | నందరు వేమా! 1716
“మ్మ పదలాలిత్యక' విక త _త్ల్వరచనాభావం
బులీపద్యమం దుదయించెన్‌ ??

$00 వేమన పద్యములు

ఆ. చమట కానేటట్టు | చట్లకు పసి పెట్టే
గడియించి నన్నం౦ంబు | గసగుకువవలయూు
తల్లిదండ్రులసొత్తు | తినుట కారాదయా | (వి! 1717
ఓ స్వావతేం ఈ తనుం వి త్రం,గుద్యమం ప్మితార్జితిం, అధవమంటబాతృ సం పాద్యం?
చై — అనాటి

క, చరణంబులు పది తోకలు

పరగంగాన్నూూడు తలలు బెటనె తిరుగు

న్వర భూమి తల్లడిల్లంయ
వికవొందలో దీని చెలియు | మిలలో వేనూ ! 1718

ఇవి వేదాంతార్ధమును విచిత్రవిడికథల గలిగిన పద్యరత్న ము, నాగలి పొడుపు
కధ; శరీరము వేదాం౦వేము.
శే, చర్చమోాణిన జ్ఞానంబు | సంతరించి
మూర్ష్చృంజెందిన యట్లున్న | ము క్రిగలుగు.
గూర్చి మెచ్చండె? గుజిదాటి | కోవిదుండు
తీర్చు గురుదరి బేరంగం | దివిరి వేమ, 1719
చర్చమోరిన = కార్యాఆశేములైన ; చాహ్యస్పగ్శ లేఘుడుటమే మ క్రి,
ఆ. చర్మమునకు స్పర్శ | సరవితో? బెలియుండు
కరములు పొసగుటం | గానలేరు
చర్చ కర్శములివి ! జగతిలో నరులకు ! ॥వి॥ 1720
చర్మము = శరీరము ? కర్మము = చేసేపని.
ఆ. చర్చ మెపుడు జీవ | సౌఖ్యంబు గోరును
జీవి కర్శములను | చేరుం గాక
జీవి కర్మమెల్లం 1 జెడ రోయం దత్త (మా ॥వి॥ 1721
కళ కర్మాంతం తత్త్వం 39
ఆ. చింత చెంత నుండు | చేమంతి, పూబంతి
కాంతం జూడందలచుం | గాగలింప
నంతే ముంతేనమున ! నానంవశేలికా ! [షి 1/౨

షమ స్మా ణి Maret)
కామము చే క్రాంతెను కెగిరకోంచినవా డి ఘనుడు

వేమన ప ద్యములు
శే చింతనామృతపాన వి | శేవ మత్త
చి త్త మమరిన ఫఘునులందు. | జిన్హయంబు

వినుతి "కెక్కని పరిపూర్ణ | విద్యయగును
అట్ట వారల గురులయగా | నరయు వేను.

వేమన పోత నామాత్యుని సహా ధ్యాయత్వము నిటజూపించెను,

ఆ. చింతపండు, రాగి, చిలు మూడ (గె క్పైడు
నటి యోగి యిలను |! గటివా౭డు
లు లు

ఉప్పు మూసనుంచి |! యూది తాం జెడనేల! ॥వి॥
బం గారుయోగమును (బస్ఫుటిం చాడు కి విదిగ్గజం,

ఆ. చింతపండు రీతి | చేరి చేరక భువిని
సన్యాసి 'యాగంబు ! సలుప వలయు
సంసారి యిట్టుంకు | సన్యాసి కధిక్రమూ |!

ఉరిడివలె వర్షంచినవా డే ఉ త్తమ యోగి.

ఆ. చింత పారదోలి | చెవియొగ్ని విననె
కొంత హితవు లమరి | కోళ్క్ళెం దీర్చుం
గాంతం జేరి మరగి | గుముకించి చూడరా ! ॥వి॥

ము చ్చృటలా ముక్తి కాం తాయ తైచిత్తుశగుట ఉత్తమము,

ఆ. చింత మాని కొనను | జేరిన నలకాంత
వింతంజూపి చనును ! విడువరాదు
పంతగించి చాని | బట్టిననే మేలు! ॥వి॥

ము క్తి కాంతేయొక్క_ ముచ్చట ము కసిగా జెప్పేడు ముముక్షువు.

చే. చింత వలదయ్య గురువర | మంతనమున
నంకితంబుగ నామంబు |! నమరంజేసి
నాదుభ కిని మూ యందు. | 'బాదుకొల్సి
చెప్ప సాగితి. బద్యముల్‌ | శ్రీతిని "వేము.

801

1723

1724

1725

1726

1727

1728

అభీరామయ్య అనగా వేమన గురువు; ఆయనను మోనంచేసీ గురూప జేళం

పొంది పశ్చాత్తాపయు క్షముగా గుశుపదములంటి చెప్పిన పద్యమిది,

క్రీ)2 వేమన ప ద్యములు
ఆ. చిక్కి దక్క వోదు | చిగురించు మదిలోన
నిక్కు బటి గుబుకు |! నెజయం జూచి

సొక్కియున్న ఘునులు | స్ఫూకాత్సు లగువురు ॥వి॥ 1729

మనస్సు లక్ష్యముఏచి గువుని జూాదినవాశు నూ కము చెలసినవాడగును,

ఆ, చికి యున్న వేళ | సింహాంబు _నెనను
బక్క-కుక్కొ- మాజి | బాధసేయు
బలిమి లేని వేళ. | బంత ముల్పెల్లవు Id 1730
బలముయొక్క_ (వాధాన్యత (పస్తావించాడు కవికుల గుగువు,

ఆ, చిగురు? జెట్టు మోద | చింత పువ్వులు పూచి
నివు పండు పండు | నిమివషమునను
డారు చెడకమునుపె | చానిని దనవఖ వి! 1731

కూట వేదాంతాన్ని వాటమగు బాటలా* పరువ్రలె తించెను.

ఆ. చిత్తమందు నుండు | శివునిని భావించి
భక్తితో హృదయము | పదిలపరచి
నిత్వ్యమెరుగు వాడు | నిశ్చల చిత్తుండు ॥వి॥ 1782

పరివూర్లము చెలిసీనవా డే పరమభక్తుడు.

ఆ. చిత్తమందు శివుని | జింతించి చూచిన

హాత్తు కొనుచు బదవి | హోనిలేక

పొత్తు మజవంగానె | పొందురా! నుఖశేలి 1వ! 1783
ము క్రీ కాంతయొక్క_ మూలము చెల సిన ఫూర్జానందము బొందగలడని పూజ్యుని
వాక్కు,

ఆ చిత్త మనెడు వేరు | శిధిల మెనప్పుడె
(పకృతి యనెకు చెట్టు | పడును బివపం
గోర్కులనెకు పెద్ద | కొమ్ము లెంకునుగదా! ॥ఏ॥ 1/91
వృకముతో చిత్తాన్ని ఒయ్యారంగా పోల్చాడు యోగి,

వేమనపద్యములు 808

ఆ. చి_క్ల మవలీల జేశ్చెడు | చిన్న్మయుండు

మత్తుడ మించి పరమార్ల | మహిమ. గూడి
యున్నదన్నది కన్నది | యెన్నబోడు ॥విముల॥ 1735

సుకర (_పొసలువాడుటలో నికర మెన (ప్రజ్ఞ చూపించాడు నెరయోగి.

తే, చిత్తమవ్వల జేర్చెడు | చిన్మయుండు

మత్త తీయు లేక పరమాత్శ | మహిమం గూడి
యున్నదన్న ది కన్నది | యెన్న, బోక
నిత్యవస్తువె గుజుతింప | నేర్చు వేమ. 1786

నిత్యము == శాశ్వతము ; విజ్ఞాని శాశ్వతము క్రొరశ్తే (పయత్నీము చేస్తాడు.

ఆ. చిత్తము గలయోాగి | శివునివలెనె యుండు

మధ్య యోగి యుండు | మిడుతీవ లెను
నిత్యుండై న యోగి | నీవలె నుండురా ! వి! 1787

ఉ తమ, మథమ, అధమ యోగులను నిరయించాను ; మిశత-మిటి పడేది.
బాం $ ea 6౬0

క చిత్తము, బుద్ధియు, మనసును

హత్తు నహంకార గుణము, నాత్నకు లోగా
ము తేమ చేయం చేరని
మత్తులకును లేదు ముకి, |! మహిలో వేమా! 1788

(తిగుణాలను నిలుపలేనివానిని బేచెగా వాడెను,

క. చిత్తరువు (ప్రతిమ శై వడిం

జిత్తమ్మను కల్ప మడంచి | చిరతర బుద్ధిం
జిత్తునం 'దెలిసిన వా౭డై
యెత్తిన సుజ్ఞాని యందు ! రిహమున వేమా! 1789

ఏ కాగ్రచిత్తు డగువాడు లో కారాధ్యుడు కాగలండు.

తే, చిత్తవృత్తులు మదియందుం జేరనీ5క

రిత్త బయలున గుజి మించి ! జే బగళ్తు

£04 వేమనపద్య ములు

మత్తుండై యుండు వాంజెపో |! మాన్యు డరయ
సత్తుం దెలిసి యెందరి జేర | సరవి వేమ 1740

బయలును (జాచినవా జే ట్రహ్మవే త్ర,

ఆ చిత్త వాజి నెక్కి ! శిక్షీంప నేరక
తత్తరపడి నంత | దరల నేల?
వారణాసి తనకు | వై యాసి గాంబోలు |॥వి॥ 1741
వారణాసి = కానీ; మనసు అనే గుణాన్ని వెక్కి వారణాసిని జేరినవా జే
స
పరమయోగి,

ఆ, ఆత్మశుద్ధి కల్లి చేసిన | పుణ్యంబు
కొంచెమైన నదియు! | గొదవ గాదు
వి త్త్సనంబు మళ్లి |! వృతుంబునకు నెంత ? 1॥వి॥ 1742
జాని 6
భ క్షి ప్రపత్సులకు పరిమితి లేదు,

ఆ. చిత శుద్దియికటి | (శోషలాంఛనమగు '
వానలో యి అ
నిఖల పుణ్య కార్య | నిర్వహణము
నద్దిలేక చేయ | ననువుగా నొప్పదు వి 1748
“చిత్తం (శే స్టా2-త్యశేషం 2)

ఆ. చిత్త శుద్ధి లేక | సీమలు దిరిగినం
గష్టమానసుండు 1 కానలేండు
భక్తి గలుగువాండె ! పరమగురుం డెను 1వి॥ 1744

కీము -- నాడు, ** భకత దాతు వానర పరమయోగింద లక్షణం ౨)

ఆ. చిత్రదీపములవలెం | జింతల నిగగదొక్కి
మి[తముగను మనసు | మెలశు వెజట్‌ంగి
శత్రు గుణములెల్ల | సాధించుటయె ముక్తి 1వి॥ 1745
చిశ్రదీపము = రంగురంగుల దీపము, శృతుగుణాలు సమసిన సరియైనజ్ఞాని
యగునని వేమన వాక్కు,

వేమనపద్య ములు తీ0ర్‌

ఆ, చిత్రమంత మహిమ | సిద్ధికి జిన్నది
పుత్రుని భువి నెను | బూర్వ్యమందుం
దండి లేని సుతుండు | ఛా(తిని నేలరా ! ॥వి॥ 1746
విచిత్రవిడికథ మరియు కూట వేదాంతము క్రుమ్మరించాడు కవిచం[దు (డు,

క, చిన్నది యెల(పాయంబున(
గన్న ది పతిలేక సుతుని |! గడుం జ్మితముగా
నెన్నండు రతి సుఖ మెజుంగదు
చన్నియ్యక పెనిచె నార! ! జగమున వేమా! 1747

చితాతి విచిత్ర చిక్రంబులగు కూటవేదాంక విద్య గురుకులము వారలకో
గూర్చెను యీపద్యములు. పోడుపుకథ (రాట్నము.)

ఆ. చిన్ననాంటనుండి | చేసిన కర్శృంబు
పిన్న పెద్దలకును |! బెజిగి వచ్చు
మంటి మింటి నడువు | మది నిల్సి చూడరా! ॥వి॥ 1748
66 చేసినవాడికి చేసినంత మమజేవా ’” అను నార్యో క్తి,

ఆ. చిన్న బీడ్డనుశేమి ? | చేతి బిడ్డను కేమి?
పెద్ద బిడ్డను కేమి ! | పృధివి యందు
ఇన్ని బిడ్డల తోడు |! యమధర రాజొకడె ॥వి॥ 1749

మన మనుగడను మంచిగా మా ర్పాలన్న, యమనుఛర్శ రాజును జెప్పువురు మనవారు
శ్రి

ఆ. చిన్మబిలము' జేరి | చిన్నాతుండవు కము
వన్నె మిగిలినంత | కన్నె వచ్చి
చన్ను గుడికి నిన్ను | మిన్న ౦ద. జేసెడి
నెన్న రాని మహిమ మెతు(గు వేమ. 1750

చమూక్షశకాంత నీ థ్యాననిస్టల కలవడి లాలించి బాలిచ్చి పెంచగలను.

కం, చిన్నయ బాలుని మది ల
తన్మయ పురియందు. జూచి | తగులక యున్నం
39

90౮ వేమనపద్యములు

జన్మముల దాటవచ్చును
సన్మనమున( బూర్జ మమల | సారము వేమా! L751.
చిన్భయణబాలుని == చిన్మయ( బ్రహ్మమును ; మంచిమనసుతో పూర్ణమును
మననము చేయుట మార్గమని యోగిసూ క్తి.
శే, చిన్గయానందపురి నడి | నీమం జేరి
తన్నయుండైన పరళివ | తత్త (వేత్త
మన యం బగు రాజ్యంబు | మరిగియుండు

జన్మ రాహిత్య మందు | నిజమ్ము వేమ. 1752
తేటగీతికలోగూ డా వాటమైన (పాసానుర క్రితో తేటతెనుగు మాటల
దాటును వేదాంకౌన్ని నూటిగా జెప్పాడు కవిరాజు,

కం, చినుకులు పడంగా మొలచిన
ఘునతరమగు సస్యమందు | గాచిన కొలుచు
ల్హనుజులు దినంగా నప్పుడు

కన నిందియములకు (భాంతి | గలుగును వేమా! 1753
చం[ధ, మత్‌, మన్మధ, మేఘో పాలంబన విరహులయెడ (బస్తావింతురు,

ఆ, చినుగుబట్ల కాదు | -వీనాంబరము గాని
ముజీకి యొడలు గాదు | ముకి కాని

పరము యోగి మహిమ ! పరికింప నరుదురా ! ॥వి॥ L754
చావ్యావేషములుగాక ఆంతర నిర్మలక్వ మే ఆనంద కేళి.

ఆ. చిన్నెలం తె కాని | సృష్టి లౌకిక మగు
నందువల్ల నేమి |! యాళ కద్దు

ఒక్కడైన వాండె ! యుత్తమ పురుమండు 1వి॥ 1755
“ చిత్తే కాగ్రత (కేష్టమసుమ్మో ; చిదానందునిచేయగచాటా ??

ఆ. చిప్ప బడ్డ స్వాతి | చినుకు ముత్యం బా యె
సీటయిడ్డ చినుకు | సళ్ళ గాం

(బా ప్తము గలచోట ! ఫలమేల దప్వురా ? 1వి॥ 1756
Em ఆవభలోకించిన వాడు,

వేమన పద్యములు

ఆ. చిజబుతనాండు నీవు | చేసిన కర్మంబు
మణతువేమొ ? మదిని | మల్లడించి .

తతిమి ముట్టు జావు ! తీలపడినప్పుడు ॥వి॥ 1757
కర్మజీవ్రులు క ర్మ బదులు కాగలరు,
ఆ. చిలుక గర్భమందుం | జెలగి శుకుడు పుక్తై
ను,
నుటీ యొకండు పు | ఖరము వలన
1758

నిట్టి బువీకులంబు | 'నెంచంగం బనిలవేదు 1వి!
మన పూర్వ (బహ్మ వేత్తలగు మహర్టులందరూ నానాయోని సంభవు లే.

ఆ. చిలుక గర్భమందు | శ్రీళుకుం డుదయించి
మునివ శేణ్యులందు | ముఖ్యుం డణ్యు ]

(బత్తీకాయం జ్మిత |! పటములు పుట్టవా! 1వి॥ 1759
మన స్పే (పధానము గాని మానముగాదు.
ఆ. చిలుకనోరు గొట్టి | చి త్తజు మెడగంట్టి
కచ్చడంబు బిగియం | గట్టుకొన్న
1760

మనసు వశముంగాబదె | మహి నేమి పాపమో! ॥ఏ॥
చిలుక వాహనుడు, పుష్పములు ధనస్ఫుగా గలవాడు, తుమ్మెదలు అలై
(తాడుగా గలవాడు, శరీరము లేని వాడు మన్మధుడు, వాడిని గెలుచుట కష్టము,

ఆ, చిలుము వూడిన రాగి | చెల్లును పరమందు
చిలుము వూడని రాగి | చెల్లంబోదు
పులుసు వొల్లని రాగి | చిలుమెట్లు వూకురా ? |వి॥
చిలుము = ఖిలము ; వస్తుగుణ తత్త్యవేత్త్వ వేదాంతకని త్త త ల్వ్వవేత్త్వ.

1761

ఆ, చీక్షటింటం జేరం | చేదివ్వె లేక యె

రూక గానరాదు | రూఢిగాను
రాక పోక లడంచి | రవములో విని సొక్కు ॥వి॥
గాలి రాక పోకలడచి వదయ కుహరములోనున్న జ్యోతిని జాడమన్నాడు,

1762

808 వేమనపద్యములు

ఆ. చీకటింటం జేరి |! చింతింపం బనిలేదు
రాక పోక లెజింగి | రంగు మోజు
నాక తేజ మంటి | యిల: (దొక్కి చూడరా ! |వి॥ 1768
అంధ కావము లోబడి యలమటి౨చ నేల ? విజ్ఞాన మతో చెంగరాదాొ!
ఆ. చీకటింట' బుట్టి | జీకటిం బెరిగిన
జీకటి మబజు:గుననె | చిక్క నేల.
జీకటి. చెలిసిన | సృస్టీ కాన్సింపదా ? ॥వి॥ 1764
మగువనూ మాయనూ మనసునుంచి విడుదల చీటీ నుపయోగించమన్నాడు.
ఆ. చీక్రటింటికీ. బోయి | చంద్రుని. బిలివించి
పూడ్చిపెట్టిన సొమ్ము | "పెళ్ళగించి
యముని ఏపునం బెట్టి ! యె త్తించుకొని పోర ! ॥ఏ॥ 1765
మతులు బోయీ యతుల గతుల రీతిగా యతుక బడిందీపద్యము,
ఆ. చీకాబచట డాంగు | స్తైచటనుం. చాయ
నాకలెచట దాయ | నాత శ్రలోన
నిద డాయపచోట ! నిజ మని తెలియరో ! ॥వి॥ 1766
(భూమధ్య మే పూర్థాన్ని తెలయగలదు.
ఆ. చీమ కుక్పైనేని | జివ కనుపించును
జీము యెంత డాని | జీవ మెంత
చీమవంటి గురుని |! సృష్టిలో నెజబుంగరా ! 1॥వి॥ 1767
అణువులలో అణువు గుకరువ్టలలోే గురువు గణన కెక్కుును,
ఆ. చీమ దూరగ లేని | చిట్టని యడవిలో
దుర్దనుం డేలాగు |! దూరగలడు ?
అట్ల గాదని దూర ! నామంట నిలబోదు ॥వి॥ 1768
జ్ఞానారణ్యాన్ని జొర-గా జ్ఞానులే సమధులక
ఆ. చీము రక్తము: జలము | జించు తొమ్మిది పుండ్ల
వైన మందు నొకటి | నందుశొంటి

బాప నాశకుండగు | పరమేశు పదభక్తీ 1వి॥ 1769
నవ రంధ్రముల నొలికే నానార క్షమును కట్టించుటకు నారాయణుడే కర్త

వేమనపద్య ములు . ల్రీ09

ఆ. చీరలోట్లి రాథ్రి | సిగ్గున నొరగును
బగలు చీరవిడుచు | (పజల యెడల
జేడె గాదుర యిది |! చే వాడికత్తిరా! ॥వి॥ 1770
శ్లేషలో క్ర్రీకిన్నీ విచిత్ర పద్యానికిన్ని చెప్పేడు
క చీలలుగ నైదు వుండిన
జాలుగ.6 దను వనెడి రథము ! జగముల దిరుగుం
జీల యొకటి యూడి పడిన
వేళను దను వనెడి రథము ! ఏడును వేమా! 1771
పంచవాయువులు గల్లిన శరీరమును రథముతో రమ్యం గాపోల్నాడు రాజయోగి,

ఆ. చుక్కలన్ని నెంచి ! తెక్క_పెట్లగ వచ్చు
గ్‌ా సూర్య చంద కాంతిం ! జూడవచ్చు

ఆత్మనాధుని తోటి |! ఆట్లాడు టరుదురా! 1వి॥ 1772
ఆక్న్మలిం గాన్న వల కిం చుట మవోక ప్టము,

తే, చెంది చెందని చూడి లో | నందుకొనుచు
'సెందు€6 జూచిన. దన్నధ్య | మెజట్‌[గియున్న
సుందరాకార కాంతిలో. | జూడ్కి_తగిలి
పొంద రానట్టు బయలంది | పొందు వేము. 1773
హృదయములో నున్న పరమాత్ముని లీలగా చూడమన్నాడు,
కం. మూచెడి వరకే సాధన
చూచిన మదియందు దోచి | సులభం బగునా
తో చెడి మర్శము నీవని

కాచుక సద్దురుని గోరిం | గనవలెవేమా ! 1774
సాధకునకు నన్ని యూ అవలీల గా అందగలను.

ఆ నాటు చేను గొటి | చుటు గోడల. బెటి
లు లు రు లు
యిటు నుటు పెద | యిలు గటి
ర ౬ ౧౧ ౬
మిట్టిపడును నరుండు | మోది చేశుజటులగక ॥వి॥ 1775
64 అవా౦్యబ్రహ్మాన్మీ ౦) అను అహాం కారము కూడదు,

ల్రీీ0 వేమనపద్యములు

ఆ, చెట్లునందు( బుట్టి | చలరేగు కాయలు
దనరు కాంతి తోడ | దగిలి పండ్లు
పండు వాని దొందు | వర్ణ ంబుం చెలియుదే ! ॥వి॥ 1776
శరీరములో నుదయిం విన మోక్షఫలము విచక్షణతో నీక్నీంచ మన్నాడు కవి*

ఆ, చెట్టుపాలు జనులు |! చేదందు రిలలోన
నెనుము గొడ్డు పాలె | యెంత హితవొ
పదుగురాడంగానె | పాటియై ధర ంజెల్లు ॥వి॥ L777
“నలుగు రన్నమాట చనాణోవావాటరా ! నక్యమక్యమున్న యేమి
యుండునా ! ౫) ॥
ఆ, చెట్టు పుట్టు చోట |! చెలచేగు కాయలు
ధరణి కత్తిచేత | తరుగవలయు
వండి తినిన కాయ ! వర్షంబుః చెలియుఃడీ ! ॥వి॥ 1778
చెడ్డ విశచి శ్లీకుమె మంచి నార్జిం నదుము,
ఆ. చెట్టు బట్ట వెనుక | చే తోకునై యుండు
వంత తాడు గట్టి | వగడు గండు
యాడునారి కింత | నడగుట జెప్పరో ! ॥వి॥ 1779
అంశే రా ర్రము శబ్దార్థ ములం అగో చరములుగా నున్నవి,
ఆ. చెట్టుమోద నీడ | చెలగి యింతేయు లేదు

చెట్టు మునిగి నీరు | చేరలేదు
చట్టు రీతి నుండ | చెళ్టేల చచ్చు రా | |వి॥ 1780
కూటు వేదాంత కోవిదులకు సూటి పళ్న

ఆ, చెట్టు మొదటి పాలు | శివుని కంటను దీసి
చెట్టు మొదటం బోసి | శినునిం గొలిచి
చెట్లు వలెనె యున్న. | జూవెట్లు కలురా ! ॥వి॥ 1/81.

వ ౧౧ ౧
పాదరసమును గుళిక కళ్లు విధానము నిదానంగా తెలుసుకొమన్నాడు.

జ, చెట్టు మొదలు లేదు |! చెలగి కొమ్మాలు నాల్లు
బట్ట బయట (మాను | పండ్లు పండు

దినణగన చవిలేదు తీపులు ! మెండయా ! ॥వి॥ 1788
సాధన చతుష్టయము చే శరీర భాంకులను సొధింద మన్నాడు.

జ్‌
Be
pe

నీ సుకు ప FY లు

త ఇత het wy 1% | a MAES 41 క. కష
33 4
స్తం న iN NN క.
అము aE Tm Arete సన tin 1783

4

Ms శ ఖే (|
ఖో గి EN “py aM PEs ఫ్‌ mre wet *ం ఖే న. CTE Test గే స్ట Re Mri Ee "718 లను.
శ! é ఖ్‌

Ma ఎం చచ) Wwe | రాసు ST
OR శి

CD యు క rab మ Try
సేన నీలు pent ho కం నవా tin 1 ౫.4

టి క్ష సః ॥ ష్య £2 * జ #
మ IS Mr pi, Mh. ve ge పులో gm
Ln గ

ళ్‌ tite సే

క వక్‌? పాూంసపుంను ! | మ ' nhs
గక య నకల [సంబ గెల
మ్న్‌ 11 సుక నునుతు | పక్లన. mig
శ
నన AY మం wn FT sw కమ, 1785

షత; జట్ల షల

జై

ఓ బు గ: FRAY) ‘Fit | జీ వో! వ సి WY గస
Cis ny
న eT స wR pre
1 4 నో
న! స పసు శ | క ed fy ములగ గ | 111 1786
dt a (క్షు = షే శ i i i |
Me th aria కంట సం * ERE WY st ఇ వ్ర es. cm) నేన

/ న +
పాటై గే పోల్‌! గీ! «

[*శోక్ల

లన చెట వమ్బును సంతి | నేకు
ముపూ(తిస్పలు డొలలను | మూలమే !
చెప్పుమాటలు తన ముది ! సిగ లగుని
యువీ కొను వారికీ యువి! గో ఒప మీమ, 1787
కప్పుట లేలిక , చేకిడుంఘుబ కస yrs bina,

i

గ్‌ చేవ్పియు! జూప రానిది
మెప్పును మడిలోనం జూచి |! మలిన తీట

ల్రి19 వేమనపద్యములు

(దిప్పలు పడకయె చూచిన
నొొప్పుగ జగ మెల్ల నిండి | యుండును వేమా !
తనను తాను తెలుసుకొన్న వాడే ధన్యుడు,

ఆ. చెప్పులోని రాయి | చెవిలోని జోరీగ
కంటిలోని నలుసు. ! గాలి ముల్లు
నింటి లోని పోరు ! నింతింత కాదయా ! 1వి॥
దీనిని లోకనీతిగా వేదాంక పరముగా విజ్ఞాన పరమార్థములుగా

(పాళి లూపొంతురు,

ఆ. చెజకు తోట లోన | జెత్త కుష్పుండినం
గొంచెమైన దాని | గుణము చెడదు
యెబుక గలుగు చోట | నెడెవాండున్నట్లు !వి॥
గ గ
ఉపమానోపమేయములు ఉన్నత స్థాయిలో నున్నవి,

ఆ. వెటకు తీపి లేమిం ! జెత్తనాం బడునట్లు
పరగు గుణములేని | పండితుండు
దూటువడును గాడె ! దోష మటుండలో 1వి॥

“ పండిత స్స దర్శనః 00

ఆ. చెజుకులోన నైన । జెడ్డగుణం బున్న.
దీసి వేయ కున్న. | దినం బొసలో
దంతిపురపు (దోహి ! యాశతంశెట్ల్టుండురా ! |వి॥

౮6 తల్లిదండ్రినై న తనగురువునై న, తప్పుచేయ శిక్ష | తేక్క_'రాదు ??

ఆ, చెలగి గృహము ధనము | శ్షేత్రము ద్విజులకు
దాన మిచ్చు నట్టి | ధర్మ పరులు
బవాుళ కాల మిలను పాలన | చేయుచు
నిండు భోగములను నుండు వేమా!
ద్విజులు = లెండు పుట్టువులు కలిగినవారు మ స.
(6 (బావ్యూణో మమ దేవతాః ”)

1788

1789

1790

1791

1792

1798

వేమనపద్యములు §18

ఆ. చలిమితోడ ముందు ! చింతించి గగనంబు
బలముతోడం (బాకి | భావ మూని
ఫల విహీనమెన | భావ చిన్గయమంది
విలయ మొందునాండు |! విభుడు వేము. 1794
వేదాంతులకు నిజ్ఞా నామృ తాన్ని వెదజల్లాడు వేమనార్యుడు,

ఆ. చెలిమి మోజు మదిని | జంతలు విడనాడం
బీన్న 'పెద్దలకును | 'బెటిగివచ్చు

మంటి మింటి నడుము | మదినిల్సి చూడరా! ॥వి॥ 1795
పరంజ్యోతిని పరికించే వారికి బాట సూటిగా విరచించాడు.

ఆ, చెవిని నిల్లుగట్రి | చెప్పెను వేమన
బట్ల బయల నుండు | (బహ్నమనుచు

బుద్ది గలిగి యందు. | బొంది సుఖంపు(డీ ? ॥వ॥ 1796
“ వేదాతీతుడు వేమనసుమ్మో | వేమనవాక్యము వేదము సుమ్మీ |»

ఆ, చెవుల లోను బుట్టు | రవమె యాకాశంబు
కన్నుల గనునదియె | కళల జాల

ముక్కులోని గాలి |! ముక్షికి. (దోవరా ! (వి! 1797
ముక్కుతో గాలి, కంటితో చూపు, 'ెవ్రల రవము ఇవి ముక్తికి
మూలములని ము కృసంగుడు ము కృసరి గా జెప్పెను,

ఆ. చెవుల విన్న యట్టి | రవమును వివరించి
మనస దెటి(గినపుడు | మరులు కొనును

చెవులు శబ్దమునను | జెడరోయ ముక్తిరా ! ॥వి! 1798
దళ విధ నాదాలను విని హృదయములో లీనము చేయు శే ముక్తి?

వ వెవులు గోరును మంచి ! జిలిబిలి పాటలు.
డియ్యని మాటల | తెజయు వినం
జర్మంబు గోరును | సరవి తోడుత శ్రీత
మృదుల సంపర్క సం | పదల నెపుడు.
40

814 వేమనపద్యములు

గన్నులు గోరును ! ౫వునీయ వర్ణ ౦బు
వలైనట్టి రూపంబు | లనువు తోడ
నాలుక గోరును | నయము తోడను దీపు,
నొొగర్కు గారము | చేదు నుప్పు బులును
ముక్కు-గోరును సద్దంధ | ములను చెలగి
చెవులు జర్మంబు, గన్నులు, |! జిహ్యూ, ముక్కు,
నిన్ని యును గూడి నటువంటి | యింటిరోసి
తన్ను గనునొని సుఖయింపం ! దగునువేవా.
పంచేం(దడియ (ఫాంతుల వంచించిన చైరాగి బె రాగి,
క. బేకొని పరోప కారం
చే ఫొజగా మహీమ లెల్ల | నెజీగెడు విధమై
ధీకాదికమును జెప్పెను
సాకారము గాం గాని | యంత్యము వేమా!
నీతి శాస్త్రాన్ని నిర్మలభావముతో చెశ్పేడు.
ఆ. చే కొనుచును దమకుం | జే సాచి నంతలోం
జెడిన (ప్రజల రత ! సేయలేని
తనదు సాగు కేమి? |! తేన తను వదియేమి? 1వి॥
66 ఆపద్ద్గర్శం ఆంచికే శీలం మానస పూజూ మా నుషభర్శం ౧0
ఆపద లోగో తలను మాననములో పూజించనున్నా డు.
ఆ. వేటు వచ్చు వేళ. | జెడనాడు దైవంబు
మేలువచ్చు నేని | మెచ్చు కొనును

గరిమ మేలు, కీళ్ళు, -కావటి కుండలు 1వి॥
సహజ కవిత్వము సహాజోపమానములు జాలువారించు చతురత
వమూకవి చతురాననునళజ్తే గలదు,

ఆ. చేటు వచ్చెనేనిం | జెడనాడు దైవంబు

ములు వచ్చె నేని | మెచ్చు. దన్ను

చేటు మేలుం దలపం ! జేసిన కర ముల్‌ ॥వి॥
ల కర్మ ణే వ్యాధి కారన్తే మాఫలేసు కథానిచ 9)
కీడున దేవని, మేలున నేనని అంటాడు అజ్ఞాని,

1799

1800

1801

1802

1803

'షపమునప ద్య ము లే
క్‌ చేతస్పంకల్పంబున
సీత్రిగ వర్సించి నపుడె | నిర్భ్శల పదవుల్‌
(వీతిం బొందక యుండును

భూతలమున నధిక యోగ | పురుషవుండు వేమ. 1804
ఈ శ్రారాజయోగ సా(మాజ్యం నిర్వికల్ప విరాజితం
త స్యానుభవ సిద్ధ శ్రీర్టంగురు సేవా కరోత్రియః ??
జ్‌ వ వ
గురు సేవయే జత్కేస్టము,
క్యా చేత స్పంకల్పంబులు

నీతి న్వర్టించి నపుడె | నిర్మల పదవుల్‌
(వ్రీతిగం బొందు నటందురు
భూతలమునం బరగు | యోగ పురుషుడు వేమా!
.మనస్సం౦కల్పములు మంచిశై తే మహేశళ్వరుంశు పొంచియుంటాడు
ఆ, చేయందగిన వేళం | చేసెడి కార్యంబు
వేగపడి యొనర్చ | వివ మడాను

1805

బుడముకాయ చేదు |! ముదిసిన దీఫొను |॥వి॥ 1806
తొందరపడి యేపనీ చేయరాదు.

క. చేయవలెను సంసారము

చేయలం దాం జెరుపకుండు | జిత వెబుల దగుం
జేయక, చెబుపక, మొుజింగిన

మాయకు లోబడక యుండు | మహిలో వేమా! 1807

జిత = జయించిన; చెడ్డపనులు చేయక ఇతరుల చెరుపకుండుటయే (శేష్టము,

తే. చేరి యహ్లాక్షురము లెంచి ! చారి మిగిలి
కోరికలు లేని మోశ్రూధి | కారియగుచు
బోది చిత్సరమందిన | బొంచి మించు
దారి విడనాడుటను ము కి; |! తలంగు వేమ. ' 1808

అప్టాకురీ మ రర అన్నిటికన్నా మిన్న యని మా వేమన్న

"లే. వోరులకుం జిక్కిపోయిన |! తీ3 యగును
నోట గుణియించు మ(త్రంబు | నీటల గలియు

§16 వేమనపద్యములు

.మాటలందును బరమాత శ్ర | మరిగిరాడు
చిత్తమున స్వస్థత యె లేమిం | జెడుగు వేమ. 1809
“6 సత్సజ ల్వే నిస్సజక్యం, నిస్పజ్ఞ కే నివ్మోహత్వం,
నిర్మోహల్వే నిశ్చలతత్వం నిశ్చలత త్వే జీవన్ను క్షీః | ఛజనో॥|
మోహము లేకుండా తత్త్వాన్ని తెలిసినవాడే ధన్యుడు, జీవన్ము పడు.
చ
ఆ, చందమామ వీడ ! జక్కగా. దనలోన
నుండం జూచి కేల | నూది పట్టి
వెన్నెలలు బయటను |! వెదకినంతనె ముక్తి వి! 1810
దివ్యజ్యో తయొక్క_ జేదీష్యమును తనలోచూడమన్నాడు యోగిపుంగవు(డు,
ఆ, చందమామ వెలుంగు | జక్కొ-గా బరికింపు
వెన్నెలందల రెడి ! వెలయు బయట
దానికళూపుం బెలియం |! గానె ముక్తి ఫుటేస్టు ॥వి॥ 1811
పెపద్యభా వానిని పదమార్చులతో యీపద్యము (వాయడ మైనది.
ఆ, చంద మెజిగి మాట |! జక్కొ-గా జెప్పిన
నెవ్వడైన మా |! రిశేల పలుకు

చంద మెణింగి యుండు | సందర్భ మెబుణగుమో ! పి] 1819
లోకులకు _పాకటమైన హితోపదేశము.

ఆ. చంప గూడ బెట్టి | జంతువు నైనను
జంపవలయు లోక |! శతు గుణము

తేలు కొండి. గొట్ట | "బే బేమి చేయురా ? 1వి॥ 1818
కతుగుణ సమూహాన్ని సమయజేయమన్నాడు.

ఆ. చంప దగిన యట్టి | శ(్రుడు తనచేత
జిక్కె_నేని గీకు |! సేయరాదు

పొసలో మేలు చేసి | పామ్మనుశే చాలు |॥వి॥ 1814
మేలిమి బంగారమునకు సువాసన యిచ్చినట్లు "వేమన పద్యాలు
భావములు మొష్పుచుంటాయి,

వేమనపద్యములు ప్రి?

ఆ. చంప దలచు రాజు | చను వగ్గల బిచ్చు.
జెటుపనున్న 6. బగణం ! జెలిమి సేయు
గఅవనున్న పాము | నెజ్‌ దాంచకొని యుండు ॥వి॥ 1815

చెరి = పడగ, దురార్గ లక్షణాలను వివరించాడు,

క, చంపిన చాపము వచ్చును.
జంవీన బున్నెంబు వచ్చు | సక్వజ్ఞులకుం
జంప మనుపలో జెజటుపల

నంవీన యావిధికె తెలియ | నారా వేమా! 1816
దుర్గుణముల ను దునుముటయూ , సద్దుణములను సాకటయూ జ్ఞానుల

అలశుణములు.

ఆ. చక్క.గాను మదిని | జర్చించి కనవలె
ముక్కు. తుదిని మించి | మురిపము గను

దృక్కు- ([బహ్మామనుదు | (ముక్కినంతనె ముక్తి ॥వి॥ 1817
దృక్కులతో ముక్కు_తుదను చక్క_(గా చూడమని మాసాధు బోధ.

ఆ. చక్కగాను మదిని 1] సాధించి కనవలె
నిక్కిచూచు చెబుక | నేర్పు మాజు
ముక్కు తుదిని చూపు | ముదవుందం జూడరా! ॥ఏ॥ 1818
ఆ. “కార్యసాధన కింతు ! నున మైన చెదిలేదు, (శ్రద్ధ భక్తి మించు । శ కలేదు?)
ఆ. చక్క-_(చేసి మదిని | సాధింపనేరమి
ముక్కు-మిో6ద దృష్టి | మొనయు టరుదు
నిక్కొ_మెన జ్యోతి | నిన్నంటి యుండురా ! ॥వి॥ 1819
నాసా(౫ వీక్షణము చేత నవ్య పదాధిస్టితుడ వగుము,
ఆ. చక్కందనము లేల? ! సంపత్కరము లేల)
విద్య లేల? భూమి | విరివియేల ?

పుత పదవి కన్నం | బుట్టునా ! పదవులు ॥వి॥ 1820

““ అప్ప త్రశ్చా గతిర్నాన్తి”)” పున్నామ నరము దాటుటకో
పుతుడు గావలయునని యో? భావము,

10 వేమనపద్య ములు

క చక్కని పూనిక తోడను
ముక్కు తుడన్ని లిపి మనసు |! మూలము. గనమి
న్షకదు నిత్య పనో చను
దృక్కగు నా బయలునేర |! దృఢమగు వేమా! 1821
ఇాళ్వు తానంద మంద గోరిన చత్తుజ్ఞానము సాధించ వలయును,

ఆ. చక్కని సతియెన ! సరసు రాలై నను
యే యొరులను గాన |! నీయకున్న

సంటె (గుంక్రినంత | సయ్యాట లాడచదా ! వి! 1822
“ఆ, పగలు భార్యను బట్టి | బంధించు మగవాడు, మాస్రవేళ నాతి; పాపుగోరు?)

ఆ చక్కనైన వాని | మక్కువ గన్నంత
దక్కు.వగువు జూచు | దనదు విభుని
ఆము బుద్ధికంశు | నపర బుద్ధి యిది ॥వి॥ 1823
కళ రాజాను జూచిన కంన్లు ముగుడును జూచి మొత్తును,
ముకి న తవుడైె న లెస్స | మోహము గుదుర
న్వెక్కుడు బానిస యైన
న్మక్కు-వగను దివ్యభామ ! మహిలో వేమా! 1824
రనీకురా_లెన కాంకే తనకు సనీ గాకపోయినా రనికుండు
పన గలిగినస్తు భావిస్తాడు.
ఆ. చచ్చిపడిన పళువు | చర్భంబు, గండలు
బట్ట పెరికి తినును | బరగల గద
అదియె మేలుర పతి | (బదికుండం బెటిశెడ్‌ వి! 1825
భర్తను బాధించే భార్య (ఫష్టురాలని భావం వ్య క్షము జేశాడు
ఆ. చచ్చిన వీనుణపం జూచి | నయ్యయొ.. యని
ఏడ్చి గుంపులు. గూడి | పాడ గటి
వ
కాటి శత్తుక పోయి | కాల్చి వేతురు గడా ! 1వి॥ 1826
జాన ఖై రాగ్యము, _పసూతి థై రాగ్యము, పద్య మెల్ల
కలగూర గంపగాసాంబారు పులుసు రుచివలె నున్నది, |

వేమనపద్యములు 819

ఆ. చచ్చు వారలెవరు ? | చావని వాచెవరను?
చచ్చి (బతికి యుండు | జనము లెవరు ?
విచ్చల విడిగాను | వివరించి చూడరా ! 1॥వి॥ 1827
పొడుపు కథ గానే యున్నది, ఆత్మకు నాశనము లేదని ఆసలుభావం.

అ. చచ్చువారిం జూచి ! చావని పుట్టని
తత్వమెల్ల నాత్శం | దలపుం చేసి
యరసి చూచినక్పై |! యశేనికే మోక్షంబు 1వి॥ 1828

జన్మ రాహి త్యాన్ని సాౌధించమని బోధించాడు మా సుబోధకుండు.

ఆ. చచ్చువారినిం గని | చావు నిశృయమని
తత్వ మెల్ల నాశం | దలంచి, తెలిసి
నదురు 'బెదురులేని |! నడంగల్ల ముక్కు(డు |వి॥ 1829
అదురు బెదురు లేక కుదురు గల్లినవాడే సుధానిధి,

ఆ. చచ్చెం జచ్చె ననుచు | జావెంచివగచెడు
దీన నరుల వెణీం | చెలుపరాదు ;
(పొణమునకు మృత్యు | బంధంబు లుంకునా ? ॥ఏి॥ 1880

శరీరానిశే గాని ఆత్మకు చావులేదు.

ఆ. చదివి చదివి కొంత | చదువంగ, చదువంగ
జదువు చదివి, యింకం |! జుదువు చదివి
చదువు మర్శములను | జదువ లేజాయెరా! 1॥వి॥ 1881

65 క్ర చచ్చిన చావని చదువులు
ఫిచ్చల విడి చదువ వలయు విజ్ఞత “మెరయస్‌ *

ఆ చదివి చదివి చదివి | చావంగ నేంటికిం
జావులేని చదువు ! జదువ వలయు.
జదువులేక కోటి | జనులు చచ్చిరి గదా 1 1వి॥ 1882
శాళ్వతానంధ మిచ్చిన చదువే చదువు

8920 వేమనపద్యములు

ఆ, చదివి, చదివి, చదివి | సారము గనలేక
తిరిగి తిరిగి తిరిగి | దిమ్మరాయె !
మరిగి మరిగి మొజిగి 1 ను లిల్లి చచ్చెరా! 1వి॥ 1338
౪ పదలాలిత్యము, ఫావ్యపాభవము నీ పద్యాలలో వేమనా!
గుది గాడెస్‌ మధుర | సవంతియయి 7 కోవయ్య మావంద నాల్‌ ౨
కం. చదివిన, దొరకదు మోక్షము
కుదురు మది నిలిపి గుబ్లు | కొనసాగిన యా
చదువును మదిలో. జదివిన
చదువే పరిపూర్ణ బోధ | సారము వేమ, 1834
చదువులలో సార మెల్ల చదివినదే నిజమగు చదువు,

ఆ. చదివి నతని కన్న. ! జాకలి సతి మేలు
కులము వేల్పు కన్న ! గుక్కుమేలు
సకల సురల కన్న ! జార భామిని మేలు ॥వి॥ 1885
లో కాన్ని విజ్ఞాన వనిలోకనములతోయిాచి సుజ్ఞాన బోధ-గా
దీన్ని సృష్టించాడు.
ఆ. చదివినయ్య కన్న | ముదుసలయ్యే మేలు
గృహమువేల్పు కన్న |! గడె మేలు
బాపనయ్య కన్న ! బైసిడు మేలయా! ॥వి॥ 1886
బెనీడు = బుపతాడక (రతా డు బుద్ధికేక్కు- వ చదువులు ఎద్దులను చేస్తాయి

ఆ. చదువరి మతి కన్న | సాధకు మతి మేలు
వేదములను లేదు ! వాదములను
ఒడలు ళుద్ధిం జేసి | యొడయునిం జూడరా ! ॥వి॥ 1887
వేద విద్యకన్న సాధన విద్యయే సర్వోత్క్భృస్ణమని శాశించాడు
ఆ. చదువు చదువుకున్న | సౌఖ్యంబులును లేవు
చదువు చదివెనేని | సరసు కౌను
చదువు మర్శమెజీంగి | చదివిన జదువురా ! ॥వి॥ 1888
ఈ క, చదువులలో మర్మమరసి చదువుటమేలా ??

వేమనపద్య ములు

ఆ, చదువు చదవనేల )? ! సన్వాసి కానేల?
పణ్శతేముల. జిక్కి | చావచేల

నతను భజన చేసి ! యాత ఎలో "జెలియుండీ ! ॥వి॥
అతను = (బప్రహ్మామయు ; తీనువులేని మన్మధుడు కోరిక లీరికలె త్తగా
వారను జేరినవా జే సారమెరిగిన సరసుడు.

ఆ. చదువు రాదటన్న ! సామాన్యత యిశేల !
బుద్ధి కుదిర కున్న | పొంది కొకటి

గురుని గూర్చ ము క్షి | కరతలాములకమా ॥వి॥
కరతలామలకము = అరచేతిలో ఉసిరికాయ

క. చదువుల కంద రానిది
ముదమున వదరంగనెల ? ! (ముచ్చిలి యు కుల్‌
విడితములుగ మదడిలోపల?

గుదిరిచి (బహ్మంబు నెంచి |! కూడుము వేమా!
(బహ్మజ్ఞానము "నెరిగిన చదువువే చదువుము,

ఆ, చదువులందు లేదు | శాస్రుంబులను లేదు
వేదములను లేదు |! వాదములను

బయటనుండు ముక్తి | పాటించి చూడరా! |వి॥
వేద, శాన, పురా 'వేత్రివోసములు చదువుట వాదములశే,

ఆ. చదువులందు వేమి | కౌ యుంబులను "లేమి
వాదములను దైవ | భేదములను

బయటనున్న ము కిం | బాటింప లేరయా! ॥వి॥
తర్క_శాస్త్రము వలన తన్నుకొనుట తప్పు తతృలమంద లేరు,

ఆ. చదువులందు. బాడి, |! మొదవులందును, శ్రీల
సెడవులందు, రాజ్య | పదను లందు
నాశ లుడిగినట్టి |! యయ్యలు గలరొకో ! ॥వి॥
అంత్యాను (పాన నియమములు వాడుటలో పోతనగారి
సవోధ్యాయత్వము నము చేసుకొన్నాడు కవి,

41

21

1839

194)

1841

1842

1843

1844

§29 వేమనపద్యములు

ఆ. చదువులందు రాజ |! పదవులందును బాడి
మొదవు లందు శ్రీల |! పెదవు లందు
నాశ లుడుగునట్టి |! యయ్యలు ము కులు! ॥వి॥ 1845
వ్యామోవా ముడుగ'నిదే వనితా సంగమము యెవ్యారి సాధ్యము గాదు,

ఆ. చదువు లన్ని చదివి | చాల వివేక్షియె
కలువ చిత్తుండై న |! ఖలుని గుణము
దాలిగుంటం గుక్కొ-( |! దలంచిన చందమా 1వి॥ 1846
దాలిగుంట = పొయ్యి ; పొయి బూడిదలోనున్న కుక ,-బుడ్ది వలె
చదివిన ఖలుల బుద్దులని మాఘనునివాక్కు...

ఆ. చవమువులన్ని చదివి ! చాల వివేకింపం
గపటి ఆన్నడైనం ! గలదె ముక్తి?
నిర్శలాత్మకునకె నిర్వికల్ప సమాధి! ॥వి॥ 1847
నిర్హికల్ప సమాధి ౫ శాళ్ళతానందపడవి ;
“ మన్నుమిన్నుల వెన్నుదన్నేవన్నెగుల్కేేే తెన్ను లెగ సెడి
మిన్న మాటల మేల్ళి మా వేమన్న డే మరిలేరికెవరు ??
ఆ. చదువులన్ని చదివి ! చాల వివేకియె
చూ

మగిడి త న్నె అుంగక | మంద జనుండు
విసుగు చదువటంచు | వెణ్ణియె చెడిపోవు! ॥వి॥ 1848
విజ్ఞానాన్ని తెలుసుకో లేక అజ్ఞాను లై అలమటించే వార్ని జూపించాడు,

క. చదువులు చది చెడి యయ్యలు
పదవిని బొందంగ తేరు? | పరమార్థ మునం
'బెదనులు గదలక యుండ

నదిలో నిది రాజయోగ | మార్గము వేమా! 1849
66 రాజయోగము రమ్యమందురు శ్ర

ఆ. చదువులెన్ని చదువ ! సాధింపగా రాదు
ముక్త నొరుల వలన | పొందరాదు
తాను కప్పపడిన | తగినంత సుఖమిచ్చు ! ॥వి॥ 1850
(6 కృషితోనా స్తీ దుర్భిత్నం | జపతోనా నీ పాతకం ౨?
పనిచేస్తే బీదరికము, జపముచేచీ పాఫము పోవును,

వేమనపడ్యములు ప్రీ ఫల

ఆ. చదువు లెల్ల జదివి | సర్వజ్ఞులె యుండి
(బ్రహ్మ విద్య లెల్ల | పదటం గలి
పడతి దలచునంత€ | బరమ యోగము మాను ॥వి॥ 16851

త

పదట = బంద, బురద ; “ స్ర్రైల జూచినంత చి త్తంబు వెడిపోవ్ట
జక కన?)
కచ్చడాలు గట్టు భునుల కై

ఆ. చదువు వానికన్న | చాకలి తామేలు
గుణము వేల్పుకన్న ! కుక్కు మేలు
* సర్యామరల కన్న | సకలేశ్వరుండు మేలు ॥వి॥ 1852
* గణ భంగ మైన పద్యము గణు తింప దగినడే !

ఆ. చనలో6 జనలో6 చాకు | జను (తోవలో? గాక
వినగ వినం (బణవ ! విభవ రవళి
కనలో కనంగం బుట్టుం | గారణ మాయరా! ॥వి॥ 1858
సాధనము చేత సర్వమా సొధ్య పడును,

ఆ, చను గుడిచిన శిశువు ! సరస న్ని డింపంగ
స్వప్న మందు. జొచ్చి | సరగం బాడె
నగవు. నేడ్పుగాంగ | జగమున జనులెల్ల
వింత. జూతు రపుడు ! వెట్టి వేము. 1854

కలలు నిజముగా భావించి గాబరా పడువారల అవి వేకతనుుజూాపిం చేడు.

కం. చను నారెల్లను జనులం
జని పోయిన వారి పుణ్య | సత్క-ధ "లెల్ల
న్వినవ లె, గనవలె, మనవలె
ననిమిషులకు. దెలుపంగూడ | దంత్యము వేమా ! 1855
అనిమిషులు = చేవతలు;
దొంతర దొంతరలగా పదజాలము దొర్జించి మించాడు.
కం. చన్ను గవ రీతి సంపద
కొన్నాళ్ళకు (వేగుం జూపి | గొబ్బున (వాలు

824 వెమన పద్యములు

న్యెన్నెల చీకటి సరియగు
నన్నా శివలింగ మాయ | లన్ని యు వేమా!

అతీత వెన అనుభవ ట్ట అంగనల చే నం పాదించి శృ౦గారముతో

బంగారు భ క్లిని (ప్రబోధించాడు (పౌక్ఫతుడు,

ఆ. చన్ను గుడిచి పెరిగి |! చన్నున శాసించి
చన్నువల్ల ము క్రి | చప్పనాయె
జన్ను విడుచువాండు | సర్వదా యోగిరా? 1వి॥

ఎన్ని చెప్పినా తిన్నగా అచ్చటికొస్తాడు.

కం చన్నులు గుడిచియు మనుజులు
చన్నులప్రై గాంక్ష దగిలి | చత్తుక భువిలో
జన్ను లు మాంసపు ముద్దలు
చన్నులయం చేమికలదు | సారము వేమా!

మూన్నాళ్ళ ముచ్చట గొలి పే మురికి చేవాంకో సం మురియవద న్నాడు
ఎ" స

కొం, చన్నులు పరసతి కోవ్చినం
గన్ను లకును బాప దృష్టి | గదియక మునుచే
యెన్నిక మును. దా గుడిచిన
చన్ను లుగా జూడవలయు | సత్యము వేమా!

రథ మాతృ భావము జాపి మసలవలయును 9)

ఆ చన్నులు పరసతి కొొప్పిన
వన్నీ యం గానంగ మదిని ! వలవ దనికొన
న్మున్నొకట( దాను గుడిచిన

చన్ను లె యని దలంచునతండె | సాధువు వేమా!
ఆడే ఇదడియైనా పదమామ్ప సుధారనంగాఉంది.

అ. చమురు గలుగు దివ్వె | సరవిగా నుండును
చమురులేని దివ్వె ! సమసిపోవుం
దనువు తీరనేని | దలథు. దోడనె తీజు ।[వి॥
“ నిండుకుండ తోలుకదు తెలితికుండ తొలుకును ౨)

1856

1857

1858

1859

1860

1861

వీముసపగ్య ములు త్రిల్లిద్స

ఆ. చమురు గల్లు గి న్య | సంతసము ఎయు
గ గ్‌ ౧1
నన at
ధనము గలుగు నాని |! తలలు తంల
ినము సీతం నలప 1 గను వాన సును 124 lang

ధని నుం దిగ ఇ "త్తరిగి మా షః

ఆ. చమురు నాయుము నేశ | చముగోన ఉసి. గ
న శి నామము వేగి! నత్మి ఓట ౫;
చణ నామము చే! పో తేల Wp. fo ॥1ఫి॥ 1263

జో 4
జ్రనదూల. పానము అస్మి సిని బర QT ల!
bl Fe? te, ॥

ఆ. చముగు రాదిళోన్నం | జన ౧2% క 0
సాము చేయ మేని ! సరు వకు.
క్షానమార్ల మెలుగం | గడ శేతు 10 Ml 104

సాము మల మయము, తెర ఇంసునిలతచుమ పం చివ చాడు,
$y

iy
అ. చలనము బి వం ని tas. Mra

గతిని దుంచి వేగం | “మగ ముకి,

యుగము గాను ముది | నమహ నప వం 114 1865

*

తంల రల లేసి యిం SrA, hah En he
ఫి 1

సం IEDR జట్టును
జీఫొని యన నొరదుంకు |! చేఖ్బ (గ స వ.
లోఇాలో॥ ము లన్ని యట
నీకఘుగా రూక కిక్కు. 1 నెటగుము నషా! [సిగగ

కులు ము న 5 వాచ యు. సుం. వసు ఎవ వమ చును 1 ఉర్‌ సట 1,

ఆ చాకీ కోక లుదిక్‌ | చీకాకు పడ వసి
మెలదీసీ లెస్స | మడి చినట్లు
బుద్ద చెప్ప పాండు | (గుద్రిను జీల యూ ! no స్త)

నర్యాంతర దానము ఏన వ విషయాలు ఆక f కోన "moh
నీయుడు 'జేసున,

రీలీగ్ర వేమనపద్య ములు

ఆ. వాకి వాండు కోక | చీకాకు పజచియు
ముయిలయుచ్చి మంచి |! మడుపు6 జేయు
బుద్ధిచెప్పునా(డు | (గుద్దిన చేనుయా ? ॥వి॥ 1868
దిద్దితీర్చినవా డే డివ్యునిగా భావించాలి,
ఆ. చాడికాని మాట !' చావిడిలో నిక్కు
వేటంబో శునకము ! వెలయ నిక్కు
"వెలది. జూచునపుడు | విటకాండు నిక్కురా ! ॥వి॥ 1869
నిక్కు. = విరుసెక్కు ; నమ భావాలను జతగార్చాడు ;
ఆ, చాలదయ్య యింక | ఇారా(క మతరీతి
వక్తి శైవ మనుచు | జాల నమ్మి

సరణి మిగిలి చెడడె ! చండాల సేవచే! 1వ! 1870
మతముల నదళించి మానవ మతమే మతీముగా (గంహించమన్నాడు

ఆ, చాలు చాలు నిలను ! జనన మరణములు
మేలుగాని మాయ | సులఠువెణేిగి
పాలుమాల కిలను | భక్తి చేం బూనుము! 1వి॥ 1871
భక్తిని దాని (పాధాన్యతను (పస్తుతించాడు కవినింహుడు.
ఆ, చాలు జూలులేర | చార్యాక మతీసంజ్ఞ !
తిరిగి తిరిగి మేలు |! తెలియలేక
మలము మూూ(తమాని | మంటి పాలై రొకో! ॥వి॥ 1872
చార్వాక నుత విధానముల అనహీంచుకొ న్నాడు.
ఆ. వావు. దెలీయువాండు | సన్యసించున దెట్లు !
కడప లందు. గులము( ! జెడిన యట్లు
పాపమొకచు మోద |! ఫలమేమి లేదురా! [వి॥ 1878
కడప = ఆత్మ ; మానసిక భావము తెలిస్తే కులము లేదు.
ఆ. భావు చేడా శేపొ | జతపడి వచ్చును
వెక్కునాళ్ళు కూడ | బెట్ట నేల?
ననుచు నాశ లుడుగు | నంతటి వాశచేరి) 1574
పుట్టిన వాడు గిట్టక్‌ మానడు.

వేమనపద్య ములు 2 గ

ఆ. చావు వచ్చినపుడు | సన్యసించున దెల్ల
గడకు మొదటి కులము. |! జెడుటు కాది
పాపమొప్పు వేజ | ఫలముండ బోదయా ! ॥వి॥ 1875
“ దీప ముండగ నే యిలు చక్క. బెట్లుకో ౫)
య 0
అ
క "దా వెద్దియొ పుట్టువు నదె
బావన భయ మందనేల? | జని పక ము
స్తీవికి "దేహము లేదను
భావములో గుజుతు నిలిపి ! (బదుకుము వేమా! 1876
“ గురు ర్ముఖేన జ్ఞాతవ్యం నాన్యగా (గంధకోటిఖిః
అన్యథా లభితం నానీ సత్యం సత్యం పునః పునః. *)
సత్యము అన్నిటి కన్నా (_కేష్టము.
ఆ. చుక్కలిన్ని యనుచు | లెక్కంబెట్టలగు వచ్చు
సూర్య మండలమును. | జూడవచ్చు
అత్మనాధుతోడ | నాటలాడు టరుదు ! ॥వి॥ 1877
66 చతుర్విధా భజంతేమాం జనా సుకృతి నోర్హన
అరో జిజాను రరాగ్షి జ్ఞానీచ భరతగ భ ?) (గీత)
రు క థి థె వ
అర్జునా నాలుగు విధములుగా నన్ను భజింతురు,
ర్‌ం చుట్టుకొని యున్న మాయను
నెట్టుము గురుభ క్షి మీట | నియతాత్శుండ వై
ముట్టుము తత్పరతను మన
మట్టిట్టును జెదగకుండ | ననువుగ వేమా! 1878
( జ్ఞానాగ్ని సర్వ క రాణి భస్మాత్సాత్కు తేర్డున ౧2 (గీత)
అర్జునా! జ్ఞానాగ్ని చే సర్వ పాపములు భస్మమగును,
ఆ. చుటు గోడ? బెటి | చెట్లుం చేమయు. గొటి
(a) 6 60 రల
యిటు నటు పెద ! యిలు గటి
లు ఉట 6 ౧౧ ర
మిట్టి పడును మింది | పక్త్రేల నెజబుగండో ! 1వి॥ 1879
“ అని త్యాణి శరీరాణి విభవో నేవ శాశ్వతః
నిత్యం సన్నిహితో మృత్యుః కర్తవ్యో ధర్మసం్యగహః 39 (గీత)
మృత్యువు మనల నానుకొని యున్నది

§28 వేమనపద్యములు

ఆ, చుట్టు పరిజనంబు | సుఖలీల చెలువం౦బు
నడుమ నాయకతయు | న_ర్హనంబు
(బ్రహ్మపదము మిరు | (బతుకుండు జనులార ! ॥వి॥ 1880
6 నిరంజనం, నిస్పత్రిమం, నిరీవాం. నిరాశ్రయం నిష్క_ళమ (ప్రపంచం
నిత్య ధృవ నిర్విశేష స్వరూప నిరంతరం రామ మహం భజామి ?)
రామనామము నిత్యము పొరాయణా జేయుము.

ఆ. చూచి యనంగం దగును | సూచన కనశాదు
చూడరానిచేది? ! చూడరాదు
చరాడందగినదెనం | జూడంగ వలయురా! !వి॥ 1581
ల నివే. ఛేక్ళ లేనీ చ్చేఫ్రీతి వాక్ష్యై సమాధి స్పితానాం
యధాఫాతి పూర్ణం అవస్థొ (తయాతీ త మేకం
తురీయం పరం(బహ్మ నిత్యం త దేవహమన్ని ౧? (శంరక భాష్యం)
పర్యబహ్మ నిత్యుడు.

క, చూచెడువరేశే సాధన
చూచిన మదియందు. దోంచి. | సులభంబగునా !
తోడి మర్శుము వనన
కాచు కొనియు గురునింగోరి | కనవలె వేమా! 1882
4 (భమేణాహం భమేణశ్వేం | ్రమణో పొసకం మనః

(భమకేశ్వర భావిత్వం 1 భమమూలమిదం జగత్‌ ౨)
(భమ చేత మనస్సులు తిరుగును.

ఆ. చూచువారిశెల్లం ! జూడ వేజెయుండు
జూపుం జూచి తెలియం | జూచువారు
మాచినట్లి చూపు | చూపు తా వుగుదురు 1 |వి! 1888
(6 తీర్చా మోహార్ణవం హత్యా | రాగ ద్వే షాది రాశ్‌ సొం
యోగళ్ళాంత స్మ. యుక్తా క విరాజతే ౨)
(యోగ వాసిష్టం)
మోహము విడచి యోగము సాధించు(డ్లు,

వేమనపద్యములు 829

ఆ. చూపు కొంచెమైన ! జుక్కలు కాన్సింప(
(బాపు వెలుంగు లేదు | పరువుంగాదు
జ్ఞాన దీపము వలెం ! గన్నులకును దోచు! 1ఏ॥ 1884

నూక్షు వీక్షణముల చేత సుంవ రానంవ కారుని జూడమకున్నాడు,

లే, “వూపు చెదరని వృత్తీలోం | జూడ్కానంటి
యేపు మోతిన మదియందు |! రూపు మావీ
తన్ను. దాః గాంచుచుండును | దత్వవేత్త
నిర్వికారుండునా భువి |! నెగడి వేమ 1885
“ సర్వేశా మపిదాగానాం. (బహ్మడానం విశిష్య తేః
వార్యరన్న గో మహీవాస తిల కాంచన సర్పిషాం ?) (మనుస్మృతి)
(బహ్మత్వము గొప్పది,
క. మాపున ము[దలు గనుంగొను
చూపే గుజీ మనన సంజ్ఞ | చుల్కన యగునా
చరాపునం దో చెడి యు క్షికిం
(బాపగు భవునెంచి మదిని ! బనుపడు వేమా! 1386
“ నాహం చేహో నేంద్రియాణ్యం తరంగం నాహం కారః
నిత్యః (పాణవర్లో నబుద్ధిః దారా పుత్ర శ్నేత్ర విత్తాది దూరసావీ
(పత్యగాత్మా వనిరో2౭ఒపహాం. (శంక రథాష్యం)
అన్నీ అనిత్యం.
ఆ. చూపు రూపుల శెంటిని | జూచి దాని
యన్ని యును గాక తన్ను6 ! డాగన్న దాని
నిర్శలంబుగ మదినెంచు | నిర్మలుండు
నిర్గుణ (బ్రహ్మ మరచేత | నిలుపువేవు. 1887
ఓ నహీ జ్ఞానేన సదృశం పవిత్రమిహ మిధ్య తే
తత్స యం యోగ సంనీద్గః కావే నాత్మని విందతి’? (గీత)
యోగం చేకూర్చుకోమన్నా డు.
కే. చూపు రూపుల శెంటిని | జూచుదాని
పీకు చెలియంగ మదినుంచ | నేర్చు గనుచుC

42

క్రికి0 వేమనపద్యములు

గాపురంబగు కైవల్య | కర్ణ మూను

నిర్జల జ్ఞాని పనియూని | నిజము వేము, 1888
66 వావాలీతం మనోశ్రీకం భావాతీకం నిరంజనం

జ్ఞా నాత్రీతం సిరంనా స్హ్‌ సర్వాతీతం సజా-చలం ?)

అన్నిటికి మిన్న బ్రహ్మం.

కం, చూపులం జూపై తోంచెడి
రూపములకు రూపమదియొ ! రూపము గాే
దాపై లోపల వెలుపల.
గాపగు పరిపూర్ణ మూని | కనవలె వేమా! 1889
చూపు నిలిపిన జూడవచ్చును పరివ్రూర్లమును,

తే చూపులో జూపు వెలిచూపు |! చూడనేల )
నాది యంతము లేనట్టి | దచల మగును
వేద గురుమూర్తి మది నుంచు | వేగముగను

సాధకం బెల్ల నలవడు | సరగవేమ !. 1890
సాధన చతుష్టయము చే వేదాత్రీతుని వీక్షీంచమ-న్నాడు వేమన.

ఆ. మూాపులోని చాపు! జూడంగం జూడంగ
'దెలివిలోని "తెలివి | వెలులసచుండు

నిద్రలోని నిద | నిజమని తెలియరో ! ॥వి॥ 1891
నిదలోని నిభం నియమములతో జూచినవా జే సరణయోగి,

ఆ. చూపులోని చూపు | జూడగాం జూడగా(
జూపులోనె (బ్రహ్మ | చూడంబడును
పెరుగుం దరువగాని | తరివెన్న రాదయా ! |వి॥ 1892
విజ్ఞాన వీక్ష ణముల చేత విళ్శామయని వీక్నీంచుటీ శాళ్తతమని గరు వాక్కు...

ఆ. చూప్పులోని చూప్పం | జూడనేర్పినవాండు
చవరాపులోన నుండి |! చూచు వాడు?

జాడ జూడ దన్ను. | జూచు నిక్కంబురా ! ॥వి॥ 1898
కన్ను దాను జూచిన వాడే క్ర ర్వ వే త్తం

వేమన పద్యములు కీర]

ఆ. చూపులోని చూపు ! సుజ్ఞాన దాయిని
' మనసులోని మనసు | మాయ తీవులు

ఎబటుకలోని ఎబుక | పరమయోాగంబురా ! |వి॥ 1894
చూపుని, ఎరుకను, మనసును ఏకంచేయమని కవి సుధాకరుని హెద్బరిక.

ఆ, చూపులోని చూపు | సూత్ముమౌయ "దెలియంగం

జూపులోని చూపు | భు భమగును

జూపులోని చూపు ! సురవర గమ్యము !వి। 1895
సురలో కానికి జళ్ళాలంటుం సుజ్ఞానిచూపు చూపులోని జూడమనుట
ఆ చూపు వెలయయేసి | సూతుపు వృ త్తిచెం

జ్నిత్త మనెడు దివ్వె | చెన్ను పజచి

పాప మనెడు తిమిర | మేపాజు. బాపని

పాపజాతి గురుండు | పశువు వేమ. 1896
అజా నాంధ కార దిగజమును విజాన హారిచే హరింపంజేయమన్నాడు
Se ౧ గ |

ఆ, చూరంగగొనుము దొరకు | సుజ్ఞాన వెల్లను
బార వేయు మెల్ల | పొాపగుణము

జారింబెలియ బుధుల |! డదాపునమెలంగురా! 1వి॥ 1897
“చ, యిది యొక వేదవాక్కి-దియె యీ సచరాచర జాల మెల్ల సృ
మిదమయి వేమ నార్యుని నికిషము "జ ల్పెడి మేలుకొల్యురా |
© లి

ఆ, చూలు వలన? బుట్ట | సుఖ దుఃఖములు రెండు
పతికి సతికిం బుట్టు | బరగు నుతుండు
సతికి, సుతుని వలన | సౌఖ్యంబు గలుగును ॥వి॥ 1898
తల్లి ననుసరించినవా జే తనయుడు.

ఆ. చొక్కమైన పరము | చుబుకరివై. చూడ్క్‌-
ముక్కుతుదను గూర్చి |! ముదముతోడ

దక్క జూచినంత ! దగ్గరే యుండురా ! ॥వి॥ 1899
చుబజుకరి = మంగలిక త్తి ; సూమ్మమయిన పదును గలిగే
జ్ఞానక త్తీచే అజ్ఞాన వల్లీని ఆంత౦ జేయనున్నాడు,

ల్రీ్రీల్లీ వేమనపద్యములు

థ్‌

ఆ, ఛందమెజి౧గ మాట ! చక్కగా? జెప్పీన
నెవ్వండైన మా టీం! శేలం బలుకు ?
ఛందమెబు/గ ముందు | సందర్భ మరయుము ॥వి॥

యుక్తాయుక్త విచక్షణ ; ఉత్కా పాలం కారము,

ఆ. ఛ(త్రమున్నం దగిన |! ఛాయ యేర్పడియుండు
శాస మెబుగం దగిన | జ్ఞానమొదవు
నబ్బ యున్న వాని | కండ యున్న ట్లులే ! [వి

సహజ ఫలిత పరిణామముల చలో క్రిగా జెప్పాడు,

ఆ. ఛదలు భంగి గందు ! సాధువు మూఢులు
తాను వారినశకై |! కాన నగును
దీనికెంత దవ ! దానికి నిదియంతె ? ॥వి॥

ఛదలు = ఆ కాళములు ; చద పురుగులు ;
అనో్యోన్యములు అల సత్వముగానే యుండును,
అష అల “యు 4

ఆ, ఛల్లీ పుట్టినపుడు | సాపడ సై పదు
నాతి. గన్న యపుడు |! నీతి తగదు
చేటు మూడి నపుడు | మాటలు దోంపవు ॥వి॥

యీపద్యము (తఉగుణములు , (నియా ర్వ రులు, (త్రికరణములు
(తీసంధ్యలు రీతిని దలపింప కవి చాడైను,

ఆ. భాగములను గోసి | జన్న ౦బులను జేసి
పడయు దేవలోక | ఫల మచేము?
జంతు హింస పాప | మింతేన కాదురా! ॥వి।

బాగము = మేకపోతు; ; జన్నము -= యజ్ఞ ము, * అహీంసో
పరమో ప అనే నూ(కౌన్ని సూ శళరరతా ప హింసకూడదూ,

ఆ, ఛ్మాత్ర ధర్మ మెణీంగి | చక్కని భ్క్షితో
గురుని నేవం జేయం | గుదిరి నపుడె ?

ప మర్శములును |! జక్క_గా విడిపోవు ॥వి॥

1900

1901

1902

1908

1904

1905

భారి ధర్మము = రాజ భరము; గురు నేవ మరగిన వారికి మమగు లుండవు,

వేమనపద్య ములు ్రీల్రీల్రీ

ఆ. ఛాయ నొసంగుం జెట్టు ! సాధువు బోధట్టు
లడయణి దరినిజేరం |! బడయ వచ్చు
నట్టు నిట్టు దాట | నది పోవ దిదిరాదు! ॥వి॥ 1906
భాయ = నీడ; * సాధు నంగంబు కలా సాధనంబు ??
ఆ. ఛాయలోని ఛాయ | చక్కగా గుర్తించి
కోయవ లెను (భమల | గొంకులేక
మాయ మాయమాాను | మహీతీత్త (మందురా ! Idi 1907
(6 ఉష్ణం ఉస్టేన శీతలం ౨౨ మాయ మాయ చేతచే దృంచవ లెను.
వేడి వేడిచే కీకలమగును.
ఆ. ఛిద మెన్నువాండు | శిష్యుడు తనని
ఇద మెబుయగువాండు | శీష్యుం డగును
ఛిద మెణీంగ్‌ విడువ ! భద్రంబు చేకూలు (వి! 1908
ఛిద్రము == పనికిమాలినది ; మంచి చెడ్డలు తెలిసి మసలుకొన్న వా జే
మహి తాత్ముండని సూచన,
ఆ. ఛురిక తోడం గోయం | జొప్పడునే కాని
దాని వీడిని నోయం |! దరమె నీకళుం
చెలివిలేక మేని ! బల మేమి పనిచేయు! 1వి॥ 1909
సూత్ర మెరిగిన వాడే సుజ్ఞాని, ఛురిక == ళూరక త్రి;
ఆ, ఛద్య మెనదానిం ! జేపట్టినాండని
మూల వస్తు వెట్టు | కేల బట్టు !
డాని నూనం గలుగు | దార్థ్యంబు లేకున్న (వి! 1910

ఇఛద్య మై = శేఏింపదగినది ; ఆశాపాశము విడువనిచే అమృతము
దోసిలిలో రాదు ;

జి
ఆ. జంగ మాఖ్య భక్షి ! సంధి వేటుగలేదు
సగుణభావ మిదియు | శాస్త్ర విధియు

నిర్లుణంబు ఏడు | నెరవేది యొబులోండు ॥వి॥ 1911
జంగనుము = కదలికగలది ; * మానవ సేవయే మాధవసేవ?

ల్రిల్రీశ్న చేమనప డ్య ము లు
ఆ జంగ మెన "వనుక | జాతీ నెంచవలదు
జాతిలోన నుండు | నీతులన్ని

జాతీ మతము విడిచి ! చని యోగిం గావలె! [వి 1912

జాతి మతాలన్నీ చెండినవాడే జంగమ మనిపించుకొంటాడు
కం. జండా వేయగ వచ్చును

కొండలు సెకలించవచ్చు |! కుదిరిన మదిలో
నింజారగ పరిపూర్ణము
జెండాడగ ము క్తితోవ ! జెలగును వేమా! 1వి॥

కుదురైన మనసుతో భ క్తిని పదిలపరచిన సాధింపరాని చేడియూ లేదు,

1918

ఆ, జం(త మంత మహివు |! జూత వేది మెబుంగు
మంత్రవాది యొజబుయపుం | దంత్రేమహిమం
దింతిణీక మహిమ ! దినువాం జెజబుంసురా ! 1వి)

1914
జూతవేది = అగ్ని; తిం[తిణీ == చింతచిగురు, అనుభవజ్ఞాలకు

అన్నివిషయాలు అవగాహన యగు, * వివిధానుభవవేది వేమ నార్య,) )
ఆ, జంతు రాసులందు |! జనియించి, జనియించి
దిమ్మ పట్టి నట్టు ! తిరిగి తిరిగి
రల లు

తనువు నిత్య మనుచు. |! దలపంగ నవ్వరో! ॥వి॥ 1915

“6 యీ, తేనువే శాశ్వతమా ? సుఖంబు సతమా ! తే త్త జ్ఞ యూహీంపుమా!)?
ఆ, జగడ మాడుచుండు. |! జాడీల కోరెపు
Ge
సాధు జనుల మోరి | బాధిపెట్టు

యముడు తప్ప వెరతు | రందరు వానికి ॥వి॥

1916
ట్‌ గయ్యాళి గంపలకు జగము గడగడ లాడునని మనఘును నువాచ ??
ఆ. జగడమునకు బోదు | జారిణీ యెప్పుడు
మాయందేసి పురుషు? | మమత బెట్టు
కాని మాటలాడు ! గయ్యాళి సతతము 1వి॥ 1917

వ్యభిచారి చలితేలు వంటిది. గయ్యాళి కం|ద్రీగలా నుండుము,

వేమనపద్న ములు ర్రిక్రిర్‌
ర

ఆ. జగతి రక్షించేటి |! జీవుండు నీలోన
తెలియకుండ? నిల్చి | లేజరిల్లు
శేజరిల్లిన వాజి | లేటలా జూడరా ! [వి 1918
“ తపోభి॥ కీణ పాపానాం శాంతానాం వీక రాగిణాం
ముముమాణా మెపే కే2..య మాత్మ బోద్గో విధీయతే ౨?
ఆత్మ బోధ గొప్పది,
కం. జగ మరయ నింద జాలము
జగ మనగా మూయ సుమ్ము | జ్ఞానాదులకు
నృగవంతుం డగును (బ్రహ్మము
నిగమాగమ నిర్వికార ! నిపుణుడు వేమా! 1919
(6 క స్తం౦ంకో౭_హం కుత ఆయాత$ కామేజననీ కోమే తాత;
ఇతిపరి భావయ సర్వమసారం విశ్వంత్వ-క్యా సష్న విచారమ్‌ ౨?
ఎవ్వరికి యెవ్యరూ లేరు,
కం జగమున గురుం డుదయించిన
జగమున గల జనులు శరణు | శరణన రొక్కో_ !
జగ మెటియగి (మొకం జూ చెడి
జగధిశ్వరు విశ్వ విభుని | శరణను వమా! 1920
విశ్వ విశ్వంభరాధిపుని వీక్షించి దక్షుండవు కావలె;
ఆ, జగమునందు లేదు | జలము లందును లేదు
నిగమ వేద్యమైన | నిజ పదంబు
సగుణ నిర్షుణముల | సాధించి చూడరో! ॥వి॥ 1921
“ మోకు కారణ సామ((గ్యాంయామ్‌ | భ క్రిరేవగరీయనీ
సస్వరూపాను సంధానం భక్తి రిత్య భిధీయ తే ౨) (శంకర చూడామణి)
అన్నిటికి భ క్రి గొప్పదిం
ఆ. జగమునను జనులకుం |! దగినట్టి దగు లింగ
ముండ రాతిలింగ | ముండనేల ?
రాతి లింగమేమి | రక్షించునో సృష్టి
చేయ నేరదయ్య | శ్నీతిని వేమ. 1922
అళ్ళలిం గాన్ని అర్భింగక శివలింగంతో చిక్కులు బడుదురని జిజ్ఞాసు నూ క్రి,

886 వమనప పద్యములు

క, జగములు యుగములు (మం గెడు
జగచాతు (డు నిత్యు. డగును; |! జప తపములలో
నిగమాంత రార్గ'వేద్యం
బగణితముగ (బ్రహ్మ బయలు ! నందుము వేమా! 1928
“చ అగణిత శబ్బజాలములనంది పురందర ళంకరాదియా
నిగమ సుగోచ రార్యుల మనీషుల నెెడు వేమనార్యు డే |
ఆ, జఠర మందు జ్యోతి | వాల "దేదీస్యము
“కానలేరు నరులు | కలువ మతులు
కన్ను విచ్చి చూడం! గా చేను డున్నా (డు! ॥వి॥ 1924
జఠరము = వును కన్నులు విచ్చి జాచి తిన్నని డేవ్రని
కనుగొనుము.
ఆ. జలధి నీది చాటి | సంభమింపగ వచ్చు
గడవరాద శుబుక | గతుల నెంచి
తడయు చెల్ల హోని | తనయ మూనరా ! 1వి॥ 1995
దేనినైనా సాధించ వచ్చుగాని ఎరుకను సాధించుట సాధ్యము గాదు,
ఆ, జడల భూతి బూసి ! జడల ధరించిన
నొడయడై న ముక్తిం ! బడయలేడు

తడికె విరు బెట్ట | తలుపుతో సరియానె ? 1వ! 1926
"మోసం కోసం వేషంవేసే గోసొయిలను రోషీంచాడు లోకగురువు.

ఆ. జడలు గట్టనేల ? | సన్యాసి కానేల ?
నొడలు విబుచు కొనెడి ! యోగ మేల?
ము_క్లికాంత బట్టి | ముద్దాడనే కదా! 1వి॥ 1927
ఇది అందంచిందులు[దొక్కి-న అమృత సమానభావంతో అంత
రంగము నుజ్జూత లూచే శైలితో నలరారుచున్నది,
ఆ. జడలు డాల్పుకొల్ల |! జగము ఛీ యనుజుల్ల
యొడలు విరుచుకుల్ల | యాగముల్ల
ముకి కాంతం బట్టి | ముద్దాడు కొరకురా ! ॥వి॥ 1928

ముముకూపేతులు ము "శాంతకోరకు మురిెషముతో
పభుపోకలు పోవుదుడు,

వేమన పద్యములు

ఆ. జతుక మంటు రీతి | జాబిల్లి వెలుగంది
(పతి ఫలింప గుజిని | బరిణమించి
విదుక వలెను మదిని ! వేదాంత నుర ఎంబు వి!

తీలి/

1929

జతుకము = లక్క; పృొద్వీధిలో వేదాంత ఏిజానా క వెదుకవ లెను,

ఆ. జనన కాలమందు | జం దెపు. (దాళ్ళేవి ?
తనకు లేవు తన | జననికిని లేవు

నడువు జంబె మేయ |! నగు౯బాటు గాదకో ? ॥వి॥
యజ్ఞోపవీత ఛారులమోద ఆఫాండము సా శేశాడు.

ఆ. జనన మరణములకు | జంగవుములు సుమ్మి
జనని జనకు లిలను | జలధి రీతి

వినుతి జేసి గురుని | వెన్నంటి చూడరా ! వి!
జననీ జనకులు గురువు వీరు మువ్ర శే ఆరాధ్య చైవములు.

ఆ. జనన మరణములకు | సంధ్య (తెడును లేదు
సంధ్య(తాండును లేదు |! జనని శెపుకు
తల్పిళూ(దురాలు | చా బాపజెట్లురా ! ॥వి॥

(6 జన్మానా౦జాయ తే శూద్రః కర్మాణాం జాయతే ద్విజః ??
పుట్టువుచే అందరూ కూూ|దు లే.

ఆ. జనన మరణములకు | సస్ఫతీంత్రు(డు గాడు
ముదటం గర్శ గాడు | తుదను గాడు
నడుమ గర్హ నగుట | నగు. బాటు గాదకో! ॥వి॥

అన్ని టికీ కర్త అత్భారాము: జే ఆని మా ఆత్మానందు నువాచ,

ఆ. జనన మరణములన | స్వష్న సుషుప్తులు
జగములెల్ల నిండి |! జనము లుండు
నవనిలో జనంబు | లరయంగ లేరయా ! ॥వి॥
és జన్నదుఃకుం జరాదుఃఖం జాయాదుఃఖం జ్యాగధ జా[గధ ?)”
పుట్టున్ర, ముసలితనము, చానూ మూడూ దుఃఖమే ?
48

1930

19౨1

1932

1933

1934

లీలిరి వేమనపద్యములు

ఆ. జనన మరణములను | జంధ్యపు (దాడున్నె ?
జంధ్య మిడగ లేదు ! జనని శెపుడు
తల్లి శూ(ద్రురాలు | తానెట్టు బాపండో ! వి!
ఊర్వసి కూ(ద్రురాలు వశిష్టుండు (వావ్మా డెట్టయ్యెనో !
ఆ, జనన మరణవేళ | స్యాతంత్ర్యమా లేదు
తేగలేదు మున్ను | పోగ రాదు

నడుము గ_ర్హ ననుట | నగుబాటు గాదొకో ! ॥వి॥
తానే క ర్హనని వికచిక పడతాడు.

తే. జనన, మరణ, సుషుప్తులు | తనకు నెప్పుడు

జరుగుచుండ నరుడు తా | జంగమనుట

తెలియ నజ్ఞాన మగుం గాక | కలుగ నగునె?

బుద్ది గలవారలను కొం._డె |! పుడమి వేమ.

నరుండు స్వతంత్ర అస్వతం(తాధి కా5 యని స్వామోజీవాక్కు_.
క. జనన మశాశ్వత మనియున్‌

గనుగొను వాండిలను మోక్ష | కాంశ్ష్నీ యన దగున్‌

ధనము, న శాశ్వత మనుచున్‌

జననము నశ(ర మటంచు | చాటుము వేమా.
థన, జనన, మననములే మనస్సు ;

ఆ. జననము నకు మున్ను | జనని గర్భములోన
మునుపు చేసినట్లి | మువ్క_రంబు
ననుభవించి వెడలి |! యాశను విడలేశ ? ॥వి॥
కక అవళ్యమనుభో కవ్వం కృతం కర్మశు భా౭_శుభం స్‌
చేసిన కర్మ అనుభవించవ లెను.
ఆ. జనన మెట్టు కలిగ? | జాతి యెయ్యది యయ్యె ?
జనన మరణములకు | జాడ లెజుంగ

దిన వినం, దీని |! వివరించి కానరో ! ॥వి॥
అన్ని టికీ కారణు( డైన అవతారు అరయుమన్నాడు,

1935

1986

1937

1938

1989

1940

వేమనపద్యములు 89

ఆ. జన్నములను మరియు | జన్నియల ననేక
ముల నొౌనర్చియున్న | ఫలము గాన

రాక్షయుండు నాతి | లేకున్న. నూ తాన! Idi 1941
(సపంచా తీతఠయగు “శ్రీ (పకృతి పురుషునకు పరమావధియని
వూ వరక వీళ్ళ్యర వాక్కు

ఆ. జన్మ పూర్వమందు | జను డడిగినసీని
కర జీని యగును ! కలియుగమున
పెట్టువారి శెపుడు | పుట్టువె సాశ్షీరా ! ॥వి! 1942

పెట్టి పుట్టిన చానికి రెట్టింపు దిట్టతేనము జూపట్టును.

ఆ. జన్న, మరణ, సుషుప్పుల, | జగము లెల్ల
జరుగు చుండంగ నురుండుగా |! జంగమనుట
నదియు దెలియగలేరు యా | యజ్ఞలె న

భూ(పజలు బుద్ధి లేకను | పొసగు వేమ.

1943
మానన ధర్మమును తెలియని గాకు, మానవు జే గాండు.

తే, జన మరణాద్య వస్థల | జాడ మాజీ
మన్మయం బగు పరిపూర్తి |! మజుంగం జేరి
తన్న్మయాకృతి నొందు కే | తత్పదంబు
నిర్వికారుని కిది కల్లు |! నుర్వి శవ!
నిర్వి కార న్వరాపుడగు నిఖిలేళశర్దారు చెరుగుశు నిళ్చల తత్త్వము,
ర్‌, జన్మము చెల్లిన మనుజుడు

మన్నయ పరిపూర్ణ మార్ష | మహిమం బెజబులోం
దన్మయతే నొందనెర్చును

1944

జన్నయు పర మేన్‌ మదిని | జేర్చిన వేమా !

చిన్నయ (బ్రహ్మాన్ని చీటికీ మాటికీ నిసలుగా చిత్తమున హా త్తించుశే
ఉత్తమ యోగి లక్షణం.

1945

ఆ. జనముల నికెన్ని ? | జన్మంబు లెత్తునో
కర థర్మములకు | గణన యెంతో” ?!
కర్మ ధర్మములను | గడ తేజ లేరయా ! ॥వి॥

1946
కర్మ ధర్మముల. గడలేరినవా డే కర్త,

540 వేమనవ ద్య ములు
ఆ, జన వదలి వేరు | జన్మంబు లె త్సంగ
గర్భ ధర్నములకు |! గణన గలది?

కర్శ భర్శములను | గడ తేజ వచ్చునా ? 1॥వి॥ 1947
కర్మనిద్ధాంతాన్ని కదలించాడు.

తే జన్మ సాఫల్యమును గోరి ! జయము నొందం
దన్గయుండై న గురుం జేరి! తలపు నిలిపి
మన్నయానంది' పరిపూర్తి | మజుంగుం జేరు
చిన్న మాక్ళతి కాన్చించుం | జెలగి వ! 1948
(6 సర్వథర్మాన్‌ పరిక్యజ్య మామేకం శరణం వజ
ఆహంతా(ం సర్వ పాపేభ్యో "మోక్ష యిష్యామి మాసుచ +
అన్నియూ విడచి మమ్ము కోరుము.
ఆం జన్న రక్ష లయము | సల్పంగా భువిశెల్న్లం
గర్పల మిని విశ్వ | కర్శలం(డు
పుట్టి పెరిగి గిట్టి పోదుకే? యేలనో ?1వి॥

1949
విశ(_బాహ్మణులు విశ్వాన్ని సృష్టించామని విజ్ఞవీగు తారు.

ఆ. జనుండు అెలివివొంద.: ! జంచలింపదు మది
దైవమును "జెలిసినల |! దగులు బుది

తివురు భఛానుజూచి | తిమిరంబు నిలుచునా ! ;వి॥ 1950
భానుడు = నూర్యుడు ; తిమిరము ౫ చీకటి,

తెలివినండిన వానికి సర్వమూ తేటగానే కాన్చించును.

జప, తప మార్లము లన్నియు
నువవాస (క్రియల: గూడి |! యుండును జూడం
జపలత్వే వముడయంజాలరక

యుపమర్శివైె గుణము లడంచి | యుండరవేవూ ! 1951
ళం (బ్రహ్మ సత్యం జగ న్ని ఛ్యా న్యపరోత్ష జ్ఞానాగ్ని నా

(బ్రహ్మా ద్రైశ్వర్యాన్‌ సంకల్ప వీజ సంతాప రూపం తపః)?
(బ్రహ్మమే సత్యము.

వేమనపద్య ములు ్రి41

ఆ. జపము భౌహ్యా పూజం | జాలగాం జేసియు
గవటము విడవలేక | క్ర స్లనరులు

ముక్కినొంద లేమి | మునిగిర తమమున 1వి॥ 1952
““నరువా క్యా సుపుమ్నాయాం విపరీతం భవేజ్ఞపం సో౭_హాంసో౭_ వాం
ఇతి పో-కా మం తయోగచ్చ ఉత్స్య్యతి ?) (వుగుషసూ క్షం)

గురు వాక్యము గొప్పది

కే. జపములు సేసిన జిక్కొ-దు

విపినములందున్న గాని ! విడుచునె (భిమలా

జపమాల మంత్ర సిద్ధికి

నెపమెన్నని మోతపదవి | నిలుచుర వేమా ! 1958

“ అహింసాతు తపోయజ్ఞో వాబ్బనః కాయకర్శభిః 9)
అహింసకన్న తపస్సు గొప్పది కాను.

ఆ. జయము భయము, దాటి | చలపట్టి యుండును
దయకు. బ్మాతుండగు | ను ధర్శపరు(డు
నయముగాను గురుని | నమ్మి నెమ్మది వేకు |వి॥ 1954

“ గురు వాక్యం మవోమ౧[త6 తంత్రం శూన్యం నిజం నిజం ?౫
గురు వాక్యంకన్న మంతము లేకు,

ఆ. జలధిభో _స్తంభంబు | నిలిచెలాగున నాటి
గుండంబుగా పూరి | గుడిసె చేసి
పూరిగుడిసెకు బోయి | పుణ్యాచనము జేయు వి! 1955
హృదయాన్ని పదిల పరచుటకే విదితమగు విశ్వము పుట్టినది.

క. జలములు, పుణ్య స్థలములు
గలవి లోకంబులందు | గడు దూరముగా !
వెలసిన తీర్ణస్నానం
బలమట గద మోవమేది? ! యలసట వేమా! 1956

గంగా స్నా నాలకెళ్ళి భంగమందుట కంకు హంగుగా నీలోం రంగని
పొంగించుకోమున్నాడు మాయింగితేజ్ఞు డు,

§42 వేమనపద్యములు'

క. జపా దజహల్ల క్షణముల
బహూ విధములు గుబుతులంది ! బాహాటముగా
గుహంజేరి పొందుపడలను

దహానున కర్పించి యెజుంక |! దలగుర వేమా! 1957
దహనుండు = ఆగ్ని; గువాలజేరి కునుకట కంయే గోప్యమెన

గోవింద నామ స్మరణ మేలు,
కం. జాగ త్స్వేష్న 3 సుషుప్తు లు
దగ గతిని శ్రంచువాండె ధన్యుండు భువిలో
నా(గహము వలవ దెవరికి

నా(గంబుగ చెలియ వలయు | నఖలము వేమా! 1958
మూటిని పాటించిన వాడే మేటి.

ఆ. జాగ తనల నేమి? | జన్మ మనంగ నేమి |
జన్మమునకు నరయ |! జా(గతాయె
జన్మ జాగతలను | సాధింపరా! ము క్లి ॥వి॥ 1959
జన్మజా(గత్తల జాడల పోడిమి తెలినీనవా జే క్షూని,

ఆ. జాణు లయినట్టి | చప లాయతౌక్షుల
వలపు లరసి చూచి | [భమయ నేల !
బయలి రాల నరసి | పరికింపగా నేల! ॥వి॥ 1960
ఆ. వలపు కాంతల జూచి;వాపోవగానేల! రాళ్ళరప్పల. మొక్కు_ |రాటచేల?
ర
ఆ. జాతే సూతకములు | సత్యమై యుండంగ
నంటి నంత నెట్టు | లంటు కలుగు
వితము గానలేరు |! వెలయంగ జీవులు ॥వి॥ 1961
జూతాొశౌచము, మృత" ₹ -చము "లేవ అన్నాడు. అళ"చము--అంటు,.
ఆ, జాతి, కులము లంచు | జను లెల్ల బద్దులె
భావపరము నందు. |! (టబాలువూలి
చచ్చి పుట్టుచుండు | జడగుతుతై భువి ! ॥వి॥ 1962

“హబాత్రి నానీ, కులం నాని, నానీ చేహో సిరి నంపద్యాః ౨)”
—0 ne ua .)

సర్వము నా స్పిగానే యున్నది.

వేమన పద్యములు

ఆ, జాతి, నీతివేతు | జనం బదొక్కటి
అరయ దిండ్లు వేళ! యాక లాకటి

దర్శనములు వేణు | దైవమా నొక్క-టి ! 1వి॥
ఏశేళ్వరో పాసన జేకొనమన్నాడు మామేకైక యోగి,

ఆ. జాతి నీతి వేరు! జన్మంబు రాగో క్య్యరిి
యరయ తిండ్లు | వేరె యాకలొకకు
పసుల వన్నె వేరు | పాలెల్ల యొక్క-శు ! 1వి॥
సహాజోపమాన సంలబ్జ ధురీణతా బంధురుండగు మాయోగికి
కులమతాదికల్స్పితములు కొంటగింపులు.
ఆ. జాతి చే నెరుగను ! జగతి నేనెరుగను
నిగనిష్ట నేనెరుగ | నియమముగను
యిన్ని యెక్కడ. బుక 1 యీసంధి6 బెల్పరా 1 వి!
"భేద భావములు కుతేర్క_వాదముల కేగాని కోవిడులకుగాదు.
ఆ, జాతి భేదంబులు 1 నీతి భేదంబులు
చర భేదములను | కర్ణములను
చిత్తశుద్ధి కొరకు 1 చేసెరా దైవంబు 1వి॥

ఈ త్త, ఎక్కడ జాతి, భేదమన యొక్క_డ; శాశ్వత మేది తెల్సి నీ,
చెక్క_డ వాడవో యొఇటి కేగవవో వచియింపు వేమనా !?)

ఆ. జాతి భేదమెంచి | జన్మము తెలియక
ము క్రిం గానలేరు |! మూర్హ'జనులు

జాతు లెంచనేల ? | జన్మంబు చెలియరో ! ॥వి॥
నీతిలేనివారికే జాతి ; నియమముగల వారికి నిఖలమా సమానమే!

ఆ. జాలి, మతము విడిచి ! చని యోగిగా మేలు
జూతితోనె యున్న | నీతి వలదె

మతము బట్టి జాతి | మానకుంట కొజం౦త '॥వి॥
మతేములు మానవకలితములు జాతులు గుర్తించక వర్షముల
“నెంచేవారు పరమనీచులు,

జ

త్రీ4రి

1968

1964

1965

1966

1967

1968

ల్రీశడ్త వేమనపద్యములు

ఆ. జాతి మతము విడచి | చను యోగికామేలు
జాతితొడ నున్న |! నీతి లెస్స !

మతములన్ని బాపు |! మనుజు. డొక్క_ండు లేండు ॥వి॥ 1969
నీతిమించిన ఖ్యాతి నిఖలములో లేదు.

ఆ. జాతియందు మిగుల |! జాతి యే చెక్కువో !
నెబుకలేక దిరు | నేమి ఫలము!

నెబుక గలుగువాంజె ! పావ్చ్రైన కులజుండు ॥వి॥ | 970
చే నెవరి నని తెలుసుకొనినవా జే ఆధికు(డు.

ఆ, జూతిలోన నెట్టి |! జాతి ముఖ్యం బంచు
నబుగ తేక ! తిరుగ నేమి కలదు
యెబు శెజీగిన వాని | కే జాతి కానేమి ! ॥వి॥ 1971
విజ్ఞానవే త్స విశ్వాతీక మహ త్తర యోగభావంతో విశ్వజాతినే విశ్వని స్తాడు.
ఆ. జాతివార లెల్ల | జాతివిద్యలు నేర్చి
జాణ.లె రి మాజీ | జగతిలోన
(బాహ్మృణులను వారు | (బ్రహ్మము నెబులోక ! 1వి॥ 1972
_ాహ్మణులు గర్వములో (బ్రహ్మజ్ఞానము తెలియక (భ్రష్టాలైరని
మాబొహ్మణుని వాక్కు,
ఆ. జాతి వేటులేక | జన్న (కమంబున
నెమ్మదిని నభవుని | నిల్సెనేని
నఖల జనుల లోన ! నతయ ఘనుండయా ! ॥వి॥ 1973
అభవుడు = (బ్రహ్మా; విచక్షణలేక విశ్వమయుని వినుతించినవా డే విజ్ఞుండు.

ఆ. జాతి సూతేకములు | సత్యమై యుండంగ
నంటినంత నెట్టు |! లంటు కలుగు
వితము. గానలేరు |! వెలయంగ జీవులు ! 1వి॥ 1974
సుతేక నిష్టలను పొతకములను నూ(త్రీక రించాడు మాయోగి,

ఆ. జాతులందు నరసి | జాతి ముఖ్యత నెన్న
నెబుక గల్లువారె | మెచ్చు గా?!

వేమనపద్యములు లిశీస్‌

ఎలుక లేనివార | లే జాతి మొనను
మాలకంకు జెడుగు | మహిని వేమ. ' 1975
తన్ను తాను జెలసినవా జే ధన్యుడు.
ఆ. జాతులందు నెట్టి | జాతి ముఖ్య మొ చూడు
మెటుక లేక తిరుగ | నేమి ఫలము!
ఎలుక గలుగు మనుజు. | డే జాతిగలవాండొ ? |వి! 19'70
“ ఎరుక లేని వా డెంతటి వాడైన మాసీపోవ్ర [భమల మూసి వెట్ట 0)
ఆ. జాతులందు మిగుల | జాతి యీబెక్కువో |
యెటుక లేక తిరుగ | నేమి ఫలము!
యెజుక గలుగువాండె |! పాచ్చెన కులజుండు 1వ] 1977

“అఆ, జాల్రిజాతియం౦చు |; జావగ నేలను

వేమ నార్యు పల్కు | వినుచునికను
జాతిమోరువిడచి | నీతిగా యొప్పుడ్తీ ౨?

ఆ. జార పురుషునకును | జాజిపూవుల తోడం
బాన్సు వేయునయ్య | పాత లంజె

సౌంత మగనిమిోందం | జింతనిప్పులు చల్లు ॥వి॥। - 1978
చింత నిప్పులు (నుడి కారము) ; మక్కు_వగలవారిపె మగువలు మమకారం
జూపిస్తారు

ఆ. జారపురుహు మించ | సద్భక్రి నిలుపుచు
ఒలికి నిచ్చకముగం | బరగుఖంగి
బరము కొజకు యోగి |! పాటించు చేహూంబు ॥వి॥ 1979
రః యోన్య ధా సంతమా త్మానా మన్య భా (ప్రతిపద్యతే !
కిం లేన నక్సతం పాపం చోళే కాత సహారా 9)
కత కరెద మ్మ గొప్పది.
ఆ. జారుపైని (పేమ |! జలజావ్నీ యుంచెడి
తీరుగాను మదిని ! చెలివి గలిగి
గురుని గోరి పొందు ! గూడుట ము క్కిరా ! ॥వి॥ 1980
(కనా జార స్రీ విట సంయుతంబయిన యాసంగంబు గా (పేమతో
జారున్నిర్మల పూరుషుం గనుట విశ్వాత్తీతవా వేవమునా |)?

4 4

846 వేమనపద్యములు

ఆ. జ్ఞాత మైన వాని | నేతగా భావించి
సీత్రు లెబుగవలయు ! నియతి గలిగి
జ్ఞాను లున్న లాభ | మూనునే ? తేలియమి ॥వి॥
వేతగా భావించి నీతినెరగినవా జే ఖ్యాతినార్జి౦చిన జ్ఞాని,
ఆ, జాన నిహ్టం బూని | మేను మబజుచు వాడు
కామిగాండు మోక్ష ! కామి గాడు
సీమ నిష్ట లుడుప | నిర్షు మందురా ! ॥వి॥
“ చతుర్వేద ధరో విప్ర సూక్ష్మ (బహనవిద్య తే వేద థార
భరారకా ఠశేనవై (ావ్యా పాణ గారం? (శృతి)

వేదము చదివి వధితెలియని వొహ్మణుండు గాడిదతో సమము,

ఆ, జాన భావ పరము ! గనులణగొన కున్న ను
మానరాదు మనను ! మవుతం దగిలి
పూని జన ములను | బొందురా'! భువిలోన ॥వి॥
జ్ఞానోదయం లేనివానిశ్తే జనన మగణములు,
ఆ, జ్ఞాన మనగ నేమి? | ధ్యాన మనగశేమి ?
భాక్రియనగ నేమి? | ము క్రి యేమి ?
రక్ష మాంసపు బేహ | యుక్తి చే చెల్పురా ! ॥వి॥
“ మోక్ష కారణ సామ్యగ్యాం భ క్లికేవ గరీయసీ
స్వస్వరూపాను సంధానం భ క్రిగత్యఖిధీయ తే ౨)
మోకు నికి నిజభ క్తి యుండవలెను,
ఆ, జాన మనగపల్కు | ధ్యాన మనగా బుద్ది
భక్తి యనగ పట్టు | ముక్తి గలుగు
రక్త మాంసంబు వి | రక్తి మార్గంబురా ! ॥వి॥
సరం కేవలాత్మా చేపకోనా స్తీ" కథాచన
ఆ స్త్‌కాన్స్‌ నీతి కోష వేద నిర్ణయోనా ప్రి సర్వదా 00
ఆత్మను లెలినినవా డే (బహ్న.
ఆ, జాన ము[దచేతం [ న వచ్చెడి త్రభు
కదియె మదికి (కేవ |! మనుచు మునులు
పలికిర ద్ధె తెలియ? | బరమౌర్థ మగునయా 1 ॥వి॥

1981

1982

1983

1984

1985

1986

వేమన పద్యములు 540

న్నే ఆత్మా నాళ్ళ వవేశ్తన పునః సంసార నివృతీహీ 8
తద్ది నాజన్మ కోట్వాపి బంధ కేదో నసిధ్యతి 0 0
ఆత్మా, అ నాత్మ భేదము తెలిసిన ము క్తి,
ఆం జ్ఞాన మెన్న గురువు | జాన (హాన్సము బకర్‌
రెంటి సందు రిమ్మ | 'చేచునపుడు
రిమ్ముం 'జలెస. నేని | శండొక్కజ రూపా ...॥వి! 1987
క (భూమ థ్యే నచ్చిదానంద తేజః కూటరూపం తారక (బ్రహ్మం 2)
నిటలమున తారక(బహ్మాను ఉఊొాడుము,
ఆ, జూనవంతునిం జూచి ! సరి కర బుదులు
a మ్‌ యి
వెజ్టియం(డు (ప్రకృతి | విడువ లేక
వెల్లి కనని (ప్రకృతి ! వెదకినం గల్లునా ! 1॥వి॥ 1988
ఆ గ
6 గి చూఫులోనన యొక వింకేజూపు జూచు
నడకలోనన యొక వింతనడక నడచు
నవ్వులోనన యొక వింతనవ్వునవ్వు
ఆత డున్మత్తుడో జాని యెనవాడొ ??
—0 దూ యా
ఆ. జూన వంతుని క్రడు | కర్మ సంబద్ధులు
a థ్‌
వెళ్తియం[డు (ప్రకృతి | నిడువ లేక
లి క
వెణ్లి కనని (ప్రకృతి | వెతకిన కల్లురా ! ॥వి॥ 1989
అం ౧
6 జద్దతలేకయొ యుండును జథుని భంగి?
ఆ, ఎన వర్యుల. జూచి | కేకడంబుల చేసి
"వెక్కి. రింతురు మాల | వెధవలెల్ల
అట్టి నడతీల కెముడు | గట్టిగా నవ్వడా | |వి॥ 1990
ఈ (బమేణా2౭_.హం (భమేణక్వ౦ (భమేణో పాసకి ౦ మనః
(థమేణేళ్యర భావత్వం (భ్రమమూల మిదం జగత్‌ ౫”
(భశుచే జగత్తు కలిగెను,
ఆ, జానే సుజ్ఞాన గతులొపూ | జాడ లెజుంగ
నగును దై_వజ్ఞులగు వార | లరసికేని(
బాలు నీరును చేడింపః ! బరగు హంస
లట్టి సామర్ధ్య 'మొప్పువా ! రవని వేమ. 1991
వాంస తీరనీర న్యాయము నిట నుల్లేఖిం భెను,

వ్రీక్షర్రీ వేమనపద్యములు

క జానికి. గరం బేటికి !
a డే
జ్ఞూనికిం గర్భంబు వలదు |! సత్సురుమలకున్‌
జ్ఞానమె | కర్శంబై నను
మానవులకు గర్భ ముక్తి మహిలో వేమా! 1992
మయ్మ్యేవ సకలం జాతం ! మయి సర్వా ప్రతిస్టీతం మయిసర్వం లయం
యాతి, త(ద్భవహ్మా౭..ద్య్వయ మస్మ్య్య2_హం ౫ (గీత)
నా చేతపుట్టి, “పెరిగి నశించును జగత్తు.
ఆ. జ్ఞాని యనెడు వాండు | సున తేజ మందును
బూని సుఖము? జెంది ! పుట్ట బోండు
తాగ తానుగాను | దనలోనె వెలుగును ॥వి॥ 1998
రక ఆత్మా నాత్మ వివేకులే నిజము గా నత్యంత సౌఖో్యోన్న తుల్‌ 0)
ఆ, జ్ఞానియెన వాని | మానక పూజించు
మనుజు డెపుడుం బరము ! నను ముదంబు
సుఖము నందుచుండు | సూరులు వర్ణింప ॥వి॥
6 (బహ్మావాన్మీతి సద్య త్యా నిరాలంబ తేయా స్తితిః
ఛ్యానళ బ్లేన విఖ్యాతః పరమానంద దాయక; ?’
జ్ఞానము చేత పరమానందుడగును,

1994

ఆ, జ్ఞానులమని యెంచి |! చపలాత్ను అగువారు
తెలివి లేమి. దము క! "దెలియలేక
కష్ట గహనమందు | గర్వించి యున్నా ౭! ॥వి॥

గవానము = అరణ్యము ; అజ్ఞానములోనున్న వారికేమున్న ను అడవి
గాయు వెన్నెల,

1995

లే జిత్తులమారు లనం దగు

తొత్తులతోం గూడ నేమి | తుష్టి కలుగురా |
చిత్తమున (బహ్మ |! మరయుము
సత్తానికప్పు డొప్పుం ! జాలగ వేమా!

ఒత్తులు = చిక్కు_నడవడిక గలవారు; మాయ డ్ర్ర్రీలను ౫ లియ
ఆఅయామయానంద ౦.

1996

కం. జిలిబిలి మాటలు వలిశెడు

కులటల నమ్మంగరాదు | కుహాన యచడారా'!

శ్రి

వేమనపద్య ములు

'తెలివిగ నవమానించును

దొలి (ప్రియమును జూపంోదు | తొలగర వేమా!
జిలిబిలి = ముఖ పీతి మాటలు? కులట = జారిణి ; కులట కూటమి
కూడ దన్నాడు.

ఆ. జిహ్యారసము వల్ల | జీవంబు పోవీంచు
(బ్రహ్మ మన్న రసము |! బడయ లేరు
రసము (దాగునట్టి |! రాజులు చావే ? ॥వి॥
“ అన్నం పర(బహ్మాము ;
ఆ. జిహ్య రుచుల గోరు | జీవించు నంతక్రు
సతియు, బతియు గోరు | నుత్కే ధనముల
హవన వవూుండు చూడ. | నన్నింటి గోరురా! ॥వి॥

హవ్యవహుండు = అగ్ని; వి
“ వెలుగులో కలిపాడు వేమన్న,

జ్ఞానదీషాన్ని వెలిగించి. తెలుగు
ఆ. జిహ(లంపటంబు | జీవనంబై యుండు

జిహ్యలంపటంబె Freres

జివ్యా చేతం జనులు | చిక్కి నొచ్చిరి గడా! ॥వి॥

నోటిరుచి కాసీ-చి నూటి తెలుసుకొన లేక పలు పొాటు౭౯బడు చున్నారు.
య

కం, జిహ్యసు రుచుల నె కోరును
జిహ్వకు మజియొంకట. గలులస | చింతేడనయా |
జివ్యాకు( జింతలు దొలగవె
జిహ్వాన్నే (బహ్మనన్నం | చెల్లును వేమా !
సర్వవిషయాలను సం|౫హించినది జిహ్వే?

ఆ. జీవకోటి మేన | జీవాతు ౯ డున్నట్టి
౬
చోటిని గనలేక | నుఖము విడిచి
5 -
స్థిర మటం-దు నమ్ము | జీవాత్మ తిరుగును
స్థిరము జీవము కిం | చెందు వేము.
బీవాత్నుని "తెలియ లేక్‌ చిక్కులు పడుట చి త్తవి కారులపని,

849

1997

1998

1999

2000

2001

2002

క్రీ50 వేమనపద్యములు

పూర్ణ సమాధి
ధవ వాక్యము : జీవగుణ చిత్తమున తౌరకమున అర్చించి తొమ్మిది
వాకీళ్లు - తొలగనీయకో మూసి ఆరు వొకటి జేసి అనలంబు చల్లార్చి:
మూటేలోని మేలు మూలమెరిగి, యెనిమిది ఖండించి, యోగమున
చోట యెరుక బొంది; సుషు క్తి, అవస్థలయందు - తామసము. విడి
వించి చందకిరణము లోన సందు దెలిసి, మార్తాండుని రీతి మల
యుచు, జ్యోతిర్శయాశార దృష్టి నిలువశేసి, నూర (దివ్యర్తు డె
కుండలి శేచి, (బహ్మాంక జామోళ అమర వీఠము వాని, కోటి లాపుల
వాని, కొలువు చెలిసి, కోటిసూర్య (ప్రకాశమైన వాట వెడలి, పొంది ;
నిర్వికల్ప తత్సమాధి నోలలాడి, శేచక, కుంభక, పూరకముల గురి
యాడ, (పణవనాధ (బహ్మ్న్‌ పట్టు దెలిసి . మువ్పిరి గొన్నట్లు మురి
యుచ్కు దనలోన తెలివి తనదని ెలివితోడ మించి, పరవశంబున
పలుకు వీడిబోక, పాపములకు పట్టు బడక జరా మరణంబు లేని
తాను గైకొని గురు కటాక్ష ఏక్షణమందు (ప్రసాదింప తగును ;
యింపుతో యీ జగ మెల్ల తానై (బ్రోచు. అనర్షళమైన అదృశ్యము
సిద్దిబొంది, సిద్ధికి (ప్రయోగ సిద్ధి బొంది, సొంపైన పెద్దరహస్యము మాని,
తత్సమాధి నోలలాడు వాడు యోగివరుండని చెప్పవలెను విశ్వదాభి
రామ ! వినుర వేను | 2008
తేచెళాలుకు జాను తెనుగులో దివ్యమగు పదలాలిత్యముతో సహ
జోకుల గుంపుతో, (పతీవానికి తెలిసే భాషలో వేదాంత విద్యను కూలం
కషముగ తరచి వడబోసీ నిగ్గుదీసీ అందించాడు వేమన మహాకవి.
ఆ. జీవగుణము గలుగు |! జీవుండు (బ్రన్మాంబు
సాటి వచ్చుకట్లు ? | సరవిం చెలియ
నూరి కుక్కు సింగ | మొక్కటి యగునొక్కొ ॥వి॥ 2004
సింగము = సీంహము ; అత్మ పరమాత్మతో సమానంగా -గాదు,
ఆ. జీవగుణ మెరుగక | జీవుండు తానుగా
యోగి యగునె ? ! యోగ ధాటి తేక

వదరు చుండగానె | వచ్చునా మోక్షంబు ? ॥వి॥ 2005
ఢాందవిక వేషధారులకు తత్వము చిక్కదు,

వేమనపద్యములు తీవ]

ఆ, జీవనము. 'ెలిసిన | జేలగి మది చలించు
దైవ మగ పడినను | దగులు న

దీ ప్త భానుని గని ! తిమిరంబు నిలుచునా ? ॥వి॥ 2006
ేవుని జూచిన మాయలు నశించును.

కం, 'జీవంబగు జీవేకు(డు
జీవుని కొక యిల్లు చూపం | బింతల దొం తే
కావరమున గర్వించుచు
భావములో శివుని మజుచి | (భమగొను వేమా ! 2007

కం౦ండకావరము చేత మిండని గనలేక పలుబాధలుబడును పాపజను(డు.,

ఆ. బీవభావ మెజుంగగ | జెడ ెన్న౦ంటికి మతి
దైవమును నెజుంగం | దనరు బుద్ది
"చే ముదయ మందం ! దిమిరంబు నిలువదు వి! 9008

అసలు విషయాన్ని తెలిసిన అజ్ఞాన మేదీ ?

ఆ. జీవభేద మెరిగి ! చెడివోని వారికి
భావి జనుల చెలిని ! పట్టు పడదు
చెరుగుగడీ జీవంబు | నీశరు నిన్యముని ॥వి॥ ౨009
“6 అతుకులత్తా మారుమనుము ?) వలె నున్నదీపద్యము,

ఆ. జీవభఖేద మెటి.గి ! చెడివోని వారలు
(బహ్మభావ మొంది | పజచు చుం(దు
నీరు ముత్యమైన | నీరుగా మాటునే 1వి॥ 2010
పరబహ్మను బొందిన జీవుడు తిరిగి జీవుండు గాలేడు.

త జీవ ముండు వోటు | సరిగా దెలియక
తిరుగు నస్థిరమగు | "దేహమందు.
దిరుగ చేల ననుచు | దెలియ లేం డజ్ఞాని Idi 2011
మాయామోాహితు(డు నుమ కాగ మావరించిన మానసుండు,

తీస్‌ వేమనపద్యములు

ఆ, జీవముండే వరకు ! జనులు దగ్గలు జేరి
చుటరిక మెంతు చట | నమి న్‌
౬ ౬
జీవుల డేగిన వెనుక ! జేర రావల దరికి ॥వి॥ 20192
(బతికిన నాడే బంధువ్రలు లేనినాడు ఎవ్వరూ లేరు,

ఆ, జీవముం 'ెలిసిన |! జెలగి మది చలించు
దైవ మగుపడినను ! దగులు బద్దె
దీప్పభానుని గని | తిమిరంబు నిలుచునా ? ॥వి॥ 2018

విజ్ఞానుల చెలుగునీడల లో అజ్ఞాన మంతరించును.

ఆ. జీవమునను నాత్మ | స్థిరతను గానక
లిరుగు నస్థిరమును | గుటి~ నమ్మి
స్థిరము నస్థిరమును | దెలియ జీవికి ముకి, ॥వి॥ 2014
స్థిరా౭_స్థిరముల స్థితుగతుల "నెరిగిన సిద్ధుండు. గాగలండు.

కం, జీవము శాశ్వత రూపము
భావమునను నిలిచి లోనె | పరుడై యుండుం
గేవల నిర్గుణ మదె యగు
గావరమును కడకుగదోసి | కనవలె వేమా! 2015
నిగ్గుకాస కుండే నిర్మ లానందు (డు.

ఆ. జీవమేడ నుండు ? ! ఛావ మెక్కొ_డ నుండు ?
కాపురంబు లేదు. | గదిసి యుండు !

దనరుచున్న రెంటి ! స్థలమేల ? జెలియరు 1వి॥ 2016
జీవభావముల వనముల గుర్రించినవా డే మన

ఆ. జీవలింగ పూజ ! జితపడు వారికి
శిలల లింగములకు. ! జింతయీలం )
జక్కెరం దిను నోరు ! చవినొనునే చేదు ! ॥వి। 2017
ఇది సహబోపమానముగా నిర్మించాడు మన సహజక్షని,

వేమనపద్యములు రీర్‌ లీ

ఆ. జీవ లింగపూజం | చేసిన వారికి
శిలల రూపమందు | జింతయేలం?
జెలి మధువు (గోల | చేదు రుచించునా ? !వి॥ 2018
మధువు = తేనె; విగహారాధనను విడువ మన్నాడు వేమన,
ఆ, జీవ వశము రీతి | జిన్నాతతను మించి
భావ మమత నమరు | పట్టు పట్టి
కలియు హంస వముదిని | గర్భ సన్యాసివై ॥వి॥ 2019
&ీరనీ రాలను వాంసవేరుబరచు విధమున పరమవాంనలు (పవ ర్తిస్తుంటారు
ఆ, జీవసంజ్ఞ గలుయ | జీవతత్వ్యంబును
జీవపరునిం గురునిం 1! జెందంటేసి
తనువు నిలుపువాండు | తాను తానై యుండు ॥వి॥ 2020
జీవేళ్వర సంధానము (_శేస్ట్రమగునది.
కం. జీ వాత్ము జెప్పు డుండెడి
తావునుం దా బెలియలేశక | తగ నస్థిరము
న్భావమున నమ్మి తిరిలెడి
జీవికి ధర ముక్తిం గలుగం | జెల్లునె? వేమా! 2021
జీవాత్ముని స్తుతించుటయే ము క్షికి మార్గము,
కం. జీవాథధారము నీరము
జీవాధారంబు గాలి; | చెలణసచు నుండుం
గావలసిన నవి యొక్క్క_రి
యోోావిని గోరకయ చికు). |! నిలలో వేమా! 2029
(పకృతి (పసాదము సర్వ్యపాణులకు సమాన వాక్కు_ ;
కం. జీనాఛారు(డు రుదు(డు
సేవార్చన పరుం డటగుచు | స్టిరమతి వెలుంగు
న్భావాతీత పరంబుగ

గావించును మనను, బయలు |, ఘనముగ వేదూ ! 2028
చరా౭_చర జగత్తునకు కర్త కంకరుండే !
45

క్రీర4 వేమనపద్యములు

కం. బీవికి జన మె బంధము
ఛావంబున నెబుక మాటణీ ! బయ ల నంతం
(దోవగు (బ్రహ్మానందము
సేవయె “హంసో౭_హాి” మదియు | స్థిరమగు వేమా!

“ అథ-చైనం నిత్యజాతం నిత్యంవా మన్య సే మృతం ౨?

ఆ. జీవికి భయపడి | జిక్కి యున్నది తనువు
తనువులోపల జీవి |! తగిలియుండు
జీవ తనువును మాయ | జగతి నుంచెను (బహ శ !వి।
66 వాణబాతీతం మనోవీతం, భావాతొం నిరంజనం జ్ఞా నాత్తీతం
స్ట్‌ంం నాన్సీ సర్వాతీతం సదాఒ--చలం ?”?
అచలము నాళయిం౦పుము,
ఆ. జీవి జంపుకెల్ల | శివభ క్స్‌. దప్పుట
జీను నరయ నిజము | నీ వెజబుగవె?
జీవుడు ళివుం డగుట | సిద్ధం బసిద్ధంబు? వ!
సర్వమూ యీళ్వరమహిమే ?
ఆ, జీవి జీవి. జంప | శివునిం జంపుకు యగు
జీవుం డరసి తెలియ । శివుండె కాచె
భఛభావమందు వేగం బరికించి చూడరా ! ॥వి॥
““ మానవ సేవయే మాధవ సేవ ))

ఆ, జీవి జీవి. జంక్రి | జీవికి 'బెట్టంగ
జీవి చాన బలిసి |! జెలంగగుచుండు
జీవ హింసకులకు6 | జిక్కునా మోక్షంబు? ॥వి॥
మాక్షము చిక్కాలంకే హింస మానవలయును.
అ. జీవి తొలగనపుడె | జీవనౌవధ మిచ్చి
జీవి నిలుపవలయు | జీవనము
జీవి తొలగెనేని | జీవనౌవధ మేల? ॥వి॥
(బతికున్న ప్పు'జే బాగు చేయాలి చచ్చినతరువాత చేసేది (కాద్ధ మే !

2024

2025

2026

2027

2028

2029

వేమనపద్యములు

కం. జీవిని చెలియక వేటుగ
"దేవుని (భమ దిరుగు నరుడు | చేవుని నెజులం
జీవుం డని వివరించిన
భావింప జీవి బట్ల |! బయలగు వేమా! ॥వి॥
జీవుని తెలియ లేక దేవునికోసం చేవులా'డే వాలే జేభెలు.

కం, జీవిని దెలిసిన దనుకను
"దేవుని (భమ మెలంగు నరుండు | "దేవుం డనంగా
జీవు-జె యని వివరించిన
'బావింపన్ముక్షి బట్ట |! బయలుర వేమా!
మానిసీక శ క్రికలిగిన మానవ్చండే మాధవు(డు.

ఆ. జీవియందు (భఛవులు | చేరియుంటయె కద్దు
జీవి (భమలయందు. | జిక్కొ_ బెపుడు
జీవి జీవియైనం జిన్నాతమగు బయల్‌ 1వి॥

జీవియొక్క_ తత్త్వాన్ని జీర్ణించుకున్న వాడు జిజ్ఞాసుడగు వేమనయే,

ఆ. జీవిలోన నుండు | స్థిరమును గానక
తిరుగు నస్థిరమునె |! వరుస నమ్మి
స్థిరము, నస్థిరమును ! చెలియ జీవికి ముక్తి వి!

సీరా౭_నీరములు చెలిసినవా బే సీదులు.
య థి య

ఆ. జీవి. జంపుకెల్ల | శివభ క్రిం దప్బుశు?
జీవు నరసి కనుండు | శివుయె యగును
జీవుడు శివుం డనుట | సిద్ధంబు తలియరా ! ॥వి॥
జీ వేళ్వరో పాననయీ 1 శస్టమగునుం

ఆ. జీవుం. డన మోరు | చిక్కులు పడనేల ?
వాయు, వాకసంబు, ! వహ్ని కూడి
దేహి యన బరలౌ | చేహాంబు లందొప్పి 1వి॥

పంచభూతములే (పపంచాని కాధారము,

ర్‌స్‌ర్‌,

2080

2081

2082

20838

2034

2085

లి56 వేమనపద్యములు

ఆ. జీవం డిలను నిండి |} సృష్టిలో నుండంగ
థీవుని వెదక (బోవు | జీవం డరయ

జీవుండు శివుం డనెడి ! చిహ్నాంబుం బెలియక్ష వి!
నీలోవున్న యీశళ్వరుని నిర్ణయించుకొమ్మ న్నా డు.

ఆ. జీవం డుండు నెపుడు | శిరము, కంఠములందు
ఫౌలమంధు నుండు. ! బరవమమాత

చిక్కు. గనులయందు |! జీవాత 3 పరమాత ma]
ఆ పాదమ స్తకము “*భవునాస్టానమే.

ఆ. జీవ్రండె యగసాలి | శ్రి తిళలోనం బెలియంగ
భావమైన తానె | పరవా శివుడు

2086

2037

వాయు వనెడి యతండె | వసుధ (బహ్మము గాదె ॥వి॥ 2088
ఆగ సాలి = కంసాలి; నరాల; నకం. ; జీవంబోసినవాడు బేవబహ్మా.

ఆ. జీవ్రనందు జీవి | జనియించు టది యెరిగి
*బీవి రెండవగతుల | జాత ముంది
జీవి కోటికి పరుడు | జీవేళుం బరమేళు |వి॥

౫ యతులు పోయినవి; యతులకు తులను హీ తోపచేశం

జేశాడు వేమన,

కం జీవుని. 'దెలిసిన దనుకను

దేవుని (భమ బొరలు నరుండె | జేవ్రండుం దలపన్‌

జీవ్రండని వివరించిన
భవింప ముక్తీ-బట్ట | బయలగు వేమా!
జీవేళరులకు ఆభేదముగానున్న వాడే (కేముండ్కు

ఆ. జీన్రలెల ముందు | జీవాత్మ పరమాత స
౧౧ వ్య
జత 'లెజటుంగ.6 బావ | జలధి బడరు
నావం గడపువాండు | నక్టేట మునుగునా ? 1వి॥
తెలినిన వానికి అలసట లేదు.

20839

2040

2041

వేమనపద్యములు ల్‌్ట్‌'7
a

ఆ. జెట్టి సాముంజేసి | శ్షితిలోనం జేశె త్తి
మ న చేతల | దొలగుం చెలివి
కష్ట మొకకె కాని | కడ లేజుళకేు లేదు ॥వి! 2042
జెట్రిసాము = వస్తాము; అహంభావము అన్నిటిని జెరచును,
కం జెండా వేయం వచ్చును
గొండలు పెకలింప వచ్చు | గుదికిన మదిలో
నిండార బరిపూర్థ్ణ ముం
జెండాడగ ము క్తిశోవ |! చెలంగను వేమా! 2048
మోత, సా(యమాజ్యాన్ని వీక్షీంచినవాడు అక్షయుశయి అల రారుకు
ఆ. జ్యోతి జ్యోతిని గలసె |! జోల. బాడంగ(నేల!?!
చూపు చూపున గలసె | సూటియీల |;
మిన్ను మిన్నున గలసె ! ముక్తి శేడ్యలనేల ? 1వి॥ 29044
6 రాత” వివక్ష దేశేన దీపం సంసాపయక్నతః
గుకూపడిస్ల మార్హేణ మనసాలోక యన్మునిః 0)
రాతికి దీపమువ లె జ్ఞానానికి గురువవససం.

ఆ, జో్యోతియందె పుక్సై |! సొంపైన నాదము
విందు వము నావ |! నుందు. చెలియ
బిందు వందు. బుక్తైం | బృధివి యాశకాశ ముల్‌ ॥వి॥ 9045
(6 చతుర చ్యే స్టితంగువ్యూ మాంగుషే పర్యమా (తకం
అదర్హంణాటి పర్వార్థం తళ్య(గేనూత్మ కం ధృవం 9?)
శిండదుకనుల నడమ అరగ స నోట. అమ్ము జాడుము.
జి
ఆ. జంకులేని మదిని ! జగధిళు నుంచిన
ముంకు బుధ్ధి మాని | మట్టుపడును
బంకమందు. బురువు | పడి పొర్దుచుండదా ! ॥వి॥ 2046
6౯ గువ్యోద్దువ్యాతేరంగువ్యాం చతుస్థా నేమ తిష్ట తీ
తన్మూ శ్రీర్లక్ల ర లేద్భళ్యం ఆసౌదతీలమ స్తకం ౫౫
(బవ్మాను మా(త్రము జూడుము,

కిరి వేమనపద్యములు

ఆ, జక్కి- నెక్కి వీధి ! జక్కొ_గా వెలువడ
గుక్కొలిన్ని వెంట |! గూయం దొడగు
ఘనుని కోర్వ లేని | కాపురుములు నిళ్లై ? ॥వి॥ 2047

ఈ ఆచలం నిర్మల శాంతం క్రాయబర తేజఆఛ్య తే
ఆమలం నిర్మల చేవం శూన్య వ్యాపి నిరంజనం 2)
నిరంజనుని ఆర్షింపుము,

ఆ. జడలు దాల్చు బుల్ల |! జగము చీ యను కెల్ల
నొడలు విజుచుకెల్ల | యోగ మెల్ల
ము క్తికాంత దయకు |! మూల మానవి కాదే? |వి॥ 2048
‘6 తస్దోతీ విమల స్టా నేళ్ళే యం (పత్యక్న గోచరమ్‌
పద్శగర్భం చతుష్టంచ తస్థ్రమో గాత్ర సంళయ; ౨?
ట్రహ్మ విష్ణువుగర్భములోఫుట్టి సృష్టి చేసెను,
ఆ. జన్నములన్యు మజియు ! జన్నియల ననేక
ముల నొనర్చియున్న | ఫలము గాన
రాకయుండు నీతి | లేకున్న మా(తాన [వి 2049
“ర క్రంక్వేతం తథాకృషం నీలపీతాడి శోభితం
తన్న ధ్యే దర్శం యేనా తజ్యోతి (టవ్మా )
కేవలం (బ్రహ్మను జాడుమ,
ఆ. జల్లి నొందరాదు | జవమిరి గనరాదు
ఆదిమాలమైన | ఆత మరుగు
వోర్కి జేరి పొంది | పూర్ణము నందురా ! |వి॥

2050
6 భృవా స్టానే అధఃపద్శం ద్విదళం కతాటశోభితం
వాంకం ద్వ్యతుర సంయుక్తం వర్తతే వాయుమండలం ?
రెండక్షరములు గల వాని నర్షి ౦పుము,
ఆ. జల్రీమాట లనుచు | జగమున. దిరిగెడు
కల్లగురుండు గట్టు | సం.
పల్లు పురుగు నేరి ! పలవింపల జేయచా |! |వి]- 2051

దంత |క్రిమివ లె దరి[ద్రపు గురుడు దాపు రిసాడు.

వేమనపద్య ములు తీఠ9

కం. జవదాటనేల గుజీగా
భవహారమగు భకియబూని | పరిప కగముగా
ధృవమైన బయలు. జేర
శివ మన్నయ చిన్నయంబు ! చేకుజు వేమా ! 2052
భవహరము = జన్న లేకుండుట ; పరిపక్యము = ఆరముగ్గుట ;
చిన్నయము = పరంజ్యోతి ;
ఆ, జవ్యనంబు నందు | జవరాం[డతో పాందు
గోరకుండువాండి | కేడ లేడు
కాని దాని గోర | కయె యున్న ఘనుడురా ! ॥వి॥ 9058
కామానికి లొంగనివా జే ఘనుడు;

ఆ, జవ్యనమ్మునందు | జవ రాం. డతోంబోందుం
గోరకుండు నాతం | డూర వేడు

కాన దానింగోర |! కయె యున్న ఘనుండురా! ॥వి॥ 2054
ఆదే ఇదిగా పొదిగాను.

తే, జాగు సేయక గురుసేవ | జరిపి చాన
యోగ యోగంగముల నేర్చి | యోగు లగుచు
నాశలను మానుటనె గాదె | యచల తపము
సిద్ది నొందును ము క్రికిం | చేర్చ వేమ. ౨055
ఆకా వాళముల (దెంచి ఆత్మజ్యోతిని వీమీంచ మన్నాడు వేమన,
తే, జాడగల గుణీ మేడలో | జోడు గూడి
వేడి యఫ్టాత్షురము లందు | విధ మెటింగి
కూడి యాడెడు వాండె పో | కోవిదుండు
సత్వే సంసిద్ధిం బడయం౫గ | జూలువేవు. 2056
అహ్రైత్షరీ మహామం[త్రము ఆశ్మలో మననము చేసినవాడు ధన్యుడు.
ఆ. జాణ డై నయట్టి [ చపలాయ ఆాక్షుండు
తలంపు లరసి చూడ | వలసెం గాక
కష్ట జీవి యైన ! గాన్పించునా వ్యాన? ॥వి॥ 2057

చపలాయతాకు(డు - సిరములేనివాడు; అచంచల వాద యులకు
థి |
ఆత్మానంద ముండదు,

860 వేమనపద్యములు

ఆ, జాణల మనియొడు | చపలాత్ను లగువారు
తెలియలతేరు తము | దెలియలేరు

కష్ట్రమెన యడవి | గాట్సడి యున్నారు ॥వి॥
జాణ = నేర్చరి ; తరతమ భేదము తెలి నుక తంటా పడతారు,

ఆ, జాణలై న యట్టి | చపలాయకాక్షుల
* తేలపు లరసి చూసి | (భమయనేల ?
బయలి రూపులెల్లం | బరికింపంగా నేల? ॥వి॥

* యతి తప్పు; చావ్యా సుంవరులు (్రువ్మోన్ని జూడ లేను.

తే. జారు చనుదోయిం బై కెత్తి | చేరబిగియం
గంచుకముం గటు కామినీ | కవటవేవ.
ధారిణుల వలంబడి నీవు | దగులు కొనకు

తేలు మది నరకము చేర్చు | చారి వేమ,
కంచుకము - రవిశె ; న్త్రీమా ర్టినిజూాచి చిత్తము త త్తరిం చేవాస
రి త్తెపోతారు.

ఆ. జాలలోన నుండి శ్రీల | వఏధులవంక.
జూడనీయ రాదు ! నుమ్ము వినక

చేతు చేని యట్లు | చేటులు మూకురా ! వి!
జూలములు = కిటికీలు ; మానినీరూ ప నీక్ష కాస కోలు నుర్తధ బుద.
అని మవాీకపి వాకు,

ఆ, జాలి నొంద రాదు | జవడాటి కనరాదు
ఆదిమూలమెన |! యాత, మటుంగు
౦ డే
పోరి చేరి పొంది | పూర్ణము నందరా ! ॥వి॥
_్రహ్మమును సాధించుటకు బహు పయత్నేము అవసరము.

ఆ. బోళనలము దిన్న | మేక జాతుల శెల్లం
గాక యేలయతోయిం | గాయశుద్ది ?

లోకులు మఆివేడ్క_..| బోకలు పోదురా ! ॥వి॥
కాయకల్ప చికిత్స నీసడించాడు యోగీ.

2038

జ059

2060

2061

2062

2068

వేమనపద్యములు

రు

ఆ. రుకట మాడుచుండు | జాడీలకో రెప
సాధుజనుల మోజటి | బాధ పెట్టు

యము(డుతప్ప వెజుతు |! రందటు వానికి ॥వి॥
చసేచీలు కోరునకు పెద్దలు జడియుదుకు,

ఆ. రుశటమునకు. బోదు | జారిణి యెప్పుడు
మాయ జేసి పురుమ | మమత బెట్టు

గాని మాటలాడు | గయ్యాళి సతతము |॥వి॥
జారిణి జూరయని వచించును గాని చీరి జగడము లాడకు,

ఆ. యురము జేనెడుండు | సాగగా నది యయి
(కోశ మా(తమింక | గోపయు నగు

సార మొషప్పు మొదలు | సాధించుకోవ లె! ॥వి॥
రయురము = సెలయేరు; మీటి (పవాహమువలె నూటిగా
(బ్రహ్మాన్ని చెలియమన్నాడు.

ఆ, యురము వెలయదాన | సాగును బెదయీరు
భ_క్తినుండి తెలివి | (ప్రబలునా్ల్లు

మూల మేరుపడిన | ము క్రికి మార్గమా ! Tay
సాగర సంగమమువలె సగ్వమూ సాధించ మన్నాడు,

ఆ. రుషము నీరువెడల? ! జచ్చుశే సిద్దము
Fr
నీట నుండెనేని | నిక్కి పడును

అండతొలంగం గలుగ | నందజిపని యక్సై ? వి!
రుషము = చేప; స్థానబలిమి చేత తన్ను క చసారు.

ఆ. రయుషము వలనుజిక్కి ! జలమంది యుండిన
(బదికియుండు గాని | (పలిభగనదు
తరుణి విడువకుండు | గురువుల చందాన! ॥వి॥
““ గురువులు తరుణుల నలపుల
మరిగిన సర్వంబు మరయ మోమ'శ్రారముత్‌ న్‌ ౨)

46

206 4

20653

3066

2067

2068

2069

862 వేమనపద్యములు

థు

ఆ. టంక మదుక్రకున్న6 ! బొంకంబు గారాదు
స్వర్ణ భూవణంబు ! జగ మెబజుంగు
భటుడు వెంట లేక ! (పభు(డు శోభింపండు ॥వి॥ 2070
ద్యంద్యముతోకూడినచే అందము,
ఆ. టంకుయోగి మెంత | టాటోటువేసిన
వివర మరసినంత | వెగటుపడును

పరమునందు నరక | బాధయు సిద్ధం బె ॥వి॥ 2071
టాటోటు మాటలతో బూటక ములు చేయు టక్క_రులను చెక్కి
రించాడు వేమన.
ఆ. టంకువానిం దుదకు ! అంకులం చెయు. 'జేర్చ
దింక నేలంజెప్ప ! నితరఘనుల
మంకుపను లొనర్చ |! మర్యాద వాయురా! 1వి॥ 2072
మోసగానిని జారిణీకాడ చేరనివ్వదు.
క, టక్క-రులం గూడి తిరుగుచు
నెక్కు.ను కాలంబు జాన | మెరుగలలేశే
నొక్క వెలయాలిపొం చే
మిక్కిలి మోాతుమ్మటం చు | మెలంగితీ వేమా ! 2078
తాను * పచ్చాపయిలీసు ”” లో నున్నప్పుడు విచ్చలవిడిగా వేశ్యా
ముచ్చటల లోనున్న గొడవ తడివాడేమో !
ఆ. టక్కొ-రులను గూడి | యెక్క సకృము లాడ
నిక్కమైన ఘముని | నిరుకు చెడును
ఉల్లితోటం బెరుగు | మళ్లెమొక్క_ కరణి వి! 2074
ఆసీతా నాగతోపమానో పమేయామృ తాన్ని అందించాడు.
ఆ. టక్కు-మాట లాడ్‌ చల బెట్టన
నిక్క మెజబుగనతండు | నిర్వహించు.
జక్క-నైన జ్ఞాన | సారంబుం దెలియరా ! ॥వి॥ 2075
జ్ఞాన సారాన్ని మానసములో నిరికించ మన్నాడు,

వేమనపద్య ములు

ఆ. టక్కు_యోగి మెంత | టాటోటుం చేసిన
వివర మరసినంత ! జెగటులోలుగు
బరము సున్న ; నరక | చాధయు సిద్ధంబు వి!

మ్హమోసగాడికి మోక్షము లేదు ముప్పు తప్పదు.

ఆ. టాకీచేసి చెప్ప ! చేకొలందియొ చూడు
గుజుతు రూఢిచేసి | కొనుచు నము శి
కర్చు మనుభవింపు | కానివిచేయకు ॥వి॥
కక అవళ్యమనుభో క్రవ్యం కృతం కర్మ శుభా౭_ శుభం ”?

క. టాటోటు నమ గాడని
మాట లె యెల్లప్పుడు. బలుకు | మహిలో వానిం
గూటమునకు దగడంచును
జాటించిన మేలునుమ్మి | జనులకు వేమా!
కూటము = కలయిక ;
66 కామ్యా నాం క్యా ణారై న్యా సంసన్యాసం కవకోవిదు;

సర్వక ర్మపల త్యాగం మ స? విచక్ష కా) (గీత)

ఆ. టప్పణములు సేసి | చప్పని మాటల.
జెప్పుచుందు రన్ని | స తులు (శ్రుతులు
విప్పి చెప్పచేల ! వేదాంత సారంబు [వి!
“ దేహో జేవోలయ; పోకో జీవో దేవస్స నాతన; త్యబేదజ్ఞాన
నిర్మాల్యం “ సో౭_వాం?”? భాశవేనసూజయేక్‌ ౨)
నేచెవశకనని యె౧చవలెను.

ఆ. టీక (వాసినం | ట్ర వేకులు పెద్దలు
లోకమందు. జెప్పి | చక మతమె
'కాకులట్ట జనులు |! కానరా మర్శంబు ॥వి॥

కళ బోధోన్య సాధ నేభ్యోహి సామొన్మో క క సాధనం
పొకళ్యవహ్నీవత్‌ జ్ఞానం వినా మోమోననీధ్యతి ?)
మోకము ఫొందుము,

868

2076

2077

2078

2079

2080

364 వేమనపద్యములు

ఆ. మెక్కౌెమెత్సి చెప్పు | మొక్క_ండే దేవుడు
నిక్క-ముగను లోన |! నిలిచి యుండు.
జక్కు_జూచు నతని | సంతోషమున ముంచు 1వి॥
జేవ్రని నీలో ఛ్యానించుము,

ఠ
ఆ. ఠక్కు- మాటలాకి | ఛిక్కుల. బెట్టిన
నిక్కు మెజుయ నతడు | నిర్వహిం-చుం
జక్కు-నె న జ్ఞాన | సారంబుం దెలియరా ! ॥వి॥
మోసం పనులు చేసి గానీ చెందడం ఆగదు"
ఆ. ఠావుం బెలిసినతంయడ | తా ఏలు వెంబడి
నేవిధమున నైన | నిరవు నేరు;

భావ మెజుంగకున్న |! బరమందు జుట్టురా ! ॥వి॥
కీలు జెలసీ, లీల [గహించుట మేల రమని వేమన చెప్పాడు.

ఆ. ఠింగణాలు బలిసి |! నింగికి నెగిరదిన.
జెట్టు చివర పండు | చేతం బడునె ?
పుస్తకములు సదువం |! బొందునా మోత్సంబు? ।[వి॥

కింగణాలు = గంతులేయుట ; చదివిన మా(తంచే విజ్ఞానము రాదు,

ఆ. ఠీవి మిగుల గలుగం | డెక్కెమ్ము "లె త్తీంచి
యూరు వేలవచ్చు ! నుడిగి నపుడు

మంచి (తోవ కొజుకె ! మహిని యత్నింపరా ! వి॥
ఊఆడుగుట == చచ్చుట; బక్కె_ము = జండా ;
చచ్చినకకువాక ఒచ్చే సారమును జూడుము.

ఆ. ఠీవి లేదటంచు | జెందయు లోనెంచి

జ్ఞాని నెజులో వేని | మానవుండు

డాంచికునకు లొంగి | డయ్యురా ! కడపట |॥వి॥
డయ్యుట = అలసీపోవుట ; వేపాలనుజూచీ మోసపోవదని
నూచించాడు, న్‌

2081

2032

2088

2084

2085

2086

వేమనపద్య ములు త్రి65

ఆ, రీవి లేక్రయున్న | డిల్లపోం డెన్న (డు
నిక్కమైన జ్ఞాని | నిలుకడంగను

ఎంత లాపదలు,నిం। శెన్నడు నెన్నండు ! ॥వ॥ 2087
డాబు లేకపోయినంక మా(తన చేశ జ్ఞానికి దంకంస కలగదు,
డ

క. డంబములు పలుకువాని ని
జంబుగ దా నమ్మునటి | జను డరయల్‌ జా
నం బిను మంతయు చేని ము
గం బని యెంచుటకు | నడ్డు కలదా! వేమా! 2088
లేనిపోని జాబులు చెప్పువాడు ద్విపాద పసువని చెప్పవచ్చును.
ఆ. డంబమేల ? నీ జగంబున నెవలెట్లు
చూడ నేమి? నిన్ను |! నాడచేమి ?
అరయ బరమునకును | హోనియొ డంబము ! 1వి॥ 2089
డాబు దర్చములు పరమా ర్థానికి పరమ శ తుఛ్రులం
ఆ, డగ్గణికుము పాప | డాంపీకులను నీవు
మోసపుత్తురయ్య | దోస మనక
క్యారమృగము లట్టి | వారురా! నమ్మకు Ea] ౨090
డగ్గజికుము = చేరకుము ; మోనగాళ్ళ స్నేవాము ముప్పు స్టుటిం
చునని యోగి వాక్కు. -
ఆ. డాగుపడిన పండు ! బాగు లేదందురు
అట్టి జాగు తమది |! యరయలేకు
తమ్ము నెంచువారు |! తవుడాగు కానే? ॥వి॥ 2091
డాగు = మచ్చ; మానసములో మచ్చబడిన కానవచ్చు నంతా
మచ్చ-గానే.
ఆ. డాగుపడిన వెనుక |! డాలుఫొనల లేవు
అరసి చేయుమయ్య | యన్ని పనులు
తెలియకున్న నడుగు | తెలిసిన వారిని ॥వి॥ 2092
డాలుకొొనుట == సిద్ధపడుట్ల 5 తెలిసివవారి నడిగి తెలిసికొనుము.

866 వేమన పద్యములు

ఆ, డిందుపడిన వాని |! నెందును లెక్కింప
రిందు నందు. గాన | నెట్టు లయిన
మందమతివి గాక | మహిమను చూడరా! ॥వి॥
డిందు = (కింను ; నీమహిమనెంచి పత్రితుఢశ్రగాక నిశ్చయానికి ,
రమ్మని బోధిం చేడు కవిచం[ద్రుండు.

ఆ. డింభకులను దిది | బేవగాం ౫ సేయ
౧ రలు
బట రాని గర్వ | పటిమ. గందు
నూ
అజ్ఞులకును చెలుపు | నాత శ్రబోధయు నై ॥వి॥
డింభకుండు = కుజ్జ వాడు 3 కై సేయుట = వాగడుట ; ఆజ్ఞా లగు
వారికి అత్మబొధ అనవ సరము,
ఆ. డీకొనంగ. దగదు |! డెంద మెబుంగక
అకుగవచ్చి కొంత |! యనిన వాని.
'జెప్పునంతే వినియు |! మెషూగాం బలుకుమో ! కవి॥
డీకొనుట = ఎదిరించుట ; చెప్పినపనులు చేసీ ఫలమందు కో

ఆ. జెందమందు. దలచు ! జెప్పర మెప్పుడు
నోర్వలేని హీనుం | డొరుని కై
తనకు మూండు సుమ్మి ! తప్ప బెన్నంటిశ్రైన ॥వి॥
“ ఓర్వలేని తనము ఒప్పుదు మనిషికి
మెప్పుపొందు పనులు తప్పకుండుమో ౫”)
ఆ. డొక్క తెండిపోయి | డొక్కు. తానయ్యును
మమత మానలే(డు | మానవుండు
ఎల్లి తాను జావ | నెవరుద్దరింతురో | nd

లోభత్వము వలన తిండి తినకుండుట, ఉపవాసాది (వ్రతేముల
ననుష్పించుట శరీరము శుష్క 0చుటకు మూలములు, బక్కచిక్కి. న వాడెం
మకును పనికిరాడు.

త
ఆ. తండికన్న నుగుణి | తనయుడై యొప్పెనా !
విన్న పెద్దతే నము | లెన్న ఛెవరు
వాసుబేవు విడిచి ! వనుచేవు నెన్న రా! ॥వి॥
నయసుచే గాక (పాజ్ఞత చే "పెద్దేనము వచ్చును,

2() 9౨

209 §

2095

2096

2097

2098

వేమన పద్యములు 867

ఆం తండి ధనముగలిగి | తనయులు లేకున్న.
ఫుతవాంఛ చేతం ! బొరలు చుండు
బు[తులు గలిగినను | భామిమోదనుం బుణ్య
పురుషు డందురనేెడి | బుద్ధి "వేమ, 2099
“ అప్పుత్రస్య గతిర్నా స్తీ ”” సూ క్తినివాడెను, సుతులు లేనిదే గతిలేను.
ఆ. తండిమాటలు విని | తల్లిని దెగటార్సి
పరశు రాము చేమి ! ఫలము గనెర?
నిలువ వీడలేక | కులగిరిం చేరండా! వి! ౨100
66 మాతృ దేవోభవ ౧7 “తల్లికంశు వేరుదైవము గలభె 1”
ఆ. తండ్రి సొమ్మదై న | దాయాది సౌమైైన
బరుల నామ్ములై నం | (బౌ _ప్రధనము
దయను దీనులకును | దాన మిచ్చినవాండె
బహుళ పుణ్యజనుండు కరన శన £101
“ పొ(క్రదానంబు సుంతెన ఫలము గాంచు
ఫలము లే చెంతయిడీన నపా్యతమునక్రు ?)
ఆ, త్రయత్ర మర్మత్రములను | చారక్ర మబ్బునా !
యం(త్రబలము గురుని | మంతేమూాని
చింత. జేయునపుడె | చిన య మందురా! ॥వి॥ 2102
చిన్మయ(్రుహ్మమును ఛి యనక ఆ ప్యాయము గా ఆందుకొమ్మ న్నాడు
ఆ, తంత్ర వాదు లెన్న | దజచుగా నున్నారు
మంతవాదులరయ | మహిని లేరు
జంతగాని బొమ్మ | చందంబ యాయెరా! ॥వి॥ 2108
మంత్ర, తంత్ర, యంత్ర, జంతములు మహిమల నిడలేవ్ర
క. తక్రముతో నుద్భవమై
త క్రమ్మున చేలు చెన్న |! తరబడి సంసా
ర (క్రమమున బుట్రయు ఘన
చక్రము. గుర్తింపనగును | జతురత వేమా! 2104
తక్రము = పెరుగు: సంసౌారచైకాన్ని చతురతతో సాధింప మన్నాడు

868 వేమనప ద్య ములు

ఆ. తగదు తగ దటంచు. ! దగువారు చెప్పిన
విననివాండు చెడును |! గొనకు నిజము
మునులు చెప్పు ధర శ్ర | ముల మోజు నింతెరా ! 1వి!

మునులు చెప్పిన నృృతులే ముఖ్య ములు

ఆ. తగవు తీర్చు వేళ ధర్మంబు. దప్పిన
మానన్రండు ముక్తి |! మాని యుండు
ధర్శమునె పలికిన | చై వంబు తోడయా ! 1॥వి॥

థర వికి చై వానికి ఆవి నాభావము.

ఆ. తగిన కులజుండై నం | దనయెత్తు ధనమెన
'లెక్కంగొనక చెప్పూ |! నిక్క మొకంటం
బరమనాధ్వి చూడ. | బరుల నంటదు సుమో ॥వి॥

పరుల నంటనిజే పరమస్వాధి.

ఆ, తగినసతియు.6 బతియు | ధర్భంబుగాం గూడ
గడు బలుండు పుట్టు | ఘనత తోడం
బరుషుండు బలుం2ైనం |! బుత్రుండు (ప్రబలును [వి॥
4 వాగరావివ సంపృక్షా వాగర్హప్రతిప త్రయే
జగతః పితరౌ వందేపార్వతీపర మేళ్వళా 7)
పార్వ త్రీపర మేళ్వరులకు నమస్క_రించుచున్నా ను,

* ఆ. తగులు సతినింహాడి ! శిశువుగా రమియింప
కడు బలుండు(బుట్లు | గట్రగాను
పురుషుం డబలుండైన | బుతు లబలులురా! వి

జ యతిపోయినది ; బీజము బల'మెన బిడ ఘన మగును,
a డ్‌

ఆ, తేటుకున ధన పుత్ర | తరుణి (భమలనుండి
శీణమొందు దేహీ ! చింత చేత
కటకటా! యీబేహి | కడేర లేడయా ! [వి॥

న విడచి సన్యాసి యగుట సన్నానీ యగుటళశే?

2105

2106

2107

2108

2109

2110

వేమన వ సద్యములు 359

ఆ. గట్టి నెక స్క తిరుగ | ని నేటయ్యెనా !
ఊుషుపో (కీందం | బడిన సీదొ షిజుగు

శెల్సియుండి యోన్కుం | జెందిన ఫోమీణ్మగు 1వి॥ 211}
= ల్రేకీరీ == Mia, క AD) uo" ము సర చేయలేరు, EE

ఖా mh ha Ms
ఉడీ యు ను

a Ra చు ముశోడ్లు మురగ వాచం పుణ్య సస క్యు (వియగనీ జ్ర
(1 త 1 న న పలా న
శే. తతశ్చ నము నిన్న ong | 4 ముయు సుఘ్ము
తంసడ మ్మ స (టహ్మారూ | సమ, శవర
కుం గ ఉత ఇ Par ou
అసిపదమ్మున లయము | గే గొట్ట ములగ ను
సోహా మీర్పడుం దేలీయంగం |! జూకువేమ. బే [లే

వేడ దగును లును చి స మబడిన మహో 3కు, 2౪

ఆ. గన్నజ్ఞుల మట చు! తన్న టం జీ
సగంంబుం దగిసిని | సాను అనుచు
నాచులాడు చగ్ని ! వడి. గట్టు భొందును ॥వి॥ 2113

ETT ముని తిస్టులం Cr జరు,

అ. చన్వము తిం మం | తొవ్రుం వెసకుచు.
జాను దగగమగును | దతరయోాగి

తీలసులన్ని యుడు! శానపో తశ్యంబు Hs 2114
తలపుల డీకిని తి త్హమ గ దును,

tity గంత ర...

సధ మీతో వశ శస గిలి జ్ఞ ఆజ్ఞ ల. జక జ్లే Gran లే wy,
ssn jab, శో తిలింవోయాణయుల ను తానేం; గమకులో షు, జారీ ఫాల
MB క క్ల ద్రియము కె ము, చెత్తకు we నే శ | బున గస బొ
సమాాసములను (బాణము లైము, కటట అ "సగ రథములను తనా, గీ
లెను, మునోబుద్ది చిత్త పాం కములు వాలుకు
లను శరీరములు. చూరు, జగ స్మ
ఆజ్ఞూన ముక ట్‌ ఇచి ముష్పదయోా రు ;

3 re కశ జారి సం!
గబ పుల ను కదప. చాడు,
మురీ గు షే ణా విరి ఇక్క.
శ సడూర్శ్మిక అరిషద్వగ్గములను, జీవనము గుణ్యరి కు కగు
అమా, వదన ఇన గమన ని వర్ధానంద ములునూ,

47

wok mr oye

870 వేమనపద్యములు

యాభి మాసావథార సంబులునూ, టైచి(త్వాది చతుష్తయమునూ, దిగా
తార్మా_ది చతుర్దశేందియాధిష్థాన డేవతేలునూ, యాఅరువది;86 -|- 60=-
96 తత్వములు,

ణే తత్వములలోనం బరమాత్శ | తశ్యమెలింగి

చలో ళ్శ
నిత్య నిర్ముక్త పరిపూ,ర్గ |! నిలయమంది
సరి పర(బహ్మ మయమందు |! సంచరించు
నతంజెపో పరళతివుం. డన | నగును వేమ. 2115

పరిపూర్ణ భా తాన్ని పరిస్రార్ల ంగా వ్వ క్షపరణచాడు.
ఆ, తత( మందును? బుక ) | తపము యొందున. బుక్టై ?
యాగ మెందున. బు క్తై +) | యోగి వరులు
శివరూఫుం గనుణగొన్న ! సిద్దుండే సకలంబు 1వి॥ 2116
4
సిద్దిబొందినవా డే శ్రివసమాను(డు.
ఆ త త్య మెజుంయవాడు |! దెవంబు నెజుంగును
సర్భసారములను( | జూవంబేయు.
గదలి (మింగు వాడు |! గరళంబు (మింగునా ! ॥వి॥ జే] 7
కదళీసలము = ఆరటిపంకు ; గరళము = విషము ; తత్త
“చొురుంగుట దెవత మందుట.
ఆ. తత్యవాదులుం[డు | ధరనెంద ఇై నను
దత్వ వేది. జూడ | ధరణిలేండు
కలిగానేని వానిం | గానంగరాడురా ! |వి॥

నిజతత్తావ్ని ెలిసినవానిని నిర్ణయించుట కష్టము,

2118

ఆం తత్వసిద్దిచేత | తలయూచి పలుమారు
నవ్వును పలుమారు | నాతిగాదు

నాతివే రచేమి ? | నవ్వుపే రబేమి ? ॥వి॥
ముక్త కాంతా పహోసమును మ ముత్షుటే తెలినికొంటారు ;

2119

ఆ. తత్వపీనులుర్మడు |! తీఅచుగా భువిలోనం
దత మెటుంగువారు |! తజచు లేరు

కలిగెరేని వారు | కాన్సింపరారయా ! వి!

2120
తత్వ జనాన్ని కూలం౦కసషము-గా తెలినీనవాదు అరుదు.

వేమన పద్యములు

ఆ, తథ్యమెన పూర్ణ | తత్యము విలోన'
మిధ్యమడంపగానె | మిత్రమగును
సత్య నిత్వకర్శ | సాన్నీ (బ్రహ్మాంబురా ! 1వి॥

నిత్య సత్యాన్వే షణుంలడే నెపయోాగి,

కం. తనకర్శము తీరంగా
మనమున సద్భక్కి గల్లు | మహి నెట్లనగా !
నిను. డుదయింప ౭ | జీకఠకంటి
ఘునముగ( జనునక్సై చనును | గర్భము వేమా!

అజ్ఞా నాంధ-కారను బాసిన సుజ్ఞాన నూర్యోోదయ మగును.

కం తేనకాంతియె బయలెల్లను
దనకాంతియె యడుగుమ డుగు | ధరపై నెన్నం
దనకాంతియి శుద్దాంతము
తనకాంతియె తలంపు వలని | తగులగు వేమా!
“నాయా పురుష లక్షణములను చక్క గా తెలియమన్నాడు,

ఆ. తనకులలుగు సెక్కు. | తప్పు లటుండ౮గాం
బరుల నేజుచుండు | నరుడు తెలియ
నొడ లెజుంగం. డనుచు ! నొత్తీ'.చెప్పగవచ్చు Idi

ఒరుల 'తప్పుల నెన్నుట యొప్పుదు.

ఆ. తనకు. జేయుమేలు ! తా, దెలియంగ నెర్చు
నెలమితోడం గుక్క ! యెజుక భువిని
దనకు. జేయు మేలు | తాం బెలియంగలేని
మనుజు డెంత ఖలుండొ |! మహిని వేమా!

“ మి(తఖ్నుశ్చ కృతఘ్నుశ్చ యస్తు విశ్వా సఘాతుకః
(శ్రేయస్సే నరక ౦0యాంతి యావళ్ళ్చం[ద దివాకరః ”)

చేనీనమేలు మరచిన నూర్య చం్యద్రులున్న ౦తవరకు నరకముననుండును,

871

2121

ల్రి122

2128

2124

2125

లల వేమనపద్యములు

ఆ. తనకు నొప్పి పుటి " తనువెంత బడలిన
కూభళవిటుడు. యువటి€ |! గూడు సుమ్మి
పండ్లు పడిన గుక్కొ- |! పసరంబు. గణవదా | వి!
పసరము = అవు. సుఖవ్యాధుల చాధలశై నా సహించును గాని
జూరిణీ సురతం విడిచి పెట్టడు.
ఆ. తనకు (బావి లేక | దాత లివరటంచు
దోవ బుద్ధిచేత |! దూరు కుల్ల
ముక్కు.వంక జూచి | ముకురంబు దూరుట ॥వి॥
ముకురము = అద్దము ; సవాజోపమానములు జాలువామచున్న వి,
ఆ. తనకు (బౌ క్తిలేక ! దానము చిక్కమి
దైవనింద వెళ్లి | తనము గాదె!
కర గ్రజీవులేల | గర్భంబుం 'దెలియరో ! ॥వి॥
తేన స దాపురించును.
ఆ. తనకు. (ఛావ్విలేదు ! దాత యిచ్చునె యంచు
నొబుల దూరుకెల్ల | నోగుబుద్ధి
కలిమి లేమి కతన | గప్టమె తొయరా ! 1వి॥
తనకు (పౌ పి లేనిదే ఇ+త Ae
ఆ తనకు. (బొద్దువోని | తరుణం బదై నచో
వినకతీర దధిక |! విద్యలై న
* బొలతి వినదె ? (ప్రియుని | కొజికుం గాకధ్వని ॥వి॥

2126

2127

2128

2129

21830

* యతిపోయినది ; ఉబుసుపోక కె ఊవిదలు యూగులాడుచుంటారో;

ఆ, తనకు భాగ్య మున్న. | దక్కు-వ లేకుండ
గలుగు భాగ్య మెల్ల | గల్ల యనుచు
నవు క ముగ జూచు | ననుడగు యోగిరా ! ॥వి॥
కలిమి లేములందు సమబిుద్ధిం గలవాడే యోగి ;
ఆ. తనకు మేలుచేయ | తా చెలియ నేర్చు
నలమితోడ కుక్క |! యెరుక భువిని

2181

వేమన పద్యములు

తనకుచేయు మేలు |! తాం దెలియ లేని
మనుజు. జెంతఖలుండొ ? | మహినివేవు.
విశ్వాసహీనుని విశ్వసీంచరెవ్వరు :
క. తెన కుల, గో[త్రము, లాకృతి
తేన సంపద కలిమి, బలిమి, |! తన కేలనయా!
తనవెంట రావు; నిజమిది
తనసత్య మె శోడవచ్చుం | దనతో వేమా!

(6 సత్యెంవధ, ధర్శంచర 0) సత్యము పలుకుము ; ధర్మ ము చేయుము,

ఆ. తనకు లేనినాండు | దై వము దూజును
తనకు గలిగెనేని | డై వమేల?
దనకు దై వమునకు ! దగులాటమే శాంతి 1వి
అవివేకుండు ఉన్నచో తాను, లేనిచో చేవుని తిట్టును ;
క, తనేనాడును భిక్షము
తనశేనాండును భగంబు | తనరవలయు నం
చను దన దశ శై యెల్లెడ
మనసందున జివుకుచుండు | మనుజుండు వేమా !
నిదా, భయ, మెధునములు, నిరతము నరునక వసరము.
క. తేనగుణము తనకు నుండంగ
శెనయంగా నొరునిగుణము | నెంచును మదిలో.
దనగుణము తొను 'బెలియగక
వనరి యొరుని ననెకువాండు | (భమ్షండు వేశూ!
ఒరుల తప్పుల చెందుట ఓగుతనము.
క. తనతల్లి లోపమెజింగిన
మనుజుడు చింతిలు నెపుడు | మానసమందుం
దనయాలి లోపమెజిల్‌న

ఫఘనుంటడై నను దాని విడుచు: | గదరా! వేమా!
తలిలోపమునకు తేల డిల్లును భార్యలో పమునకు బహిష్క_రించును,
౧m a ౦౧

" 878

2132

2188

2184

2185

2186

2187

874 వేమనపద్యములు

క, తన దారాప్వతులయెడ
నను రాగము. జూపవచ్చు | నన్యాయముగా !
దన గతులు వెజిచిఫెని వా
రిని బెనుపల నుద్దరింతే |! తేఫట వేమా!

చారాపు తుల! భాంతి దగ్గం చేని తత్వాన్ని తెలుసుకో ?

ఆ. తనది తను వటంచు | తరుణి (భమల జిక్కి.
చికి..పోవు నరుడు | చింతచేత
కడకు జేరబే-కు | కటకటా! సంసారి వి]
సంసారాఖిలాషులు సత్యిభాంతితో కృంగి కృశి స్తారు,

ఆ. తనదు కర్మ్శచేతి. | చాను లోకములోనం
దనదు తల్లిగర్భు | మునను బుక్సైం
దనదు కర్మ మజుచి | దగనిది చేయునా ! ॥వి॥
స్వక ర్మాను చరణ సర్వోత్క్భృష్టమ..

ఆ. తనదు కర్మచేత |! దాను లోకములోనం.
దనదు తిల్లీగర్భ | మునను, బుక
దన్ను మజచి యింక | దగనిది చేయునే? వి!
తను చేయుకర్మయే తనకుడారి

ఆ. తనదు తల్లి లంజె |! తనయాలు మాదిగ
(శ్రీపతికి గురువు వ | సిస్టం డరయం
దపముగలుగ ద్విజుడు | తర్కింపం గ లమెట్లు? ॥వి॥

(బ్రహ్మాత్వము వలన వాత్ళాణీకము, ఊర్యనీ పుత్రుడు ; అరుంధతి
భర్త సూర్యవం౦ శకానికి ఫుశోహితుయు వశిస్టుయం (రామాయణ గాధ)

ఆ, తనదు దొ త్తేము కుర] తత్వ మొకంటిం గాగ
చూడ కనుభవింప | చోద్య మిలను
తొడరి యాలునమ్మి | తొత్తును గొన్నట్లు 1వి॥

2138

2139

2140

2141

2142

2148

కావలనీనది విడచి కారానిదానికి కరములుఆాచుట అజ్ఞాని లక్షణము.

వేమనపద్యములు

ఆ తనదు చాన మవనిం ! దనబిడ్డ సమమగుః
దండి దానమెల్లం | దనకు దోడు

అన్యులిచ్చు దాన | మది తల్చివంటిది ॥ఏి॥
దానములయొక్క_ తారతమ్య్యూన్ని వచించెను,

ఆ. తీనదు చేహమందుం 1! దనకున్న పరివార
మందిని బిగించి | హర్ష మొసం
నెల్ల చావు లెజి”గి | యిందందు యోాజించి

నడవ మేటివర్త | నముర? వేమ.
దశేం(ది యోన్మాద మడచి తత్వాన్ని తెలుసుకోమన్నా డు,

ఆ. తనదు చేహమందు | దశ్వార్గ మెన్ను చు
మందబుద్ధి కాక | మహితు డయియు
లోనిగుట్టుం దెలిసి ' శోక్రంబునందును

మలంగువాండు జ్ఞాని | తెలియ వేవుం
తనలోని తత్వాన్ని 6 షా తత్వజ్లాని.

ఆ. తనదు 'నాత్మయందు |! దైవంబు వెలయంగ
దిర్ధయా(త లకిలం |! దిరుగు నరుడు

సః దునుకలను | గాడే మోసినయట్లు ॥వి॥
తంత కరకు వెళ్ళుట ని నిగర్ధకము,

ఆ. తనదు నృపతితోడం | దనయాయుధము తోడ
నగ్ని తోడ. బరుని | యాలితోడ

హోస్వ్యమాడు జెల్ల | నగును [బాణాంతమ్ము వి!
చక్క_ని ఉపమానములతో లోకులకు నీతిని బోధించాడు.

ఆ. తనదు నీడ శిశువు | తాం జూచుచున్న ట్ర
తనదు నీడజూచి | తన్ను మజుచి

పనులొనర్చు నెపుడు | (భాంతునేమందు ॥వి॥
తనకుతానే గొప్పవాడననుకొనుట తెలివితక్కువ

లర్‌

2144

2145

2146

2147

2148

2149

§76 వేమనపద్యములు

ఆ తనదు పూర్వకర్మం | దలపోయ శేటికి
తనదు? (బతుకుకాయెం ! దలచిచూడ
ఇట్టజన్న, కర | యికముందు వలదని
తీలచువాండె తెలివి |! పరుడు వేమా!

(తారను, నంచితము, ఆగామి; gee తెలిసికొ నినవా జే
ధీరుండు

ఆ. తనకు బాగు గోరి | ధర్మంబు జెప్పి నం
దిట్టుచుండు నధము | జెట్టయెదుట
గడివేయ పోట | గొడు కొమ్మాడించు వి!

య్‌ గగ za 7
వేమన కవితా (పతిభ వేనోళ్ళ చాటిస్తుందిపద్యము.

ఆ. తనదు (భాత లెల్ల |! దానంబు నేయంగం
దనకు ఫల మటంచు ! మినుక రాదు
తనదు కాలు గోయం |! దన తము ఛదేడ్చునా ? ॥వి॥

“ ఎవరికి వారే యమునా స్రీరే

ఆ. తనదు (భాతృవరులు | ధర నేలు చుండలాం
దనకు నుండు నండు | వనుక వారు
తనదు కాలు నోయ | దము దు నొచ్చునా! ॥వి॥

ఒకరిడి ఒకరికి రాదు.

ఆ. తనదు మనసు చేత | దర్శించి జ్యోతిష
మంతం జేసె ననున | బెంచిచూడ.
దన యదృష్ట మెల్ల దైవంబ యెటుగును ॥వి॥

మతివలెనే గతి; యీగతి తెలియక శాస్తాలశె నూంతురు,

ఆ. తనదు రూపమెల్లం ! దనలోనం. జూచియు
మనను దీపముగను | మమత విడిచి
యనుదినమును గాంచు | నతంజెపో (బహ్మాంబు ఏ!
అత్మజ్య్యతిని అవలోేకించిన వాడే (బహ్మావే త్త.

2150

215!

9159

. 2158

2154

2155

వేమనపద్యములు

ఆ. తనదులోని జీవ | తత్వము: దెలియక
వేజ(టంచు దలంచి | వెదకుకెల్ల

భాను నరయ దివ్వె | పట్టి వెదకిన రీతి ॥వి!
తనలోని తత్వము చెలియక దవ్వులశేగుట నవ్వులపాలు.

ఆ. తనదుపతి నధర్శ | మునం దానె చాటణగా
సాటిపూరుషుండు ! పాటిం బెలుప
నెజుగ లేని నరుండు | నరమ్మాతు(డును గాడు వి॥

ఇంటి వాడు ““ ఇదిగో '* ఆంశే పొరుగువారు పొలిశేక వేయును.

అ, తనదు సొతరునికి | చానంబుగా నిచ్చి
చూడ కనుభవింప. | జోద్య మిలను

దొడరి యాలినమ్మి |! తొత్తును గొన్న ట్లు (వి!
ఆసలు వస్తువును విడచి నకిలీదానికి నాశించినళ్లు !

ఆ, తనదుసామ్ము( జూడ | దానమియ్య గ వచ్చు
నవని దొడ్డుగాద | చెవరికై న
నదురు బెదురులేక | యన్యుల సొమ్ముల
దానమిచ్చుశుంటి | తగవొ వేము? ॥వి॥
అ త్త సొమ్ము అల్లుడు దారవోయు విధము,
క. తన నిజరూపము. జూడం
గను దగుమూర్షంబు. చెలియ? ! గావ లెనన్న
నన గురుని యండం జేరక
యొనంగూడునె సాముంజేయ | నుర్విని వేమా!
గురూ ప దేశము లేక గుట్టు తెలియదు.
క, తననీడ తనకు శతృవు
తననీడే తనకు సాశ్షీ ! తన చేహమురో
తనవారె తనకుశతృలు

తనమనసే తనకు తోడు | తధ్యము వేమా !
తనమనసుగాక అన్యులు తనకుళ్నతువులే !
48

వ్ర

2156

౨] 57

2158

2159

2160

3161

ర్రి75 వేమన ప పద్యములు

ఆ. తనను బోలినవియు | ధరబుట్టినవి కావొ
పరగ దన్ను (బోలి | (బతుకు గాదె ?
జ్ఞాని జ్ఞానిం జంప | గారణ మేమిరా!
(బవ్మా(పొ ప్పికి ప్రయత్న మవ్ర సరము,
కం. తన(పా పి తనకునుండగ
తనదుఃఖము తనకు గాక | తగులునె రయొరులన్‌ 6
దనచేయు మంచి, దనే
యను కూలించెడిని కొర । ధన్యుల వేమా !
* యత్రిలోటు ౩ తేనచేయుపని తనకు వెనుదన్నును,
కం. తనవుతమునె తానెజటులంటడె
మనమున6 దలపోయ చెవని | మారం బగునో |!
యనయము వీజాలంబును |
గని మెలంగుట ముక్తి కిరను | గదరా! వేమా!
జాలము = (క్రమము ; ఆసలువిష యము (కమముగా గనుట ము క్రికి
మార్గము.
కం. తేనమదిం గపటము గలిగిన
దనవ లెనే కపటముంకుం | దగ అతలకుం
దనమది కపటము విడిచిన.
చన కెవ్యయ గపటి లేడు | ధరలో వేమా!
6 యద్భావం తద్భవతి 0)
కం. తన యా లన్యుని గను నను
ననుమానము కలుగు ననుచు | నంతకు ముంచే
పనింబూని చక్క. పజచిన
మనుజుండా వ్యధను గనండు | మదిలో వేమా!
66 అనుమానం పెనుభూతం ?) జాగత్తాభయం నా స్తీ,
తె, తనయుండు పెరిగితె | తొయ్యనికాలాన
పోమీంచునని తల్ల | పెంచి విడిచె
పెంచినకష్టంబు | యెంచి తీర్చగవలయు ॥వి॥

యీపద్యము వేమన మహాకవి గారి గంటమునుండి వచ్చినది కాదేమో |

2162

2163

2165

2166

2167

వేమనపద్యములు 879

ఆ. తీనయు. జెవ్వండేనిం. | దన తేండికంతును
జేరు 'దెచ్చునట్టి ! పెద్దయిన
జనకు హీనపజుప | సాహసించినం జేటు
మూడు నిహూప్రరముల | ముందు వేము. ౨168
తనయుడు గొప్పవా.డైనా తండిని దూషించరాదు.
ఆ. తనయు. డొదవె ననుచు. ! దాం బొంగుచుండును
వాండు దుష్టుడైన! గోడు. గూర్చు.
దులువనాం(డం గూడి | మెలగనీరాదురా ! ॥వి॥ ౨169
చెడ్డస్నే వాము చేయించ రాదు ;

ఆ, తనయుల. బరిజనుల | దనసతిం దన్నును
దీర్పు చేసికొనుచుం | చెలివిం గలిగి
జగమునకును మేలు | తగునంతగాం జేయు
నతండజె యిహపరముల |! నలరు వేము. 2170
తనవారిని సృక్షమబాటలో నడిపించి చేళక ళ్యాణాన్నిగూర్చి
చేవచేయించుట మేలు.

ఆ. తనర నృపతితోడ | తగ దుర్దనునితోడ
నగ్ని తోడం బరుని | యాలుతోడ
నాస్యమాడు కెల్ల | నగును (బ్రాణాంతమ్ము ॥వి॥ - 2171
మానవుని వంచిద నానికి నీతిని బోధించెను.

ఆ. తనలోన బంగారు | తళ్గ్ఫుకులాడుచు నుండ
యితరబంగారంబు ! యేల మనకు!
మనసు రాగినియజేసి | మర్శంబు గాల్పరా! ॥వి॥ 2172
* తనకున్న దానిని తన్ని అన్యుల చానీంచేవారు వెట్టి జెంగళప్పలని
వేమననూ క్షి.

క. తనలోనే సకలంబును
తనువుం డానగుట యెజీగి | తారక మాత్మన్‌
దనుననుచు బరిణమించిన
మనుజునకును ము క్లికలదు |! మహిలోవేమా. 2178
తారకమే తనళరీరమని తలపోయువాడు ధన్యుండు.

§80 వేమన పద్యములు

క, తనలోపల సకలంబును
దనరం చానగుటనెజిగి | తారక మాత్శం
గనుగొనుచు బరిణమించిన

మనుజునకును ము క్తిలలదు | మహిలో వేమా!
“ తారకము సూకెరాగవలెనన్నా ??

క. తనలో సర్వంబుండగ
దనలోపల వెదకలేక | ధర వెదశెడి యీ
తనువుల మోసెడి నెద్దుల
మనముల. దెల్పంగవళశమె? | మహిలో వేమా!
ఎద్దువ లె మొద్దు గాను౦డక ముద్దుగా సుద్దుల నార్జింపుము.
ఆ. తనవలెనె యవియును | ధర బుట్టినవికావె !
పరగ. దన్ను (బోలి | [బతుకు( గాదె?
జని జ్ఞాని జంప |! గారణమేమిరా! ॥వి॥
అంతయూ (పకృతి సంభవ మే |
. ఆ. తేన విపత్తు దెలియం | దప్పించుకొనంజూచు
నెట్ట మనుజు(డై న | నెట్టులైన
నరక బాధ వినుచు | గా ధర gre! Id
నరకమంకే నరునకుభయం.
ఆ. తేన విరక్తి యనెడి | చానిచేతనె చిక్కి
మిగిలి వెడలలేక | మినుకుచున్న
నరునికేడ ముక్తి ! ధరలోన లేదయా! ॥వి॥
ము క్తి గావలసీన చిక్కులు పడరాదు,
తే. తన్నయాకార వృ_త్తిలో | దగిలి మెల
జూపులో. జూపు నంటుచు |! సొంపు గాను
భానుకోటి ప్రకాశమా | బయలు? జేరి
పరమ పరిపూర్ణ భావుండై. | పరగు వేవు..

కోటినూయ్యుల కాంతిని బోలు (బహ్మమును గోరమన్నాడు యోగి
క
పుంగవుడు,

2174

2175

2176

2177

2178

2179

వేమనపద్యములు

క. తనసంరత్షణ కొజనై
మనమున గార్యంబుం బూని | మనుజుల6 జెరుపం
దినదినము గడచు చుం జెడీ
వునుజూధముందే యసురుండు | మహిలో వేమా!
తనసుఖములకై యితరుల ెరిపినవా జే రాక్షసుడు.
ఆ. తనసతి నపధమున |! తనుతానె చొనుపుగా
సాటి పూరుముండు | సరగు దెలుప
నెబుగలేని నరుడు నరమా(తు(డును గాండు 1వి॥
సూక్ష్మ మైన ధర్మాన్ని సూటిగా జెపుతాడు వేమన.
ఆ. తనియు విండమునను |! తగిలిన మనుజుండు
పుట్టలేంయ వాండు | పుడమి లోన
నట్టి పుట్టుక గన | నవనిలో లేదయా ! 1వి॥
గగ్భములో అడ్డు తిరిగిన పిండము (్రుతుకుట కష్టము.
ఆ. తనివితీట గురుని | ధ్యానించి మదిలోన
దనువు మజుచు గురుని | దాకి నపుడె
. తనరుచుండు (బహ్మా | తన్మయ దృష్టిలో 1వి॥
గురువు శిష్యుడు, శిష్యుండు గురువు,
కం. తను దానె బయలందుచు
ననుమానము లేక తానె ! యచలుండగుచు
న్వినయ విభఖేయత లొందిన
మనమే యానందరూప |! మానము వేమా!
తన్ను దాను మించిన వాడే మాని.
కం, తనుందాం బెలియుట తత్వము
త నకన్యులు బోధనేయ | ధరలో. గలే?
తనుందా. చెలియక యుండిన.

దన శివదును బెలుపలేరు? | తథ్యము వేమా !
తనను తెలిని కొనుటకు తానే కర్తం

లర!

2181

2182

2188

2184

2185

త్రరి9 వేమనపద్యములు

ఆ. తను భరించు నతనిం | దన యాయుధమ్మును
అగ్ని నింక. బరుని | యాలి నెన్న
సరసమునకు6. గొన | జూవె సిదించురా! ॥వి॥

నిరంతరము ఎల్ల వారలు యెరిగి పొటింపదగిన నూటినీకులు యీ పద్య

ములో నున్నవి,
ఆ. తనువబెవరి సాము శః | తనదని పోషించ

భన మభబెవరి సామ్ము ) | చాయ కొనలో.
(బాణ మెవరి సాము ! | వాయ కుండ6గనిల్ప వి!

తనువు, ధనము, (పొణము యామూటిని తేనవ నే (| భాంతిపడరాదు.

ఆ. తనువనంబడు నింటం ! దగు శ (తు మి తుల.
డెలియరేని వాని | తెలి వజేలం?
దెలిసి చక్కు పప | దివ్యా మృతేమ దే 2 Id

శరీరములోనున్న సుఖానాఖ్తానముల చక్కా-బరచినవా డే సాధువు,

ఆ. తనువనేటి యింట | దవ వహ్ని గాల్పంగ
మేను గాల్ప నేల [il మిధ్య గాక
దాసు తప్పునకును |! దండన గాబోలు 1॥వి॥
తనకర్శ తనకు దపష్పదన్నాడు.
కం. తను వలచిన చావలచును
దను వలవక యున్న నెవండు, | చావలవ డిలం
దనదు పటాటోపంబులు.
దనమాయలుం బనికిరావు | ధరలో వేమా!
తనవలె (పపంచ ముండును,
ఆ. తనువు తను వటంచు. |! దవీయిండ్రు జనులార !
తనువు లస్థిరమని | తలంవ రాదె?
తనువు కానంబడమి |! దగులునా మోక్షంబు ॥వి॥
తనువళశాళశ్వతము మోక్షము శాశ్వతే ము,
ఆ. తనువు తానను కొను | దనకు వాసన బట్టి
జనన, మరణములను |! జక్క. జిక్కి-

2186

2187

2188

2189

2190

2191

క.

వేమనపద్యములు

పొలుపు నంచెజుంగక 1 పార్లాడు చుండెడి
భాంతిజీవికే(టి ? 1 పరము వేమ,
భాంకులకు చిక్కినవాను (బ్రహ్మో న్నెరుగరు,

ఆ. తనువు నడవిం జేసి ! తనలోనె కూర్చుండి
తపము చేయలేని ! తపసు లెల్ల
నడవి యందు జేరి ! యలజడ పజెదరు కివిళ

మానసీక తపస్సు చేయమన్నాడు.

ఆ, తనువునందు నగ్ని ! దరి కొని కాలంగ?
గాల్చుకొనుట యేమి |! కర మునకొ ?
కాల్ఫుకొన్న యంత 1 ఘనుండుతా నాయెనా ! 1వి॥

టైప్షవమతే నసంపదాయములగు చి(క్రాంకితేములు వేయించుకొనుట
వెక్టతనమని వేమన్న మత శు

ఆ. తనువు నస్థింమి.క ధనము నస్థిరమని
తెలుప నేర్చి తౌను(! దెలియ నేర్చి
ప్మాత్రుడై నయోగి | పరమాతు శ్ర డేనుమ్ము Ey

అన్నిటిని వించి అశవికున్న వాడే అపర(ఒహ్మ,

ఆ. తనువు పెట్లుషూంగా ! తజువైన గంధకం '
'తామసంబునం బరచి |! భూమియెల్ల
జెముడు బొగ్గులు. జేసి | చెర్చాల నూరరో 1వి॥

దీపావళికి ఉప్ప్పొట్లాలు పేల్చు విధముగా శరీరమును వేల్సుము,

ఆ. తనువు పోవువేళ | ధనమును, బాంధవు
ల్వెంట కారు నిజము | వెళ్ణులార !
తనువువిడిచి పోవం ! దనకు 6దోడేౌగుణీ ! ॥వి॥

గురువ్ర చెప్పిన గురు తే అంక్య కాలములో ఆధారము.

ఆ, తనువు యెవరిసామ్ము ? | తేనదని పోమీంప
ధనము యెవరిసొమ్ము ? ! దాచు కొన
(పాణ మెవరినామ్ము. ! | చాయకుండం్గ నిల్ప వి!

“నా? అని చెప్పుకోదగ్గది యేదియూలేదు. అంతా జగన్నాధుని చే,

లేరికి

2192

2198

2194

2195

2195

2191

2198

రికి అలుల

ఆ. తనువు ల్రరమన | ధనము లస్థిరమని
తెలుపగల(డు తాను | తెలియలేండు
చెప్పవచ్చు బనులు | సేయుట కష్టమా ! ॥వి॥

ఇప్పుట తేలిక చేయుట మహోకస్ట ము,

ఆ. తనువు లస్థిరములు ! ధర్మము నిత్యము
చేయుకర్శు మెల్ల | చెడని పదవి
కని విని మరి తెలియ | నరు నరపళువులు ॥వి॥

ధర్మము ధృవతార వంటిది. అజ్ఞానులీశూ తాన్ని తెలియలేకు.

ఆ. తేనువులోన జీవ | తత్వ 'మెజటుంగక
"వేర కలదటంచు | వెదక నేల?
భానుండుండ దివ్వెం ! బట్టి వెదకురీతి ॥వి॥

సహజో క్రికి అనుకరణ మౌావళ్యకము.

ఆం తనువులోన నున్న | తీత్యంబు. 'దెలియక
వేరె యాతయటోవు | వెజ్టి వారు
గంత మోసి మోసి | గాడిద తిరుదా! 1వి॥

గంత = గోనిసంచీని శెండుగాయేని బకువ్ర మోయుట కుపయోగిం

చేది; క అంకకుద గ్గ బొంత ౨? అను పా మెత వావుడినడి,

ఆ. తనువులోన వెదకి | దై వంబు మొన చేసి
ముందు కర్మములను |! మూలం [దోసి
మనసు నిజముం జేసి | మమతలన్నియు రోసి
మోక్షగామి నిలుచు | మొనసి వేము.

2]

22(

220

220

మ కారాలు విడచి మోత గామి ముందుల విషయాల నందుకొమ్మ న్నాడు,

ఆ. తనువు విడిచితాను | దరలి పోయెడివేళం
దనదు భార్య, సుతులుం | దగినవార
భొక్కరైన నేగం | రుసురు మాతమె కాని
తనదు మంచితోడు | తనకు వేము.

మరణించినప్పుడు తనముంచి వెడలే తోడు గాని “మావా రను
రది

వారెవ్వరూ రారు,

220:

వేమన పద్యములు

ఆ. తనను శోధంజేసి | డై వము మొనంజేసి
ముందు కర్టములను | మూలగదోసి
మనము నిజముజేసీ |! మమతేలన్ని యు రోసి
మొనసి నిల్పువాండు ! మోవ్షీ వేమ.
మొన == గురి; మోక్నీ = ము క్లిపొందినవాడు ; పరబ్రహ్మను
గురి గా భావించుట ము క్తి,
ఆ, తన్ను. గన్నయట్టి | తల్లి వంటిది సుమ్ము
అన్య కాంత న్యాయ | మరసి చూడం

గన్న దాని జనులు | కానంగ లేరయా ! 1వి।
మానినులందరినీ మాతృరూపముతో దర్శించుము.

ఆ. తన్నుంగొట్టినవార్ల | తల మరుగుగానిల్చి
దూమించ గలవాంటె | దొడ్డ పాకి
అందరిని దండించ |! నుందరీథుడులేడ ॥వి॥

ఖ్‌

సుందరీశుండు = ఈళ్వరుండు ; పరోక్షమున భాషించుట నీచము.

ఆ. తన్ను జూచి యొరులు | దగ మెచ్చవలెనని
నామ్ము లెలమిం 'బెటు ! నెమి ఇమౌాలు
టు యః
నొరుల కొొఅకు దాన |! యుబ్బుచునుంకును

దన్ను చెలియలేండు | ధరణివేను,
తనఅంద-ందాలను పరులు చూచి ఆనండిస్తారను కొంటాడు.

ఆ. తన్ను తా (దెలిసిన | తత్వజ్ఞానుల కెల్ల
దాపుగా కనబడును | తారకంబు

నోటిమాటలవల్ల | నాద(బు పలుకునా వి!
* యతి తప్పు; సాధనవలన తౌరకము సాధింపనగును,

ఆ, తన్ను డాం 'దెలిసిన | చె వంబు మతి లేదు
తానె దై వమంచు | దత్భయోగి

తలంచుచుండు నెపుడు | ధరలోన నరయంగ ॥వి॥
తన్ను తాసు చెలిసికొనిన దైవ సమానుడు.

49

లిరిక్‌

2205

2206

2207

2208

2209

2210

ల86 వేమనపద్య ములు

ఆ తన్ను దాం "డెలిసినం | చానెపో టు
తనువులోని ముక్తి. | దగిలి యుండు.

దన్నెణుంగన్‌ వాండు | తానెట్టి (బ్రహ్మంబు ? ॥వి॥ 2211
తన్నెరుగనివాడు (టటహ్మామును. జూడగలడా |!

ఆ. తన్ను. దానెటుగయ | తానెవ్వరికి నేర్చు
(బాలుమాలి తిరుంగు ! పళువు కొడుకు

కాసుల కొజికైనం | గర్శముల్క-ట్టురా ! IR] 2212
పశువు కొడుకు = బసవన్న (నుడి కారము)

ఆ. తన్ను -దెలియక తినుట | తిండితిండేకాదు
వుడికి వుడకనివంట | వంట కాదు
దిక్కు_ లేనివాడు ! క్రై ర్యుండేకాదయా [ ID 2218,
పరిజ్ఞానాంళములను భాషిం చేడు

ఆ, తన్ను. "చెలియ కున్న. | దగ వేదముల వెళ్లి
సర్వసంపదలను | సాబువెటి
లు

ఆరు తాస్ర్రుములు నిం |! కాపురాణములును

జబ్బులనుచు జగతి | జాటువేమ. 2214
తన్ను తాను జలియనపుడు సు రాణోతిహానమాల చదువు అనవసరం.

అప్టాదశళఫ రాణములు

L: (బ్రహ్మము, 2 పద్మము, లె విష్ణు, ఓ. శివ, ర్‌, భాగవతము,
6. నారదీయము, 7. మార్క_౦ జేయము, 8 బవిపో్య్యో త్తరము 9. ఆగ్నే
యము, 10. ట్రవ్మాతై వర్తనము, 11. లింగము, 12 వరాహా, 18, స్కాం
దము, 14£. వామనము, 15, మక్స్యెం 16. కూర్మ, 17. గారుడ,
18. (బ్రహ్మాండ పురాణములు,

ఆ. తన్నుందెలియు నట్టి | బై వజ్ఞు లెన్నంగ
నిన్ను ౯దెలియశేని | నిలువ శై రి

మాయ (దెలియకున్న | మంటిపాలైరయా! [వి 2915
మాయ తెలియని నో మన్ను పాలే యగుదురు.

వేమనపద్యములు తి87

ఆ. తన్ను. బెలియు చారు | చె వజ్ణాలెంతేయు
యా ౬
నిన్ను తెలియలేని | నిలువ నైరి

మాయం దెలియకున్న ! మంటప్పాలై రయా! ॥వి॥ 2216
బైవజ్ఞాలు = (త్రి కాల వేదులు,

ఆ. తన్ను ౯దెలిసిన వెనుక | తత్వ శా(న్ర్రములేల !
తన్ను మజచినవెనుక | తీగన్రలేల !

తాను యెవ్వండు తన్ను | తాం దెలుసు యెవ్వండు ॥వి॥ 2217
తన్ను ఎవరు తెలుసుకొందురో వారిని తానుఇలినీకొన్న వాడే ధన్యుడు.

ఆ, తన్ను వెదకి చూడం. ! దానెయొ జీవుండు
తత్యమరయ నగును. | చాచె యాత 2

మన్ను మిన్ను లేదు | మాయయు లేదయా ! ॥వి॥ 2218
ఎక్క డేమో లేదు విజ్తానికి.

ఆ. తన్నెటుగని వాడు |! తానె తానై యుండు
దన్నెబుంగు వాండు ! దానె తాను

దనువులేని వాడు | డానె తానా సుము శై వి . 2219
తేనశరీరమును తెలినికొను శే ఘునతేరము, |

ఆ. తన్నెబుంగువాండు ! తానె తానై యుండు
దన్నెజులోని వాండు ! దానెతాను
దనదు లోనివాండు |! తానెతా నవునయ్లా! ॥వి॥ 2220

తాను తానెనవాడే పూనికైన _్రహ్మ ము.
ఆ. తపము, జపము లెల్ల | ఛా(తి జనుల కెల్ల
నొనర శివుని? జూండ |! నుపముం గలదు
మనసు౭ జెదరనీక ! మరిలోన జూడరా ! ॥వి॥ 2291
చి త్తమందు శివుని హత్తించుకే జపతపములజాడ,
ఆ. తపము లాదిగ నియమముల్‌ |! దశవిధములు
మతియు దానము, శివపూజ, |! (వతము, జపము

వీరి వేమనపద్యములు

వినుట, యా స్పీక్టమును, | సిగ్గు వెలయ నిదియె!
చి తృశుద్దికి హేతువు |! స్థిరము నమః
నవ విధ భ క్షిమార్గముల చే జగన్నాథుని చేరవచ్చును,

ఆ. తపము లేల? యరయ? | ధథాతీ జనుల కెల్ల
నొనర శివుని జూడ |! నుపము గలదు
మనసు చెదరనీక | మదిలోనంజూడరా ! ॥వి॥
చిత్తచాంచల్యము లేక శివని జూచుటయీ ఉన్న తో పొయము,

కం. తేప మేర్ప్చడ నష్టా కురి
జపమునం బరితృ_ప్టి నొంది | జై (తుండెన
న్నెపములు తోంపని నిర్గుణ
తపమే పరబయలటంచు | దలంపుము వేమా!

“ కీంన్హమా నారాయణాయ”? అప్టాకురి ; యామంతములో
విష్ణుపరముగను, శ క్రపరముగ ను, ద్భంద్యార్ల ములున్న వి,
కం లె థి

ఆ. తప్పూగళెనంచు | తాటోటు చేసిన
గూడియున్న లక్షీ aul (గుంగిపోవు ;
ఓటికుండ నీళ్ళు | నుండని చందాన ॥వి॥

అ బద్ధ మాడుట దర్శిద హేతువు

ఆ. తప్పునొప్తూం డెలీసి | దైవ సంకీ
లేయువారు హరికి | సేవకాళి
నీతెటుగక తాము | నిందింపరాదయా ! ॥వి॥

తప్పాప్పుల తత్వాన్ని తప్పకుండా తెలుసుకోవాలి.

న

ఆ. తప్పు పలుకుపలికి ! తాటోటు. జేసిన
గూడి యున్న లక్షీ | (గుంగి పోవు
నోటికుండ సీర | మునరంగ నిలుచునా ! 1వి॥
ఆధారాలు లేనిదానిలో యేదియూ యుండదు,

2222

2223

2224

222”

2996

2227

వేమన ప పద్యములు

ఆ. తప్పు లెన్ను వారు ! తండోపతండము
లుర్వి జనుల కెల్ల | నుండు తప్త
తప్పు లెన్ను వారు | తవు తప్పు లెజుగరు ॥వి॥
తండోపతండము = గుంపులు గుంపులు. ఇతరుల తప పా లెన్నుట
కూడదని హితోప చేళము,
ఆ. తప్పు వేసమూని |! ధరలోన? దిరిగెడు
నేత లెల్ల మి త్రీ |! జేరుటకునె
కడుపునిండినంత | కష్టంబులేలరా ! ॥వి॥
తెలిసి నప్పు చేయుట బేబెతనము,
ఆ. తప్పు సాశ్న్యు మిచ్చి | ధర్శంబు పడంగొట్ట
వట్రినిందం బెట్టు | వాజగొట్టు
అట్టె వారి కెల్ల ఫ్‌ ననుభవంబుండురా ! వి॥

వాజగొట్టు = = దేవిరిగొట్టు; అబద్ద పుసాక్ష్యములు జెపి ఏన వోనివచ్చును.

క. తమకించిన వివమించును
దవుకించినం దల్నియెనం ! దగం బెగజఆూచుం
దవుకింప6 గార్వహోనవు
దమకించిన (పాణభయము | తప్పదు వేమా!
తమకము = తొందరపాటు ; తొందరతో చిందులు తొక్కిన
మందులు నిందల పాలౌతారు.
ఆ. తీమకుగలుగు 'పెక్కు | తప్పు లట్లుండలా
నొరుల నేరమెంచు |! నోగెప్పుడును
జక్క్యిలంబుం జూచి | జంతి శేరినయట్లు వి!
చక్కి-లము == పంచదారతో వేసినది ; జంతిక ౨ “పెసరపిండ్లితో
చేసినది ; తేక్కు_నవారు ఎక్కు వవారికం కె నిక్కు తారు,
ఆ. తమకు బంధువనుచు |! దానె తోడుక వచ్చి
కలిమి, బలిమి, వయను | కలిమింజూచి
దశ్నీణను నొసంగి ! తరుణి నిచ్చిన మేలు ॥వి॥

యీడూ, జోడూయజూాచి యిచ్చిన కన్యాదానము గొప్పదని లో క్రాను

భవము జూెపెను ,

889

2228

2229

2280

2281

2282

2239

890 వేమన పద్యములు

ఆ. తమకు సాటియం(డు | డైవజ్ఞులగు నరు
ల్పరగ గూఢభావ | మెజుంగలిక ?
ఇట్లు మాయం బడిన ! నెట్టు తెలియునుమాయ ? ॥వి॥ 225%
బో్యోతిష్కులగువారు మే వేగొప్పవారమంటారు ; అడే అజ్ఞానము,

నీ. తమ తలంపులలోనం | దత్యశిఖామణిం
దలచిన వా రెల్లం | దత్వవిదులు ;
ఘనమైన నిబిడాంధ | కారంబునను జ్యోతి
ననువున జూచిన | నతండె యోగి;
శివునిలో జీవుని ! జీవునిలో శివు
నొనరం టెలియువాండు | యోగద్బక్కు;
సాంఖ్య యోగ ౦బున | సర్వంబు శివుడని
నిశయించినవాయడ |! నిర లుండుు;

ఇట్టి జాడ గాన | నెందజై నను నేమి?
పట్టు కాలశివుని | బట్టగలరె?

పొట్ల జీవుం బాసి | పోయి తానుబ్బునా? ॥వి॥ 2285
చేదాంతులలోని వర్గాలను తెలియజే సేడు.

కేం. తమమునఈ. జచ్చిన మనుజుడు
మముతేను దాంబుట్టుచుండు | మరణము కొటుకే ?
(శమం దీర్చు గురుని వేడిన
“ భమమూల మిదం జగత్తు” ! బయలగు వేమా! 2286

అసలువిషయము తెలియనివాడు జననమరణ యు కుడగును,

ఆ, తమము మించిన ధ్యానంబు | తత్పదమగు
విమల సుజ్ఞానమను (పజ | విడిదిగనుచు
నిర్ణయంబును గనుచుండు | శేర్పుతోడ 1వి॥ 2987

తత్పదము = అచంచలముతో అంతటా ఆరని వెలుంగు.

వేమన పద్యములు త్రీ91

ఆ తేము క జెదురుపడియుం |! దలపడి తిట్టిన
నరకఫల మె కాని ! నగవుకాదు

తమ్ము శివబంటు |! తనకన్న నల్పుడా ! Id ౨9998
వివర మెరుగని అవి వేకితనము పాపమౌర్షమునకు మూలము.

ఆ. తజచు కల్లలాడు | ధరణీశు నిండ్లలో
వేళ వేళ లక్ష 1 వెడలిపోవు
నోటికుండలోన 1 నుండునా నీరము ? వి! 2289
అబద్ధ మాడిన అధికుడై'నా (భష్టాం డు కాగలడు.
ఆ. తజఅచు చదువు చదువ | దర్శ వాదమె కాని
దివ్యమైన తెలివి | తేటపడదు
పసిరికాయ పురుగు ! పగిదిని జెడిపోవు [వి 2240
పసీరి కాయపురుంగు - గోనంగిపురుగు ; విజ్ఞానము లేనిచ నువు అజ్ఞా
నమునకు మూలము,
ఆ. తరుచు జీకటివిడి | తరితోడం దనుమరచి
మనమునందు మనసు. 1 బడిలపరచి
గరిమ యున్న యట్టి | ఘనుండెందులేకురా ! ॥వి॥ 2241
అసలైన యోగానికి కం లల శర్మదము గాజె ప్పేడు చమన
ఆ. తీటుచు తవుముం బావి | తరతోడం దనుముజుచి
పరమునందు మనసు | పదిలపణజచి .
కదియనున్న యట్టి | భునులెందజున్నారొ ? ॥వి॥ 2242
“ ఆలం, ‘eS శాంతం, కాయస్థం తెజఆచ్య తే!
అవలం, నిర్నలం, చేవం శూన్య వ్యాపీనిరంజనం 0)
అమలుండు నిరంజనుడగు (నా మునుల సిర ప్ర ము?
ఆ. తజచు తనువు బాసి | తరితోం దనుమరోచి
తాను నే ననందగు | తీలంపు మజచి
యుండునాతండు గద |! యు త్తమ యోగిరా ! ॥వి] ౨౨48
46 ఆత్మజ్యూతి (పథావేన సోమ సూర్యాగ్ని భాసతి
అంతర్భ హిళ్చతత్సర్వం వ్యాప్తలే సకలం జగత్‌ ౨)
అంత రాత్మలోనున్న జ్యోతి సూర్యచంద్ర, ఆగ్ని రూపములుగా నిరం
తరము (ప కాశించును.

892 వేమనపద్యములు

చ, తరుణిని 'బెండ్సియాడి తగు | తమ్ములు, నన్నలు బావయంచన
న్యరుసల జిక్కి. సొక్కి- మణీ | వాంఛలచేతనె, తేనెయూయగయె
సరవి మునింగి నాతనికి | సత్సథ మబ్బునె ? నిన్ను గానకీ
ధరణిని లేదుము క్రియింక | దాంవక చెప్పుమువె(రి వేమనా 2244

"తేనెటీగవ లె పిననారివయి దివ్య మెన స్థానము చేరక జిబెవగుట మేలా!

ఆ. తరుణి పుణ్యవతిగ | వరునిబట్టియె యగు
పావీ యగును మగని. | బట్రైయె యిల

భర్తవర్తనంబె |! పడతి! (గావ్యాంబు వీ!
భర్త ౫ భరించినవాడు ; మగ నిబట్టి మగువమారగలదు, * యథా

2245

రాజా తథాపజా త్రి
ఆ. తరుణి యంగ మెల్ల. | బురుషు( డెబుంగును
బురుషు నవయవముల ! పొలతి యొజులయ

జీరం గట్టకున్న సిగ్గానొ ? | యెగ్గానా ? ॥వి॥
మహోన్నతపదవి యధ్యి.ంచి జూచి చెప్పున మహో వాక్యములు,

2245

ఆ. తరుణి యన్న న్న (|! దనయుని జూచిన
మరుని కళలు మించి | మనను పాటు
బాపజాతి మనసు. | బట్రంగ రాకుంట 1వి॥ 2247

శ్రీకి కామో(బేకములో కండ్లు కానరావు,

ఆ. తరుణి సుతులు, ధనము, | ధాన్య ముల్‌ , సంపద
లెంత చుట్టుకొనిన | నంత చేటు
పసిరికాయ పురుగు | పద్దతి. గానరో ! ॥వి!
దారా, ధన, ఛాన్య, బోగ భాగములు తన్ను బంధించి !

2248

ఆ. తరుణి సొగసుశకానిం | దనయుని గన్నను
మరుని కళల మించి ! మనను పాటు
బాపజాతి మనము బట్టంగ | రాదయా | Id
మనసుని బంధించి మమ కారం విడచుట మానినులకు ధర్మం.

2249

వేమన పద్యములు

ఆ. తరువ6 దరువ. బుట్టు. | దరువునం దనలంబు
దరువం దరువం బుట్టు ! దధి ఘృతంబుం
దలపం దలపం బుట్టు. | దనువునం దత్యంబు ॥వి॥

తరువు = చెట్లు ; దధి == పెరుగు; ఆలవాటుచేత అన్నియును
సాధింపవచ్చును. ఇది సంప్రదాయ విజ్ఞానము

కం, తలలోని మది దృఢతేను గుటి
గలిగెడు (ప్రత్యతపదవిం | ౧ గొని నంత
నిలంయమగు పరము బయలని
తేలియుము చిన్న భముజేరి |! తిరముగ వేమా!

చిన్నభము == చిదాకాశము ; గురిగా (బతికిన ట్రహ్మదర్శన కాగలదు.

కం తలంచిన దతం బగునే )
తేలంపక తామూరకున్నం | దత్వం బగునే !
తలంచుట తీలంపమి శెండును
దలంపక తానుండెనేనిం | దత్వము వేమా!
యేవిధముగా తలచవలయునో ెలుసుకొనుటమేలు,.
క. తలంచిన నిరతము మదింగల
తలలే సిద్ధించు ధా(తిం | దత్వజ్ఞు నకుం
దల6ంపుం బటిమముకొల.దిని
దలంయపకఠయ్‌ ము_క్తిగలుగుల | దధ్యము వేమూ!
__ శతానుతేలపే తత్వానికి మూలము,
క తలంచినను శూన్యతత్వము
తలంపక్‌ యుండినను శూన్య తత్యంబదియాం
దలంచినం దలంవీదేరును
దలంవక ్యుండినను దానే | తత్వము వేమా !
“6 చిదాత్శా సర్వచేహేము యా ప్తలేజ్యోతిర్నాటకం
తబ్యోతి చమేర్యగేచ గుకునే_తేచ పళ్చతి ౨) చిదాత్మను జూడుము.
క, తలం దాకినపుడు తలంతురు
తలక్రింద పడినయపుడు. | దల(తేరు శివునిం

50

898

2250

2231

లి252

225కి

2254

894 వేమనపద్య్భ ములు

బలుగాకు లిలను సాజము
కలనాండెన్న 5 యచేమి | కర్ష మొవేమా ! 2955
“ ఆపద(యమొక్కు. లు, సంపద మరపులు సహజమే ౨)
ఆ. తలను జేయివెట్టి | తొ నభయంపబిచ్చి
దర్పణం బొసంగి | తనున్న ల జూవీ
మంగళంబు సేయు | మంగలి హీనుండా ॥వి॥ 2256
కులత త్వాన్ని కూల(దోసీ గొప్పవాడవగుముం
ఆ. * తలను వామహ స్త | మభయహ స్తం బిచ్చి
దర్పణంబుచేత | దన్ను జూపి
మంగభంబు చేయు ! మంగలి హీనుండా! ॥వ॥ 2257
* యతితేప్పు ; వామవా స్తంబు = ఎశమచేయి ; మంగళంబు=శుభం,

ఆ తలనుం బాగ పెని |! దగు పచ్చడము బొజ్జ

చెవుల పోగు లరసి | చేరునర్ధి
శుద్దపళువు లనుచు | బుద్ధిలో నెలటులోక ॥వి॥ ౨250

డాందబికులను తగులవద న్నాడు.
(టు

ఆ. తలను (వేలవేసి | తాలిమించుక లేక
యోగి తెణచుం గన్ను ! మూగయగుచు
జ్ఞానమది యెజాను? | గష్టపు చేహామా వి! 2259
నిదాముద్రితుడై న ముముతువుగాడు.
ఆ తేల నెజుకలు నెరసి | తనువెంత వదలినం
సాళవిటుండు యువతి ! గూడం జూచు
పండ్లుపడ్డ కుక్క |! పసరము౭ జీకదా ॥వి॥ 2260
ముసలయినా కామము ముదియదు : నెరసీ = తెల్లబడి,
తే తలపనెదిలేక భేదంబు |! తలంపసనీక
జోలలందును నర్జియె | జోలలాడు
చున్న యోగీందుడని చెప్ప | నుచితమగును

వేమననియెడు యోగిని | వెలయవేము. 2961
వేమనను యోగి యని అందరూ వినుతిస్తున్నారు.

వేమనపద్యములు క్రి95

చ తలప? మూలదుంప పర! తత(ముదెల్పను శక్ర మేభువిన్‌
బలిమిని యాత్మగుట్టు మది | భావనసేయంగ (బహ్మృత త్వమున్‌
గలుగును ము*కి, జీవులకు | కావున నాతని దానదృ్భుశ్యమిా
సలలిత సత్యరూప మని | చాకెను వేమన లోక మెల్లెడన్‌ 2262

మధుర భావాలతో, మృదుళబ్దజాలములతో, సలలిత శయ్యా పాకము
అతో ముముఠులకు మోదమిచ్చునట్టుగా రచించే డీపద్యము,

చ. తలపలో మూాలమందుం బర | తత్యముం 'దెల్పగవాసిగాదు లో
బలిమిని కాత గుట్టు మది |! భావమునెంచలో (బవా గకల్పమై
కలుగును ము క్రి జీవులకు. | గావున నాత్మ ని దానద్భశ్వ మిగా
సలలిత శ క్రిరూపమని | సన్నుతి వేమనచేసెగోల్పమున్‌. 9968

వేమనకు * ఆట వెలదుల ’”” యందు జూపిన యఖిమానము తక్కిన
ఫణతులలో గన్నడదు. ఇటీవలి వార కొందరీవృ త్తాలు.నాసీ వేమన
కంటకట్టినాలేమో !

ఆ, తీలంప వశము. గాదు ! తత్వంబు (బహ్మ్మంబు
తెలియలే(డు (బ్రహ్మ | బేవుండై న
నిసుక బావి (త్రవ్వ నెవ్వరి.! వశమయా ! ॥వి॥ 2264
చుక్కలను లెక్కించుట నూర్య, చం్యద్రకిరణముల పరిమితి గణు
తించునట్టు లే పర(బ్రవ్మా తత్వమును డెలనీకొనుటు,

ఆ. తలంపుచేత. గల్లు | దారక (బహ్మంబు
తలంచి చూడం దానే | తత్యమగును
దలయులోని తలంపు | తానె తన్నెఆిగిన 1వి॥ 2265

తన్నెరిగినవాండే ధన్యుండు.

ఆ. తలయథుం దలప. శూలి ! తగసేయ కీయయడు
వలపుదీజు నీయం | గలుగుకూక
ముక్రినీని గురుండు |! (ముచ్చుల కొడుక్రయా ! ॥వి॥ 2266

అన్వయ మందం లేదు.

§96 వేమనపద్య ములు

ఆ. తలంపవునందు శివుని ! దలపోయంగా లేక
తలంవందెల్ల బయటి | తలయుండేసి
తలంపు తొాన్వయెనం | దత్వజ్ఞు. డగుసుమో !1వి॥ 2267
“ ఆ కాళ వత్సూక్ముళరీర ఆత్మానద్భళ్య తే
వా యువదంత రాత్మాస బావ్యా కాభ్యంతరస నిర్మలా
త్ముజ్ఞానోల్క_యా పళ్యతి ష్‌ 09
ఆక గొప్పది.
తే. తలంపు మణజిపులు లేవందు | దాకినపుడె
తాను (బహ్మంబులోం జేరి! తలలో కుండుం
దత్ప్సధంబును మరిగిన | తానె (బ్రహ్మ
జ్ఞాన మి ధ్రైరింగినం గల్లు | ఘనతే వేము. 2268
““ యితితప్పు ;)) యోజాగ్నర్థి సుహప్ప స్థో యశ్యజాగభన్న విద్యతే
యళ్యనిర్వాసనా బోధః సజీవన్ను క్త ఉఆఛ్య లే )
ఆ. తలంపులోని తలంపు ! దలపోసి తెలియరా !
తలంపు లెల్ల విడిచి | తగినభంగి
తలంపులోని తలయపె | తత్యంబు నాత్శరా ! |వి॥ 2269

కరీం కార ధ్యనినాదేన వాయునంహర కాత కం
నిరాళంబ సముగ్జి శ్యా(త్రత (తా నాదో౭_ లయంగత ౪?”
ఓీం-కారము వేదము

ఆ. తలయులోని మరులు | తలం పెటుంగలో కేమి
దలలు బోడులై న | ఫలము బేదు
తలలు బోడులై నం | దలపులు బోడులా ! [వి॥ 2270
“ యత్ర య[తమనో యీతి తత్ర తత్ర లయం గతం)
మనస్సును ఆన్మాయులో గలుపు్రుము,
ఆ. తలంపులోనె కలుగుం | దారక(బ్రహ్న్మంబు
తలంచిచూడం దానె | తత్వ మగును
తీలంపులోని తలపు | తానె తన్నెఆిగిన ॥వి! 2271
(6 హృదయం గర్హాలక కృత్వా చి త్రనూన్య మనామయం
ఆహా మేకం సర్వ మితి నైతత్స'ళ్ళ త్పరంసుఖీ ౨)
నీవే నేనను (బహ్మాము నుపాన్‌ంపుము,

వేమనపద్యములు

ఆ. తలంపులోనె కలుగు. | దా దైవ మేపొద్దు
తలంచి చూడ నదియు | దత్వ మాను
ఊరకుండ నేర్చు | నుత్తమ యోగిరా ! 1వి॥

66 మాయాంతు (పక్ళతిం విద్యా న్మయి నస్తుమ హేళ్వరం
తశ్వావయవ భూశతెస్తు వ్యా ప్తం సర్వమిదం జగత్‌ ౨
సర్వ తా మహేశ్వరుడు (ప్రకాశించును,

ఆ. తీలవాలు చక్క-లా |! తల్లజుండు (వాసుంకు
తనకు తానే తాను | తపసి యన్రను
తపసియె హోెచ్చేవి | తాను నరుండేగచా ! ॥వి॥

“ నొ సట్యన్వాసీన _వాలుకన్న6 గలదా! నూనేండ్లు చింతించినన్‌ ?7

క. తల యెదుగంబెట్ట వ్‌శ్తూ
కలితుండై ముక్కుమూయ |! ఘనమా ! యిలలో
పల నిట్టుముండ చేసిన
దల చది సువాసిని యని ! దానినివేవూ !
వేషములన్నీ మోసములకే; సువాసిని = మగడుపోయిన ముండ.
తే తలవరులకైన నొక్క-ప్పు ధర్హ మొప్ప
సామియాననె యొనరించి |! "తా సుటుగమి
గురుల హితబోధ మిాజెడు | కూళలకును
నరక కూపంబె శరణమా | నరయ వేమ.
తలవరులు = (గావుకాపగులు (తేలారులు) గురుబోధను విననివారు
పరమ వ్‌ లు
ఆ. తల్లి శెదురుకొనుట | తండ్రి కెదురుకొంట
యన్న కెదురుకొనుట |! యరయ మూడు
పాలేకము లటంచు | వర్తింపు మెబుకతో ! ॥వి॥
స్మత్పవ_ర్హనకు చక్క నినీతి
ఆ. తల్లి గన్నశిల్లి, ! తనతల్లి, పినతల్లి
తండిగన్న తల్లి, | తాత తల్లి
యెల్లశూ(దులై రి | యేటి _బాహ్న్మణు(డు తా!
పుట్టువు చేత అంద యా కూ|దు లే !

897

9972

2978

2274

2275

2276

2277

898 వేమన పద్యములు

ఆ, తల్లిగర్భమందుం |! దా జనియించియు
దనదు భోగసతికిం | దానె పుట్టిం

దల్లులిరువురై య్యుం | దను వొక్కటాయెరా! ॥వి॥ 2278
6 తళ నాం పుతరూపళ్ల్చ ౨)

ఆ, త ల్లిగర్భ మందు. | దాం బుట్టినప్పూడు
అజుత లింగమేది ) |! యరసిచూడ
నడుమ లింగమూన |! నగుబాటు గాదొకో! ॥వి॥ 2279
అరుత = కంఠమునందు ; ఆద్యంతేములందు లేని అలం కారములు
మధ్య నెందుకు ?
ఆ. తల్లి గారియగును | దం(డియా శంభుండు
(పమధగణము లఖల | బంధ్ధువితతి
తనకుయబుట్టినిల్లు | తనరుకై లాసంబు; వి 2280
విళ్న్న రాజైన వినాయకుని చరి తాంళమిందు చి తింబంబడినది,

ఆ. తల్లి చంటిపాలు | దనజంట పాలును
రుద్ర వీర్యమునను | భదపణిచి
దానిభూతిం జేసి | తా్యమంబుపై (జల్లు |వి॥ 2281

బంగారు యోగము చేయు విధమిచట (పస్తావింపంబడెను ; రు[ద
వీర్యము = పాదరసము.

ఆ, తల్లి దండి గలరు | త గజన్న జన్మల
దనకు. దెల్పువాని. |! గనలోబేరు
నాదమే పరమని | నమి న వారికి

నిహమునందును బర | మెసగు వేము.
(పణవనాద మే పరమ సో సానము.

ఆ. తలి, తండి చావ | దనయుండు తా నెడ్డు
మగండు బావ నాలు | వగచుచుండు

గార్య వశ మెకాని | కలుగదు మోహాంబు ॥వి॥ 2988
బుడుబు డేడ్చులతో తడబాటుగాని మనన్నూ ర్రిగా మననము చేయలేరు,

వేమనప ద్య ములు 899
ఆ, త్రల్లి తండి వావ | దా నాలితో గూడి
యిల్లు గట్టుళొన్న |! యింపు లెల్ల
గొజఅత మోణిదొంగ |! కూడడ్తిగ నయట్లు ॥వి॥
ఎంత విచారములోనున్న దురాళాపరులు మోహమును విశువలేరు,

2284

ఆ. తల్లి తండి పూజ |! దారింగనక కొంత
పాపకూప వందు. | బడుటయీల ౫?
దాన ధర్భములకు | దైవంబు కౌనాయె ॥ని॥
౮6 వం మనమధ్య స్టర్‌ మధ్య స్ట్రా మనవర్డితం మనసా మనసా

2285

లో క్యా స్వయంసిద్ధ్యంకి యోగినః +)
మనసులోనున్న (బ్రహ్మను యాగిచూచును,

ఆ, తల్లితో రమించె | తండి యజ్ఞ ముంజేసి
తనయు డక్షై రంభ |! దనరలహాడె
తల్లిని రమియిం(తు | దబ్బర వి(పులు 1॥వి॥
యజ్ఞ ముంజేసిన వారు రంభా రంభోరు నంభోగమును వాంఛింతురు.

2286

ఆ. తల్లి దం(డిమోద | దయలేని పృుతుండు
పుళ్లైనేమి వాండు ! గిట్టనేమి
పుట్టలోనం జెదలు | పుట్టవా గిట్టవా! ॥వి॥
లోకులకు చక్క_ని హితోపచేళశము.

2257

ఆ. తల్లి దండ్రి బాసి |! తనయాలితోం గూడి
యిట్లు పట్లయున్న |! యింపదొల్ల
గొ ర్తికాడి దొంగ ! కోరిన చందంబు ॥వి॥
గొర్తి = కొరత ; సుఖాన్ని ఎట్టి ఖష్ట మై నా కోరుదురు,

2298

ఆ. తల్లి దండి యన్న | దమ్ములాత్న సఖులు
నెలమ బంధు భృత్యు | లల్హజనులుం

గలిగి వర్టిలింగ | భునతమోాజెడి నూర ॥వి॥ 2289

తనబంధుత్యము తో కలసియున్న వాడు సును(డు,

400 వేమనపద్యములు

నీ. తల్లి దండ్రియు జేరి! తను రతిసల్పగా
రాగంబు మించును | రమ్యముగను
ఐదునాళ్ళ కదియు ! నామంబు దధియును
చేర్చి గలివినట్లు |! చెలగుచుండు
వదివారముల గట్టి |! పడి యుండి యండమాా
నెలమి పచేనింట ! నిండుగాను
నెలకును శిరము దా | నెనయ నేర్చడుగాని
పద కఠరంబులు రెండు! పద్ధతియగు
మూడోనెలకు దర | మొనరు నాల్లింటను
నడుము వార్మ్వంబులు | నలరుచుండు
ఐదోనెల కవయ | వంగాలుగల్లును
నారుకు నేతేంబు | లమరు సరిగ

వడవనెల జీవమె చ్చుం | గాంట్రభవించు
ననిమిది జ్ఞనంబు | నెనసియుండు
తొమ్మిది నెలలోన | తొడరి ధ్యానముగల్లు
తొలగక తనపూర్వ | దుఃఖ మెల్ల
పదినెలలకు విండ ! పరిపూర్ణ మె ధర
బుట్టినప్పుడుం దాను | బుద్ధి మజుచి
మంచములంబడి తనమూ[త |! మలములందు
బోరలుచున్నట్ర్టి యామావి | పుట్టువులకు
గతులు గలివించి నారిని | కరుణయజూచి
వెతల. దీర్చును వేమన | విశ్యమందు 2290
యీపద్యములో పిండోత్సృ త్తి విధానమంతయు వివరం గా వివరింప
బడినది.
ఆ. తల్లి తండి హితుల | దగిన చుట్టములెల్ల
నేతీకోరి బాలు | నెరుపుజూచి
పడుచు నిత్తురింతె | భాగ్యమియ్య లేరు ॥వి॥ 2291

ఆంద చందాలు జూతురు గాని వానియోగ్య తా ఒయాగ్యకల
జూాడరు.

వేవమునప కప పస్తు 401

జ్ర త్రల్లి తొలుత లంజె |! తనయాలు మాది
తాను _బాహ్నణు డన 1 దగను జగతి
తపముచేత ద్వ్యిజుండు | తర్కింపం గులమేది? ॥వి! 2292
వశిష్టుని గురించి చెప్పిన దీపద్యము,
ఆ, తల్లిదండ్రు లందు | దారి(ద్యయుతులందు
నమ్మిన నిరువేద | నరుల యందు.
(పభువునందు. జూడ | భయభ కు లమరిన
నిహముం బరముః గల్లు | నెసగవేవు. 2998
దీనిని అనుసరించి నకచినవాష అందరి అనురాగము పొందగలరు.
ఆ, తల్లిదం[ డులతోటి | తగవులాడుట. కీవు
పరభామలను చెయ్యి | పట్ట కీడు
పెద్దల దూమించు టది | “పెద్దకీడురా ! ॥వి[ 2294
ధర్మశాస్త్రాన్ని తత్వం గా మార్చి శేటగీతులలాో జె ప్పాడు,

నా

తల్టిదం(డు లనుచు | తత్త్వంబుం దెలియక
యోని లింగమునను |! నుద్భవించి
విష్ణువరయ తల్లి | వెలయ రుదుండు తండ్రి ॥వి॥ 2295
(పకృతి పురుషులు శివవిస్థాంశల నుద్భవించెను.
మ॥కో॥ తల్లి దం(డ్రులు, నన్న దమ్ములు. | దాత బందుగులేలరా |!
మళ్ళి జన శ్రములేని సద్దురు | మర్శభావము సకదదో 1
పుల్హయైనను రాదు వెంటను ! భూమి దాటి యశేగగాం |
గల్ల (గ్రాంతిని విడి వేమన | కారణంబునుం గానరా! 9296
మ త్తకోకిలను చిత్తానికి వా త్తేభావముతో మె త్తనిపలుకులతో యోగి
పుంగవుడు రచించాడు,
ఆ. తల్లిదం్యడులవల్ల | తిండి సాధన మాయ
తల్లిదండడ్రులె తనకు | శతృలెరి
తల్లి దం్యడులు యెపుడు | తెచ్చి పెట్టంగలర వి! 9297

యీపద్యము సాహిత్యపు ముక్కూ మొగము లెరని బడు దూ ము
వానీ యిందు చేరవచ్చును.

ర్‌

402 వేమనపద్యములు

ఆ. తల్లిదండులు గడా | తనకు గురుదై వంబు
తల్లిదం డులె గడా | తనకుతోడు
తల్లిదండులవల్ల | తనవాయెనేగదా ! ॥వి॥

మౌాతాపితరుల మమతవలన మానస ముద్భ వించింది.

ఆ. తల్లిదండ్రులెన్న6 |! దనమొదలి గురువులు
బార్యతీభనులును | బరమగురువులు

కూలివాం[డ జగతి |! గురులన (దోహాంబు a)
తల్లిదం(డులు తరువాత నే తక్కినవారు,

అ. తల్లి దండు లెంద? | జిల్ల జన్మము లెన్ని !
తిరిగి యెజుంగనట్లి | దిక్కు లెన్ని ?
స్థిరము, నస్టిరంబుం | "'దెలియలే. డజ్ఞాని ॥వి॥

6 జన్మంమృత్యు సుఖుందు ౩ఖ వర్జితం జాతి నీతి కులగో తదూరగం
సిద్ధి రృజగ తోళ్చ కారణమ్‌ | తత్సదాహ మికివాన మాొళయ 7)
జన్మ లేదు జాతిలేదు.

ఆ. తల్లిదండ్రు లెవరో ? | తనకు జన్మము లెన్నొ ॥
తిరిని యెజుంగనట్టి | దిక్కూ లన్న
రముననరంటైః | దెలియండే యజ్ఞాని ॥వి॥

“ సంకల్ప (పభవాన్క_ ర్యా త్యక్త్వా సర్వాన శేషత;
మనసై వేం[దియ (గామంవినియమ్య సమంతతః?
మనసు కోరికయీ పనులు

ఆ. తల్లిని చేపట్టి తత్వమెజుంగకపో తె
నలుపై న యుల్లంబు | తెలుపుగాదు

'తెలుపుచెసినవాండె | తల్లికి పురుషుండు ॥వి॥
ము క్తి కాంతేనుమొనసీ వెనుకకు తిరుగ వద్ద న్నాడు,

ఆ, తల్లి నెజుగువా(డు | దై వంబు నెజబుంగును

మన్ను నెజబుంగువాండు | మిన్ను నెజు(గు
మిన్ను మన్నెఅింగిన ! తన్నుందానెజుంగురా ! ॥వి॥
రథ అశాశోవ్యవ్యావ కాశళ్చ ఆ కాళవ్యాపితమ్‌ చయత్‌
ఆకాళళ్చ గుణశబ్దో నిళ్చబ్దో _ట్రవ్మాఉశ్య తేః 0)
శబ్ద (టవ్మా గొప్పది.

2298

2299

2800

2801

2902

2808

వేమనపద్యములు 403

ఆ. తల్లి బిడ్లలకును | దగను పుట్టిం చెడు
ధనము సుఖము. ! గూర్చ దని వచింతు
కాని గడనలేక |! గడచుట యొట్టురా ! 1॥వి॥ 2804
ధనముయొక్క_ (కేస్టత్వమును చెప్పెను.
ఆ. తల్లీ బిడ్డలకును | దగవు పుట్టించెడి
ధనము సుఖము. | గూర్చునని గడింతు

కాని యెల్లయెడల | ఘన దుఃఖ కరవముది ॥వి॥ 2805
ధనము దుఃఖమునకు మూలము,

కం. తల్లి యనుచును మునుగును
యిల్లాలా ! యనుచు లేతురింపుగ ధరలో !
కల్లరి మనుజుల గుణములు
చెల్లంబో ? చూడనిట్లు | శీతిలో వేమా 2806
కల్లరి మనుజుల గుణాలను తెల్లముగా జెప్పినాడు,.
ఆ. తల్లి యాలునయ్యెం | దగ గోడలును నయ్యె
గోడలిని గనంగం |! గూతురాయు
మాయ విడువ ముక్తి ! మహిలోనం గల్లును ॥వి॥ 2807
దేహ స్పర్శలవలన దివ్యజ్ఞానముతో వావి వరుసల జూడమన్నడు,
ఆ. తల్లి యున్నయపుడె ! దనదు గారాబంబు
ఆమెపోవం దన్ను ! నరయౌెవరు

మంచి కాలమపుడె | మర్యాద నాక్టింపు ॥వి॥ 2808
క. చులకన జలరువాతంతువ్ర | చులకన తృణకణము దూది చులకనసుమో) |!
యిలనెగయు ధూళిచులకన | చులకన మరి తల్లి లేని సుతుడు కవమూరా |!
(ధృవోపాఖ్యానము.)

ఆ, తల్లియేడ్వ వినక | తనయాలు వగచిన
జాలిపడెను వాండు | జడుండు నుమి 2

తారతమ్య మెజులగ | చేరని పళువగు |వి॥ 2819
తల్లీ భార్యయొక్క_ తౌారతమ్యమును డెలియనివాడు పశువుకన్న
రాను(డు.

40)4 వేమన పద్యములు

ఆ. తల్లియొక తె భువిని | దండ్రియు నొక్కండు
నెల్లలోక ములను | నెంచిచూడం.
గల్లగాదు గౌరి | కరక్రంఠులే నుమా! [వి పికి ! 0
“ వాగ ర్థావివసంపృక్తా వాగర్థ (ప్రతిపత్తయే
జగతః పితశానందే పార్వతీ పరమేళ్వరా ))
పార్వతీ పర వేంళ్వరు లోకమునకు తేల్లిదండు,

క తల్లి వలన. బుట్ట | త్రల్లి చన్ను గుడిచి
తల్లితోడ జాణ | తనము లాడి
తల్లి నాలనియెడి | తత్త్వ మేమందురా! [వి 2911
తల్గిరాపమే భార్య కాదా |

ఆ, తల్ళి సంతలంజె | తండి కుండుండు గోళ్గుం
జాలును సుతులెల్ల | నట్టివారె?
చెలగు చుట్టములకు | స్‌గ్గేల లేవొకో ! ॥వి॥ 2812

కుందుడు = తం! డియుండలూా గంకుముగ నికి బుట్టినవాండు ;
నానార కాల గా జన్మించిన నరజన ములకు వావివనరనటేమి ?

క, తేల్లీ యనుచును మునుళసచు
నిల్లాలా యనుచు లేతు | రింపుళ ధరలో
గలరిమనుజుల గుణములు
చెల్లుంబో. జూడ నిదియె | చిత్రము వేమా! 2313

చి త్తచాంచల్య ముగ ల మానవుల చిశతౌతిచి[త (ప్రవర్తనల (పస్తా
ఎంచాడు పరముగురుడు.

ఆ. తళుకు బెళుకుజూచి | ధరలోని జనులెల్ల
కద్దు 'లేదటం[డు | భునతేగాను
ఇదిగొ యదిగో? యనుచు ! నిశ నెక్క_డందురు ॥వి॥ ౨814

“ ఓమిత్యే కాత్నరం (బవా ఓంకార (పభవోవేదః ”)
ఓం కారమే వేదము ఆదిళ క్సికూడా !

వేవమున ప పద్యములు 405

ఆ, తవ్రుటి కరయ:బోవ | తంకులంబుల గంప
శాన మ్మాాకమించు | నామ్యముగను
కోమటోని సొమ్ము ! [కూరులపాలాను ॥వి॥ 2315
తేండులము == బియ్యము ; చిన్నివస్తువుకోస మాసించి నమిన్న వస్తువు
పోనను.
ఆ. తవుటికరయం బోవం | దండులంబుల గంప
శాన మా(శథ్రయి7చు | నామ్యముగను
వైశ్యవరుని సొమ్ము | వనుధ నీచులకబ్బు ॥వి॥ 2816
శాగనము == కుక్కా ; దాచిన ధనము భ్నానికగునో |
ఆ, తాటికల్లు దెచ్చి ! తాళకంబును నండీ
కూటికింత యేల | గుజుతు మిజు

కాటి మహీనివండి |! కడ తేట చేడయా! ॥వి| 9917
బంగారు యోగమును _బస్తానిం చెను.

ఆ తాతం ౫ గన్న తల్లి | తమతం డి గనుతల్లి
తన్ను గన్న తల్లి | తల్లి తల్లి

నల్లి శూ దురాలు తానెట్టు | కట! వి॥॥ ౨౨18
గ అందరూ శుూ|దరూప ఛారులే /

ఆ. తాత చేసి నట్టి | ధరహింస జెల్ల ని
ప్లావ్పియుండినట్టే | ఆకు
సకలజనులయందు | సణ్య నంతుండ య్యె 2 Idi 2319

“ వారసత్వపు హక్కు_ వట్టి కల్ల.'

ఉ. తొత జనించెం గన్యకకు. | దండ్రులు దామును గుండగోళకు
ల్బాత్‌ పరానుకూలినియె | మక్కువ (జాపదిభ ర లేనే!
నీతులు సెప్ప. చాండవుల ! నీవుము లిట్టివటంచు నెన్ను చు
న్ఫూతలమందు నెంతేయును | బూ మెల జేసిరి వెట్టి వేమనా! ౨8౨0
భారతికభ పరస్సర విరుద్ధ ము కురు పొండవ్రల తాత వ్యాసమవా క్షి,

కన న్యయగు “యోజనగ౫ంధి”” కి పరాళదుని వలన బుక్టును, “కారన్రులు))
భర్తిగతీించిన పిదప విధవమయైన గాంధారికి వుట్టుటచే 66 గేళ్లకులం, 9)

406 వేమనపద్యములు

అనలగా గాంఛారి జన్ననమ(త్రమునుంబటి విధవయగునని తెలిసీ ముందుగా
గొ జ్రకిచ్చి సెండ్లిచేనీ దానిచావునుంజూచి ధృత రాష్ట్ర)న కిచ్చి "పెండ్రి చేసిరి.
అందుచే గాంధారి విభవ. వీరితం|డులై న ధృతరాష్ట్ర, పాండురాజు లిరు
వురూ, దానీకి పుట్టిన విదుమనితోసవో మువ్వురూ వ్యాసపుత్రు లౌటచేత
కుండగోళకులే ? పాండవుల తలులగు కుంతీమా(దులు భ ర్హయుండగా
యమ,వాయుు,యిం[డ, యశ్వినీ చేవతలవలన పం చ పొండవ్రుల (బడ సీరి. వీరు నూ
కుండకులే ? పాండవులకు కూటస్లు రాలగు దోవతి పంచ భ ర్హ్భక. అందు చే
పాండవచరి(త పవి(త్రమని జనులకు మరుగుపరచి కవులు కల్పించిరి.
ఆ. తాత తల్లి తండి తర్షి పోవంగంజూచి
జాతి కులముల నెడ్‌ి | చపల లేల. ?
దాను దానయెన | దలంపంటి యుండరా ! ॥వి॥
వెనుకకుంజూడక నిన్ను నీవు జూచుకిొనుము.

కం, తానగుట యెటి౪గి సర్వము!
చానగుటయు. బెలిసి యేక | తత్త్వము తాగా
దానెణి(గి పరిణమించిన

మానవునకు ముకిగలు'గు | మహిలో వేమా!
తననుందాను( చెలినీకొనుటయే ధన్యత్వము.

ఆ. తొన తొనై న బయలున. ! దనరి న
పూనికను నిల్చునప్పూడే | పూర్ణమందు
“నిర్న యానా స్ట” సర్భ(త్ర | నిండు నదియె
దాని గాంచిన (బహ్మణ్యుం | వౌను వేమ.

rr పదానికి అరు మవసరము,
కం. తాననయ నెవ్యండయ్యెనా ?
యేనన నెవ్యండు గలండొ | యెబుకగు దానిం
దానని మనమున నెజటులోక్ర
పూనెడు జీవుండు జడుండు | బొంకరి వేమా!

* కసం! కో2ఒహం? కుత ఆయాతః ? క్రామేజననీ ?
కోమేతాతః ? భజగోవిందం ౨)

"నేనెవరను ? ఎక్కడనుంచి వచ్చానని ఫావించుము,

2821

2322

28528

2824

వేమన పద్యములు 407

ఆ. తాననంగ సనెవండొ? ! తనవార లన చేరొ ?
తెలిసి తెలియలేచే? | తిక్క_నరులు
అరిది పిసినికాయ ! పురుగు! పద్దతిగా Idi 28325
(భాంతులుడీగి తానెవరనే భావము భదతీకు మూలము,
కం. “త ననెడి యహంకారము
మానక తనుందానె చెజచు |! మైమజవీంచుం
న్నే నని పలికెడి వారికి
వమూనునె దుష్కుర్హుఫలము ? | మహిలో వేమా! 2326
య ఆత్మాఒ-2.. నాత్మవి వే కేన పునస్ఫంసౌార
నివృతిః తద్వినాజన్మ కోట్యాఖి భంధ చ్చేదో ననీద్యతి ౫)
అతా ఆ నాత్మ తెలియుట జన్మ లేక పోవుట,
క. ఆానవుటం దెలిసి మదినొక్ష
తానును 'లేకుండు కెల్ల . | దను దానెయనం
దానెణింగి పరిణమించిన
మానవులకు ము క్షి గలదు |! మహిలో వేమా! 9827
తన నిజ పక్షిని లిన్‌ చెలిసీ తశ్వే ఘు కుదిరిన అదియే ము క్రి,
ఆ. తానుగా పండని | మానుపై కాయని
కరికి తినుటకు వేగ |! పండుపంజె
కశ్చాతో గొట్టితే | కమిలిపోకుండురా ! ॥వి॥ 2328
పరిపకము గా పరిపూర్ణ ము సాధిం దనియెశల మోత ఫలము చెడును.
ఆ. తాను గుడువలేక | తగవేది యాప్రుల
జేరనీయం డట్టి | చెనటి పళువు
చేనిలోని బొమ్మ | జేసి కట్టినయట్లు ॥వి॥ 2889
తినక యితరులకు పెట్టని వాడు గిట్టని వా'డే /
ఆ. తాను జన మెత్త | దాన ధర్శములీయ
గర్శగతిని యముడు | కప్ప, పజచు
గర్భ, ధర్మములను [గడం (దోయ (బ్రహ్మంబు వ్‌! 2380
గర్మ, ధర్మములకు గర్గ ధర్మ మే గ

408 వేమన పద్యములు

ఆ. తాను తనువు యనుచు | ద్యయమని పలి'కెడు
మోహ వారిరాశి | మునిగి యున్న

జనుల కెల్ల మోక్ష ! సంగతి సిద్దించు ॥వి॥ లిల్రిల్ర1ే
“ మయేవ సకలం జాతం మయి నకం (పతిష్థితేం మయి సర్వం
లయం యాతి త(ద్బృవ్మా ద్వయ వస న్షహార 1 (ఛంకరునుది)
నాచే అందరు పుట్టిరి
ఆ. తాను దనువటంచు | గయ మని పలికిన
మోహ వారి లోన | మునుగు నరుడు
గానలేండు వాడు | గతియెట్లు సిద్ధించు ! వి॥ 2కి కి2
“ మోక్ష కారణ సామ(్యాం భ క్తిలేవ గరీయసీ
స్వసన్యరూపనంశానం భ క్తిగిత్యభి ఫీయతే "(వివేక చూడామణి)
అన్నిటి కన్న భ క్రి గొప్పది,
ఆ, తాను దానె యనెడి | తత్వ్యంబులోం గల
యన్వయంబు. చెలియ | డప్బి తోడు

తాను దానె యైన | దల్గడంబేలరా! ॥వి॥ వలిలిలి
‘6 భవే ణాంజ_హం (భమేణక్వం (భమేణో పొసకంమనః
(భమేణేళ్వర భావత్వం (భ్రమమూల మిదం జగత్‌ ”)
(భమయే జగళ్స్క పి: (వివేక చూడామణి)
ఆ. తాను దప్పకుండం ! దన మనంబున నిల్పి
తావు జేరునట్ల | తంత పరచి
తాను తాన్ఫంజేరి ! తావుం దానేకమై
* తాను దాన యగుచు ! దిరుగ వేమ. 2384
యతి తప్పు ; తనను తాగు ర్ధించి గుర్తును (గహీించినవా'డే గుణ
గణ్యుండు.
ఆ. తొను దినక తగిన | ధర్మము "చేయక
కొడుకులకొని ధనము |! గూడ బెట్ట
తెలియం జెప్ప లకం | దీతీపోయిన వెన్క
సొమ్ము పరుల? జేరం | జూడు వేమ. . . ౨935
లు జాగ సర చ(క్రవర్తల యథాక్షాన్న చికించెను,

వేమన పద్యములు 409

ఆ. తాను దిరుగు భూమి |! వూమడాంబర మైన
బరగు దేశమునకు | జరుగ వలయు.
నొలనవెండిపోవం ! గొక్కెర లుంకువా ॥వి॥! 2886
దట్టమగు కరవుతో దద్దరిల్లిన వారు కలిగిన స్థలమునకు కదలిపోవుట లెస్స.
ఆ. తాను నిందియ ములను ' దనర జయించిన.
దత్వ మరసి చూడం! దాన యగును
రాజయోగి యిట్లు | తేజ రిల్లుచునుండు 1వి! 2887
యోగులందరిలోను రాజయాగులే రమ్య మన్నాడు.

ఆ. తాను నిర్మలుండుగం | దనరు గుణములన్ని
చెయ్యలేని గురుండు | చెడు గురుండు
గుడ్డితట్టు నెక! |! గునుకు నజబానురా! 1వి॥ 23838
గుడ్డితట్టు నా గుడ్డి గుట్టు ము ; గుడ్డిగుజ ము నెక్కు_వాశు చేరవలసిన
స్థలము చేరలేడు అశ్చే గురువులునూ,
క, తానును జనులేవని కొన
బూనుదురో డానినరసి | పొందిక చెడ నీ
రాని పథంబున నడచిన |
దాననె ధ ర్నాత్మ్నుండం(డు | తన్నిల వేమా! 2839
ఈరాని పదము = అతీత మార్లము ; అతీకె మార్గమున వ ర్రించుటయే
శ
క తానును నేనని వేణు
మానసమున( దలచునట్టి |! మానవు డెటులుం
గాన నేరండు తత౦ంము
మానులతోం దిరిగి యెన ! మహిలో వేమా! ఇలి4(
భేజాన్ని పాటించిన వాడు వాడాలకే*
క. 'తొనును నేర్పరి యొనను
దానకముల( దన్ను? దానె; తప్పించు కొొనుం
దా నెన్ని విధములను మజి
తానే పరమాత శ యనుచు |! దలంపర వేమా! 2ల్రి4]
తన్ను దాను చెలనీన తత్వజ్తాని,

లిశి

410 వేమన ప పద్యములు

క. తానును సమస్త భువనము
లోనను వెలయంగ. చెలిసి | లోన వెలుపలం
దానే వెలుగ నేర్చిన

మానవునకు ముక్తి గలులప | మహిలో స్మ! 9949
అంతేటనూ క క అనఘుండు.

ఆ. తాను నేననియెడి | తప్పులో బెడిదంబు
మాని కడు వివేకి | మహిమ గనశె?
యూర కున్న వాడె! యుత్తమోత్తముండురా ! ॥వి॥ 2ిక్రి4కి

“అ, వాదములకుబోక | భేధంబులేకను
సవత నుండు వాడు | సాదువగును ??

ఆ, తాను నే ననియెడు | తత్వ 'భేదంబును
మాని యల వివేక |! వముహీివుం దనరి

యూర కున్న వాండె | యుత్తమా తముడు రా! ॥వి॥ 2544
వా
“ విద్యావినయ సంపన్నే _చాహ్మాణే గవి హాస్సీనీ
శునిశ్చైవ స్వ సాశ్తేశ పండిత సృమదర్శనః ౫) (శుక నీకి)
సమానము గనువా జే పండిగుండు.

ఆ. తాను పుట్టు చోటిం ! దాంజూచి పలికినం
దాను దిరుగు బుద్ధి | ధరణి లోన

దాను బుట్టు వోటు | తత్వంబుం తలపోయ ॥వి॥ 2245
సృష్టికి హేతుభూతమును నీక్షించుటయీ తత్వము.

ఆ. తాను. బుట్టిన రోత | తా చెలియ వేకను
యితర రోకాదులు | యెంచు నరుడు

యెక్కడ చూచినా ! ఒక్కొ-డే గురుడయా! ॥వి॥ 2846
రోతలే పుట్టి రోతలో పెరిగి రోతలోేే నాశ్రన మగుచున్నా డు.

ఆ. తాను బుట్టు చోట | తత(౦బు తలపోయ
తాను బద్ధి దిరుగు | ధరణి లోన
తాను బుట్టు చవోశు | తత్యంబు దలచిన 1వి॥ లి 947

వేమనపద్యములు 411

మ. మలమూత్రంబుల కొంప కాశ పడుచున్‌ మాలిన్యమున్నూని చి
త్తలతన్‌ _ఛాంతులలోన (_పాకగను నిత్యాలోచనా దతుడే
యిలవై బుట్టిపెరింగి చచ్చి యకటా యేమేనిగొంపోవునా ?
ఆకలం కాత్నుని చేదుకే సుకరవకా ఆనందమిం సార గాస్‌!
ఆ. తాను మెలగు చోట |! దనరంగ నుండెకు
జంగమయ్యను గని |! సరగ గఅచు
కుక్క బుద్ది యాయె | గుణ మేలమానురా ! ॥వి॥ - * 2848
నీచుడు చేర్చరిని గు ర్రింప లేడు.
ఆ. తాను విమలుండై న | తనగుణ మంతయు,
శివుని కిడని గురువు | చెడుగు గురువు
(గుడ్డి గుజ్జు మెక్కి | గుడిం జుట్టి నాను ॥వి॥ 2949
గుణము లేని గురువు గుడ్డి గుజ్ద మే.
ఆ. తాను వెలయు భూమిం |! దనరంగ దిరిగాడు
జనుల. గాంచి పొంచి ! సరగ గణచు
కుక్క బుద్ది యంట | గుణమేల మానురా! ॥వి॥ 2350
ఆ. తాను సంకల్ప రూపుండై | తమక మొందు.
దాను సంకల్ప రహితుండై | తగులు ముకి
ముక్రియనం జిత్తా శరూన్యంబు | మోక్ష మదియ
దీని నిక్కంబుం గనువాండె | మాని వేమ. 2851
ఆ. తాను సకల మాట. | దనలోని సకలంబు
తనదు లోని వెలుగు. | దానె యెజీంగి
యున్న మానవునకు | నొనరంగ ముక్తిరా ! ॥వి॥ 2952
తనలో నున్న జెలుంగును తాను జూచినవాడే తక్యజ చంద్రుడు.
కం. తాను సమ స్తంబనియును
లోననె వెలయంగ దెలిసి | లోననె తెలియున్‌
తానై వెలగ నేర్చిన
మానవునకు ముక్తి గల్లు! మహిలో వేమా! £లి58
ఈ మనసా మన ఆలోేక్య స్వయం విధ్యంతి యోగినః ౫)

412 వేమనపద్యములు

ఆ. తానె తత్యమనుచుం | దలపోయలా లేక
మాయ దత మనుచు | మరుగు చుండు
గర్భ ఫలము "తేక | కలుగువా తత్వంబు ॥వి॥

6 మనయేీవ మనుష్యాణాం కారణ) ఒంధ మోక్ష యోఃః ??
మనసే బంధమోతాలకు కారణము.

ఆ. తానె తత్వమయ్యుం |! దన్నెజుంగంగ లేక
మాయం దత్భమనుచు | మరుగుచుంశు
ధర్న కర్మములను | దా రోయం.. దత్వమౌా ॥వి॥
(6 జ్ఞానాగ్ని సర్వక ర్మాణి ఛస్మాత్కు_రు తేళ్జున >) (గీత)
జ్ఞానాన్ని చే సర్వమూ దహించబడును.
ఆ. తానె తా ననియెడి | తత్వంబు లందుకు
నన్య మెజుగకుండ | నబ్బతోడు
తానె తానమొనం | దల్గడంబేలరా ! ॥వి॥

కం, తానే నేర్పరి యెనను
మానినిందగు మెలకు. వెబీంగి |! వుహి నేలు జుమో
దానిని స్వేచ్చగ ఏడి చెడు
హీనుడు తానై న దుదకు | నేడ్చుర వేమా !

చేర్పరియైన జనుండు నిత్యము ము క్తి కాంతను శ కితో బంధిసాడు.

కం. త్నానెన శుద్దుం డౌనెట
మే నెన్నంగ విమల మంట |! మేనో తానో
పూనుకొని చేయు తీర్ణ
స్నానంపింక నెవరికన్న |! నగరా వేమా!
నీవూ చేనను బేధము నిళ్చలాత్ములకు లేదు.
కం. తానొకటి బెలియు నన్నది
తాను మెయిన్లేక యెల్ల |! తకాన్రలుం దానై
'తానెజీల్‌ పరగ మించిన

మానవునకు ముక్తి కలదు ! మహిలో వేమా!
సర్వమూ తానుగా భావించినవా డే (పాజ్ఞుండు.
ల్లా

2854

2క్రి56

బిల్రిర్‌'?

28358

2359

వేమనపద్యములు

కం. తానాట యెటింగి సర్వము
తానాటయు. డెలిసి యెల్ల | తత్వము దానై.
తా నెరి/౧ పరిణమించిన
మానవునకు ము క్షికలదు |! మహిలో వేమా!
సర్వేసర్యతా తానేనని భావించినవ*"జే ధన్యుడు.
కం. తౌామరపాకున సీళ్ళుగ
'వేమణజుం జరియించు బుద్ది |! వెదకరు శివుని
న్నీ మహి నమ్మాంగ రాదని
థధీమసమునం 'దెలియలేరు | చేవుని జేమా!

ఉపమానములతో ఉటూత లూచి జాన భాస్క_రోదయము
లు a
గలిగించాడు దీనిద్వారా !

క. తామరయందలి సర్వలె
వేమన చరియించుచుండు | వెదకుచు శివునిన్‌
ఈమాయ నమ్మరాదా'!

ధీమంబునం దెలియనగునె? | దీనిని వేమా!
విషయలోలుడుగాక వేదాంత వీధులలో విహరించేడు వేమన.

క. తామరపై ౧ దగు నీరన
వేమరు జరియించుచుం[డు | వెదకుచు ధివుం దా
మా మాయ నమ్ముంగా రా

దీ మనమున చెలియనేర | రీళుని వేరూ!
మాయ నంటక ౦డ6ంగా మసలు మన్నాడు.

ఆ, 'తామసంపు. బనులు | తగవెందులకునై న
దామసంబు నుడుగ. | దగు సుజనుండు

తామసంపునెంచు |! ధరలోన నధముండు ॥వి॥
తామసము-- వేగిర పాటు లేక తొందరపాటు.

తే. తామసంబంటు బుద్ధిన | దగులంెట్టి
స్‌ నిష్టలు మదియందు | నిగుడంటేసి

418

28360 _

2361

236?

286 4

414 వేమనపద్యములు

కామవర్లము జయమంద' | గనును ము క్తి

యామహాత్నుని సేవింప | నగుర వేమ !
తామసము లేని దీముతుని సేవించుట ోయన్మ_రము.

ఆ. తామసించివేయం ! దగ టెట్టి కార్యంబు
చేగిరింప నదియు ! విషమ మగును

పచ్చికాయం డెచ్చి ! పడవేయ ఫలవానె? 1వి॥
విషమ మగును=చెడిపోవ్రును,
నీతిని ప్రబోధిస్తుందీ పద్యము.

ఆ. తామసీంచు చోట | తేగనట్లు డాయెనా !
సాఖ్యభూమి కపుడు | జరుగ వలయు
కొలకునింక నేని | కొంగలందుండునా ! ॥వి॥

కొొలకు- చెరువు ; తొందరపాటు జ్ఞానమును పాడు చేయును,

ఆ. తామనేందియముల | దనర జయించిన
తత్వ మరసి చూడం: | దానె యగును

రాజయోగి యిట్లు | తేజరిల్లుచు నుండు వి!
రాజయోగి లత ఇళాలను రమ్యుము గా చెప్పెను

ఆ. తొము కన్న వారు |! దముగన్న వారును
జచ్చుకెల్లం దమకు | సాత్యుమె కద

(బదుకుకుల్ల దెలియ | (బహ గెకల్పం౦బులా ! ॥వి॥
పుట్టుట గిట్లుటకొరశే ?

ఆ. తౌము గడనసేయు | ధన మెల్ల దమదని
నమి శయుం(ద్రు వెట్‌ ! నరులు భువిని

తా మొరులఫొసంగం | దమకదియే కల్లు 1వి॥
దానము ఛచేసినజే దక్కు_ను,

ఆ, తాము దినక యటుతె | ధర్మము. చేయక
కొొడుకులకని ధనము | కూడ (బెట్టి

2365

28367

23508

2869

2870

వేమనపద్యములు

తెలియ జెప్ప లేక | తీజిపోయిన వెన్క-
సామ్ము పరుల. చేరు 1! జూకు వేము.

పూర్వులు కూడ బెట్టిన డబ్బు భూమిలో పాతి పెక్టేవారు. దానిచే
పాశనియు నిశ్నేపమనియు అందుకు,

ఆ. తాము దిరుగు భూమి | శ్రూమ డాంబరమైన
బరగు దేశమునకు | జరుగ వలయు

గొలన బండి పోవ |! గొక్కెర లుండునా ! వి!
కరువు కాటకములు కోల్లినచోట నరులుండుటరిది

ఆ. కామునిలుచు చోంట ! దైవము లేడని
పామర జనులు తిరు | పతులకరుగ
జోగువేడి చేతి | సామె ల్ల బోంజేసి
చెడియు గృహముల బొరం | బడణెవేమ !

“ తిరుపతికేరము ?) అను జాత్రీయములలో శెండే ములు గలవు
వున్నది. పోవుట పనిప్రా ర్థిగాకుండా ఫలితములు గొనుట.

ఆ. తాము బలిమి. బెట్ట | దమకు బల్నినిగల్లు
నడుగనిడినం చాము | నడుగ గలుగు

నిందు నీనివాని | శందును గల్లదు ? 1వి॥
యోోావిని యంతయో పాగ డెను.

ఆ, తామువెలయు నూర |! కూమంబు వాటిల్ల
నట్టియూరు విడిచి ! యవల? బో

కొలంకు 'అెండినంత. |! గొక్కెర లుండునా !
చెభావములతో పద్యములు జెప్పుట పరిపాటి.

ఆ. తొ "మొరులకు. బెట్ట | దమకునుం గలుగును
నడు నిడినం చాము |! నడుగ గలరు

నిందు నీనివాని | శెందును గలుగదు ॥వి॥
వేమున కవితారీతులు హృదయముల క*తించుటకయి
వాడును.

415

2871

28572

28738

2875

2376

416 వేమనపద్యములు

ఆ, తారకంబుం జూచు | దారి వేజిగ గంద్దు
సమముగాను జూడ. | జక్యా6 బడును

వెట్టి గాను జూడ | వెలుగెల్ల € బాటురా | idl 9877
మంచిబుద్ది గా౬ జూచిన మంచిగాను చెడ్డబుద్దిజాచిన చు గాను గన్ఫనును.

ఆ. తారకంబును గంటె | తామసం బణగును
తామసం బణగి తె | కామ మణగు
కామ మణగి తె శివుని |! నామముక్క-టి నిలుచు ॥వఏ॥ 2878
తామసము తగ్గినచో త్ర త్రము బోధపడును
ఆ. తారక మంతంబు ! తాను తానె వెలసి
వేళ సమయము లేక | నెటట నంటి

ముద్దు లాశుమటంచు |! మొజుపెట్టు చున్నది వి! 2379
ముక్తి కాంతను ముద్దులాడుటన గా తారకము తే త్రము తెలియు "శే.

కం. తొరకము మోతు పదవికి
నారద జప మం[త రామ |! నాముంబనుచుం
గూరిమి దలంవంగగ నేరం?
భఛారుణి. బావముకులు దాని | ధన్యత వేమా! తలె+0
6“ నారాయణ 09) అపహ్రైతతిలో “రి; శివ పంచావష్నరిలో
66 ము?” యున్నూ శెండూ కలసిన తారకమం[తము ; అనగా విష్ణ,
ఈళ్వర శ క్తి మంత్రములు,
ఆ. తాటు మాటు గాక | తత్యదర్శనమూని
మేరు శిఖరమెక్కి- ! మెలంగు నాండు
శర యెరుకలోనె |! గీటడణగించురా ! 1వి॥ 2581
పరిపూర్ణ ములోని ఎర్‌మూ కన్న తెలుసుకుంటాడు మేరుళిఖరము
వీకీంచిన వాడు.
ఆ. తాళకంబుం దెచ్చి ! తాంటికమ్మ రసాన
వండు నిపుణ తెరు |. వెండి యగును

గల్లగాదు నిజము | కజకంఠ నీయాన |॥వి॥ 2382
యిచ్చట బంగారుయోగము గురిం ని చెప్పినది.

వేమనపద్యములు

కం. తావరముల భన్నీ౦చును
భావింప? జంగముములు | బవాువిధ రుచులం
గావరమున నంతుండక
తీవరముగ' దమ్ముందా మె | తిందురె వేమా!
అల్బజీవులు నధికజీవులు భక్షీంచునట్టు ఆధి కారులు ఆనధి కారుల

చాధలుపెట్లుడురు.

ఆ, తావసించు-నోటః? | దగనల్ల డాయెనా

సౌఖ్యమున్న దరికి | జరుగవలయుం
గొలఠశు లింశెనేని. | గొంగలందుంకునా ? 1వి॥
వీలుగాని తావ్రులు విడచుట మేలని వేరు సూక్తి,
ఆ. తావు. దప్పకుండ |! దన మనంబున నిల్పి
తావు. జేరునట్లు | తేంత్రపణిచి
'తానుడావుంజేరి | తావుం డా నేకమై
తాను చానె కాలో | దనరు వేమ.
ఆత్మస్టానముతో పరమాత్మ స్థానమును పరికించిన భవ్యుండు.
ఆ. తోవులేని చోటం | చావు తానె యుండు.
యా
దావుగలుగు చోట. | దాను లేండు
తావుతానె మైనం | దత్వంబు. దెలియరా ! ॥వి॥
ఛేధ భావములో వాద మేగ్పడును.
ఆ. (తాడు పామ్వటంచు | తాం జూచి భయపడి
తెలిసి (తాండటన్నం | దీటు భయము
భయము తీజీనపుడె ! (బహ్మంబు నంటురా ! ॥వి॥
“ సర్పరజ్ఞా భాంతి ?” సంస్కృతే లోకో క్రిని అనుసించాడు.
సర్పరజ్ఞా = (తౌడునుజూచి పొమనుకొనుట
ఆ. (తాండు మెడను వేసి | తనకు శూ(ద్రత్వంబు
పోయన సెడ్‌ దెల్ల | బు "లేమి
మదినిలువక (తాండు |! మజీవన్నె.6 బెచ్చునా. 1వి॥
జాన నిష్టయే (పథానమనియూ ఆచార అనాచారములు
అనవసర మనెను,

53

A1l7

2888

2884

2385

2386

26?

2388

418 వేమనపద్యములు

క. (తాసును ధరలో. బడసిన
-వేసియు6 దానొక్క- తేడవ ! వివరింపంగా
పీసంబెక్కువ యెనను
ఛాసురముగ నొజుగు నొక్క | వంకకు వేమా!
సత్య వా కాల చాన క్రిని చెప్పెను

క. (తాసును వడిసెల లంజెయు
భానురగతి నొక్క-రూపు | పరికింపంగా
పిసంబధికం. బై నను
వాసీయు. జెడ నొక్క-వంక్‌ | [వాలుర వేమా !

(తాసు వడిసెలవలె జారిణియు వ్యత్యాసము జాూపంచుచుండును.

ఆ. తిండి, నిదుర, మాని | తెలివి బొత్తుగలేక
ము_ క్రొొజణకుం దిరుగు ! మూఢ జనులు

వెట్టి కుక్కు బటి | వెదకిన చందంబు ॥వి॥
యుపవాసాొది (వ్రతములు యోగములు గావన్నాడు యోగి,

ఆ, తిట్టికొట్టి శేని | తిరిగి మాజాడక
యటు నిట్లు జూచి |! యదరి పడక
రు టు
తన్ను (గాని యటు | తీతీ(జ్ఞ డుండును ॥వి॥
౧౧ oo
తత్వజ్ఞుడు (పకృతి నంటడు.
ఆ, తిట్టి క్రొట్టిశిని | తిరిగి మాటాడక
యూరకున్న (జూడ | నుర్వి మాద

వొండగు యబరమాత్న | వర్ణింప శక్ష్యమా ! విక
యుర్విమోద = భూమిమిద;? ద్వంద్వాతీతుండే ధన్యమూర్తి.

ఆ. తిట్టి కొట్టి లని | తిరిగి మాఆతాడక
యటు నిటు చూచి ! యదరి పడక
రు టె
తన్ను గానియట్లు | తత్తర పడకున్న
నటివా౭దె (బ్రహ్మ | మార! వేమ.
రు
అదురూ చెదురూ లేనినా జే అనందయోగి.

28389

2890

289 |

2392

2393

289 *

వేమన పద్యములు

ఆ, తు నేని మొట్టు | మొట్టినం గొట్టును
గాచ్లనేని యముడు | కొద్ది పజచు(
గోప మెంచ .జేర్చుం. | బాపపు నరహత్య Ey
నరహ త్యా పాతకుల గూర్చి నరులకు బోధించాడు.

ఆ తిత్హిలోని ఛివుని | ముగా "దడెలియక
లీక్క_పట్టి నరుడు | తిరుగు చుండు
దిక్క-దెల్ప గురుడి | టొకయడ లేడురా! ॥వి॥

తిక్క == తేనభావమే గొప్పదనుట; తిత్తి = వృధ యకోళము.

(ఇది నుడికారము)

కం. తిన్నగం (దిపుటిని గనుగొని
యున్నను నాదంబు వినయ? | నూహింపుము లో
మిన్ను కని నిన్ను మణతువు
వెన్నెలలో బయలుసేను | వెరవున వేమా!

వేదాంత సారాన్ని వెన్నముదలవలె జిజాసుల కందించాడు.
ది జా

ఆ. తిరిగి తిరిగి తిరిగి | (తిమ్మిరి గానెల |
దీర్థ్ణయా(త్ర లనుచు€ |! చెలిని మాని
"తెలివిలోని గురునిం | చెరవీగాం జూడరా! 1వి!

66 అడియాసా పడిదుఃఖము *) సామెత.

ఆ. తిరిగి తిరిగి నరుండు | (ద్రిమ్మరి కాగానె
యందువల్ల నేమి |! యధిక మొప్పు!
నంతరంగ మెజింగి | నప్పుడే శివుడాను ॥వి॥

చేవాయాసము వలన దివ్యత్వము రాదు.

ఆ, తిరిగి తిరిగి నరుడు | మరులు కొనుటకాక
యందు వలననేమి | యాసలేదు ?
అంతరాత్మ నిల్చు | నతంజెపో (బహ్మంబు a)
అంతేరాక్ళను ఆనందంగా యుంచినవాడే (ట్రహ్మానంకుడు.

419

2395

2396

28397

2898

2399

2400

420 వేమనపద్యములు

ఆ, తిరిగి తిరిగి యింక్షం | దిరుగంగ 6 దిగు
దిరిగి తిరిగి కొంత | తిరిగి తిరిగి

తిరుగనట్టి [తోవం | దిరుగ లేండాయెరా ! 2401
అసలువిషయము తెలియక అయోమయంగా ప్రవర్శించవడ్డని

హీితో క్తి.
ఆ. తికగివచ్చు వేళ | మరలి పోయెడి వేళ
వెంటందేరు ధనము ! నంట బోరు
తానెటకును జనునొ | ధనమెందుంబొవునో ! ॥వి॥ 2402
ధనముకోసం మనిషి దాసుడగుచన్నాడు భునత్యుమును కోలుపో
కూడదు.
ఆ. తిరిపగాం డయినను |! దిరిప మె త్తినయట్టి
తిరిపముంబె తాను | తిరిప మిడిన

తిరిపము తిరిపమున | దిగంబడిపోవురా ! ॥వి॥ 2408
తిరిపము = యాచన; తనకున్న దానిలో పెట్టమని లోకో త్తర

నిషయాన్ని వేమన చెప్పెను,

ఆ. తిజ్జివాని మిగుల | దీవింపంగారాదు
'వెట్టవాని మాట | వినగరాదు
వెట్టికుక,€ బట్టి ! వెటాడ వచ్చునా! 1॥వి॥ 9404
తిత్‌ == చేపలపకు సాధనము; తితివాడు = పనికిమాలిన వాడు.
లి రు దై)

ఆ, తిరుగవలయు మనసు | తిరిగిన వజికును
దిరుగున ప్లై మనసు | వితుగ వలయు?

దిరిగి విజిగినేని | చేవుడు తానయా ! ॥1వి॥ 9105
లోక భాంతులను జెదకి పట్టి విడచినవాడే దిట్ట,

ఆ, తిరుప తాతలు. నోరి | తలవెంటుకల నిచ్చి
వెంక కేుళు గోరి | వేడనెల
అందున్న శ్రీవారి | యిందు వేండాయనా ! |వి॥ 2406
యతి తెప్పు; తీరయ్యాతలకు తిరుగుట ెలివితక్కు_వని వేమన
భావము. !

వేమనపద్యములు

ఆ, తిరువతికినింభోవ | దురక దాసరిగాడు
కాశి కరిగి లంజ | ఘనతం గనదు
కుక్కు. సింహ మగునె! | గోడావరికిం బోవ ॥వి॥

యాత్రలు సేవిందుటకి న్న ఆత్మను బంధించుట మిన్న అన్నాడు
వేమన్న.

ఆ. తిరుపతికి బోవం | దురక దాసరిగాండు
కాళి శకేగం బంది | గజము గాదు
వేటు జాతివాండు | విపుండుగాండడయా ! ॥వి॥

గజము = ఏనుగు ; విజ్ఞాన మే వెలయించంగలదు.

ఆ. తిరువులందు కుక్క. ! తిరుగ సింహములాదు
శకాశియబోవ పంది |! గజము. గాదు
భరతమాండు లంజ | పత్మివతగాదురా ! ॥వి॥
రొంత గొప్పతనమున్నా యీసరులు హాచ్చుగార్‌; యీసరులు =
తక్కు_వవారు

ఆ. గిరుమలకును బోవ | తురక దాసరిగాండు
శారి బోవలంజ | గరిత గాదు
కుక్కు సింహమగునె ? | గోదావరికిబోవ ॥వి॥

గరిక = గీ? తక్కునవామ. ఎక్కున కారని మాటిమాటికి
చెప్పుచున్నాడు వేమన.

421

2407

2408

2409

2410

మ. తిలలం దై లము పాల వెన్న, శిలలం | చెల్హ౦బుగా లోహము
జ్వైల దీపాంకురమందు ఖజ్జలము | కాప్త(శ్రేణియం దన్ని, భూ
జ్‌
తల బాతేంబున నీరు; గల్లుటయు తధ్యంబంచు నూహించి దా

దలపన్‌ యత్నము సేయకున్న దగునే? ! ధర్శంబు

వేమావ్యాయా

తిలలు = నువ్వులు ; తైలము = నూనె; ఖాతము = గొయ్యి;

కాషము = కటి; శిల -- రాయి,
౬ లు

2411

422 వేమనపద్యములు

0 1
(మంచ్‌

ఆ, తివిరి లేమియింట | తరువుకాండె మెరుగు
'మొర్రంబెట్టి వేత్తి | మొత్తుంగాని
పతిత ధర్భమెన్న | పడుచు క క్ట్రేమెరుగు ॥వి॥

తరువు కాడు = చొగనాడు; తివిరి. పయత్న్ని ౦చి; పతతఖర్న శు
చెడిపోయిన ధర్మలు, "హెవైఎన ధర్మాము.

ఆ. (తిగుణ భావములో మించి | తిరుగు వాండు
జగతిపె యాసవిడి (బ్రహ్మ | జం[తమందు
నిష్పు నివురున యున్నట్లు ! నిలుతు రవని

* విమలగుణరాజ | యోగీంద వేమనార్య !
నివురు గప్పిన నిప్ఫువలె _ట్రహ్మజ్ఞాని యుండును.
* పారా :- గనగ లేగయ్య వారల | ధునతే వేళు.

కం. [తిజగంబుల నిర్వించియుం
(ద్రిజగంబులు భు_క్టీ ముక్తి | తీరిచి నడపు
న్నజ హరి రుదులు తానై
భ్రజియింపలో విశ్వకర్శ (బ్రహ్మము వేమా!
విశ్వ - కర్మ సమ_స్పపనుల చేయువాడు; (త్రిమార్తులకు మూల మే
విశ్వకర్మ. '
కం. (తిపుటికి. జూడ్కి ని బై నిడి
యుప జిహ్వకు సూటిచేసి |! యు న గదిలో నే
తప మొనరిం చెడు భక్తుండు
నిపుణుండై వెలుంగులోనె | చేర్చున వేమా !
(బూకటిని ఉపమడ్యారా వీక్నించుకు ము క్తి.
తే త్రిపుటిపై € జూపునిలుపంగం |! చేజ మమరు
బట్టుగ ల పట్టుగాంగని | భావమందు
నిట్ట నిలువున గమకింపు ! నిర్లుణంబు
బట్ట బయలగుం గన్లొని | పరగు వేమ !
(పకాశమానమైన ముక్షికాంతిను పరికించుట పన ప్రన్మా
స్వరూ పము,

2412

2418

2414

2415

2416

వేమనపద్న ములు
a

ఆ, తీవికెల్ల ( దీవీ | తెలియంగం. (బెణంబు
(పాణవితతి కన్నం | బసిండీ తీపి

పసిండీకన్న మిగిలి |! పడతి మాటలుతీపి ॥వి॥
పసిడి = బంగారము; లో కానుభవాన్ని వేమన ఇక్క లగా

ఆ. తీర్ధయాత్ర కనుచు | దిరుగంబోయినవాండు
పామరుడు గాక |! భక్తు డగునె:!

తీర్థ య్యాత్ర చేత | దివ్యుండు గాడయా ! 1వి॥
మానశిక యాత్ర చేసీనవా జే మౌన్యుండు,

ఆ. తీర్థ యా(తేలకును | దిరుగుచు జనులెల్ల
మొనసి తీర్ణములను | మునుల నేల?
దోవకార్న శెట్లు | దొరకురా యాకాళి ॥వి॥

మాటి సంగమమే కాసి.

ఆ. తీర్చ నార్చ లేని | తీర్పరి తనమేలం !
గూర్చు విప్ప లేని | నేర్ప చేల !
పెట్టి పోయ లేని | వట్టి వీఠములేల ? ॥వి॥
శుద్దులను ఒద్దిక గా (పబోధిం చేడు.

ఆ. తీర్చి కక్పైనేని. | చెలియ భార ద్యాజి
కూర్పినట్లు పనులు | కూడు నెట్లు !
జేటు శాకపోవు | సిద్ధమా శ్రకునముల్‌ ॥వి॥
ఇది శకున శా స్త్ర సం ఒఇంధమగు పద్యము వేమనకు అన్ని
శాసా)ల అనుభమున్నది.
యీపద్యము శిఖి నరసింహ ళతకములో వర్గించినది

ఆ తీవ కోభమునను | దీర్ణయాత్రకం? బోయి

ముణీకి చేహమందు | ముంచి ముంచి

పలువ కుక్క లేమి | ఫలము గన్నారయ్య ? 1వి॥
పలువ కుక్కు-లు = పనికి మాలిన చారు (నుడికారము) పనికి
మాలిన వారికి పరమార్గములు “తెలియవు,

423

2417

2418

2419

2420

2421

2422

4.24 వేమనపద్యములు

ఆ. తుంగ ము తియంబుం ! దొరసి పుటిన యట్లు
జాలి 0) (౧
ముందు గల్పకంబు |! మొలచి నట్టు
చెంగటందు గోవు | చెలగి పుట్టిన యట్లు
ఒనర వేమండుక్తై | నుర్వి వేము 2423
అపురూప మైన ఆద రాలు జూపించుటకే ఆంధ్రలో వేమన్న
పుట్టాడు, ముళ్యములు ఎనుగు కుంభస్లలములందు, వెదురులోను, తుంగ
దుబ్బులలోను, పంది కోరలలోను పుట్లును.
ఆ. తుంటి వింటివాని ! తూపుల ఘాతకు
మింటమంట నడుమ | మికుకం దరమె?
యింటియాలి విడిచి |! యెట్లుండ వచ్చురా! ॥వి॥ 2424
తుంటవింటి వాడు = చెరుకుగ డోలు విల్లుగాగ ల వాడు మన్నధు(డు,
మారవి కారాన్ని మార్చ రాదు.
ఆ. తుమ్మచెట్ల ముండ్లు | తోడనెపుట్టును
వితులోననుండి |! వెడలునాబు
ఎలి ౧౧
మూర్టునకును బుద్ధి ! ముందుగా నెప్పుట్టు వి! 2425
ని పూవు పుట్టినతోడనే తావింగెలుప్ర
సద్దుణపు చిన్నెలట్టులే సజ్జనులకు
విషము ఫుట్టినతోడనే పొసగు చేదు
దుర్గుణపు చిన్నెలట్టులే దుర్జనులక్షు.
ఆ. తులసి కారములును | దదూముపై నీరము
పజచి దాన దువ్ష | పాలు వోసి
కణిగి రాగిపైని | (గముముగా నుంచరా ! ॥వి॥ 2426
ఇది హేమ కారక విద్య గా నున్నది, సాఠాం: తుర్పును,
కం. తూలాట యింట సెర్పడ
బాలాయముగ( జెడు నరుండు | వనుమతిలోన
నోలావ్షీ విడిచి చనినను
మేలిమిగా (బదుకవచ్చు | మేదిని వేమా! 9497
తూలాట -- అల్లరి; భార్యాభ రల కలవాము (శష తానికి
హా రు

మూలము

వమనపద్యములు

ఆ. తెలుగు మంగలవాండు | తలమ్మాాత్ర మే, గొరుగు
నరవ మంగలవాం౭డు |! నంత గొారుగు
మాల మంగలవాండు | మూూడాంతరమ్మయా ! ॥వీ॥
66 గి| చీళచాలనం బుం చెల్విపుట్టంగ (జేయు :
కరుణ మననునందు[! గలుంగంజేయు ??

ఆ. తెరల మజులసనలల | తేజముంతేయుజూచి
ముజియు (బహ్నామందు | మనసు నిలిపి
గరిమ నున్నయట్టి | ఘనులెందు. గలరయా ! ॥వి॥
ముసుగు వేసుకొన్న ము క్తి కాంతను మొనసీనవా జే మోశూధి కారి,

ఆ. తెరువ్చు ముక్కువాయ | చేయలిగిన మోంద
నందు గనంబడునటబె. | యరయ లేచ?
అరసి చూడ బయలె | యల్లదే ముక్షిరా ! ॥ని॥
తెరువు = మార్గయు ; ముక్కు_తుదను వీక్షీంచుకే మోక్షమునకు
మూలము,

ఆ. 'తెగువు మూటి చాయ | చేవర గిరిమోద
నమరియున్న చిత |! మగయలేరు

అరసి చూడ చూడ | అది ముకి పదవియా ॥వి॥
మూడురకముల బాయల జూచుట ముముక్ష్సుల కర్తవ్యము.

ఆ. తేల్లచామంతియు | తోటలో నౌక భామ
గోక కట్టుక పువ్వు |! గోయుచుండి
నదియెవ్యతో దాని | బెదిరించి చూడరా! ॥వి॥

యతి పోయినది.
“ఆ కూట వేదాంతాన్ని కూర్చాడు వేమన్న
పొడుపుడు కథవలె పొలపుమోర !

ఆ. తెల్లవారక మునుపె | తిక్క జనులను బట్టి

గొంతు గనోయంగ వలయు | గురువ్లులె తే
వెట్టి (పసంగాలు | వెధవరాలకు తగద ॥వి॥

సుజ్ఞానము కల్లుశే తెల్లవారుట. చెడుగుణ్లాలను శ్లేదించమన్నాడు.
Ea

54.

425

2428

2129

24830

2431

2432

2488

426 వేమనపద్యములు

వ్‌ తెల్లవారకముందు | తిన్న గా వారింటి
చెంత దాగితిం | జింత చెట్టుమోంద
సరగున నతండేగి | స్నాన సంధ్యలు తీర్చి
కృుసుమాళి చేకొని | గుహను" జొచ్చి
యందున్న యోగికి ! వందనంబులు నేప్పి
ముందున్న రామయ్య | మోము. జూచి
మంతోపటేశము | మజునాంకు చేయంగ
వేగ రమ్మని శిష్యు | యోగి పలుక
వింటి నంత యతని | వెనువెంటనే దాగి
వదిన (బార్థించి మాయన్న |! యదబుచేత
వాసి రామయ్యశివయోగి | చాపు. బేర
నాఫలంజేను ౫ననయ్యె నప్పుమునెను
"వేమన్న మం[తోప చేశ చరిత్ర సంత్నీ ప్రయుశా చెప్పుకొన్నాడు.

ఆ, తెలియం దనదుభార్వ | తెరణటారు సంకెల
చిన్న శిశువు లెల్ల ! జీల లరయ
నరసిమాూడం౭ దనువె ! యల చెజసాలరా! 1వి!
సంసారాన్ని చెరసాల గా వర్లించాడు.

ఆ. తెలియ భాగవతులె | తెలివి గలారింక
నంద జెట్టు లగుదు | రకట! భువిని
నయిన వారినిగన |! నతంజెపో శివయోగి ॥వి॥
భాగవతులు = భగవంతుని భజనపరుం ? తెలియద గిన వారిని ఇలను
కొన్న వాడే దిట్ట.
తే, తెలివి చేజమ్ము విజ్ఞాన ! దృష్టీ యగును
ఛభ(దమగు జ్జ ప్రిలోం గల |! భావపరము
నిర్షుణాకారమై యొప్పు ! నిజము" గనుము
"తెలియ సీవౌదు మేటిప్‌ ! యిలను వేమ.
వేదాంత పరిజ్ఞానాన్ని విపులీక రించాడు యోగి.

24834

2435

24836

248'7

వేమన పద్యములు 427

తే. తెలివి నందెకు గురుసండ్ఞ | లేటంబడల
నిందు నందును బరిపూర్ణ | మేరుపడుటఈ
బరమ సుఖమందం గోరును | భవ్య యోగి

మాయ జిక్క.ండు తీక్కండు |! మహిమ వేము. 2488
మాయల బడనివా జే మంచియోగి జ

ఆ, తెలివి నిలిపి చూడు | దీకించునా కళల్‌
కళ లుడుపక మాడు | కలుగు బయలు
బయలునంటి చూడు | (బహ 0బుయ గాంచెదు [వి॥ 2489
ము క్షపద(గ్ర స్థముతో ము క్రి ఫౌధమునకు సోపానము శేర్చరచి
సూటి గా చెప్పాడు
ఆ, తెలివి నొందలేక ! తిరమునుం బడయక
తిరుగు సదరు | దేహి జగతి

దిరుగ నేల ? కరం | దెలియండయ్య జ్ఞాని Fay] 94140
- ఆదాని జానమారమును ఇలినికొనుట కషమ..
తా ఠా ౧ ర

ఆ. తెలివి యనంగంబజెడి | తిరమును. దెలియక.
దిరుగు నస్థిరుడగు | దేహి జగతి.

దిరుగ నేల ? ననుచు |! బెలియండే యజ్ఞాని వి! 9 141
అజ్ఞాని మంచీ చెడ్డ లాలోచింపక ఆధోేలోకములో పడును

చ. తెలిసిన మూర రావణుడు | ధీరజనంబుల శై వడి నర
న్యలచియె “తెచ్చు వీతకయి | బాంధవ కోటులతోడజచ్చె దా
'దెలియంగ లేమి చేతనని | తెల్పిన లోకు. లికెంద అుండినం

చెలిసియు మవూయలోః.: బడమిం | దెల్పితి శే బగలుండు
చేమనా ! 2442

"తెలిసిన సూ స కోదాసారణగా రావణు చరిత్ర వాకొ న్నాడు
ఆ. తెలుప. చ వాడు | దేవతా భక్కు౦డు
Cs
మూటలేనివాండు ! పోటు బంటు
కాసు లేనివాడు | కడు (బ్రహ్మచారియా1వి॥ 2448

428 వేమనపద్యములు

డ్రా నీతులుపూత లై పటు మణీమయ సౌధములోన నున్న యా
నాతి సంభోగ లాలసతనంది చరించగలటి భావనా
న్నీతచర్మితుడై వెలసె వేమన యుర్విని తెల్ఫినార్చ...

ఆ. తెలుపు మాయచేసి | దిట్లం దనంబున.
దెలుపు భస్మృముగను | 'దేటపటిచు
విధముశన్న 6 బరస ! వేదియు లేదురా ! ॥వి॥
పరుసవేది లోహములను బంగారముగా మార్చును. ధురో్వోధనుని

. 2444

వదను కొండలిటి శడిరాజాల మొద్ద యున్నటు చరి తాధాగం.
యి డక ౧ చో స

ఆ. తెలుపు మాయటంచు ! చేవర యంచును
వెంట బడెడివాండ | వెతలు దీబ్బ
నెవ్యండైనం జెప్పు | నేదెన నొక్క టి
యట్టిదెల్ల నమ్మ | నగునె వేమ?

86 ౧౧
విన్న దానిని విమర్శించుకొన్న వాడే విజ్ఞాని

2445

ఆ. తెలుపువాం డెవండు? | “తెలియు వాండెవ్వండు |
గుకుబుంగునంత ! బట బయలు
లు లు
సారది భాండమందు | సూర్యుని చందయి |వి॥
అంకేటానిండిన ' (బ్రహ్మమునకు థాండస్టితనూక్యునకు అభేద వ్యవ
ఆస

2446

సాయ ను కల్పించాడు.

ఆ. లేవలు. బడ్డ వాండు చేవ తాభక్కుండు
ఈ కు లేనివాండు |! పోటు బంటు

కాను లేనివాడు |! కడు (బహ చారియా ॥వి॥ 9447

కొరత గా నున్నప్పుడు పరికిసాడన్ని యు,

ఆ. తేకువమర బుద్ధి | తెల్లముగా నిల్చి
తౌక్ర నది (ప్రణవప్పు | ధ్యాన మగును
సోకి మించువాం౭డె ! నురలోకమును బొందు ॥వ॥

ఓం కారమును శంక లేక సాధించమన్నా డు,

2448

వేమన పద్య ము.లు

అ. తేనె తెజల జూడం | చేనెటీగ మెబుంగు
సుమరసంబు జాడ | (భమర మెజుంగు
బరమయోగి జాడ | భక్సు. డెబుంగురా ! !వి॥

సుమరసము -= పుష్పములలోనున్న తేనె; (భమరము = తుమ్మెద ;
(5

జూనులశే జాూానమబునను.
య ద ఓ

ఆ. తేవె పంచదార, ! తీయమామిడిపండుం
దిన్న గాని తీవి. |! చెలియరాదు
కన్న నింపుపుట్టు | గామిని యధరంబు ॥వి॥
అన్నిటికన్న ఆడదాని అధర సుధారసమే మిన్న యని వేమన్న
కన్న ది చెప్పాడు.

ఆ. తేనెలో మాగిన | తీయ మామిడిపండు
తినగ తినగ తీపు ! తెలియరాదు
వెలకు చిక్కూనిపండు | -వెరయోగి తినుచుండు ॥వి॥
మోక్ష ఫలమును ముముత్రువులు జ్ఞానధనముత కొందురు.

ఆ. తేలునకు నిడౌంత | తెలియ? నొండివివంబు
ఫణికి నుండు విషము | పండ్ర్హయందు
చెలివిలేనివాం[డ | చేహమెల్ల వవంబె ॥వి॥

(Cie; బద్ధెనభూ బాలు ఛావంబువా కుచు
పలుమారు జెల్పెను పరమయోగి +)
[60౧

ఆ. తేలుపిల్హకు విషము | తోక కొంజెనయుండు
పాము పిల్లకు విషము | కోజునుండు
దుష్ట. నరునకు విషము | దేవా మాద్యంతంబు ॥వి॥
నకిలీకవి యెవరో మక్కి-కి మక్కి. గా మార్చి వేమనకు చేర్చాడు.

అ. తొడల మెబుపుం | జూడ దొడ్డచనులం జూడ
వగలుంజూడ దాని | వన్నెంజూడ

విటుండు నిలుచునెట్టు | విరహాన్ని. జొరకయె ॥వి॥
విరహము పల విధముల వివరించెను.

429

2449

2450

24351

2452

౨55

2454

430 వేమ్వనపదనీములు

ఆ. తొత్తు శెత్తెకాని | దొరసాని గాబోదు
అడంచు టింతె దాని |! శై నగుణము
మిత్తికూళ్ళ దొంగ | మేలెట్లు నేర్చురా ! ॥వి॥
కక్యూ_- ర్షికవి భావచార్యము చేసినట్టు నీచవోరుని ఉదహ
రిం చెను.
ఆం తహొత్తుతోడం బొందు |! దోనంబు దోషంబు
లంజెతోడం బొందు | లజ్జ చెడును
జారతోడ బొందు ! వావునకే యస ॥వి॥
తొత్తు = దానీది; లంజె = వెలయాలి; జార = వ్యభిచారి
ఆ, తొత్తుతోడం బొందు | తొజ్హ “"పెసలమూట
ముచ్చుతోడి పొందు | తెచ్చు నింద.
దలవరిదగు పొందు | తలతోనె తీజురా ! [వి

తొత్తి = చినిగిన; శ్రీల కూట ఫలితములు చిత్రించాడు చ్విత్రముగ.

క. తొమ్మది (క్రంతల తితికి
నిమ్మగు సొమ్ముులును గులము | నేంటికి. జెపుమా!
నమ్మకు చేహము నా దని .
నెమ్మది (బహ్నమును దెలియు | నే నని వేమా!
నవర౦[ధ్రములు ఏ కండ్లు 2, ముక్కులు 2, చెవులు 2, నోరు 1,
ewe 1, గుదము,
ర్‌ తొమ్మిదికి జం తినని
నమ్మి శివుని. దలంపలేక |! నశియింపంగా
నిమ్మ హా గృ(థచయంబులు
సమ్మతిగా నిన్ను. దినును ! జక్క వేమా!
నవద్వారముల కొంపను నమ్మవద్దని యోగి వేమన ఉప దేశము.
ఆ, తొమ్మిది రం|ఛాల తొలుబొమ్మకు లోన
చొక్కపు చోరులు | చోద్య మరయ
* జ్ఞానరత్న ముల | హరించగోరుచు నుందు ॥వి॥
యతితేప్పు; చోరులు = షడ్డుణములు ; రత్నము = జ్ఞానము.

2455

2455

2457

2458

2459

2460

వేమనపద్యములు 481

న తొమ్మిది వాకిళ్ళు | తొలుతనే శ్రిశువున

కేర్పడియుండెడి | నెనయం జూడ?

జెవులుళ గన్నులు, ముక్కు-6 |! జెలణప నోటును, మతే
గుదమును, గుహ్యాంబు | గూడ జేర్చి

యందు తొ 'మ్మిదితూటు | లమరి యొప్పారంగా
నాధారముల టాటు | నాన చేసి

భేదంబు లేక యె | పెరిగెడి చేహాంబు
పది వాయువుల తోడ | విదితములుగ

నిన్ని కల్పించి చేహాగ్ని |! చెనయణేసి
తన్ను మజవీంచి లోకంబు | తగులం గలిపి
వాడు మరిగియు నానక | వరుసగాను
బుట్టంజేసెను గాదె యీ ! పుడమి వేమ. 2461
మౌనవుని అవయవ నిర్మాణమును, వేదాంతపరిఫాషలో విపులం గా
వివరించాడు యోగి వేమన
అ. తొొజణ్ణిమానిలోని | తొజటి జీవుల నెల్ల
మొల్లలేక చంపు | ముదముతోడ
నగ్ని లేనిమంట ! యదియేమి చోడ్యమెోా ? ॥వి॥ 2469
మొల్ల == ఆయుధము; తొజుటిజీవులు = అజ్ఞానులు ; తొత్డ
మాను = శరీరము;
ఆ, తొట్తిలోది చిలుకలు | దొరకొని కూయంగ
అందులోని దొక-టి |! యాది వెదకు
ఆది వెదకి చిలుక |! యాయెపో(బహ శ్రంబు ॥వి॥ 2468
శరీరములోనున్న పంచవాయువులలో ధనంజయ వాయువు (బహ్మాను
శోధించును.
ఆ. తొొత్తి వాని మిగుల! దూలి దీవింపకు
వెజ్టివాని మాట |! వినగయబోకు

వెటీకుక్క-(బటి | వేటాడవచ్చునా ? ॥వఏ॥ 2464
లి ల.
పనికిమాలిన వాళ్ళతో పరివోసములు తగవు.

4832 వేమన పద్య ములు
ఆ. తోెత్తి వాని మిగుల ! తొందర బెట్టకు
వెరివానిమాట | వినయగరాను

వెర్రికుక్క బట్టి ' వేబాడవచ్చునా ! ॥వి॥

2465
చెపద్య భావమే మార్పుల తో ఇంకు కూర్చబడినది.

తే. తలి చేసినపాపంబు ! తొలణప కొట
పుట్టి చచ్చి తికగియును | బుట్లి పుట్టి
గురుని. జేరియువేడి తాం | గొల్వవ లెను
విమలగుణరాజ? | యోగీంద్ర వేమనార్య ! వి॥ 2466
“ పూర్వక ర్మానుఫలిత మే పొ సగుజన్ని ?)
తే, తొల్లి జేసినపాపంబు | తొల(గుకొజే
పుట్టిచచ్చి తిరిగియును | పుటి పుటి
గురునింజేరియు వేడి తాం | గొల్వవ లెను
"వేటు మార్గములే దెట్టు ) | ఎవెదకవేవు. 9467

““ పూర్వ పాపమే యీజన్నను వొందించినదిగా వేమన వాక |=
ఆ. తోకగలుసువానిం | దొకరి గొంతులునగోపి
మేక జీవములను |! మెడలు విజచి

కడమ జీవములను | గాల్బీయు, దినెదరు ॥వి॥

ద 5 _ 9 అ
aes యా గాడి దీ రుల చొ జీఐవపాంస చేయు చి తాలు చితి౨
చాడు (ేమ్షుడు.

2468

ఆ. తోకలేని యెలుక | తోలులేని పండు
చప్పరిస్తున్న ది | (తిప్పి (తిప్పి

యోమాట తప్పైతె |! నేయాన చూడరా! ॥వి ॥ 2469
చమతా,_

రంగా వేదాంత ఫలాన్ని సుజ్ఞానుల క 0దిం చాడు.
ఆ. తోటకూరకైన | దొగ్గలి కై నను
తవ్రటి కుడుము శె న | దవిటికె న
a cae
గావ్వములను జెపూ | ప్ర నప
ములను జెప్పు ఘను లెల్ల ధనపరుల్‌ ॥వి॥

2470
కుకవ్రల కక్కు రి కూతలను నికరముగా (పక టింగాడ్డు.

టా

ఆతా అ నావా. దావానలం మాక అటవాన్తాన్తోతు

వేమన పద్యములు

ఆ. తోటకూరతై న | దొగ్గల్నికెనను
తవుటి కుడుముకై నం | దవుటికై నం
గావ్యములను జిప్పు |! గాండ్యాలు ఘునమైరి 1వి॥
గాండ్యాలు == పనికిమాలు కవులు.

ఆ. తోలు కడుపులోన | దొడ్డవాండుండంగ
రాతిగుళ్ళ నేల | రాశింబోయ ?
రాయి దేవుడై న |! రాసులు (మింగదా! !వి!
వి[గవోరాధనను నిగ్రహించమని నీటుగా చెప్పేడు.
ఆ. తోలుఫఘటము లోన | దొలగక యున్నప్పా
డాలుమగలు. (బీతి | నలరుచుందు
జీవి ఘటము.విడువ6 ! జిక్కూ-డిపోవురా ! ॥వి॥
_పాణ మున్న ంకవరశ్తే భా ర్యాభ ర్హలు అదిపో తే యేదీ లేదు.
ఆ, తోలుతి త్తిలోనం దొలుతం | బుట్టిన తాను
వెనుక చెలియవలయు ! వివర మరసి

వెనుక దెలియలేమి | వెజ్తియె చెడిపోవు ॥వి॥
వెనుకా ముందు ఆలోచించినవా జే చేదాంతు(డు.

ర, తోలుతి త్తిలోనం | దొలుతం బుట్రనవాని
వెదకి తెేలియవలయు | వివరముగను

వెదకి తెలియ లేక! వెల్టులై. చాడిపో3 ? 1వి॥
పదముల మార్పులే, భావమే ఇట పరిస్సుట మగుచున్నది.

ఆ. తోలున కెట్తి | తోనసినంతటి లోన
కామంబు పైనుంచి | [కింద దిగును

* (క్రింద దిగినంతేట్లొ ! కళదిగిపో నరుకు 1వి॥
జయతితేప్పు; త్రీ పురుష సంయోగము శిళోత్ప త్రికి మూల
మన్నాడు.

మ. భునుండై వేమన సర్వళాశ్ర్రృముల తా గాలించి |కోడీకరిం
చిన ఛానంబును సర్య్వమానవులకున్‌ (శ్రీమించగా చెల్పె ని
త్య నవీనామల వేద భాష్యముల తో త త్ర్వంబు జోడించి భూ
మిని 'లేరెవ్యరు వేమనార్యు సముల న్మేలంబు గల్లించుచున్‌ |

ర్‌

488

2471

2472

247 8

247 4

2475

2746

434 | వేమన పద్యములు

(“లి కారో లీనరాహిత్యం “౫? కారో గమ్య వర్ణితం తహ
మయ మసంగ త్వా త్తల్లింగం పరమశివః “ లింగం లీనం గమ్యం .
నవిద్యలే ?” (ఉత్పత్తి)

లింగమున గా ఈళ్వరుని జేర్చునది,

ద
అ. దగ్గజున్నవాండు | దట్టుండు దక్షుడు
ఎడము పడినవా(డు | దుడుకు గడును
అనుసరించువారి |! కయ్యెడు. గార్యముల్‌ ॥వి॥ 2477
ఇది తం(డీ కుమారుల సంబంధ కుటుంబ విషయము,
ఆ. దనియు కిండమునను | దగిలిన మనుజుండు
పుట్టలేయ వాడు | పుడమిలోన

నట్టి పుట్టుకం గన | నవనిలో లేనయా! 1వి॥ 2478
గర్భగోళయున అడ్డుతిరిగిన పిం.శమువలన _ తల్లికిగాని పిల్లకు గాని

గండము తప్పును,
తే. దర్పణంబునం దనరాఫు | తగిలినట్టు
నేర్పుగలిగిన మదిలోన | నీదురూప
మర్ప్చణంబుగ నెబుకలో |! నడందిచూడ

నోర్పు కలవాండె నేర్చు తా | నొనర వేమ! 2479
ఆద్దములో నీనవలె ఆత్నలోే పరమాత్మ చూడుము.

ఆ. దర్శనంబులందు ! ధర పషణ్శాతములందు
వర్ణ మా(శ్రమమును | వదల ెపుడు
దిరుగుచున్న వాడు |! ధరలోన నజ్ఞాని ॥వి॥ 2480
సర్వ సమ్మకే మతము నా శయించమని వేమన మతము.
ఆ. దరుచు చదువు చదువ | తీర్క_వాదమె కాని
దివ్యజ్ఞానమునకు | "లేటపడదు

వీసిరివాయుపురుగు ! పగిదిని చెడిపోవు ॥వి॥ 2481
పీసిరివాయు పురుగు = పట్టుపురుగు; చదువు తేర్క_వాదమునశ్తేగాని
జ్ఞానమునకు గాదు.

వేమన పద్యములు

485
ఆ. దళముకొని యొకపు | దారిద్య మేర్చడ
గరి
హీనకార్యములు స |! హించి చేయు
బరువుమాయు నింతె | ఫలమస్సై చిక్కదు ॥వి॥ 2482
దరి.దములో మనిషి యేపనె నా ఆదాయముకోసము చేసాడు.
ఆ. దశ గలారినెల్లం దమ | బంధువు లటం(డు
దశయు లేమి నెంతు | తక్కువగను
దశ యునంగను దశ | ధన మొప్తుటొక్క_శు ॥వి॥ 2488
డబ్బుం కే మావారు, అది లేనప్పుడు చెవారుగా భావింతురు,

తే, దశమంగళ గృహాను | దాగి నిలిచిన శివుని
*పట్ల లేక పోయిరి | పెద్ద లెల్ల
పిరికి జీవుల కెల్ల | దొరకునా! యాళివుయడ వి! 2484
ఊ*యతిపోయినది; హృదయ కుహరములోనున్న యీశునిం జూడ
మన్నాడు,

లే, దశమి యీకాదళి యని | (వతీముల. బూని

ముదుకు దినకున్న దుర్గుణ |! మది యడ+ం-గునె

పుట్టపై - గొట్ట నురగంబు ! గిట్రబోదు

తీశెటుంగని మాథ్యమి | తెజలె వేమ ! 2485
వకాశ్యము = wR భుజగము == పాము; ఏకాదశి (వతేము

చేయు వాకు దశమి ఒకపూట, ఏ కావళి పూర్తిగాను ఊపవనీంచి ద్వాదశిని
పారణము చేముదురు దానిని వేమన వ

ఆ. దశయనంగ మెండు | ధనముంటయే యం(డు ?
కూడు న్నిదలేక ! కుందుకు కద

రాలనుండబోవ | చాససగా చేకించు
ధనము నెంచు బట్టి |! తలయో వేమ, | : 2486
దశను డబ్బను వాదాన్ని కావన్నాడు వేమన
ఆ. దశరధుండు రామ | ధరణిళుం_బట్టంబు
గట్టంబేయం దలపం | గై జడలు

తలంపు మనదిగాని [దైవిక మదివేజె ॥వి॥ 2487
దైవమే దళ.

486 వేమనపద్యములు

కం. దశ వాయున్రల నొసంగియు
వశుడై: తా నున్నయట్టి | “ భవునెజుగవె యో
పళువా ! *”” యని యము. డనగ వి
వకుండవు మున్నగుదు పీలు ! వడిగను వేనూ! 2488
వ దళ విధ వాయువులు :

1 (పాణవాయును. 2 అవాన, లి ధ్యాన, 4 నమాన, ర్‌ ఆదాన, 6 నాగ,
7 కూర్మ, రి కృకుర, 9 జేవద త్త, 10 ధనంజయ వాయువులూ ; ఇవిగాక,
11 జై రంభ, 12 ముఖ్య, 13 అంతర్యామి, 14 _పభంజన వాయువులును 6 గలవ్ర,

మూలాధారము నుండి “ ఓం” అని జెడలినది చక్రమందు “ఆం”? అని
తాకి “సం”? ఆని ఇడా పీింగళులలోగా కపాలమును ముట్టి అక్కా_డ్‌నుండి
ముక్కు. మార్గము గా వెడలి 12 ఆంగుళములు (పమాణముె కివచ్చి క అంగుళములు
లయమయి రీ అం] మరల లోపలికి పోవును. ఆధారచకమున 600, స్వాధిష్టాన
మున 600, మణివూరకమున 600, అనాహాతమున 600, విశుద్దమున 1000, ఆజ్ఞా
చృకమన 1000, సహ్యసారమున 1000, ఇట్లు 21,600 శ్యాసములు దినము
ఒక్క-టికి నడచును. నిమిషమునకు 15 శ్వాసలు, హోరకు 900 శ్వాసలు,

వ వాం౦ంసన వివరము:

1 * వా కారము, 2 బిందువు, శి “ సన?) కారము, ఇవే నాదు, బిందు,
కళలునూ, సోమ, నూర్య, అగ్నిమండలములునూ పురుష, పుత్ర, త్రి (పవావాము
లునూ శుక్ష', మిళ, ర క్షములని చెప్పబడినది,

ఆ. దళము కొని యొకు దారిద్ర్య మేర్చడ
హీనకార్యములు స | హించి చేయు
బరువు మాయునింతె | ఫలమింత చిక్కదు ॥వి॥ 2189
దళముకొని = శేకెత్తి; చారి ధ్యా మున నికృష్టపనులు చేయించును ,

ఆ. దక్షు యాగ మెణుయగగుం |! దమ (బదుకెల్లను
ప్‌గ్ర విను డపుడె |! పాఖజెంగాచె
శివుని నిందం జేయ సిగేది | ద్విజులకు ॥వి॥ 2490
శివనింద విష్ణునిగూడా లొాంగదీసెను (వీరభ్యద విజయము)
కం దాంచిన తనువల వలచును
దను వలువక యున్న దన్ను !'చా వలవడినన్‌

వేమన పద్యములు 437

దనరు పటాటోపంబులు
తనమాయలు పనికిరావు ! ధరలోవేమా ! 2491

ఆటవెలది హావభావాలవ లె అయోమయం గానే యున్న దీ పద్యము,

ఆ. దాచిన ధనమునకు |! చానును గొడుకులు
వాంఛపడుకు కాని | వట్టి భమలు
భాగ్యహీనునకును | ఫలము లభించునా ? 1వి॥ 2492
భాగ్యహీనులకు భాగ్యము చిక్కదు.

ఆ. దాత గానివాని |! దజఅచుగా వేడిన
వాండు చాతయగునె? | వసుధలోన
నవురు దర్భయానె? | యబ్టలోముంచిన Id 24983
అవురు = అవిరిగడ్డి; తక్కు_వవానిని ఏమిచేసినా ఎక్కువ కాడు (నీతి)

ఆ. దాత యమెనవా(డు |! తానె మున్ని చెడి
గానివాం డొసయసనె | కానియెన
జలము దప్పి తీర్చు | మల మెట్టుతీర్చు రా t nD 9494

మలము = మూ(తేము,
ఎందుకు ఉపయోగపడునో ఉానినందుశే ఉపయోగించవలెను.

ఆ. చాత లీని కొంప | దయ్యాల పెనువాండ
ఏతిచేనిమాట | రాతివేట
వీతిలేని లంజె | ఘాతేకియె తోంయ 1వి॥ 2495
వేమనసూ క్తి నధారము యీపద్యములో జూలు వారుచున్నది. (నీతి)

ఆ. దాన భర్శములకు | దగు జేపు జేపని
కాల లయము సేయు ! కష్టజను(డు
తా నిశేమి యానొ? | తన (బదు కేమానొ)
మాయం బెలియలేండు | మహిని వేము. 2496

చేయగల పనికి రేపనుట బాద _స్టము,

438 వేమనపద్యములు

ఆ. చానధర్మములను | డా జేసి పుట్టమిం
గర్శగ తిని యముడు | కష్టపజణచు (6
గర్మ ధర్మములను | గడవీడ(బహ్మంబు ॥వ॥
కర్మ, ధర్మములను ఏడీనవా డే (బ్రహ్మము.

ఆ. దాను ధర్మములను |! దయయు, సత్యము, స్‌ల్రి ,
వినయ, ధైర్య, ధుర్య | వితరణములు

రాజు పాలింటికిని |! రాజయోగంబులు |॥వి॥
రాజా లాచరింపవలనీన రమ్యమగు గుణములు చెప్పెను రెడ్డి రొజూ.

ఆ. దాన మడుగువా(డు ! ధరలోన నభముండు
దాన మకుగ నతండు దై వ సముడు
చాన మోనివాయడయ | ధన్వుండు గాడయయా ! |వి॥

ఆడుగుట, అడుగకుండుట, యీయకుండుట , విటినుద్ధాటించా కు,

ఆ. చాన మమరంజేయ |! దరి. 'జేర్చు నయ్యది
మనమె నమె నేని | మాయముంచు

జ్ఞానకలిక నమ (శ్ర | జంపురా! వై రుల ॥వి॥
వన మౌ నించినవారికి శ తువు లుండరు,

ఆ. చాన మమర చేసి ! దరింజేరు నొకవంక
మనము నరిసి విదప ! మాయ పీకు
జ్ఞానకణక నమ శ! జంపును వీరుల ॥వి॥

జ్ఞాన క ణిక = దివ్యజ్యోతి.

ఆ. దాన మరసి. జేయు | దాత దగ్గజం జేరి
వక భాషణములు ! వలుకు మొజకు

చందన తేరువందు |! సర్ప మున్నట్లయా ! [వి॥

చందన గరువు = మంచిగ ౦ధపు చెట్టు; ఉపమానోప మే యములు
త లలో నున్నవి.

కం. దానము చేతుల కగునను
జ్ఞానంబును నేజుగనెల ? |! ఘనతరముగ చా

2497

2498

2499

2500)

2501

2502

వేమనపద్యములు

దానమె తమ తత్పద మని
మానవు లెంచంగవలయు ! మహిలో వేమా!
తత్సదము = మ స. దానమన్నిటికన్న మిన్న.
ఆ. దానములను జేయ । ధర చేతులాడక
బవు ధనంబు గూర్చి | పాతిపెట్టి
తుదను దండుగనిడి ! మొదలుగా చెడు నరుండు !వి॥

దానము చేయని వాని ధనము దంశుగుంకే మొదలుగా = మూల Ee

ముతో సవ;

ఆ దానములను జేసిం | దరిజేరు నొక్రవంక
మాన మొకటి నమ్మ | మాయం దగులు
జ్ఞానమరసి నమ్మి | గడ తేర్చు వై రుల ॥వి॥

దాన, మాన, క్‌ చ. కార (త్రయములయొక తారత మ్యా
లను చెప్పెను,

ఆ. దానములను జేసి | ధర కీర్తి. జెందంగ
బవాుధనము లొసలియు | ఛ క్రి లేమి
దుదను జెను నరుండు ! మది గ డగండ్లచే ID

కడగండ్లు = ఎక్కు వక ప్ల ము; భ కి లేనివానికి బాధలే ?

ఆ. దానములను నన్న ! దానమే దొడ్డది
గానములను సామ (| గాన మెచ్చు
ధ్యానములను శివుని | ధ్యానమే (శేమ్టంబు I)

ఆ. దాన మొసంగుకన్న | చేనంబు మణీ హెచ్చు
చేన మొనరు కొన్న |! చెలివి హెచ్చు
శెలివికన్న_ నాస ! చెగవేసినది హెచ్చు ॥వి॥

ము క్షపద(గ స్తమున మోదమిచ్చిన ఆటశెలదిలో ము కక ౦ఠము గా
ము క్షిమౌర్గమును చెప్పెను,

ఆ. దాని ధనమునకు. ! దానును కొడుకును
వాంఛయడుకైు | కాని వట్టి (భ్రమలు
భాగ్యహీనునకును | ఫలము లభించునా ? 1వి॥

లభ్యముగాని ధనము లభించు కట్లు ?

439

2508

23504

2505

2506

2507

2509

440 వేమన పద్యములు

కం దాపున నున్నది యద్దము
రూపున నీరూపు. జూచి ! రూఢిగం గని యా
పాపకు లోనగు చూపునం
(బాపై శివుయండు. గనుము | పనుపడి వేమా!
ఇది దర్పయోగమంటూారు, దీనిని మనకవి వాడాడు,
ఆ. చార బందిగంబు ! తనయులు సంకెల
ల్బంధువర్ల మెల్ల | (బవారిగోడ
మోహ మెజుంగగలేండు | మొక్క లి కాాడయా ! ॥వి॥

మొక్క-లి కాడు = మోహములో మునిగిన వాడు, యూ ఢా త్భు ల
మోూహముళో మునిగిపోవ్రకురు.

క దారా పు తాదులతొ
కూరిమి. ుసూడంగ నేమి? | కుదురగు మనసున్‌
వేకపడలో నిల్చినచో
సారంబుగ ముక్తిం గల్లు ! సద్దుణ వేమా |
సంసారములో చిక్క_నివాడు జానో త్రము(డు,
ఆ. దాస తను నెటులరకం. ! చాను లెట్లగుదురు
వైవ్లవం బెజులక ! వై వ్లవులటు;
మనుచు గాలుపులను ! మరింబడనెలవా ! ॥వి॥
చకాంకితములు వక మార్గానిశే ?
గీ. దాసరివలెం గావచ్చును ! వేషమునను
జంగముగ నుండగావన్ను | నంగ దప్పీ
పరగ పది వేలకై నను | (బౌహ్మణుండు
విశగమందున కాబో౭డు | వినురవేమ.
ఆక వజైవ్షవ భక్తుల చేపాలు వేయవచ్చును గాని (బ్రహ్మజ్ఞానము గల
(దాహ్మణుడు గానేరయు. క
ఆ, దాసరట్టుల గావచ్చు |! వేవమునను
జంగముగ నుండగావచ్చు |! లిం మేసి

2510

2511

2512

2513

2514

వేమన పద్యములు 449

ధర్శవ_రులు సజ్జను | ల్హర్శ మెటింగి
దేవుడే నారి రశ్నీంచు |! దివిరి "వేమ. 2560
ఆందరూ మానవులే ! మౌధవునిబిడ్డలే ? అప్ప = బాబూ (కన్నడము)
ఆ. చేవపూజలందు | చేవాలయముల దు
దేవుడంటు చెప్పి | తెరువు జూపె
తెలియ విశ్వమెల్ల | చేవాది బేవుండు 1వి! 2561
“ శా, విశ్వాతీతుండు వేద వేద్యుండయి నిర్వీర్య(ప్రతాపోన్న తిన్‌
శళ్వద్భక్తుల రక్షజేయు సతమున్‌ సానందుడై దాపుతో ”)
ఆ. చేవపూజ సేయ | దివ్యభోగము గల్లు
తత్త మెటీగానేని |! చై వసముండె ?
యేమిలేని వరన | శేగతి లేదురా! 1వి॥ 2562
పూజచేయనివా డభాజనుండు.
ఆ. చేవ భూములందు |! చేవాలయములందు
"దేవు. డనుచు (మొక్కి. ! సేవణేసి
తెలియ విశ్వకర 2| దేవాది దేవుడ ॥వి॥ 25638
విశ్వకర్మ విశ్వవినుతుడు.
ఆ. చేవళములలోను | దిర్ధంబు లందును
మూల మెజుగకున్న | ము క్రి లేదు
ఆత మూల మెజుంగ | డది యెట్లు తెలియురా! ॥వి॥ 2564
ఆబ్బఘయూాల మెరిగి ఆనంప పడుడు,
ఆ. 'చేవుండనంగ వెజు | దేశ మందున్నాండె)
"దేవ్రుండనలం దనదు | చేహమువయి
వాహనంబు నెక్కి. వడిం! గదలును జూడ ॥వ॥ 25 ఏర్‌
దివ్యజ్ఞాన ముంకే దేహములో దేవుని దిట్ట గా జూడవచ్చును.
తే, చేశ చేశము శ్రి దిరుగుట | తిండి కొజు'కె
పూని వేషము వేయుట |! పొటకొలణే
మననునందు గుజిగాంచిన | మరిగి, తిరిగి
పుట్టకుండెడి పదవిని | బూను వేమ. 2566
పొట్టకోసం బూటకము పూనవద్ద న్నాడు.
ర్‌

450 వేమనపదగీములు

ఆ, చేశ దేశములను |! దిరుగంగం దిరుగంగ
నాత్శయందు ధ్యాన ! మంటుకొనునె !
కాసులకును దిరుగం ! గలుగునా మోక్షయు ? ॥వి॥

(దిమ్మరి తనము 'ేబెత్వమునకు మూలము ; కాసులు = బంగాగము,

ఆ. చేశ నామము వేరె |! చేశంబు లొక్క_#ు
గుళ్ళనామము వేరె |! గుడియు నొక
'దెవనామము వేరె |! దైవంబు ఒక్క-శు [వి॥

అన్నియూ ఒక్క_ే !

ఆ. చేశ వేషములను | తేటనేయంగ చేవు
డాత గ్రలోన నుండు | నణలగి పెనంగి
వేస మరసిచూడ | (గాసంబు కొజుకయా ! ॥వి॥

66 వెపాలు వేయుట __గాసముకొరళశ్తే )*

ఆ. దేవాగుణము లెల్ల | బెలిసిన శివయోగి
మోహమందు. దగిలి | మోసపో(డు
ఇ్రం[దజాలకుండె ! కొందును జికునా ! ॥వి॥
శివయోగి యేచిక్కు_నకూ చిక్క_డు.

ఆ, చేహనామము వేణ | దేహంబు ఒక్కొ కు
చేవావర్లము వేత చేహ | ముక్రశే
జన్న్మ(కతువులు వేజ | జన్నంబు ఒక్క 1వి॥
పదముల మార్పుతో భావముల కూర్చుతో చెప్పాడు.

నీ చేవాం బనిత్వంబు | దహీ నిత్యంబని

చేహేందియాదుల( | దీ వగతిని
మోహాంబు లెల్లను | మొదటికి వర్ణించి
యాపరమాత్నతో | నై క్యమంది
చి త్రశాంతిని బొంది | చిన్నాత్రము వినా
నిరంతంబు. జూడక | యెప్పటికిని
సర్వ మాత్న యటంచు | సత్యంబుగా జూచు
వాశె తత్వజ్ఞులు | వనుధలోన

విగ్‌ 67

2568

2569

25 70

2571

వేమనపద్యములు 451

సట్ట వారల మర్శంబు | లరయుటకును
హారి హర (బహ్బలకునై న | నలవిగా ద
టంచు శౌ స్ప్రంబు లెల్ల ని | టని వచింప(
దెలిసి చెప్పెను వేమన | చేశికుండు 2572
జీళికుండు = విజ్ఞానగురువు ;
“ మాయాతు (పకృతిం విద్యా న్మాయి నస్తు మేళ్వరం
తశ్యావయవ భూ తైస్తు వ్యాప్తం సర్వమిదం జగత్‌ ?)
మృత్యుంజయుండగు పరమేళ్వరుండు యోగీశ్షరుడని తెలియవలయును.

కం. చేహ (భమములు వీడక
సాహాసమున ముకి 6 బొంద | శక్షంబగునా !
మోహంబులెల్ల దీజిన
బాహాటముగా నతండె ! పరుండగు వేమా | 2578

దేవ్యాథాంతులు దీరిన వెనుక తన ఆనందమును అంతమయ్యునని దేహీ
తుదిని మోక్షము గోరును,

ఆ. చేహ భావమెల్లం ! బెలియంగం జూచిన
నఖిల "పాయములకు ! నాలయంబు

పరసతి గమనంబు | (పత్యతు నాశంబు ॥వి॥ 2574
పరసతీ సంగమము (పొణసంకటము గల్లించును.

అ. చేహమందు వెలయ | వేజంబు పరమాత్శ
కాయమంద యుండు | కార్య మెల్ల

నంచిచూడ లోక |! మేది వేశే కాదు ॥వి॥ 2575
సర్వమూ నీదిగా భావించి సర్వేళ్ళరుని భజించుము,

ఆ. చేహ మాత్చరూపు. చేట తెల్లము. జేసి
యవలి చూపుం జూఫు |! నతండె గురువు
(భ్రమరము తనరూపు | (క్రిముల కిచ్చినరీతి ॥వి॥ 2576
(భమర కీట న్యాయము = తుమ్మెద తోటకూరపురుగును తన గూటి
యందు పెట్టి “యం కార)” ధ్వనిచేసి చుట్టూ తిరిగి దాన్ని తనవలె
జేసుకొనును.

452 వేమనపద్యములు

తే, చేవా మాళ్ళలు వేర్వేరు | చెలియలేక
మోవామునం జిక్కి బు | ముకుగుుల ?
సావాసంబున గురుభక్తి | నలుపవ లెను
విమలగుణరాజ ! యోగీం్మద' | వేమనార్య ! 2577
ఆత్మా, చేవామును ఇలియక ్హమాహములో పడుట మా రసల
తే. చేహ మాత్సలు వేజని | తెలియలేక
మూావామున( జిక్కి గాధలో |! మునుగు ల ?
సావాసంబున గురుభ క్షి |! సలువవలెను
వివరమాతండు అతెలిపెడి | వేగవేవు. 2578
గురుభ క్రి వలన గుగునఖిమానము పొందును.
క. చేవాము లెస్పగ నుండిన
పోనాణ తతంబులన్ని | పొందుగల చెలియుం
చదేవాము బడలిక. బడినను
పోవాణ తత్వములు వచ్చి ! పొందవు వేమా! 2579
(6 ఓం)? మి ల్యే కామరం (బవ్మా ఓం కార (పభవో వేదః
ఓం కారము జపించు వాచే ధన్యులు
ఆ. చేహ మూలమందు |! చేహి చేను డటంచు
చెలిసియున్న బుధులు | తీర్థ యాత్ర
లరయం బోరు జగతి | నాత తౌమై యున్కి_ ॥వి॥ 2580
చేవుడు దేహములో నున్నాడని జెలినీన తీర్థయా[త్రలతో పనిలేదు.

తే జేవాశక్రియు లేనట్టి | దీనునకును
జక్క-గా బోధచేసెడి |! చతురుండుగను
నిక్క-ము? విశ్ళకర్శ తా | సీటు మెజటీయ

రామయాఖ్యను విలసిల్లె | రహిని వేమ.

2581
తేన గురువగు ఆభిరామయ్యను గూర్చి చెప్పెను,

ఆ. చేహసంకటమ్ము తే | దేరకాండ్రయ్యు
మోహాదృష్టీ ఏడి |! మూాలమెతణిణగి

వేమనపద్యములు 458

యూహపహా యొక టిపన్ని |! యుల్హ్లంబుసాధించి

న్నే హమెబుగ యాగ | సిదివేమ. | 9582
“ తధా సర్వగతో దేహి చేహామధ్యే వ్యవస్తి తః
మ కాగా చేవో మనో మధ్యే వ్యవస్తితే 8 0)

పరమాత్మను గూర్చి చింతింపుము,

క, ేహాభిమాన ముండగ
మోూోహాదులు జన నవారి |! ముంచును కలగా
నీహారి విషయ భావన
కరూహోదులుబోను మేలు |! కొన్నను వేమా! 2585
నిదా ముదితు(ండవ్ర గాక నెర వెరుంగుము,

క. దేహాభిమాన ముండగ
మోహానులు విడుచునెట్లు ? | మునులకునై న
న్సాహసమున నది నిడువనేె
ఈ సశ హ్రాం?) ముని యెజుగవచ్చు | సుమ్బ్మో "వేవూ ! 2584

“సోవాం””ను నమ్మి డేవావాసనన ను తెగగొట్ట మన్నాడు.
ఖ్‌

కం. దేహికి చేహమె యిల్లని
మోహము చేతను గుబుద్ది |! మురియుచు నుండుం
చేహియు దేహము .నంటని
పోవహాణయగు బట్టబయలు | పొందు” వేమా! 2555

పోవాణ = కూర్చులు , చేర్పులు.
రీ దేనా మిలంటని దెవ్వత్వమును పొందమన్నాకు,

కం. దేహీయు జ్ఞానానలమున
దాహాంబై “జేవామల్ల | దల్లడ పడణా
"దేహములో. | బొార్గాడుచు
మోహము విడ శివునిజూాడు | ముక్తికి వేమా! 2586
అనలము = అగ్ని ; మోహ కాషములను జానానలముచే దహింప
ల వ
జేయ మన్నాడు.

454 వేమనపద్యములు

ఆ. దైవ కంటకుండు | ధనముచే గర్వించి
సకల సంపదలను | చాల దనిసి
కడకు తాను మేలు ! గానక చెడిపోవు ॥వి॥
దై వదూషణ తన్ను భ్రస్టుని. జేయును,

ఆ. దెవఘటన లేక | దైవ సుజ్ఞానంబ

చేల వచ్చు ? కెంటి | కెరుక పడక
యెటుగ నెబుగువాని | శెజుకలోం గనువించు ॥వి॥

భగవంతుని దయలేక ఫల[పొ ప్లి కానేగదు.

ఆ. దై వమతుల నరులు ! తమవంటి వారని
యరసి గూఢతత | మెజుగలేరు ?
ఇ్రల్హు మూయంబడిన | నెట్లు మర, శ్ర మొజుంగ Idi

ఆంధ'కారములో నున్న వారికి అనలు తెలియదు.

ఆ. దొంగతనము వలన ! [దోహా మెంతయుండేసి
యొవ్వ రెజు కుండ | నిముడు కొన్న.
దాము చేయుపనుల. | దగులుకొనశె ముందు ॥వి॥
తొము చేసినవే తమతో వచ్చును.

ఆ. దొంగతనము, అంకు | దోరసియుండు జగతి
అంకులాడి కింత | శంక పుట్లు
రి
దొంగశెన్న శే వె। లుం గొప్పు కానట్టు ॥వి॥

శీచెలుంగు = చందమామ
జారచోరత్వాలు దూష్యముల న్నాడు.

ఆ. దొంగ తెలివిచేత | దొరకునా మోత్షంబు ?
చేతగాని పనుల |! చేయరాదు
గురుం డనంగవలదు | గుణహీనుం డనవలె 1వి॥

“అఆ, గురువు దొంగయైన కుల మెల్ల దొంగయా
మాత జారయెన కూతురు /

2587

2588

2589

2590

2591

2592

వేమన పద్యములు

ఆ.“దొంగ మంత్రములను | డొరకొనునా ము క్రి !
చేతశాని చేత | చెల్లదెపుడు
గురువటం(డె వాని | గుణహీనుం డందురు !వి॥

66 యత యత చసోయాతి తతలయం గతం))
మనస్సే విధినున్న పరిణామ మావిధమే !

ఆ. దొంగమాట లాడ |! దొరకునా మోశయబు?
చేతలాని కూత | చెల్ల దెపుడు
గ
గురువు వద్ద గాక | గుణనిధి కాబో(డు ॥వి॥
గురువువద్ద నే శిష్యుని కూతేలు $4 పరునిదగ్గర రాణింపను.

ఆ. దొంగమాట లాడ | దొరకునా మోక్షంబు?
చేతంగానికూత | చెల్ల దెపుడు
గురువుపద్దు గాదు | గుణమైన్యమదియగు ॥వి॥

పై పద్య ఫావము పదమార్చులలో వచ్చిండి ; “ప్తాన్యము = నీచము,

ఆ, దొడ్డ వాడ ననుచు | దౌరలదగ్గణి( "జేర
వాడి. జెప్పె పాప |! జాతి నరుండు
బాడీ చెప్పుంవాంయడ | సాయుజ్య ముందునా ? |వి॥

సాయుజ్యము = (బహ్మలో లీనమగుట

ఆ. దొడ్లవాండ మనుచు | (దోవ డొంకలు కట్టి
యడ్డమెన జనుల | నంటంగట్టి
దోంచుకొన్న యట్టి | దోష మెక్కడంోవు ? ॥వి॥

దారిలో ముండు వా మహాపాపము
య

ఆ. దొడ్డివాండు పెద్ద | తోడేలు నై నను
మట్టు-జూచి దాని | మర్శమెణింగి

గొడ్లు గొఖై నైనం! గొని చనవీయండు వి!
నిజమగు గురువు శిష్యుని రక్నీంచును,

కకక

2598

2594

2595

2596

2597

2598

456 వేమనపద్య ములు

ఆ. దొమ్మ 'తెసలుచేతం | దూలిన గేదెకు
వాతవేయ (బతికి |! వచ్చెనేనిం'
(చఛాతయెనుము పాలు ! రోంతన వచ్చునా! !వి॥
దొమ్మరోగము వచ్చిన ఆన్రలకూ గేదెలకు వాతిలు వేస్తారు
(రైతు విజ్ఞానము)
ఆ. దొమ్మ మాయుకొటణికు | నమ్మ వారికి వేట
లిమ స్రటంది చేమి | దొమ్మ తెవులొ !
అమ్మవారి చేర |! నందజు. దినుటకా ! ॥వి॥

అమ్మ వారి జాతర ఆందర బూతులు త్రీరుటశే.

ఆ. దొమ్మురాటవాని | దోర్చల మెల్లను
బొటకూంటికెటక |! పటినదగు
౬ ర
నదియె యోాగికవుర | నానంద మందండా! ॥పి॥

చిచానందు డగు యోగి సదానందుడగుళతా డు.

ఆ, దొమ్మరింటి నుండి | తొంగి చూచుచు రా
నెజింగినట్టి వార | లెదురు పడిన
జచ్చు నంతకంచు | నొచ్చి పాజలగంజూచు |వి॥
క దర గుడిసెల దూరిన
(ద్రిమ్మరులకు బుద్ధి తెచ్చు ! (ద్రిమ్మరిక శ్రే!)
ఆ. దొమ్మరీని లంజె | తోం గూడ దోసంబు
పాపజాతి మనసు ! పాడుచేయు
వీడు గదలిపోవ | వేండెంత మేన్సునో ॥వి॥

మావాకాంతునకు మోహిని పోవ మూర్చవచ్చును,

ఆ. దొరసాని యెవ్వతె ! | దొర కుమారుం డెవడు?
ధరణి యనలో నేమి? | కరణ మెవండు
దీనిభావము చెలిసి | జ్ఞాని కావలెన మా ! 1వి॥

(పళ్నోో త్రరములగా పద్యము(వానీ భావ_పాభవాన్ని గొనమన్నాడ..

“599

2600

2501

2602

2608

2604

వేమన పద్యములు

ఆ. దొరసాని సొంపెల్ల | దొర కుమారుం డెరుగు
దొర కుమారుని సొంపు ! ధరణియెరుగు
ధరణి సొంపెల్లను | కరణంబు యెరుగురా ! ॥వి॥

ముక్తపద్మగ సముతో = బాహుళ్యమునందలి విషయాన్ని
వివరించాడు,

ఆ. దోంపు నిచ్చువాండు | తులకించు నెజుదాత
దోంచుకొన్న వాడు | (దోహియయ్యె
(వాపు. జూపువాండు |! పరమ ఫుణ్యండయ్యె
(పాపు. జెజచువాండు 1 పళువువేవు.

తులకించు = (పకాశింము; నెజదాత్‌ సరియైన దాత ;
(పాపు ౫ ఆధారము.

ఆ. దోవగుణ మనియెడి ! దుర గతి మాయే
మోసపోయి పుట్టి | మునిగిరందు
దోవగుణము ముందు | దుస్పంగతులు వీడి
వేవభావ లుడుగ |! వెలయు వేమ.

వేష ఫాషలు లేక వెలయను న్నాడు,

ఆ వోవరాసి. బుట్ట | దోవంబు.ం దెలియక
దూవణములు సేయు |! దుష్టజనులు
నరక కూపమందు' | నాటియుండెన రయా! ॥వ॥

దూషణ పరులు, నరకకూపములో దూగుదురు,

ఆ. దోవకారి మొన | దూసరికాండై న
బగతుండైన వేద | బావ్యాండైన
వట్టిలేని వేద | వానికీదగు నీని
ధనికునకు నొసంగం | దగదు వేము.
లేనివానికి చ్చే దానమే నెజదాకి,

ఆ. దోస ముల్లు వంటి | తుర్యమందాత ను
జూచి యాసల నటు | (సుక్క-౯చేసి
వాసనను చెలిసిన | వాంజెపో ! (బహ ంబు |వి।
కనీకనుపించని పరబ్రహ్మను పట్టుము.

ర్‌రి

457

2605

2606

2607

2608

2609

2610

458 వేమనపద్యములు

ఆ. (దోవాబుద్ది నింక | దొంగజికమునను
సటలనై న సాహ | సముననై న
సంప దధికు వలన |! సాధించి ధనమును
బడుగునకు నొసంగ | బాగువేము. 2611
దొంగిలించెనా ధనము వీదవారలకు పంచుట దొడ్డతన మే !

ఆ. (దోహి యొనవాండు |! సావహాసంబున నెట్టి
న్నే హితునికినై నం | జెజటుపుం చేయు

నూహ గలిగియుండు | నోగు బాగు లనక ॥వి॥ 2612
(దోహికి సర్వవిధముల దూరముంశమని సూచించాడు సుజ్ఞాని.
ధ

క ధన దారా, పుతీమణ
మనెడిది ఘన లోకవాంఛ | యగుం దలపంగం
దను డాం చెలిసిన పుణ్యుండు
మనుజులతోం జేరడెపుడు | మహీలోవేమూ | ౨618

యాషణ[తయమును యీసడించి తన్ను తాను “తెలుసుకో మన్నాడు.

క. ధనపతి చెలి కాడయ్యును
ఎనయంగా శివుడు భిక్షు | మె తగవలసెన్‌
తనవార లెందజున్న ను ల
తనభాగ్య మెకాని లేదు | తధ్యము వేమా! 2614
ధనపతి - కుబేరుడు; ధనపతి యోాళ్ల స మితుండయినా యీళ్వ్యరనకు
భికాటన తప్పులేదు (పూర్వశాథ)
ఆ. ధన మందంబుచేత | దైవంబు నెలటుగక
కుటిల భావముంది | (కూరజనులు

మదము మించినంత | మన్నింపం బోరయా ! ॥వి 2615
భన మడాంధులు ఎచ్చటా పూజింప బడరు,

వేమన పద్యములు 459

ఆ. ధనము? గూడ బెట్టి | ధర్మంబు సేయక
యూరకుం[దు పాపు |! లూహాలేక
ధనము వెంటరాదు ! ధర గ్రంబు సేయరో ! ॥వి॥ ౨616
పోయేటప్పుడు పుచ్చువక్క_మై నా వెంటరాదు.
ఆ. ధనము చాలంగహార్భ్చి | ఘన దానధర్థుమ్ము
భానరుపకయ యిచ్చు. | దనయుల కును
'దేనెం గూర్చి యీ? 1! తెరువరులకు నీడె ॥వి॥ 2617
వేమన సవాజో కులు నీటు గా హృదయమునక' త్తి ఆబాల నోపాలానిక్షి
ఆనందము గానుండును.
ఆ. ధనము లేశ్రయున్న | థైర్యంబు చిక్కదు
థై!ర్య ముదవచదేని |! ధన మునరదు
ధనము, ్రైర్య మరయం | దగు భూమిపతులకు |వి॥ 2618
వేమన నాటికి సాయాజ్య వాదులశే ధైర్య స్థైర్య ధన మదాంధత
ఉండేది. కాని ఇప్పుడు రాజులు బూజు పట్టి (పజా( పభుత్వ ము -గా
సా(యమాజ్య వాదులను సమయించారు.
ఆ ధనములేని వేద | తండి గర్భంబున
భాణ్యపురువుం డోొక(డు | పరగ బుట్టి
బవాుళథధ నము. గూర్చి | భ(దమార్లంబునం
బరుల కుపకరించి |! (ప్రబలు వేమ. 2619
పండితపుతుండు శుంఠ గావఛ్చును. పరమశుంఠకని కుమారుడు
పండితుడు గావచ్చు.
ఆ. ధనము లేమి కులము. | 'దక్కువ పడవచ్చు
ధనముళేమి కీర్తి. | దొలగి పోవు.
ధనములేమి నుచినిం | దగంబట్రనియ్యదు
ధనములేమి ఘనత | తప్పూ వేమ. ౨6౨0
ఈఈ భవమూల మిద ౦జగత్తు 09 యీోజగత్తునకు ధనము (పానము,
ఆ. ధనములేమి గుణము | తక్కువ పడవచ్చు
ధనములేమిం గీర్హి |! తలణి పోను

460 వేమనపగ్యములు

ధనము లేమి శుచిని | దగ బట్టనియ్యదు

ధనములేమి మనత | తప్పు వేమ.

““ ధనవాన్‌ సర్వ[త పూజయేత్‌ * భాగ్యవంతుడు. (ప్రతిచోట
ఆ. ధనములేమి యనెడు ! డదావానలంబది

తన్ను. 'జెజటుచు మోతి | దాపుంబెజచు

ధనములేమి మదిని ! దలపనె పాపంబు ॥వి॥

బీదరికమును దానానలమగా చెప్పెను దానానలము = అఆరనిఅన్ని.

ఆ. ధనములేమి నుతులు |! తప్పుల నిడుదురు
ధనము లేమి? బత్ని | తాకరాదు
ధనములే మెవనికిం | దాభియే యుండదు ॥వి॥
తాళి = మంగళనూ తము, నిళ్చలత ; ధనములేమి తన్నెవరూ
చూడరు.
కం. ధన మెచ్చిన మద మెచ్చును
మదమెచ్చిన దుర్గుణమును | మానక పాచ్చుం
ధన ముడిగిన మద ముడిగియు
మద ముడుగును దుర్షుణమును | మానును వేమా!
భనము తోడిజే మదమూ దానిని తప్పిస్తే ఏమియూలేదు.
కం. ధనమా మూలము జగమున
ధనమా మూలంబు సకల | ధర్శంబులకుం
గొనమా మూలము సిరులకు
మనమా మూలంబు ముకి | మహిమకు వేమా!
యు కిక్‌ ధర్మమునకు సమ స్త Rs ధనయు మూలము.
కం. ధనలక్షీ ని జేపట్టిన
ధన మార్జింపంగవచ్చు | ధర్మము గానే
ధనహీనులకు నొసంగెడు

ధనమే మూలంబు ముక్తి ! దారికి వేమా!
వీదవాళ్ళకిచ్చిన దానమే తనము క్రికి నిదానము,

2621

26 22

2623

2624

2625

2626

వేమనపద్యములు 461

ఆ. ధన సిహీనుండ య్యు! తండి సృణ్యముచేయ
భాగ సుగున న మొకం | సకీగియగుచు
బహుళ ధనము ఇార్స్చి | భగ మార్లంబున(
బనులకీచ్చి Bee |! బుడొరయు నేను. 2627

ళో గ్‌ | 3 * స లలు యీ Kf క
నగు పక గర్భ మును "స" ౫) లున్యవించుట (నక్చృతి భగ్మము,

ఆ ధర (గ౧వాములు గొాశిం |! జరయుంచుచుం దంగ
మంచి చషుగుం గాను | సించుచున్న 6
బుగుపుయన్న్న మనుచు | బొంగుదురేల రా !1॥వి। 2628

నస కుత్ననం తేక మె నీస్‌ నగ్గ యుంసనగును,

గలా భరు గిగుల్కు బంధు బన్ని యు
బరికింంలగ ఎళభయమునను | భస్మృముబయి నా
సురటును, మునులును, జనా
నిరయోాను బిటుందడం గల గ?! | సీళ్సన పేరూ ! 2629

(పళ ము కాలములో ఎక్సితి మంటల యూ ఇరారసోన్యను,

కం. ధర చకరగయిపు లాగ్గుగు
పరగం ౯” రొజు లుర్వి | వము భాగ్గురు సే
త్న రయాధఘులు పనులు గా

చు ్రథంబని తతిసి వినుగ. | జూసుము వేమా! 2630
షట్బ్యుక ములు స్మ సు అ మెను. మిడి Cet ధ"స్కముని క థి
CELT

క. ధర ఇక్రవర్తు లాణ్లుగు

పరగ మహారాజు లెన్నం ! బద మాణ్లుర మా
నరయోధులు వీ కేగడ
చిరవున మును వెనుగంజూచి ! వెదగర వేమా! 2631
హరిశ్చం దాది షట్ను(కి భర్తలు? శిఖీ నూంథాంతొది ఘాడం మభ
రొజాలనూ మనధూనుని బరిపొలించి (ప్రఖ్యాతి కార్జించిర. (ఖా ర్థ విజానం)

462 వేమనపద్యములు

నీ. ధరణిలో జదువెల్లం ! బరమాత్మలో నాళ్ళు
కే గట్ట్రపడని (బ్రహ్మా | కైన నొడ్డు
పంచభూత ఘటిత ! (ప్రకృతిని దలపోసి
నిరు కెజుంగని వాని |! నెత్తి సొడ్ల్డు |
పంచవింశతి తత్వ పద్ధతి యెజులక
వేదాంతి ననువాని ! మోది సొడ్డు
అంతరంగము బోని | యానుకూల్యము లేక
యోగి నేననువాని | కొక్క సొడ్డు

తాను దానైన తత్వంబు | తగులుగలిగి
వెలిని లోన నదొకటని | తెలివి దెలిసి
(బవ్మావేదంబుం గనలేని |! పామరునకు
వెనుక నొకసొడ్డు గల దిల | వినుము వేమ. 2682

(బ్రహ్మ ఆువది నాలుగు విద్యలను వేదవిన్యలు గా జేయక పోవుట చే
తప్పు; మానవుయ మానవత్వ శూన్యుశయి పంచభూతములచే వంచింప
బడి యుండుటతప్పు ; వేదాంతి యిమయవదియై వు తత్వముల జెలుసుకో
కుండుట తప్పు ; యోగి హృదయస్థితుడు గామితప్పు ; పామరుండు
బాహ్యాంతర భావముల జీ వేశ్వరుల సంబంధ మెరుంగక పోవుట తప్పు;
మనయోగి నీటినన్ని టిని తెలిసిన వాడు

చ ధర నతి కీర్తిమంతుండును | దై వసముం డతిగోప్యు డోర్పు మో
అ రహిని గొండపీటి యభి | రామయ నా గురువర్యుండాతండు
న్మజియు. (ఒ భుండపీవు నను | మానము లేదిక మిదునా మముల్‌
స్థిరము? నుంకుగాకయిది | సిద్దముసుమ్ము జి గానవేమునా! 263కి
“మ. గురువున్‌ సర్వకళాభిరాము సుగుణున్‌ సూరీంద్ర భూషన్‌ మనో
స్థిరునిన్‌ వేమన నమ్మి సర్వరస సు శ్రీయోగ భాగ్యాను(పో

ద్ధురకత్వంబు (గ హించి మించి, జనులన్‌ తోషంబుగావించుచున్‌
పరతీత్వంబును తేటగీతులలరన్‌ పాడెన్‌ సి స్థరంబొప్పు గాన్‌ 09

లే. ధరను జూత్తాన వెప్టవుననంబు
లనెడి నామంబు లుండంగ | నవని ళు

వేమన పద్యములు 463

వేషమని యందుశే యిట | వెట్టితనము
తలచిచూడంగ వలె నయ్య | ధా(తివేమ! 2634
వెస్టవ సంప్రదాయములో శ్ర్పికె వ్షవులు, సాతానులు, నిత్య వై స్థవులు
ఆని యుందురు,

చ. ధరను దలారి పొందునను 1 దప్పక హోనియె పొందునంచు దా
మరయంగం జెప్పే బుధుల | టంగన సల్పెడు చేస లట్టులే
వొరలును హోనియాంజెలీమి | బొంకులు గావివి ముందుమోకురా
నెజుంగుదు శేమి చెప్పనిక' | నెప్పుడు. (బాంతముతొనువేమనా !

తలయారివలె వెలయాలి నాడా మాన, ధన. (పాణములు హరింపజేయును.

ఆ. ధరను చేవళిముల | తగులు ఏడిననాండు
తనువు గుడిగం | జేసి తన్ను నిలివి
లోకబుద్ధి విడిచి | లోచూపు. జాడ రా! 1వి॥ 2636
చేవాన్ని దేవాలయంగా జేసుకోమన్నాడు దివ్ర్యు(డు.

క. ధరం బుట్టి భోగి నయితిని
బరవుందిచ్చ నటుమాని | పడ(తులనై "నేం
దిరిగి యలసితిని (దవ్యము

మణి యూర్దించితిని గడకు |! మరణమె వేమా! 2637
తన న్వీయచర్నిక్ర. వీశేశలింగంవంటి నారి కావర్శ మెనది.

ఆ. ధర విరక్తి యనెడు | దానివి విడువమిం
దనకు. దగులునెట్లు | తత మరయ. ?

దత్వ మరయం దాను |! దానగు (బహ ంబు [వి 2688
విర క్రిలేనిచే తత్వము కుదురవు ; తత్వము కుదు3క' ధన్యత్వము రాదు.

ఆ. ధర్శ కంటకుండు |! ధనముచే గర్వించి
సకల సంపదలను | జూల. దనిసి

కడకు దాను మేలుం | గానక చెడిపోవు ॥వి॥ 2639
ధర్మకంటకుండు = ధర్మ వినాళ కారి ; ధర్మమును పొడు చేనీన వాడు
తాను _భష్టుడౌ తాడు.

464 వేమనపద్యములు

తే, ధర్శపరుండై న పరిపూర్ణ | దాతగురుండు
చాన మొనరించు నంతటం |! దత మమరు.
చాను చానగు మననంబు. ! చాకలో నగు

దాన సార్టక్య మపుడటు | తనరు వేమ!
గురుదానము విద్య ; విద్య చే విభూణుండు కాగలడు.

ఆ. ధర్మబుద్ధి చేత | దెవంబుం దెలిసినం
గాలుండేమి సేయం! గలడు? [పజల

ధర్భమంటి వెంట! దైవంబు నుండును ॥వి॥
కాలుడు = యముండు; ధర్మ మే బేవ్రండు, చేవు జే ధర్మము ;

ఆ. ధర్శమన్న వినరు | తీనువునమ్మిిన నరు
ల్యముని వారువచ్చి | యడల: వేసి

చొచ్చికట్ట తమరు ! చొరయారం గలరొకో ! ॥వి॥
ధర్మానికి మించినది ఛాతిలో లేదు.

"= ధర్శ మరసి పూని | ధర్శరాజాదులు
నిర్మలంపుం (బౌఢి | నిల్పుకొనిరి
ధర శ్రమే నృపులకు. |! డారక యోగంబు ॥వి॥
ధర్మస్వరూ పాన్ని వేమన్న సర్వస్వము తెలిసీ జనులకు చెవులు
గింగురించ చెప్పెను.
ఆ, ధర్భమార్లములనుం | దప్వూగాల జూచును.
గర్శజీవి మేలు |! గానంలీంు

నిర గల హృదయుండు ! నిరూపమున నుండు ॥వి॥
నిర్మలహృదయుండు శర్శ్మద మిచ్చిన శివ్రని వళె నుండును,

ఆ. ధర్మమునకు. గీడు. | దలంచినవాండు తా
దుష్టమార్లుం డగును | (దోవనె చెడు
గురువుపత్ని. గవయం | గోరెడు హీనుండు

మొదలు సెడండె ముప్పు | మూడి వేము.
గురుసతీ సంగమము గోగుట కుంకటి వేరుతో నళించుటళ్తే !

2640

2041

2642

2048

2644

2645

వేమనపద్యములు 465

ఆ, ధర్భ సత్యములను |! దప్పుణా చెడంబుచ్చు
కర్భజీవి మేలు | గాన లేడు
నిర్భల హృదయుండు | సీరూప్రమున నుండు ॥వి॥ 2646
చక్కని హృదయము సామాత్తు శంకరుడే?
క. ధర్మార్థ కామ మోక్షము
లర్భిలి మదిం ెలిసినంత | నామోదంబా!
నిర్శలగలిం దా గనవలెం
గర్భ్ములకును లేదు ముక్తి! గదరా! వేమా! 9647
నిర్మలము లేని కర్ములకు శర్మద మెట్లు గలు గును ?
న్‌, ధ్వనిపుట్టన నాలించును
ధ్యని మధ్యమునందు.జేరి | ధ్యనితానై తాం
గనువించు నంత౧దన హా
ద్వనజంబున (జూడ ముక్తి |! వశమగువేవూ ! 2648
హృద్వనజము = నున 5 - ఓం కార మెన (పణవనాదాసన్నా
లించుశే సార
ఆ, ధా(తిజనుల కెల్ల ( |! దగనెటింగిం చెద
నొనర హారునెబుంగు |! నువమయుకటి
మనను చెదరనీక ! మహివుతో-జూచుపే ? ॥వి॥ 2649
వేమన అష్ట సిద్దుల కధిపతియగు ఆదిశంకరుని వళపరచుకొను
తత్వమును (గంధమంతటా వాడెను, |
ఆ. ధారద_త్తీమెన | 'తామ్రపు పలకలు
లావుయుంగరమున | లంకంజేసి
యడియమోద ము[ద | యమరియుండంగను
నదిగో శాసనంబు ! యవనివేమూ ! 2650
ధారాదత త్తమ = నీటితో చేసిన దానము. జై ప్లవమతేచివ్నా ములు
పర్లి ంచెను,
ఆ, ధార్శికునకు గాని | ధర్శంబు గన రాదు
కవ్రజీవి కెట్లు |! కానంబడును ?
సీరుచొరమి లోతు ! నిజముగా బెలియదు !వి॥ లిర5 1
సహబజో క్లిని (పజారంజకముగా ఊఉ ల్లేఖిం చెను.
DY

466 వేమన పద్యములు

ఆ. ధ్యానివ లేనె యుండు |! మౌనివలెనె యుండు
భోగివలెనెయుండు | రోగివలెనె
సశలమును దెలీసిన | నర (జ్ఞాగడై యుండు?
బరమయోగి యిలను | బరగ వేమ! 2652
“గ్ల, చూప్రులోనన యొకవింతచూపుజూచు,
నడక లోననె యొకవిండ నడక నడచు
నవ్వులోననె యొక వింక నవ (నవ్య
యాతడబాసనాఢ్యుండు అరయవేయు ?? (ఆవారి)
.క. ధూమాదుల నావృ త్తమె
వ్యోమంబునశెగ సి కలియు | నుపమను దనలో
(శ్రమించు శివునింజేరును
కామాదులం గలియం డతడు | ఘనముగవేమా! బిగీర్‌కి
ధూమము - పొగ; వ్యోమము = ఆ కాళము ; మాయను భస్శము
జేయను మాధవులో గలియుము. |
ఆ, థై ర్యయుతున కితర | ధనమైన నదుశేమి
దాన మిచ్చినపుడె | తనకుద క్కె-
నెలమి మించు పనికి | నెవెేమిసేయుదు ?
రడుగు దప్పం దప్పు |! బిడుగువేవు! 2754
యేవిధిచె నా చానము చేయుట ధర్మము.

న
క. నందన సంవత్సరమున.
బొందుగ గార్తికమునందు( | బూర్జిమనాండీ
వింధ్యా,ది నసేతువులకును
సందున నొకప్‌రుం డేలు ! జాటర వేమా ! 2655
చవేమనే నందన సంవత్సర కార్తీక శుద్ధ పార్జిమ నాడు జన్మించినట్లు
యీపద్య మొప్పు చున్నది, |
క, నందనుడు పెటి సెద్దల
కందికి విధేయుడైన | నానందమగుం

వేమనపద్యములు

బొందిక చెడి సత్పురుషుల
నిందను. బడం జింతగలుగు | నిక్కము వేమా!
వుతోత్సాహము ఫ్యుతునిజన్మవలన గాక వానిగుణగ ణముల వలన
గలుగును,
తే. నందిదుగ్లముపై. నుండు । నాతి గూడి
ముందు వెనుకకు. దొలలగోక | ముచ్చటాడి
ఫొందు(గోరినవా౭డౌపో | పూర్దుం డరయ
మందునికి నెట్టులిదిగల్లు | మహినీ వేమ!
వేరు శిఖరము నుజూచి మేలి ని గనమన్నాడు.
ఆ, నందు(డై న యాత |! డిందు నందనకుండు
నన్ని తావులందు | హరునివ లెను
తెలియు వారికెల్ల | బేవుండై. కాన్సించు వి!
ఎం అనలదో' (బ్రహ్మా "| సదానంద మే (బహ్మాత్వనిద్ది సాక్షీ,
ఆ. నక్క-నోటి కండ | నదిలోనిమోనుకై.
తిక్క-పట్టి విడిచి ! (మొక్కు చెడ
మక్కు-వపడి (గద్ద |! మాంసమెత్తుకపోయె 1వి॥
న క్కాా మాంసపుముక్కు కథ అక్కజముగా వర్షి ౦చాడు
(శేయూర బాహు చరిత)
ఆ. నక్క_పో తేజుంగునె |! నతగురులింగని.
గుక్క_పో తెజబుంగునె | యొక్క-(పొద్దు
(ముక్కి-డిది యెజుంగునె |! మోత్సంబుతోవయు ॥వి॥
నతే = ననున్క_రింపంఒడిన ; లింగ == ఈళ్వరుని; 'దీబెలు దివ్యు
లను గను కొట్లు /
ఆ. నక్క బొక్కను తోక | నాడించికొని విడిచి
*నెండకాయను( బట్టి | నవులి తినును
కుక్క నక్కానుబట్ర ఫఘనకాాటమునం బెట్టు ॥ ఏ!

౫ యతిపోయినా గతితప్పుకుం డా జానపదుల తెలివిని పండితుల '

కందించాడు.

467

2650

2657

2658

2659

2660

2661

468 వేమనపద్యములు

ఆ, నక్కు-వినయం౦బులు | నయముగాంజేసెటి
*నితిదవ్పీన నరుల ! నమ్మశకాదు
కాదని నమ్మినా | కడ కష్ట మొచ్చురా ! a) 262
యతి తోయినది ; నక్కా_వినయము = పె మెరుగు లోపల పుుగు ;

ఆ. నక్కవినయములును |! నై గారములు పల్కి
కుడువ కెల్ల ధనము | గూడంబెట్టు(

కొక్క బోనువాత6 | గూడు చల్లినరీతి ॥వి॥ 26683
నయ-గారము = ముఖ పీతి వచనములు ; అని పందికొక్కు_తో
పోల్వాడు,

క, నగజాతకుం దన దేహము
సగ వాలుగ నిచ్చువాని | జపమూనువముయా !
పగదీణ్సు నేర్పకున్నను
వముగవాండా మగువంగాక | మహిలో వేమా! 2664
నగ = సర్వతము ; జాకే = పుట్టిన పార్వతి : "ఆలీ మగల పొల
యల్క_లు తీర్చ లేకున్న ఆడారివాడు,

లే. నచ్చుపడు బుద్ధిలోపల | నడవణోదు
చొచ్చి నిర్భయవృ త్తి లో | సూక్ష్మ మెటింగి
(ముచ్చువలె రిచ్చ మైకొన |! ముజియుచుండు

దచ్చనలుగావు యోగి సా! ధనము వేమ. 9665
దచ్చన = దక్షిణ; (జాను తెనుగు) వేమన అచ్చతెనుగు నుడులు
వాడుటలో కూచిమంచిని కూడాడు.

ఆ. నచ్చుసేయరాదు |! నమ్మి నై_క్యమునకు
(ముచ్చెజు/కను (మింగి | ముదము గాంచి

చొచ్చి బయలుచేరి |! సామ ఇసిల్లును యోగి వీ! 2665
ము క్తి కాంతాలోలుండ రి క్రితో సంగమించి ర కిని గోలుపోతాడు,

క. నడజీవులు, ధ్ర వరములు
వడి. జనిపో వంగ నెతీంగి | ఛావములోను

వేమనపద్యములు 469

నడువక (బ్రహ్మము. దలంయపరు
వడి చనిపోకుందుశేమొ | వసుధను వేమా! 2667
జంగమ ఇదర ములకు చావ్ర లేకుండు నా |

క, నతింజేసి పతిని వేజెడు
సతి మర్శము గానవచ్చు | సర సోక్యలనే!
మతి పోక లడంణిపట్లన

సతి దుర్లతి ee | _ సత్యము వేమా! ౨668
నతి = తు మతిచా౦ చల్యము లేని సతి మోనవతి,

క. నది నుదకంబులు చను(కియ
మది బొడమెడు తత(విధుల | మహిమాన్వితు లై
పృధివిని గల నరులాదవలో

బదపడి సద్గతులు పొంద | బాగిస వేమా! 2669
వాహినివలె మానన[పవావాముపాం దిన సద్గతులు పొందుదుగు, యిది
సర్వలఘు కందము,

క. నది యుదకంబును (వీయమగు
మది నొద వెడు తత్వబుద్ది | మగ్నత 'లెన్నం
దుదపదవి గలియ ఘనమగు
నుదధిం (బబేశించు గంగ | యొప్పగు వేమా! 2670

క. కడలిపడు కడలి పడతుక నడకల వడిదుడుకు లిడుచు నడవడి కడిమిన్‌
వెడవెడ పడకను నిడు తేనక డిది వృాదయ మపరపడతికడ నిడు భనుడౌ,

ఆ. నదుల నామమువేతె ! నదులెల్ల ఒక్క_ే
మత్స్య నామమువేజ | మత్స్య మొక "కు

కప్పనామమువేజె | కప్పెల్ల ఒక్కొ-ే వి! 267 1
నాసుభేదములే గాని జగ న్నా ధుడొక డే.

తే. ననయుచుండెడి జ్ఞ_క్టి నం! టునదికాక
థ్యానమమరం౦ంగ పెర జవం | దాకినంత

470 వేమనపద్యములు

స్యానుభవ పూర్ణమై యొష్వు | సజ్జనులకు?
నం గలారలు మా(త మే | శాంతే వేమా!

సజ్జనులే సత్పధాన్ని గాంచగలరు,

కం. నభమైన నందవచ్చును
నిభమును బట్టంగ వచ్చు ! నిమిడిక లోన

వ్యభిచారి మనను నిలుపలో.

(బభువులకును సాధ్యపడదు | పై కొనువేమా !
వ్యభిచారిని పట్ట వ్యభి చారి గావలయునుు నభము = ఆ కాళము;
ఇభము = యేనుగు,

ఆ. “ననునమో? యనవచ్చు | “నారాయణ” నవచ్చు
మేలువారిం జూచి | మెచ్చవచ్చుం

గొంగు కాను నడుగ | గొబ్బున నీలేండు వి
లోేభివాడు కబురులు చెప్పుకు కానీయీడు.

ఈ నమ రివ? యనవచ్చు | “నారాయణి’నవచ్చు
మేలు వారి నమ్మి | మెచ్చవచ్చు
కొంగు కాసు విడిచి | గొబ్బున నీరాదు ॥వి]
శివపరిచాక్నురి, సారా అవలీల గా పలుకును గాని లోఫి
కానీ యీయలేడు.
ఆ, నమ్మిన క్రై యుండి | నౌక భూతమునంగం
జాపం బొరల వేసి | చక్క.యోవు
నీత్రగాడయిన న | శకలం బోనిచ్చురా ! ॥వి॥
నౌక = పడవ; పడవను డాటించుట యీతగానిశే సాధ్యము

ఆ. నయన దృష్టిమోాజ |! నడవడి గు అ్పించి
భయములేక నొక్కి. | బయలు వడక
స్వయము జ్యోతినంటి | సౌభాగ్యమందు రా ! ॥వి॥

నయన = కన్ను ; కంటిచూపుచేత మింటిని జానూ ము క్రి వాల్క__౦టి
=O అవీ

నంటి మురియ మన్నాడు,

2672

2673

2674

2675

2676

2677

వేమన పద్యములు 471

ఆ. నయముగాను దృక్కు | నాళంబులో నొంచి
భయముమాని పట్లే | (ఛమల. (దొక్కి-
స(యముగాను బుద్ది | నాధించి చూడరా! 1వి॥ 2678
నేత్ర నాళములో నీలోేనీవ చూడుము నారాయణుడు నిల్నియున్నా డు.
ఆ. *నరక నుక్కొ_డిదని | నీతిందవ్పిన ప
*మాయ సంసారమున | మునిగి నాదు
మనసు నిర లమె తే! మాయనుంచే మాను ॥వి॥ 267
* రెండుయతులు తప్పి నిండుఫావం మెండు కొని యున్నది
యీపద్యములోే.
కం. నరకులము న. దాంబుట్రయు
నరకులమునం చానుం బెజిల్‌ | నరుండయ్యును చా
నరకులమున ఛీ ఛీ యన
పారకులమునం డిరుగునేని | హూరు-డౌ వేమా! 268(
హరుని నికంకరము చింతించినవాడు వారుంెడే ?
కం. నరజన్నము దా నెత్తి యు.
బరమాత శ్ర నెజుంగలేక | పాపాతు EE
కొటిగాని పను లొనర్చిన
దిరిగి యధోగతికి నేం | దిరముర వేమా! విగ్ర
కొరగాని = చెడ్డ ; జన్మ సాఫల్య మున కై జాడ లెరిగివవా జే జను(కు.
ఆ. నరుడటం బరమాత్న | గురిని. జేరినపుడ
హస్తమందు మోక్ష ! మపుడె చూపు
విరివి సిరిసంపదలను | విజ్ఞవింగిన జీవి
పరవెజబుగడు యముని | పాత చేమ. 2682
గురువును జేరినవాడు పరమును చేరును.
ఆ. నరుండయినను లేక | నారాయణుండై న
దత్వబద్ధుండె న |! ధరణి నరయ
మరణ మున్నదనుచు |! మది నమ వలె నుమ్మి ; !వి 26838
యొట్టివారైన గిట్టుట తప్పదు. 1

472 వేమనపద్య ములు

ఆ. నరుడు జాగరమున | నటియించుచుండును
నరుని కీలను జాగ | తరుదు సుమ్ము
నరుడు జ్యాగతనుట | ధరణిలోం బరమా లై ॥వి॥ 2684
“ జాగతాభయంచా*స్తి *) మెలుకువ గలిగియుండుట మేలుగలుగును,

ఆ. నరు(డు నిల్కుడగుంళు | సారాయణుం డాయె
నారాయుండే గడా | నరుడు ఆయె
నారాయణుని సిగ్గు | నరుడు పోగొెట్ల(డా ॥వి॥ ౨685

నరుడు జాగ త్తగా యున్న నారాయణుడు గాడా!

ఆ. నరునికి నాయుస్సు | నూరుయేండ్లని (బన్మా

Sey చట్లము[ వాసి iA
హి “తటి అటి

నిద మోహము వల్ల | నన్హాయు వాయెరా! ॥వి॥ 2686
పదముల పొందిక కుంటువడినను భావము మా(తేమ బాగుగాచే
యున్న ది.

ఆ. నరుని బిందువ్రునను | నాతి గ ర్భముంగట్టు
రాతియుప్పుచేత |! రసములోట్లు
ర్‌
బుద్ధి తెలివి యున్న | భువనంబుంగట్టడా ॥వి। 2687
మానవోత్స త్రి _రకమము, వాదరన బంధన (పకియ, వేదాంతము |

తిళ్యాస్త్ర సంపుటీకరణము.

ఆ. నరుని సద్దురునందు | నమ్మనియ్యను మాయ
సమయ భేదముజూచ | మమతనుంచు

(బ్రహ్మ దేవుండు జేయు | (భప్రత్య మిదిగదా ! ॥వి॥ 2688
ఆ. మాయచత నరు(డు మరి నమ్మ -గా లేడు
గురిని వెనకు తెలివి కంటుంబయక్ష్ర

ఆ. నరులు నీపుడమిలో | నిందంచజేసితె శేమి
మంచివాడని లెస్స ! నెంచి లేమి

గురునికి ఒప్పించి | గురితప్పుకుండురా! 1వి॥ 2689
* యతి తప్పు; మానవ నిందాస్థుతులతో పని లేదు,

వేమనపద్యములు

క. నల్లని సతి నొల్లని పతి
పుల్లాంబుజనే(త్రం నోరు | బుద్ధిని గుద్దురె
యల్లది యొప్పినమేలే !
కల్సరి మెనంత నొల్ల [గలండా! వేమా!

సూప, నావముములజూపుక గుణములుగ ల్లిన సతిని (గ కాంచిన వాడే
గ జనీయుడు,

ఆ, నల్ల బోడిత లలు | తేల్లని గొంగళ్ళు
నొడల6 బూదిపూంత | యొంటిరోత
యిట్టి వేషములవి | పొట్ట నింపనె సుమో ॥వి॥
పొట్టను పోషించుకొరకే బూటకపు వేపాలు;
క, నలుగురి దొంగల. బట్టుక
తలంగొట్టలగ వలయు కొోకనిం |! దగంవున్నింప
న్వలెరా మున్వురిందీరిచి
యిల లోపల నెజుకఫలమె ! యిదియగు వేమా!
యీషణ[త్రయాన్ని యాసడించి మనస్సును మన్నింప మన్నా (డు.
క, నలుగురి దొంగల బట్టు
తల (ద్రుంపకయున్న యట్టి | తామసి కేలా
కలుగును జ్ఞానము ధర ని
శల పాలన మాత్శసుఖము | సత్యేము వేమా!
ధర, అర్హ, కామ, మోతృముల నాలిటిలో ఆఖరుది పట్టి మొదటి
p ల
మూడు విడువ మన్నాడు.
ఆ. నలుగురు ఒకశై తె | నమ్మునిత్తురు గురుని
నలుగు రొకటనకుంకు | నమ్మానియరు
నలుగురుని నలగొట్టి | నావు నీవై నావు ॥వి॥
చతుర్విధ సరు ల చేపట్టి నీలో నీవు జూచుకొనుము,
క, నలుగురు గలచోటను దాం
దలచూపుచు మెలగుంచుండి | ధన్యతేం గనలాం
60

473

2690

2691

2692

2698

2694

474 వేమనపద్యములు

దలచెడి యాతడు నిచ్చలుం
గల మాటలె పలుకుచుండం ! గాం దగు వేమా! 2695
నలుగురు నడచునది బాట నలుగురన్న చే మాట.

ఆ, నలు డల దమయంతి |! నలరులో. బెండ్లాడి
పుమ్మ్క-రునకు నోడి | భూమి విడిచి
ఛార్యతోడం దాను ! బటు వేదందనమున
నడవి6 దిరుగలేదె?! |! యపుడు వేమ. 2696

ల కాలకర్మవళము కాక పో *) దనునట్లు నలచిర్శితే చె ప్పెను (భారతము)

కం, నవ్వును జదువును బౌడును
నొవ్వక తాని స్పై, చెప్పు |! నుడువునె మజుచు
న్ని వ(టిలి యుండు ముదిమిని
నివ్విధమున జూడం జూడ | నెవ్వండు వేమా! 2697.
వోవ, భౌవ. శృంగార వా క్చాతుర్య కార్యములు ముదిమినిగూడ

మోహీను జూఫును

ఆ. నాకు నెవరు దిక్కు ! నడి నాళములలోను
వేగుచుక్క. వంటి | వెలుగ” దిక్కు
వెలుగుకంజటు దిక్కు. | వెదకంగ లేదయా ! ॥వి॥ 2698

(బ్రహ్మ నాళమందున్న పరంజ్యోతి దిక్కు_.

ఆ. నాగుంటాము గన్న | నంబి (బ్రాహ్మణు గన్న
జెవుల పిల్లీ గన్న |! జేటువచ్చు
గురుండినిం గనుంగొన్న.6 | గల కోర్కె లీడేరు! ॥వి॥ 2699

యతి పోయినది. శకున శాస్త్రమును సాకల్యముగ జదివి
యుంటాడు వేమన.

తే, నాటి వినవచ్చు [1బణవంబు |! నాకమందు
సూటిం దప్పక మదియందు ! సూ(తపటజుచి

వేమనపద్యములు

కోట చాటిన నిశ్శబ్ద | కూటమగును

వాట మగుదీని. బెలియంగ | వలయు వేమ.
1. తొలిపలుకులు చిలుకుటలో జిలిబిలి మధురసము లొలయించి
చొంతుల మనము లుజ్జూూతే లూగిందు వేమన కవిత.

కం నాటుము గురువర మం[తము
దీటుగ మదియందు. జేర్చి |! థిరుడవగుచు
నా టుము నిను. గనువోటికి.

గోటికి. బడగి త్త నేమి ? | కుదురుర వేమా!
కోటికి పడగా త్వేభాంతివవలి నీచోటు నూటి గా తేలుసుకో |

కం, నాడీ చక్రము. జూడలో
నాడులు పది ముఖ్య మల్ల | నాడుల లోనం
గూడలి నాసిక కుడియెడ

మూడును నిడవీింగ ళాఖ్య | ముల6 దగువేమా!
నాడీ దళకములో యిడ, పింగళ నాడులు గొప్పవన్నాడు.

ఆ. నాడెమైన చెడిప ! నయ మెజోంగి విరుగు
విటుని కు స్తరించు | వివర మెజుంగు

ఛానిస న తొతుం | బాటింప రాదయా! ॥వి॥
యిలా ల
మంచిలంజ విటుని మమ కారమేగాక మంచిగా జూచును.
కు స్తరించు = సంతోషపెట్టుట.

ఆ. నాణ్యమెజులస లంజ | నలుపు మేలెజుంగను
విటుని కుస్పరించు | వధ మెటుంగు

చాసితోటి చెలిమి | ధరకొటం గాదయా !
దానీ దాని దాంపత్యాన్ని తగదన్నాడు.

ఆ. నాణెమైెన లంజె | నగవు మేలు నెబుంగు
విటునిం గు స్తరించు | వివర మెజుంగు

బానిసై న దాని | పాటిం గోరగరాదు ! 1వి॥
మూడుపద్య ముల పోడిమిఒక్క-"టే ! భావము పడ మార్చులున్నాయి.

475

2700

2701

2702

2708

2704

2705

476 వేమనపద్యములు

ఆ. నాతి కడుపు నిలుచు ! నౌర ! బిందువుచేత
జాతిపువ్వు చేత | రసము గట్టు

భూతలమున మనసు |! బుద్ధి నీగట్టురా ! id 2706
ఉత్ప త్తీకమములు యోగి బాగుగా యెరిగినవాడు

ఆ. నాతిపైని (చేమ | నానాంటికిని రోత
జ్యోతిపై ని (వేమ | జూడలాను

మాతళీపై ని (వేమ ! మర్యాద యానెప్తు ॥వి॥ 2707

ఆటవెలదికి యతులను గలపి (పొసగు _పౌసనియముల గలపి
భాసుర | ప కాళము జూ పేడు మవోకవి.

కే, నాదంబె (బహ్మంబు ! నాదంబె విమ్లువు
నాదంబె శివమూర్తి ! నౌతరించె

నాదంబె (ప్రణవంబు | నమి మనసున జూడ |వి॥ 2708
(త్రిమూర్తులు గూ డా నాదాంతర్లతులే ; నాదము =ధ్వని.

ర్‌ం నాదం బెజిలిన యోాగి య

భేదము పంచాక్షరముల ! బీజము నెజటులస
న్నాదము ము క్లికి మదిలో

సాధకమని జనుల కెల్ల ! సాటర వేమా! 2709
పణవ నాదము తెలినీన (బవ్నాము పట్లుబడును,

ఆ. నాద బిందు కళల ! నయమొంది యాత యం
దంటి చపలచి త్ల |! మమర నిల్పి

(బహ్మారం[ధమునను | (బబలిన యోగియా |వి॥ 2710
(బహ్మరం(ధము జూచినవా జే యోగి.

నావ ములు ఫా

1. జల, 2. భేరి, వ్‌. మృదంగ, 4. ఘంటా, 5. శంఖా. 6. వీణా,
7. వేణు, 5, తాళ, 9. చిణి, 10. చిణిచిజీ (ఓం కారము)
వ. హక్రారము 2. బిందువు, లీ, సశ్రారము. ఇవియే నాదు,

బిందు, కళలు; ఇవే తమ్ము నమ్మిన వారిని సంసార బంధమున వారించు
నవి గావ్రన “ వాంస ౨?” యనంబడును.

వేమనపద్యములు

1. నాదము :- “*అ)) కారము, “త్వం పదము, జాగత(బహ్మ.
2. బిందువ్ర :- “ఈ”? కారము, తత్పదము, స్వప్నము, విష్ణువు
లీ. కళ ఫలా “మి? కారము, అనీపదము. సుషు ప్రి, శివుడు,

క నాదము నెణీగిన యోగియు
వెనాదంబున జీవునెజిగి | ము క్లియు దానా!
నాద ము క్లిపద మని
సాదరమున జనులకెల్ల |! సాటర వేమా!
నాదజ్ఞానము (గహించినవా డే వేదాంత వేది.
క. నాదము బిందువు బిందువు
నాదంబుగం. జేసి కళను | నాదును బిందు
న్నా దుగం చేసియు నీయొక
నాదంబునెచూడ యోగి |! నాధుండు వేమా!
నాదు, విందు కళాలీతు జే యాగిఅనబడు.
ఆ. నాద మలరం. చేసి |! నాదము బొంగించి
భేద మింతలేక | పెనంగి నపుడు
పాటు కాలవ లెను | బాజురా! యీనాదు |॥వి॥
నాదొజ్ఞానము తెలసీ (పోద్బలమున సౌగించినవా"డే పూర్ణుండు
కం నాదము. చెలిసిన యోగిమె
వేదాంతములోన నున్న | విధి. బెలుపు మది
న్నాదంబె ము క్లిపద మని
యాదరమున జనులతోడ | ననరా వేమా!
నాదమును అంతటా జలిపిననా జే నరుకు
క. నాదమును బిందుకళ్ళలను
గాదనకయె వినియుం గనియు | గడుజి(తముగా
మూాదించి డదాటకున్న ను
భేదము నొందించు నెజుక | పెంపై వేమా!
““ వాంస వాంసేతి యో(ద్ఫూయాత్‌ పహాంసోనామ పహరిళ్ళివః
గురువక్తాత్‌ లభ్యతే (ప్రత్యక్ష సర్వతో ముఖమ్‌ ((బవ్మావిద్యోప
నిషత్తు) వాంస సంఖ్యలను గురుముఖముగా చెలియును.

4717

9711

. 2712

27138

2714

2715

| 478 వేమన పద్యములు

క నాదము (బహ్మం బనుచును
వేదములను జదువవచ్చు | విని కనినంత
న్నాదంబు చేని బయలున

నాదాంతమె పూర్ణ పదవి | నయముగ వేమా!
చేదములలోని నాదమును జెదకి తెలిసికొనుము.

క, నాదము ము క్రీకిం చెరువగు
బాదును చెలియంగ నగును | బరిపక్ళముతో
భేదంబు మాని మదిలో
వేదిక సె జేరి వినుము ! విడువక వేమా!
నాదమును పరిపూర్ణ ముగా చెలినీన ము క్టిగగల్లును.

ఆ. నాద మెక్కడయిప్పై ! | భేద మెక్కుడయిక్సై !
వాద మెక్క్సడయుసప్పై? | వనుధలోన
యోగిజనులకు రాజ | యోగంబు నిదిచూడ ॥వి॥

నాద. భేద, వాదముల కన్న రాజయోగ మే మిన్నయని వేమన్న
కన్నది చెప్పును,

ఆ, నాది నీదటంచు | ననువుగాం బలి న
గాదు కా దటంచు. ! గాలందొొక్కి-
పాదుకొనెడి యు క్రిం | బడయని వారికి
జేదుపుట్టి ముక్కి | చెడును వేమ.

భేద ఫావంగలవారు ఖేదముల చాలగుదురు,
అ. నాదు నాదు గూడి | నామరూపం బైన
నాదులోన నాదు !. నాటి. యుండు
నాదు. జేయువారు | సుందర లేరయా ! ॥వి॥
నాదులోనుంచి నాదమును నాటించినవా జే నయమగు యోగి,
. ఈ నాదు నాదుజూడ |! నాతుల యందుండు
...... నిందులేక లోక |! నరులె లేరు

భేద ముడిగి దీని ! (బ్రియపడి కనుండయ్య |వి॥
శ్రీల యందుండు (ఖాంతులను, సాదరముగ సమయింపుము

2716

2717

2718

2719

2720

2721

వేమనపద్యములు: 479;

ఆ. నాదు బిందు కళల ! నయమొంది యాత గాయం
దంటి చపలచి త్త | వమువుర నిల్పి

(బహ్మారం(ధ్రమునను | (ప్రబలిన యోగిరా! ॥వి॥ 2722
కళాత్రీతుజే అకళంకమూ ర్తి,

ఆ, నాదుబిందు కళలు (నానా విధాలుగా
నమ్మి జూచినవారి | నెమ్బునంటి

కనుల పండువుగాను | కనువడును క్షణమందు వి! 2728
'నాదబిందు కళల నమ్మిన నాశనము లేదు.

ఆ. నాదు బిందుగ జేసి | విందు వాదుగంజేసి
నాదు బిందు కళయు | నాదుండేసి

నాదునాదుః జూడ | నా నాదు యోగిరా ! ॥వి॥ 2724
ఈ సోవాం, హాంసో ?) అనునట్లు అక్షరముల అనులోమ విలోమ
ములుగా జేనీనవాడే ఫాసురమగుయోగి

ఆ. నాధు( డున్నయట్టి | నవబోడి యాతని
చదేనుడనుచు నెంచి | సేవచేయం
దగును గాని యొరునిం | దానంటవచ్చునా ? !వి॥ 2725
పడతికి పతియే దైవము ?

కం. నా మన సనుకొని మనుజులు
"కామినులను6 గూడి పూర్వ కొర్మంబున( దొ
మేమేమి పనుల బూనిన.
బాముల కిరవగుచు నుండు | భదము వేమా! 12726
గొప్పవాళ్ళమయనే భావంతో తిప్పలు బడువురు

ఆ. నారాయ ణనవచ్చు | నమశ్శివ యనవచ్చు
మేలువారి నమి | వెచ్చవచ్చు.
గొంగు కాసు విడిచి | గొబ్బున నీరాదు 1వి॥ 2727
మాటలు తేటగా చెప్పవచ్చు సాటివారికి సాయం జేయలేడు.

480 - వేమనపదనీములు

ఆ. నాల్లు నాలుగింట | ననువుగాం దగుశాని
నాలవ యిలువాని ! నయ మెటులరు
అట్లివాని నరయు | నాతండే శివయోగి ॥వి! 975
చతుర్విధ పురు షార్ధముల స్యకమముశానుంచి చతుర్ధగ్భ షా రుయిన
మణిపూర కాధిపతి యగు మహేశుని గాంచవలయును.
కం. నాలుగు ఏధుల మధ్యను
మేలుగ (బహ్మంబు నుండు |! మెలశువతోడం
జూలగ గురు మహాప ప్పుప్లా
పిలు బొందంగ నగును ! వినరా వేమా! 2729
ఆశ్రమ చతుష్ష యమునందుండి అభవ్రని అర్చించనున్నా కు.
నీ. నొ వదినెయు నాడు | నవరత్న భూవణ
ములు ధరించిన యంద ! మలరంజూచి
యా భూషణములు నవా | రాంగనే. బెట్ట
వలెనని తోంచి నా |! వదినె కడకు?
జనియు నీకున్న భూ | వణము లిమ్మని యన
నడ్డబాసయె | తక్క నన్ని యొనగా
ముక్కుభావణ మది ! ముఖ్యమెనది దాని
నీకున్న. (చాణమ్ము. | లేగు నంటి
నట్టులెనను గొనివామ్మి | యనుచు నిచ్చి
యల్ల వెల మాలి కీ భూవ |! ణాదు లిడియుం
జీర, అవిశ్రయు, విజివింపం ! జేసి చూడు
మనియె నటు చేయ రోసె నా। మనసు వేమ, 2780
నిగ్గువీడి ఎగ్గులు పడగల యెవ్యారికైన నిగ్గగు నీతి వాఠమును న్వీయ
చరితతో చిత్రించి చెప్పాడు వేమన, '
ఆ. నాసికందు దృష్టి | నయనించు యోగికి
వాసి వెన్న లేల? | వనుధలోన౦
గాళినాధు డతండ |! గణుతింపలేరయా ! 1వి॥ 27831
ముక్కు_తుదను వీక్నీంచుశే ముక్క_౦టిని జూచుట.

“ఇ

వేమనపద్యములు 481

ఆ, నాసికంబున దృష్టి | నాల్లు జాములు నిల్సి(

గాశీశ్యరునిం గోరి | కదలకుంకెు

అట్టి యోగిని చూచి | చుట్టి ( మొక్క_లగవలయు ॥వి॥ 27 32

నొనీ కార ము జూసున్న నానాటికి "కాలీనాధునిలో గలియును,

ఆ. నాసికంబు నడువు నను. | జూచు యోగికి
వాసివన్నె లేదు | వనుధలోన.

గాళినాధు.డైనం | గనగలండా ! యోని 1వి।

97838
“భూచరీ ఏ) యోగంతో నానీ

కాగయు చూడుము,
= నాసికా[గపుం జూపున | నట్టుపడ (౫
బుద్ది నోక్కు.చు గురుశ క్రి ! పూనినపుడు
ముద్దు గుల్మె_డు తనయాత్న | మూలమపను
దానం బరిపూర్ల తకుం దగు | చారివేమ. 784
బుద్ధినొ కి... పరిప్రూర్ణమును జూడంము,
ఆ. నాసికాగమందు ! నయముగ గుటి నిల్పి
వాసిగాను జూడ | వశ్వ్టమగును
గాశికంచులం గనం | గడగండ్లు పడచేల ? ॥వి॥

“ఆ. కాళిశేగ నేల ? కదడగం౦ండు పడాొవేల ?
(ag)

2785
మక్కు_తుదను జూడు ము క్రిగలదు ? )

ఆ. నాశిశా(గమందు ! నయమున చేర్చక
మూసి మూయక కను |! మూల మందు.

జూచి చూడ నతం-జె | ఛఘుకయోగి యగు దన్ను.
బాయకున్న నాంజె ! పరము వేమ. 27 86*

నిమాలిత న్మేతములతో నిటలతటమును జూడుము.

ఆ, న్యాయశాస్త్ర మరయ | నన్యాయము నదించు
ధర్శశా(స్తు మొసయస | దుర్భతంబు
జ్యోతిషము జనముల | నీతులతవ్ప్సీంచు a)

2757
దీనిలో న్యాయశా స్తానికి (పాధాన్యకే ఇచ్చినాడు.
61

482 . వేమన పద్యములు

ఆ, నింగి నగయువాండు | నెజీ లోకమున లేండు
బంగి. (దాగువాండు | బలియబోండు
కొం యోగములను | గోళ్కెా లడంగునా ! వీ! 2788

నింగి = ఆకాశము; బంగి = సారావంటి మముపడా” ము;
౨ థి
యచదార్గమా ను మాూామూాటము లేకుం చా విమర్శిం చెను.

కం. నిండినమతమున వెదకిన
నుండెడి నేవస్తునై న | నుపముం దలిర్స
నండిగ నిండిన పిమ్మట
టు (
ఖండించిన వెల్సిగాదు | గదరా! వేమా! 2739

పరిపూస్థడయిన జెనుక తరుగులేను.

ఆ. నిండునదులు పాటు |! నిలిచి గంభీరమె
వెజణివాగు పొటు |! విజీగి పొరి
e౨ ౧౧
యల్పు. డాడు రీతి |! నధికుం డాడండు సుమో ! 1వి॥ 2740

వాగు - నది, లేక యేరు; గొప్పవాంకు కొది వారికి ఉపమాన
౧౧ థ్‌

ములుగా వాడోబడినవి

ఆ, నిండుసూర్వునిం జూస్పె | నేతముల్‌ చెడిపోను
నేత్రముల్‌ చెడిపోతె | పాత చెడును
పాత్ర లేకను కాశి | యాత బొయ్యేటెట్లు ? ॥వి॥ 2741

ము క్షపద[గ స్తమలో తేజోవంతమయిన నూర్యునిజాచిన నే్యత
ములకు దోషము గలుగును.

చే. నిక్కామగు జ్ఞాననిష్టలో | చేర్పు మోజు
సౌక్కి, సోలియు భ్రమయక | నూక్ష్ణుమంది
చిక్కు పడకుండువాంటజెపో | చిన్మయుండు
దక్కువగ వానిం గన లేరు? | ధరను వేము. ౨7 42

చిన్మయుని సూడ్షుబుద్ధితో జాడ మన్నాడు.

వేమన పద్యములు

ఆ. నిక్కమైన మంచి | నీల మొక్కటి చాలు
దలుకు బెలుకు రాలు | తప్టైడేలం )
జదువ. బద్యమరయ | జాలదా ! యొక్కటి ॥వి॥
వేమన కవితా (పాభవ మిందు జెల్లి విమస్తుంది.
కం. నిఖలాకారు. డనంతుండు
నిఖలమునకు సర్వసావ్ష | నిజముగ దానై
నిఖలంబునందు వెలుగును
నిఖలంబై యుండు నతండు | నిజముగ వేమా!

స్వయంజ్యోతి స్వయాపుడు సశ్వేసర్వత్రా నిండియున్న సచ్చిడా'

నరిదుని పర్గించాడు.

ఆ. నిగురు గప్పినట్లు | నిశ్చల భ_క్టితో+
దగిలియుండు ముక్తి | తానె వచ్చు
జగతి నొప్పం జెప్ప | జాణుండు లేడయా ! ॥వి॥
నివురు గప్పిన నిప్పువలె నిశ్చలం గా నిరీక్షీంచ మన్నాడు.
కం. నిజగురు లత్ష్యుం బుంచక
యజ వాది[కియల మాజ్‌ |! యలమట పడకే
నిజ విమలాంతం బందిన

నుజనుని నెన్నంగం దరమె ? ! నూటిగ వేమా!
అజప గాయ్మత్రీ మం్యత్రమువలన నిజమాగ్గము గోచరించును,

ఆ. నిజ గురూపదేశ | నిశ్చ మాతే విద్య
రత్షకం బటం్మడు | రాజపీధి

మధ్య దేశమందు | మారని చూడనా ॥వి॥
గురూప దేళ మే రాజనీధికి మార్గము,

ఆ, నిజము, కల్ల రెండు | నీలకంఠు డెజుంగు
నిజములాడ కున్న |! నీతిదప్వు
నిజములాడు నపుడు | నీరూప మెనవచ్చు 1వి॥
సత్య స్వరూపు డే పరమాత్మ స్వరూపుడు.

483

2748

27 44

2745

2746

2747

2748

484

వెమనపడ్యములు

ఆ. నిజము కళల మోజశి | నిశ్యుండు కావలె
పలుకులోని పలుకు |! పదిల పజచి
'వేడుకలర ముకి. ! వెన్నంటి చూడరా! ॥వి॥
(సాణాయామము చేసిన (పాణవాయున్చు వెన్న సహ్య సారము చేరి
విక నీింప౭జేయును,
ఆ. నిజము గల్లనెరిగి | నిత్యుండు గాణాయె
పలుకులోన బిందు ! పదిల పరచి
వేడుకై న బింకు | వెద బెట్టఫఘండదు ? ॥వి॥
బింవువు దాటిన పొరిదైన మార్గ మేర్చడును,

ఆ, నిజము 'దెలియనై న | నుజనుండా నిజమునె
పలుక వలయు. గాని | చరుర ఫకొజుకు

దాపం గూడదింక | నోప దన్యముం బల్క- ॥వి॥
్హమోామోటము కోసము మోసము చేయరాదు,

ఆ. నిజము. చెలిసి యేల |! నిత్యుండుం గాడాయె ?
పలుకులోని పదము | పలికి పలికీ
మనను నిల్పెనేని |! మరి యోగియానురా! ॥వి॥
(పణవములోని నాదమును జపించి యోగి కమ్మ న్నాడు.

ఆ. నిజము నాడువాని | నిందించు జగ మెల్ల
నిజము నాడరాదు | నీచుతోడ
నిజము నాడవలెను ! నిజ మహాత్నునిణసాశి ॥వి॥

నీచులుదగగ నిజము దాచినను తీప్పూలేవు.
గ

ఆ. నిజము నేలనెజింగ్‌ |! నిత్యుడు గాడాయె ?

పలుకులోని విందు | బదిలపజఆజచి

వేడుకెన బిందు | వెద 'బెట్టకుండియు ॥వి॥
నాద మే పలుకు చానిలోనిజే కళ. కళ్ళ నత్మికమంచిన చే పరిప్రూరము.
మ!

“క్క నిజముం "బలికెడు నరులకు

విజయము గలదెందు వారి ! విభవము జూడం

2749

2750

2751

2752

2754

2” గ్‌ర్ట్‌

వేమనపద్యములు

గుజనాళి కోర(శ క్లమె ?
నుజనుల మహీమెన్న6 దరమె ! నూటేగ వేమా!

సత్వచా కాలన సర్వత పూజనీయము అగును

ఆ. నిజము లాకునతండు | నిర్శలుంజె యుండు
నిజములాండు నతండు | నీతిపరుండు
నిజము బల్క_కున్న ! నీచ చండాలుండు ॥వి॥

అబద్దాలాడు వానిని అంత్యజు డందురు.

ఆ. నిజము వరుస నెజిల్‌ | నిరుణ మందడి
పలుకులోని శబ్ద | సరుడుగాను
పలుకకుండు వాంజె | పరమాతు న్‌ డందురు ॥వి॥

“ నాకు బిందు కళౌతీత నమా నమో ననుః’” నాదు, బిందు, కళె
తీతునకు నాలుమారు నమస్క_50చు చున్నాను,
౧ న్‌ న్‌

ఆ. నిజము వరుసచెశీయగి ! నిత్వుండ' వగుటకుం
బలుకులోని పలుకు. ! బదిలముగను
బలుకువాని నీవు ! పరికించి చూడరా! ॥వి॥

సద్దుకుని తెలిసికొన్న సార మబ్బును.

ఆ. నిజము వరుస నెజింగి |! నిరుణతేగంబంద
బలుకులోని శు | మలరం బెలియ.
బలుకకుండు వాంజె | పరమాత్సు. డందురు ॥వి॥

అజ్ఞానాంధ కారము దాటిననాడే అసలు గురువు. .

ఆ. నిజము చేళలంగి | నిత్యుండు గావలె
పలుకులోని బిందు | పదిలపణుంచి
చేడునె న పొందు | వెత బెట్టుకొందుే ! ॥వి॥

మంచిమారాన్ని వంచించుకొనరాదు. '

తే, నిటల దుర్గములో నున్న | నిజ మెజీంగి
పటు తరంబుగ మదినిల్సి |! (పబలుయోగి ;

2755

2756

2757

ీ7కరి

2759

9760

486 వేమనపద్యములు

యంటి ముట్టును నిర్గుణం | బక్టై మదిని
గంటు వడందెపుకు తెలియుని | కిటుకు వేమ.
కిటుకు = రహస్యము ; సహస్రార చథక్ర మే నిటలదుర్లము.
ఆ. నిటల దుర్గ మెక్కి. ! నిక్కి చూడంగనె
కుటిల రూప కళల6 |! గూల్పు నెజుక '

పటుతరంబుగాను | బట్టి సాధింపుడీ ! ॥వి॥
ఎతటుక = తెలిసికొనుట ; సా = చెడుగు ; నహాసారమును
సాధించినవాడు మాయాతీతుడగును,

ఆ. నిట్టిదాని పొందు | విడువంజాలకం దుల్వ
చచ్చు దాక మోళు | చాప గుడిసె
భాగవతుల పట్టు ! పట్టంగ నోపండు ॥వి॥

తులువలు దొడ్డవారిని చేరరు,

“వేం * నిత్యంబు కాని యొడలికి
నిత్యము మఃఖంబు( బడును | నిరతిని ధరలో
నిత్యా నందపు. బదవి క

( నిత్యపు దుఃఖంబు పడ | చేరరు? వేమా! ॥వి॥
శాళ్వతము గాని శరీరము కొరక (శ్రమలు బడువా శవివేశి,

శే, నిత్య సత్య నిరామయ | నిరుణంబు
మృత్యు సమదృవష్టీ.లో. నెంచి | మిన్న కుండి
భృత్య “భృక్యానురాగుడై | భృకుటి నంటి
నృత్య మాకుచు నుండుకే | -నియతి వేమ.

సత్యమును గురించి వత్యాసములేని (పాస యతులతో తత్వాన్ని
బోధించేడు.
లే, నిత్య సత్య్యవ తాచార | నిపుణుండ వయి
| హో క్ష | I jae p
పర ధర్మార్థ ముల ge | బట్టి అ
సిద్ధిం బొంటెడు పరిపూర్ణ | చింత. బూను
మప్పు డానంద మమితమాా | నయ్య ! వేమ.
శాళ్వ్య తానందపదవిని' సాధించుటకు సత్యమే ఆధారము.

2761

2762

2768

2764

2765

2766

వేవమునపద్య ములు 487

కం, నిత్యానంద వివేకము
సత్యంబుగం దెలియకున్న 1 శక్యంబగునా !
ముత్యము సరి గురు మర దము |
భృత్యు-డవై మది నెజుంగం. ! జెంపగు వేమా! 2767
ఆతీముత్వేము వంటిది అసలు గురు రహస్యము,
ఆ. ని[దజూగరముల | నెలవుల దానుంజె
గప్పుకొన్న మాయం | గాన లేక
- దబ్బర నిజములను | దా బాగుగ గనక

గోొబ్బున చెడిపోవు 1! గుణము వేమ! 2768
నత్యా౭_ సత్యేముల దెలియక జూగద స్వ పొరా వస్థల చిక్కు_కొ న్నాడు.

ఆ. నిద మజచినపుడె | నిష్టుండు 'తానాయె
_ ని,దలో పడినపుడె | నిష్టపోయె

నిద్రలో ఖేచరీ | ముద చూడగవలయు 1వి॥ 2769
కోచరీము(ద ఆ క్రాళమును జూచేవిధానము.

ఆ. నిద మేలుందెలిసి ! నిలుఫుండీ మూలోన.
(బాణి మేలు తెలిసి |! పాయకుండు.6
(బాణి నిదుర సందు. |! బరమాతు ఛంజెటుగురా ! ॥వి। ౨7/70

నుషుపీలో సుహు విని గాంచినవా జే సుజ్ఞాని,
నం అనో ఇ

ఆ, నిద లేనివాడు | చెర రఈూోూాగి యెందే న
భదమెన పదవి ! పడయలయము
మ్ముదవిడువ నతండు | ముఖ్యు(డౌ సంసార
సక్తి లేనివాడు |! సముడు వేమ! 1వి॥ 9771
నిదా భద ముదాస క్రి లేనివాడే నెరయోగి.

ఆ. న్నిదలోన మనను | నిగురొ త్తి లోకముల్‌
భదముగను జూకి | (భమయం జేసి
పొత్తు విడువకుండు. ! బొగడుచు నీలోన॥వి॥ 2772
ము క్షి కాంతను నీలో ళ క్తితో నుంచుకొమ్మ న్నాడు.

428 వేమనపద్యములు

ఆ. నిదలోని నిద! నిర్ణర సంఘంబు
తామసంబు నిద ! తలగి పోవు
సతిప తేక మైన | సమయంబు నిద్దుర 1వి॥

యోజాగ ర్హి సుషుప్తస్తు కుళ్ళ జాగ న్నవిద్య తే యళ్య నిర్వాసనా

బోధ సజీవ నుక యుచ్య తే 09
మాయకు లోను గానివాడు (బవ్మావిద్యావే త్త.
ఆ, నిదలోని నిద | నిర్ణర సరఘురప
'తామసంపు | నిద తలగదోచు
నిద్రలోని నిద | నిర్భీతి నుదయించు 1వి॥
నిదలో నిద్ర జూచినవాడు నిర్ణగులతో సమానము.
ఆ. నిదలోని నిద | నిజముగా దెలిసిన
భ్మృదమగును మిగుల | (బహ్మవిద్య
నిద తెలియువా(డు | నిర్శలయోగిరా! ]వి॥
(6 స్థాన(క్రయ యశ్రీతళ్య పునర్జన్మ నవిధ్య తే 0)
నిద్దరను జయించిన జన్మ రాహిత్య మగును.
ఆ. న్మిదలోని నిద | న్విరతా_ప్రికా
తామసంపు నిద | తలంగ(దోయు
న్మిదలోని నిద | నిర్భీతి నుదయించు 1వి॥
నిదలోనున్న భావానికి నిగిడిచూడ మన్నాడు.
ఆ. న్నిదలోని నిద | నిర్ణర విదిగంబు
తామసంపున్నిద ! తీల గి పోవ
సతిపతు లొగిం గూడ | సముయంబు నిద్దురా ! 1వి॥
సతియు పతియూ గఠఅనీ న్నిదించిన నిద చక్క_నినిదగా
చితంఛాడు.
ఆ. నిద్రలోని నిద్ర | నిర్ళేద్య మనందగుం
జామసంపు న్మిదం ! దలగందోచి
సతత మదియె పూన | సర్వదా ! యోగియా |వి॥

నిశ్భేచ్యము = భేధింపరానిది ; మను కారపు నిక పామరులను
జేయును.

2773

2774

2775

2776

2777

2778

వేమనపద్యములు

ఆ. నిద్రలోని మనసు ! నిలుపుచు లోకము
ల్భృద్రముగను జూవి 1 (భ్రమయం జేసి
పొత్తు విడువకుండుం. | బొసగంగ నీలోన ॥వి॥
అన్యోన్యత విడువకుండా అపర్మబహ్మను ఆరాధించమన్నాడు,
తే. నిదలో వచ్చుసంపద | నిజముగాదు
భ(దమైనది పరిపూర్ణ | భావపరము
ముదలో భదడమైనది | మూలవిద్య
చి దహస్యము లెటుగంగ | జెల్లు వేమ.
పంచము[,దా భావము పట్టిచూడము న్నాడు.
క, నిను నీవెజు/గలగ నెంచిన
మనమున సంకల్పములను | మానగవలకా!
యనుమాన రహితమగు గుణీ
వినయంబున గుజినిబట్టి | వెదకుము వేమా!
అనుమానము లేకుండా వినయవి వేకుడుజై గురుని సేవించుము.
ఆ. నిన్ను € జూచుచుండ | నిండును దత్వంబు
తన్ను జూచుచుండ | తగులు మాయ

నిన్ను నెటింగి నపుడె ! తన్ను. దా నెజుంగును ॥వి॥
మాయను గడచి నునే. మాగా మౌహేాళ్యగుని గారచుము.
ఆ. నిన్ను. జూచెనేనిం | దన్ను దా మణి చును
దన్ను. జూచెనేని | నిన్ను మజచు
నేవిధమున మనుజు | డెజుంగు నిన్నును దన్ను॥వి॥
జీవుని జీవేళ్వరుని గూడు జూచు నూకృడరులు సూటి నెమగ
మన్నాడు?
ఆ. నిబిడమైన తమము |! నిక్కి దాటలేక
గుబురు బట్ట బయలు | కూడు కెట్లు |
(పబలుచున్న . మదిని | బాలించి చూడరా ! |వి!
నిబిడమైన తమము: = చిట్టచీకటి. (అజ్ఞానము);
బట్టబయలుగుబురు == పరిపూర్వమందిన ముక్తి,

62

489

2779

౨/50

౨7౮]

2782

2783

£184

490 వేమనపద్యములు

ఆ. నిమ్ముంబంకు వుప్పె | నిజమైన రసముండె
హపేమమునకు నేడు | రేల (బజలు ?
సత్తు పొత్తు జేసి | సాధింప లేరకో ! ॥వి॥ 9785
నిమ్మపండు రసముతో పాదరసమును గుళిక చేసీ ఆగుళిక సవా
యమున ఖంచసత్తును బంగారము గా జేయుదురు.
తే, నిమిషమైనను మదినిల్సి | నిర్ణలముగ
లింగ జీవేశులను గాంచి |! భంగపడక
పూజ మదియందు. జేయుట | పూర్ణ పదవి
పరము. గోరిన నిదిచేయ | చాగువేమ. 2786
మానసీక పూజ మహా త్తరమని మహాకవి నాక్కు_.
ఆ. నియతి వృతిమిటీ | నిటలదుర్లముం జేరి
భయములీక యుండు | (బవ్మావేత్త
జయము గల్ల ముక్తిం ! జవిజూచు చుండురా ! ॥వి॥ 2787
సవాసారమును జ్ఞానవే త్త జూచి సంతోషించును.

- నియమాది సంగుండై | నిలిచిన దతీ(౦బు

రా

తామసంబగు నిదం | దల చేయు ;
నిద తాం దలణిన | నిర్భీతి నొందించు
నశమమున నానంద | సమితి పుట్టు ;
నానందమున వ్‌శ్వ | మంతయు. దానగు.
దాను విశ్వం బె నం | దత్యమగును ;
దత్వ మిం[దియ పంచ | కత్యంబునను నిల్చు
దత్వంబు నిలచిన. దాన యగును ;
రాజయోగీందు( డాత(డై | తేజరిల్లు
వెలయ జగముల విహరించు ! విశుతముగ
బాలు విధమున వృద్ధుని | పగిది సోకు
కరణి వెంగలి కియం జూడ |! ఘనత వేమ. 2788

మనసు, వాయువు, దృష్టి, ముమ్మూనకోనలో ముప్పుడి యుగుట చేత
శబ్దము పుట్టుచున్నది. దానిని తెలిసికొనిన వాడే రాజయోగి.

వేమనపద్యములు 491

ఆ. నియమి తాసనమున |! నిలిచిన చిత్తంబు
తామసంపు నిద్ర తలలోం ! (దోయు
నిద తొలగినంత | నిర్భీతి యుదయించు ॥వి॥ 2789

నియమితాసనము = తేనకు తగిన యాననము ; తౌమనసనపు నిద
తేగద న్నాడు.

కొం. నిరతం బెడ తెగకుండం
బరిపూర్ణ (బహ మాత్మ |! పదమున నుండు
న్నిరవద్నుమెన నడవిని
జరియించును జగ మెజుంగ | సత్యము వేమా! 9790

సుజ్ఞానము వలన చొర రాని ఆడవినిగనాశ చొరవచ్చును,

ఆ. నిరత మాత్న చిదానంద | నిలయమందు
సరవితోడుత పరిపూర్ణ | సౌఖ్యమంది
యరనియగు బయల్‌ 6 జేరుట |! యనుభవంబు
విములగుణరాజ ! యోగీంద | వేమనార్య ! 2791

అసాధనమగ పరిపూరమును అవలీలగా ఆందుటకు అచంచల
(స వ
హృదయ మాభఛారం౦,

కే, నిరత మాత్శ చిదానంద | నిలయమందు
సరవితోడుత బరిపూర్ణ | సౌఖ్య మజిల్‌
యరిదియగు బయలేర్పడుట ! యనుభవంబు
గురుని (పాపన్న * గూడెడి |! గుజుతు వేమ. 2792

గురుకీలకము చేత ఆరిడియగు | బహ్మానంద మంభవచ్చునని అనుభవ
వేద్యుని వచనము.

తే, నిరల్శజ్ఞాన పరిపూర్ణ | నివ యందు
కర్ణసన్యాస యోగియె (కపి మనత,
మర్శ మెబుయగనుచు నుంకుళు | మానమయ్య్య |
ధర్మ మింతియె బోధించు | ధరణివేవు. 2798

కర్మ సన్యా సమో? (కమమును వివరించాడు వేమన మహాకవి.

492 వేమనపద్యములు

కం, నిర్శల సమాధి బూనియు
కర్నలం దొలగించి మించి | కాంశ్ని ంచి కొన
నిర్నోహమైన గుణమగు
థర్శము పరిపూర్ణ మగును |! దాకుము వేమా!

సమతతో సమాధిలో నుండుటయే సచ్చిదానందుని సందర్భనకు
మూలము.

ఆ, నిర్శలాత్శ విద్య | నిత్య సత్య జాన
నిరతుం డై నవాండు | నేర్పుమాట
ననుభవింపం గోర | నలనట బొందునా ? |వి॥
ఆక విద్యావేత్త కలసట లేదు
ర్‌, నిర్వాత కళిక సామ్యపు
సర్యాతు గ్రని మదిని జూడ |! సారముగాన
న్ని ర్వేదన మగు దుర్గతి
గర్వము చెడి పరముగల్లుం |! గదరా! వేమా!
నిర్వాతకలళిక == గాలిలేని క్రీపము (కదలిక లేని) సాణుడైన పర
మౌాత్మను జాగశమ న్నాడు వేమన,
క. నిజణువేదల రశ్షీంచెడి
సరసుడు నెజదాత గాక | సంపన్నుల. చా
భరియించువా(డు దాతయె )
మెజమెచ్చుల దాత యతండు | మేదిని వేమా!
భదభూపాలుని పద్యము యిందులో భ(దముగా జే ర్చారు
మే తద రచయితలో తెలియదు.
ఆ. నివురు గప్పినట్లు | నిశ్చల భక్తితో
దగిలియుండు ముక్తిం! దానే వచ్చు
జగతి గొప్ప జెప్ప | జాణుండు లేడయా ! వి!
(పకృతి మర్మమును జెలినీకొన్న వా జే పరమహంస,
తే. నిరుణాంశము మదినెన్ని | నేర్ప మోజు
స్వర్గమని యెంచుచుండిన | వాశ్యతంబు

9793

2795

2796

2797

2798

వేమన ప పద్యములు 498

భర్గుడే వచ్చి (భమలను | 'బాపునయ్య
దుర్గుణ (భోములను వాయు | దొసంస వేమ. 2799

తేటగీతిలో ద్వి_ొ స వెట్టి వేదాంతాన్ని! తేట తెల్లముగా "తెలియ
జేశాడు తెలుగు కవిరాజు.

"తే, నిషఘ్టయందును దృఢమైన | దృష్టిం బూని
కష్ట రరాగంబులను మించి ! కాంక్షదీజ
వ్య పగిపూర్ణ మంకుట | వదలకున్న
స్పష్ట మపుడౌను సంతోవ. | సరణివేమ. ౨800:
నిష = దీతు ; వ్వష్స్‌ = ఏ కాంతేము; ఏ కాంత సేవయే యేశేళరో
థి
పాొసనశు.

గ హ్‌!

గ్‌

ఆ. నిష్ట మజుచిన నిద |! నిదనే కాదుకా!

భజనచేనే భక్తి | భాక్తిగాదు

పూజచేసే పూజ | పూజనే కాదురా! వి! £801

నియమము తప్పుకుండా నరుల బన మును స్యయముగా చూడ
మన్నాడు,

ర్‌ వం వాక్యము :- నిసలంబు లింగము. జేసి భువనమెల్లను
లింగ చేహ మరసి, అతని౮హార్చి ధాన్య మానందముగ నిలిపి తను
మరచి, తత్సధము మరచి, సమ స్తమెన భూత, భువనాంతరము మరచి,
(ప్రణవముతో గూర్చి (పాణిఫోలనాడి పలుకుచును నందు వుండును.

బో ధాత తతంబునుం, దీని మర్మము తెలియవలయు, కొండ
మేఘంబువలెనే నుండు మేఘుకాంతిభోనే వెలుంగుచుంకును. అందు
మెరుపులు బుట్టును. ఆ మెరుపులోశే భూరి, భేరీ నాదమాను. అందు
(ప్రణవంబు పలుకుచుండును. గాలి ₹ర గెరాలుణా భేరనాదము
తోడ చల్లని గాలి విసరును. గడగడా యని బడబడా యని పఠ
పఠా యని (పళయ రభసము గానవడును, సూర్య చం(దుల ఛాయ
చాడ చూడ మెరుపు తళుకు బయలు, బరగుచుండు, పొంజువలె రవము
లు పంచదారలవంటి పంచరత్నముల వెలుగుగానబడును. పరమదివ

494 వేమనపద్యములు

జాన నిధులై న అందులో గాన బకుదురు. కారుణ్య శాంతి కారుగలిన
రీతి ధూపంబు పొగలు నురుముచుండు. అగ్ని మంటలు రవలు,
ఆనందముగ రాలు. అందులో వెలిపొంజు వలెనే వెలుంగుచుండును.
ఆ పొంజు దధిచేత పదికోట్ల దీపంబులు వెలుంగుచుండు. మెరుపుచేశ
జరుపుచుంశు. చేహూంబు దహించు. చాహంబు గొనుచు దప్పి దీ క్రీ
జఠరాగ్ని లేచు అగ్ని మంటలు రవలు, ఆనందముగ రాలు, అగ్ని
లోపలనుంకు అతినూత్ష్ము మైనది. అతని ఛాయచేతనే జనియించు
చుండు. కారుణ్యరస ము _క్రిరాంతర మూ ర్తికారుండు విశ్వదాభిరామ
వినుర వేమ! . ౨వ్ర()౨
విశ్వా కారుని విశ్వరూప దర్శనమునకు వేదాంతులుచేయు విళ్వ

(పయత్నేములు వీక్షణము దోచు విళ్వనింతలు విశ్వవిజ్ఞాన వే త్త

వేమన యీవాక్యములో విశదీకరించాడు,

ఈ? నిహతి పుట్టువులకు | నెలనివామందురు

కువార లోకమందు | గుతుక మేది ?

దహరమందు జూడ? | దలంగును దత్వంబు I 2803
నిహతి == చావు, మరణము ; కువారలోకము = పాతాళలోకము,

దహరమందు జూచిన తత్వము బోధ పడును.
క. నీచ కులీనుని వ్యాసుని

జూచిశె నారాయణాంశ | కోభిలై? భువి?

న్లోచులశెల్లను మేటిగ

వాచాలత నొందెనౌర! | వసుధను వేమా ! 2804
“ వ్యాసో నారాయణో వారీ”)

నోచులు = సన్యాసులు ;

జాలారి పడుచు కొడుకు వ్యాసుడు గొప్పవాడని వేమన వాడెశు,

ఆ. నీచగుణములెల్ల | నిర్మూల మై పోవు
౧౫ ఎ
"కొదవలేదు సుజన | గోష్టి వలన
గంధ మలద మేని | కంపడంగిన యట్లు ॥వి॥ 2205

కులమున కాక గుణమున సర్వమును గలదన్నాడు మనయోశి.

వేమనపద్యములు

కం, నీచుల వినుతులు సేయుచు
యాచకమునం దిరిగి తిరిగి | యలయుట కంశు
న్నే చిన యిందియ పశువుల.
గాచెడి వా డిందు నందు ! ఘనుండగు వేమా!

మేచిన == విజృంభించిన ; నీచులను న్గుతించుట కొన్న నీలో నిండి
యముల నరికటుము.
ఆ

ఆ. నీటిలోని (వాత | నిలువక యున్న ట్లు
పాటి జగతిలేదు ! పరము లేదు
మాట మాటకెల్ల | మనను గోరుచు నుండు ॥వి॥
బూటకపు మనసుల మాట నీటిలోని |వాతకు సాటి

ఆ. నీతి జ్యోతిలేక నిర్శలంబగు చేది?
యెట్లుకల్లుగు బరమ | బెంతయెన

ధనము గలిగియున్న | చైనంబు రాదయా ! ॥వి॥
ధనిమున్న మా(తమున దైవమును చూడ లేడు,

ఆ. నీతి. 'దెలియజెప్ప ! నిజముగ వేమన
పాతేశక్రముల నెల్లం | శాఆఅంబటి
చం
లోతు తత్వమరసి | లోకులకును చెప్పె ॥వి॥
పాపహరవణమునక్రు పరమార్థమును చేకొమ్మన్నా డు,

కం, నీతియు, భక్కియు, జ్ఞానము
రీతుల వర్శించు మదిని | శేవెలుగగుచుక్‌
జ్యోతిగం దగునా (బహ్మము
భూ తాతుడు, నిన్ను (బొందు ! బొడలోను వ
శేవెలుయగు = చంరకుండు; సూచం([దునివలె (ప కాశించు
జ్యోతిని గను గొమ్మ న్నాడు.
తె, నేతి వైరాగ్య సద్భుక్ష్యు | వేతులకును
ఘాతేకులుగాని నుజాన | కలితులకును

495

2806

2807

2808

2809

2810

496 వేమనపద్యములు

(వాలకందని పద్య | ల్వేలసంఖ్య
లుగను జెప్పంగనయ్యరా | జగతి వేమ. 2811
వేమన చేశసంచారము చేసూ అందందు అడిగిన [పశ్నలకు జటాబు
లుగా వేలాది పద్యములు చెప్పేవాడు ఆని చాటువ్రలు.
ఆ. నీతిలేనివాండు ! కోతి క్రంశును బొడు
సీత్రి 'బెలిసినవాండు |! నిర గ్రలాళే a
వత్తి (ప్రఖ్యాతిగా | నిండియుండగవలయు |వి॥ 2812
నీతి గలిగినవాడు ఖ్యాతి నారి ౦చును.
ఆ, నీతివై రాగ్య భక్షి పు] నీతులకును
ఘాతకులుగాని జ్ఞానసం | కలితులకును
(వాలకందని పద్యముల్‌ | వేలసంఖ్య
చేతనంబుగ వేమన | చెప్పె భువిని ॥9॥ 2313
భ క్తి జ్ఞాన, వై రాగ్యములుట్టిపడు భావముతో వేలాది పద్యములు
చెప్పినట్లు రుజువు గానున్న దీపద్యము.
కం. నీమము పెట్టుక (ద్రవ్యము
కామంబునం గొనుచు భువిని | గల్లరికూత
ల్పేమముగ బలుకు చుండిన.
గోమటులొక కొందుజుం(డు |! కుంభిని వేమా ! 2814
- కుంభిని = భూమి; ధనా పేతులగు వ ర్థకులకు అబద్ధము లాడుట
ఆలవాటు,
ఆ. వీరు కారమాయె. | గారంబు నీరాయె
వోరి నిర్వికార | వస్తువాయె
నీటిలోన నుండు | నిఖిల (బహో శ్రండంబు వి! 2815
యీపద్యములో రసవాదము, ప స ఉన్నదని కొంద
రూహిస్తున్నారు,
ఆ. నీరు కారమాను | నిరుకొని కారంబు
వానివద్ద నిద | బోవ వచ్చు

నీటిలోనె నుండు |! నిఖల (బహ్మాండముల్‌ ID 2816
కూట వేదాంతమును. గూర్చి గార్చి చెప్పేడు.

వేమన ప పద్యములు

ఆ, నీరు కారమాయె ! కారంబు నీరాయె
కారవుయిన వీరు | కారమాయె

కారముందు వీరు | కడు రమ్య మై యుండు వి!
గోపా ్రర్షములను గూర్చి వేదాంతకోవిదులచే వెతికించుట వేమన
కలవాటు.
ర్‌ం నీరునం బుట్లన యుస్పే
కరము స నీరు | శాూరము నొకశు
యీారీతి శివుని జీవుని
నారక మది నెజుగనౌను ! వసుధను వేమా!
నీరూ ఉప్పూ ;అభదమువలే జీవేళ్వరులకు అఖభిదాద్వ్య వసాయ
మున్న దని చెప్పెను.
ఆ. నీరు పయినయుడ్డ ! నిప్పులు బొగ్గులౌ
నిష్రామో6ద కుండ | సిరుపెట్టం
గభపెళనుచు (గాగు ? గడుంజోద్య మిదికచా ! ॥వి॥
నీరు నిప్పు, కుండసొమ్యముల గురు, శిష్య డేవ్రులకు గ ల్పించాడు.
ఆ. నీరు పెదవింగొట్లి | నీమంబుతోడుత
నాచమాన మనుచు | నతడు వేసె
నాచమాన మానొ? | యల్పాచమానమో ! 1వి।

మం(తో పజేళమచే , తాంత్రికులకు హేళనగా యీపద్యము[(వాళాడు.

ఆ. నీరు మొదలంబెట్ట |! నీరమే మొలక య్యె
మొలక విశ్వమగుచు | మొనయుచుండు
నీరు విశ్యమగుట | నేర్పుతో. చెలియరో! |వి॥
నీరును విశ్వము లో జూచినవాడే నేర్పరి,
క. నీలియు. ? దగరము జిల్లెడు
ఫాలాశత్రుని రసముచేత | భస్మంబులుగా
నేలం గలిమికి వగవగ.

గాశాసుర హరునియాజ్ఞ | కావలె వేమా!
ఒంగారు చేయు విధము.

63

497

2817

2818

2819

2820

2821

28:2

498 వేమనపద్యములు

క. నీలోని యెబుక యనునది
నీలోననె పెజిగి పెజీగి | నిలో నడగు
న్నీలోని చిత మడంచిన
నాలోచన (బ్రహ్మ బయలు | నందగు వేమా!
నీలోని [బహృమును జూడుము.

ఆ, నీళ్ళమిాందం జూడు | నెరయ నోడల పర్వు

బయలుమో?ద౧ జూడు |! పత్నీ పరు
ఆడువారి గమన | మాలాగె యుండురా ! ॥వి॥
శ్రీలు స్వేచ్చావివారలని చిత్రించాడీ యుపమానను లతో.
ఆం నీళ్ళమిోాందం జూడు | నెరయ నోడల బల్లి .
బట్టబయల6 జూడు | బండి బలిమి
ఆడుదాని బలిమి | యాడనే చూడరా! ॥వి॥
తనకు సరియైన దారి లభించిన పెరవారి సాయమక్కా_ర లేదు.
ఆ, సళ్ళమిోంద నోట సూడ తిన్న గ (బాకు
బెట మూరెడైనం! బాకలేదు
నెలవు దప్పుచోట | నేర్పరి కొజగాండు ॥వి॥
నము బట్లి మానవుని చ. మారును,
ఆ. నీళ్ళమిా(ద బుగ్గ ! నిలిచినయప్పుడు
తళ్ళు వేగవచ్చి | తాకుంగాటె
విడెడు కుండకింత | విభాతి పడుదురు! ॥వి॥
శరీరము నీటిబుడగ వంటిదని నేర్చుకో.
ఆ. సీళ్ళమి (ద (వాత | నిలువక యున్న ట్టు
పాటి జగతిలేదు | పరము లేదు
మాట మాటకెల్ల ! మనసు గోరుచునుండు ॥వి॥
మానవులకున్న మతిచాంచల్యమును మనకవి చెప్పెను,
ఆ. నిళ్ళ మునుగ~చేల ? | నిధుల మెట్టంగనేల ?
మొనసి వేల్పులకును | (మొక్క-చేల ?!

గపట కల్శవములు |! కడుపులో నుండగా ! ॥వి॥ ”

క పట్లాత్మలిం -కాళికి జెళ్ళుట నాడ లోక వంచనశేనా?

28:8

2824

2825

2826

2827

2828

2829

వేమనపద్యములు

త నీళ్ళ మునుగువాయు | నిర్శలాత్ను(డు గాడు
పూర్ణమైన ముక్తిం |! బొంద బేండు
నీగుకోడి యెపుడు | నీళ్ళను మునుంగచా ? 1॥వి॥
కుటిలాత్సు(డు ఎన్ని తీర్థ యాత్రల కెళ్ళిన యేమోలాభం లేదు.
“ ఎక్క_డకుజెళ్ళినా తెడేగాడే”? (సామెత)
ఆ. నీళ్ళభోన మొసలి | నిగిడి యేనుంసంబట్టు
బెటం గుక్కూచేత | భంగపడును
స్థానబలిమి కాని | తనబల్మి కాదయా 1! ॥వి।
లోకనీతులు వాకొని అభ్యుదయ కవులకు ఆధార భూతుడ
య్యాడు వేమన.
ఆ. నీళ్ళలోని చేప |! నెజీమాంన మాశకు
గాలమందు( జిక్కి. |! కూలినట్లు
ఆశపుట్టు మనుజు | డారీతి జెడిపోవు ॥వి॥
ఎటి = మట్టి పాము. అ త్యాళ చేతే మనుజుడంతమగును,
ఆ. నీళ్ళలోని మీను | నిగిడి దూరము పాటు
బయట మూరెడై నం! బాజ లేదు
ద్దాన బలిమి కాని | తన బలిమ కాదయా ॥వి॥
చక్కని చిక్కని ఉపమానములు మిక్కు. టముగా (గుక్క స్తాడు
తన రచనలలో వేమన,
ఆ, నీళ్ళు తాగేటపుకు | నవ్వి తే 'పొరయెక్కి.
నాసికంబువంక | దూసిపోను

దూసి పోయిననీరు | కాశి గంగలో గలును ॥వి॥
౫ యతివోయినది ; అసలు భావము గొప్ప జే అతికినవారు మతిలేని
వాచు-గా నున్నారు,

ఆ. నీళ్ళుబోసి కడిగి | నిత్యంబు నోధించి

కూడుంబెటి పెన | కోకం గటి
౬ ఎ రు

యెమి పొటు పడుదు | రీ చేవ్య్మాగంధికి ॥వి॥
కోక _- బట్ట ; వులమూ[తముల కొంపకు మవోసాసగు లెందుకు ?

499

2830

28831

2832

28833

“884

2885

500 వేమనపద్యములు

ఆ, నీళ్ళుపోసి కడిగి ! నిత్యంబు శోధించి
కూడు వెట్టి మోంద | గోకం గట్టి

యేమి పాటొ పడుదు | రీ చేహమున కిల! ॥వి॥
ఆనిరమెన శరీరమునకు ఆంవచందాంకోనసనం కుందడమెందుకూ ?
థి j= rel

కం. నీలోని యొజుక జాలము
సీలోన పెరిగి పెరిగి ! నీలో నణగున్‌
న చిత మణచిన
నీలోచన (బ్రహ్మ బయలు | నీవగు వేమా!
నీలో నీవు చూచి నఖలేశుని దర్శింపుము.
కం, నీ వనినను నే ననినను
భావమ్మున నెటుక యొక్క. | పద్దతి యగునా |!
భావంబు బెలీసి మది ని
ర్భావముగా నిక్నుంగనుట ! పరమగు వేమా ! 1వి॥
భావ మభావ మగుటయే పరమాగ్న దర్శనము, '
కం. నీ వాడిన నే నాడుదు.
సీవుండిన నేనునుందు | నిర్విణ్ణు(డ నై
నీవు దలంచిన. దలంపుదు
సీను నగిన నేనునగుదు | నిజముగ వేమా !
“ సమ స్తమెన కర్మలకు సర్వేశ్వయడే కర్త”) అనే సూత్రము
ముందు పొాందుపరచాడు,
ఆ. నీవు గలుసునట్టి | నెలవు- చెలియు వాండు
వసుధయందుం. (దోవ ! వదలండెందుం
కాలు గదలన్‌క |! గక్కునం జేరురా ! ॥వి॥
(బహ్మమున్న చోటును తెలిసిన వాడు _బ్రహ్మయును బంధించును.
ఆ. నీవు నిలిచియుండు | నిఖలంబు నిలువదు
నిలిచియుండు |! నెండ నీరు వలెను
నీవ నిశ్చయంబు | నిఖిలంబు మాయమా ॥వి॥

లో కాలోకము లలోకములై నను లోకేళ్వరడు యే కాగతతో జే
యుండును,

2836

2887

2888

2889

2840

28 41

వేమనపద్యములు $01
శ

తే. నవ నెకి-గిన లోకంబు ! నీకుం దోచు
సీను మరిగిన తోడోడ | నెందు. బోయె
ననెడి యెఎికను వీడనాడు | నయ్య యోగ

దాన బరమార్థ మెజుగంగ నాను ! వేమ! 9842
యోగ యెలుక వ మును యుక్తముగా “నెసుుగును.

ఆ. నీవు పలుకుచున్న | నిత్వ్యపూజితుండౌను
నివు పలుకకున్న | నిదురవోవు
నీవు పలుకు పలుకు | నిర్ణులుం డెజుంగరా ! !వి! 9348
ఆత్మ(ప్రబోథాన్న నుసరించి అంవరు వర్తించెద ఏ.

ఆ. సీవు వినలనొక్రటి | నిలిచియుండ లేదు
నిలువ నెండమాను |! లలరు న క్రై
నీవు నన్నెజుంగుట | నిశ్చయం బాయెరా! ॥వి॥ 284 1

(బాంతులుడిన (బవ్మామే గాన్బాంచును.

ఉ. నీవె సమ స్తలోకములు | నిండుచుం బృధ్వి నిటోల లాడుచు
న్నీ వె చరించుచున్న దుల | నీటను, నగ్గిని. చేజమొప్పూచో
సీవె చరించు నెల్లెడల | నిండిన గాలి, నభొంబు నందును
న్నీవె కదా ! చెలంగునది | నీ వెవరందునె ?వెజ్రివేమనా! 2845

మ. కలవంబోధిల గలంకు గాలిలల డా ఎ-*ళంబునన్‌' గుంభిని
నలడ్ని నిశలన్‌ we లన్‌
(౧) ల్‌:
భాగవత పద్యమును బోలియున్న ది,

ఆ. నూకెనిమిది గళ్ళ | నోము పుణ్యము తెల్లం
౫లవ?! జీనులకును | గన్న యపుజె
చెడిన నీళ్లు నదిని | జేతి మాలై నట్టు ॥వి॥ 2846

అపష్టో త్తర శతే గాయత్రీ జపము వలననూ తదితర * (వత ములవలననూ
లాభము లేదు. మౌనవుడెప్పటికై నా మాధవుండే.

ఆ. నూరు పలుకవచ్చు | నుడి (వాయయా రాచు
(వాతకన్న సాశ్నీ |! వలవ చెన్న

502 వేమనపద్యముల్తు

బరగ (వాతలేని | పతుుమున నపుడు

బలిమి సాక్షుముననె | ఫలము వేమ. 2847
వాశఠాం :-- పరిగ లేని వాత భంగ పాటునుడెచ్చు
సరిరైన సాక్ష్య మాధారమ,

క న్య్యూనముగల తన భార్యను
గాననమున( జంపవచ్చు. |! గడుంజ్మితముగా !
దానెజుక (మింగు రీతిని
మానము గాపాడు కొనెడి | మహాతు(డు వేమా! 2348

న్యూనము జ తక్కు_వ ; కాననము = అడవి; మాయను ఆమాం
తెంగా మాయము జేనీన వాడే మానవుడు,

ఆ. నెత్తి (బ్రహ్మజ్ఞాని |! చేమంబు నొనకూడు
పోడకోపచార |! ముడు కిలనుం

జేసి శివువి నెపుకు ! సేవించు వాాడయా! ॥వి॥ 2849
పోడకోప చారములు చేసిన వాడు (బ్రహ్మజ్ఞాని యగును,
పోడశోపజబారములు == 16 విధముల పూజలు;

1. అవాపహానము, 2, ఆసనము, రి. త 4. అర ర వమ్ము
ర్‌. ఆచమనీయము, 6. స్నానము, 7. వృన్ర్రము, రి, యజ్ఞోప సేవీతము ,
9. గంధము, 10. పుష్పము, 11. వంట 12" ధూపము,
18. దీపము, 14. నైవేద్యము. 15. తాంబూలము, 16. నమస్కా_రము.
ఇవి పోడకోపచారములు చేవతార్చనలో యీ[కమమును పాటింతురు,

పోడళకర్మలు = 16 పనులు :

1. గర్భాదానము, 2. పుంసవనము, శి, వీవుంతము, ఉ, జూత
కర్మము, ల్‌. నామకరణము, 6 అన్న పొసనము, 7. చౌలము, రి, ఉప
నయనము, 9. (ప్రజాపత్యము, 10. సౌమ్యము, 11. ఆగ్నేయము,
12, వైళ్వచేవము, 18. గోదానము, 14. సమావర్తనము, 15, వివాహము,
16. ఆంత్యక రము. ఇవి పిండోత్పతి మొదలు నిర్యాణము వరక మనిషికి
తగు కర్మల సకమముగా వివరింపబడేెను,

పోడళ మవోదానములు = 16. దానములు :

1. నోవు, 2. గజము, కి. వాయము, 4. చాగము, ర్‌. మహిషము,

గ, రథము, 7. గృహము, 8. శయ్య 9. భూమి, 10. విద్య, 11. కన్య,

వే.[మనపద్యములు

12. దానీ, 19. సువర్ణము, 14. తిలలు, 15 అగవోరము, 16. రత్న
ములు. యాదానములు పొతత గల్గిన వారికిచ్చిన బడయనగును పరము,

అము తమ

పోడళహేయ గుణములు == 16 వెడుగులు:

1. కామము, 2. (క్రోధము, త. లోభము 4. మోహము, ర్‌. మదము,
6. మత్సరము, 7. దంభము, ర, మానము, 9. ఆతిమానము, 10. పాతు
ష్యము, 11. అజ్ఞానము, 19. అపహాం కారము, 18, మము కారము, 14. పమా
దము. 1ర్‌. ఈర్ష్య, 16. ఆనూయ యీోపదునారు చెడుగుణములలో
యేఒక్క- టొక్క_టున్న మాననవ్రనికీ ప్రమాదము కల్పించును,

మానశిక పోడష పూజా పుష్పములు

1. మనస్సు, లిం బుద్ధి, 8. వాక్కు. 4. శమము, ర్‌. ఆ(కోధము,
6. మౌనము, 7. నిరావోరము, రి. నిద్రాత్యాగము, 9. భూతదయ,
10. అఖినివేళము, 11, నె ర్మల్యము, 12. అచాంచల్యము, 15. వేదాంత
విచారము, 14. (బహ్మజ్ఞానము, 15. దమము, 16. ఆనందము. యివి
మాననీక పూజలు,

పోడళ కామ కళా సానములు,

స! బొటన! వేలుకొన, బి ఆరి Bs 9. మో కొటిచిప్ప,
డీ, భగము, లీ, బొడ్డు, 6, రొమ్ము, 7. చన్ను, రి. చంక, 9. కంఠము,
10. చెక్కు, 11. పెదవి, 12. రెప్ప 13. నుదురు, 14. తల,
వేర. పిక్క, 16. తొడ. ST Tops ఒకొక్క తిధినాడు
ఒకొక్క స్థానానికి కామమువస్తుందని స్త్రీకి వాత్యాయన కామశా
ములలో చెప్పబడినది.

al
య

ఆ. నెత్తి వేదవేక్త | నేవుంబు నొనగూడు
పోడశోపచార | సూ క్ట లిలను
చేసి శిపుని నెపుడు | సేవించు వాండడయా
_్రాహ్మణుం డతం డని | పలుకు వేమ.
పోడకోపబారములు జేనీనవాడే (వాహ్నణుండు.

ఆ. నెనరు గలుగ గురుండు ! నిటల దుర్గము జూపు.
గనుల మాడి ముగు |! గవయం జూపు

జెనకి యాత శరూపుం | జే. జేతం జూపురా! ॥వి॥
(బహ వే త్తయగు గురువు పరమును అరచేత జూపీంచును.

508

2850

ఏరిర్ట్‌ 1

504 వేమనపద్యముల్లు
ఆ. నెయ్యి లేని కూడు నీయాన |! కసువది
కూరలేని తిండి | కుక్కతిండీ
(వీయములేని కూడు | పిండపుహకురా ! ॥వి॥ ౨85 2
కసువు = గడ్డి; ఆది మధ్యాంకే ములు లేని తిండి కుక్క తిండి.
ఆ. నెలకు నొక్క-సారి ! నెత్తురు. గారును
ఉన్లమె త్రినపుడు ! నుబుకు చీము

డ్త తృకాలమందు | నుచ్చం గారుచునుండు ॥వి॥ ిరిక్‌ క్రి

శ్రీల శరీర పరిణామమును చిత్రించా కు.
కం నేం జచ్చినతోడనె మటి
తాం జచ్చును నపుడె వంచ | తత్వము లొక ణా;
రాజత్మరూప మందును
దా జితుడై నిలిచియుండు( | దధ్యము వేవమూ! 2854
తనలోనున్న పంచభూతములు తన మరణించిన ఎక్కడి వక్క_డకు
జేరును.
తే. నేత్రముల చూపు కవ్వలి | చేర్చుబూని
సూత గమనము చెదరని | చూడ్కినంటి

గాత మలయక పొందుశే | గగనవిద్య ॥ష॥ 2855
గగన విద్యను సగుణంగా గనమన్నాడుః
తే, నేత్రముల చూపు దాకెడి | నేర్పుబూని
సూతీగమనము చెదరని | చూడ్కినంటి
గాత్ర సంసర్గమొందు కే | గగనవిద్య
పాత్రత గలానికది యబ్బం | బరగు వేమ!
పా(తేతే గల్లినవాడు గగన విద్యను బడయ గలడు.
క. చే నన మేను గాదని

2856

మానసమున నెజబుగకున్న | మనుజుల కెల్లన్‌

స్వానుభవసిద్ధి దొరకదు

తానగు పరమాత్మ నెటు | వరమా! వేమా!
చేను మేనుల ద్వయముల జెలసీనవా డే నిపుణుడు

2857

వేమనపసద్య ములు 505

ఆ. నేనను వచనయ | నీ వనంగావచ్చు
నీవ్రు నే ననయడు ! నివ్ష దెలియ

నేను సివెసీవె | నే ననవచ్చురా ! ॥వి। 9858
ఆ'నలు నిష యము ఆకళీంచుకొన్న వానికి అతా పరమాత్మ
ఒక్క_టియీ. |

ఆ. నేను నీ వనియెడి | నె త్తంపు మాటలు
మానియుండు వాంజి ! మానవిధుండు
. తాను నే ననియెడి | తవుకంబు నూనరో ! ॥వి॥ 2559
చె త్రంప్రమాూటలు = జిత్తులమారిమాటలు; నేను నీవను భేదము
విడచి నిగ్భయానికి రండి.
తే. నేను నీవను భావంబు | న్మిగహించి
నిర్వికల్ప సమాధిలో | నేర్చుగాను
నిబిడమా పూర్ణ మం౦దుట | నిత్యసుఖము Rl 2860
చంచలములేని మనసుతో నుండుశే న త్యానంద ము.
కే, చేను నీవను భావంబు | నిగహించి
నిర్వికల్ప సమాధిలో | నేర్పుగాను
నిబిడమా పూర్ణ మందుట ! నిత్యనుఖము
నిర్గుణ(బహ్మ మటింగి తా | నెగడు నేమ. 2261
నిర్గుణ (బహ్మాను డెలియాలంశే నిత్య సుఖము గావాలి
క. నే నెవండను ) దలపెట్టిన
మానసమున6 దలపకుండ | మనుజున కకటా!
కానంబడునెడ జనుండును
మానుగం గనుగొనలో వలయు ! మహిలో వేమా. 2862
“చ్చే చెవడి? నని తనలో తాను తర్కించుకొన్న తత్వము
బోధఎడును.
కం. చే నెవ్వండ నని తీలంపడు
మానసమున౧ బుడమిలోని | మనుజుం డకటా !
64

506 వేమనపద్యములు

కానండు తా సక్షలంబును
మౌానుగం గనుగొనుట యెట్లు? |! మహిలో వేమా! 2868
తానెవండో బోధపడనప్పుండు తత్వ మెట్టు బోధవడును ?

నీ సేమముననె యుండ। నిల్చును జిత్హంబు

తామసమున నుండ |! తలలిపోవ్ర

నెలవున్న చిత్తంబు |! నిర్భీతి నొందించు
నిర్భీతి సౌఖ్యంబు | నీరసించు

సౌఖ్యదూరగుణంబు | శ్రమమును బొందించు
శ్రమెగుణమును జూడ | శముత వుట్టు

నట్టిశ మత విశ( |! మంతేయు. దానగుం
దానే విశంబగు |. తీత (మగును

దత మిందియముల | దరి-జూచి గలుచును
దత్యవేత్న యయిన | దానె మిగిలి

రాజయోగి యగుచు | తేజంబు చేతను

వేలసి యుండు జగతి | వినరవేవు. 2864

మానవ్రుడు రాజయోగి యగుటకు పె విషయములు బాగుగా
వివరించాడు.

ఆ. నేయి వెన్న కాచి ! నీడనే యుంచినం
జేరు గట్టి పడును | బెరుగు రీతిః
పోరి పోరి మదిని | పోనీక పట్టుము ॥వి॥ 2865
మనో చాంచల్యాన్ని కుదురుపరుచుట మేలన్నాడు “వేమన యోగి.

ఆ. చేరనన్న వా(డు | నెరజాణ మదిలోన
నెర్తు నన్న వాడు | నార్శకాడు
నూరకున్నవాండె |! యుతేమ యోగిరా ! ॥వి॥ 2866
కాలా కబురులు చెప్పుక కార్యములను సాధించును,
నార్త కాడు == మాటలు. పోగు, |

వేమనపద్యములు

ఆ. వేర నన్న వాండు ! నెరజాణ మహీలోన
'నేర్తునన్న వాండు | వార్తకాండు
ఉఊోరకున్నవాండె |. యుత్తమో త్తముండెందు 1వి।

వకానము ఊ శ్రమణయోగి లక్షణము.

ఆ. నేరని. జనులకును | చేర్చు నేరము లెల్లం |
జక్క-6 జేయుదు రల | సాధు జనము
' ఒప్పుదుర్ణనములు | తేప్పుగ నెంతురు ॥వి॥
సాధు బోధ సజ్జనులే (గ హీంతురు.

కం. నేరము లెంచెడు (పభునును
జేర రాదయ నెపము | జెచ్చెరం దెచ్చు
న్యారాశళి దాటి నను శని
మారకు(డై పట్టి చంపు |! మహిలో వేమా !

వారాళి = సము[దము? మౌారకుండు = చంపేవాడు ; (గహ.

చార ఫలితము |పసావించాడు.

'ఆ. నేర్చి నడతునన్న ! నేరమి తౌ వచ్చు
' నోర్చి నడతునన్న |! నోర్పు రాదు
కళూర్చి నడతునన్న. | గూడంగ నియదు ॥వి॥

మాయ మనుజుని తికమక్లు "పెట్టును.

ఆ. నేర్పు గలుగువారు.! నెజితనము గలవారు...
విద్యచేత విజి |! వీఇసవారు
యు
పసిడి గలుగు వారి | బానిస కొడుకులు ॥వి॥

విద్య గలిగి విజ్ఞవీగిన వామ భాగ్యవంతుల శానిసలే గారా!

ఆ, నేర్చు గలుగువారు | నెజయోధు లగువారు |
విద్య చేత విజ్త ' ఏసవారు
పసిడి గలువాని | బానిన కొడుకులు |॥వి॥ .

యోధాన యోధులుకా డా డబ్బున్న వారికి దాసులే ?

507

2867

2868

2869

2970

2871

2872

50R వేమన ద్య ములు

ఆ, నొసట[ వాయు వాని | నొసట కొం చెము చేయ
నొసటికంజు వాని | వొనశలు (వాత

నొసటిమిోంది (వాత | నులిమినం బోవునా ? ॥వి॥
(ట్రహ్మ[వాతే తేప్పించుటకు బ్రహ్మాకుగా డా శక్యము గాదు

ఆ. నొసలు భక్కుడ య్య | నోరు తోడేలయ్యె
మనసు భూతము వలె ! మలయంాను
శివుని. గనియెనన్న ! సిగెటు గాదకో ! ॥వి॥

ఇ ఇడి
నక్క_వినయములు లంచగొండులకే యుండును,

ఆ. నోటి పువ్పి కెల్ల ! నొప్పి లేకుండలా
నాకు పోక సున్న | మావధముగం
బెట్టకుండె నేని. ! బెనురోంత వేయురా ! ॥వి॥

తాంబూలము నోటికి ఆరోగ్యము నిచ్చును,

కం. నో”తింగి తోప మేమియు
నేరని జంతువుల జంపి | చెమ ది దిను నా
(కూరపు సంకర జాకుల
మారణ మేమందు ? నింక | వుహీిలోచేమూా !

జీవహీంసన చేయకూడదో న్నాడు,

ప
అ. పంకజాక్షిగన్న | బంగరు పొడ గన్న
దిమ్ము. బట్టియుండు | తెలివి యొప్పూ
మనుజులకొను దత | మహి మెట్లు కలురా +) (వి॥
పనీడి మిద పడతి మిద (భాంతి లేనివా డెవడు?

ఆ. పంకజాక్షులం గన | బంగోరు పొడలోన
రిమ్మ బట్టు యోగి | నమ రాదు
మనను నిలుఫువాడె | మహి ముప్పు యోగిరా ! వీ!
వివకుత లేని విజ్ఞానియే విరా

28978

2874,

2875

2876

2877

2878

వేమనపద్య ములు

ఆ. పంచ బుషులు భువిని ! బరమ పవ్నిత్రులు
మించిలోకమునకు | మేలుకొటికు
సంచితార్లములను | సమసింపం జేయశే ? 1వి॥
స ప్రబుషులు = కళ్యప, ఆతి, భరద్వాజుండు, విశ్వామ్మిత ,గ"తమ,

వళిష , వాలఖిల్యులు ; వీరిలో ఎవరినో వేమన యదరని దిగ్యమిం-గాడు,.
(ల ది

క పంచగు నక్షుయ విందును.
బంచాశురి నాద మం(డు | పరమ మునీర[ మల్‌.
(పాంచితీముగ నది తెలిసిన
మంచిగనన్‌ (మొక్కునతండు |! మహిలో! వేమా!
“ఓం నమశ్శివాయ ౫” అను పంతురిని తెలియుట (_పొజ్ఞ తకొరకు.
ఆ. పంచతత్వఫలముం ! భావించి కడమించి
కొంచెమైన మదిని | గోలుపోక
యెంచి మించు వాయి. |! యీర్చడ్డ యోగిరా ! 1వి॥
పంచేం[దియ [సాభవాన్ని వంచించినవా జే పరమయోగి,
ఆ. పంచ తత్వములకు (బహ్మలకొక సొడ్డు
వారితండి నెత్తి | వైతు సొడ్డు
నంతరంగ మెల్ల | నాదిశ_క్రి యెజుంగు 1వి॥
ఆదిళ క్రియే అధికమన్నా డు,
"లే పంచతత్యాది నిర్ణయ | ఫక్కిమౌని
మించి శేచక, పూరక | మిత మెటింగి
యంచితంబుగ. గుంభించి |! యందుమయన్టీ
మంచి దనందగు యాగిక | మహిమ వేమ.
కుంభక విధానాన్ని తెలియుటయీ కోవిదుని లత అము?
ఆ. పంచభూతములను | నెంచుచు మదిలోన
మించి యందవలెను | మి త్తిగొంగ
నంచు బెలియువాండే | యఖిలజ్ఞుం డగుయోగి వి!

509

2889

2880

2881

2882

2888

2684

మి త్తిగొంగ = మృత్యువును జయించిన నాడు (శివుడు), అఖిలజ్ఞా డు =

ఆన్ని యు డెలినిన వాడు;

510. వేమనపద్యములు

ఆ. పంచభూతములను | బరగి యుండినవాండు
పంచలింగములను | (బబలి యుండు

ష్‌ బంచబీజమునను | భావింప దానయా ! ॥ని॥
పంచి జ్యోతి ౦గములు = ఫీ మేళలింగము, వి శ్వేళలింగ ము
విరూపావ్నలింగము, మల్లి కార్జున లింగము, రామేశ్యరలింగ ము.

ఆ. పంచభూతిములను ! బరగ వలను బట్టి
సంచరింప కుండు | శ కిలౌానిసి
are.)
వేటలాడు బెస్త ! వాటంబు నెజులోరా ! 1వి॥

a పంచభ్యూతో న్మాదమును పరిమార్చ మన్నాడు.

ఆ. పంచభూతములను | బరగ నింద్రియముల

సంచరించినపుడు | జగము కలుగు
సంచరింపకున్న 6 | జగ మెట్టు ! కలుగురా ! ॥వి॥

120. "పంచభూతములు పంచేర్యదియములు నడిపించిన (పపంచము గలదు,

ఆ. పంచ మతములకును | (బాహృణులకు సొడ్లు
వారితండి నెత్తి | వైతు సొద్దు
నంతీరంగ మెల్ల | నాదిశ క్రి యెటుంగు ॥వి॥

” పంచమతేయులను (బూవహ్మణక్వమును పాటించలేదు వేమన

ఆ. పంచమ నిగమంబు ! ఛారతం బగునని
వొగడిచేల జనులు? | బుద్ధిమాలి
పీంస కార్యము తను | .కిష మెటామెరా ! ॥వి॥
oy
_ . హీంనచేసిన [గంధము ఆగమ మెటగును ?
క. పంచ వాహాభూతములై
పంచ శరీరములు. గలిగి | (బహ్మోండ బై
పంచావస్థలు దాటి న
ఓ”... టించుటంబరిపూ_ర్హిం జెందుం | అుంకిని వేమా!
. శ౦క్‌ కా మ్మ క్టిపొం౦దుట
పరచావస్థలకో చిక్క-నివా డే పరిపూర్ణుడు.

2883

2886

2887

2883

2889

2890

వేమనపద్య ములు 'ర11

ఆ. పంచ ముఖములందు'” | బంచాతురి జనిం చెల
బం చ వర్ణ ములను |! (బ్రబలె జగము
పంచ అక మోరు | ప్రస్తుతి జేయుండే 1వి॥ " 2891
పంచముఖుడు = ఈశ్వరుండు స
పంచముఖుములనుండి పంచాక్షరములు పుట్టుట వలన వాటికి కండి
శివుడు వానిని భజ్‌ించి మోక్షుమం౦మము,
ఆ, పంచవర్ష మెజటులల | బరము నెటుంగును
బరము నెజబుగ నిచ్చ | (పజ్వరిల్లు(
(బజ్వరిల్లు వాడు ! పరము తెనానయా | వి॥ 9592
ము క్తపద(గ స్తము పంచాకురీ మంళములో తత్వ మెరిగినవా డే
పగముడు.
ఆ. పంచశతృల నెలతీగి ! పంచబాణుని గెల్చి.
పంచవర్గములను | పఠనంటేసి
పంచముఖము గల్లు, | భవసంక్షం గలవాని
పంచ చేరువాండు | (బహ్మవేమ ! 2898
పంచళతృవులు = పంచేందియములు ;
పంచ బాణుడు == మున్న ధుకడం చవర ములు == నమళ్ళివాయ;
పంచముఖుడు = యీాళ్వరుడు
ఆ. పంచశ(తువులను | బంచబాణునిం గొల్చి
పంచవర్షములను | బఠనం జేసి
పంచముఖములందు. | (బఒబతిఫలించెడు వాని

పంచం జేరువా(డు | పరుడు వేమ. ' 2894
పంచేందియములను జయించి పంచాకరీపకన జేయువాడు పరముడు

క, పంవాత్సురి జప మందిన
సంచిత కర్ణములు వాయు |! సాకల్యముంగా
మించును బరమజ్ఞానము.
(ద్రుంచును దు[రృముల మదిని | రూఢిగ వేమా ! 2895
సాకల్యముగా == పూ ర్హిలా, సంచితకర్మము = పూర్వపుపని
దు(ర్భమలు మూ చెడ్డ ఫాంతులు,

12 వేమనపద్యములు

క, పంఛాత్సరి బీజంబుల
నంచితేముగ నెజుంగునాతం | డఖలజ్ఞుండై.
వంచన మయొజులోక కువలయ
సంచారము సేయు నతండె |! శంభుడు వేమా!

కువభయము = భూమి, కలువ;
పంచాతరినెరిగి (పపంచానుభవము పౌం౦దుము.

ఆ. పండుకొందామన్న ! పండుకో నియ్యదు
నిదుర బోచామన్న |! నిదురరాదు
లేచిపోదామన్న | లేచిపోనియ్యదు ॥వి॥

అథ మానవుని గానీ పెట్టును

ఆ. పండుకొటికితె గదా | పొచ్చ చక్కిలిగిలై
చెలియనిపై మెచ్చి | చేరవచ్చు
చేతగానివార్శ | చేరునా ఆచెలియ ? [వి

మోశ్న్షము గురించి ముక్తసరిగా చెప్పెను

ఆ పందువలనం బుట్టి | బరగు (పపంచంబు
పండునలనం బుళ్ట్లె | బర మిహములు
పండు కాసపడీరి | (బహ్మాది సురలెల ॥ఏి॥

(ఈ ౧౧
మోక్ష ఫలమున కాశించి ముల్లోక ములు తేపీంచుచున్నవి,

ఆ, పండువలన. బుక్సైం | బరగు (పపంచంబు
పండువలన( బుల్ల |! బరము, నిహము
పండు మేలెటింగె. | (బహ్హాదు డిలలోన 1॥వి॥

(బ్రహ్మాదులు గూడా మోక్ష ఫలమున శే పర్మిభమింతురు,

ఆ. పండ్లు విత్తు. బోయి | పరము దెలిసినవాండె
పురుగు చేరిన రీతి | పుణ్యమూర్తి
కొంచెమా(తుల కెల్ల | కలుగునా యాపదలు |వి॥

పద్య మెల్లా పరి(భమిం వవాని మనసువలె నున్న ధి,

క. పంతేము విడకయె నెమ్మది
చింతేనమున గుజ్తుంటెలిసి | చిన గ్రయమంద

2896

2897

2898

2899

2900

2901

వేమన పద్యములు 518

నింత లడంగును మానస
మింతింతని చెప్పరాది 1 దెతుగసము వేమా! 2908

పంతము = పట్టుదల; మానమవ్రని పట్టుదల
(బ్రహ్మమును సాధించుటశే.
ఆ. పంద నధికుం జేసి | బవరంబునకు. బంప.
బాతిపోవు గార్య | భంగ మవును .
చాతువాండు బంటు | వనికిలాంజెందును |వి॥ 2904

బవరము = న. పనికి మూలినవాడు బంటు కాడు;
(నీతిపద్యము)

ఆ. పంవనధిపు. జేసి |! బవరానిక్రంవీన
వాండువాజు మూక |! వలెను దెలియ
'బాజునట్టి బంటు | పనికిరాండెన్నడు ॥వి॥ 2904
భీరుని వీరునిగా చేయుట 'బెట్టుకొటి గొట్టమిద వేసుకొన్నట్టు.
ఆ. పందిపిల్ల లీను | బదియు నె దింటిని
గుంజరం బదీను* | గొదమ నొకటి
నుత్తమ పురుషుండ |! టొక్కండు చాలండా ! ॥వి॥ 2905
కుంజరము == ఏనుగు; చెళ్త నూటికన్న శత్తమ మొక్క_టి చాలదా!
ఆ. పంది యేమెబుంగు | పన్నిరు వాసన
గాడై యేమెబుంగు |! గురుని బోధ
మదగజం బేమెటుగు | మంచిది కానిది ॥వి॥ 2906
“ విరజాజి సూదం= విధవశేల ?”” (నవసీంహ శతకము)
ఆ. పఠ్నీజాతిం బట్టి ! పరగ హింసలం బెట్ట
గూళ్ళుగట్ట యందు. | గుదుర. బెట్ల
యుంచు వారికట్టి | వంచన రాదొకో ! ॥వి॥ 2907
లోకువ వారిని లొంగి దియుట మనము లొంగుటశే.
ఆ. పక్షీ జాతి బట్టి | పరగ హింసలంబెట్టి
కుకీ నిండ కూడు |! కూరుటకునె
వండి తినెడువా(డు | వసుధ జండాలు౦డు ॥వి॥ 2908
చండాలుడు పక్షులను వండుకు తిన్న వాడే.
65

514 వేమన పద్యములు

రం పగ యుడుగ గోప ముడుగును
పగ తెగ కోపంబు లడంగుం ! బదలును కోర్కె
లెగం గోరె. భేద ముడుగును
(దిగుణము లుడుగంగ ము క్ల | వ వేమా! 2909
వేమన ఒడుదొడుకులు లేని తడబడని శబ్దమలతో చక్క-_ని భావము

జూాపించా డిచ్చట.

కం పగ యుడుగం గోప ముడుగును
బగ యుడుగం గోర్కు_ లుడుగుం | బరజనంబు
లగు లుడుగు భేద ముడీిగిన.
(దిగుణంబులు నుడుగు ము క్షి | స్థిరమగు వేమా! 9910
పగ యుడిగిన (పపంఇాతీతు డగును.

కం, పగ లుడుగం గోప ముడుగును
బగ తెగి కోపంబు లుకు | వదలును కోర్కె.
ల్పగ కోక్కెలుడిగి భేదము
తెగం (దిగుణము లుడుగు ముక్తి |! తెరువుగ వేమా !- 2911

పగ చేత కోపము దానిచేత కోర్కెలు దానిచేత భేదము దీన (తిగు
ఇమలు చెగి ముక్తి వచ్చును.

గం. పగ లుడుగ నాశ లుడుగును
వగ పుడుగం గోకర్కె లుడుగు | వడి జన్మంబు
లగు లుడుగు భోగ ముడిగిన
(దిగుణంబులు నుడుగు ముక్తి | తెరువు వేమా! 2912
పగను విడువుమని పలుమారు మనభన్ర్యడు చెప్పుతున్నాడు.

ఆ. పగలు రేయు మజుచి |! భావంబు మజచియు
తాను నే ననియెడి | తలయు మజుచి
యుండువాని నెంచ | ను త్తమ యోగిరా ! 1వి॥ 2918
మయమరచిన వాడు మవోయోగి.

వేమనపద్యములు

ఆ. పచ్చం జూచువారు | పచ్చ మెచ్చెడు వారు
పచ్చమూాంద వాంఛ | పడిన వారు
పచ్చ విడుచువాని |! (బభువుగా. జూతురు ॥వి॥
పచ్చ = ధనము ; ధనవాంఛ విడచినవాశు ధన్యుడు.
ఆ, పచ్చ్చదనముం జూచి |! యిచ్చును గాముకు
ల్చిచ్చులోం బడుదురు | శీ తితలమున
నిచ్చ గలుగజేయు హాచ్చుగా | మోహాంబు |॥వి॥
శ్రీల అందమును జూచి చిత్త_భాంతులు అమేవారు చిచ్చులో
బడుదురు.
ఆ, పచ్చవిల్తు చేత. | గచ్చజ జనులెల్ల
దచ్చనాడనైరి | ధరణి లోన
గులజుం డెవ్వండిందు | గులహీను. డెవ్వడు? ॥వి॥
మారి వి కారములకో కాలము లేకు ఫలము లేదు.

ఆ. పచ్చి పాలును నిమ్మ | పులును విడిచియు. గాచ
తేటగా నె పోయి | తీపు విడుచు
రియా
మనను చపలంబై తే | మార్షంబు చెడునురా ! ॥వి॥
* యతిపోయినది ; వస్తుగుణ తత్వము అవ్యారిగా తెలుసు వేమనకు,

ఆ. పచ్చిబియ్యము పప్పు | పరమందు నుండంగ
కూడు వండుక్ష తినెడు | కష్ట మేల
కడుపు నిండే కొటికు |! కప్టపడకుంకెట్లు? ॥వి॥
| ఈపద్య్యము అయోమ న భావంతో అ లహా టు?
ఆ. పచ్చిమలము. దినుచు |! బంకుటాకు నవులి
యుచ్చ దప్పిదీజ్సి | యుడుకు కోర్చి
కచ్చను వీగియింపం | గలుగునా తత్త్యంబు? EN)
ఆడవిలోనున్న బడుగులు చేయు విధానములివి,

, ఆ. పట్టకుండి యధిక | భాగ్యంబు పళ్టెనా !
దొడ్ల వారిం దిట్టి | (తుళ్ళి పడును
అల్ప్సజూాతీ కుక్కు ! యధికుల నెజుంగునా ? ॥వి॥
ఆల్బునికి అధి కారము వచ్చిన అందరనూ' కాదంటాడు,

515

2914

2915

2916

2917

2918

2919

2920

516 వేమనపద్యములు

ఆ. పట్టనేర్చు పాము | పడగ యోరలగం జేయ
జెటుపం జూచువాండు |! చెలిమి. చేయు.
జంపందలంచు రాజు | చనువిచ్చు చుండురా ! ॥వి॥ 9921

(పపంచ సాఠళాలలో గల భవ్య విజ్ఞానాన్ని వివరించాడు వేమన.

ఆ, పటరాని పటు | పటి యుండిన వాడు
చి అ రై
పుడమిలోనం గీ ర్తి. | బొందలేండు
సుగుణలవుణమున | సుజ్ఞాని యానయా ! ॥వి॥ 959922

పట్టరా నిపట్టు = తేగని హ్యుదల ; మంచిలకశ్నణాలున్న మౌని అగును,
A) c

ఆ. పట్న మేలే రాజు | (ప్రజల రశ్మీ ంచును
నీతి మజుంచిన (ప్రభువు | వేరబోతు

దొంగగురువుల. జేరు | దోనుల గతి యిం తె ॥వి॥ 9923

సివిధ విషయాలను వివరించాడు
ఆ. పట్టిన గురుభక్తి ! పట్టు విడువకయుంకొ
శారదాంబగ పల్కు | సాంబళివుంకు

యెచ్చోటం జూచిన | నచ్చోట కనంబడు ॥వి॥
దీకయు కుడై యున్నవానికి దివ్యదర్శన మగును,

2924

ఆ. పటిమ మోజు మనసు. | బాటించి చూడక
కిటుకు. చెలియరాదు | కెరలుటకును
జటిల వేషమేల | జై త్రుడై సాధింప !వి॥
విజృంభించి విషయాలను సాధిం దమన్నాడు,

2925

ఆ. పట్టి విడువ రాదు | పదిలక్షులకు నై న
క్‌ ఇ దే
బెట్ట చెప్పరాదు | పడ కైన
వెటి గొలువ రాదు | విభుం జెటిఘనుండె న 1వి॥
లు ర మమ
(ప్రవక్తవలె ధర్మళా స్త్రాాలను భాషించుట మన వేనునకు పరిపాటి,

2926

క పటు కవిముఖ్యుల సొమ్ములు
దటుకునం. దా..నపవారించి | దండన. జేసే

వేమన పద్యములు 517

మటుమాయ వాని చేష్టలు
పటు రయమునం | గుక్క వంటి | (పాణము వేమా! 2927
విద్వాంసుల సామ్ము అపహరించుట కుక్క. బుద్ది,
"లే. పటుతరంబుగం దనయాత | భావమంది
నిటల దుర్గము పైనున్న ! నియతి మోాటిీ
ఘటము మజచినవాంజెపో | ఘనుడు సుమి
కుటిల కర్ముల కిది యెట్టి | కూడు వేమ ! 2928
కుటిలక ర్ములకు గోప్యము తెలియదు.
ఆ. పటువుగాను బుద్ది | పరికించి నొక్కు-చు(
గుటిలగుణము లన్ని | కూలదొొక్కి-

పటుతీరంపు మోవా |! పటలంబు వీడరా! ॥వి॥ 2929
పటలము - తెర; మోహ భాంతిలేక మసామాన్ని సాధించమన్నాడు,

ఆ పట్టుగొమ్మ లేళ | బలు వాట్లు పడువారు
పెట్టి పాయ్యలేక ! తిట్టువారు
ముట్టి శివునిపూజ | మొదలె చేయలేరు ! ॥వి॥ 2980
మూర్చలు శివపూజ యేమో చేయలేరని వేమన భాష్యం.

ఆ పట్టుంగొన్ను వదిలి ! వలవింవ నేటికి ?
నికై గురుని వేడి | గుట్టు చెలీ

నిట్టనిలువు* గాంచి ! నిబ్దుణమందరా! వి 29831
ఆధారము విశచిన నీ చారేమవ్రతుంది ?

ఆ. పట్టుచీరల గట్టి | పబ్లునామము లిడు
సృష్ట్వివెహ్ల వంబు | చిఖలు మించు
చిన్నె లెన్ని చేసి। చేరు వె ప్తవమిట్లు! ॥వి॥ 2982
a. దం ౧
వీరజై పవ వేషాన్ని విపులీకరించాడు మనమవోకవి,

ఆ. పట్టు పట్టబోండు | పట్టిన విడలోండు
నెట్ట గుణవికార ! నియతి నడచి
మిట్టిపడక లోన | మిన్నంది విజ్ఞుడు! ॥వి॥ 29383
విజ్ఞాడు. విశ్వాన్ని తెలుసుకొనేవరకు విడువడని మననొడయని
నుడువు.

518 వేమనపద్యములు

ఆ. పట్లు పటరాదు | పటిన విడరాదు
2 డ్రై లు
నెట్టి గుణవికార | నిహతి నణంచి
మిట్టిపడక లోని | మిన్నంది యుండ రా ! 1వి॥ 29834

పొగరుబోతువు గాక పూర్గాన్ని పొందుము.

ఆ. పట్టు పట్టరాదు పట్టి పిడువ రాదు

పాల్లెనేని బిగియం౭ | బట్టవలయు.

బట్టు విడుటకన్న( | బడిచచ్చుటయె మేలు! ॥వి॥ 2985
తెలిసి పట్లుము, పట్టివిడువకుమని క'విశేఖరుల సూ క్రి,

ఆ. పట్టు పట్టిన తతి. | బరవాదము లవేల
నెట్టుకొన్న తలంపు ! నిలుపవలయు
నట్టి పలుకులు విడ | నవనిలో నగుదురు ! ॥వి॥ 2986
నీవు దీకూదతుడజై న దివ్యత్వము పొందుదువు. విడచిన వెకిలి వగుదువు.

ఆ పటువాగం జుటి | పటువోవతిం గటి
లే ఈ ఠి ర
మిటబె వతంబు | మిటివడును
డ్రై లు
చిన్న లింతెకాని | (శ్రీవైన్లవ మతేంబు ॥వి॥ 2987

మధ్యశైె పవ్రల మటుమాయలు వివరించేడు విశ్వకవిచంటదుండు. , -

ఆ పటుబట గటి | పబునామముం బెటి
౬ నా ౬ ని ఠా
వట్టి భాంతి జెంది | వై వ్లవుం డయి
లొట్టి దాగినత(డు | లోకుల చెజచురా! ॥వి॥ 2988
పెరుమాళ్ళు త్రీరమను. పేరుతో కల్లు ను(దాగి గొల్ల వెట్టు మధ్యమ
ఇ య ౧ 4౬
వె స్ణవుల మమ కారమిట సూచించెను.

ఆ, పట్టువ(స్రుములను | బరగు భూషణములు .
కుదువలిడుట లెల్ల |! గొదవ పద్దు
లనుభవింప గూడ | దతం డెంతవాండై.న
ననుభవింపం గొంత | హోనివేమ. = 2989

తాకట్టువస్తువుల తాననుభపించిన తనకే ముప్పు,

వేమనపద్యములు

ఆ. పట్టువిడక శేయి ! పగలు ఒక్కొ_టిగాను
పట్టు పట్టిన వా(డు | పరమళివుండు
(పణవ మెజుగకవో తే ! పెట్టు చిక్కురా ! ॥వి॥

'పణవాన్ని సాధించుటశే పట్టుబటుము.

ఆ. పట్టు విడక లోని | గుట్టును గమనించి
ముట్టుటది యె యెటుక | మూలమగును
బట్టబయలు నందు |! పాటింప నెటుశేది ! ॥వి॥

లోనున్న పరమాత్ముని ఊలియుట మొజుక,

ఆ. పట్టు విడుపు లధిక ! భాగ్యంబు. గూర్చిన
దొడవారినై 56 | దూలనాడు
నల్పజాతి దుష్టు | డధికుల నెజుంగునా ? ॥వి॥

అధము డధికుల నదలించును,

"ఇ పట్టు కాల్యం జుట్ట | పట్టుదోవతిం గె
జగతి వైప్తవంబు | వొశంతంబ )
చిన్నెలిన్ని నేటి ! శీవైవ్లవంబులో 1వ!

నేటి శ్రీవైప్టువుల నిష్టలకు నియతీగా చెప్పెను,

ఆ. పప్టినామ మొప్ప | బరమవై ఫ్లవు' డని
వట్లిమాయ చేయు. ! బొట్రకొఅకు.
బలుగురాల మణులు |! పొాటింపవచ్చునా ! వి!

పలుగురాళ్ళు = బండలు ; రాళ్ళు రత్నాలు కావు ; తికుమణిఫరిం
చిన శ్రీవైవ్ల వుడుకాండు.

ఆం పడక నేర్చు లంజె | బంగార మాసించు
మాటలకు నఎచుట | మహివుగాటె?
కొఆక నేర్చినదియు ! గోకి తే చెప్పునా? ॥వి॥

బంగార మాసించి మాన త్యాగము చేయు మానినుల దూషించాడు.

ఆ. పడంతిం జూచునపుడె | పాలిండ్లపై యాస
నుడగలేక మనుజు. | డుపచరించి

యిడుమ లంది పొంది | యిల బట్టి చచ్చురా ! [వి॥

శ్రీఛాంతి క్రమేణా మీణింప జేయును,

519

2940

2941

2942

2948

2914

2945

2946

520 వేమనపపద్యములు

ఆ. చడశతిముఖము సొగసు ! పాటించి చూచిన.
గోటిపూజలెల్లం | గొల్లపోవు
-సెగకు చెంతనున్న. | జెడునశే తొపంబు ! 1॥వి॥
ఆడదాన్ని అగ్నితో వో 'ల్బెను,
ఆ. పడతి మోసె నొకండు | పడి మేసె నొక(డు
పడంతి నురముజేర్చ ! (బతిశెనొకండు
పడతికొజ కె పెక్కు. ! పాట్లనుం బడిరయా ! Idi
ఈశ్వరుండు సామేన పార్వతిని, విష్ణువు వక్న్షమున లక్ష్మీని, _్రహ్మ
నోటిలో సరస్వతిని ఉంచుకున్నారు. గాని అహాల్యకై యింద్రుడు ఒహు
పాట్లుప డెను.
ఆ. పడంతియోని పడుపు | వాటించి చూచిన
కోటి పూజలెల్ల | కొల్ల పోవు
సాగకు చెంతనున్న | చెడనట్లి తాపంబు ॥వి!
క్రీయోని కాసీంచి చిత్తములు తే త్తరపకును,
కం. పడయలో రానిది పూర్ణము
తడబడకల నుననమందు | దలపడినంతం
జిడిముడి లేకటు నిల్సిన

విడనాడంగ బట్టబయలె | వెలయును వేమా!
తడబడకుం డా పరిపూర్థాన్ని తడుముకొన్ము నెను వేమన,

కొం. పడి పడి _మొక్కగ నేటికి
గుడిలోపల కఠినకిలల | గుణములు చెడునా !
గుడి చేహ మాత దేవుడు
చెడురాళ్ళకు వట్టిపూజ | సేయకు వేమా!
విగవారాభనను విమర్శించెను.
ఆ, పడుచు నిచ్చునతని | పద్య మిచ్చిన వానిం
గడుపు చల్లంజేసి | ఘనత నిడంగ
నడవ నేర నతండు | నాలిముచ్చేగడా! ॥వి॥

నాలిముచ్చు = పిల్లి ; మామగారిని కవిని మన్ని ంచని వాడు పిలితొ
న్‌్‌
నవనమానము,

2947

2948

2949

2950

295 |

2 952

వేమనపద్యములు

ఆ. పడుచు నూరశేల | చారం జూచెదరొకొ.
యెంత వారలై న | (భాంతి జెంది

లోన మోటు కాము | లొంగ జకేయంలేక వి!
మన్నధుని కటిన వానికి మౌనినిపె మమ కార ముండదు.

ఆ, పడుచు నొసలగసవాని | పద్య మొసంగువాని
గడుపు చల్లంజేసి | గౌరవమున
నడపలేనివాండు | నాలంజె కొడుకురా ! ॥వి!
లంజకొడుకు మామగారిని కవిని ఆదరించని వాడు నాడా.
ఆ, పడుచు పక్యమెన్న( | బసిబా౭డెటుంగునా?
సరవి దివ్య యోగి | యెబటు.ంగుగాక.
మోాహగుణ మెటింగి | 'మోహాంబు విడనాడు ॥వి॥
(పౌఢ కాంతొదరాయ త్రము ను త్రమరమోః గ చి.త్తమెరు(గును,
ఆ. పడుచు పక్యమెన్న | పసివా. జెటుంగునా?
'యబజుక దివ్య యోగి |! యెరులు గాక

లోక గుణ మెజింగి |! మోహంబు విడనాడు [వి॥
నీ వానికి పన తెలియదు.

జ

ఆ. పడుచుమాట లాడి | పరితవీంపల నే
వెడలు చర్య లడంచి | వేడి గురుని
యడుగులంటి మొక్కి. | యాసను విడందొక్కు. ॥వి॥
పడుచుమాటలు = వింకపు మాటలు; బింకాలు పలికి అంశాలు

ఆ. పడుపు మరుగు లంజె ! పై నాసవడుంగాక
యు త్రమాటల కది | యొప్ప చెపుడు
కుడితి మరుగు బశ్రై | విడినీరు (తాగునా? ॥వి॥
వెలయాలు పలుకులకు కలుకుతుందా ?
ఆ. పతీకమందు నొప్పు |! బలురత్న ముల సొంపు
బంగరందు. శూర ! బరువు గనును
గాని యితరలోహ | మైన హీనము గాడే ? ॥వి॥
దేనికి తగిన రా దానికే యాయవలయును,

66

ర్‌21

2958

2954

2955

2956

2957

2958

2959

522 వేమనపద్యములు

ఆ. పతగ మితరజంతు | వితతి యంతకు మేటి
యగునె ! శెక్కొ_లుండి | యెగయం గలుగ;
వటి యోగి యిట్టి | వెఖరి వాం డయా! ॥వి॥

డ్రై రు ఆ

రెక్కలున్న లెక్క_కురాదు ; యోగి వేషమున యోగ తమందడు,

ఆ. పతేన మందునట్రి | పకగఫలంబును
బట్ట తినణగలాండు | పచ్చి కాయ
కాసపడండు యోగి | కైహికమిట్టి బే ॥వి॥
పతనమందు = పడిపోవ్రు ; యోగి యిహా సౌఖ్య ముల నొల్ల (డు,
ఆ. పత్సేనమున( గలరు | (పౌఢాంగనలు వారు
పలెలందు నిలిచి | (బదుకలలరె?
సుఖులు పరముచారి | శోభింప తేరయా ! ॥వి॥
పట్టణవాసులు పల్రైజీవనము పట్ట లేరు.
ఆ, ప_త్తీనమ్ములందు. | బతులకు సతులకు
మోహమెచ్చు దాని | యూహ లెచ్చు
ముక్తి మార్లమునకు | యు క్రియే తెలియదు ॥వి॥
పట్టణపు పడతులకు వేష భాషలమోడ మోజు,
ఆ, పలికు నాదుబల్కు_ ! పడతియీ కునకంయబు
మారు సతిని వయ | మిగుల పతియు
పంది పందికూడి | పడదొకో రొంవిలో ॥వి॥
వ్యభిచరించిన వారిని బురదలోని పందులు గా పోల్చాడు.
ఆ. పతికి మాూజువల్కు_ | పడతి శువక మగు
మోజీన సతితోడ | మెలగ రోత
పందిం బందిగహాడి | పడు. గదా రొంవీలో వి!
రొంపి = బురద; భర్తకు (పతిమాట లాశరాదు.
ఆ. పతిని దిట్టరాదు |! పదివేలకై నను
బెట్టి చెప్పరాదు | పెదతోను
బతిని మూజనగునె? | సతి మానవతి యెన 1వి॥
మౌనవతిమయైన సతి పతిని మోరదు.

2960

2961

2962

2968

2964

2965

2966

వేమనపద్యములు

ఆ, పతిని నిందంజేసి ! పాటించి మెంచని
సతులకెల్ల ము క్రి | సాధకంబు
ఎట్లుగల్లు ! నియతి |! మెంచంగతేరయా ! |వి॥

పతిని దూషించిన సతికి సధ్గతు లెట్టు కల్గును ?

ఆ. పతిని ఛభావమందు. ! బరమాత గా నెంచు
పడ౭ి కమరు గతిని | బరమటం(డ్రు;
పతిని దవూజునట్ట ! వడయతికి దుర్లలి
విడని బాధకలుగు ! వినర వేమ.

పతివా క్యాను సారిణిశే పరముగల్లు .

ఆ. పతిని విడువరాదు | పదివేలకై నను
బెటి చెప్ప రాదు | పెదక నం
6 O—
బతిని దిట్టరాదు ! సతి రాపవతియెన 1వి॥

ఆంద చందాలు గలిగిన ఆడైనా అత్మేశు ననాదరణ చేయరాదు.

క. పతియొక్సిన సతియొప్పును
బతిసతు లాకు నం బరమ |! పొవనమగురా!
సతిపతి విధవముదె మోక్షం
బతులిత పరమాత్శ నైక్య | మగురా ! వేనూ!
చతుర సానుకూలముగా చక్కని చిక్కని మిక్కు_-టమగు భావో
జేకంతో రచించాడు. '

క. పతి నుతు లిద్దరు గసాడియు
సతి కిరుగడ పవ్వళింప | సంతత దృప్టిన్‌
బతిజూచు మాంసవిండము
సుతు లందలి పాల (పేమ |! జూతురు వేమా!
భర్హ్భ, పుత్రుల భావము చి(తించాడు,

క. పతిసుతు లిద్దజు గూడుక
సతియొద్దనె పవ్వళింత్రు |! స్తనయుగళంబున్‌

59కి

296'7

2968

2969

2970

2971

524 వేమనపద్యములు

సుతుడంటినం బాలుబ్బును
బతియంటివ నల్ల తావు | పదనగు వేమా!
మనో భావములను బట్టి మానసిక పరిణామమగును.
ఆ. పద్యాసనముగల | [పణవనాదము లేపి
దశవిధ వాద్యముల్‌ |! చెలియవలయు
అష్టాంగ యోగముల్‌ | అది వేరుగాదమా ! ॥వి॥

యతి చెడినది : పడ్నాసనాజ్యాననములు శాంభ వ్యాది ముద్రలు
తెలసుకొొనుటశే!'
ఆ, పదవి గలుగ లంజె | పై దానె పడులగాక
చేదవాని మాట | (వీయము లేదు
కుడితి మరుగు బజ్హై | కూసిన జేపునా ! ॥వి॥
చెద్దలంజ పేదవాని కెట్టు దొరుకును ?
ఆ. పదవినున్న లంజె ! పై దానె పడుగాక
చేదవానిమాట | [పీయముగొనదు
ముద్ద రాలి మగడు | ముదుసలి మెచ్చువా! ॥వి॥
పడుచుదానిని బకుగుమగడు భళిభళలీ యనునా |!
ఆ. పది యసంగతములు | పదిసార్లు చేసిన
దప్పూదారి [దొక్క- ! న్‌ మునక
గూడ దేలనట్టి | కుదిరిక మంచికి ॥వ॥
తప్పులు చేసినట్టు ఒప్పు లెందుకు వేయను ?
ఆ, పదిమంది యొకటయి ! పడుచు బిడ్డను గూర్చి
మేళ తాళములతో | మెరయం జేసి
సెండ్లంటు చేతురు |! వేరెళవు యిదియేమొ ? [వి॥
వీరణము = సెండ్దిబాజా ; వివావోన్ని వివరించాడు.
ఆ. పదిల పడ మనసు | పట్ట నేరనివాండు
కదియబోండు పూర్ణ | కలితుం డగును

గుదురుకొనెడి వాడు కోవిదు. డగునయా ! |వి॥
మనసు కుదిరిన మర్మము కుదురును.

2972

29738

2974

2975

2976

2977

2978

వేమన పద్యములు 545

ఆ. పదుగురాడు మాట | పాటియె ధర జెల్లు
నొక్కు_డాను మాట | యొక్క దెందు
నూరకుంకు నాని | కూశెల నోపదు |॥వి॥ 2979
పడిమందన్నడే మాట | పదిమంది నడచినడే వాట |!

ఆ, చదువు గలుగు (నూను | పచ్చనై. యుండును
ఈవిగలుగు లంజె ! నుట నుంము:

దలంపు గలుగ హారియు: | దన యొద్ద నే యుండు ॥వి॥ 29:0
మవసు గలిగిన శారికి మహేళుడు మరగియు యుండుము.

ఆ. పనస తొనలకన్న |! బంచదారలకన్న
జుంటి తేనె కన్న | జున్ను కన్న.
జెబుకు రసము' కన్నం ! జెలిమాట తీవిరా ! ॥వి॥ 2981

ఇదిఅతీక మెన ఆంవరికి తెలిసిన అవస మైన ఆనందమిచ్చిన భావము.
ఇటువంటి పద్యము లే వేమరకను మహాకవి గా జేశాయి.

ఆ. పని తొడవులు వేటు | బంగార మొకటి
పణ ఘటములు వేజు | (పాణ మొకటి
యరయం దిండు వేజ | టాకలి యొక్కృ-టి వి! 2982
శనులు = క ఘటము = కుండ; అసలువస్తువు అన్ని
టికీ ఒక్క.

కరు-పనుపడ నిర్లుణ మనునది
తన కెద్దియు. వోపంబోదు | తత్వ మెజుంగ కే
వున నాంతరంగ మందును

వినయంబగు బయలు చేరి | వెలయుము వేమా! 2988
మనస్సు మవనము చేసిన మహే కుని దర్శ్భననుగును,

ఆ. పప్పూ పరమాన్నం౦బు | పాయసంబు, వడలు
పోళీలు. మెత్తేని | పూర్ణ కుడుము
నాలుక విలాసించు ! నెయ్యితోడను యిన్ని 1వి॥ 2584
యతితప్పు ; జివ్వూ పలురుచుల నానీంచును,

596 వేమనపద్యములు

ఆ. పప్పూలేనికూడు ! పరుల కసవహ్యామా
నప్పూలేనివా౭డె | యధికబలు(డు
ముప్పు లేని వాడు మొవటిసుజ్ఞూనిరా! ॥వి॥ 2985

శా. “లోేకోలాపవిలానచారి ముహీశోకుండు మావేశునౌ సాకల్యంబగు
౧౧ ౧m
భావమున్లొ నిపి (పోత్సుహాంబుగా (ాయుటన్‌ |

ఆ. పయిరు నిడినవాని |! ఫలమేమి చెప్పుదు
బయిరు నిడనివాని |! ఫలముపాడు
పయిరు నిడినవాండు | పరలోకథాముడే ॥వి॥ 2056
రైతు రాచరి కాన్ని రమ్యముగా పోల్చాడు * నావిమ్లుః పృధినీపతి.)
క. పరకాంతక్స సోదరుడై
పరుధనముల కాసపడక |! పరులకు హితుండై.
పరు లలిగినల దా నలుగక
పరులెన్నగ (బతుకునతండె | ( వొజ్ఞుడుం వేమా! 2987
సుమతీశతేక పద్యమును సూటిగా చోరకవి మార్చి చేర్చా డెవడోే.

క. పరకాంతలందు (భాంతీయు
నరకంబని తెలిసియెన | నమ్ముట బవాు దు
స్తరవుగు నెంతటివారికి
గురుకృప గలుగంగలాని | కుదురదు వేమా! 2988

పర క*౦తౌ సంగమము పొపము.

క. పరకాంతా సోదరుం. డై
పరధనములపై న (భాంతి | పడకుండి తనుం
బొరిగొను కోపముతోడను
బరులలిగిన నవ్వు వాండె | (బ్రహ్మము వేమా! 2989
భద్ర భూపాలుని భావా న్ననుకరించినట్టు తోస్తుం దీపద్యము,

అ. పరగ గడ్డిదినెడు | పశువుల విశసించి
మనుజులు దిని భువిని ! మాలలైరి

వేమనపద్యములు 527

యందరి వీయ దినెడు | పందుల కోళ్ళను
దినిన కుల మచదేటి | దెలను వేమ? 2990
పందులను. కోళ్ళను దిను వాస పరమ చండాలుతు.

ఆ, పరగ జెట్టయిట్ట పాలింప లేకున్న

ప వెళ్ళ బాటు
నాడు వారిచి త్ర త | మటువలె నుండురా! ॥వి॥ ౨90 |
ఆడవాది చి త్త్యపవృత్తులు అడుగడుగున కడ్డుసవా లే ?

ఆ. సరగ జలకమాడి | పకెనామము దీర్చి
సీరుకావి పంచె | నెరయం. గట్లి
వారకాంతం జాడ | వత మెల్ల మజుచురా! 1వి| ౨999
నీరుకావి ధోవతులు వార కాంశేల వలఫులశే '
ఆ. పరగ. దా నొసగండు | పరులు చెప్పినదైన
నియ్యంజాలక విధి | నెసలయవాండు
పొట్టు దినెడి లంజ | బువ్వలు సెట్టునా? ॥వి॥ 2998
వ పెద్దపులి సేరంటము బెట్టు నా [0
ఆ. పరగ దా నొసగక | పరులు ెవీ వ్పీనదై న
నియ్య జాలక విధి ! నెంచువాండు

పొట్టు దినెడు కాశి | బువెట్లు పెట్టురా ॥వి॥ 2994
నూటియెన మాటల తో నూమయ్మాంళాన్ని నీటు గా వెబుతాడు,

ఆ. పరగ నింతదనుక | పడినపా కొరుగండో |
ఘనత నొప్పు మనుజుం ! డన బుట్ట
కీకు మి లెటుంగక | (క్రిందగు జిశము /వి॥ 2995
మానవత్వేముగల మనుజుండు మమ కారములోబడుట మహాచి(త్రమే |

ఆ పరగ. 'చేవుంజేసి (పజలను _మొక్కి_౦చి
(తొక్కు. భూమిశెల్ల | దొరను జేసి
మనుజవరుల రకొగిని | మాంగల్యమును వేని

యాజ చేసి యేళె | నతడు వేమ. 9996
వేమన తన గురువగు అభిరామయ్యనో ! లంవి కాళివయోగినో అతి
మాత్ర 'తేజోమూ ర్లీగా అభినండించుకొొ న్నాడు.

ర్‌౨5 వేమన పద్యములు

తే, పరగ నట్టిల్లువిడక నా | భాగ్య మనిన
దై వమెట్టులు కొని తెచ్చు | తనకు నిచ్చు
'జేయదంగిన (ప్రయత్నము | ల్చేయం జేయ
వలయు నటమో-ద (దన భాగ్య | వశమువేమ.
“(ప్రయత్నేన సాధ్యతే సర్వమ్‌" (ప్ర నుక్నము చేస్తే కార్యసాధన
మగును.
ఆ. పరగ నింతవరకు ! బడిన పాకెబులంటే
సునత నొప్పు మనుజు. | డన. బుట్టి
కీడు మే లెటుగక | క్రిందాయెం జూడరా! ॥వి।
మనుజుడు తేన భునతే మానకుండా తెలుకొనవ లెను.
ఆ. పరగ (ప్రతీమలకును | (ప్రాణ (ప్రతిలో
(బాణ మొసంగ (పతిమ | పలుక గలదె?
మొదటివాని సృష్టి | మూ ర్తివంతంబె ॥వి॥
(బ్రహ్మా ముడిపదార్గము చేసిన విశ్వ (బహ్మ వి గవాము చేశాడు,
ఆ. పరగ నిలను ముందు | (బతుకు రీతెటుంక
సకల సంపదలును ! సతము లనుచు
దూరదృష్టి లేక |! మాజుచు వర్తించు
హీను డందకున్నె | యొగ్గు వేమ.
దూరదృష్టి లేని వారికి దుఃఖమే. మూల ప దార కురా ఒక్క శే
ఆ కారములు వేసువేదు,
ఆ. పరగ బొందులు పది | (పాణం బదొక్క-టి
పుష్పజాతులు పది | పూజ యొకటి
పనుల వన్నెలు పది |! పాలన్ని యొక్కాటి ॥వి॥
ఉత్పత్తి స్వరూపాలు వేరు గాని వస్తువొక్క_శే.
ఆ.పరగ బొమ్మ గుడ్డు, 1 బరికించి చూచిన.
" గులములన్ని యందే | కూడి పు్టై

నంద టొకటం గలీయ | నన్న దమ్ముల కదా! వి!
(పపంచాతీతుడయి బయలనునిల్లి వేమన చెప్పిన మహోత్క షప
కు
భావమిది.

2997

29:8

2999

8000

8001

8002

వేమన పద్యములు

ఆ. పరగ భూమియందు |! (బౌణ (ప్రతిఫ్థా యె
(బాణ మొసం (బతలిమ | పలుకవలటె ?
మొదటివాని దృష్టి. |! మూ_ర్జివంతేంజై న 1॥వి॥

విగ వోలకు _వాణపతిష్ష జేనీన పలుకునా !
9

ఆ. పరగ ముంద తమ | (బతుకు తెశ్వెజటులగక
సకల సంపదలును |! సతము లనుచు
జలముంబాయు చేప ! చంద మేర్పడి తుద
గతియు వేరె లేక | గలుగు వేమ!

ఆగతానాగత ముల నీతుల నెరుగని వాడు పతితుజే ?
థి

ఆ. పరగ రాజకులులు ! పాతిన ధనమెల్ల
భటుల పాలొ కవుల | పాలొ తలంప
నొనర హీనజనుని ! ధనము దాయాదుల

పాలొ జూరకాంత |! పాలొ వేము.
దాచిన ధనము ధర్మానికో క ర్మానికో.

ఆ, పరగ రాలతిగుండు | పగులగొట్టగవచ్చుం
గొండలన్ని కిండి | కొట్టవచ్చు.
గఠినచిత్తు మనను. | గజిగింపలగారాదు |వి॥

పాహెణహృదయుని పరమమాౌార్ధానికి ఫీసుకురా లేము.

ఆ. పరగ రాయనమంతి | బాచన్న ధనమెల్ల.
భట, కవి యాచక | పరులు వాలు
సరగ (శ్రీనాథుడు | సంతరించిన ధనము
వార జార త్రుల | పాలు వేమ.
శ్రీ నాధకవి న్ర్రైలను 1 'మంతిభాన్మ_రుడు కవి, నట. భట,
యా చకులను ఆనంద పరచారు.
ఆ. పరగ గాయని కుల | చబాచని ధనమెల్ల
భటులపాలు కవుల ! పాలు తలప
67

529

8003

శ్రి004

§005

3006

8007

580 వేమనపద్యములు

ఒనర హీనజనుని | ధనము దాయాదుల

పాలు జారకాంత | పాలు వేము. 8008
“క, చేకొని రాయనిబానడు కాకాలు గుణించు పిన్న కాలమునాడే
లా శేత (మోయ చేరడు దాసను కొమ్మి య్య డిట్టి దాతలు గలే ?”)

ఆ. పరగబుమలు భువిని |! పరము పవిత్రు NE

మించి లోకమునకు | మేలు. జేయ

సంచికార్గములను | సమయింప జేయేే! ॥వి॥ 8009

పూర్వజన్మ పాపము లే సర్‌ప ఆ ముక బుషి[పోక్తములు వీటిని

వోగొట్టును.

ఆ. పరగ లేమిచేశ | బంధున్ర ల్పగ వారు

పరగ లేమిచేత | బరము తప్పు.

బరగలేమిచేతం | బరపతియును దప్పు !వి॥ §010

ధనము లేమిని ధరణి సె పనికిరాడు,

ఆ. పరగాలి యోగికి | పక్కతోడై యుండు
పరగాలిపై నాశ | పట్ట బోడ
కప్ప మంటిని నమ్మి ! యప్పను విడుచునా ! ॥వి॥ 8011
అప్పు = నీరు; యోగి యిరుగుపొరుగులు వీక్షీింపక తదేక ధ్యాన
ముతో యుండును.
క, పరగిన గాలి నభంబున
నెరయంగా భూమియందు | నీరుండుం గదా
దరిదాపుల వేజొక్క-టి
యిరవుకొనుం దేజమి-క్రై | యెల్లెడ వేమా! §012
మిన్ను నున్న మేఖు౦ మన్ను సె నీరు,
ఆ. పరదళముల. జూచి | (పాణంపుం (బితిచే
నురుకు( బిజిక్రివాండ | టూరిదాక

యముడు వచ్చినప్పు | డడ్డంబిశెవ్యండో ! ॥వి॥ 80138
పిరికితనము బేలను జేయును,

వేమనపద్యములు

తే, పరచేశియె నెనుక | (పజలు యీమంశేమి ?
వారినోటికి చేటు | వచ్చులాక
కొండచం(దునిం జూచి | కుక్క మొరిగిన రీతి 1వి॥
పరమ పావనులను పరిహనీంచుట పొట్టుంబడుటశే !

ఆ. పర ధనంబునకును | బారుగా జేజూచి
సత్యమింత లీని | చట్టు ద్విజులు
ద్విజలమంచు నెంతు | తేజమించుక లేదు వి!
చేజూచి = యాచించి (నుడి కారము) యాచన (బావా ణాధీనము,

ఆ, పరధనములకుం జేయి | పక్టైను మిక్కిలి
సత్యమింత లేక | జారుడయ్యె |
ద్విజుం డనుకొను తాను | చేజమింతయు లేక ॥వి॥

చంద్రుండు తారనానించి తరుగు పెరుగులు గల చాడాయొను.
(ఆరాళశాంకము)

కం. పరినారీ దూరగుండైె
పరధనముల కాసపడని | పరమో త్తముల్లై.
పరు లులీకిన6 చా నులుకక
పరులెన్నంగ _బతుకువాండు | (ప్రాజ్ఞుడు వేమా !

కావ్య కములాసనుని కంద పద్యమును కాపీగొశ్చేడెవడో |

ఆ, పరపురుమునిమో (దం | (బాణంబుC బెట్టుక
మగువ సేయు దనదు |! మంచి తనము
అట్రభంగి యోగి | యాత్నే భావించును ॥వి॥

లల నామణుల చిత్తమ లు లతల వంటివి.

ఆ. పరబలయబు€ జూచి | (పాణరతుుణమున
కుజికి పాటిపోవు | బిజికీ నరుడు
యముండు- కువితుడై న | నడ్డమ స్పెవ్వయో Ey

మరణాన్ని పిరికితనము మాన్నుతూందా !

ఫ్ర]

8014

8015

8016

8017

8018

8019

క్ట్‌లీల వేమనపద్యములు

ఆ. పరభృత మ్మ కాక! పాలిత మెైనట్టు
చారి జూపవలయు | దజ్ఞుడక(డు
తొంటి జన్న ఫలము తుద కెట్టు భొవ్చిన ॥వి॥ 8020
పరభృతము = పరుల చేత (బతికినది (కోకిల)

తే, పరమగురు డభికామయ | పాదములకు?
జేతులను జాచి (మొక్కితి | శిరము: జేర్చి
తప్పువినియును శతమియించె | నొ"వ్సిదముగం

దలపణేనంద?౭ దనపాటు | ఫలము వేము. 9091
నీీయచరి(త్రను సిగ్గువిడిచి చెప్పుకొన్నాడు నేరున సే ముషీదురంధరు జే |

ధృవకోకిల, పరమగురువను మంతసిద్ధిని | బట్టి నీలో నుంచరా
యురములో గురు బయలుం దాశెడి | నూని నొక్కి_నతోడ నే
కరతీలామలకంబు (బ్రహ్మము | (గాలుచుం డెడిం (బక్షలోం
దిరము వేమనచేరు పదవిని | చెంపుగా మదినుంచ రా! ల్ర్‌0లిలి
అస్మలెన కోకిలారవములోే తన కవితాక న్యా రామములో ఆందంగా

ఆలాపించాడు వేమన,

ఆ. పరమ నిర్లుణంబు( | బట్టి జాప(గబేరు
గురుతరంబుగాను | గోప్య మెజీంగి

చెలగుచుండు యోగి | దిట్టాడిముట్టురా ! ॥వి॥ §023
పరిపూర్ణ న్ని పరమయోగి పట్టి పమానంద మందగలడం.

తే. పరమ నిర్ణణ విద్యలో | భావముంచి
మానసజ్ఞాన పరిపూర్మ | మననమంద్లు
చేకరాపము మదినెంచు | నిచ్చంగనుమ్లు
ఇాళ్యతానంద సంసిద్ధి | జరుగు వేమ, 3024
నిర్గుణ బ్రహ్మమును నిటల తటయున పటుకరముశ వీక్షీంచగున్నాడు.
ఆ. పరమపదవిం గోరు ! భో కండు నిత్యము
రాజు గోరుచుండు ! రణ జయంబు

మూరు డెపుడుః గోరు | ముదితల తోం బొండె ID! 3౮౪25
ఎవరికి తగినకోరిక లు వారు కోపుచుంకుట నసనవాజము.

వేమనపద్యములు

ఈ. పరమ పావనతీను | (బావ్మాణో త్తరుం డగు
విశకర్శ వంశ | విదిత యశుడు
మానఘును(డు గురుడు | తా నభిరామయ

నన్ను గురుని జేర్చి | నాడు వేమ.
చేశున తన గురుభ కిని వివరించుకొ న్నాడు,

ఆ. పరమ భాగవతులు | (పజలు సంతోషించు
నాటపాట నేర్చి | నీటుగాను
గోట్టవొలదిం దెచ్చి | కూటికి లేకుందు 1వి!
నటీ నటకుల కంత్యములో బొటాబొటి భోజనము.

ఆ. పరమయోగుల మని | పరము. జేరగలేని
మాయజనుల కెట్లు ? మంచిక లు
వేసములను విడిచి ! విహరించు కే ము క్రి ॥వి॥
వేష భాషలు విశ్వేశునికి దూరము లే,

న్‌

పరమసిద్దాంత మగునట్టి | బయలుజేరి
పట్టు విడుపులు వదలి తాం | (బాకి నిలిచి
వట్టిదని లోకవాళంబు | వదల నగును

కీదపం గననగు నానంద | పదవి వేమ.
లోక సాళం విడచి బయలకు (పెకి పరము నందినవాడే పరముడం,

ఆ. పరమ స ఆకు | బౌపల నిగుడించి
(శ్రవణ, మనన, వృత్తి | సంగహించి
యెజుక మజచువాండె | యేకాగచిత్తుడా ॥వి॥
నిమోలితేన య నారవిందు..డై నిలచినవా డే నిళ్చలుండు.

ఆ, పరమహంస యనుచు. |! బరువుచేయుగ భూమి.
బరధనముల కొస ! పజెడువాండు
పరమహంస కాండు | పరహింనకుం డంద్రు !వి॥
పరమవహాంన ౫ తాను తరించ్సి యికరుల తఠింపజయువాడు ; బూట
కపు పరమవాంసలకు బుద్ధి చె ప్నేడు,

533

8026

027

8028

5029

8030

8081:

రవి వేమనపద్యములు

ఆ. పరమాత్మ యనగను | (ప్రణవ స్వరూపంబు
జీవాత ణే యనగను | జ్యాతిమయము
నంత రాత శ్రనగను | ఆకాళ సలమురా ! |వి॥ 8082
౫ యతికేప్యు ; (ప్రణవ, జ్యోతి, అకాల నంటిననాడే సూటి
చెటిగిన మేటి,
తే, పరమాత్మలో వుండి |! పల్కు. పల్కేదెవండు ?
జీవాత్మ యనుశేమి | జీరు కేమి )
నంత రాత (ను శుమి ? | ఆడుటచేమిరా? ॥వి॥ 80838
జీరుట = పీలచుట ; పరమాత్మ = _బహ్మ సు; జీవాక్మ = జీవుడు;
అంత రాళ్ళ = మానసాంతరము :
క. పరమాతు ని చింతనలో
దణచుగ నుండుటయె తగును ! ధర నాకటికిం
దిరిపమునె త్తి భుజించుచు
దొరవలె గృహా వేదికంను |! దొంగుము వేమా! 8084
తిరిపము = బిక్నయు; గృవా మేది == గక వేదిక =అవగు, తిన్నె;
రం పరమాత్ముని వివరింప
నరు డా యణు చేణువందు | నతిసూక్షు గతిం
బరికింప నన్ని రూపుల
గురు.డై. తా వెలుగుచుంకు |! గుబుతుగ వేమా! 8085
పిపీలి కాది (బహ్మ పర్యంతము (ప కాశించిన పరమును (పసంసీంచెను,
ఆ, పరము. గోరినట్టి | పామర జనులకు
స్థిరముగాదు బుద్ధి | చిక్కొ-(బోదు
తరముశాని పరము |! దలపోతయగు రో త వి,

తరముగాని __ ఆ సాద్యమగు : చంచల హృ దయులక (బ్రవ్మోన౧ద
మంటదు.

8086

అ. ఇవామున సుఖయింప |! హేమ తారకవిద
పరమున సుఖయింప | (బవ్మావిద్య
కడమ విద్య లెల్ల | గల్ల మూ(థులశెరా! ॥వి॥
యిహమునకు బంగారము, పరమునకు భ కి (పధానములు,

8037

వేమనపద్య ములు క్‌కిర్‌

ఆ, పరము పర మటంచు | బలుకుదు రందటు¢
బరమునందు నేమి ! [బబలముండు. !
బరమునందు నిందు. | బరిపూరుండే కదా! |వి॥ 3088
యివా పరములశెంట యిందుకిరణములు పొందుగా ఊన్న వి,
ఆ. పరయువ తితరంబు |! పాటించి కోరిన
కోటి పూజలెల్లం | గొల్లబోవు
సెగకుం చెంతవెన్న ! వెడదె తాపమువేత ? ॥వి॥ 8089
శ్రీ మోవాగ్నికి పూరుషచి త్తనవనీతములు కరుగకుండునా !
ఆ. పరసతీ గమనంబు | (ప్రత్యక్ష నరకంబ '
దరయ నిందల కిల |! నాలయంబు
పురుషుడు దిన జంపు ! భూపతి నొక్పించు ॥వి॥ 8040
నూనము ధన, (వాణ, పారణ కారణము,
ఆ, పరుస మినుము సోక 1! బంగార మెనట్లు
కప్పురంబు జ్యోతి. | గలిసినట్లు
ఉన,
పుష్పమందు. దాని | పొసణగినట్లగు ముక్తి !వి॥ 3041
పరుసవేది = యినుమును బంగారముగా మార్చునది; యిది వ్యాస
భారతములో దురోధనునోొద్దను, "పెదకోమటి వేమారెడ్డి దగ్గరను (చరిత)
యున్న దందుగు.
కం. పరిపక్వో మొప్ప అష్యుని
యురమందలి బయలుచూాకి |! యు ధ్లాటముగా(
బరిపూర్ష మందయేసెడు
గురుడు పర(బహ్నమైన | గుణనిధి వేమా! 8042
వృాదయమంనున్న సదమల(బ్రహ్మమును శిష్యునకు జూపినవా జేగురువు.
కం. పరిశీలించిన జ్ఞ సిని
గుజినిల్బెడు భ క్తిచేత | గోర్కె లడగెడిన్‌
స్టరరాపమంది వాండెడు

పరిపూర్ణ సమాగమంబు | బడయుము వేమా! 8048
గురిని నిల్చిన పరిపూర్ణ సమాగమము (పా ప్పించును.

536 వేమనపద్యములు

ఆ. పరుల కుపకరించి | పరుసొమ్ము పరునకుం
బరగ నిచ్చెనేని. | బరము కల్లు
బరముకన్న నేమి? |! పావన మా సొమ్ము ॥వి॥ 8044
కాకులను గొట్టి (గద్దలకు చేయుటను వాడెను,

పరుల కువకరింపం ! చాప శయంబగుం

బరుల కుపకరింప | బట్టుంగొమ్మ

పరుల కుపకరింప |! పరలోక సాధన

పరుల కుపకరింస |! బలిమివేము. 8045
అంతేరముల చెరిగి అవసరముల కగ్గుపడినవా డే అమోను మొైనవాడు.

a

ఆ. పరుల దత్త మొప్ప | పాలన? జేసిన
నిల స్వద తృేమునకు | నినుమడి యగు
నవని పరుల దత్తే ! మపవారించిన స్వద
త్తంబు నిష్ఫలంబు | ధరణి వేమ. 8046
దత్తము = యిచ్చుట ; యినుశుడించుట = శెట్టింపగుు 3 ధర్మ
నూత్రేము తెత్వే ప్ర సతీకిగ క్ట్రైను
ఆ. పరుల దిటెనంత | బాప కర్మంబబ్బు
విడువ చెన్న (టికిని | విశ్వమందు.
బరుండు పరుండు గాండు |! పరమాత శ యౌానయా !॥వి॥ 8047
సర్వమానవ సె(ఫాతృత్వమును వాటివె ప్పేడు మనసరసు డు.
పరుల నిందంజేయం ! బరులు నా వారన
స్థిరము, నస్థిరమును | దెలియ కురు
పరగ మిన్ను చేత | బట్టుక పెట్టిన
బెట్టుగాదు కట్టి | పెట్టు వేమ. 5048
మిన్ను = ఆకాశము ; తౌాజేనిన మంచి తాను చెప్పుకొనుటు తేన
(భిస్టత్వమునశే.
కం, పరులను నీవని తలంచెడు
పరమబుద్దిని మిఅకీవు | పదరక యున్నన్‌

వేమనపద్యములు

సిర వేతృతందు. దోంచెడు
థి

పరిపూర్ణ మె బట్టబయలు | బాగుగ వేమా!
పదరుట = వదరుబోతుతనము ; జేకృత్వము = సరసోలు ;
పరులను తనవలె జూచుకొనిన తా నేబ్రహ్మాము,

ఆ. పరుల మేలుజూచి ! పలుగాకివలె నెపుడు
వట్టి మాట లాడు |! వాం డథధముండు

అట్టివాండు (బ్రదుకు | టదియేల ? మంటికి ॥వి॥
ఓర్వ లేనితనము తనజాన్న తికి భంగ పాటు.

ఆ. పరుల మోసపుచ్చి ! పరధన మార్జించి
కడుపు నించుకొనుట | కాని పద్దు

బుణము సేయు మనుజు |! డెక్కు_వ శెక్కునా ! |వి॥
అప్పు చేయుట హానికరము.

ఆ. పరుల విత,మందు | (భాంతి మానినయట్ట
పురుషుం డవనిలోనం | బుణ్యమూరి
పరుల వి త్తే మరయం ! బాప సంచితమాను ॥వి॥
విత్తము = డబ్బు ; సౌపసంచితము == పాపప్రుమాట ; పరధనము
విష పాయముగా భానించినవాడు పరముడు,
ఆ. పరులు చదువజూచి | నిరసనబుద్దితో
వటి మాటలాడు | వాండు గండు
అట్టివాని (బతుకు | టదియేల మంటికి? ॥వి॥

గండు = చెడ్డవాడు : (వేమనసొంత మాట) చదివినవారిని జూచి
చక్కా-ట్లాడిన వాడు చవట.
య

ఆ. పలగ నీపరుకును |! పడీన పాెటెతుక
నరుండుగాక మనుజు | డ నగయుట్ట
కీడు మేలెరుగక | [కిందాయె చూడరా! 1వి॥
యీపద్యము అయోమయము గా అష్టమళ్ళనివ లె (వానీ యిందులో
చేర్చాడే యనామ భేయుడ్లో, (
= 68

క్రి?

8049

8050

కీ051

క్రీ052

8053

8054

రలీరి వేమనపద్య్గ ములు

ఆ. పల్లటిల్లు మదిని | బట్ట బంధింపమి
నుల మంగును శివం. ! డుండబోఃడు

జల్లిమాట విడిచి |! పొల్లు మణవ ముక్తి !వి॥
(౧
పనికిమాలినదాన్ని విడచి పరమును పట్టమన్నాడు.

ఆ. పలికి బొంకనేల | భళ్ళాణ రాజపుడు
పడంతిం గూర్చి యిచ్చె | జబరునకరయ.
బాళిమాజం దుదకు | బాలుండై యుండెరా ! ॥వి॥
భార్యను శివునకిచ్చిన భళ్ళానుని చరిత్ర వాకొ న్నాడు,

ఆ. పలుక నేర్చినపుడు | బంగార మాసించు .
మాటలకు వలచుట ! మహిమయణాదే !

కొబుక నేర్పినదియు ! గోకిన. జెప్పునా! ॥వి॥
కొరక డాని కలవాటుపడీనది గోకితే చెపునా |!

క. పలుకాంత లెందశె నను
కులకాంతకు సాటియానె? | కుంభిని లోనన్‌
పలువిద్య లెన్ని నేర్చిన
కులవిద్యకు సాటిరాదు | కుదురుగ వేమా!

గువ్వలచెన్నుని కుదించి గూళ్ళువిరచి యేమహాను భావ డో
యిందు చేచ్చాడు.

కే, పలుకుచుండెడి (పణవంబు | పట్టువిడ క
వనికి నిశ్శబ్దమె యుండు | విధము. బూనఈ.
దలు సర్వత్ర (బ్రహ్మమై | తనరవలెను
జెలంగు నప్పుడు తీత్వ సం | సిద్ధి వేమ,

(ప్రణవాన్ని పట్టి విడువకున్న వా డే (ప్రజ్ఞానిధి.

ఆ. పలుకుమన్న చేల | పలుక క్రయున్నావు |

పలుకు నన్ను (జూచి | (పబలముగను.,

బలుకుమయ్య నీదు | పలుకు నేనెజిలెద ! ॥వి॥
వేమనలోగల స్థాణు నుచ్చేసించి చెప్పినదీపద్యము.

లీ055

8056

057

లి058

8059

8060

వేమనపద్యములు

ఆ. పలుకులోని పలుకు ! బరగంగం. జూచిన.
బలకులందు (బహ్మా | పదము గలుగు.

బలుకు గానలేక | పరువుం దవ్పిరి జనుల్‌ ॥వి॥
ప్రణవ నాదాన్నాలకించలేక పొడయ్యారు భూ[పజలు.

ఆ. పలుకులోని విందు | వలరంగ. గావఈ(
బలుకులోని డాని | బదిలవజుంచి
వేడుకై స్‌ నద్ది | వెత. బెట్టకుందురు ॥వి॥
“ సమాధి స్పమతౌవస్ల జీవాత్మా పరమాత్మనో౩ క జీవాత్మ
పరమాత్మల సంధానము చేసిన యోగం౦ంబువచ్చును.
ఆ, పలుగు రాళ్ళ. దెచ్చి | పరగ గుడులు గట్టి
చెలగి శిలలనసేవం ! జేయనేల ?

శిలల సేవంజేయ | ఫలమేమిగల్లు రా ? ॥వి॥
మూనవ నిర్మీతములు మాూాయాజాలములు గావా |!

ఆ. పలుగువానిశకేటి | పద సమృద్ధి తలంవ ?
బల్లువరుసవాని | బలువు దప్పుం
చలమువానిశీటి | సాత్విక ధర శ్రంబు 1వి॥
పలుంగు =, నోటికివచ్చినట్లు మౌట్లాడువాడు : భవ్య మార్గములు
పామరుల కెందుకు ?
ఆ. పలుగువాని కేటి ? | పదసమృద్ధి తలంప
పలుగువరుస వాని | బలువు దప్ప
చలమువాని చేతి | సాత్విక ధర్భృంబు

యెమియొకటి ఘనము | యిలను వేము.
పదములపొందిక పలుగాకికేల ?

ఆ. పలుగువానిశేల ? | పరసమృద్ధి తలంపం
బలుగువానిశేల | భక్సిపధము
పలుగువానిశేల | యా. తతంబు? వి!

పాపికి అరం లకక య నావళ్యకము కాదా !

589

8061

2062

3068

5064

3065

8066

540 వేమనపద్యములు

ఆ. పలుఆెజంగుల. బగ ! వెలయుచుండెడి చోటం
జిటుకుముననె (ప్రియము? | జెప్పవలయుం
గాల్ప(దగిన కళై | కడకతో (మోగదా! వి॥
పలువిధ పగ లుద్భవిల్లిన ఒశేన్యూక్రము చెప్పి దాని నాపీనవా డే
ధన్యుండు,
ఆ. పలువముజు. బీలిచినను |! పలుకక యున్నా వు
పలుకరాదె నాదు ! (భమల దీజం
బలుకకున్న నిన్ను. |! బరులు దూషింతురు వి!
భక్త్యా వేళ పూరితుండై భవ్యహృదయముతో భగవంతుని ెగల
స్వాతం ల్యేచ్చను వేమన (ప్రకటించెను,
క. పలుమాట లేల నీ కిశం
గలవంటరి మాయజగము | గనవలె సుమ్మో!
చలనంబు నందు. చేరక
పులి బోనునం జిక్కినట్టు ! పూనుము వేమా!
(కూరజంతువు బోనులో నుండి కృం౦గినట్లు నీ మానస విరోధులను
కృళింప జేయుము.
ఆ. పవలు శేయు జూడ | ఛావంబులోపల?
దాను చే నటనెడు | తలంపు మటుచి
యున్నయట్టి యతంజె | యుత్తమ యోగిరా! వి॥
దివాన క్తముల దీక్షతో దివ్యు నారాధింపుము.
ఆ. పశువు దూడను యీాని | పాలువిండే టపుడు
కసవు చక్క వేసు ! కాపువాండు
పొదుగు తడునై నెనుక | పక్షుంబు విడుచురా! ॥వి॥
పశువులకు పాలుకోసమే గడ్డివేయుదురు. అంతేగాని పర మార్గం
ఫీ సము గాదు
ఆ. పసరంబుతో సమము | (పజలెన్నటికిం గాదు
పసర మాసించేది | కసవు నొకకు
(ప్రజలు యాసించేది | పలువిధ తిండ్లురా ! వి!
(పజలు పశువులకన్న పదిరెట్లు తక్కువ.

8067

5068

8069

8070

8071

8072

వేమనపద్యములు 541

క. పసరపునంజు(డుమెక్కి-యు
మసలక సురల చాన ముసలీ | మాూనుల. గూర్చెం
గసగుసుమూాంగి కథర మాంసము
గునుమాస్తుని బెట్టి చెజిచెం |! గుజనుల వేమా! 8078
నియమము లేని నీచులు చేయుచున్న చి_తాలను సూటిగా చెప్పెను,

క. పసరపు నంజుడు మెక్కి. యు
మసలక నురగచాగు మహిమ | మఖవంతులకు
(నసికత రంభాభోగము:
గుసుమా స్తునిం బెట్టి చెజి చెం | గుంభిని వేమా ! 8074

యజ్ఞ యా గాదులను చే సే సోమయాజులు రంభారంభోరు సంభోగము
నాసించి యుందు రన్నాడు,

క. పసరపు మాంసము. 'బెట్టయు
మసలక సుల తాను ముసలి | మానుల. జేసెన్‌
శశిముఖుల యధరమాంసము
కుసుమాస్తుండు పెట్టి చెజి-చె ! కులములు వేమా! 8075

పూర్వము మహమ్మదీయులు మ తా భివృద్ధికి పాందవ సుందరీవముణు
లను ముస్ట్‌ము కాంతల గా చేసిన విధాన 'మిది,

ఆ. పసిడి సాగసుబొమ్మ | బరగ.6 జూచెడివాండు
చిన్న చనుల మోము. |! 'జేర్చువాండు
నతివ లనదంజేయు | నపుడె పో ముక్షుండు 1॥వి॥ 1: 8076

బంగారమువంటి ఆగవాళ్ళ ఆంద చందాల నాకర్షి ంచి విడచిన

వాడే విజూని,
ద

ఆ. పసిబిడ్డయే జ్ఞాని | పకపక వోంకార
నాదంబులో నిల్చి | నచవ్వుచుండు
నరుండు యుర్విని నవ్వు | పరమందు ననునా,! ॥వి॥ 8078
పనిబిడ్డల పలుకులు పరమార్థాన్ని నూచిస్తాయి.

5492 వేమనపరద్యములు

ఆ. పసుల వన్నె వేణు | పాలెల్ల నొక్కటి
పుప్పజాతి వేజు ! పూజ యొకటి
దర్శనంబు వేజు | దై వంబ దొక్కటి ॥వి॥
దైవమును దర్శించే దారులు పలుమార్లు తడువుతున్నాడు
వేమనయోగి,
ఆ. (పజ యొనర్చు చెడుగు ! (ప్రభునకు వచ్చును
(పభువు మంచి యందు | (ప్రజకు సగము
(పభు వొనర్చు చెడుగు |! (ప్రజలకు రాదురా! 1వి॥
“ రాజారాష్ట్రం కృతం పాపం ౫) రాజుజీసిన పాపము రాజ్యానిదే.
ఆ. (పజలెజుంగ (బదుకు | బట్టభ్యదుండు గాడు
పె గిరీట ముండు | (బహ్మగాండు
నోగుం దెలిసి పలుకు | యోగీశ్వరుండు గాండు

అట్టివానిం చెలియ | నగును వము
విచిత్ర విడికథగా విజ్ఞాన భాస్కరుని వివరించాడు మనయోగి,

ఆ. (ప్రజ్ఞ లేని వాడు | (బతికి యుండిననేమి )
పోయె నేమి వాని | పొందచేల ?

జీవితంబు సీకు | సిద్దంబు యోగాన |వి॥
యోగమువలన జీవితము న మగును.

ఆ. (పణవంబె జగమెల్లం | (బజ్యరిల్లు చు నుండి
(పణవంబె జీవిగా | బల్కుచుండి

8078

8079

8020

3081

(పణవ మహిమను దెలియ | (ప్రజల "శేమెరుకరా ! ॥వ॥ 8082

ఈ ఏవం (ప కారేణ వ్యాససూ తే కథికం
మ మ. విచార; క ర్హవ్యః ౨
వ్యాసనూూ(త్రేముల వలన (బ్రహ్మము గనుము,
ఆ. (పణవమం్మతే మహీమ ! భావింప లింగంబె
మూడుమూరులందు |! మొనసి" యుండు
నూన తెటీ(గి కొలువ | నన్యుల శక్యమా | ॥వి॥
జ మతి పోయినది. (త్రిమార్తులందు దీపించే దివ్యజ్యో లే (పణవము.

8088

వేమనపద్యములు

ఆ, (ప్రణవమం(త మొకటి | భావింప నవు నగ్ని
వ(క్రకర్ణ సేయ | వంతం గూర్చు
వెలుగుచుండు యోగి | విజ్ఞాన దీపమై ॥వి॥

అగ్నివలె (పణవాక్షర మహిమ అంతటా నిండి యున్నది,

ఆ. (పణవ మరయలేడు | భక్తుండుం గాలేడు
జ్యోతి నరయలేక |! మూడబోడు
నిత్వ్యమరయ లేక | నిర్వాణి గాడయా ! 1వి॥
(పణవాన్నీ , జ్యోతినీ. చూచినవా డే (పజ్ఞాళాలి.
ఆ. (ప్రణవ మిట్టగ జేసి |! రణరంగమున నిల్చి
పోటు పొడిచినవాండె | పుణ్య యోగి
పోటు పొడవని వాడు | విరికిబంటుతొ సమము |వి॥
* యతులుపోయినా గతిమా(త్రము సద్గతులకు మార్గముగానే
యున్నది.
ఆ. (పణవ మెబుగ నతండు | భక్తుండు తాంగాండు.
జ్యోతి జూడనతండు | జోగిగాండు
నిత్య మెజుగనతే(డు | నిర్వాణికాడయా! ॥వి॥

“ సాక్రారంచ నిరాకారం నిర్గుణంచ గుణాత్మకంి
తత్వం తత్పరం బ్రహ్మ మితీ వేదాంతడిండిమ; ?’
(బవ్మూము ఆకార నిరాకారము కలవాడు.)
ఆ. (ప్రణవ మెజులలేమి |! భక్తుం డెప్పుడు గాండు
జ్యోతి నటు లేమి? |! జూడయబోయ
నిత్య మెజుగ లేమి నిర్వాణ గాండడయా ! ॥వి॥
నిర్వాణి = మోక్షము పొందినవాడు ; (పణవాన్ని జ్యోతిని
పట్టి విడువవద్ద న్నాడు;
కం. (ప్రత్యేకుమగు మిశివమని
నిత్యము మదిలోనం దలంచి | నిలిచిన యపుడే
సత్యముగ జ్యోతి కనబడు

నిత్యములొ 6 దృ ప్పీంజెంది |! నెరయుము వేమా!
శాళ్యతమగు వినమును నిత్యము నీలో నిల్బుకొనుము,

549

8084

8085

5086

8087

8088

3089

544 వేమనపద్యములు

కం. (ప్రత్యక్షము భూ చేవింకం
(బత్యతము వాయు నగ్ని, | | పొకోం[దియముల్‌ i
(ప్రత్యక్షము రవి, చంద్రులు
(పత్యత మెకాన వేర। పదరా వేమా!

పంచభూతములు, సూర్య, చం(దులు మనకు (పత్యతము గానే
యున్నవి.

కం (ప్రత్యక్షము రవి చం[దులు
ప్రత్యక్షము వాయు వన్ని | పానీయంబుల్‌
(పత్యతము భూేవత '
(పత్యతము విశ్వమెల్లం | బరగెడి వేమా!
మానవుల కివి సాక్షీభూతములు.

కం. (ప్రతిదినమున నుదయమ్మున
మితేకాలము లెక్కొ_(గొనక ! మోజి పనికి రా?
గత మేమి యనుచు రామయ
(వత మరయ(గం గంటి నిట్ట | వాసిని వేమా!

**- వేమనతనగురువు గారిని నిత్యము పూజించే భావ మిట పొందుపరచాడు.

క. (పధమమున మాత దేవత
పదపడి జనకుం డటగును | బరికింప నికం
గుదిరిన సదమల గురుందే

తుదిదై వము పెరలు లేరు | దొరలెట వేమా!
తల్లిదండ్రులు పిదప గుమండు (ప్రక్యక్న దై వములు.

ఆ. (పభ్గున కిచ్చినట్లు ! రహీం జేదలకు నీరు
వనిత కిచ్చినట్లు |! వటున క్రీరు
సురకు నిచ్చినట్లు |! సుమతుల కియ్యరు
మనసు పదిలపడమి | మహిని వేమ.

వటుండు = బ్రహ్మచారి; విశ మానవ హృదయ వింతలు వివరిం
చాడు విళ్వక వి, న

8090

8091

8092

8098

8094

వేమన పద్యములు ర4థ్‌

ఆ. (పభుల కిచ్చునట్లు | పండితులకునీరు
వనిత కిచ్చినట్లు ! పరులకీరు
సురకు నిచ్చునట్లు |! సుధకును నీయశే ? [వి॥ 8095

ఉపమానములు నాడి ఆబాల గో పాలమున కందిచ్చు భాషలో వెప్పు
"నేర్చు వేమనళ్త గలదు

ఆ. (ప్రభువు కోతియైెనం ! (బగడలు పందులు
సె నికుండు పక్కి- ! సేన పళులు
నేన్లు నశ్వచయము | లెలుక్లలుం బిల్లులు ॥వి॥ 8096

దుష రాచరికపు గుంగుడుకు నమూహములను పొందిక-గా పోల్చాడు,
ర

ఆ. [పఫళయకాలమందు. |! (టబముధుల చేతనే
నష్ట మైరి గాదె? |! నాటిజనులు
తెలియ నేరరైరి | చేవుని ద్విజులేమొ వి 8097
(ప్రళయ కాల రృుదన్ఫత్యాన్ని బాగుగా చిత్రించెను. (పౌరాణిక
పజ్జూనము)
ఆ. (పవర యున్న. బేరు | పరిఢవిల్లిన దేమి ?
చానియందు సేపు ! తగిలె మోకు
నిజము దెలియ మిరు |! నిత్య పూజతులరై
యుండ గండు జగతి | నోనర వేము, 5098
(పవర = కులము, పేరు; కులతత్వ వాదుల కుత క బుద్ధులను కూర్చి
చెప్పెను,
ఆ. (పస్తుతంపు వేభం | బద్యంబు. జదువుచోం
దప్పూ గలిగియున్న | నొవ్పియుండు
-వెలంది సురత వేళ | బి త్తలె యుండదా! 1వి॥ 8099
సురకంలోనున్న ,స్ర్రీవలె స్తో(త్రపద్యాలు వినే ళూరుని పోల్చాడు.

ఆ. పాకనాటి రెడ్డి | పరగ మూటా రెడ్డి
యెసంస తోటపెద | యెబిరెడి
యు ఆశి (1
60

546 వేమనపద్యములు

మొజకు లందరు భువి ! హరువొప్ప మిన్న ం౦ంటి
(పతిభశెక్కి- రిపు |! పరగ వేమ.
వడ్లలోని తేగలు శద్దరోని తెలు వర్ణింప వీలులేదు. (చరితను
భవం) అనాటి కెడ్లను శంకు

ఆ, పాగ, పచ్చడంబు, | మై కంబు, సొమ్ములు,
పోగు లుంగరాలు | బొజ్జకడుపు
చూచి గారవింతు ; | చూడరు లోగుట్టు ॥వి॥

వేమన 'నాటి _గామ పెద్దల వేషాలను నిశదీకరిం చాడు.
“ఆ పాగ పచ్చడంబు | “పై కిం గూసంబును
'బోగు లుంగరములు | బొజ్జ కడుపు(
గలిగి నట్టవాని | గందురు చుట్టాలు ॥వి॥

ఆ. వొడిగాదు జగతిం | బంచాంగములు చెప్పి
కొంచమైన బుద్ధి | నెంచ లేక
(బ్రహ్మ _మెజులో కిట్లు ! పఫౌరోపితము చేసి
యవని (బాహ్మణుల | మటం(దు వేమ !

ఆ, పాకు బావిలో సళ్ళు | బెళకు (తాగగంబోయి
జరిగి జవ్వని నడుము | విరిగి పడెను
విరిగిపడినది మొదలు | పరుషమిడనే లేదు ॥వి॥

కం పాతక సంసారార్హవ
మే తేజయన అ | హౌ చ్చరికమెయిం
'బేతనమూ ర్తిని మదిలో
ఖ్యాతిగ నెన్నంగందగును | ఘనమతి వేమా!
cc ఆత్మాతీకం కేవలాశ్మా డేహో నా స్‌ కథాచన |
అస్తినా న్లీ తికో వేదా నిర్ణయో నాస్తి సర్వా ! ౨
అశ్మాతీకు డగువాడే న టు

ఆ. పాత బెల్లములోను ! పసిడి బెల్లము గూర్చి
కోోమటోండు అము 2 | కోక్కె_దీణ
అజ్ఞానులను గూడి | సుజ్ఞానులను చేయు |వి॥

వర్తకుల కర్తవ్యాలను వానిమిర వర్ణించాడు

8100

8101

8102

8108

8104

9105

8106

వేవున పవ పద్యములు 547

కం. పాదమున నడుచు నరుండట

వేదనగా భూమింగిరుగు | అెస్పగం దనశే

యేదైన హాని వచ్చిన

సాధనమెగు పదము నడవ | జరుగదు వేనూ! 8107

మౌనవమౌాతృ జేమియూ చేయలేడు.

. వాక్యము :- ' పాదాంగుప్ట-లేఖలు మొదలుకొని హృదయ
క్‌ మల- షట్స(కంబులమోదను, సవా(సాంతర- కులిమితిత్తులు "రండును
గలవు. యెనిమిది ఉత్తరజానెలు, ఆరుకంకణాల యిల్లు, అందొకటి
మధ్యనాడి, ముక్కంటి అందులకు దశ, పోడశసహ్మసంబుల యొక్క.
అక్కడ ఆ నాడి వుండును. ఆనాశళికంబు వినయముతో- (భూమధ్య
మందు యీడా, వీింగళనాడులు శెండును భేదించి - సుషుమ్న రసము
నం (గోలి- మహోనాడి నకుమ దూరి, సహ్మసారమున శెగసి అందు
వుండును. ఆకాశంబు “నును. చండనూర్యుల గనును. నక్షు(తేంబుల
“నును. చేవీభాత పరళివలింగంబులం గనువీంచును. దిక్కు-లు జంతు
జాలంబులాదిగా గనును. అందు కారుణ్యగురు డుండును. అందు విఠ
వీఠా యన (_పణవభఖేరి ఓంకార, రుంకార నాదంబులువినును. అందు
గ ఓంనమశ్శివాయ, యని మంత దృశ్యంబు చుక్కల జ్యోతివలెనే
కనుపించును. అందు నవరత్న మండపంబు న్రండునుు. ఆ మండ
పంబు మోద ముక్తికాంత వుండును. ఆ ము _క్లికాంతను జూచి
నపుడె కరుగును, యింద్రియంబులు జరుగును వివారణంబులు అగ్ని
మంటలచేతే మనంబు దహించును. అందు. వెలి జ్యోతివలెనే
వెలుంగు చుండును, ఆపో జ్యోతి చేత పదికోట్ల దీపంబులు వెలుం
గుచుండును. అక్కడ తన మరణ థారణమెల్ల దెలిసి అది పరం
జ్యోతి శివుడు తానాను, యీరీతి జీవాత్మ పరమాత్న యందు
నణగి పెనగి నిద సమాధి యనివించుకొనును. విశ్వదాభి రావు

వినుర వేమ ! “8108
శరీర యావద్వి పాయాలను సాకల్యంగా విజానదృష్టితో వివరించాడు.

548 వేమనపద్యములు

ఆ. పాదపాయువులను | బరగ చేవాము మోయు
"దేహి జీవములను | దెలియ మోయు
ధరణి వీనిరెంటిం | దానేల మోయునో? వి॥ 8103

ఇది (పకృతి తాగా చెప్పెను,

* ఆ. పాదరసము. దెచ్చి ! సెంకులోపల నుంచి
వేచి వేచియు దాని | విరగ గొట్టి
వెండిగరిగించితే | వన్నెగల్లు నటంచు 1వి॥ 8110

జ యతిపోయినది ; రసవాదమనే (భాంతితో తెలియనివాడు (వాసీన
పద్యములివి, పాదరసము నిపషుమిద ఉండదు.

క, పాదుకొన గురు రహస్యము
శేదొర వెలుగంది గుజిగ | శేచించుడు నా
సాధన పూరక, కుంభక
వేదికయం దాత్శ బయలు | వెలుగుర వేమా! S111

ఉచ్చ్వాస నిశ్వాసముల ద్వారా హృదయములోనున్న పరమును
పాటింపుమా,

క. పాదుకొని వృదయ మందును
సాధారణ వృత్తు లడంచి | సన్ను తిను కక ర్‌
వాధారచ క మందును ””
మోదంబున విఘ్న పతిని | _మొక్కుము వేస్తూ ! 8119
గుదస్థానమందున్న గణపతి గురుతును తెలిసిన కోవిదు డగును.

ఆ. పాపజాతి నరుండు ! పరసతిం గోరుట
అప జిహ్యూరుచికిం ! జిక్కుపడుకె !
తీపునంటి యీ | తెగువతో నీల్లుటC
జూచి విడువ రిట్టి | జోలి చేను. 8118

ఉపమానద్యయముతో యుర్వివారు తెలినికోదగ్గ ఉపమేయాన్ని
చెప్పాడు ఉత్తముడు.

వేమన పద్యములు

ఆ. పాపపుణ్యములను | పసిగా పెబుంగునా !
ధరను బరమ యోగి |! యెజుంగు గాన
లోని పొందిక గని | లోహాములూల్ఫ్స రా ! వి॥

వావళశా(్త్రముయొక్క_ వాటాలు తెలుసు కొమ్మ న్నాడు.

ఆ. పొపవమనలవేటె | పర చేశమున లేదు
తీనదుకర్శములనుం | దగిలియుండు.

గర్భతంతిగాక | కనుగొనియుంటొష్రూ 1॥వి॥
“క కరే కారణభూతేము
మర్శంబుల కెల్లజూడ మహిలో వేమా.”

@

ఆ. పాపమనయవేణె | పర చేశముసలేదు
తానువేయుపనులం | దగిలియుండు.
గర్భజనుండు గాక | కనుగలీగినయెడ.

బాను భయములేదు |! జగతివేవు.
కనుగలిగిన = తెలినీచూచుట; (నుడి కారము) తెలిసికొని కర్న
చేనిన పాప మేల కలుగును ?

ఆ. పాపమెక్కడయబుపై ? | పుణ్య వెక్కుడయిళ్సై !
* కోప మెక్క-డంబుక్టై ? | తనువునందు

(పణవ మెక్కూడంబు పె + | పరికించిచూడరా ? ॥వి॥
౫ యతి తప్పు; సర్వమునకు శరీరమే యాభధారము,

౫ పాపరాళొ. బుట్ల | పాపంబు చెలియక
పాపళుద్ధిచేత | బరగి యుండు

భక్తి గలిగియున్న 6 |! బాపంబులేదయా! ॥వి॥
భకియున్న పాపము పటాపంచలగును,

ఆ. పాముకన్న లేదు | పావిష్టిదగు జీవి
యట్లిపాము జెప్పి |! నట్టు వినును.
ఇలను మోహిందెల్చ్ప | నెవ్వరివశమయా ! వి॥
శ్రీలోలుని చిత్తము నత్రీతుకు లొంగునా !

549

8114

3115

§116

8117

8118

8119

ధ్‌క0 వేమన పద్యములు

ఆ. పాముచేపలోను ! బరగు కప్పను జూచి

వరుసదీసి యగ్ని |! వండి దించి
రాగి కజగివేయ | రమణ వోమంబౌను ॥వి॥ 8120
యిది బంగారముచేయు వాదము. యిది తెలినీనచో భునమిట్లుందుమా !

కం. పాయవె (బహ్మాకృ్ళతిలో
మాయలు (బ్రహ్మాదిసురల ! మనుగడజాడక్‌
జ్లేయంబన మదిదోంచెడు
న్యాయంబునం వోప బోవు! నట నిట! వేమా! తీ] ౨1
ఎక్కడ కక్క_డ మహేశుడు గలడని మహాకవి చాటిచెప్పుచున్నాడు,
కం. పాయువనంగ నపానము
మాయగ నా చారియందు | మలవర్ష్యముం దాం
జేయకయుండెడి నెప్పుడు
నేయముతో. జూడుమయ్య | నేర్పులవేమా ! 8122
ఆధార చ(కాన్న నుసరించిన నారికే దారి,
ఆ. పాలలోలియు నీరు | పాలెయె రాజిల్లు
నదియు సాంబయోగ్య |! మైన యట్లు
సాధు సజ్జనముల ! సొంగ త్యములచేత

మూఢజనుండు ము క్రి | "మొనయు వేమ . 9123
““ సాధుసంగంబు సరల. తలల 2

ఆ. పాల నీడిగింటం | (గోలుచు నుండిన
మనుజు లెల్ల జూచి | మధ్యమం|డు
నిలువందగని చోట | నిలువ నిందలు వచ్చు ॥వి| 9124
కోలుట = (తాగుట ; మధ్య యు = కల్లు; మూ నావమాననములు
సా నాన్ని ఒటి యుండును.
ఆ. పాలనీరు కలిమి | పరగ హంస యెజుంగప
నీరుపాల్మకమము ! నెమలి కేల?

అజ్ఞుండైన హీనుం ! డల శివు నెజుంగనా ? ॥వి॥ 9125
ఒకొ- క్క-రికి ఒకొ_క్క-- విజ్ఞాన ముండుట సహజము.

వేమనపద్యములు

ఆ. పాలపవ్నీ శకున | ఫలమిచ్చు నందురు:
పాలపశ్నీ కేమి? | ఫలము. బెలియు
దనదు మేలు కళ్ళు | తనతోడ నుండంగ మి
శకున శాస్త్రమును సతమతీము చేశాడు,

ఆ. పాల ప్రియము చేత | బరగ నేడ్చెడి బిడ్డ
శుత్తు దప్పుల కిల 1 కోక పడలం

దలీ పనులు దీర్చి | తనయుని ముదాడు |!
జ ©
పుతవాంఛ మాతకు నహా జము.

అ, పాలరాళ్ళ దెచ్చి | పరగంగ గుడిలుట్టి
చెలంగి శిలల పూజ | సేయనేల?
శిలల సేవ చేయ ! ఫల మేమి కద్దురా ! ॥వి॥!
శిలల పూజించిన శిప్టాచారులకు (శేష్టత్వము లేద న్నాడు,
ఆ. పాలలోనం బులును | లీలతో? గలిసిన
_ విజిగి తునక లగును |! విరివిగాను
'దెలివి మనము లోన ! దివ్యతేత్వము "తేట వి!

ఉపమాన మనుపమానంగానే యున్నది. ఉపమేయం బొప్ప లేదు.

ఆ. వాలనాగరమున. |! బవ్వళించిన హారి
గొల్ల పల్లె పాలు |! గోరనేల ?

చెదుటి వారిద్రవ్య | మెల్ల వారికి. పీవి (వి!
పర దవ్యాపేక్న్ష (పతివాని కున్న బే!

ఆ. పాలు దాగిన బిడ్డ ] వారాండు నడువండు
నిలువనేర్చిన విడ |! చేల బడండు
డే

యేడ్వనేర్చిన కుడ | యేడ్వకుం డుండునా ! |వి॥
G
వని పాపల పంల యివి,

ఆ. పాలు (దాగినపుడు. ! (ప్రాణంబు రక్షీంచు
పాలు (దాగ కున్న |! బడలి కాను ,

ళక1

$126

తీ12/

§్ర128

8129

$180

ల్ర181

కర వేమనపద్య ములు

చాల వలన ముక్తి ! ఫల మందా లేక

వాల రోగపడును | జగతి వేమ.
పాలు జీహ దారుఢ్యమునశే. నిర్మల బుద్ధిని నిలుపనీయనవుః

ఆ. పాలు. బంచచార | పాపర పండ్లలో
జూలలబోసి వండ | జవికి రావు
కుటిల మూనవులకు | పణ మేల కలుసురా ! ॥వి॥
కుడిలులకు నిటల దృష్టి ఎటు నిల్చ్బును ?
ఆ. పాలు పెరుగు నేయి |! పరగు నన్నముః: దిని
ల గనని వాడు | నీల వంతు
డొక్క-డైన వాండె ! యుత్తమ శివుండయా ! ॥వి॥
రుచ్య భక్ష్యములు లోలాక్షుల దనుటశే !
ఆ. పాలు, పెరుగు నేయి ! పాయసంబును జల్ల
పాలలోనె కల్లు. ! (బబలముగను
బాలు పాళ్లు గలిసి | పంచామృతం బాయె ! ॥వి॥
పంచామృశేములు == పాలు, పెరుగు, నేయి, తేనె నీరు,
ఆ. పాలుపెరుగు వెన్న | పాయసాన్నము నేయి
జున్ను లెన్ని యెనం. | జూడ వాల
పాలవంటి కులము | (బహ్మ్మంబు. గానరో ! ॥వి॥
కల్మష రాహిత్యము మైన క శాస్థానమే (బహ్మాము.
ఆ. పాలుపోసి వండ ! బరగెడి తగరంబు
"వేళయొరిగి దింప ! వెండి యగును
గల్లగాదు నిజమె ! కణికంఠ ! సియాన వి!
తశరమును వెండి చేయు విధానము,
ఆ. పాశఒంధుచేత | బంధు వర్లోము లెల్ల
జిక్కు_ జూతు రరయ |! జీవము చన
నొక్కొ-(డైన నెగం | డుసురు మాతమె గాని ॥వి॥

శా! మాయామేయ జగంబె నిత్యమని సంభావించి మూవామనన్‌
క నాయిల్లా*లని “నాకుమారుిడని _పాణంబుండు నందాక యెం

8189

తి [లలి

81834

8135

9185

9136

8187

వేవున ప ద్య ములు
చో యిల్హాడిన యీళరీర మిట నిందున్‌ కులం -గాలుచో
కని
నాయిల్లాలును రాదు పుతుడును తో డెరాడు రక్షింపగాన్‌ !
(హరిళ్చింద.)
ఆ. పాథమునను జూడ? ! బరగ చేవామునకు
హోనివచ్చుగాన ' నదియు జూచి

జ్ఞాన దీపకళికం |! గడకొ త్త వలెనయా ! 1వ!
జ్ఞాన బాస్క_రుని ఉాద్దీపింపజేసుకో,

ఆ. పాశమైన యాశ | పడందోయునట్టి సం
సారమనెడి యంధ ! కార మందు
జాన దీపముననె 1 కానంగావలె ము క్రి ॥వి!

సంసారపు చీక టికి జ్ఞూనదీప మవసరము.

ఆ. పాపూణములు దిబ్బ |! పరగంగ గుడికట్టి
వేరె శిలలను. చెక్కి ! విగవహామని
పూజ సేయ7ానె | పుణ్యంబు. గల్లునా ? ॥వి॥

పాపాణము == తాయి; తొళ్ళకు _మొక్క_ట మోకు రాజ్యానికి
మార్గముగాదు.

ఆ. (పొకటముగ నింత | లోకమందును గంటి
బలై ముత్తం డెన్నం ! బరమ గుణుండు
అన్న దానమునను, | వారిపూజ చేతను
వారుని లోన గలిమి | కతండె వేమ.

గుంటుపల్లి ముత్తయ్య వేమన కాలమునాటివాడు. ఈయన మహో
చాతయు భ కుడునని వేమన చెప్పుచున్నాడు.

ఆ. (పాకు వెట్టన వర్తన | ల్పదట. గలిపి
(కొత్త వర్తన మునరిం్మతు | కోడెకాం(డు
కన్న తల్లిని విడనాడి ! కష్ట పెట్టి
యన్యకాంతేల వోవించు | నట్లు వేమ.
6 పెళ్ళమంే "బెల్లం, తల్లంకే విషం?’ అనే అర్యోో క్తున్న దే గా |
7)

ర్‌ర్‌త్‌

3188

8189

§140

8142

81438

గ్ర ర్త వేమన పద్యములు

ఆ. (పాణ (పతిష్టన | (పపంచమే గాని
చేరులేదు భువిని | వెదకిచూడ
(పాణ ప్రతివషచే | (ప్రతిమలు బల్కు నా ? ॥వి॥ లీ] శే

వ్మిగవోలకు _పాణపతిస్ట చేయుట పరిహానీంచాడు వేమన.

ఆ. (పాణబంధములను | బంటకా "పెటుగునా !
యొజబులోల గలుగు జాని | యెబుయగుం గాని
మోస పాకెజుంగక | మోహమున ఘటింతు ॥వి॥ రీ145
(పాణబంధము = (_సాణాయామము; _పాణాయామము పరమ
యోగులశే సాధ్యము. ' :
ఆ. (పాణమగును గాలి | (బహ్మాండ ముగు మేను
మిత, చంద, శిఖలు | నేత చయము
మజియు దేవు నెటు | మహి మోంద నెవరయా ? ॥వి॥ 8146
జేవుని విశ్వరూపాన్ని క్టప్తంగా జె ప్పేడు

ఆ (పాణమందు శివుని | భావించి నేజుక
ముద లనుచు. బడెడు ! మూఢు లార
ముదలందు లేదు | మూల మండే కాక! ॥వి॥ 9147
పంచ ము(దలని (భమయక ఆదిలోనున్న యభన్రని గుర్తించ
మన్నాడు.
ఆ. (వాణ మాత్మ మున్న | (పాణి జీవిత మెన్న
జీవి (పాణ మాత్మ | చేరి యొకక
కర్షబంధ నమునం గట్రంబడ్‌ినవంచు,

చేవా గంధి కిపుడు |! తెలుపు వేమ. తీ 148
కర్మ చేత దేహములో (పాణము, అత్మ ఒంధింపబడి యున్నవి.

ఆ (ప్రాణమిలను లేక |! పరమంద, గా రాదు
పాణ ముండ. గానె |! పరము గద్దు

(పాణి పరము. గనుక | భావింప నేరశే ? ॥వి॥ 3149
(బతికున్నప్పు డే భ క్రిభావము.

వేమనపద్యములు

ఆ. (పాణ రక్షణ కిలం |! బరమ శివుని మొద
ధ్యాన మొనర తేమల'! దగిలి నరుండు
ఫుట్టి చచ్చుచుండు. | బుడమిలోపల( బుట్టు
చెదలు గాను వాండు | చెడును వేమ.

జన్మ సార్థకత సాధించవమని మన సాధువాదము.

ఆ, (పాణలింగ మంచు. | (మౌర్థించి కీ రింతు
కట్టి వేయ నేవి | చట్టం జేసె

నఖిల *నుల శెల్ల | నానందమే సాన్నీ ॥వి॥
శాణ లింగ మే అనందము.

ఆ. (పాణవాయును గాలి ! పటముగా యొరిగించి
బుజ్బనుు గూసేటి | బిట్టు యొక్క
వేడ్క. చూచినవాండె |! విస్తార హఠయోగి ॥వి॥
హఠయోగ సంప్రదాయాన్ని హ త్తించా డిందులో,

ఆ. (పాణి చేరు నాడు | పరగ దేహమునకు
హోని లేక యుండు ! నరయ నంట
(పాణి పోయినపుడు | పనికిరా దీ చేహ
మనుచు బలుకుదు రిల |! జనులు వేము.
బొందిలో చిలు కున్న ౦కే సే సే బొంది యొక్క పొలుపు.

ఆ. (పాణి పోయిన ఘటము | పాతి పెట్టి తె చేమి ? :
కుక్క-నక్కొ-లు యీడ్చి |! కొరికి "లేమి
యీల నొకరిని కొట్ట 1 యెదిరంచి కొట్టరా ! 1వి॥
జేమన పద్యాలను కంఠ స్తముజేసి కలగాపులగా చేయుటచేత కవి
హృదయము "తెలియదు. .

ఆ. (పాణులందు శివుని | భావింప నేరక
యాూాగమందు శేల ? ! నోగులార

ఈయోూగమందుం గలదె ? |! భోగమందున్న ట్లు ॥వి॥
భోగ లాలసులను పొగి డెను మన పూజ్యా (డు.

కకక్ట్‌

8150

ల్రీ151

త్ర152

158

8154

లె15ర5

556 వేమనపద్యములు

ఆ. (పామి గల్లుచోట |! ఫలమిచ్చు చదెవంబు
(పామి తేనిచోట ఫలమ్ము లేదు

(పాప్మిలేదు తనకు | బరమాత్ము, డెట్లిచ్చు |ఏి॥ 8156
ఆదృష్టమున్న అన్ని యూగలవు.

కం. విండం బె. యుదరంబున
నుండును గొన్నాళ్లు | పిదప నుర్వీ
వీండంబై. జనియించును

సలిపె
® a.

బిండంబా. (బాణరతు |! పృధివిని వేమా! 8157
పిండమే మిండడై మేలందు తున్నాడు.

ఆ. వీడ మగుచుం దల్లి | పెనుగర్భమున నుండి
పూర్వ కర్ణ మెంచి |] పొరలి యేడ్సు త
ధరణిం బుట్టి యద్ది |! మజచి వర్శించురా ! 1వి॥ 5158

పిండములో నున్న దివ్యజ్టానము భూపతనమయిన మాయచే అది
పోగొట్టుకుంటాడు.

ఆ. పిండ మండమందుం |! బెనగుచు నున్నట్ట
తండి బిందు నాదు | దనరం గూడి
యండమై నిలిచిన |! యపుడు గర్భ మటందు
రవని జనము లపూ ! డరయ వేమ. 159
శుక్ల శోణిత కలయిక యే పిండము.

ఆ. పిండ మండము నడి | బందు వాత్మ జ్యోతి
యర్కు జ్యోతి సరసి ! జూండ మందు
నాదు బిందువులకు | నడుమ నద్భుత జ్యోతి ॥వి॥ 8160

౧ అండ పిండ బ్రహ్మో రఢములరి
అండా ౦డము = భూచ్మకము
పింజాండము = పర్వతములు, నదులు, జీవజంతువులు
త్‌ (అ్రవ్మోండుయు = అ కాళము.

రు

ముస [+

వేమనపద్యములు ద్ధి

౨. అంతర ఆండ పిండ (బ్రహ్మాండములు
అండాంశము = కనుగుడు

పిం0-జా౦ందము = బిందువు (పాప)

(బ్రహ్మాండము = తౌప్త నడుమ వెలుగు కళ,
3. (తివేణులు

నల్ల గుడ్డు = గంగ

నీల మనెడి కుండలి = యమున

పాప నడుమ వెలుగు కళ = సరస్వతి. ఇచే విద్యుల్లేఖ, ఇచే నీవార కూకము,
ఇటే ఆపోజ్యోతి, ఇబే విరాడ్రూపము, ఇచే స్వరూ(డ్రూపము, ఇదే ముక్తి
కాంత, ఇచే గురుస్వరూపము, ఇచే తానైన పరబ్రహ్మా స్వరూపము.
| ర. (తిమూ ర్యా దులు
ఎటు పు == బ్రహ్మ, 66 ఆ”) కారము
. తెలుపు మ విష్ణువు “ఊ)”) కారము
నలుపు = రుదుండడు “మి” కారము, నలుపులోని సునీలమే ఓంకార సునా
దము, ఆ ఓంక్రారమునకుపర మైన నిళ్ళబ్ద నిష్క్లళయే తానైన పరబ్రహ్మము.
ఇదే హృదయకమలము. ఆ ఓం కారమునకు యిచ్చటనే నిదా సంగమము కలుగును.

ఆ. విండ మనంగ జనుండు | పృథివి లోపల. జూడ
నండ మనలో (బ్రహ్మ | వములరు లోన

నవ్వీధం బె మనుజు | లందటు బెలియుడీ ! వి॥ లీ1601
అండ పిండాంతర్గతే మే మనుజ జన్మ.

క వీండము పృధివిని బడగా
నండనె తగు మంత్రసాని | యది బెల్పునుగా
మెండుగ మగవా. డంచును
దండిగ వీజనము తెబుగ |! ధరలో వేమా! 5169
లోక నహజమే.
ఆ. వీండములను జేసి | పితరుల దలపోసి
'కాకులకును6 బెట్టు | గాడైలార

పియ్య దినెడు కాకి | వితరుం డెట్లాయెరా! ॥వి 8164
పిండ(పడానాన్ని పేలవంగా జూనీ "పెట్టవద్ద న్నాడు.

ధరర "వేమన పద్యములు
ఆ. విండివంటలు పప్పు | వండి తినుటకు నీరు

పెద్ద వాం డజాసించ | రాదు గాని

కాసు దుడ్డూ లేక |! దొరకునె యొట్లయిన ? !వి॥
గానరవీరమువ లె యూ పద్యము యితరులు కలపినది.

ఆ. వీకము వనములోన |! విలసిల్లు బలికిన
భంగి (పౌజ్జి జనుల | పలుకు లలరు(

_గాకి కూతం బోలు | క్ర ర్భబంధథుల కూత ॥వి॥
కర్మబంధుల కూత కఠిన మగును,

ఆ. పిచ్చి బలిసిన వెనుక | పి తంబు బలుసును
వీ లేంబు బలిసి తే | వరవు తెలును
వెరవు దెలిసిన వెనుక | గురుశిష్య డొకండాయె ॥ఏ॥
' పిద్చ = మనోవి కారము; పిత్తము = మైత్యము; చెరన్ర = నేర్సరి
తనము,

ఆ. కిచ్చివానిశై న |! చేదవానిశై నం
గుష్టురోగికై నం | గుంటికై న
భావు "కానువింప ! చాముల- బెట్టురా ! ॥వి॥

యెంత నికృష్ణుడై నా యింతిని జూచిన గంతులు వేయును.

ఆ. వీడుగును నరచేత | బీగంబట్టి యందులో
గల్భషంబు లెల్లం | ౫డకుం దీసి
కడమ కరము చేత. | గలి జనముల (బోచు
. కర్భ కర్త నెజు | గదర వేమ.

కాలజ్ఞానాన్ని మేళవించి చెప్పేడు,

ఆ, పిడుగు బడిన తావు |! దడ దడగా నుండు
వీడుగు బడిన కొంప | నడ్షికి. గూలు
పిడుగు పడిన వాని |, క్రీత మేమనవచ్చు ? ॥వి॥
పిడుగు పడిన సర్వ .ముడుగును,

81౧5

$166

8167

3168

8169

వేమన పద్యములు

ఆ. వితృపతికిని జక్కి_ | పెనుతోవం గానక. ..
చెతలం చెందు వాడు |! వెళ్లి వాడు
సతుల వలల జిక్కి ! సంతాప పడనేల ? ॥వి॥
నాయనమ్మ ను యెొశ్కే__ వాడు దిక్కులు తెలియనివాకు.

ఆ. పిన్న వాం(డ స్వేచ్చ ! మన్నన: జెజచును
ఆడ వాం(డ స్వేచ్చ hae ఉఊొనర్చు.
బురుషవరుని స్వేచ్చ | భూతిని గూర్చురా ! 4వ!
స్వేచ్చాంతర్వులను (శేస్టం గా విళదీకరించాడు వేమన

క. వీజీిగొను హంసను మదిలో
బిజు బీజం గుంభించి పట్టి | బిత్తఅ వోకా
స్ట భావ సిద్ది కొని
పరిపూర్ణ సమాగమమును 1! బడయుమువేమా !

హంసను చెనగనీ నుక అనువగు మార్గమున వడించినవాడే అభి

నందనీయుడు.

క్‌

8170

త్రి] 71

8172

చ. పిలిచిన బల్క-కుండు మజి | పెచ్చన నేమన కూరకుండెడిం

దలచిన నెవ్యశేమనిన( | దన్నును గాదని నవ్వుచుండు నా
త్చలరంగ నెచుచుంకడు!. బర (తత్వము నిత్యము దానయె సదా

తెలిసిన యోగి వేమన గ కంకర తావులన్‌ 81/8

మంచియోఃగి నాన మేతప్ప అన్య మెరుంగనివాండు.
కం, వీలిచినం బలుకును దేవుడు
పలుకుననే నిండియున్న | (ప్రభ్నువె యుండు

న్వెలుంగున 'వెలులె. మిం చెడు
వెలు పరమాత్శ బయలు 1 విడకడి వేమా!

అంతటా నిండి యుండిన (బవ్మా “ ఓఓ ౨) అనిపీలచిన “ ఆ?) అని

పలుకును భ కులకు.
ఆ, పిల్లీ యెలుక? బట్టు | bss నుండలగ
నదియె కోడి. బట్ట | ననుగమించు

మమత విడువకున్న | మానునా మోాహాంబు 2 iy

6 సున విషయాన్ని గోశిడి జగంబిద ?

8174

9175

56 వేమన పద్యములు

ఆ. పిసీని వాని యింట. 1 బీనుగు వెడలిన
గట కోలలకును | గాను లిచ్చి
వెచ్చమాయె నంచు | వెక్కి వెక్కి మజేస్సు 1వి॥
లోభి _పాణిపోయిననూ లోపము గుర్తించక కెర్చగు కొజ్ఞలశే
ఏడ్చును. |
ఆ. (పియములేని విందు |! పిండివంటల చేటు
* భక్తిలేనీ పూజ ! పతిచేటు
(పాత్యమెజుంో నీవి | బంగరు చేశైలా ! ॥వి॥
సహజ విజ్ఞానాన్ని సమత్వ ముతో మేళవించి చక్క_గా చెల్పేడు
జేమన.
ఆ, (పీయములేని విందు | కిండివంటల చేటు
బతిమాలు పూజ | ప(తిచేటు
కీజమాలు నాలి | రీల్రి నాళ్ళకు( చేటు ॥వి॥
ఓలిమాడలు = పూర్వులు పెండ్లికొడుకు వారలు ెండ్లికాతుగు
వారికి యిచ్చే కన్యాశుల్క_ము,
ఆ, వీతిలోపల కాసు ! పడీయుండం హె
కడిగియె త్తక విడ(డు | కష్టజీవి
కాసు లాసల వల్ల |! కడ లేరు టరుదురా! 1వి॥
రోతను గూడ రోయనివాడు లోభివాడు.
ఆ, పుక్కిటి సతివాని | బూషింప దోషంబు
ఉరవు సుదతి వాని |! యూవాలెస్ప
నెత్సి యువిదవాని | బత్సి యే పరమిచ్చు ॥వి॥
వుక్కి_టసతి = (బ్రహ్మవద నమున నున్న సరస్వతి; ఉరవ్రుసుదతి =
విష్ణు యురయున నున్న లక్షీ; చె త్తిమువిద = శివుని నీరస్సున నున్న
గంగ.
ఆ. పుటమోంది మన్ను ! జెట్లు నందలి కాయ
ర రి
పుటలోని దాన | బుట్టుతొడుగు
ఈం ౬ |
గట్టి యావచనము ! కాంచనంబగునయా ! ॥వి॥
బంగారు యోగమును బాగుగా వర్ణి స్తు న్నాడు,

8176

8177

3178

8179

8180

181

వేమనపద్య ములు 561

ఆ. పుట్టలోను బేనె ! పుట్టిన రీతిని
గట్టుమో6ద మణియు. | బుట్టు నట్లు
క క్రైలోన నగ్ని ! పుట్టిన విధమున
బుట్టి 'మెట్టవలెను | భువిని వేమ. 8182
విజ్ఞాన విశేసాలను విళదీకరించెను వేమ నార్యుండు,

అ. పుట్టి చచ్చు నరుడు | పూర్వ మే మెజబులగక
బట్టబయలు నుండి | (భమసి యయిన.
చెలివి విడిచి భూమిం | దిరుగంగ నేటికి వి! §188
_్రహ్మని చెలియక' తిరుగుట నిరర్గకము,

ఆ, పుట్టిన జను లెల్ల | భూమిని మనియున్న
బట్టునే జగములు | పట్ట వెపుడు
యముని లెక్క రీతి ! నరిగి తేగ్గుచు నుండు ॥వి॥ 5184
పౌరాణిక విజ్ఞానాన్ని ఛాషీం చేడు,

ఆ, పుట్టనదియు మొదలు |! పురుషు డేకాలంబుం
బాపమెటింి శుద్ధ | పళువు గాక
ముదిసి యోగి కరణి |! ముద మొప్ప. గావలె ॥వి॥ 8185
(బ్రహ్మచర్య, భారపు వాను? సన్యా సములు మనుజాన కవసర
మన్నాడు.

ఆ, పుట్టినదియు మొదలు | పురుమం డేర్పడు దాక
మంత్రసాని గూడు | మరిగి యంత
పోయిరావె యనుచు ! పుత్తురు సెలవిచ్చి ॥వి! 8186

అవసర మున్న౦త వర శాదరించి అటుసెని ఆంటనీయరు.

ఆ. పుట్టినపుడు లేదు | పురిటింటిలో లేదు
తల్ళి మెడకు చేదు |! తనకు చేల?
తల్లి శరా(ద్రురాలు | తాను (బావా ణుడట ॥వి॥ వ15

యవోపబీతము (పజాళాలి శ్రీల 1
ఇ ల వ
71

562 వేమనపద్య ములు

అష అత్య
ఆ. పుట్టినపుడె బొడ్డు ! పట్టి కొయుచు నుండ
నప్పుడు గురు ముద |! లానతి పడె
ము[దలేని వారు |! ముజ్జగంబుల లేరు ॥వి॥
G5 (65

గీ. పుట్టినప్పుడు తెచ్చెనే | పుడమి విజిచి
గిట్టు నప్పుడు గొనునొకో | యట్టి ధనము
నడుమ నీయాజ్ఞ వచ్చె (ది |! నాధ యనుచు
నర్ధికిని నియం డేమందు |! వ్యక్థి చెమ్మ

వుట్రినప్వుడు గిట్టినప్పుడు లేదు స. మాయ (ద్రవ్యానికి
మమ కారం మడడం జీనిక 1

4

ఆ. పుట్టి పుట్ట లేదె? | పుడమిని జనులెల్ల
పుట్టి గిట్టలేదె? ! పూర్వు లెవరుం
బుట్టి నెట్టు చుల్ల | వట్టి భాంతులు సుమ్మి వి!
తకు గాని చేహికి పుట్టుటా చచ్చుటా లేదు,

ఆ. పుట్టి పెరిగి చచ్చి | భూమిలో పడనేల !
పుట్టు చావులు లేని | పూజ్య గొల్లి
గట్టిగా వై_వల్య | కాంతను చేరరా! వి॥

కె వల్య కాంతను చేరాలంటే కల కాల మున్న వానిని గాంచుము,

ఆ. పుట్టుటకును ముదము ! గిట్టుటకును వెళ
యంద ఆతింగి నటి! చెన విడె
లు రా టు
చచ్చువాండె పుట్టం ! జప్పున నేడ్వశే 1వి॥

చావు పుట్టుకలు చకాకారముగా తిరుగును,

ఆ. పుట్టుదుఃఖమునను ! బొరలు దుఃఖమునను
గిట్టు దుఃఖుమునను | (౧౦ద6 బడును
మనుజ దుఃఖమువలె | మతిలేదు దుఃఖంబు 1వి॥
మనుజు శానందమందుట మహాఖప్షంగానే యున్నది,

51583

9189

8190

3191

8192

8193

వేమనపద్యములు 568

ఆ. పుట్టు ఫలములేని | పురుషాధములు భువి
పుట్ట నేమి లేక | గిట్ట నేమి!

పుట్టలోన చెదలు | పుట్టదా ! గిట్టదా ! 1వి॥
జనమును సారకము చేయలేనివాని జన్మ నిరర్లక ము,
© థి (6 థి

ఆ. పుట్టు (బవ్మాలై దు | పుడమిని నడపంా
జేత(బ్రవ్మాలేల 2 | (శేఘ్రమగును
ఏల విగ్రహములు | మూల విరాబచ్చు ॥వి॥
పుట్టు (భమలు = పంచభూతములు, మూల వి రాట్లున్న ము క్తికి

8195

కొదవగునా |!

ఆ, పుట్టు వీ తలివలెం | బోవు బి త్తలివలెం
దిరుగు బిత్తలివలె | దేహి ధరణి

నున్ననాంటికై న | నుపకారి గాలేండు ॥వి॥
బిత్తలి = ఎగిరి నడచేవారు; ఆహంభావముతో అన్యుల ను ఆద

3196

రించ లేరు,

ఆం పుట్టు ముగ్ద తిరిగి | పోయెడి యా ముగ్ధ
తేర ముగ్గ తాను | "దెలియ లేడు

ఉన్న నాంటికయిన | నుపకారి కాలేడు ॥వి॥
ముగ్గ = శ్రీ; తేరముగ్ధ == ము క్తి కాంత ; ఉన్నప్పుడు ఉప కారి

519/7

గానివాడు దో ?

ఆ. పుట్టువార లెవరు? | పుట్టకుందు శెవరు ?
- జ జ ర
పుట్టి పుట్టనట్టి | పురుషు లెవరు :

పుటి పుట్ల నట్లు | బోధించి చూడరా! ॥వి॥ 8198
A) వి, రి
జన్మ రాహిత్యముకో సం సాధన అవసరము.
ఆ పుట్టు వెజుంగి గనని | పురుషాధములు భూమిం
బుటనేమి వారు | గిటనేమి)
ర అ.
5199

జ ప | | వి!
పుట్టలోనిం జెదలు | పుట్టదా గిట్టడా ! వి!
దానములు చేయని వాని జన్మ దండుగలణశే!

504 వేమనపద్యములు

ఆ పుట్టుక కు లెదు | పుడమి నటింపంగ
వివ్రులెల్ల వేద | వే త్త లండు
శక్తి పుత్రు కులము | జగతిలో నెజులరో ! 1వ! 8200
పంచభూతాలు (పాణి కాధారము,
ఆ. పుట్టెడు చెరగంగ | బుక్కెడై నను చిక్కు
పొల్లు విత్తు లందు ! భూమి లోన
నాడి తప్పు మాట |! యంతకు స్వల్పమా వి! §201
. చెరిగినషొల్లు లోనెన గింజ -కాన్సించును గాని అబద మాధుఖాని మాటలో
ఆంతా లోపమే,
ఆ, పు క్రైడు చెరిగిన | బుఖ్రైడు చిక్కదు
ఫొల్లు విత్తులంద్రు |! భూమి యందు
నాడి తప్పుమాట | యంత కన్నను గీడు !వి॥ త్రి20౨
ఆడికప్పినవాడిని ఆసవ్యాంగా దూషిం చేడు,
ఆ, పుశ్లైడు తావ్రనే | మోహము నాసించి
దుడుకు తనమున మనసు |! దుముక సాగు
దుముక సాగుట మెటిగి |! యముడు (బహ్మ్నకు బెల్పు॥వి॥8208
ఉద్భవించిన తావుశే ఉాజ్జూతే లూగనసేల? అని వేమన మాట,
ఇది సౌధ్యమగునా !
కం. పుడకను బెజ్జము పుచ్చుక
పుడకను తరుగంగ నగ్ని | పుట్టిన భంగిన్‌
విడువక పడతుల కూరిమి
తొడరిన. విరహాన్ని బుట్టు ! తోడనె వేమా! 8204
పుడక = కజ్జపుల్ల; బలుసుగ్మర, నిల్లుగ(ర్ర ; కంది, (ప్రత్సి కర్రలు;
రావి జువ్వీ; క్యరలు, వీటి అన్యోన్య రాపిడికి అగ్గి పుట్టును,
కం. పుడకను బీజము పుచ్చుక
పుడకను దరుగంగ నగ్ని |! పొడమిన భంగిన్‌
విడువకి పడతుల కూటమి

మడపంగా వలయునం[డు | మహిలో వేమా! 8205
విరవోగ్ని ఉద్భవించే విధానమునకు ఉపమాన మిచ్చేడు.

వేమనపద్య ములు 565

ఆ. పుడమి గర్భ వశత | బురుకుత్సు(డను మేటి
ధర్మ మనుసరించి | ధాతినేలి
తనకు గానివేళ | దాం బజెం గష్టముల్‌ Idi 8206
షట్న(క్రవర్తులలో నొకడైన బురుకుత్సుండు మహానుభావుండై నా
మహవోకష్ట్రముల నంజెను, నియమమున్న నెగడును కష్టములు.

ఆ. పుడమి దిరుగ6 బడయుం. | బుణ్యంబు లెల్లను
గలుగు సాధుజనుల | గన్న యపుడే
వడినినీరు నదిని | గడుందేటయై యుండు 1వి॥ తీ20'7
ముమ్మారు భూ(పదక్నీణచేయు ఫలము మునిపుంగవు దర్శన
మా(తన లభించును,

కం. పుడమినిగల నడజీవులు
బడబాగ్ని యు దీవులకును ! భానుని యెడల
న్లడమును గూడిన యప్పుడె
వెడలని (ప్రభళయంబునకును ! విధమది వేమా! 5208
(పొణుల యందలి (పాణ తేజము, నూర్యుని యందలి వేడిజలము
నందలి జడము, బడబాగ్నియు ఇవి మేకమయినచో (ప్రళయము
గలుగును,

ఆ. పుడమి యుష్పారంబు. | బుదికొనె జగముల
రత సేయంోల్లు '| శాజులెవరు ?
మహిపతి యను చేరు ! మనుజున కేడదో ! వి! వీ209

భూపాలుడు లోకపాలుడెట్లగును !

ఆ. పుడమిలోన నరులు | పుత్రుల గనంగోరి
యడలుచుందు రనుప |! వమూశచేత.
గొడుకు గలిగినంత. | గుల ముద్ధరించునా ! ॥)వి॥

కట అపుత్రళ్య గతర్నా స్తీ”) అను నూత మ బద్ధ మగా చేమన

8210

జెప్పుచున్నాడు.

566 వేమనపపద్యములు

ఆ. పుణ్యపురుషు ary పుండైన నంతలో
వసుధలోన వాల | వార కెక్కు-
చేదనారి యింట ! సెం జెన నెరుగరు ॥వి॥
6 భాగ్యవంతుని కావడ్‌ Sa మోస్తాడు ?) అను
ఆర్యో క్రికి యిది సాటి.
ఆ, పుణ్యమంత కూడి |! పురుషుం్రై. జన్నిం చెం
బాపమంతగూుడి | పరగునె సతి!
కష్టపు సతియన్ను( | గనువారు లేరయా ! ॥వి॥
“ పుణ్యము పురుషు డై తే
పాపము పడతి అవుతుందా! ))
ఆ. పుత్తడి గలవాని | పుండు గాధయు గూడ
వసుధలోన జాల | వార్త శెక్కు
చేడవానియింటం | బెం డెననెటుంగరు ॥వి॥
పుత్తడి = బంగారము Bs) ధనమున్న వాడు చెడ్డవాడైనా
ధరణిలో “పేరున్న వాడే.
ఆ. పుత్రసంతు లేక | పుతుండు జగతిలో?
పుణ్యలోక మెట్టు! | పొందగలడు
పుత్రహీనునకును |! బుణ్యంబు గలదెట్లు ? ॥వి॥
వేమనను బేశాటనలో అక్క_డక్క_ డడిగిన (పళ్నలకు జవాబులివి,
ఆ. పునుగు. బిల్లి యేలం ] | బుట్టంచువాసన
దాని మహిమ లేమి? | ధరణి లోన
(బవ్మా చేత లెల్లం | బలుగాకి చేతలో! ॥వి॥
కస్తూరి పిల్లియొక్క_ ఘునతను వర్ణించాడు (జంతుళా్త్ర, విజ్ఞానము)
క, పురములు నాజింటిపె నొక
పురమందును మూల శ క్తి | పూనికం గనులా !
యురమున గుజిగని నంతటం
బరిపూర్ణ సమాగమంబు ! బయలగు వేమా!

షడ్చక్రమల సంచారభావములను చెప్పుతూ సహ(సౌన్ని (పళం

సించాడు.

8211

్రీ212

8218

8214

తవ] ర్‌

9216

వేమనపద్య ములు

ఆ. పురహారునకు నేత | పురువు తా నేసిన
మిరము కలు జాన | జీవమయ్యె ?
౧ ౬
నేత శేమివచ్చె? | నిజభ క్తి హేతువు ॥వి॥
కాళ హా స్థ్టిలో ఈశ్వరునకు వస్త్రము నేయుటచేత సా లెప్రురువునకు
సాక వచ్చెను.

(ల

లి

ఆ. పురుగు చేరిన చెట్టు | పురడించగాబోదు
' నడుము విరిగిన కుక్క ! నడచి రాదు

వ ర్తి శేడ్చిన యోగి |! మూర్తిని గనలేడు |వి॥
చిద్రముబట్టిన వారు తదు లే,

ఆ. పురుషు చిహ్న6 జూడం | బుట్టి స్రీలకు (భమ
పురుముం డేవ్యా మనుచు | బుట్టరాడే !
ధీవృుండు పురుషుడైన | శ్ర్రులకుం జిక్కు_నా? ॥వి॥

లింగాన్ని జాచి పులకరించే ఆంగనలు అంగజభంగుని లింగాన్ని.

జూచి అ క్లైందుకు కారు ?

ఆ. పురుషం డెన్ని గతులం | బుట్టువు మొదలుగం
బాప చింత. జేయు ! బామరతను

మహిని గుంటి కుక్క |! మాంసము. దిన్నట్లు ॥వి॥
స్వతన్సీద్ధమగు గుణములు యేసమయములోను పోవ,

ఆ. పురుషు డెజులం జంపు | భూపతి వినంజేటు
అఖిల నిందలకును |! నాలయంబు ' .

పర పురుషు గమనము |! (పత్యతు నరకంబు ॥వి॥
అన్య పురుష వాంఛ అలు అలు గాదా!

ఆ, పురుషు భాగ్యమున నె | పుణ్యవతి లభించు
బుణ్యవతికి నళ్లై | పురుషు డబ్బు
నిరువు రనుభవింప | హితులును, బుతులు
నష్టభోగములును | నమరు వేమ! =
అదృష్టం గల దంపతులకు అన్యో న్యానంద ము గలుగును,

567

8217

8218

8219

§220

8221

8222

స్‌6౮8 వేమనపద్యములు

ఆ. పురుషులరసి కొన్ని | పుణ్య భూము లటం(డ్రు
బుద్ధిలేదొ ? యదియు | భూమిగాదో ?!
పుణ్యతీర్ణ మునకు | బోయి వచ్చితి మందు

శేమనందు నయ్య | యిశకను వేమ!
(ప్రకృతిలో పవిత్రము గలబేది !

ఆ. పులియబెట్టి దన్న |! భూలోక మృగరాజు ;
కలియబెట్టి దన్న | గానరాదు,

పులిక బులివి యెంత | భువిని నాకవి యెచ్చు వి!
భావము ఆగాధం గానే యున్నది.

ఆ, పులుపు మామిడి కాయ |! బలుపక్వ గతియ
పండు తీపౌనని | (పజల శెజుకు

జాన పురుషు గ్‌"ల్వ | జ్ఞానంబు తీపెరుక వి!
a
పరిపక్యదళశలాేో అన్నియు ఫలవంతేములే !

ఆ. పువ్వు చనుగలిగిన | భూమెల్ల వెలనసేయు
గొదమ చన్నులు గన | గోటి సేయు
దడక చన్నులు గన | దయ్యాలు నొల్రవు 1వి॥

జెలకాంత కులుకు మువ్విధములుగా విభజించి వెలకట్టాడు వేమన.

కం, పుష్పములలోన ను త్తమ
పుష్పము విరజాజిపూవు ! పురుషుల లోనన్‌
నిష్పృుతు.వాతి (శేన్టుండు
నిప్పాపంచికు౭డె యోగి | నిజముగ వేమా!
అసాధా రణో పజ్ఞాధురీణండగు జేమన విజ్ఞానాన్ని విశ్వవీధుల
జాటుతుం దీపద్యము.
ఆ. పుస్తకములు, జడలుం బులితోలు, బె తృంబు
గతుపాలలు, బది | లతులై న
మూతచేకు కాని ! మోతుంబు లేదయా! ॥వి॥

యోగులమని భోగపువేషములు వేయు జోగులను నూ(ప్రీకరించెను.

లీgి28

౫22

ర్రీ225

9226

లీలల

8228

వేమన పద్యములు

ఆ. పూజకన్న నెంచ | వస నిదానంబు
మాటకన్న నెంచ | మనసె దృఢము
కులము కన్న మిగుల ! గుణమె (ప్రభానంబు 1వి॥
మాన వావళ్యకములగు పీత సూక్తులు చె"్పెను.
ఆ. పూజ చక్క-ంజేసి 1! పుణ్య మార్టించిన
పూజ్యు.డై న గురువు | భూమిలోన
తేజ మెల్లను గాంచి | తిరుగుచుండును సదా'! 1వి॥
“ విద్వాన్‌ సర్వత్ర పూజయేత్‌ ౨?

ఆ. పూజ విడక చేసి | పుణ్యంబు నార్జించు
పూజ్యమతియె శనదు | పూజవలనం ;
'దేజమంతుం దెలిసి | తిరుగు నెన్నిటికై న ॥వి॥

నిత్యపూజ నిర్మలత్వము నాపాదించును,

ఆ. పూజ సేయం చేయం | బూజారి తానాయె
పూజ్యవస్తు వెన్న | భునిని డానె
యెడం బూజనేయ | నెల్లదిక్కులం చానె

తాను నేను, నేను ! దానె వేము.
అంతటా నిండియున్న వాని నడుగ నేల?

ఆ, పూతగడ్డి కేల బుట్రంచచె వాసన
కనకము తనకేమి | క్రల్లంజేసె
(బవ్మా చేతలెల్ల | బాడైన చేతలు 1వి॥
చమత్కా_రభావముతో సృష్టికర్తను దిమైను,

తే పూని సుఖదుఃఖములు మోతి ! లోన జేరి
తాను దానగు తత్వంబుం | దాకి తాకి
పోరి పరిపూర్తి పొందుశే |! పుణ్యమయ్య
యిట్లుకాకున్న.( గడలేజు ! కొట్లు వేను!
లు తు
పరత త్వాన్ని పరిపరివిధముల సాగించి పట్టమన్నాడు యోగి.

(2

569

3229

8280

8281

శై౨2 32

శే2రికి

లీ284

570 వేమనపద్యములు

ఆ. పూపంజనుల నాడు | భూమెల్ల( జేయును
గాదమచనుల నాండు |! కోటిచేయు.

దటుకుచనుల నాండు | చారంబుసేయదు ॥వి॥
కాముకుల దృష్షికి కాంతలు పలువిద _ఖరీదులు చేయుదురు,

క. పూరకమున యోగీంద వి
హాోరునిం గుంభించి పట్టి ! హటము దలిర్చం
గా! శేచక, పూరకముల

పోరున గుంభించి యంద. | బురికొను వేమా!
యోగీం[ద మానన వివోరుని యొప్పుగా పట్టుటకు .(తిఫుటిని దివ్య
[కమములో నడిపించమన్నాడు.

క. పూర్ణ మగు యుక్త, యోగికి
బూర్హము ! సాధనము సపరి | పూర్ణము సంసా
రార్హవ తారకగోచర
పూర్ణము ! పరిపూ_ర్తిచెందం |! బూనుము వేమా!
సంసార సాగరము దాటుటకు ఫూర్ణమును సొధించే ము క్తి అను

నావ అవసరము,

ఆ. పూర్ణమైన తనదు | భుజబల్మిం జూడక
భువిని జెడుగుతోడం | బోరరాదు

పాలకుండ రాయి | పగిలించుందగిలీన ॥వి॥
అంతర్య మెరుగ క ఆదుకోరాదు.

ఆ, పూర్ణ ౦బుగా గురుని | పూజ్య వాదంబులు
నిర్శలంబై న లో | నేత్రములను

గురునిగా పరికించి | సరసు డె యోగిరా! ॥వ॥
మనస్సులో గురుని మహిమ మననము చేయుము.

లీళికిధ్‌

8286

8287

0౨258

92859

వాక్యము :- పూర్ణ సమాధిలో శేచించి, కుంభించి, పూరించి,
పెద్ద గాలివలెనే బరగుచుండు. యేడుకోట్ల 'వెజ్టిసాదంబులు గాన
బడును. మేను చల్లనిగాలి విసరున్కు గాలిలోపలనుండు గంధర్వ

వేమన పద్యములు 571

నాదంబు శానపకు వినువాటిలో నుండు, ఎం తేన నడువీధి. నాడు
చుండు నాభికినడుమ వెలుంగు. నాభి చక్కగా న్‌ ఫర భయలాను,
బయటనుండు (బ్రహ్మ బయలౌను. _ వేదాంత 'వేద్యులు వెరగుపడి
మరుగుచుందురు. దానిశగువనె యుండు రాజస, క భ్యాణమూ ర్తి, దాని
కేగువనెయుంకు తామస కళ్యాణమూర్తి. దానికెగువనెయుండు నడి
యింట (తోవ, ఆడ వుండును దశేం|దియాల అవతార రూపు ఒకటి,
దానికెగువనెయుండు చుక్కలవఅనె కొంత చంద్ర సూర్యుల (ప్రభా
కరము వెలుగు దానిశెగవనెయుండు నవరత్నపు చేహి దాని
శకెగుననెయుండు తీటాకంబు, దానికెగువనెయుండు పున్నమ బయలు,
దాని శగువనెయుండు నవరంధముల (తోవ, తొమి ది చాయ
లతో యీకాంత 'మెబుప్రు, డానికెగువనె యుండు స_ప్ప ద్వీపం
బులు, దివ్వమణి "లేజంబు, తేజంబులో నుండి తేజవ ర్ల బాయ
'వెలుగుచుండు దానికెగువనె యుండు దివ్యకాంతి రత్న భూరి మంట
పంబు, దానికగువ నెయుండు పగడంపుభాయ. దానికెగువచె యుండు
దీపకళికా దీపంబు వెలుగు, ఆణిముత్యపు సరులు ఆడనుండి గురిెసె,
అమృతంపుసోన అపుడెౌగురిసె, మంచుధారలువంటఉి సరులు దిగును,
చుట్టు బట్టబయలు, నట్ట నడుమ కపాలపుశె ఆడ వుండును పంచ
వంటి మేను కడువ కడుపులో కారణతనూజ విశ్వ దాభీ రామ
వినుర వేము ॥ 8240

పూర్ణ సమాధిలోనున్న యోగి పూర్తిగా గమనించు విశేష ములివి,

ఆ, పూర్వ జన్నృమందుం | బుణ్యంబు. జేయని

వావి తాం ధనాథ( |! బడుట యెల్ల

విత్తు మజుచికోయ | వెదకిన చందంబె 1వి॥ తి విశ్వ 1

“ కందిగుడ్డిలో మరచి పప్పు బానలో చేవేడట ?’

ఆ. పూర్వవాసనగల | పుణ్యాత్నుని కలిమి
యూట చెలమ రీతి | నూరునెపుడు

నెందటీికి నొసలిన | నెప్పటి.యట్లుండు ॥వి॥ 242
ఉచితజ్ఞు ని దాతృత్వము ఊరించేది ?

572 వేమనపద్యములు

ఆ. పూసవోగ్కుం బసిడి | పుట్టంబు, విద్యయు.
గాయపుష్టి చాలం గలిగెనేని,
గాని కులజుండై న |! భునుడంచు రమ్మం్మడు ॥వ॥
విగ సహా పుష్షి ఊం కేచాలు, చేవేద్యం నమీ అమునా పంవాలేదు.
6 ర
ఆ. పూసపోగులై న | పుట్టంబు విడియంబు
కాయపుప్ల్‌, మిగుల |! గలిగయున్న
పీనడాతీనై న |! నిందు రమ్మందురు 1వి॥

ఆంద చంచాలజా-చి ఆదరిసాగరు.

ఆ, పూసపోగు పసిడి | పుష్పంబు మొదలై న
సంపదలోలవాండు |! జగతిలోన
పీ-నకులజుండై న నెట్టివాండ్రైనను
రండు రండటం[డు | రహిని వేమ.
నిండైన దండివేపాలు జూచి “రండీ రండి?” అని పిలుచుట

(పజల కలవాటు,

ఆ. పూసపోగుంబెట్టి | పురుషుని భుజమెక్కి
కన్నులార్స వార | కాంత చేరి
తనకు లొంగువానిం. ! దడయకచంపురా !
వార కాంశేకు లొంగినవాడు వటి(భష్టు(డు

ఆ. పృధివి కుదకమేగ | పృధివిపై మొలకెత్తే
మొలక పృధివిశేగ ! మొగండె సుతుయు
ధరణి జనులెల్ల ! తల్లియ పెండ్లాము వి!

విజానవే తలను విమర్శిం చమని యీ విలువగలప ద్యాన్ని చెలయిం
ఇ ౨

ఇాడు వేమన.
ఆ. పృధివి. బు'క్లే మొలక |! పృధివిలో. గలిసెను
మరల నదియె పుట్టు |! మగజెం సుతుండు

ధరణి జనులశెల్లం ! దల్లియే సెండాము [వి॥
౧౧ లు ఇత్‌,
చేమనకు కొంటు కోణంగుల. వేయు (పళ్నలకు జవాబుగా యిలాంటి
పద్యముల. చెప్పుట పరిపాటి.

§248

3244

§245

8246

8247

ల245

వేమన పద్యములు వ్‌ళి

ఆ. పృధివి మోదం బుట్ట | పెరిగిన వాంసల
విహరణం బెటింగి | విడువక మది
దిరుగ నేర్చువాండు ! ధీరుడై యుంకురా ! ॥వి॥ 8249
అఆధభారచ(క్ర మున పుట్టిన వా౦సల ను సెంపొండించిన వా జే (బహ్మవే త్త,
ఆ. పృధివి యప్పునందు |! పుమైను గానుడీ
అప్పు బుళ్టై నగ్ని | నమరిజూడ
నగ్ని వాయువందు ! వాయు చాక సమున
గలి వెలసెగాదె? | క్రమము వేమ! 250

పంచభూతోత్పత్తి అనగా భూమియందు నీకు, నీటియం దన్ని,
దానియందు గాలి. దానియం దా కాళము జెలనీనవని వేమన వాక్కు_,

ఆ. పృధివి యప్పూ వహ్నో | పునరుద్భవంబున
వాయువాకసంబు |! వనగనగూడి
పంచభూతములటు | పరగి లోకములామె ॥వి॥ రీ25 1
పంచభూతములు (ప్రభావమున _ట్రహ్మోందో ముద్భవిల్లినద ని
యోగిసూ క్రి.
ఆ. పృధివి వారి కెల్ల | బెట్టును నొక గిన్నె
పొత్తు కుడి-చి కులము. | బొలయం చేయం.
దలను 'జేయిపెట్టి | తగనమ్మ( జెప్పుందా
వారకాంత నమ్మ | వలదు వేమ. క్రీలిక2
జగమునందలి జకులందరు ఒకటిగా భావించి ఏకము చేనీనవాడు
మహాత్ను డు.
ఆ. పెంటిమేళమునకు( | బెద్దలై వత్తురు

పోతుమేళమునకు. |! నోర యెవరు.
బుండున ముసరెడిది ! పూవుపై (వాలునా? ॥వి॥ లీ25లి
సెంటి = స్రీ; చెడుగువారు చెడుగునకే చేరుదురు,
ఆ. పెక్కు. చదువు లేలం? ! జిక్కు. వాదము లేల?
నొక్కు మనసు తోడ | నూరకున్న
సర్వసిద్ధు. డగును |! సర్వంబు. దానగు |॥వి॥ ల్రి254
వాద భేదములులేనివాడే వానీగల యోగి.

574 వేమనపద్యములు

ఆ. పెక్కు. జనుల. గొట్టి ! పేదల వధియించి
డొక్క కొటకు నూళ్ళు |! దొంగిలించి

యొక్క-డి కరిగినను | నెజింగి యముడు చంపు ॥వి॥
ఆ న్యాయములు చేసినవారిని అలసట పెట్టును యముడు.

క. పెట్టగవలె బీదలకును
నెట్టగవలె దుర్శతేముల | చెనరున నెపుడున్‌
పట్టగవలె పరమ పదము
దిట్టముగా నీవిధమున | దివురును వేమా!

ఉన్నతికి మార్గముల నొప్పుగా చెప్పెను.

ఆ, సెట్ల పుంజు గూడి | పెనలిన యపృ్ఫుడు
(గుడ్లు వెట్టి తాను ! గులముం చేయు.
బుంజు లేని పెట్ట | పుడమి€ గుప్పూల నుండి
తోలుగుడ్డు వెట్టు ! దొడరి వేమ.

జన బాహుళ్యముగల శాస్తా న్ని చెప్పేడు వేమన

ఆ. సెట్టి నంత ఫలము ! పెక్కండ కుహపతి(
'జేయకున్న( దాను | జెజుపకున్న.
బెండ్లి సేయు నట్టి | పెద్ద ఫలంబురా ! ॥వి॥
తాను పట్టక చోయిన ెళ్తే వారిని చూపించుట పెద్దతేనము.

ఆ. పెట్టి పోయ నొక్క- | పెర్లుడు సౌఖ్యంబు
యాలు చచ్చిన గతి | యదియు. గాక

నుండు నా శివుండు | యొగివాని యందున |వి॥
పెట్టుపోతలు గలిగిన పుణ్యుల హృదయములో సాంబుడు అంబను
వీడి ఉంటాడు,

ఆ. పెటి పోయలేని | వట్టి "దేబెలు భూమిం
బుట్టనేమి వారు! గిట్ట మి !
పుట్టలోనం జెదలు | పుట్టదేం గిట్లదే | వి॥
దానధర్శము లేనివాడు తరలిపోయిననూ దండుగు లేదు.

ర్రీ255

ర256

DY

§259

8260

వేమనపద్య ములు

ఆం పెటై వోయువాండు |! కట్టడి గల దాత
తిట్టిెపోయువాండు ! తుక్సై పురువు
రట్టు నేయువాండు | రాణింపునకు రా(డు 1వి।
రటుజేయక'. తిటక పెళేవాడే దట,
6 డ్డి రు ని

ఆ. పెటువార లెవరు? | పెట్టకుందు శెవ్యరు శి

లతో
క్‌ పెళ్త నట్టి | దిట్ర "అవరు?
శం
ర

AS

c దప్పకుండ | బావించి చూడరా! 1ఏి!

విజ్ఞానాన్ని ఇెకేక మని ఫీత్రోపడేశం జేశాడు వేమన.

ఆం పెట్టువెరి తల్లి | ముట్టుకోకలు 'మోసె
వారి తండి కూలి | వడ్డు మోసె
గాడిబెల కొడుకుల ! ఘనమేటి ఘనమురా ? ॥వి॥

వేమన వినిన. కనిన, విషయములు వఏివరిస్తుంటాడు పద్యాలలో.

ఆ. “పెకుడు పతియింటం | బెబని లోభున్న +
౬ లు
దితి తిటి తిరుగం 1! గొటుం చెలియ
ఉం eం A)
బండినట్టి చచేనం ! బశ్లేరు గతినొప్పు వి

చాతీదగ్గర కాద సే దూతలు ఉంటారు,

ఆ. పెతరు లన్న మనుచు? ! ీతితోం బిలిపించి
కాకులకును బెట్టు | కర్ములార +
కాకులందు నేమి? |! ఘనులకు 'బెట్టుండీ ॥వి॥

పితృకర్మును విడువమని వేమన పీతో క్రి,

ఆ. పెదకుం. గొబుకుదు రిల | నధ రామృతం బంచు!6
జొంగ కడుపు లోన | జొచ్చునటుల
= ||
మలము తి ల్లిమో(ద | మన సెట్లు పుట్టురా : Hi

మ. మలభూయిష్ట పు తోలుబొమ్మకయి మోమర్యాదలన్వీడే నా
తులకున్సిక్కు-ట న్యాయమేన !

ర్‌75

శిల్పిద్ర1

3262

8268

§264

§265

8266

576 వేమనపద్యములు

ఆ. పెద్దల నటనములు | (పేమతో వినియు చా
నటుల నడవ న | ననువు పడదు

పులినిజూచి నక్క పూతం |! బూసిన యట్లు ॥వి॥ 8267
ఈ ఫులిని జూచి నక్క వాత వేసుకొనునట్టు )) అనుసామెత నను
సరించిం దీపద్యము.

ఆ. సెద్దలమని కాళ్ళ | బడివించికొని నరుల
* కుపబేశములం జేసి | కాసు లడిగి
పరమయోగుల రీతి పరమందు వుందురు ॥వి॥ 5268

* యతులు పోయినవి. పాదపూజలని పె సాలులాగో పగుల పగివా
సి. చేడు వేమన,

ఆ. పెద్దల వచనములు | (పేమతో జూచి తా
నటుల నడువబోవ | ననువు పడదు
వ్యానుములని నక్క |! వాతను బడ్డట్లు Id 8269
"పెద్దవారి వేషాలు పిన్న వారికి తగవు.

ఆ. "పెద్దలు గడియించి | పెట్టిపూడ్చ్‌న ధనము
ఎచ్చోట నున్నదో | యెవ్వ డెరుగు?
భూతాంజనము లేక | భూదేవీ చెప్పునా ? వి! 8270
* గణభంగము? అంజ నాద్యక్న సద్దు తల్లో వేమన కనుభవమున్న జేమో!

ఆ, పెరటి జెట్టు వెట్ట | పరికింప కుండిన
వెలుగ దాటి తీ | వెడల. బారు
నాడుదాని గుణము | నటవలె నుండురా ! వి॥ 99T1

లతలూ, లఅలనలూ ఆచంచలముగాచే యుందురు.

ఆ. వేడు ముష్టై వాని | వినయంబు లధికంబు
చెడ్డముండ ముసుగు | చెలలి చెట్టు
జెడిపె కొడుకు మిగుల ! జేయునా భాగ్యంబు ॥వి॥ ల్రి272
పేడిమాతివాడు - మోసగాడు,

వేమన పద్యములు 77

ఆ. వేకు ముదుకు కాయ పెనుబనాము కుబుసంబు.
జోడుగూర్చి రసము ! సోకం జేసి
యొక్కొ_ యేడు తిన | నుర్వి పావము తానె)! ॥విః 8278
ఇది కాయకల్ప చికిత్సను గూర్చివేమన శా స్త్రజ్ఞూ నాన్ని వివరించాడు.
శ, పేదకు. గన్యాదానము
బూది దలిర్బం౫ం జేయు పురుషుడు తుది థా
సాధించు బుణ్యా లోకము
వేదాంతరహాస్యమద్ది | వినురా వేనూ! 9274
చీదవారి నాదరించిన నాడే పెద్దవాడు.
. వేదటికమంత దోషం
చేదో యీజగతి లోన 1 సీశ్వరు. జెణుగుం
"బేదను బొడంగను వాం డది
కాదను శవ మనుచు జూచు. | గదరా వేమా! లీల'75
యిది లో కాన్నాకళ్ళింపు చేసుకొని తెలుసుకొన్న విజానమ్ము,
ఆ. చేదవాడని నిన్ను 1! ఆదరించెద నంకు
నీయదృష్టంబున ! నిల్లు ననవు'
ఒద్దిదుగొ చూడర్లా | వద్దనే యుందిరా ! 1వి। 8276
అదృష్టహీనున కె ళ్వర్య మెట్లబ్బును ?
ఆ. వేదవానిబాధ | పెనుభూత మై యుండు
జూడలేని బాధ | జూడ వశమే?
కలుగువాని బాధ. | గనుల జూడగ లేమి
కేమి చప్పవచ్చు 1 నింక చేమ. 277
లేనివాడు లేదని, ఉన్నవా డాళతోను బాధలు పడుతారు,
ఆ. వేరి పోయిన పెరుగు | పా లెన్నటికి గాదు
*పాలు పక్వముం జేయ | పెరుగు అవును
నలుపు తెలుపును సేయ |! అల్పు. జేమెజుంగురా ? ॥వి॥ 3278
* యతిపోయొను ; తగరాన్ని వెండి చేయు విధానము యిందులో

చప్పిడకా!

783

578 వేమన పద్యములు

ఆ. చేరు సోమయాజి |! పెనుసింహూ బలుడజా యె
మేక పోతు బట్టి | మెడను విబువ(
గాక (క్రతువు వలన | గలుగునా మోక్షంబు ? ॥వి॥

సోమయాబి _ యజ ము చేసినవాడు. మేక మెశలు విరచుటశే
ఇ
గాని యజ్ఞ యాగాదులు “మోక్షము నిశవ్ర.

ఆ. (వేత యన్న మనుచు ! (బీతితొం బిలిపించి
కాకులకును బెట్టు | కర్ములార !
కాకులు పెతీరులయి |! కలిగిం తె వంాశ్షంయబు ? ॥వి॥

(బతికున్న పుడు బన్న ములు వెట్టి చచ్చిన వెనుక శ్రాద్ధాలు చేస్తారు.

ఆ. (వేమలేని వాని | వినయంబు లధికంబు
చెడ్డ ముండ ముసుంగు |! చెలణి పెట్టు.
జెడిపె కొడుకు మిగులం | జెప్పు నిచ్చకములు వి!
చెడిపె కొడుకు చెప్పేమాటలు భూమ్యాకాశాలు పట్టవు.

శే, పై గుడ్డు (క్రిందికీ | కీగుడ్డు మీదికి
పాయ్యెలాగునం జేసి | పొట్ట నుంచి
జనులు కాశికి పోయి | జ్యో లేలకానరో ! Ii
కళ్ళు చేల వేని కాళ్ళుసాచి కాశికి పోవనేల ?

ఆ. పెరు నిడినవాని | ఫలమే సఫలమగు
బెరు నిడని వాండు |! ఫలము. గనునె?
పెరు నిడిన వాండు | బహు సౌఖ్యవంతుండా 1|వి॥

"తు (పజాకోటికి బహువిధ భక్ష్యుముల నిచ్చి (పాణాలను నిల

రా

బెటిన మహాదాత.

రై

ఆ. పొంకముగను మనసు. |! బోనీక స ర్వళు'
వంగ నిలుపు వాండు | వంశ పరుండు
వంక నిల్పకున్న | వచ్చునా పదవులు ? ॥వి॥

నశర్వేశ్వరు నారాధించక పోయిన వంశ ప్రతిష్ట లేదు.

8279

8280

తిలిరి1

తిిరిలి

8298

5284

వేమనపద్యములు

ఆ. పొందు ధరలోన | మును బురభూరవరాజు
ధర్మమే జయమని | తనరి యుండి
తనదు కాలగతిని | చా నెజుంగల లేక
మదనుచేతం జిక్కి ! మరిగి వేమ.
షట్బ;। కవర్తులలోే పురూరవుండు కడుపూజ్యుడు. కామౌన్నించి
కడగండ్లు బడ్జాడు,
కం. పొందుము హృది గుజిం దగునా
నందము సదసద్వివేక | నాదము పై గా
నిందించు (భముల నెల్లను

సందియ్యని బయలు చేరు ! సాశ్నీగ వేమా!
సందులేని బయలును గనుకే సశ్వేశళ్ళరుని నుట,

ఆ. పొట్ల కాయ రాయి |! పొదిగి (తాంటను గట్ట
లీలతోడ వంక ! లేక పెరుగు

గుక్కతోకం గట్ట | గుదురువా చక్కగా? వి!
మాలిన్యముక ల వానికి మహో నీతు లేంచేస్తాయి.

ఆ, పొట్టివాయడు కీడు | పొడల పురుగు కీడు
వట్టి యాశ కీడు | పరుండు కీడు

పొట్టి చేయి కాలుం |! బొసలపట కీడురా! 1వి॥
అంగ సాము దిక శాస్త్రమును అవలీలగా తెలిసికొన్న వాడు వేమన.

అ. పొడుగు గల్లు జడలు ! పులితోలు, భూతియు
కక్ష పాలలు పది | లతలైన

మూత చేశుం గాని ! మోడఠుంబు లేదయా! ॥వి॥
కపట యోగుల వేషములను కం డారజూాచి కసీదీర చెప్పుచుంటాడు

ఆ. పొత్తు గుడువవచ్చు | ప్యుతుండే నయమైన
దొత్తు కొడుకు నెంగి ! లెత్తు కొండ
కానివానిజోలిం | గానరీ రీతిగా ! ॥వి॥

కానివాని జోలి మానుకు మానవ ధర్మము

579.

రీ2ి85

. లీ25ి6

8287

8288

§289

§290

ర్‌ై0

వేమనపద్య ములు

ఆ. పొద్దు పొద్దున లేచి ! సద్దు చేయక శివుని
* పట్ట లేక పోయిరి ! పెద్ద లెల్ల
వరికి జీవుల శెల్ల ! దొరుకునా యీ శివుండు !? |వి॥ 8291
* యకితప్పు ; శివ సౌాయుద్యము పొరడాలంకే చిత్త సె గతా ావల మును,

ఆ (వొద్దు పొడుచు చోటు. ! (బొద్దు నిలుచు వోటు.
ది
(బొద్దు (గుంకు చోటు ! బొసగ జూచి
(a)
(పొదెతిగిన వాడు | పొలుపైన యాగిరా ! ॥వి॥ §292
ద
కాలజానత త్వాన్ని కూలంక షముగా తెలిసికొని చె్పనవాక్యము లివి,
Pa
ఆ. (పొద్దు పొడుచుకెజిగి | (పొదు నడయెటింగి
ద ౧
(వొద్దు (గుంకునటి | పోలి కెజి
(పొద్దు? "జఊలియు నత.జె | పొలుపొందు (బవ్మాంబు mh 8298

వ కన! క్యా కర్మాణి సంగ ౦త్య కా ధనంజయ
నిధ్యనిధ్యో సమోభూత్వా సమత్వంయోగ ఉచ్యతే 0
(ట్రవ్మాము సర్వసమ్మతీమున కుదురును. (శంకర భాష్యం)

ఆ. పోక లింగములను | బొరలించి పూజింప.
గట్టి వేయు వారి | కర మేము!
కడిగి (కాగ వారి | కడు వేమి నిండురా ! ॥వి॥ 9294

చై వమతే సం|పడాయము,

ఆ. పోని,(జూచి తెలివి | పూర్వా పరంబుల
దడుపు గుకుపు పడుఫ | త. _త్తృషే మెటింగి
నడవ నేర్చి నట్టి | నుండె గృవాస్థుండు IDI 8295
గ భర్మాన్ని కూలంకషముగా చెప్పేను.
ఆ పోవనీయకుం(దు | పొరలింత్రు లింగంబు
గట్టివేసి యేమి | కల్ల జా?

నఖిల కర్షములకు | నాకారమే సాతశ్తే .1వి॥ 8296
లింగమును బంధించిన వెంగులుల వరిని వివరించాడు,

వేమన ప పద్యములు

ఫ్‌
. పకిా-౯దెలిసి పలుకు | నొక్క వాక్య మె వాలు
7 వట్టి 1 పేలుటకద
దిక్కు-కలుగ (మొక్క | చేవుడొక్కండె చాలు 1వ!
పద్దతి తెలిసిన మాటయు వరమిచ్చే చేవుకు ఫల్యపఫములు,
ఆ. ఫణేికి( గోరలుండ | భయ మొంమనట్టు లె.
వెరతురయ్య దుష్టు | విభవమునకుం
గోటి లూడం (దాచు |! మాజదు దుష్టుండు
విభుత పోను: బెట్టు | వెతలు వేమ.
దుష్టులు ఎట్టి పరిస్థితులలో నె నా దూరముగా నుంవవలసీనవారే !
ఆ, ఫణితి దెలిసి మాజు | పల్కుకే యుక్తము
గణన కెక్కు నటి | నును౭డె యెపుడు
గుణము లేకయున్న 6 | గుదురునే యూవాలు ? 1వి॥
యు క్తాజా-యు కృ ముల తెలిసి ముక్తసరిగా మాట్లాడుము,
ఆ. ఫలక మెడమచేతం | బట్టి ఖడ్గంబూన
బంటు తేనము నాదు | (పతిభ లేమి
ఏధిలోను దిరుగ | వెలఃది పురుషుండానె వి!
ణాలు ఖుడ ము బట్టు వీలుచెలిసీన మాశ్రమున నీరుండు గానేరడు.
ఫలకము = జాలు)
చే, ఫలము నిహమందు బరవమందు. ! బడయం( గనని
యట్టి భూభార మగు వార | లెట్లు సృష్టి
టేయంబడి రయ్య ! (బవ్మాచేం | చెన్ను మాజి
వరిపొలంబునం గసవుండు | వరుస వేమ.
నిరర్ధక జీవులు సృష్టిలో బరువు చేటు.
ఆ. గా. కార్య! ములు సేయనొల్ల రు
కలజనంబు లెల్ల 1 నిల నిజంబు
ఫలము మంచిదే. న | బతవందు ముదమందు వి!
ఫల్మపదములైన కార్యములు పనిబూని ఆచరింపవలయును,

కర్ర!

3297

3298

5600

8801

8802

582 వేమనపద్యములు

ఆ. ఫాలనేతుండైన | భావింప 'లేయయా
ఆలిమోలు బెట్టి | యాది మరవ
గోల యనుచు నమ్ము. | సాడదు వెణ్లీమై ॥వి॥ 83083

ఆసలువిషయాన్ని ఆడదాని (భమ చేత అందయా మేతకు

ఆ. ఫాలభాగము నందు | పారాడుచున్నట్టి
ముకి కాంతను. బట్టి | మూలచేర్చి
నిండు పౌర్ణిమ నాడు |! నెలకొని చూడరా ! ॥వి॥ 5804

ఫాల భాగ మునందున్న పరంజ్యోతిని పరికించ మన్నాడు

ఆ. ఫవాలమునకు. బొట్టు | పడటికి( జుట్టును
కాహపురమున గుట్టు | కలిసి కట్టు
ఉన్న ( జూడులేక |! యున్నను బాడురా! ॥వి॥ 8805

అంద చందాలు పొందుగా చెప్పుటలో ఆం చెవేనీన చేయి,

ది

ఆ. బంగరు పొడ గన్న | భామల బొడగన్న
జిత్తమునను | చింత సేయం డేని
వా౭డె పరమ యోగి ! వర్ణ ౦ప జగమందు |॥వి॥ 8800

కాంతా కనకముల కాతరు లేనివా జే ఘన మైన యోగి.

ఆ. బంగి (ఆగి తిరిగి ! బకము బాడ్సున నుండ
నం(గహింపరాదు | చంద కళలు

*|బుం౦గు మదిని బోరి ! మిన్నంది యుండరా! 1వి॥ 8307
జ యతిలేదు ; మత్తువలన సత్తును సాధించ లేడు.

ఆ. ఒంగి |తాగువాడు | భావము నందండు
నింగి కెగయు కైపు ! నిల్బనీ(డు
లింగ మమర బంగి |! లీలను జెందురా !॥వి॥ క్రికి08

మనసు భంగపడని సంగతితో లింగ్రైక్యమును పొందుము.

వేవున ప పద్యములు

ఫ్‌రిరి
ఆ, బంటుతనము కాదు |! బలముతో గటలా
ట్‌
వెంటనుండి మనసు | వెతలంబఆచ్రు
నింట. గెల్చి రచ్చ 1 నిల? గెల్వవలె నయా! వి॥ 8809
సూక్తులను సరసోక్షుల చే గలపి పద్యము గా | ప్రజల కంపించుటలో
అంజచెవేసినచేయి వేమనార్యునిది.
ఆ. బంటువలెన లేచు. 1 బండితేమ్మన్యు (డు
సాధు పండితుండు ! శాంతముగను
కుక్క కూయ నేమి! గుజ్టమునకు లెక్క? 1వి॥ తితి10

సండితేన్ము న్యు డు వై పాండిత్యము లేక పండితుడనిపించుకొన్న వాడు.

అఆ. బండకుక్కు కేల) 1 బంగారు సంకెళ్ళు
విధవరాలికేల ? | వెండిగొలుసు
ముచ్చుముండ శీల? ! ముంజేతి కడియాలు వి! 811
జాను తెనుగు చవిని తేచెసోన లూరినట్లు రచిస్తాడు వేమన.

ఆ. బండదానికేల ? బంగారు మొలతాడు
విధవరాలిశేల ? |! వెండిగొలుసు
ముచ్చుముండ కల | ముంజేతి కడియాలు వి! 3312
ఆయోగ్యులకు యోగ్యవస్తువు లేల ! అని యోగి వాక్కు.

ఆ. బండబూతు లాడు | పరమ నీచుండెన్న
దండివారి 'మేల్చిం | చానెబుగునె?
చందనంపు ఘనత | పంది యేమెజుంగును ? [వి॥ లీతి1ి

నీతులు ఫూతలతో చేతులలో యుంచి ప కవనము చెప్పే
పరిపాటు వేమనశే గలదు.

ఆ, బండమిో-ద చెలమ | పాటించి (తవ్విన
నలవిశిక్కుడౌ జ | లాశ లేదు
గుంటపట్ని చెలమ ! గుణ ముద్దరించురా |వి॥ 8814
ర

నిరర్లక మెన పనులవలన నీకొచ్చినటేమి ?
య 6...

84 వేమనపద్యములు

ఆ. బండమిో.ద నున్న | దొంగబంటును చూచి
* పాము తిందామని | పారివ చ్చె

పారివచ్చిన పాము ! పండు జూచియు నిలచె ॥వి॥ 8815
౫ యతిపోయెను : వెన్ను పాములో నున్న మజ్జయే జ్ఞానము,

ఆ, బందె తాళ్ళు తెచ్చి | బంధించి కట్లంగ
లింగయడేమి వొంగి | లించినాడొ?

ఆత్మలింగమునకు | నర్చింప నేరరో ॥వి॥ రీరీ16
వీరశై వుల లింగధారణను వెక్కిరించెను.

ఆ. బంధ ముక్తుల రెంటిని | బదిలముగను
గోర రాకయ మదియందు. ' గోక్కె లడంచి
చేయు పనులెల్ల బయటను | జెనకి మించు

వలయునది కూడు స్మా యా | వలనువేమ. 9317
పలిత మాళించకుండా పనులు చేయుట పరమధర్శం.

ఆ. బంధుకోటిం. బాసి | బయలును 'దెలియక
సింధుప్పుతి మాయ | జిక్కె_( గాదె!
శ్రార్తి యంత వాడె | జనులకు శ్రక్యమా ! వి! తీతి ! 0

సింధుపుతి = డా లక్షీ ; శారి = విష్ణువు. విష్ణువే లకీ లోల డయిన
యితరుల నడగ చేల ?

ఆ, బట్ట(తాళ్ళతోను |! బంధించి కట్టంగా
లింగ మెవరినామ్ము | దొంగిలింప

నాత లోని లింగ |! మటువలె నుండునే ? ॥వి॥ 8819
ఆత్మలింగా న్నర్చించమన్నాడు.

క బట్టబయలందు శా(సను
ముట్టుచు నెగరోజి పట్టి | మాలమునంచే
నెట్టుచు విడుచుచు నించిన
గుట్టు పర్యబహ్మామంచు |! గూడుము వేమా! 5820
ఉభ్యాన నిశ్వానములు ఆనక స నడిపి యుత్తము(డ వగుము,

వేమన పద్యములు

ఆ. బట్టబయలు చేసి | భావము వెలిజేసి
గుట్టు తెలియంజేసి |! (క్రూర మడంవి
పట్టపగలు చేయ | భావంబు తానయా ! 1వి॥
'తేట తెల్లముగా దివ్యతత్వమును నూటిగా జూడమన్నాడ్లు కవి,
ఆ. బట్టబయలైన తత్వమే | (బ్రహ్మ మనల
నిటనిలువున మదింబేర్చి | నెగడ వలెను
6 నీ
దట్టిం గట్టిన జయమున్న 1 జెట్టివ లెను
గుట్టులో గుట్టు పరమంబు. | గ్యూడు వేమ
ద ప్పాలు గొట్టిన జెట్టీలం గుట్టు తెలియక మట్టిపా లౌతారు,

క, బట్ట బయలైన (బవ్మాము
గుట్టును మదినెంచి లోన | గుణముపడిన-చో
దిట్రముగ జగము గిట్టును
దిట్టరివె. మెజుక మచి | తిరుగుము వేమా!

(పపంవాన్ని మరచి (బ్రహ్మమును పట్టుకొనుటకు _పయత్ని౦చుము.

ఆ. బట్టిపెట్టి నాల్గు | బానల చమురుతో
వండి శుద్ధిజేయ | దండియగునె ?

పుట్టువం దె కలుగు | బూర్వపుణ్యంబున్న 1వి॥
ఆయాసం పడినా ఆనందము చిక్కదు.

ఆ. బటువుగాను బుద్ది | పరికించి నొక్కు_చు
కుటిల గుణము లన్ని |! కూల.[దొక్కి-

పటుతరంబుగాను |! బలపడం జూడరా ! ॥వి॥
కుటిలగుణముల విడచి మాతు కొమ్మకు విటుండవుగమ్ము,

ఆ. బడుగు నెబుగలేని | (వాభవం బది యేల ?
(పోది యిడని బంధు | భూతియేల |
వ్యాధి చెలియలేని | వెద్యుం జేరికినేల 2 |వి॥
పనికి మాలిన (పేజ్జలు _పాణవోని,
74

8821

తీరీలలి

8898.

5824

లేలి26

586 వేమనపద్యములు

ఆ, బడుగు బాపనయ్య | వడి నేర్పె మంతేంబు
లెచ్చు మే మె యండు | హీన జనులు
కడుగు. (దాగు కాకి | కట్టని కళూయదా ! ॥వి॥

న౧|త్రము చెప్పినమా(త్రమున మవోత్ము. డెట్లగును

ఆ, బ త్తిలేక లంజె | పలుమారు పిలిచిన
బత్తిగాదు లయపు | మి త్తిగాని
మి త్తి చొరగనిల్లు ! (మింగక పోవునా ! 1వి॥
లంజతోటి పొత్తు గింజుకు చావ డానిళ్త !

ఆ. బన్న పడక గుజిని ! బట్టులో. బట్టుగాం
జిన్న బలము. జేర్చి | చింత విడిచి
యున్నవాండె ము క్రిం | గన్న వాడ సుమ్ము ॥వి॥
బన్నము = బాధలు; ఆయా సవడక అత నాలా నర్చింపుము,
క. బయలందే పుట్టు సర్వము
బయలం బే లీనములగు | బ్రహ్మాండంబుల్‌
బయలని మదిలో. చెలిసిన
బయలంటబే ముక్తి బట్ట ! బయలగు వేమా!
బట్టబయలున (బవ్మోండ మంతయూ నెట్టుకొనియున్నది.

ఆ. బయల నిల్లుగట్టి | పరికింపనేరక
(భ్రమసి తిరుగువాండె | షామరుండు
బయలుపడిన యతే(డు | (బహ్మృంబు తానగు |వి॥
బట్టబయలుయొక (ప్రాభవాన్ని పలువిధముల వర్ణిస్తున్నాడు.
క, బయ లనుచు బయలుపొడ గన
బయలునం దన మనసు నిలచి | బాగుగ దనరున్‌
బయలని తలంయడు -(భాంతియె
బయ లై తనుం దానె కాంచు | (బ్రహ్మము వేమా!

బయలును పొలుపుగా తెలుసుకొని నీవు (బ్రహ్మము గమ్మ న్నాడు.

- ల్రీ827

వీఠీలిరి

8829

లీలిలీ0

రీఠిరిలి

8882

ర్‌ం

ర్‌ం

వేమన పద్యములు

= బయలుకాని బయలు ! బయలని తెలియక

బె టపడిరి బట్ట | బై 85 వారు
బయలులోని బయలు | పరికింప. దత్వమా ॥వి॥

మాయా [పపంచాన్ని మరచినవానే మహాయోగులు.

బయలున బంధము కప్పను

బయలున. బరమాత్నునకును | బంధము తొలంగున్‌
బయలున బంధము లుండిన

నయవర్తన ము క్సిగాంచు | నరుండటు వేమా!

బంధవిము క్తికి బయలే పరమ సోపొనము.

బయలున బంధము బుట్టును

కెయలున( బరమాత్నునకును | బంధము గలుగున్‌ ణ్‌

బయలున బంధము తుది పెను
బయలున బయలయ్యెడి నిదె | పరముర వేమా!

బయలు జఉలిసీన (బవ్మాము జలియుము.

క. బయలున. బుట్టిన బంధము

బజయలునం గలుపంగవలయు. | బరమాత్మునకున్‌
బయలున( బు క్టైద్‌ సంపద
బయలునం గలుపంగ ముక్తి | బయలగు వేమా!

మాయా పపంచమున బుట్టిన మాయను మడియింపజేయమన్నాడు,

ఆ, బయలు నరసిచూచి | భావించి యాబెళ్కు

'బెళుకువోశజూడు | బీరువోక
బీరువోకం జాడ | ధీరులై నిలుచురా ! ॥వి॥

ధీరుడు ధైర్య స్టెర్యములతో బయలును పరికిస్తాడు,

క, బయలున సర్వముం బుట్టును

బయలంచే లీనమగును | (బహ్మంబనణగా
బయలని మడిలో చెలిసిన

బయలంచే ము క్ర బట్ట |! బయలగువేమా !
ముముకొ పేతులు మూలాన్ని గుర్తిస్తారు.

ర్‌రి?

లీతిత్రిలి

5584

్రిలితిర

3386

5887

8888

ర్‌త్రిరీ వేమన పద్య ములీు

ఆ. బయలు బయిలుగాను | పరికింపయజాలక
బయలులోనివారు |! బయటంబడిరి
బయలులోని జాలం | టరికింపం దత్యమా వి!

తత్వజ్ఞానులు బయలుయొక్క_ తత్వాన్ని తెలీసికొందురు.

ఆ. బయలు బయలుగాను | బలపడినప్పూడే
నయముతోడ నై.క్ళో ! మగును మదిని
జ్ఞ_పియందు నెజుకం |! గనుటయే లేదురా! 1వి॥

తెలిసి కాని ట్రహ్మౌక్య నంధానమెడవ్ర గమ్మ.

ఆ. బయలు (బహ 3 మనుచు | బరికింపుచుందురు
బయల దేల ? దాను | (బ్రహ్మా మనును
(బవ్మామైన బయలు | పరెకింపం దత్వమా ! 1వి॥

(బ్రహ్మ మైన బయలును జూచినవా డే తక్యర్థిబ్డాని,

ఆ. బయలు బ్రహ్మ మనుచు | భామీంపుచుందురు
బయ లదేమింటికిని |! బహ మగును ?
(బ్రహ్ముమైన బయలు | భావమందుంచుమోా ! ॥వి॥

భావములో భ్రహ్మాపపను పదిలపరచుటణు ఏయమీను గు శీరిచుటు.
WY —8

ఆ. బయలు రూపు తనకు | బయలుగా జేసీ యా
బయలురూ*ప్పు నంటి | (భమయకుండి
బయలులోని బయలె | భావింపం బరమాత 1వ

మాయాత త్వాన్ని మరుగుపరచవద్దా న్నాడు,

ఆ. బయలు రూపు రూపు |! బయలుగాం జేసియు
నింటి వాపు బయట | నేరుపజుచి
బయలుకాని బయలు | పరికింపం దత్వంబు వి!

తాను (బహ్మం కావాలంకే బయలునే తెలిసికోవాలి.

ఆ. బయలు రూపు రూపు | బటయలుగొ. చెలిసీయే
బయలు రూపు బట్ర |! బయలు వేయ
బయలులోని బయలు | పరమాత్మ తళ్యచూా ఫ్లు

బయలుని బట్టబయలుజే స్తే పర(హ్మ చటుక్క_న కనపడుతాజు.

9989

88340

8341

8842

9848

3844

8845

వేమన పద్యములు

ఆ. బజయలురూపు రూపు | బయలునుగా చేసి
బయలు రూపు బట్ట |! బయలుంశేసి
బయలులోని డాని | ఛావింపం దత్వంబు ॥వి॥

(బ్రహ్మా వేత్తలు బట్టబయలును జూసారు,

ఆ. బయలు రూపు లేని | భావంబులళో నెంచి
బయలు రూపు బట్ట |! బయలు చేసి
= బయలు (బ్రహ్మమనుచు | భావింపందత్వమా iD
నామ, రూప, (క్రియా రహీతుడే బట్టదియలు | బవ్మా.

ఆ. బయలులోని బయలు | పరిక్రింపంగాలేక
బయలురూపు. జూచి | (భమయనేల ?
బయలురూపు లెల్ల | బరికింప వలదయో ! (వి

బయలురూపముల. పరికించుటయే (బవ్మాత్వము.

ఆ. బయలులోని బయలు | పరికింపం జూడక
బయలురూపు. జూచి ! వలచు నౌర!
మురికి చేహవుందు | మోహాంబు విడదయో ! ॥వి॥

జహాము మురికిదై నా మోవాము విడువలేడు మూర్తులు:

ఆ. బయలులోని బయలు | పరికింప నేరక
బయటంబడిరి పట్ట | పగలుగాను
బయలులోని బయలు.। భావింపగా ముకి, |వి।

లోనిబయలు చూభచినవో జే లోకజ్ఞా లయ,

ఆ, బయలులోనం బుట్టి | బయలులో నె “పెరిగి
బయలు. డెలియకయుంఖు |! నయము గాదు
వినుము నాకొడుకంచు ! వీనుల జెప్ప శా! 1వి!

66 మాక్ష కారణ సామ(గాస్టం భ క్లిశేవ గరీయసీ
స్వ స్వరూపాను సంధానం భక్తి రిత్యఖి ధీయలే *)
మోశ్నమును సాధించుటకు బయ లే ముఖ్యము.

589

8846

ల్రిత్రిత్త?

1848

8349

లికిర్‌0

వితీ5్‌1

590 వేమనపద్యములు

ఆ. బయలులోనె పెనగి | బయలులో మునింగింయయు
బయలు దెలియలేండె? |! బంధకుండు
బయలు (బవ్మామనుచు | భావించి చూడరా! ॥వి॥ తీళిఫ్‌ ల

(పపంచగమంతేయూా బయలునం దున్నదని తెలిసినవాడు పర
మందును.

కం. బయలే చూడల సర్వము
బయలున లీనమయి చూడ | (బహో ండం౦బుల్‌
బయలని తోంచెడి మదిలో
బయలందిన ముక్రి బట్ట | బయలగు వేమా | తీలిర్‌తీ

“ ఆ కాశోవ్యావ కాశళ్చ ఆకాళ వ్యాపికేం చయత్‌
ఆ కాళళ్ళ గుణళ్ళబ్దో నిళ్ళబ్లో (బవ్మా ఉచ్యతే 9)
కూన్యవస్తుచే (బ్రహ్మమని తెలియుము,

క. బయ లయినది మెం తెంతడ్యు
బయలున (బహో ్రండమునకుం | బట్టది యెంతో
రయమున రవి తా చెంతో
భయపడుదురు దానిం జూడ |! బయలని వేమా! రీకి54
శక శూన్యభావిత బాకాలు! పుణ్య పావై పముశ్య తే 0 0
కరూన్యమునం ద్యేమోక్ష ము సిదించును.
లే థి
ఆ. బజె లట్లు లరవ-! ఫలమేమి) కదురా!
= ౬ 0
అందు న? ౦బు€ | జెందకున్న

విన్నవారు వారి | వెణ్టులుగా సంతు 1వి॥ కితికర్‌
వేదఘాోేష చేసీ జెదుక లేడు (బవ్మోన్ని.

ఆ బలముకొనలో గాలిం | బట్టి శేచించుచుం
గలియం బూరకంబు | కడలు కొనల

విలయ కుంభకంబు | విధ మంది చూడరా! లీతీ56

రేచక, పూరక, కుంభకములను (కమముతో నడిపించినవా జే
ఘనుడు.

ద పాయత్షచ్లమాాకినునర్లు న ఆం

మం వు వాన్నుడ్తా్ళాకైు

ఉవాకణాాశాంవు న

వేమనపద్యములు

ఆ. బలము జూపుశళుల ? |! బలవంతము” రాదు
కులము జూచి మెచ్చ! గుదురం బోదు

తలము (ద్రొక్కి యట్లు | తీలకొని విడరాదు 1వి।
బలముతో గాక చలముతో సాదించ మన్నాడు మన కవి

ఆ. బల్లిపలుకులు విని | (ప్రజ తమపనులెల్ల
సఫలములగు ననుచు ! సంతసించి
కానిపనులకుం దమ | కర్మ మటందురు ॥వి॥
బల్లి శాస్త్రము ఫలవంతమని (భాంతి పడ వద్దని కవి హా-చ్చరిక

ఆ. బహుళ కావ్యములను | బరికింపలా వచ్చు
బహాుుళ శబ చయము |! పలుక వచ్చు
సహన మొక్కటబ్బం |! జాల క ష్రంబురా ! వి!
ఎన్ని చదివి ఎన్ని చేసినను సహన మబ్బుట చాలాక ప్టము,
ఆ. బవహాళ పాపియెన | (బ్రహ్మఘ్ను డై నను
నిర్ణయాత్నుండైన | నీచు(డై న
మరణకాలమందు | మమత లన్నియు మాని
హరుని దలప ముక్షు | డౌను వేమ.
అంతవరకా తెలియక పోయినా అఖరున చెలిసీనవాడు ఆనందము
బా ంద గలడు,
క. బహువిధ వస్తువులందును
మహిలలి గడు నెల్లజాతి | మనుజుల యందున్‌
రహిమించు (బహ్మామని మది
(గహియింపల బౌవ్యాశబ్ద | కధితేము వేమా!
నానారూపములతో నున్న నారాయణుని నమ్మమన్నాడు.

ఆ (బణవ మరయలేక | పరుండును గాలేండు
జ్యోతి నరయలేక | చొప్ప లేడు
నిత్య మరయలేక | ని ర్వాణి గాండయా ! వి!
ఓం కార నాదమే శంకరు సాన్నిధ్యమును చేర్చగలదు.

591

నెతిర్‌?

లీకికరి

కిలి59

తిలి60

ల361

362

స్‌ రిల వేవమునసద్య ములు

ఆం (బతుకు దెరువులేని | బడుగు లందటు పెద్ద
యోగివరుల మనుచు | సాగిఠరాల

బండవాం౦(డు ముందు ! దండంబు లిడుదురు ॥వి॥
పొట్టకేసము కట్టడి చవేసాల వేయు యోగులు బండవాళ్ళ కాళ్ళ
బడుదురు,

ఆ. (బతుకులన్ని మాయ | భవబంధములు మాయ
తెలివి మాయ తన్ను | చెలియ మాయ

మాయ? దెలియు నతడు |! ముర 2 డగు యోగి ॥వి॥
అన్నీ మాయ యని తెలిసీ (భ్రమయనివాడే బ్రహ్మజ్ఞాని,

ఆ, (బతుకు నిత్యమనుు? | జగరుచు వగమిోటి
విణ ఏగువాడు |! వెటి వా(డు
యు | యు |
(వాణు లెల్ల యముని ! బాటికి గొజ్జైలే|వి॥
“క్షణం చిత్తం క్షణంవి త్రం క ౯౦జీవిత మాయయో
యమళ్య కరుణా నానీ ధర్శశ్య త్వేరితగ తిః)?
జీవితము, వి త్రము శణికములు.
ఆ. (బ్రతుకు లస్థిరమని | భావింపలా లేక
విజ ఏగుచుండు | వెజీవాండు
(అ) లు

(పాణు లెల్ల యముని | బారి గతాలు సుమో ! ॥వి॥
దేవా కాంకుకు చేవ్టలాడువాడు యమునిఛారి గొల్తీ గాడా!

ఆ. (బదుకు వార లెవరు ? | (బదుక కుందు వరు?
(బతికి (బతుకలేని | (పాణులెవరు )
వీతిని శోధంజేసి | సిరముగం జూడరా ! 1వి॥
(బతుకును బెలిసి (బతికినవా డే ,ఒవ్మాజ్ఞాని.
ఆ. (బహ ్రంబు (పబలమై | బయలుగా నుండంగ
చూచి జూడలో లేరు | జార నరులు
నరక (పాప్తులనెల్ల | నమ్మానియ్యండు (బ్రహ్మ ॥వి॥
“కాయ మనిత్యము నైలివి గానక మంత లయాది యోగసో
పాయములై న సిద్దులను బాయక యే దలపోసి మూఢంనై

8868

A864

రికెర5

8866

§367

ల్‌లీ68

వేమనపద్యములు 5938

మాయల నందువారు నడుముంతపు యోగులుగాని ము కికిన్‌
డాయగ్గ లేరు వీరలకు వంభ మె మూక మెంచి చూడగన్‌ ౨

( శ్రీరామ సవరాజము )
తే, (బ్రహ్మకర్మ నొసట | (వాసెకు కొరకుండు
పరగగ దనశిరము |! భవునిపాణి
నంట (వాసిళొననొ? | యా కమల భవుండు ॥వి॥ 8369
_్రహ్మ _పాణులకు క ధయ మైన తన .శికము శివుడు దృ్భంచునని
(వాసుకొన్నాడా!
తే, (బహ్మకులజుడ వౌ నభీ ! రామ యార్య !
మోస మొనరించి మో శై తి | దాసుండ నటు
తప్పు సెరించి [బోవలం |! దలపవలయు
నభయ మొందక్ష విడనంటి | నంఘీ వేమ ! 8870
యోగి తత(ోపజేశానంకరము వేమన తేన గురువగు అభిరా మయా
ర్యుని పదములబడి సారించిన విషయ మిందు ద్యోతేకము,
ఆ. (బన (గుడ్డు మేను | (పాణ మనగ గాలి
కనులు చం(దసూర్య | కళలె తెలియ
*కంతకంశు (బ్రహ్మ | మెక్క_డ నున్నది |వి॥ నీతి7]
* యతి తప్పు; పృధివ్యాజ్తేజో వాము రాక్రాళములే (పపంచ
"కారణములు,
ఆ. (బహ గుడ్డు యనెడు | పట్టణంబు లోపల ,
(బ్రహ్మా మెజులగ లేని | బాపం జేల?

తన మనంబుం బెలియం |! చానెపో (బహ్మంబు [Ey ెలి[ 2
తన మనము చెలినీకొన్న వాడే తేత్వజాని,
ఆ, (బ్రహ్మా గుజ్రమాయె | భవుడు పల్గం బాయె
నాది విష్షు వెన్న | నంక మాయె
నందు మోంద నుండు !నాడుదో? మగవాయడో ? |ఏ|
(బ్రహ్మా గుజ్బమాయెను, శివ ణా గుజమునక్రు పల్లమయ్యును. విస్లువు

రీతి? కి

ఆ సల్లమునకు అంక మాయెను. ఆపె నెక్కి_నది త్ర్రీయో ఫుచుషుడ్లే
వరి క్‌ (pa క్ష
( (పకృతి ) గుర్తించు. ఇ

75

594 వేమనపద్యములు

ఆ. (బహ ఘటము మేను | (బాణంబు దగగాలి
మత చంద శిఖలు | నేత్ర చయము
మజీయు (బ్రహ్మ మనలో | మహిమిోంద లేదయా! |వి॥ 8874
మనుష్యుండే (బవ్మా యయియుండ-గా మరి చెదుక చేల ?

తే. బ్రహ్మ చర్య మహింస నాం | బరగు పరమ
ధర్మములు రెండు సువ్వెయు | త్తమ తపములు
వాని6ం గలవాడు నిర్మల | జాన యాగ
వంతుల చూడనేర్ను స | ర్గంబు వేమ! రిలీస్‌
(బవ్మాచర్య త్రపోనుస్థానములు తాను తరించుట కాధారములు,
ఆ. (బహ్మాచె శివుండాయె | భావంబులో. జూడ
శివుండె (బహ్మం బాయె | యవని లోన
(బ్రహ్మ శివుడ నది | జిహ్య కేం జెలుసురా ! వి॥ 88576

రజోగుణము (బహ్మ, es విష్ణువు, తేమాగుణము శివుండు,
(తిగణరహితు డే యోగి.

ఆ. ([బహ్మం జంపి విష్ణు |! భాగంబున గలిపి
విష్ణు జంపి శివుని | పీటం గలివి

" శివని జంపి తాను | శివయోగి కావలె ॥వి॥ 8377 .

(తిగుణముల కలిపేగుణమును చెలినీకొమ్మ న్నాడు.

తే, (బవ్మా తన్మయ చింతే న | భవహరంబు
(బ్రహ్మ మా త్నావలోకన |! (పముదితేంబు
(బ్రహ్మ మందే కమగు నాత్శ | పరవశంబు
విమల మతినెంచు నపు డిబే ! విధము వేమ! ల్రికి78
(బహ్మచింతేను జేసిన బహ్మజ్ఞాని కాగలండ.
ఆ, (అన్యా తలను. జిదువు | (బ్రహ్మ హత్య యటం(డు
(బ్రహ్మ వైళ్యుః డెన్న | బాపం డగునె?
(బవ్మాం జచ్చిన కద | బహఘ్ను. డగు శూలి ॥వి 9879
(బహ్మహ త్యాదోష పరిహారము కొరకు శివుండు భిత మెత్తుతు న్నాడు.

వేమనపద్య ములు దక

ఆ. (బహ్మాతలను గొక్సై | పారవేసిన చోట
నడ్త మెవ్వ_రైరి! యఖల సురులు
శివుని. కరుణలేని | చనటి శెవ్వరు దిక్కు? ॥వి॥ తితిని0
శివని మహిమ దెమ్‌ సృష్టి కాధారము,

ఆం (బ్రహ్మను దెలంగొట్ట ! పారవై చిన యప్పు
డడ్డప డల నోప |! రయిరి నురలు
శివుని కరుణ లేమి | జెడిపోను మందురు [వి॥ వ్రివ్రిప్ర1

దక్షయజ్ఞ ము ద్వంస మొనరించినప్పుడు వీరభదుండు ఎదిరించినవారిని
చిదుకగొును. (విరభ్యద విజయము)

= (బహ్మ్మ దారము లేదు | జిహ్య్యయందునం జూడ
కుమ్మరి పురుగు వలె | కలిసి మెలిసి
బొవ్మ్యురింటనుం చేరి. | బడీ పొర్ణుచున్నా (డు ॥వి॥ 5882
* యతులువోమయునను యతి శేస్టులవ లె హీత్రమునే బోధిస్తుంది.

ఆ. _బవ్మాాః నృపతి, వైశ్య పతులును శూద్రులు
(బవ్మాాః వ్‌ష్షు, హరుండు | పళువు లెన్న
(బహ్మ్మము దెలియగ | బహు రూపు 'లెరిట్లు ॥వి॥ లిలెరిలి
(బహ్మాను ఊలింయక (బవ్మోదులు తికమక పడ్డారు.

63. (బవ్మాా వరువు చెడును | (చాహ్మణులా దొడ్డ
(బహ్బవలనం బుట్టి | పరగి రనలో ;
(బహ న వే త్త యగును | (బాహ శ్రుండేయైన ? Ii 984
(బ్రవ్మావే త్త కానివారలు (బౌ వ్మాణులమని చెప్పుకొన్న (బవ్మా దేవు
నికే తలవంపు. |

ఆ. (బవ్మా (బవా న యం(డ్రు | [బహ 0 బదెట్టిదో !
వలసి తెలిసి చూడ | వద్దనుండు

ము[దలోన నుండు | ముదికే కానరే! ॥వి॥ తి తిరి
ఉవ్నా మనుచు పరితపించుటకం శు ముదలోనున్న ' చిదూఫుని
జలియుటయే మేలు, |

596 వేమనపద్యములు

ఆ. (బహ్మ మనల నెటనొ | పరచేశమున లేడు
(బ్రహ్మ మన(X౭ దానేె | బట్ట బయిలు
తన్ను ( దా నెటింగినం ! చానెపో (బహ్నంబు ॥వి॥
తన్ను తాను చెలినీకొన్నవాడే బవ్మా.
నే, (బహ మయమగు విశ్యంబు |! (పబలగాంచి
లయము నొందంగ మదినెంచు | లత్మ్యుమూని
చింత విడనాడి యుండుకు | చిన్నయంబు
నిత్య సంతోష నిలయంబు | నిజము వేమ !
చిన్మయ (బ్రహ్మమును ఛి త్రయునందు హా త్తించుకే (శేష్ణము,
ఆ, (బహ్మామవల నున్న6 | (బళయ కాలంబై న
నదియు(బన్నా చేత | నందవచ్చు
(బ్రహ్మ మమరు జ్ఞ వీ | పట్టులో పట్టుగా! ॥వి॥
(ప్రళయ కాలాంతమెన (బహ్మామును హృదయ పీఠమున పదిల
పరుప మన్నాడు వేమన
ఆ. [బహ ము? చెలియు నగు | ఛావ మందును నిల్చి
తనువు గుడిని జేసి | తన్ను నిలికి
లోకమందు నిలిచి | లోయాపుం జూడరా ! ॥వి॥
శరీరమును చేవళముజేని ఆత్మలింగాన్ని అర్చించమన్నా డు.
ఆ. (బహ్మమున్న చోటు | పరగంగ చెలియక
యెందొ వదక (బహ్మ |! మేల గలుగు?
నంజనంబు తేక | యాసొమ్ము దొరకదు ॥వి॥
భావమందున్న (బహ్మము కోసము పరితపించనేల ?
ఆ. (బ్రహ్మమును గనుగొను | భౌావవముంబెడు యోగి
తనువు గురిగం జేసి | తనువు నిలిపి
లోక బుద్ది విడిచి | లోం జూపు జూచురా ! ॥వి॥
లోజూపు జూచినవా జే లో కాతీతుండు.
కే. బ్రవ్మామెటులని వాశెట్లు |! పారులైరొ ?
జివాగరుచులకు దోంపబె |! జీవులార !

88386

8887

8858

8389

890

8891

వేమనపద్య ములు

గవ్యారంబై న మదియందు | గనుండి మీరు
(బహ గకులమైన బయలులో. | బరగు చేమ!

త నను "జెలి నక ఆహారు లెట్టయిరి.

ఆ. (బహ ఇ మెణుయగు క్తి |! పదిలంబు గావించి
తనువు మణిచి వేగం | దన్ను ౭ దలంచి
లోక బుది మజుచి | లోచూపుం జూడరా! ॥వి॥
తనువ్రుశు తన్మయ పరచిన బై తేత్వజ్ఞాడు

ఆ. (బహ్మ మేడ ననుచు | బలుమారు నాడేరు
వెళ్లి మూార్భ జనుల | విధము చూడ
(బహ్మమన్నిట దగు | బరిపూర్ణమై యెొప్పు ॥వి॥
ఆందూ యిందూ సంను లేక యున్న (బ్రహ్మమును జదుక నేల ?
ఆ, (బ్రహ్మ మేడననుచు | పలుమారు పల్కి-నా
దేవతలకు నైన | తెలుప వశమె?
(బహ్మమన్ని యెడల పరిపూర్ణ మై యుండు ॥వి॥
"దేవత లై నా దీక్ష లేక (బహ్మీన్ని శతెలియంగ లేరు,
ఆ. (బహ యండవమునెడ్‌ | పట్టణమందున
(బహ్మ మెబులోలేని | బాపండేల ?

తన మనంబు తెలియ | డానెపో (బహ శ్రంబు hoi
తన శరీరమే (ట్రవ్మాఫురము. శరీరమును తెలియని జ్ఞాన మేల /

ఆ. (బ్రహ్మ యెవనికొడుకు ? | పరికింపణా భువి
విషునెవని కొడుకు ? | వెలయ జూడ
ట్‌ 4
శివ్ఫుండెవరికీ కోడుకు ?! | సిగెఖుగరు జనుల్‌ వి!
(తిమూర్తుల త్రల్లి అతి శ క్రి (శ క్తి పురాణము)
ఆ (బహ, రాజు, వైశ్య | షటు ఫూా(చులును మజి
(బ్రహ్మ విష్ణు, నృపతి | పశువులన్ని
(బహ మును డెలియక | బవుమాపులెక్లురి 1॥వి॥
(బహ్మను జలియక (గోవా కాది జాతు లెట్లయిరి ౫

8892

8898

8394

5395

897

3898

598 . వేమనప పద్యములు

ఆం (బహ్నవంశ భవులు | (ప్రబలులై యుండగా
నితర జాతులకును | గతులు గలవె?

వనములోని కోతి | వసుమతి నడుపునా ? ॥వి॥ 8899
కోతి రాజ్యము చేయలేరు. అక్ష నీత్రిలేనివారు గూ డా ఖ్యాతికెక్క_ లేరు,

ఆ. (బహ్మవాదు లెల్ల | (బ్రహ్మం బనంగను
వలసి-దెలిసి చూడ | వద్ద నుండు
ముందునున్న యట్టి | మ్యుదిక గానరో 1వి॥ 84౮0
పైవ్మావేత్తలు మ్యుద్రికను చెలనీ ముక్తి పొందుదు రని మన
ముముతువు వాక్కు.
ఆ. (బ్రహ్మ వాత 'కెదురు | పల్కిన వాండును
అఆదివిన్లు న్నూత |! మడంచు వాడు
మూడు కనుల వాని | మొనసి నిల్సినవా(డు

కానబడరు నీవు | కాని వేమ. 9401
_తిమూర్వులను ధిక్క_రించిన వాడు |త్రిలోకములో లేడు.

ఆ, (బ్రహ్మ, విష్ణువులకు | బరగంగ రుదుండు
వీ!య యటనెజింగ్‌ | సృష్టి జనులు

రుద నింద? జేసి | రూఢి తవ్పిరిగాటె ? ॥వి॥ క్రి402

(బ్రహ్మ నివ్గువ్చలకు శివుండు సిగ వంటివాడు. అట్టి శివదూషణ జేసీన
౫థ 8 పతితు లగుదురని "హెాచ్బిరించాడు.

ఆ. (బ్రహ్మ విషమును శివుల | ఛాగంబులను నిల్పి
పరమ యోగి యెన | (బహ్మమాను
(బవ్మ్నామైన వాని 1! భావింప శక్షమా! ॥వి॥ 8408
.. సత్వ రజ స్తమో గుణాలను సమన్వయ పరచిన నాడే జ్ఞాని.
ఆ. (బహ్మ వే త్తలమని | పౌరుష మాడేరు
(బ్రహ్మ మనలో దాని | భావ మేమి !

"తెలుప్కొ నలుపొ యెరుపో '| తెలిసిన. న. ॥వి! 3404

నరాలు - తెలియక బవ్మావే త్త తలవునేవారిని - పరివా
నించెను.

చ Seas
మనపద్యములు 599

ఆ (బహ్మ సంతతియన | భకు లె వెలసిరి
రక
బుషుల జాతు లెన్నా ?1 రీతులయె ?

రోత కెక్కు_వారి | రోయక విలుతు రా! విక

లశ0క5
నీచులనా నీచంగాశ చూసాగు, యిది లోక

పరిపాటి,
తే (బ్రహ్మ సుఖతేత్వ విజ్ఞాన 1 పరముం గోరి
గురుక శాజాల నిలయమా | గృ షమ౦దు
రా నిర్ముక్త రూపుడై ' యుండ నయిన
పరమ ళివుండన భాసిల్లు | ధరణివేమ,

§406
సాద యకోళమున నసదమల (బ్రహ్మము

ను పదిలపరచువా డే జాని.
ఠా
ఆ. (బహ +హత్య నేయ |! బహురోగములు గలు
॥ లొ)
(బవా ఆహత్యచేత 1 పదవి చెచును

(బవా ఇవాళ శ్‌ వలన | వాపమ్ము సమకూటణు 1వి1॥ 8407
శ ప న వుహాదోసష, 99
1బహ్మ హత్య చేయువాడు మవాపావ్పి,

నః (బహ్మాండ మందున | భాసిల్లు చుండెడి
కొండ ఏడాఖ్యచేం | సొమరు మిగిలి
దేవ ఘాతేంబుల | చేవాలయంబుల
చేవతల్‌ తీపనులు ! చేజ రిల్ల 6
జిన్నయ లంబీకా | శివయోగ వరునకు
సచ్చిష్యుండగు రామ | భాత్ర వరుడు
అరుణోదయ స్నాన |! మైన పిమ్మట? దాను
పువ్పముల్లాని చని | పూజ కిచ్చు
సతత మిటు చేయ సిద్ధుడు | సంతే సించు
నిట్లు గురు సేవ చిరకాల | మొనసి చెయ
ఫలము లభియించు కాలంబు | (పా్తమయ్యు.
దసప్పె. బూర్వకృతం బేమి ! చెప్ప వేమ. 8:48
తను మం(తోపచేళము పొందిన చరిత్ర యిది.

600 వేమన పద్యములు

"ఆ, బాగుగాను ముక్తిం! బడయంగ ముందుగా,
యోగిగాక గురుని | కేగి _మొక్కి
వేగబుద్ధి నొక్కి ! విలయ మందుటతగు వి! §4౧9
బుద్ధిని నొక్కి- విలయమందుశే విజ్ఞాన మార్గము,

ఆ. బాట చక్కలగంజేసి | భక్తి నేయక నరుడు
ముండ్లదారిని బోయి ! ముందు గనని
ఆడవెధవల శెల్ల ! యబ్బునా యాదారి ? ॥వి॥ 8410
వివేకము లేక విజ్ఞవీగినవా డే జెధవ.

ఆ. బాటం చెలియకున్న. |! బహుదూరము తోచు
చేటు చెలియకున్న € ! జూపొనరదు
కోలు కొమ్మ మోదం | గసదురుగం జూడుమో ! ॥వి॥ 8411
ము క్రి మార్గమును శక్తికొలది సాధించమన్నాడు.

ఆ, బెపండడనలోనేమి ? | భక్కుం డనలోచేమి ?
జోగి యనంగ నేమి? | సొంపు లేక
ఇన్ని వేరు లేల ? | నినజుండు పనిదీర్పు ॥వి॥ 8412
ఇనజుండు = సూర్యకుమారుండై న యముండు ; .ఈ పద్యములో
జ్ఞానము లేదు.
ఆ. చాపం డారగింప ! బరగ నేకాహంబు
చేదపనుల నొదవం | బెండ్లిముగిసె
గులము మొదలె చెడ్డం | గూలిపో మానంబు 1వి॥ 9418
పద్య-చరణములు వః కంగా లేక భావ మగోచరముగా యుంది.
మవాకవిచం[ద్రుని పోకడిందులో లేదు.
ఆ. బాపంజెముక కూడు | భన్నీంప సాగెను.
పోవుం జేరటంబు | బొచ్చు ముండ
కులము మానము డగ. | గోర్కులు. మెండాయె ॥వి॥ 5414

చేశసంచారములో వేమన క-చ్చటచ్చట _కనుపించిన వింతలను
న్‌ గ మాటంగా చెప్పాడు.

వేమనపద్యములు

ఆ. బాపలన్న దొడ్డ | పరువునం జూతురు
కానిపనులు' సేయ | హీను లండు
కులము లెక్క-యేమి ? | గుణమే (పథానంబు ॥వీ॥
గుణాన్ని బే గొప్పవా' డౌతాడు.
ఆ. బారడేసి జడలు |! భస్మృంబు పూతలు
మరుని బోడ నూరు. ! మలయ గలరు
ముంజకోక లెల్ల | లంజకోకల కాయె వి!
కె చృణాలు బిగించి కాంకిలను జూచి విప్పేవానే లఅంజకోకల
ఇ యోగులని మనయోగి పుంగవుని సూటి వాక్కు.
ఆ. బానెడేసి జడలు |! భస్నంబు పూతలు
వనితలకును బోధ | వరుస కరుదుర
గంజి నోచులవముళచె | లంజె వేషము మోతె 1వి!!

ఆజడభారులవమునే చానలకు లోబడే చచ్చు వారినిగూర్చి వేమన
పం చాడు

ఆ. బాశెడేసి జడలు 1 భస్మాంగ లేపనల్‌
మదన ముదముతోడ |! మాటు మలయ

కోక లుడిగి యంగ 1! శేకులు బలిసెరా! 1వి॥
మదన జ్వరమున సుదతీ సంగమము గోశే శుష్క వేదాంతులను

_కుటుముగా నిందించాడు యోగి,

(4 మాలను నెత్తుకొనినయపుడు
ఇచాలంగా జలకవమార్చు 1! సహజము గాగన్‌
బాల్గిని మంతేపు సానియు
నీలోకులు మెచ్చగాను | నిలపై వేమా!
యతి తప్పు; పుట్టిన యప్పు జే ' పసిబిడ్డకు మంత్రసాని జేయు ఊప
సంపా!
* కాలకు నెత్తుచు నపుజే
ఇాలంగా జలకవూర్చి ! సంతోషముతో.
76

601

8415

8416

8417

8418

8419

602 వేమనపద్యములు

'బాలిని మంతర సానియె
జోలలు వాడెడిని గదర | సౌంపుగవేమూ |
బాలలకు మం[తసానే మొదట తలికంశకే.ముందుగా వాడును.
ఆ. బాల చనుల పూల ! బంతులు వోల్తురు
పాలు మాలినట్లి | (భాంతు లవని
మాంస ఖండమందు |! మజియేమి యున్నది? ॥వి॥

సరులు మాంసఖండములు. వాటిని చిత్రముగా వరి ంతురు కన్రలు.

క. బాలెత తనకున్న ప్పుడు
చాలురతో ( గూడి నటుల | భామ్‌ంపంగా
చేలకొ ? శివునకు నప్పుడు
మూాలిమిగల జూలితగులు | మహిలో వేమా!
బాళత=చబాలింతరాలు ; పసిబిడ్డతో గాడిన బా అలెంతరాలంఆజు
పరమ శివునకు పేమ.
గీ, చాల (ప్రాయంబునను | ము క్షి. బడయరాదు
వయనునందును గాముంబు |! వదలబోదు
ముదిమి యందును జింతలో | ముకి, లేదు
చచ్చిసాధింపనా నేమొ? ! జగతి వేమ.
మౌానవావస్థలు నాలుగున్ను అనగా బాల్య, యౌవన, కౌమార,
వర గ్రయులల్ల (పతిబంధకములు కలవు భవుని - తెలియుట మెట్టు ?
ఆ. బాల పాయమంటె | (భమల నడంపక
మేలు పొంద లెపుకు |! మేది నందు
కీలుం దెలిసి మదిని | గీడ్పడ కుండుమో ! ॥వి॥
“ మొక్క_సు డొంగనిది (మానపు డొంగునా), అను ఆర్యో క్రి
నిట (పసావించెను.
ఆ. బెల (వాయమునను |! బహువిధముల. బట్టి
చప్పరించి నట్టి | _స్తనములకునె
మోహ మింతయెల ? | మూథాత 'తెలియరా! :వి॥

స్థనమ. లందు పాలు(తావి పెరిగి తిరిగి అట్టి సనములశే వాంతి
కు థీ
పడుట (బస్ట్రత్వమ న్నా డు మన భాష్య కారుడు,

§420

క్రీ421

క్రీ422

84283

3424

8425

వేమన పద్యములు

ఆ. బాల వాయము నాడు | బవూు విధంబులంబట్టి
చప్పరించిన _స్తన్య | మిస్ప నేల !
యిపుడు గల్గిన మో" | మపుడేల? లేదురా! 1వి॥
ఈపద్యము తాలూకు భావం (ప్రకృతిశే విగద్ధం,
"లే. బాల్యచేస్ట ల పాల్పడి | (భమను దగిలి
తిరిగి మదిలోన ేవునిం |! చెలియ లేక
యిహ సుఖంబుల విడలేక | యాట్లు నరుండు

నరక బాధకు నడలుచు | నెబుంగు వేమ.

బాల్యపు చేష్టలు బంధింప చేస్తాయి.
ఆ బాల్యమందు నెపుడు | పాలపై (వేమచేం
దల్లి నెజిగి చూచి | తనయు. డేడ్చు
తలి పనులు దీర్చి | తనయుని ముదాడు |వి॥
గం ది
శిశువులకు మాతృ దేవిని పనీగట్లుట (పక్ళతి సిద్దము.
ఆ. బాల్యమందు శివుని. | బరికింపంగాలీరు
యావనంయబు నందు | నరయ వేను
ముదిమి యందు. గూడ ! మోసమే కందురో! ॥వి॥

మాననా వసలలో నుండే మమశకాగము మౌహాశుని జూడనీయదు.
ఢి

ఆ. చాల్యమందు స్వామి | భక్తి చేకుండును
యౌావనమున హరుని | సేవ గనరు

వార్హకంబునందు | వర్ణింప లేర కే ॥వి॥
నాల వసలలో నరుడు నానాయాతనలను పడతాడు.
౧ @ి

క. బాల్యము తనకున్న ప్పుడు
చబాలురతోం గూడినటుల | భౌమీంపంగా
నేలకొ శివునకు నపూడు
మూాలిమితో నుసురు తగులు | మహిలో వేమా!
' పనీవారలు అన్నెము పున్నెము ఎరుగక పరమాత్ముని వంటి

నారు-గా నుందురు.

603

5426

8427

8428

§429

లికి)

వీ4రి1

604 వేమనపద్యములు.

క. బాలు(డవై యున్న ప్పుడు
చాలవు యావనము నందు | సంపద రూపుల్‌
మేళనవమూ ముదిమియె యే
వేళను గడ లేర్పు శివుని | వెదకర వేమా !

యెప్పుడో ఒకప్పుడు చాన్ర తప్పుదు. ఇప్పు జే ఈశుని ఛభజింపుము.

క. బాలుడు గానీ భోగ
శ్రీలోలుడుగాని విషయ | ఫీలుండు గానీ
మేలైన బోధ గలిగిన
చాలును ముక్తియునుః గల్లు | సన్నుత వేమా!
మంచిబోధ ఎటువంటివారినె నా మార్చివేయును.

ఆ. (బాహ్మణునకు మొక్క- | బవాుదీవన లొసంగు
నాత్మ శుద్ది గల్లు ! నాతండ్రైన
థి గ మ
గలుగునన్ని ; కామిం | గంఠశోషయె సుమో! ॥వి॥

ని న అ ఆ ॥
జ్ఞాని దీవన ఫలప్రదము

ఆ, (బాహ్నృణులకుC బెట్ట | ఫలము కద ౦దురు
కుక్కొ-లకును బెట్ట | గొడవ యేమి?
ఇందునందు శివుండె | యేకమై యుండురా ! ॥వి॥
సర్వే సర్వతా సశ్వేశ్వరుడుండిన "హచ్చుకగ్గ లేల ?

ఆ. (బావ్నాణులకు సకల | 'భాగ్యంబు లీవచ్చు
గార వింపవచ్చు. ! గోర వారు
జ్ఞాన మొసలో జనుల | కడ లేర్చం గలిగిన |వి।

జనులను చక్క బరచిన వా జే (వా నాలుు

ఆం (బాహ్మణ మనుచును |! (బహ్మత్వమది చేని
(బావ్మాణమది యెల ? | (బ్రాహ్మణుడా ?
బొమ్మా వలెను దాను | దిమ్మపై గూర్చుండ Id

గచెసపె నున్న పెద్లగునా |!
యిరి ఏ

5482

లీ488

8484

8485

9436

8487

వేమనపద్య ములు

ఆ బిందు నాదుం చేసి | (ప్రియ మొప్ప. గానల
నాదు బిందు. జేసి | నయముగాను

బిందు నాదు సందు | భేదించి చూడరా ! ॥వి।
నాదు, విందు కళలను నయముగా చూడమన్నాడు.

లీ488

ఆ. బందు నాదు నాదు |! విందునుగా జేసి
నాదు బిందులాది | నాదు జేసి
పవేందులోని నాదు | భేదించి చూడరా! వి! $489
ఆనులోమ విలోమము గా నాదువిందు కళలను నడిపించ మన్నాడు
తే, విందు బీజముల నడుమ | "భేద పడక
నంది నిర్గుణ తాండవ | నటనను డగుచు
పొంది పరిపూర్తిం జెందును |! బూరితముగ
నందలంబగు బయలెక్కి |! యందు వేమ ! ర్ర440

నాదు బిందు, కళలలో తబ్బిబ్బులు పడక నిబ్బరముగా వీక్నీంచ
మన్నాడు.

ఆ. బిందు మోంద నిలిచి | (పియముగా నాదంబు
గను గూర్చకున్న | ఫఘనుండు గాడు;

ఎన్ని పాట్లు పడిన | నెట్లబ్బు ! మోత్సంబు 1వి॥ ల్రీశ4!

మోవ౦ గావాలన్న బిందు తత్వాన్ని పొందుగా చెలుసుకోవాలి

ఆ. విందు రకము, చీము, | బొందెలో నుండంగ
వ చేయను | నరుడు వెరచు
వూరు, వూరదిరిగి | పూడి తా చచ్చురా! ॥ వి॥ 5442
జూగద, స్వప్నము, సుఘప్తులను తెలియనివాడు మట్టిపా లగును. "
ఆ. విందు రక్తముం గలిసి | బిడ్డ పుట్టగ గదా
బిడ్డ నెత్తుక. ముద్దు | బెట్టనాయె

విందు బిందుగ నుంకైొ | బిడైట్లు పుట్టురా ? ॥వి॥ 9448
శుక, శోణితముల సమ్మేళనమే బిడ్డ,

606 వేమన పద్యములు

ఆ. బిందు ర క్తములను | జెరసిన చేవాము
చంద మెజబులగక ద్విజ | శ మిడుక

నడచినను విడుచునె |! నరకంబు మృత్యువు ॥వి! 8444
శరీర తత్వము డనియనివాడు _్రాహ్మణుడు గాడు.

ఆ. విందు రసముగం జేసి | బిగువనే పసరుతో
మాపు శేపును విడక |! మర్షించివుంచి
పాత్ర పిడకలు జేర్చి | పుటముంచి చూడరా! ॥వి॥ 5445
బిందువు శివుని వీర్య ము. అనగా పాదరసము. పద్యము తప్పు;
౦ గార యోగము గాబట్టి బంగారము గానే యున్నది.
ఆ. విందు వందు. బు క్షైం | బెంపైన నాదంబు
నాదమందు. బు | నాది శివ్ఫుండు
. శివుని మధ్యమందుః | జెలగును సూత్ముంబు ॥ని॥ తీ 146

నూకు బ్రహ్మ యొక్క. సృష్టిని పుష్టిగా వివరించాడు

ఆ. విందువనలో మాయె | బీజంబు శివ. డాయె
నందు. గనక మాయె | నప్పు లాయె
సంధి వెలయు జగము | సర్వము నాతా యె !వి॥ 8447

ఆంతామాయ ; అత నిత్యము.

ఆ. సిందు విడిచిన వెనుకబొంది | బలహీనమై పోవు
యెజుక లేక నరుడు | పరుగు లాడు
గుణ హీనునకు సూత్ర | గణితంబు చెలునునా! ॥వి॥ 8446
గణితములలో, అంకగణితము, వ్నేత గణితము, సూత్ముగణితము అను
పేరులుగలవు. మవేన గణితమున గణన శెక్కె.ను గాబోలు.

ఆ. బిందువెక్కడం బుక్సై | బీజ మెక్కుడంుక్సై
మోహమెక్కడం బుక్టై |! మనను నందె

శకి యెక్క-డం బుక్సై | ఛకునంబు. జూడరా ! |॥వి॥ 8449
మన సే అన్నిటికి ఆధారము .
ఈ మనయేవ మనుష్యా కాం కారణం బంధ మాక్న్షయా౩

ఇళ

వేమనపద్యములు

ఆ. బిందు నేవకుండు | వీజంబె యెయుండు
తీ నసేవకుండు | బేన్రం డగును
నాదు నేవకుండు | తాదొడ్డ శివుుడయా ! 1విః
మోక నాదు నారాధింప్రము.
ఆ. విందు సేవకుండు | బీజమె యుండును
సాధు నేవకుండు | సర్వ కిాంతుండు
తీర సేవకుండు ! తిరుగు చుండజెడిలగచా ! ॥వి!
తీర్థయాత్రలు కాళ్ళ దిట్టతనముశే.
ఆ. బింబ ఫలములుండ | విగువై న రసముండ
బసిడ్‌ కొజుకుం దిరిగి | పాట్లు వడి
సత్తు వెచ్చ చేసి | సాధింప చేరొకో 1వ॥

బంగారము చేయు విధానము ; బెంబఫలము -- దొండపండు:
క్ష దొండ దీని కపయోగ మట.

ఆం విగియు దృష్టి. యెపుడు ! బింబ మందుంచిన
మనన మందు నెజుక |! మగ్న మగును
లగ్న. చి త్తేమమర ! రక్షించు చుండురా ! 1వి!

లగ్నచచిత్తము గలవాడే లక్ష్యుమును సాధించినవాడు.

ఆ. బిడ్డ లందు (వేమ | ప్రియమైన చుట్టాల
సంపదయును గలిగి | సఖయం గూడి
ముందు చే శెజులగక |! మురియుటం జూచిన
భంగురంబు మాయ | బలిమి వేమ.

సంసార తాషతయ మంతా క్షణభంగురమే గదా '

ఆ. బిడ్డలను, సతులను |! చెక్కు చుట్టాల
సంపదల దనువనుల. |! జూల నమ్మి
సంతేసిల్తు చుం(డు | త్షణభంగురములని
"తలియలే రబేమి? |! తెల్ప వేమ.

“క్షణం వితం శణంచి తం షణం జీవితమావయోః
యమళ్య కరుణానా స్రీ ధర్మస్య త్వరితాగ తిః 9?
ధర్మ మారి రిచిననో యముడు దరికి రాడు.

శీ450

345

లెడర్‌2

చీశ్షర్‌కి

త్రి 44

త్రీ శరర

వేమనపద్యములు

గ | బడి సాగి (యొక్కి- తే
తరు బిడ్డ | ౫లుగం౭ బోదు?

శ్ర క్‌ నుని వద్ద | ధనముండి నట్లురా ! ॥వి॥
వల్ల లు లేరని సళ్ళలో వెళితే పిల్లలు గలుగు తారా |

ఆ, బిడియ మింతళేక | పెద్దను చేనంచు
వొంక్రములను బలుకు ! సంకుగునికి
ఎచ్చు కలుగ దీడం |! శచ్చిన రాదాడ వి!
జాతి సంకరులకు ఖ్యాతి వచ్చుకుట్లు ?
ఆ. బికుగును యరచేత | బిగయట్టి యందులో
కల్మపంబు నెల్ల | కడను దీసి
కడమ కరముచేత | కలియుగమును [బోచు
కర కర నెబుంగు ! గదర! వేమ!
(6 మక ఫి కూర్చ, వరాహళ్చ, నారసింహాళ్ళ వామనః
రామోరాను రామళ్చ బౌద్ధ శే కల్కి కవచ ?)
కడపటి కల్కాావతో రము,
ఆ. బీరువోవు కులము | బిరుదు (మింగుకులము
ఎల్లజీవు లనుభ' | వించు కులము
ఇట్టకులము వార । లిహపరంబుల యందు
బట్టు గలుగు వారు | పరగవేమ.
వంశ (ప్రతిష్టను నిల్పినశాడే వరస్రుత్రు(డు
ఆ. బుద్ధి యుతునిశేల ! బొసలోని సఖ్యంబు
కార్యవాది కేలం | కు చలంబు
కుతితునకు నేల? | గురుదేవ తాభ క్రి ॥వి॥
కుతితుడు = చెడ్డ వా ను; పనికిరానివాళ్ళకు (ప్రతిజ్ఞ తెందుకు !
ఆ. బూటకంబు? చేసి | బొందిన దిక చాలు
బొంకు బొంకుట కన్నం! బొడవం బోయి

వ్యా[ఘంబు చేంజిక్కి | వణకి చచ్చిన లా hail
పూర్వము జరిగిన గాఖేమో |!

3456

లకర

లీ 455

8 159

§460

5461

శ్ర జ క్ట శా

వేమనపద్యములు 609

కం. బూటకపు. బూర కథలకు
వాటము గాదయ్య పరము ! వరియించెడునా
కూటము. జేరక పూ నము
సాటింపగ నెవరి వశము |! సత్యము వేమా! 846
కట్టు కథలు తెలిన్సీ మిట్టిపనక గట్టిమార్గమును చేపట్టుము.
ఆ. బూటకంబు చేత ! పుడమిలో నొక కొన్ని
నాటకంబులాడి |! నయము. జూకి
దీటు లేక తాము | తిరుగుచు నుందురు 1వి॥ లి46!
బూటకపు నాటకాలా డే వాళ్ళకు బుద్ధి వె ప్పేడు.
కం. బూటకమిోా (బదుకును గన
నాటకమగు లోకమునను |! నై జముజూడన్‌
వాటపడు గురుముఖంబున
దీిటుగం బరిపూర్జమందు. | చెగంబడు వేమా! 464
గురుముఖముగా గుర్తు తెలిసికొని గుణవంతు (డవు గమ్మ న్నాడు.
"తే. బూటకము పుట్టి చచ్చుట ! భూమి యందు
నాటక్రంబగు (బదుకుల |! నా ణెములును
చోటు గుర్తింప గుజింజేరి |! చూడవలెను
మాటువిడ రా పర తత్వ | మందు వేమ. లర్‌

జనన మరణాలు సహజములు,.

ఆ. బూతి చేవామందు | పూసితె నాయెనా
నిష్ట శివుని యందె ! నిలుప వలయు
భస్మృమందు గాడి | బడి పొర్లచా జూడ వి! 9466
విశ్వేశు నర్చించని విభూతి పూత లేల !

ఆ. బూతులేని లంజ ! భూతంబు కూతురు
(వ్రీతిలేని పాటు | చేత చేటు

దాత లేనియూరు |! దయ్యాల ఉటరా ! 1వి॥
చదివేవారిని వినేవారిని సరసో కుల చే ఆనంద సౌగరములో తేల

5467

జేయగల ళ క చేమనిక్తే గలదు.
77

మనపద్యములు

త లెన్న_ |! భుజముల పొంకాలు
లింగములును | వరుస మతము

_డ దగుగాక | యక్క-డం దగునెట్లు ॥వి॥
బూటకపు వేసాలు భూ (పజల శే,

చే, బెదరించి నంతలో | చెదరిన కళలతో
ఆధారమున నిల్పి |! ఆడుచుంది

మహిని డానిశేరు |! మాము క్రి కాంతేరా ! (వి!
ము క్తి కాంత కళావిరాజ మాన మొనది

ఆ. బేసికంటి వాని | బెంపార మదింజేర్చి
పూజ చేయవలెను | బుద్ది నిలిపి
ఆత శ్రపూజకంకె | నదనంబు లేదయా వి!
చేసికంటి == ఈశ్వరుండు; ఈశ్వరుని పూజచేయలేని యీ తనువేల?

క. బై లందే పుట్టు సర్వము
బెలంచే లీనమయ్యె (బహ్ఫుండంబుల్‌
బెలున బంధము వుడిపిన
గె లాసము. బౌసి ము క్రిం! గలుగుర వేమా!
జ. వము కునకు బయటే ఆభారము

క. బెలున బంధము కలుగక
(వాలెను పరమాత్నునకును | వాంఛిత మొప్పన్‌
బైలున బంధము గలిపినం

గై లాసము జేరి ముక్తిం ! గాంచుర వేమా!
బంధ విముక్షునికే కైవల్య (పౌ పి

క. బెలున బంధము పుళబ్టను
బై లున బంధమ్ము గలిసె. ! బరికింపంగా
జైలున బంధము గలిసినం

గైలాసము బాసి ముక్తిం ! గాంతుర వేమా!
బయలు నంజే పరమాత్మ గోచరమగును.

8465

8469

8470

ర్రీ4(1

8472

లీ478

వేమనపద్య ములు

(బైలున బంధము ఫుక్టైను

తైలున బంధంబు. గలిసెం | బరికింపంగా

యై లున బంధము గలిసిన

వై లంజే ముక్తి బట్ట బయలుర వేమా! '
ఎయిలులో సే బంధము వీనమగును.

ంటెలు (బహ్మమనుచు | భాషీంపు చుందురు
ఆెలు జూడ తాను | (బవ్మా మగును
(బిహ్న్మమైన బయలు |! ఛావమందుంచుశా! ॥వి॥
నుక “వ బయలు లోనే భావాన్ని చూడమన్నాడు.
_బెలు బైలు గాను | పరికింప6 జాలక

జె లులోని వారు |! బయటం బడిరి

బై లులోని చాల ! బరికింప తత్వమా | వి!
బయయలును పరికించివ నానికి పరమాత్మ సాకూత్కరించును.
. మై లుకూపు రూపు! బైలునుగాం జేసి

బైలు రూపు బట్ట |! బయలు జెసి

మైలులోని బయలు |! భావింపం దత్వంబు 1॥వి॥
తానే ప్రహ్మ మయిన జయలుతో (పయోజన మేమి?
. జైలు రూపుతనకు |! బయలుగా. జేసియు

మై లురూపు నంటి | (భమయ కుండి

ఇైలులోని బయలు ! భావింప బరమాత్న ॥వి॥
బ్రహ్మ స్వరూపమగు బయలును తెలియుట తత్వము,
. జైలులోని బయలు | భావింప నేరక

బైలు రూపుం జూచి | (భమయనేల !

మురికియందు మదిని | మోహంబు విడడాయె 1వి॥
దూవహాముతో చచ్చిన వానికి ము క్తినిచ్చు బయ లెందుకు +

బొంది నమ్మి మిగుల. ! బోమీంచి పలుమాణు
(పాణివిడుచు చుల్ల | పాతకంబె

తనదు లోన ఛ క్తి | తనరు శు మోక్షంబు 1వి॥
మూాననీక మెన భక్తి మానవున కాపళ్యక మే.

అ

611

8474

8475

8476

8477

8478

3479

ల్ర480

612 వేమనపద్యములు

ఆ, బొంది యెవరి సొమ్ము ! | పోమీంప6 బలుమాణు
(పాణ 'మెవరిసొమ్ము ! | భక్తి సేయ
ధనమ చెవరి సౌము 1. | ధర్మంబు చేయగా వి

“అన్నీ నావని*” అనుకొనుట అవివేకము.

ఆ. బొంది వేజుకాని | భువి (పాణ మొక్క-టి
అన్నము లిల వేజె | యాక లొకటి
పుష్పము లికవేజు | పూజ యొక్క-టినుము శి వి!

స్వరూపములు వేనై ననూ జాడలన్ని యొక్క_ే

ఆ. బొందివేజు నిజము ! భువి (పాణమొక్క-కు
అన్నములును వేణ | యాక ళొకు

దర్శనంబు వేటు | దె వంబదోొక్క-చు ॥వి॥
“దహ్యా దేహో కీర్య తే శరీర;

కాల్చ బడునది దేహము, నళించిపోవునది శరీరము,

ఆ. బొచ్చునన్నియు గాల్వ ! బొగ్గులు "కాలోదు
ఎన్నిసీళ్ళు దరువ | వెన్న రాదు
ఉప్పు కలవీన పప్పు | ఉడకనే రాదురా! ॥వి॥

లోకజ్ఞానం ఆకళింపు చేసుకొన్న వాడే వేమన

ఆ. బొట్టు గట్టిన మగండు |! కొట్టి నంతలోనె
దిట్టనాగెను పాడ |! గట్ల యనుచు
జార పురుషుడు గొట్ట ! యూరక యుండురా ! ॥వి!

క“ ఇంటి మొగనికి ఈకకలు రంకు మగనికి తాటికలు
mm ౧౧
మధ్య మధ్యను త్రిరుగువానికి అంకలో కొయిడాడికల్లూ| ధూళి ధూలళి॥))

ఆ. బొమల నడుమ గుట్లు | పొందించ6ల జాలక
విమల దృష్టి మదిని |! వెలుగ బోదు
తమము దీతినంతం౭ | దత్వంబు తానగు |॥వి॥

జబజొమల మధ్యను విమలంగా జూడ మన్నాడు

8451

5482

5485

3484

8485

8486

వేమనపద్యములు

ఆ, బొమ్మ లాట వాడు | బొమ్మల నాడించు
భువిని జనులు సూడ. ! బొలుపు మూజు
తా నుటిగియుండి | దైవ మాట్లాడించు ॥ని॥
సోధించిం జూచిన వేధయేీ అన్నిట కర్త.

ఆ. బొల్లిమాట లాడు వాడు |! భోగము సానితో
డొలి డుల నిలు |! గులంజేసి

మా. (౧ గా C౧
యెల్లి రమ టంచు నీడ్చు రా బయిటికి ॥వి॥
సాని సంపర్క_మును గోరే చవటలకు చక్క-ని "హెచ్చరిక జేశాడు.

ఆ. బోటి యొక తె (బహ్మ ! నోంటిమాందనె తన్న
కొమ్మ యొక తే విమ్లు | రొమ్ము. దన్నె
సఖయ యొక తే శివుని | సగముగా జేసెను ॥వి॥

ఆడవారి మహిమలు అంతాయింతని చెప్పక (తిడేవులను తీర్చిదిద్దాడు

ఆ, బోడితలల జడల | బూడిబె పూతల
భాషణాసనముల | వేసములను
యోగు లై? లోన | బాగు గాకుండిన ! ॥వి॥
పెనపటారం లోన లొటారము ?"

ఆ. బోడితలల మోద | బూడిదె పూతలు
నాసనముల వేష ! మమురం దాల్చ
జోగి జంగమగుట | బాగుగా దదిమాడ ॥వి॥

దొంగ వేహెలు వేయు జోగి జంగ మెట్టగును !

ఆ. బోడితలల వెల్ల ! బూడిద పూతలు
నాసనముల మారు | తాసనముల
యోగిగాండు లోను | బాగు గాకుండిన కని॥
ఆసనాలు, వేషాలు అనవసరములు,

ఆ. బోనులోని యెలుక | పోజూచు నట్టులు
జ్ఞానమంద నెజుక |! చనును మోద

గాన మేను. మజుచి | ఘన తత్వమంద రా 1వి॥
శరీరాన్ని మరచి సద్గతులు సాధించమన్నాడు,

618

3487

5488

3489

8490

8491

85492

849é

వేమనపపద్య ములు

ఏ పాప బొమ్మా | బొంకుల కుంచము
సశివలేని లంజె | చిక్కు-బంతి
చేరి దీని మహిమ |! చెప్పనేరి వశంబు వి॥
విచిత్ర విడికథ, ఆంకరార్థము వేదాంతమే.

ఆ, బౌద్దమతేము వారు |! బుద్ధి టై వంబని
యెచ్చు దక్కు-వాడం | దుచ్చ మతిని
గాడిదెల గుమియటు | (గక్కు-న బడుదురు 1వి॥

బౌద్దుల సుద్దులను నిబద్దంగా చెప్పేడు.
ro ధ

క భక్తికి మూలము జ్ఞానము
ర క్తిగ గురు వెంతంజేరి | రకొ-ని నంతన్‌
యు క్రిగ నెజటుకై తోచునా
ముక్తికి నిలయవుగు దారి | మునుకొని వేమా!

భక్తికి జ్ఞానమే మూలము,

ఆ. భక్రిగలుగ లంజె |! పలుమారు విలిచిన
బలిగాదు లయపు | మి త్తి గాని
మిత్తి చొరంగ నిల్లు | [మింగక పోవునా? 1వి॥
మోహినీ గృహములో చొచ్చుట మృత్యు గేవామున జొచ్చుశే.

ఆ. భక్తిదగుల ము క్రిం! బడయుట సులభంబు
యు క్రి చెదరె నేని | నూహ (జెరుచు

శక్తి కొలది భ కి | సాధింప బరమబ్బు ॥వి॥
భక్తి, యుక్తి, శక్తులను బూనుటయే పరమ పదము.

ఆ. భక్తినామము వేణ | భకెల్ల ఒక్క-శే
(శ_వనామము వేణ । శైెవమొక శే
వేద శాస్త్రము వేజ |! వేదంబులొక్క_శు ॥వి॥
మానవ కల్పితీముల వల్ల మార్చులేగాని సముని దృష్ని సమానమే,
రు

8494

8495

9496

8497

5:98

5499

వేమనపద్యములు

ఆ. భక్షి ముక్తి గలుగు | ఛ్రాగ్యంబుం గలుగును
చిత మెజుంగు పడంతి |! చెంత. బతికిం
జి త్స మెరులని సతిం | జేరంగ రాదయా! [వి॥
ఛర్త యొక్క చిత్తా న్ననుసకించి భార్య వర్తించాలి. ఆమెయే
పతి[వత,

ఆ, భక్షి యున్న చోట. | బర మేశ్వరుం డుండు

జాల

భ కి లేని చోటం |! బౌపముండు

అమన
భక్తిగలుగు వాండు ! పరమాత త తానయా ! |వి॥
భక్తి గలుగువా జే (బహ్మ వేత్త.

ఆ. భగము గోరువారి | పలువురు గాన్పిం[తు
భగము గోరకున్మి. ! జగతి లేదు

భగము గల్లువాండు | పరమాత 2 తానయా ! !వి॥
భగము = సృష్టికి సేతుభూత మైనది.

కం, భగవంతుడి న దేవుండు
జగముల. దనలోనం బెంచి |! జాలము జూపుం
దగురీతిని దా నన్ని6ట

నగణితుండై. వెలయుచుండు | ననువుగ వేమా!
భగవంతు(డు (పకృతిని పుట్టించి పెంచి లయింపజే సేవాడు,

కం. భగవంతుని (పతి బింబం
బగు నీశుండొరసి మాటు | నగు లోకమునం
దగ భోజ్యము నగు జీవుం
డొగి భో కయ విద్య. గూడి | యొప్పలో వేమా!
అదిళ క్తికి (పతినిధిగా శివుండు నకలబలమునకు క_రయ్యాడు.

ఆ. భద్రమైన మనసు ! బలపడి నంతట
వద్దందగును పరము వశము గాను
నిదలోని నిద ! నిలుపు కొనుచు జూడు |పి॥
నిదలోని నిద్ర జూచినవా డే నిపుణుడు.

615

8500

8501

వీర్‌ 02

తీర్‌ 0

8504

తి్‌5్‌05

616 వేమనపద్యములు

కం. భయ, కామాదులు, సిగ్గును

' జయ మారకు భూతమందు ! జను భూతములై
నయమున నాభియుః |! గంఠ హృ
దయ మూర్థములుండం | దవిలి తథ్యము వేమా!

నానాగుణము నానా అంగములలో నుండును,

కం, భయమంతేయు బదేహమునశె
భయ ముడిగిన నిశ్చయంబు | పరమాతు నిదే !
లయమంతయు జీవికిగద
జయ మగునని లోకమందు | జాటర వేమ.
నిర్భయమున నిర్భయానందుడ వగుదువు.

కం. భయము సుమో యజ్ఞానము
భయముడిగిన, నిశ్చయంబు |! పరమార్థంబా
లయము సుమో యా చేహాము
జయము సుమో జీవుడనుచు | జాటర వేమా !

భయము ఆజ్ఞానము; నిర్భయ మే తరచూ తం!

కం. భయముంతటి యజక్ఞాన మొ
భయముడిగిన యట్టి తెలివి | పరమార్థ మా
లయమగును సుమ్మి "దేహము

జయమగు జీవంబున కని ! చాటరవేమూ!
భయ ముడిగినవాడు (పాజ్జుండు.
కం, భయమేమి లేదు మదిలో
జయపథవుగు పూర్ణ మందు |! జంద్రిక 'వలీయా
బయలంది పొండి నిండిన
నయనంబగు నాత పదవి | యందును వేమా!
పూర్ణమునంది పొందుటయే (టహ్మీనందం,
కం. భల్లుకములట్లు _పాజ్ఞులె
యిబ్లోకములందు గురుని | నెటుగరు; తమలో

8506

రిర07

8508

విస 10

వేమనపద్య ములు

ముల్లోకము తెరింగినటుల
నొల్లునం బొగడుకొను చుండ్రు | గానకోని చేమా!

భలవూక ము = ఎల ౮నంగొడు; (ఎవాజులగువారు€ గాడా ఆత్నసుతి
య Go న్‌ రీఢ
పరనిందలకు6 బాల్పడునుగు.

కం. భవదూరు(డు శర భాంకుండు
శివక్లీలుడు చేయు గోటి ! సిద్దేశ(రుండున్‌
శివ భృత్యుండు వట మూలు(డు
శివమయ చిన్నయుండు సోమ | శ్రేఖరగురుడున్‌ ॥వి॥
సోవు శేఖగుండు బమ్మెరపోత రాజుగారికి మనవేమనకు పేరుజచ్చిన
గురువు.
ఆ. భవము సాగరంబు ! భార్యయా మకరము
చేప జెలగలగును | శిశువు లెల్ల
భవహరుని. దలపక |! పారమండంలే-డు ॥విః॥

సంసార నసం|దముగురించి చక్కగా ఇ ప్పేడుం

ఆ. భవము పూర్యకర్శ |! ఫలము లనుభవింవ(
గలిగెననుచు మదిని |! గట్టి పఅచి
కష్టనుఖము లేవి | కలిగినం దలంపరు ॥వి॥

కష్ట సుఖములకు కారణము పుళ్టుక యే,

ఆ. భవుడు గుజ్జమాయె | (బస్మా పల్లం'చాయె
కల్ల చహమా యె | (గమము తోడి
నందుమోంది బెజబుగ ! నాడుదో మగవా(డో ।వి॥

విచితి విడికధగా ఆదిళ క్తిని గవార్చి చెప్పెను.

ఆ. భవుండు చితముగను | భార్వ్యాల వూయును
అటు మాయంగలుగు | దిట యన
ర్త రా
అతని వలనె బూది ! యల:దిన మెటు6గది ॥వి॥
రుని సీ తాన్ని చపేడు.
ద్థాంతాన్ని జెప్పేడు

617

లి511

వర12

తిర1లి

తీర్‌ 14

లర్‌ 15

లీస్‌ 16

618 వేమన ప

ద ములు

గీ భసృృభఛారిం జూడ | పాసమందురు జనుల్‌

నామధారి. జూడ | నయ మటండ్రు
భస్న నామములకు | పరమాత్మ యెవ్వండు ॥వి॥!
జై ష్షవులు కైవులను నిందిస్తారు. ఆది కూడదు.

ఆం భస్మదూవకులట భన్నంబు పాలె రి

మంటి దూవకులును ! మంటి పాలు

దూషణ ఫలమెల్లం | దోడనే చూసెరా |వి॥

మంటి - నామము; భస్మ మాషకుం మంటి దూషకులు అవగా

వలు, జై ప్షవ్రులు పరస్పర దూషణములు శేసికొందురు.

5 '

ఆ భాగవతుల మనుచు |! బరగంగ నెవ్వరు
వారి నెరుగలేక | వరుస తోడ
ఆడీ పొడు వార | అరయ భాగవతుల ॥వి॥

భగ వభ్యానము చేసినవా నే భాగవతులు.

ఆ. భాగ్యవంతు రాలు | పరుల యాకలి దప్పి.

దెలిసి పెట్ట చేర్చు | దీర్చ నేర్చు.

దనదు దుష్ట భార్య ! తన యాకలినె కాని

పరుల యాకలెబుగ | దరయ వేము.

ఉత్తమ శ్రీ చ లక్షణాలను చీ త్రమునకు హల్తేలాగు వె ప్పుడు.

ఆ. భాగ్యహీనునకును | బరసవేది దొరక
నదియు నిల్వదపుడె | వదలుం శాక

వానతోడ వచ్చు | వడగండ్లు నిల్చునా EE ?

పరుసవేది - ఇనుమును ఒం గారు శేయు వ్యవ; అమూల్య మైన న

ఉపమానము వాజేడు మనమయోనగి,

ఆ. భాను, సోమ, వహ్ని | భవ్యలోచను మది.

దలంపకున్న ఫలము | గలుగ బోదు

ఇహ పరములకును మ | హేశ్వరు. డతయౌాట ॥వి॥-

భాను = సూర్యుడు ; సోమ = చం౦;దు(డు ;

మూడు నేతములవా డీశుడు.

జీ

6

వహ్ని జలగ;

a

లివ్‌ 17

8518

8519

లిరల0

కిక9ి1

త్రివ్‌ లలి

! f

వేమనపద్యములు

ఆ. భారతమున. బలుకు | పలుధర్శముల యందు
సత్య నిష్ట మేటి | సత్య మె కద
వసుధ చాన గలుగు | వన్నియ మిన్న యా ॥వి।
“ సత్యాలాపి యొకండె నిత్యుండు (ప్రపంచస్థాయి సక్యంబగున్‌ 7)
(వారిళ్చం(ద)
ఆ. భారతమున 6 బలుకు | పలుజాతి విప్రులు
కొత్త కురియలేని | కూడ జాతి
గోరి పబాడౌానె) | గోనంగి యల్లుడు 1వి॥
గోసంగి = మాతంగీ కులస్తుల యాచించే నాకు. మతంగ మహారి
కూతు రకుంధతిని వశిమ్టుండు వివాహమా డెను. భారతము పం చనుజేదము.
"తే. భార్యయె తేనయొడలి | పాలిటి సంకిళ్లు
చిన్న బిడ్లలెల్ల ! చీలలగును
సంస్క్ఫలి యనెడి చెజిసాల | కొట్టము సుమ్ము వి!
సంసారము చెరసాల,
'ఆ. భార్య తనదుపాలి | భారపు సంకెళ్లు
చిన్న చిన్న శిశువులు |! జింజిరీలు
అరయ? జెకసాల ! యగును సంసారము !మి
సంసారమును కారాగారముగా వర్ణించెను,
ఆ, భార్య మోందనాశ | పరగు. బురుషునకు
మగని 'మాంద నాశ | మగువ కండు
వివ్సుని మోద నాశ | సిద్ధున కుండురా ! వి!
భార్యా భర్తల అన్యోన్య (పేమ వాకొన్నాడు.
తే, భావనను దలంప ! (బహ్మారంధము లోన
క ర్రయగుచు నిలుచు | క_ర్తయొకండు
సేవసేయ నిచ్చు | శివుడు ముక్తియు భుక్తి !వి॥
భావముతో భవుని' నమ్మిన భు క్రీ ము క్లియు గలుంగును.
తే, ఛాన మమె౭ెడు పూర్ణమా |! (పజ్టియబూని
నిర్వికారు. డవై “యుండు | నిత్య ముగను

615

శీ52కి

క§24

లిక్ర2ర్‌

తీ526

లది27

న్‌్‌ 93

620 వేమనపద్యములు

బడయు మెప్పుడు భావము ! పట్టు విడక
సుకర పదవికి మార్లద ! రకము వేము
భావాల్ని (పశంనీించాడు

ఆ. భావమనగ వేశి ! పర దేశమున లేదు
వారు జేయు పనుల | వరలి యుండు
ఛావమందు శివుని | భావించి యుండుము 1వి॥

ఛవుని బంధించుటకు వూ వా మే[పధానము.

ఆ. భావ మరయ వేణ ! పరదేశమున లేదు
తానుజకేయు పనుల. ! దగిలియుండు
ఛావమందు శివుని. ! బరికింపు చుండిన
పాప భయములేక |! పరగు చేమ.

పాప భయములు పరమేశ్వరు సేవవలన పోవును.

ఆ. భావ మరసీ తన్ను |! భార్య సేవించిన
నింటిశై న నగును | నిశ్వరుండు
అదియులేక [బదుకు |! టధమము భువిలోన వి!

భార్యమాద పేమ గలుగుట భర్తకు (పధానము,
కం. భావాభౌవముల౦టక
సేవించెడు బట్టబయలు | స్థిరమతి లోనం
చేవలము శివధ్యానము
తావరమును గన్న వాండె | ధన్యుండు వేమా!
కివధ్యాన మే పరన్లు (శేష్టమగును.
కం. భావించి చూచు చుండిన
వఏివంతట నిండియున్న ! నిలుకడలోనే
యోావింత జగము(వోచును
రావంబ్రు గణించి మించ్చి | రాజిలు వేమా!
(బహ్మజ్ఞానముతో నీవు పరికించిన(బహ్మా వవ్రతౌవు.

క. భావింప లింగముండగ

ఛావింపగ లోకమందు | (బహ్మంబునుగాం

తీర్‌తీ0

తీర్‌లి1

వీర్‌ లీల

రీర్‌లీవీ

త్ర్‌ఫ్‌ లీ 1

వచేమనపద్యములు 621

గావించు విధము చెలియక

యావిధమున నరులుచెనుదు ! రిలలో వేమా! ల్రీర్‌ కిర్‌
ఫౌవ నిర్భలతో శివని ప్రూజింపనిచో (భష్టులగుదురు
ఆ. భావలాడకున్నం | బకులు మెచ్చరు గాన
భావలాడవలయు | పరువుం జూచి
భావ. పరువు తెరగు |! పరమాతు YC డెజుగురా! ॥వి॥ 8586
భాష = మాట్టాశుట; సమ యానుకూల వచన రచన చేసినవాడే
చతురుడు.
ఆ. ఛావషలాడ నేర్చి | పరగ వీయముంబల్కి-
(గాస వాసములకు | గడనం చేసి
వాసనం ెలిసినను వాండెపో ము క్షుండు [వి॥

వీర్‌ లీ
జేహవాసన జలిసినవా డే దివ్యుడు

ఆ. భావ లాడ నేర్చి పలు మోసములు చేసి
(గాసమునకు వేష ! గాడ నయితి
దోస కారుల కిల | దొరకునా మోక్షంబు 1వి॥ తి5లిరి
దోస కారులు తన్నుకు చచ్చినా మోక్షము లేము,
"తే. ఛావలెన్ని (టిలో నైన | భావమొకు
వేషములలోనం జిక్కని | విభ హెజుంగు
పోవకుండని తలచుట |! పొందుగాడు
దోపమున్న నెజుంగుము ! తొలుత వేము.

లీస్‌ లి9
పోషించిన శాని'కై నా తప్పుషు కసృృగరాగ
శే. భాసురంబై వ (ప్రజ్ఞాన | భావమందు
మరిగియుండుము నిత్యవూ | మార్లమదియె
సత్య మానంద పరిపూర్ణ | (ప్రత్యగాత్చ
నిర్షుణ (బహ్మ్‌ వేత్తవ్నై | నెగడు వేమ. తీర్‌ 40

(బహ్మవేత్తవు గానాలంకే నిర్ణణు నారాధింపుము.
ఆ. (భాంతి చేతను మర్చు ఫ్ట్‌లు ! భక్తి విడువ
భయదమా పుట్టు చూపులు, | (పా_ప్రమయ్యె

(99 వేమనపద్యములు

నిటి పరులకు కెషంబు | లెట్లు తీరు

లు లు గ
గురుని సన్నిధి తీరునా | కొజుతవేమ !
అజ్ఞాన సందేవోన్ని అసలు గురువు గూడా తీర్చలేడు.

ఆ. భిక్షుమె త్తగ వచ్చి ! భితముకానిని పిలిచి
భిక్ష పెట్టినవాండె | మోతు వరుండు

వాడి పొట్లకు తింకు |! వాంజెటుు భకుం౦డు ॥వి॥
ర గాగ =
భిక్న = అన్నము పెట్టుట; ఆకొన్న వారి కన్న మిడినవాడు ఆభివండ
నీయుండు,

కం. భుక్తికి మిక్కిలి విషయా
సకృత తాం దిరుగుచుండు | సత్రములందున్‌

నె జీవునకు ముక్తి | భ(దము వేమా!
వలన గాక భక్యాసక్షులవలన ము క్తి లభించును,

భు

క

"కం భోవనా కారుని మదిలో.
(బవిమల శుభమూ ర్హిగాను | బరికించిన-చో
భవనాశ మగును బూర్జుండు
శివ బేవుండు చిన్న్మయుండు | స్థిరుడగు వేమా!

చిన్న య(బవ్యామే స్థిర మైనవాడు.
తే, భువికి సూత్రమందు | పరగలింగము గట్టి

భవిని గాల్సీ భూతిం | బరగ ట్టి
భనుని శివునిగాను | భావింప నెరుగుడీ ॥వి॥

జ యతి తప్పు ; భవ్రని రూపము తెలిసి శివ్ఫని చిత్తమందు నిల్పుము;

కం. భువి నరకులమునం బుట్టియు
భువి నరకులముననుం జెకిగి | భువి నరకుల మున్‌
సవిరళము ఛీ ఛీ యని

శివకులమున( దిరుగునతండె | సిద్ధుడు వేమా!
శె వాన్ని ఘనము గా చెప్పెను.

8541

తిక 49

రిక్‌4లి

5544

తీర్‌ ఉర్‌

5546

వేవమవనప ద్య ములు 628

కే. భువి నొకకులమునం బుట్రియు
భువి సురకులముననుః చెరిగి | భువి సురకులవుం-
ద విరళముగ ఛిఛియని
శివకులమున దిరుగువాండు | సిద్దుడు వేవూ! వ్వర్ట్‌త్ష/
దేవతలకన్న్నా శై వులు । శేస్టులన్నాడు.
క. భువి రాజతారకంబులు
(పవిమలతీర హంసయోగ 1 ఛావంబులకున్‌
వివరంబులు గావించెడ
శివయోగ మహాత( మిదియె | సిద్దమువేమా ! శీళశీరి
శివయోగము రాజ సాంఖ్య యోగ ములు తెలిసినవారికే తెలియు.
క, భువి రాజయోగ ముఖ్య
(పనిమలతేర సాంఖ్య యోగ . భావజ్ఞులకున్‌
వివరంబులుగా 'దెలీయును |
శివయోగ మహాత్య మెల్ల | సిద్ధము వేమా ! శశ
రాజ సాంఖ్యయోగ ములు తెలిసినవారే శివయోగులు.,
క. భూ గగనంబుల లోపల
దాగిన చందంబుగాను | తగులుకొని తగు
న్వేగమె మదిలో గాంచిన .
సీగక్ర తా నిండియుండు | నెన్నిక వేమా! తీక5్‌0
(బవహ్మాండ మంతయు నిండిన (బ్రవ్మామును జూడుము
క, భూతలంబున నైదిటని
రీ తంబగు సురలయంను | రీ వెల్లీనులం
దాతతమగు లోకంబుల
నూతంబగు (పకల బహ | నూచ్యము వేమా! తిర్టర్‌ 1
పంచభూతముల, నూర్య, చం దాగ్నిలలో పరబ్రహ్మా (వ కాశించు
చున్నాడు.
క. భూతలమున పె /గనుమింక
ఖ్యాతిగ నొక మూలశ క్రి | కంధరమందున్‌

గ్రలెక్‌ వేమనసపద్యములు
జ్యోతికి లో వెలి తానై
సూ(తించును జగములెల్ల | సూటిగవేవూ ! లీర్‌ర్ట్‌ 9
పరంజ్యోతి (పపంచమందంతటను వ్యాపించి యూసన్న ది.
క్ర, భూతము లె దుండగనే
ఖ్యాతీగం దానొక్కు దేహీ | కలీగన భువిలో
లోపెన తత్యమెజుంగక
నూతను బడుచుందురపుడు | నోవుక్‌ వేమా! కీధ్‌5రి
ఆరతి కొర్భ మును తెలియక అంధ కాేకూటములో అణగియుందురు.
ఆ. భూతి చేవామందు | బూసినె నయ్యెనే |
నిష్ట శివునియందు ! నిలుప వలయు?
గాక భస్మమందు | గాడిదె పొర్ష దా? ॥వ॥ ల్‌ర్‌ర్‌ 4
శివనిష్టలేని భసృణారులు ఖరములతో సమానము.
ఆ భూతి పూజలన్న ! భుజముల పోకలు
(వాలు లింగములును | వరుస వముతము
ఎక్కడి. దగుగాక | యక్కడం దగటబెట్లు ? 1వి కిథ్‌ధ్‌ర్‌
వీర -కెవవేషములు యీసడీం వెను.
ఆ. భూతి పూసి నీవు | (పాత భూతేంబుల
వెడల గొట్టం బోవ | వెళ్లి వనుచు
నిన్నె కాంచి భీతి | నిలువక పారదో! ॥వి॥ రీ5్‌ర్‌6
దయ్యాల చేవరలను తన్నెను,
ఆ, భూతిలేని లంజె | భూతంబు కూతురు
రీతి లేనిపోటు | రాతి చేటు
డాతలేనియూరు |! దయ్యాల కొంపశా! 1వి॥ కి557
కవన భాతురి కమ్మ గానే యుంది.
క. భూదేవి యనంగ మృత్తీక
భూ'దేవత పుట్టువిధము | భూ జన మెటులసన్‌
భూదేవి భారమందిన
నాదేవత కాదరువెవ ! రందురు వేమా! లీరర్‌8
(పాణికోట్లకు భూదేవి ఆధారము. ఆమెకు అదిళ క్తి ఆధారము:

వేమన పద్యములు

క. భూదేవి యనంగ మృ త్తే
భూబేవతలైన వరుసం ! బుట్టిన వెన్నో
యా చేవతలశి తెలిసెడి
నాదిని నే నరుల నెజబులో ! రందురువేమా !
భూమి యుత్చ త్తి ఎట్లు జరిగినదో ఎవరికి తెలుసు ?

ఆ. భూపతి క్చుపనమ్ని | భూమిం చెబుచు వాయ
(పజల యుసురు దాకి | పడును వ్‌దప
నెగురవేయు బంతి | యెండాక నిల్పురా! ఏ!

చక్క_ని నీతులతో జాలువారుతుందీ పద్యము.

ఆ. భూమి నాదియన్న |! భూమి పక్కున నవ్వు
జానహీనుం జూచి | ధనము నవ్వు
కదనభీతుం జూచి | కాలుండు నవ్వురా ! ప||

ఎత్తు కెళ్తు రత్నాల విలువజే సే పద్యమిది.

ఆ. భూమివేరు వల్ల | పుణ్యస్థలం చా యె
వెలయ రాళ్ళవల్ల | వేల్పులాయె
సీళ్థ వేరువల్ల | నిజాల తీరము లాయె ॥ వి॥

పుణ్య మేక, విగహారాధన, నిధి మహత్వములు మంటిలో గలి ఫా

డీపద్యములో వేమన,

ఆం భూమి మాద. బుక్యా | పురుషులు లేకున్న
జగము లేల వెలులణగు ? | బగలు రాతి

అంత బయలు గాదె | యాడ కాడకుం జూడ 1వి!

పుణ్య పురుషుల వలననే భూమి (ప్రసిద్ది క క్కెజాను:

ఆ. భూమియనగ నేమి ? | పుడమి యనంగ నేమి ?
ధరణి యనం నేమి? ! పురుషు లార

625

తక్‌59

శ560

శ్రీ961

తీ5్‌ 02

లీ56కి

యిన్ని ఒకకై యుండ | యికవిాంద మతీమేల ? 1పి॥ 8564

పర్యాయ పదముల తో భావ.మొక్కాటి-గా చితించాడు-.
(9

626 . వేమనపద్యములు

ఆ. భూమిలోన. బుణ్ను |! పురుషులు లేకున్న
జగము లేల నిల్చు! | బొగులుం గాక
అంత తఆ-చు దొరక | విడనాడనుశాని ॥వి॥
పొగులు = చెడిపోవు ; “* నూటికొకపువుషుకు, కోటినొక
ఇల్లాలు ౫)
ఆ. భూమిలోనం బుట్టు ! భూసార మెల్లను
తనువులోన( బుట్టు | దత(మెల్ల
స్వయముగా నె పుట్టు | సర్వంబు తనయందు 1వి॥
అందమగు పద్యాలకు పాందికై న భావము పొదుగుటలో మొదటి
వాడు వేమన
"తే, భూరి నిగమార్థ సారంబు | బొంది పరమ
యోగ పరిపూక్ష నిష్టలో | నుండ. గోరు
నతేని కరచేతి దైయుండు ! నాత్శవి స్య
కాక వాదంబు లాడిన | గలదె? వేమ.
వాదములాడిన భేద మేగాని వేదవిద్య పాదుకొనదు.
ఆ. భూలోక మాయను | బుద్ధిచే కని పెట్టి
పరలోకమునం జేరు ! పరమ యోగి
వాంఛ లుడులగక పోతె 1.వాండెట్లు జేరురా? ॥వి॥
(భమగొను మమ కారమును మట్టుపెట్టనిదే (భ్రహ్మ మును పట్టుట
సాధ్యము గాదు.
కం. భృకుటి స్థల మధ్యస్థ
(పకట ద్విద శాబ్ద శిఖర | (భమ దుద్విద్యు
న్నికట సుచేహ జగ _త్త్రోయ
వికసిత రూప (పతౌప | వీరుడు వేమా!
గీ! నిటల తటమును జూచిన నేర్చుతోడ
భూ నభోంతరాళముల (పపూర్ణ మగుచు
జెల్లు నాతని ఛ్యానింప వేవ్క-యగలుంగు ")
కం. (భూమధ్య ేశమందును
నేమరక్రయ చూడ నిరుణోకమ గు నా

8565

తి566

8567

85658

8669

వేమనపద్యములు 627

చేమము మదిలో నెంచంలగ

సామిప్యానంద మొదను ! సరగున వేమా! త్రిర్‌70
కనుబొమల మధ్య గనుగొనగ లిగిన సామోప్యమబ్బును.

ఆ. భేదమైన దాని? నాదిని విడనాడ
మూలవస్తు వెట్టు | కేల బట్టు ?
దాని నూన గలుగు | దార్థ్యము లేకున్న ॥వి॥ తి571
కేల - చేయి; దార్థ్యము = దృథఢత్వము; అదిళ కిని హృదయమున
పదిల పకుప లేనిచో ఆనందము లేదన్నాడు.

కం. భేదా భేదంబులకును
వాదంబై జగము చూడ | వర్తించెడి నా
ఛేడా భేదము లుడిగిన
వేదాంత ధ్యాని యగుచు | వెలుగుర వేమా! తీవ్‌ 72
భేదము లేని ధ్యానపరు. డే తత్వవేత్త,

తే. భోగ పరవశమా జ్ఞవ్కి | పూరితముగ
నిరత మాత్శ చిదానంద ! నిలయ మూని
వాన నిజ"కీలి గూడుకు ! మన . యంబు ॥వి॥ రిక?
భోగములను త్యాగము చేసిన విరాగి మే పూర్లు(డు.

తే. భోగ పరవశమా జ్ఞప్కి | పూరితముగ
నిరత మాత్మ చిదానంద | నిలయ మూని
మాని నిజకేభి గూడు | మన గ యంబు
సాధకం౦బున సమకూజు | జగతి వేను. క్రీ574
సాధకము చేత బాధ కాలన్న్‌ పోతాయి

కం. బోగంబుల కశాశింపక
రాగ బ్వేమంబు లుడిగి | రంగుగం- దనలో
వేగమె మోకు పదమ్ము ను
రాలను నాతండు మోగి |! రాయయ వేమా! తిఫ్‌75
రాగ జ్వేషరహితుండే యోగిరాయండు.

కన్‌ వేమనప ద్య ములు

"తే. భోగ భాగ్వాది సుఖముల | బొందవచ్చు
రాగవై షవ్యముల నెల్లం ! పెం బెంచి
వేగ మదియందు గురుభ క్కి ! సాగనిమ్బు
యోగి వరులకు దీటుగా | నుండు వేము.

5576
en చేసాఏ లతావితానమును (పతాళించినవాడే ప్రజ్ఞాశాలి.
ఆ. భోగవాంఛ చేత | బొలువేదొ యెొజులక
(దోహ బుద్ది నొరుల 1! దాబుచుండు
సాహసి యగువాండు | సర(దా చెడుగడా Tid 5778

నిరంకుశతే(౦ నిర్శలమును నీరుగా జేయును.
ఆ. భోగి యెన్నటికై న | యోగి శానేరండు
యోగి యెన్న టికై న ! భోగికాంయ

మూధథుండెన్న టి కైన |! మోక్షుంకు కాడ మా! ॥వి॥ కిక్‌78
భోగ లాలసుడు యోగీశ్వరు డెట్టగును?

మ
ఆ. మంచి గంధము గన | మనసు రంజిల్లు ను
ఎంతొ వాసననుచు | నెన్ను చుందు
తామెజుంగ లేరు |! తేమ పూర్యవాసన 1వి॥

గంధపు వాసన జూచి కుతూవహాలముపడ తారు గాని పూూర్య వాసన
బుక్‌ రానివ్యరు.

3579

ఆ. మంచినీరు వోయ ! మల్లె పూచునుగాని
ఫలిత మొనరుజుట్టు ? ! పని. జొరమిని

వంట చేయశట్లు ? వంటక మమగరురా ? ॥వి॥

యీపద్యములో. శెంశవ పాదము వేమనగారిది కాదు. కుకవు
అలెవరో కూర్చారు.

556808

ఆ, మంచినీళ్ళ బావి |! మనసులో నుండంగ
ఉప్పూ నీళ్ళనుం (దాగు | చెప్పరీడు

కసవున్న చోశుజియి | పసరంబు మేసురా! ॥వి॥ తి5్‌81
చెప్పరీడు = ఓగు, చెడ్డ నాడు ; ఆత్మామృతేమును విడచి అన్య(తా
_పయత్న ము చేయువారు అ సమర్హులు, ల

వేమనపద్యములు 629

ఆ. మంచి మాట చేత | మనను రంజిల్లును

గాంచ మనుచు నెనరుం ! గోరం బోరు
వంచనో కుల నన | వైభవం బందునా ! ॥వి॥ తీస్‌రిలి
జనరంజక వా క్చాతుర్వము సర్వ_తా పూజనీయము,

ఆ. మంచి రుచుల: గోరు | మంచి స్త్రీలను గోరు
మనుజు. డెంత చెడ్డ | మనసా౭ జూడ
ఇంచు కొంతేయెన | నేలని విడువండు ॥వి॥ లికరకి
కూళలకు కోరికలీరిక లెత్తుకుంటాయి,ః

ఆ, మంచివారు తేరు ! మహిమిోాంద వెదకిన
గష్టులెందరై నం |! గలరు భువిని
పసిడి బేదుకాని | పద జెంతలేదయా! !వి!॥ 8584
పదడు-- బూడిద , భస్మము; గొప్పుచస్తువులు కొద్దిగ నే ఉంటాయి.

ఆ. మంచి శకునములనె ! యెంచి సపెండిలి సేయ

వారలొకరు లేరు | వసుధ లోన
జనుల కర్శములను | న్రకునముల్‌ నిల్పునా ! వి ॥ వీర్‌రిర్‌
క( బుడి కర్మాను పారిణి ') మతివలనసే గడ

ఆ. మంటయిట్టు సొమ్ము | మంటిలోపల దాచి
మంటికుండ లోన |! మరల వండ
మంటికుండ కింత ! మరుగేల వచ్చెరా! ॥వి॥ - 8586
శరీరమును కుండతో పోల్చి నిండైన వేదాంత భావాన్ని విశదీక
రించాడు,

ఆ. మంట మింటనంది | మన్న వా రందరి
నెన్న గాను దరమె? | యేరికై న
నున్న వారు చావ ! నున్న వా శేసుమో ! 1వి॥ కిరి?
చావు ఎప్పటి కై నా తప్పుగుం
ఆ. మంట లోహమందు |! (చూకుల్మశిలలందుం
బటము గోడలందు |! (బతిములందుం

దన్ను డెలియు కొజుకుం | దగులదా పరమాత్మ ? |వి॥ 8580
రెండు చరణములు పొడుపుడు కథగా నున్నవి,

6830 వేమనపద్యములు

ఆ. మంట లోహాములను | (మాను చీలలయందు(
బటము గోడలందు. ! బరగ నిసుక్ష
బెట్ట నంటునట్ల | పెనగు చేవాము జీవి 1వి॥
చేవామునకు డేవాథారణకు సంబంధము లేదని ఉపమానములు
చెప్పెను.
ఆ. మంటికుండ వంటి ! మాయ శరీరంబు
చచ్చు నెన్న డే న ! బావ దాత్శ
ఘటము లెన్ని యెన ! గగనంబ చేకమే ॥వి॥

నిర్నలాక నమ్మే నిశ్చల మెనది.

ఆ. మంటితోడ గొన్ని |! (మానితోడను గొన్ని
రాతితోడం గొన్ని | రాగం గొన్ని
(ప్రతిమలెన్నొ చేసి |! భగవంతుం డని (మొక్క
ముక్తి మెట్టు లిచ్చు? ! మొనసి వేమ!

విగ్రహములను చేయు ముడిపదార్హములు ముక్తసరిగా వర్ణించెను.
న్‌!

ఆ. మంటి, మింటి, సంధి | మన్న వా ఆెందలో
ఎన్న గాను దరమె)! | యిరికైన
నున్నవారు చావ | నున్న వారే సుమో ! ॥వి॥
భూమ్యా కాళము లనడుమ నున్న పాణి చావక తప్పదు.

ఆ. మంటిలెల్ల కల్ల | మనసెల్ల దొంగశే!
చేట (వాణమింక ? | చేటి (బతుకు ?
మాట సత్యమై తె | మరి శ తాయువ్యంబు వి!
సత్యం లేని జే గత్యంతరము లేదు,

ఆ. మంటిలోన. బుట్టి | మంటిలోన. బెరిగి
మన్ను జూచి నరులు | మగ్ను లెరి
మన్ను, మన్ను. జేర | మదినిల్పలేరయా ! 1వి॥
మానవ శరీరము మన్నే ? దాని నాశించినవాడు మిన్నెట్లగును ?

8589

కిర90

8591

తీవ్‌ 93

85095

8594

వేమనపద్యములు 631

ఆ. మంటిలోనం బుౌ్మక్టు | మంటిలో నె పెరిగి
వుంజిలో నె తిరిగి | మనుజు. డాయె 3

మన్ను మంటిం గలుప | మనుజుండే తవ్వంబు 1వి॥ 3595
మానవ శరీరము మంటిలోంగలియునాడు తర్వాత మిగిలేది తత్వమే!

ఆ. మంటిలో నె పుట్టి | మంటిలో నే పెరిగి
మంటి మింటి సందు 1 మరుగు చెలిసి
మింఖులోన సుఖమె | మితిమోజం గనవలె 1వి! 8596
ఎక్క-డ పుట్టి ఎన్ని చేసినా ఆకాశ తత్వాన్ని ఆదుకొనుళకే
ఆధిక్యము.
ఆ. మంటిలోనె పుట్టి | మంటిలోనె పెరిగి
మంటివెడలి నతడు | మింటి శెగసె
మింటిలోని సుఖము ! మంటను లేదురా! ॥వి॥
భూలోక సౌఖ్యముకన్న పరలోక సౌఖ్యమే భక్తులను కోర
మన్నాడు.
ఆ. మంటిలో బుట్టిన |! మాయ శరీ రాన్ని
చక్కదనమున పెంచి |! చచ్చి నెనుకవచ్చి
కట్టి బెశ్సే వేళ | కాటి కంపుదు రయా! ॥వి। ల600
మురికి కొంపకు ముచ్చళ్లుందుకు !

ఆ. మండలంబు. దిన్న | మహిమో౭ద జరమారు
మండలంబు దిన్న | మహిమ వెలయు
మండల నవకంబు ! మరితిన్న సిద్ధు" 1వి॥ 8601
మండలము = నలువది రోజులు (వైద్య పరిభాష) మండల నవక
మచే మందు సేవించినవారు సిద్దులు (ఇది వె ద్యశా స్త్ర విజ్ఞానము)
ఆ. మండలములు మూడు | మజి చూడ(జూడయగా
చంద, సూర్యు, వహ్ని | జెంది పిదప
దండి వెలుగుగాను | ధరణికి దె వంబు

గానునుండు మిగుల | భునత వేమ! 5602
మండల (తయములో కుండలిని సాధించమన్నాడు.

682 వేమనపద్యములు

చే, మంత్ర తంతాది యు కులు | మరిగి రావు
"వేద విద్యాదిఘనయోగ ! విధము గాదు
పాదులగని లోన పూర్ణుడై | పరిణమించు

సాధువై ననె పరమందు | జగతివేమ.
మం[త, తం(క్ర, యం[తాది విద్యలు మాయావులకే. పరమును
సాధించ లేవు.

క, మంత్రము సద్గురు చింతన
మం(తార్థంబతేండ సూప్పు | మన్నయ మగునా
మం(_తాధిక మగు సదురు
మంళమువేం గన్న బయలు 1 మజవకువేవూ !
గురు మం[తము పరమును దరిజాఫపును*
ఆ. మంత మెల్ల మజుచి | మధురాధరము. గోర
నేవిధమున భక్తుం | డెజుగు నిన్ను ?

ఉవిదం జూచి పరమ | యోగంబు మజచునరా ! ॥వి॥
అతివల అధరుసు థా పేతుడు అధికు సెరుగ డు.

ఆ. మంత్ర మొకటిచెప్పి | మణి బేవతార్చనం.
చేసి కరుణ తమకు ! జెందిన దని

వేదపఠనం చేసి | వెళ్లు లై. చెకుదును |॥వి॥
మౌనశిక క క్షి లేని మంత్రములు మాసీపోవ్రటశే !

ఆ, మంత యోగుల కెల్ల |! మనసు దూరము నుండు
"రాజయాగుల కెల్ల | రమ్య మగును

తారక యోగుల | తలపచే యుండురా ! 1వి॥
తారక యోగులు తత్విముతో తీన్మయులగుదురు,

ఆ, మంత విద్య లల్ల 1 మాయల కొటుకిల
జాం ౬ అదు ఇల్ల వు
సృప్టియందు (బ్రహ్మ | సృష్టించే క
మత్తుడా న వాడు | మది నిల్పలేయయా | వి॥
మదోన్నత్తులకు చి త్రము పరమునందుపహాతుకొనదు,.

3608

8608

805

8606

8607

8608

వేమన పద్యములు

ఆ, మంద బుద్దియు వల్ల |! మనుజ సంఘము లందు
తేర్క_వాదము లాడి | చారి తవ్పి
మాటలాడుట కంశు | మానంబు బవుమేలు ॥వి॥
తర్క_ వాదము తన్ను (భ్రష్టుని జేయును,
క. మందుదినం బోటు మానును
మందు. దినల వేయం బొలతి | మహిలో వలచున్‌
మందు దిన గుదురు రోగము
మందుందినం గలదు పుష్టి |! మహిలో వేనూ!
మందులలో అనేకరకములు గలవు.
క. మందు దినువజకు పథ్యము
పఫొందుగ. జేయంగ వలయు | పుడమి తలమునన్‌
మందుందిని పథ గ్రముడిగిన
నెందున నావ్యాధి కుదర ! దిలపై వేమా!
పథ్యము లేని మందు పనిచేయదని శై డ్యానుభవముతో చెప్పెను.
ఆ. మందుంబెట్టి మగని | మజపించి విటుంజేరు
సుందరాంగి పొడు | సుదతిసుమ్ము
పంది బురద మెచ్చు. ! బన్నీ రుమెచ్చునా ! [వి॥
మాడవ పొదము “* ఓగునోగు ఏ)” పద్యములోనిది. అల్పజ్డాని
అక్క-డ దానిని యిక్క_డతికించాడు.
ఆ, మకరంబు అడవిలో |! మేయుచుండగ రెండు
కాళ్ళు లేనియు | కాప ముసలివాడు
రెట్ట తుపాకితో | కొట్టి కాల్చేసెరా ॥వి!
యిది కూటవే దాంతము,
ఆ. మక్క_ీగనేల ? | మజితిరుగగోనేల ?
వక్రమైన కర్త |! యెందులేండు !
అన్నింట బరిపూర్లుం | డల్లా మహోతు శ్రండు 1వి॥
మవామ్మదీయ (పవక మక్మా-ను పుణ్య క్నేత్రముగా మార్చాడు;
“అల్లా? అంశే వారి చేవుండు,

80

633

8609

8610

8611

8612

3618

8614

684 వేమనపద్యములు

ఆ. మగండు తప్పులేక | మనసిచ్చి యున్నను
సహాజగుణము విడదు ! జారకాంత
విండిందిన్న కుక్కు ! వీతి కాసింపదా? వి!

దు ర్నార్లులు దుర్గుణములు విడువలేరు,

ఆ. మగండు మదనుండె న |! మంచి కాపురమైన
సవాజమేల మాను ? ! జారకాంత
పాలు (డావు కుక్క |! బణివిడి పోవడా! ॥వి॥
జార కాంత సహజ స్వభావాన్ని స్వానుభవముగా చెప్పెను.

ఆ. మగని కాలమందు । మగువ కష్టించిన
నుతుల కాలమందు |! సుఖము బొందు
కలిమి లేమిలెండు. ! గల వెంతవారికి
బలిమి పుతబలిమె |! బలిమి వేమ!
సత్తువ గల నాడు (శ్రమపడి లల లొక తళుకొా వన్న ర

ఆ. మగని బలిమి కలిమి | మగువకును బలము
బలములేని మగండు 1! పనికిరాడు
పనికిరాని మగని | పాటించి చూడరు వి!
గడనలేని మగడు నడపీనుగని నాతులంటారు.

"లే. మగని మాటకు మించని ! మగువం జూడ
జగములోపల నెన్నంగం |! జాల నెవరు?
ముగితి యరచేతిపై యుండు | ముదిత కెప్పుడు
భర్హృ విశ్వాస మొక్క-టి | పరగవేవు !

భర్తృ విశ్వాసమును పొందు పడతికి అరచేతిలో ఇ కుంఠము.

ఆ. మగని మాందభ క్తి | మానకుంకిన కాంత
మూడు లోకములను | ము కిల గనును
మగువ లందటికిని | మగత చేవతలయా ॥వి।

పతి(వతల అత్నాన్ని (పక టించాడు.

కం మగవాండై. యాడుదిమొ
వగందెగి పోరానివాని | వరుసల వాడ

8615

8616

8617

8618

8619

8620

వేమనపద్యములు 685

యుగయుగముల నటియించును

సుగుణి నిటువంటి వస్తు | చూడర వేమా ! 5621
(బా మానకు లింగ భేదము లేదు. దాన్ని తెలుసుకొన్న వాడే

తత్వజ్ఞా (డు.
ఆ. మఘను౭డైన నేమి? | మర్యాద యెజులని
వారలేలం ? దెలిసి | గార వింత్రు
ఉరిమి మొరుగు కుక్క | యోగినేమెజుంగురా ? ॥వి॥| 86239
ఆల్పబుద్ధుల- అధికులను గమనించ లేరు,
ఆ. మట్టి కుండంజేసి | మహిమిోాందం (బతికెడి
(భొప్ట కుమ్మురియును | (బ్రహ్మ మనల
నెట్టుగా నిలుచునె | నీతియే ధరణిలో 1వి॥ 862
కుండలను జేసే కుమ్మరి, మానవుల జేసే బ్రహ్మ యిద్ద రూసమాను లే !
ఆ. ముట్టు వెట్టి కోర్కా |! మదినిల్సి చూచిన
గుట్టు మిగుల దాని | గుణము దొరకు
నట్టునిట్టు చెదర | నమరదు దత్యంబు Id 624
నిలుకడ లేని వానికి నిళ్చల తత్వములేదు.
ఆ. మఠనులోన నున్న | మతములన్నియు గోసి
దిటవుచేసి మనసు | తేట పజచి
ఘనము నిల్పువాండు | ఘన తత్యయోగిరా ! Ey 8625
గొప్పతనము నిల్పినవాడే కోవిదుడు.
ఆ. మఠములోని యోగి |! మాయలన్నియుం గోసి
ఫఘటములోన నున్న |! ఘనుని చెలిసి
మాటమాటకు గురు | మరువక తెలుపురా! 1వి॥ 8626
సద్దురువు సదానందుని జూపును,
ఆ. మఠములోని వాని | మహిమ లన్నియుంబెలిసె
కుటిల మతిని బట్టి | కూల వేసి

ఘటము నిల్పువాండు |! భునతర యోగిరా! ॥వి॥ 86వ
సమాధిని సాధించిన యోగి శిష్యులకు దారిజాఫును,

656 వేమనపద్యములు

(| ముడియువా. డెవంను? ! వముడియిని దెవ్వండు ?
పాటుంజేసి మూడ | బట్టణె లు
సొరది జలఘటమున ! సూర్యుని చందంబు !|వి॥ 8625
నీటి కుండలో నూర్వ్యుని నీశవలె నీలో నున్న నిశ్చలుని జాడుము.
ఆ. మణియు పూరచక్ర | మహిమంబు గనుంగొని
వ్యాస వాయువునను | వనరుచున్న
మనసు చెడకయున్న | మర్శంబు తేలియదు ॥వి॥ 8629
మణి, వూరక చృకమహత్తును జెలిసిననా డే మహ్మ్ళాతుండు
ఆ. మతఫు వేవధార్లు |! మహీలోనం బదివేలు
మూఢజనులు. గలుప ! మూగు చుంద్రు
కొంగలు గుమికూడి ! కొజకనా బోచెలు |వి॥ 8680
దొంగ గురువులందరూ కొంగవంటి వారని మన కోవిదుని వాక్కు
ఆ. మతము దారిమజుచు |! మధురాధరము. జూచి
మగువ రూపుజూచి |! మనసు మజిచు
ఉరము. జూచిసర్వ |! యాగంబు మజచురా ! [వి॥ 8681

ప్రీ సర్వావయవములు పురుషులకు మతి _భాంతులను గల్లించినవే |

ఆ. మతేము భేదముగల | మాయ సంసారియె
దారి చెలియలేడు ! తమక మంది
దారి బెలియంనతండు | ధన్యుండు గాడయా ! |వి॥ 8632
దారిజెంలిసీన వాడే( ధన్యుండు.
ఆ. మతము మమతం జిక్కి | మతే చేవామున్న ది
పంచభూతములును | (పజల బొం దె
బొందికి. బరమైన | భూ తేశుం జెజుంగురా ! ॥వి॥ లీ6లికి
భువనక రకే బొందుల యొక్క_ తత్వము పొందికంగా చెలియును,
ఆ. మతము లెన్ని యెన |! సతముగా నుండదు
సతముగానె యుండు |! జగతి యొకటి

అన్ని మతములు విడ ! నరయ నొక్కండులేండు ॥వి॥ 8684
మతమంటే కట్టు బాటుగా భావించి మనకవి చెప్పి యుంటాడు,

వేమనపద్య ములు

ఆ మత్త చిత్తులు కల | మర్శంబు. దెలియక
చి త్రచలన మంది ! చెడిరి భువిని
జిదా మచటలేక | చిక్కునా పరమాత్శ Ey

అక్ష్యములేని చిత్సం లాభము చేకూర్చుకోదు.

ఆ. మత్సేరంబు మదము | మమకార మనియెడి
వ్యసనములను దగిలి | మసలంబోక
పరుల కుపకరించి ! పరము నమ్మిక నుండి
యొనరుచుండు రాజ |! యోగి వేము.

యోగ ములలో రాజయోగము పూజనీయ మగును, యీపద్యములో
రాజయోగ లా నిరూపించాడు.

ఆ. మత్త ఫువాగం దగిలి |! మూతి వాసె పోయె
బాణాన్ని తాందాకి | (పాణి పోయె
(పాణవాయువుతోడ | (ఇొణవాయువు గలిసె ॥వి॥

ఇది నీసపడ్య పోకడలో నున్నది.

ఆ. మతిని గానలేరు ! మతటీ (బహ్నామూర్తిని
మదిని గన్న వారు | మహిని లేరు
వెదకి తనువులోన | వేడ్క_తో నెజీగిన
యతంజె యోగి వర్వు. | డంద్రు వేమ.

మనస్సుంచి భునమును జలినీ కొన్న వాడే యోగి

"లే. మతిహిశంబున నిర్గుణ | మర్శ మెజేంగి
సతత మభ్యాస యుక్షిలో | సంచరించి
యతులి తానంద సంపూర్ణ | మమర నుండు
పరళివుండని భావింతు |! రెజిం వేమ

అనవరత మఖ్య్యాసము చేయు ౮౩రికి ఆనంద మబ్బుతుంది.

ఆ. మత్తు చిత్తులు కల! మర్శంబు( "దెలియక
చి శ్తచలన మంది | చెడిరి భువిని

బతి లేని వాడు | పర మాత్ళు నెబుంగునా! ॥వ॥

““ఆతాానాతు నవివేశేన పునస్సంసార నివృతిః
తద్వినా జన కోట్యాపీ బంధ చ్చేదో నసిద్యతి””
ఆత్మా నాక్ళ వివేకమున్న అంతా తెగుతుంది,

637

8686

3687

ప68ి8

వే68త9

8640

688 వేమనపద్యములు

ఆ. మదముబేత లోక ! మాయలు చెలియండు
మదమువేతేం దన్ను | మజచునెపుడు
బుద్ధిలేని పనుల 1! పోలిక జెడుదురు ॥వి॥ 9౧41
మదము తన్ను ' మట్టి పాలు చేయును.

ఆ. మదము వలనలోలుగు | మాటలయణబతె పలి
(ముచ్చు సుద్దుల నౌగి | మోసపుచ్చి
కాను రాంబెనలగెడు | కష్షుండు గురుడానె ? | 5642
గురు దక్షీణలను గొనే కుమతులు గురువర్యు లగుడురా |

ఆ. మదము విజిగలోకొణజకు ! మందు వేతొకటుంది
మనను నంపి తె లోన |! మేసి వచ్చు

మేసి వచ్చిన వెనుక | మెడబట్టి యిచ్చెను !వి॥ 86485
యతితష్టూ ; సుజ్ఞానము మేక , అజ్ఞానము వనమూలిక.

ఆ, మధ్య మాంస రుచిని |! మాదిగ దె వాల
యెంగిలిం దినలగానె |! నింగిగలడె !
భక్తి వారునిం గొల్చి భవ్యులు గండయా ! ॥వి॥ 5644

ఆ, మధ్య మాంసరుచిని |! మాడిగదై వాల
యెంగిలిదిను వారి | 'దెట్ట కులము ?
భక్తిని వారుగొల్సి । భవ్యులుగండ యా ! | వి॥ 3644 A
మధ్య మాంసాలను దినే నీచడైవయులు నిన్ను రక్నీంచలేవు. పరమే
శకుని సేవించి పవితృడవు కమ్ము.
ఆ. మదిగలిగిన పూజ | మదనారి మెచ్చును
మనసు నిల్సినంత | మహితుం డగును
మనసు లేనిపూజ | మట్టి సమానము వి! 8645

మద నారి -__ ఈశ్వరుండు ; మనో సుద్ధితో జేనీన పూజలకు మే
శుడు మక్కు_వ పడతాడు,

ఆ. మదిని గాన లేరు |! మతి (బహ్నమూచ ర్తి ని
మదిని న్న వారు ! మహిని తేరు

వేమనపద్యములు

వెదకి తనువులోన | వేడ్క_లతో నెరిగిన
యత డె యోగివరుండు | యం(డు వేమ.

శరీరములో సదా(బహ్మమును నిదానముగా జూచినవాడు నిర్మ
ఈండు.

ఆ. మదిని గానవచ్చు ! మతే (బ్రహ్మ మూ రిని
మదిని గన్న యపుడె |! మహీతు డగును
వెదకి తనువులోన |! వేడ్క_తో నరసిన
యతండె యోగి వరుండ్‌ | టం(డు వేమ.

తనువులో వెదకి తత్వాన్ని తెలినీనవాడే యో

ఆ. మదిని నొక్క చోట ! మానక నిల్పియు'
బోధలుడిగియున్న | వాందుంగల్తు
నిశ్చృలంబు గాను | నెజీనిల్చ్బుట సమాధి ॥వి॥

చలనము లేకుండా యుండుటయే సమాధి యోగము,

ఆ. మదినెటి(గిన వాని |! మహిమ గాన మెందును
మదినెజుంగు నరుంజె |! మహి మనుజుడు

వెదకి తనువులోన | వేడ్క_తో నినుజూచు వి!
కుదురుగా మదిలో నున్న గోప్యము

ఆ. మధురసంబు. గోలి |! మకీ కంబులు చేరి
చొచ్చి వెడల లేక | చొక్కి నట్లు
మునిల్‌ విడువ లేడు |! మోహంబు రాశిలో ॥వి॥
మధురము = తేనె; మక్నీకము == ఈగ రుచుల కానించి లోల
తమలో చిక్కు_తౌరు.
ఆ. మధుర సారమొప్పు | మహిత ఫలంబుల
కంకు రుచ్యమగును | గలికి పలుకు.
అట్టి చెదుటనున్న | నన్ని యోగము లూడు [వి

పలురనములక న్న పడతి పలుకులుమిన

6839

5646

S647

3646

8649

కీ650

లీ651

వేమన షద్య ములు

ఎననవృ_త్తీ బూని | మాన సమాధిలో
దనదు జ్లప్హీ మజ? ! తాల్నితోడః
చెంపుజెందువాడు | [పియ భక్తుండగుయోగి 1వి॥ లీ652

అవిరళ మైన భ క్రి భావనతో నున్నవాడు అసలైన యోగి

ఆం మననవృ త్తి లోన | మహిమ నెబుంగుచు
మనసు నంబెపూజ | మహీతముగను
వమూనకుండు వాం౭డే | మర్శజ్ఞాడగు యోగి 1వ॥ ల్రీ65కి

“ నిమిషం నిమి పార్గవా (పాణినా విష్ణు చింతనం
(కతుకోటి సహ సాణాం ఛ్యాన మేకం వికిష వలే”
తృటి కాలమైనా విష్ణువు నారాధించిన జిష్టుడ ( పాండవగీత)

ఆ. మనము. జూచి గెల్చి ! మనములో సుఖయింప
గడకు మోత్షపదము. | గను నచటనె
చెట్టు-బెట్ట ఫలము | చేకూజ దేచాన (వి! 5654
6 (పయత్నేన సాద్య తే సర్వము ?* (పయత్యము చేత అన్నియూ

గును

ఉ. మనమున జేసిన ! మైనపు జిడ్డీ
(వణతీమునై దగు | రావుల దొడ్డ
యనువుగం జేసెను |! నంద నొడ్డి
ఏతతము గాలోను ! వేమన రెడ్డి, తీ0ర్‌5్‌

వాదాభిలాషులకు వరా యాగ మిది.

తే. మనముమెచ్చిన బావి | మంచినీళ్ళను ముంచి
మనము తాగి తెగదా ! మమత బుట్టు
తేరకాళ్ళకు నెల్ల 1! తమకంబుం బుట్టునా ! ఇ! తీరర6
* అనుభూతిం వి నామాఢో వృథా (బాహ్మణి మాదే
(పతిబించిత శాఖాగ ఫలాస్వాదనమోదవత్‌ ౨?)
ఛాయను తినినట్టుగ శా స్ర్రజ్ఞానము వచ్చుననుట (శృతి)

వేమనపద్యములు

ఆ. మనములోనం బుట్టు ! మది కోర్కులన్ని యు
గోర్కులందు ముక్తి ! కుదురు పడదు
మనము (బహ్మమనుచు ! మది నెబుంగ(గలేరు [వి
మనస్సు అన్నిటికి మాలము,

5. మనసన్న బాలపాయము
మనసే యావరణమందు ! మలయుచుందిరుగ
న్గనసునకు మనసె సాశ్షియ
మనసునకును ముదములేదు | మహిలో వేమా
మానసౌనందము చెందినవాడే మంచి మోగి.

ఆ. మనస రక్షుణముతో | మక్కా, మధీనా (శా
కంచి తిరుపతి, మధుర | కాళిపురము
చపున్న సలములు | చెపెచు, ని,దలు (వి!
సర్వ be ees sa

ఆ. మనసు కోర్కైలంటి | మణి చిక్కు పడియుండు
కోర్కె లడయ యు క్తి | గుక్తాటింగి
గుజుతు నంటిచూడ | గుణమగు దత్వంబు ॥వి॥
గుటీగా మనస్సును గు నెరిగి. జూడమన్నాడు యోగి,

ఆ. మననుగలుగు వాండు | మహనీయ తేజుండు
అజునశై న వాని | నరయ( గాదు
బె లుంగానం బడునె? | పాపాూణములC గన్న ॥వి॥

బండల లో (బహ్నమున్నదన్న వాండు పాషండులే !

ఆ, మనసు గుప్తపజిచి | మరిగిన శివయోగి
తజుచు పలుకకున్న ! ధర మండు
తీటచు మాటచేతం | దత్వ్యంబు చెడిపోవు 'వి॥

వదరుబోతుకు (టహ్మాపదములు దొరుః వు.

ఆ. మనసుగుట్ణము( జేసి | మాయను యెక్కించి
మోసపుచ్చును (బహ్మ | మూర్థ జనుల
(బహ్మూనడతేలు. దెలియ | (బహ్మజ్ఞానికిందెలుసు IDI

(బహ్మనడతేలు తెలియాలంజే ట్రన్మాజ్ఞాని గావాలి.
81

641

త్రీ657

శీ65రి

తెర59

8660

8661

8662

8668

642 వేమనపద్యములు

ఆ. మనసుగెలీచి పూని | మన్న సుజ్ఞానులు
కడక మోఠుపథము | గనుచు నుండు
చెట్టుంబెట్ట ఫలము | చేకూర కుండునా ! ॥వి॥

చేసినపని ఫలము న్పించుటకే |

ఆ. మనను చారపీడి ! మనసుందా మగుడించి
మనసులోన గలుగు | మర్శ మెజింగి
మనను. దానునిల్ప |! మరియుందా (ఎహ్మంబు ॥వ్‌!
ఏ కా చిత్తులగువా శే లో కాతీతులలో లెక్కా

ఆ. మనసుంటెలిసి యొకని |! మాటకు. (బతిచెపు
సంతేసించు నతండు | చాలమెచ్చు
మనసుంబెలియ కాడ | గనియుచు ననునేదొ 1వి॥

మంచిజెచ్చినా ! చెడ్డ తెచ్చినా మాయేశా !

ఆ. మనసున గృపలేని |! మాలల కొడుకుల
వద? జేరినటి |! వారలెల
© లు న్‌్‌
పనస కొడుకుశౌంచు |! పడుచుల చందమా 1వి॥
మనసులోని కృపలేనివాడే మాల, వాని దాఫుజేరినవాడు ను
వరాల,

ఆ. మనసు నంటి గెలిచి ! మనసున సుఖియింప
గడకు మోత్షపధముం. ! గనక పోండు
చెట్టు బెట్ట ఫలము | చేకూర కుండునా ? ॥వి॥
సాధకునకు సత్సలము సత్వరము గా లభించును.

ఆ. మనసున దయలేని ! మాలకొడుకు నొద్ద
జేరియున్న (ప్రజకు | జేటు నిజము
పెద్దతేనము "లెంచ. ! బెంశెల చందమా ॥వి॥

కఠిన చిత్తులదగ్గరకు చేరనవారు భునము బొందుదురా !

ఆ, మనసునందు ముక్తి | మతి యెబుంగ(గవేక
మననుచేత. దగిలి | మాయమెరి
మనసు తాను యయిన | కుర జ్ఞ కో యోగి ॥వి॥

మనసులోనున్న ము క్తిమర్శము డెలిసినవాడే మవోత్ముండగు యోగి

వీం65

5666

8667

9౧68

8669

8670

వేమనపద్యములు

ఆ మనసునందు ముక్తి 1 ములయుచు నుండంగ
మనసు నెణులగో లేని | మనుజులెల్ట

మనసు నంటలేక | మాయమె పోదురు ॥వి॥
మన సుతిత్వము తెలియనివారు మానవులేగారు.

క, మనసున నెబుకను మజుపును
గనివిని మూడంగలేరు ! కదిసిన క్రిదభం
జెనంగొాని పళక్లైదమన్నను
మన చోటనుమాయ మాయె | మహిలో వేమా!
మానసిక జ్ఞాన మే మహానందము,

క, మనసున బుద్ధియు వోచును
మనసు నహాంకారమాను | మనసున చి త్తం
'జెనయల నాలుగు విధముల

గని మని తేన తనువు తెలియ | గానరు వేమా!
మనోబుద్ధి వా క్రూ-య కర్మలు మానవుని వున్నతి 'బెంచును.

ఆ, మనసు నిర్శలుండై తె |! మంచి నితులువెలిసి
భయము లెల్లనుదిర్చి ! భద మగును
తావు జెర్చినవాండె | కారక (బహ ంబు 1వి॥
నిర్మల మైన మనస్సు గల్లిన నీత్రికోవిదు జే !

ఆ. మనసు నిల్కడంజేసి | మగువనుసాధింప
మాయం జేతికిం జిక్కు | మర్చి యించ
సెక్కుమాటల వల్ల | జిక్కునా యా మాయ ! ॥వి॥

మాయను మటుమాయము చేయుటకు మనస్సును చిక్క_బటుము,

ఆ, మనసు నిల్పలెని | మాయ విర కులు
మనసు పడుదురొక్క | మగువమిోంద

దంత వ్యర్ధ జన్మ | మో (బతుశేంటికి ? 1వి॥
మాయ విర కులకు మనసు కుదుటపడదు.

643

8671

5072

8673

8674

8675

8676

644 వేమనపద్యములు

ఆ. మనసు నిల్పి నటి | మర్శజ్ఞు లగువాశె
లు a
గరిమ మోతు పథము | గన్న వారు
చెట్టు -బెట్ట ఫలము ! చేకొనరా తాము 1వి॥ 8677

(ప్రయత్నము చేక ఫలము పొందవచ్చు ననే సందర్భములో * చెట్టు
'బెటు * ఆను వాక్యమే వాడుతున్నాడు వేమన,
న్‌

ఆ. బుద్ధినిల్సిన ! వెనుక మోక్ష చింతనయీల ?
మనసు. చెలిసిన వెనుక |! బంధమేల
గతియులేని వాళ్ల | బతిమాలనేలరా ? ॥వి॥ 8678
ఆతీగత్రీ లేనివాళ్ళను (బతిమాలడము మతిలేనితనమని అన్నాడు.

సీ. మనసు నిల్పినతంకు | మణి సర్వ సమమందు
ననుభవంబును గోరి | యచలుం డగును
నిగమాంత వేద్యమై | నిత్వ(ప్రకాశమా
పరమ పూర్ణ ముయగోరు | పట్టు విడండు
అరయంగ రానిది! యల పర(బహ్మంబు
తానని తెలిసియుం | దలపు విడండు
నిరత మాత 3 నుతించి | నిరుణంబును జెంది
నిశ్చల (బవ్మామౌ | నియతి విడండు

సగుణ మెప్పుడు తాం గాక | సత్యమ నెడు
నిర్గుణ (బవ్నామే యని | నిశ్చయించి
తాను దనలోనం బూర్హుండైె |! తలల కుండు
నవతేరించిన శివుండందు |! రతని చేమ! 8679
“శా వేదాంతాధిక విద్య నేర్చి బుధసంటప్రీతెక చేతస్కు (డై
భేదా౭_ భేదము నెంచి సర్వమత (పావీణ్యంబు దళ్ళొ త్తగా
మాూదానంద కళా రహస్య-చణు డై పూర్మ్మంబు సాధించి మా
(మ్రీమండై తగు వేమనార్యుండు ధరన్‌ సృష్టిం చె మాధుర్యమున్‌..?)

కేం. మనసును, ననలము రెంటను
ఘనమును గొంచెంబు. దెలియ | గావలె సుమో క్‌

వేమన ప పద్యములు

కనుమూసి తెరచు నంతనేె
ఘనమై విహరించు మనసు | గానరు వేమా !
అనలము = అగ్ని ; వివవత తెలినీనవారికె క్షణములో విజ్ఞానము
గోచరిస్తుంది.
క మనసును బుదియు మజియును
ఘునమగు నహమును గనంగం | గడు వడిగానే
తనరెడు నంతఃకరణం
బనంగా ముఖ్యంబు దీని |! నరయుము వేమా!
అంతఃకనవణముల ఆకళింపు చేసుకొనినవా జే అమరజీవి.
ఆ. మనను పాజవిడిచి | మనసు. దా మగుడించి
మనసులోన. గలుగు |! మనను నాని
మనను తానె నిల్ప ! మటియు దా (బహ్మంబు ॥వి॥

రో
మనసులోన మనసు నిల్చిన వా డే మాననీయుండు

ఆ. మనసుం బూని గెలిచి |! మనసులో సుఖయించి
కడకు మోశవుపధము. ! గనును వాండు
చెట్టుంబెట్టిఫలము | చేకొన కుండునా ! ॥వి॥

మనో సాధనమే మహానీ యత నిచ్చును.

ఆ. మనసు మాయనంటి | మజిరూపులై తోచు
తరముగాదు నిలుపం ! దలంపు లపుడు
సరం గాను నిలిపి | చిన్నయ ముందరా! ॥వి॥

చిన్నేయ (బ్రహ్మమును చింతిం చుటయే శివయోగికి లక్షణము.

ఆ. మనను ము కియనుచు | నుది నెజటుంగలలేరు
మననుచేత. దగిలి |! మాయమైెరి
మనసు తానయెన | మర శ్రక్షాండగు యోగి ॥వి॥

మనోతత్వము 'జెలిసీనవా జే మై (డు,

ఆ. మనసులేని తావు | మరిగిన శూన్యము
శూన్యమనం రాదు ! సూటిగాను
బయలు లోన రవము | (ప్రకటన గాలేదు ॥వి॥

బట్ట బయలను దట్లమైన వెన్నెలను గాంచిన వాడు దిట్ట.

645

8680

§681

8689

8688

8684

3685

8686

646 వేమన పద్యములు

ఆ. మనసులో గుట్టు గనినట్టి | మాన్యు. డరయ
తనివి తీరంగం బరిపూర్ణ | తత్వమంది

తన్నెరుంగక తనలోనె | తలపు నిలుపు !వి॥
తనివి తీరని తత్వవేత్త తనలో అనంద మనుభవిస్తాడు.

ఆ. మనసులోన చెలిసి | మనసులోనే కలిసి
మనసులోని వాని ! మరల దిగిచి
మనసు నిల్పువాండు | మర్శజ్ఞాడగు యోగి వి!
మనసుళోసివాని మర్మము 'జెలిసినవా డేసిసలై న యో
ఆ. మనసులోన నున్న |! మతము లొక్కటియెన
మనసులోన నున్న | మహిమ నెజుంగు
మహిమ నెజుంగు | నతండు మరణంబునెంచునా ! ॥వి॥
మతము == ఊర్షేళ్యము; సదు ద్లేళ్యము. గలవానికి వావేది
ఆ. మనసులో నున్న | మమతలన్ని యు. గోసి
దృఢముచేసి మనను. ! చేట పటుచి
ఘటము నిల్పువాండు ! ఘనతర యోగిరా ! ॥వి॥
ఊద్దేళశములను ఊద్దీపింప జేసి యొప్పారినవా జే యోగి.

ఆ. మనసులోన నున్న | మర ముంతే యెటీంగి
సిరముంజేసి యాత శ! తేట పిచి
ఘటము నిల్పవలయు ! ఘనమైన నేఃటికి ॥వి॥
.. దివ్యకళలను లేటపరచుటశ్తే చేవాపోషణ,
ఆ. మనసులోన బుట్టు ! మరికోర్కె- లన్నియు.
గోర్కెలందు ముక్తి ! కుదురు పడదు
మనసు (బహ్మమనుచు |1మది నెజుంగగలేరు 1వి॥
కోశర్కె_లతోడ మనసును కుదించక _్రవ్మాముజై పు పారించ
మన్నాడు,
ఆ. మనసులోన శివుని | మూనక నిలిపిన
యోగి యగునతండ | యుర్వి లోన

శివుని. దలంపలేని | చి త్తంబబేలనో ! ॥పి॥|
శివచింతన లేని చిత్తము చిత్త మే గాదు.

8687

3688

8689

8690

5691

8692

8698

వేమనపద్యములు

ఆ. మనసులోని ముక్తి | నుతీయొక్క-చోటను
వెదక బోవువాండు | వెట్టివా(డు
గొజ్హా జంకంబెట్టి | గొల్ల వెదకురీతి 1వి॥

647

8694

క వేమన కవితారీతులు కోమల మయివెలయుచుండు భూవలయమందు న్‌

సోముడు, భానుడు తారలు భూమిని విలసిల్లు వరకుపొలుపొందు గడా!”

ఆ. మనసులోని వాని ! మనసులోనే కలిసి
మనసులోని వాని ! మగ్న మంది
మనను. బెలియువాండు | మర్శృజ్ఞు/డై యుండు 19
మనసులో మగ్న మైన మహత్త త్వాన్ని మరవ వద్ద న్నాడు.

ఆ. మనసులోని వాని 1 మూనుగా. చెలిపిన
నుర జనులు వాని ! యోగి యండు
నీవు నిన్నెజుంగ | నీవెపో శివుడవు 1వి॥

తనను తానెరిగన వాంజే తత్వజ్ఞాండు,

ఆ. మనసులోనే ప్రు క్ట [| మాయ సంసారంబు
మనసు విటి ౫చగేని ! మాయ తొలంగు
మనసు నిల్పెలేని | మహిం దానె (బహ శ్రంబు 1వి!

మము కారమును మాయింపంజేనసీన మాకుమారు౭కు గాడా |

ఆ. మనసు, వాక్కు, కర్ణ | మటియేమి తేక యే
రాక పోకలేని |! రాజవిధి
పరగ హోని కలదె? | పరతత్వ యోగికి ॥వ॥

పరతిత్వ యోగికి వా క్కాా-యి కరాలు పరములు -గావా

ఆ. మనసు వాక్కు, కర్ణ ! మార్షంబు లంటక
రాకపోక లణచి |! రాజవీధి
మణిగి యున్న వాడు | మటితత్వ వేదిరా ! ॥వి॥

(తిక రణములు దివ్యము గా నేర్చగ లిగినవా డే ఒ ప్పెవయోగి

8695

8696

§697

$698

8699

1 648 వేమనపద్యములు

ఆ. మనసు శివుని మోద |! మణి తాళి తాళియాం
గుక్క, పంది శివుని. | గొలువ జేయ
కుక్క_వంటి పాప ! గుణమబ్బు( బెలియరో ! 1వి॥ 8700
నీచులు నిలకడగా నుండక నిశ్చయాన్ని చెలియ లేరు.

ఆ. మననుసూచి గెలిచి | మనసులో సుఖయించి

కడకు మోతు పదము |! గనును వాడు

చెట్టు బెట్ట ఫలము |! చేకూరకండునా ! ॥వి॥ 8701

కనన కో ఉఊంచగల్లినవాడు మహీతేఫలము బొంకును.

వ. మనసునకు విజ్ఞానమును విజ్ఞానమునకు ప్రకృైతీయును కారణ
ములై ఆపకృతియందు. పరబహ ము లీనమై తాండవవమాడు
చుండును వి! 5702

విజ్ఞానము పరబ్రహ్మమును జౌదుకటకు సాధనము.
క. మనసే మాయామృ?గ మా

మనసేమిటి పై కశాని | మతీ పోనీకా

మనసున మనసును జంపిన

మనసంటదే ము క్కిగలదు మహిలో వేమ 8708

మనో ధైర్యము వలన మాయను మడిగించి ము క్లినిసాధించుట
యు క్రమన్నాడు వేమన.
క. మనసే యెల[పాయము డౌ

మనసనే మణి జీవనంబు | మనుజుల శెల్లన్‌

మనసునకు మనసె సాశ్నీయు

మనసునకును ముదిమిబేదు |! మహిలో వేమా ! 8704;

మవోనీయుడగు వేమన మనస్సు మొక్క. మహిమను -మవా త్రం
ముగా వర్షిం చెను.

క. మనసే లోకాలోకము

మనచే చూపించి మెచ్చు |! మాయలసుమో శ!

మనసగు ముక్తికి భు క్కికి

మనసును విడనాడమేలు | మరుగును వేమా 8705

మానవుని ౦పంజేయునది మనసే.

వేమన పద్యములు

శ, మనియుం డెడు జగ మెల్లను
జనిపోయిన వారిపుణ్య సత్క_ధలెలమి
న్వినవ లె, గనవల్కె మనవలె
ననిమిషులకు నైన చెలియ | దంత్యము వేమా !

పూార్యుల చరితలు పుణికి పుచ్చుకొని చదువుట పుణ్య పదము

ఆ. మనుజులందతి నిల | మంగలిచే గిన్నె
వొత్తుంగుడివి కులము |! బోడించేయం.
దలను చేయిపెట్టి | తేగనమ్మ, జెప్పండా |! a]
సనుస్తజనములు నమానముగా ఉండాలని భారానికి యో యుప
మానము చెప్పెను.
ఆ. మనుజులెంతేటి వారు ! మాయను కనిపెట్ట
మాయకు నడ్డంబు ! మనుజు లెంత +

వెట్టి నక్కను కుక్క ! వెరవించి నట్లురా ! ॥వి॥
మనస్సును మాయ యీవిధ మైన కీడునుం గల్లించ లేము.

ఆ, మనుట లెల్ల కళల్త | మనసెల్ల దొంగ యిం
కేటి _పాణమింక | నేటి (బదుకు
మాట సత్యమైన | మణి శ తాయుమ్యంబు వి!

66 సత్య మే ఐ జయతే" సశ్వ్యె మే జయము,

ఆ. మన్ను కుప్పుంజేసి | మంటిలో గోరాడి
మంటి నంటకుండ | మరిగి తిరిగి
మన్ను మింటలలియ |! మణీ యెందుటోళునో ! ॥వి॥
దేహాన్ని మంటి స్వరూపముతో జూ స్టే ఆద్యంతమలదే.

ఆ. మన్ను దినువుటన్న |! మండిరే జనులార
మంటిలోని మేలు |! మజువనేల ?
నీళ్ళలోని మేలు ! నిఖలమై యుండురా! [వి॥
ఈ భావము అందీపొందక ఆందరాని పండువశె నున్నది.

82

64

8706

5707

§708

3709

3710

8711

650 వేమనపద్య ములు

ఆ. మన్ను, నీరు నగ్ని | మనసందుంటదెలిసి తె
వాయువుల్‌ క్షణమందు |! వంచవచ్చు
ధన మడాంధులకెల్లం | తేట్టునా! య్మూక్రమము ? ॥వి॥
భూతత్వాల మూటిని నూటిగా మనసులో నాటిన వాయున్చను
వంచవచ్చును, అప్పుడా కాళ తీతృము తానే!
ఆ. మన్ను, నీరు, నగ్ని ! మతి గాలితోంగూడి
మిన్ను తోడ? గలిపి | మెలంగి చేరి
కన్ను గానకుండం |! గలిగిన ేహంబు వి!

పంచభూతములతో బరంగిన జీ యీటేహము.

ఆ. మన్ను పాయిలేని | మహిమోంద నొకకోట
కొమ్ము గలిగియుండు | కొనలు సాగి
దివ్వె లేని వెలుగు | దీవీంచి యుంకురా ! వి॥
కూట వేదాంతాన్ని వాటమగు బోటితో నూటిశా జె ప్పాడు
మహాయోగి.

ఆ. మన్ను పాజం బెట్ట | మనకేమి లాభము?
ధాన్య మట్టు చేయం ! దలగు. దూలు
ఘనుని లోప మెన్న ౧ | గనువికుమేలాను ॥వి॥

ఏకు మేకై నట్టుగా మానవుని లోపాలు పోయిన మరిలొాంగుతా డా |

ఆ, మన్ను మన్ను న? గలుసు | మత భేదములుమేల ?
నీళు సీరున. Xess | నిఘ్టయ్‌ల !
అగ్ని నగ్నినిం గలును | నానందపడనేల !? వి॥

పంశచిభూతిముల పంచీక రణ _పొజ్ఞా అశే వివరించాడు.

ఆ మన్ను మిన్ను నంటి | వహీమిోం-ద నొక కోట
కొమ్మ లమరియుండు. |! గొనలు సాగి
దివ్వెలేని వలుయ | దేజరిల్లుచు నుండ ॥వి।

వేదాంత వీధులలో విజ్ఞాన వేత్తలను పివారించమని చెప్పేడు

8712

713

5714

కీ715

8716

8717

వేమనపద్యములు

5. మవున్ను మెర్తి కడిగి! మతి రూపు గావించి
గసుంటనిండ. బూడ్చి | గుజుతు నిల్పి
యనుజులెల్హ్లం గూడి | మజీదేవ్రుండందురు ॥వి॥

మళ్టీక్తి బొమ్మను చేపట్టి పూజిం చేవారికి వట్టిద న్నాడు.

3. యున్నురాయి లేదు |! మహిమో(ద నొకకోట
కొమ్ముగలిగి యుండి | కొనలు సాగు
డాక్వలేని యిల్లు | దీవీంచియుండునా ! |వి॥

ఆతి తా నాగతే మార్గా న్నా లోచించి ఆ పరంజ్యోతిని తెలుసు
నొ యు.

అ. మమత లుడిగే కొజుకు | మహి ముదలను నేర్చి
ముక్కు, కండ్తు చెవులు | మూసినోరు
ఇక చి త్రముతోడ | యెవశేమి కన్నారు 1వి॥

పం-చ.ము[దల వలన భావము చేడుకేగాన ఫలముకూన్య ము

ఆ. ముయినము త్తి లిఖువు | మజీరూపు గావించి
ఆా|మము కరగించి | దానబోసి

యునుజు లెల్ల. గాడ్‌ | మన చేవు( డందురు 1వి॥
మనా నలుగట్టి సిగ హాములను నిర్మించుకొని ము క్టి బొందుదు మను
) మనవారు గారా! క్ష
1

ఆ, వుయిల కోకతోడ | మాసిన తలతోడ
నాడలి ముజికి తోడ | నుంజెనేని
అధిక కులజునై న | నట్టిట్టు పిలువరు ॥వి॥
శదిడ శుభత, శుభమగు బట్టలు లేనిదే యెవరాదరింజరు.

ఆ. వంరణ కాలమునను | మదినిల్సు సుజ్జాని -
ఊకరముంణోరి తాను | బట్టు విడక

అనుక గోర్కె-లకును | విలపించు నజ్ఞాని ॥వి॥
మరల కాలముంచై నా మమతలు విడువనివాడు సరమ మూరుడు.

651

క్రి718

9719

క్రి720

§721

5722

8723

భతాలలంతయంకరాతా.. అత్రగాయుంకాంా వా. హాం

652 వేమనపదనీములు

ఆ. మరణమన్న వెజచి ! మదిం గలగల నేల?
నిరుడు ముంద చేకు | నిన్న, మొన్న
తనువు విడిచినతండు |! తనకన్న దక్కుూవా? ]వి॥ 9724
స్‌ క మరణమునకు వెరవకుమూ
ధరబుట్టిన (వాణి తథ్య మె చచు న్‌
సిరమై నిల్బాను యశమది
నికపేదల కరుణం[బోచి చెరవందుకు యా ! 7)
కం. మరణము దాపగుచున్న ది
స్టీరబుద్దిని బరములోన్న 6 | జిక్కును మోక్షం
బరయుచు గుజిలో మించిన
బర మార్చ మె బట్ట బయలు | _పాకుము వేమా! క్రి725
See గలవాంకి పరమా ర్హము బట్టబయలు గా యుండును,
ఆ. మజతు నేమొ యనుచు | మదింనెపుకు దలచుచు

నెవరొనర్చు యేల ! దెంతదైన
మాబుమేలుం చేసి | మర్యాద నిల్సికో ! Ey 5/26
ఆపదలో ఆదుకొన్న వారిని అహరహము తో ఛ్యానించుము

ఆ. మజపు తెరకి చేత |! మానవ చేవాంబు
నెతృ్మవలసె. గాని | యిహమునందు
మజపు లేక యున్న |! మరణ మెక్కూడిదన్న ॥వి॥ క్రి727
మహత్తర సం దేశముల చేత మనీషులను మహ దాళ్చర్యము పొండించు
మహత్తు వేమనకే గలదు,
కం, మణుపులు సెప్పిన విధములు
మజువక మనసంజె యున్న ! మతముల వారా
అరుదయిన వన్తు వప్పుడ
యెజటుగంగా వలయు.డానె |! యిచ్చును వేమా! 5728
మంచి మకగుసువ్రల నా మనసార నమ్మి తే మార్గములు జూపింతుకు,
కం. మజవవలె. బావ సంగతి
మజవంగా వలెను దురము | మతి విశ్వములో

వేమనపద్యములు ధ్‌:

మటివవలెం బరుల శేరమి
మణటజవంగా వలదు మేలు |! మహిలో వేమా | 9729

బద్దె భూ పాలుని పళశ్చామును ఒద్దిక గా ఉంచి మకుటము మాతం
మౌ ర్చేడు యేమవానీయుండ్లో !

ఆ. మర్చ వముంతంగొనక | మన సై క్యమందక
పరమ గూడుమింత | బయలు పడదు
పడిన మా(త్రమెన్న |! బయలుపడిన యంతె ॥వి॥ 8730

ఆందీఫౌంచని చ దవ మగల ముందు ముకి *గ౫ జాందీపద్యము.

ఆ, మర్న మెజు౮గలేక | మతములు గల్పించి
యుర్వి దూఖులగుదు ! రొకరి కొకరు
గాదె యింటలసక్కొ- | కళవళ పడురీతి ॥వి॥ 9781

మతములు కల్పించి కలవరములతో కలహము లాడువారిని కుక్క
లతో "లెక్కి_౦వాడు.

ఆ. మర్న మెజుంగ లేని | మనుజు 'లెల్లరు నిట్లు
మాల డాసరులకు | మడుపులిచ్చి
మహిని గాచునట్టి | మనుకులంబెజులగరు 5782
మనుకులం చెలియాలం కే యినవంశజుల చర్శిత చదవాలి
(రఘువంశము)
న మంర్హ్యమున నర్పకులమని
మ ర్యులుతేము చెలియ లేక | మనమున దిరుగన్‌
మూూర్హ్యంత మెరుగు | తెలివి యో
గూ ర్ఫ్యు_త్తను పదము |! నిజము గోరిక వేమా ! 9738

ఆ. మరిగి తిరిగి నరుండు | మరలుకొన్న ను గాక
అందువల్ల నేమి | యాశం గలుగు!
నంత రాత ) నిలుప | నతంజెపో తానగు ॥వి॥ §734

అంరతార్నను నిల్చిన వా జే అసలైన యోగి.

654 వేమనపద్యములు

ఆ, మర్మవిదుండు గాని | మర్శంబుందెలియండు
కర శ్రబీవి మేలు |! కానలేడు
పీరుచౌరక్ష లోతు |! నీ మాన తెలియదు ॥వి!
పసిడితునకలవంటి పదములు తేనె సోనలూరు త్రీయని నుడి కారము
వేమన కవిశలో కానవచ్చును.
ఆ, మజియు దధిని ఘృుతము |! (మానులం దనలము
సౌమ్య సుమములందు | సౌరభంబు.

నిలలం చె లనుట | తెజరిలు( "జి చాత్మ Idi
ఇ. ౧౯ య్‌!
వివిధ విజ్ఞాన వేత్త వేమననుటకో యీాపద్య మే సాక్షీ

ఆ. మరుగుం౭జేరి గురుని | మర శ్రంబుందెలియక
యెజుక మించరాద | బేరికెన
నెబుకమజపు సందు | నెంచుకు తత(ంబు ॥వి॥
శిశూషంటజేసి గురుక రుణ పొందిన వారికే పరము గోచరీంచును.
ఆ. మరుగు పడ్డ వాండు | పరగ దాసావళి
యూడిగంపుం. బనుల | కొప్పీచుండు;
బిరుదు బంటుజ్ఞాని | పరమాత శ జొర బాబు |॥వి॥
అజ్ఞాని అందరికీ దాసత్వముజేస్తాడు. (ప్రజ్ఞాశాలి పరములనే
సేవించును.
క. మరువ వలెన్‌ పాపమునకు
వెరువ వలెన్‌ ; మరణమునకు | విశ్వము లోనన్‌
-వెరువ వలె నసంగ మముల
మరి మరువగవలదు మేలు | మహీలో వేమా !
చెడ్డచింతనములు చెందగ నాడి ఉప కారము చేయుట కుసషకమించు
టఠే ఉత నుధర ము
ఆ. మలచమెంత భువిని | గలిగిన నిశనేమి ?
విశరణమ్ము రేక |! వెలయదెందు
ఆరగింపులోన | నాజ్యంబు లేనట్లు I)

ఆజ్యృము = నెయి ; చేయిలేని భోజనము నీచము

5/85

వ్‌ల6

8787

8638

9739

97 10

వేమనపద్యములు

ఆ. మలము జారవిడుచు | మజిపాయు పధమున
మలము విడువ బలము ! మనుజునకును
మలము బిగిసెనేని |! మణి [పాణహానియా 1వి॥

“మలజారీ రోగ వారీ”
వులముపోయిన రోగము లెన్దుగల్లు?

ఆ. మలము మూూ(త్రములకు |! మధ్యమునను బుట్టి
మలమురోయ వాండు 1! మనునె జగతి

మలము మూ(తములను 1 మానుట మూలంబు వి॥
(_(పొణులకు మలమూ[త విసర్జన (ప్రతినిత్యము జరుగవలసిన దే

ఆ. మలము మూత రక్ష 1 ములు మాంసమునుగల
ముట్టుకుండ నీళ్ళ | ముంచనేల !
పె ముజికియె పొవు ! లోముజికీయె' పోదు 1వి!
జ్ఞునులు దేహాన్ని మురికి భాండముశా పోల్పెదగు. దీనికి ముచ్చ
శుందుకో |
కం. మల మూ(తాదుల నిలిపియు,
దలాంచుచు యోగులమని |! ధారుణి దిరుగన్‌
ఫలమేమి ? కలుగు భృకుటీ
స్థలమందుం దన్ను గనుకు | ధర్మము వవ!
గడ్డము మోసమలు పెంచుట అాదిడ్డపు జీవితమున ేే !
కం. మథకము రమ్మని ర్యూయుచు
పసగల చేహమున।వాలి | బలుతీక్ల్య కూ
కొసగల ముక్కున బొడుచుచు
వెస్మగోలును నెత్తురిలను | వినరా వేమా !
ఈగలు చేయువిధానములే యిచ్చట చెప్పెను,
అ. మసిగుడ్డ లోపల | మాణిక్యమును ముడిచి
బురదలోపల గుచ్చి | పూడ్చనేమి ?
కాంతికి భేదంబు. | గలుగునా భువియందు ? ॥వి॥
పరమజ్ఞానిని బంధించిననూ వాని (వాభవ మెట్లుపోవును !

655్‌

5741

5742

5748

5744

శకస

8746

656 వేమన పద్యములు

ఆ. మహిని నింతిబొక్కొ_ ! మందుల బుజ్జరో
పాడం జదువ నేర్చు. ! జూడంజూడ
ఇంతకంకైుం జేశు |! దింక నేమి జ్లానమో ॥వి॥ 9747
“ విశ్వామిత్ర పరాశర (పభృతయో ఇబాతాంబు పర్గాళ నా స్టేతి
శ్రీముఖ పంక జం సులవితం దృమెవమోహం ౫౧ తాః శాల్యాన్నం
సషఘ్ఫుతేం పయోద ధియుతం౦ యేభుజం తే మానవా స్పేహె నిం్యదియ
నిగహో యదిభవే ద్వాద్యః ప్లవేపాగరాః?'
ఆ. మహిమ? డెలియలేక | మాయచేతను జిక్కి
జొచ్చి చూడలేని | సూత్ష్మురూపు
మహిమ చెలిసి నంత | మర్శంబు లేదయా! ॥వి॥ 5748

నూత మైన _హ్మమును తెలిసికొన్న చో ఆమోద తెలియద గిన
Om జీ
"దేడియు లేదు.

నీ మహీలోన నొకయీాంగ | మటీ శేకలికుచును
మంచంబు (మింగిన | మహిమయేమి ?
మానుషవంతు(డై | మహిమూ.ద బాలుండు
(మాను నమలినట్లి | మజుపటేమి !
తొడరి దోమలు గిడి | నొడిసి పట్లియు( దాము
పరగ గతించిన |! బలమచేమి !
పంచవన్నెల చిల్క | పరగ నై దును గూడి
పర(తంబును దిన్న | బలమ దేమి ?
గాణ వొడిని బడి చెటు |! బీజం జూచి
లు Ce వ్‌ ర్‌ి
విరులుపూచిన యట్టి యా |! విధము దేమి ?
అరయనేర్చిన సర(జ్ఞా |! లై నవారు
CW a ~~
వివరము బల్కినట్లయిన | వినర వేమ. 8749
వేద వేదాంగములు కూలంకషముగా _ తెలిసి తద్వాధునముల.
జీర్ణించుకొని శిప్యోపశివ్యులకు సూటిగా. గురు కీలక ము చఊెలియజెప్పిన

విద్యా సారంగ తులకు యిీాపద్య భవము విప్పుకొని గొప్పవారు గమ్ముని
మన వేమనయోగి సవాలుజే సెనా,

వేమనపద్య ములు 657

ఆ. మాంస మన్నమునకు | మాటు. జేసికొనియు
మాంసము దినునట్ట | మవూయజీప్‌

మాంసము చెడిపోవ | వమా కొట్టులాకురా ! |! . ల్‌'/ర్ట్‌0

మాటు = పొదుగుట; మాంసముదినువారు నోటిరుచికి అన్నముతో
కలిపి తిందురు.

ఆ. మాసంము దనలోన |! మాటొనర్చుక యుండి
మాంసము దిని యం(డు | మాటలెల్ల
మాంసము విడుపైన | మాశెట్ల్టు పోవురా! కి75|
“మత్స్య మాంసం మత్రిభవ్యః ?” మాంసము తినిన మత్తుగలుగును .
క. మాకున ననలము. బుట్టును
మాశెబుణగునె ననల మునికి ? ! మనుజుల లోనన్‌
మాకున ననల౦బు[క్రియన్‌
లోకులలో యోగి వెలయు | లోలత వేమా ! ల్రి752
మాకో == కట్టి ; అనలము=అగ్ని ; డాకువునం దగ్ని, తేనువ్రునందు
తత్వము ఊద్భ విల్లుట నసవాజము,
ఆ. మాచకమ్ముని (దెలక |! మగవాడు చేరి తే
భుజములు చూపించు | బోర్షంబడును
బోర బడి నంతట | బవిశాంవో నమా ॥వి॥ ల్రి75కి
మాచక మ్మ = రజస్వల కానిది, వయసు పెద్దదయ్యును రజస్వల
కానిచే మాచకమ్మ.
ఆ. మాటశేడ్చు నాలు ! మగనికి యమదూత
తఆఅచి చూడ విటునిం |! దలచియేడ్చు
అట్రియాలి విడిచి | యడిది నుండుకు మెలు 'వి॥ 5754
(6 నామృతేం నవిషం కించి జేకాం ము క్యా నితంబినీం శే వామృతే
లతార-క్తా విరక్తా విషవల్లరీ ౨’
శ్రీ నివిడచిన అమృతము లేదు విషంలేదు (భ_ర్భృవారి)
ఆ. మాటచెరుపు మాట |! మర్శమే కర్మము
ఆశలు కడగండు | లప్పు ముప్పు
83

656 వేమనపద్యములు

పొపకారణములు | పలుకులు ములుకులు

లేశమైన తెలియ | లేరువేమ.
యమక నియమ [కవ రియైన పోతనగారి సవోధ్యాయిత్వే మచ్చ
టచ్చట జూపీంచి తానుగూడ ధ్వనింప జేసుకొన్నా (డు,

ఆ. మాట జెప్ప వినని ! మనుజుండు మూరు (డు
మాటవిన్న. నరుడు | మాన్యుండ్‌ "ను

మాటవినల జెప్ప | మానుట కూడదు ॥వి॥
ఎవరు విన్నా వినక పోయినా మంచిని చెప్పుట మానవ ధర్శము
&

ఆ, మాట దిద్ద వచ్చు | మటి యెగ్గులేకుండ
దిద్ద వచ్చు రాయి | లెన్న సగను
మనసు దిద్దరాదు | మహి నెంత వారికి ॥వి॥

మనసుని దిదుటకు మరణమే గావలయును.

ఆ. మాట నిలుప వేని ! మనుజుండు చండాలు.
డాజ్జ లెని నాథు- | జాడు ముండ
మహిమలేని వేల్పు ! మంటండేసిన పులి వి!

లో కానుభవమును (పాకటము గా చెప్పేడు వేమన.

ఆ. మాట మరుగు సిగ్గు | మనుజ లోకం జెల్ల
వీచె మరుగు సిగ్గు | జెప్ప నేల ?
బైట నింటి సిగ్గు | బండసంసారంబు 1ఏి॥

తెలినినట్లున్న దిగాని తెలియజెష్పుట శేమో లేదు.

ఆ. మాటమిగులు నాలు |! మగనికి యమదూత
ఇయోార పడగ పాము |! నుద్ది యగును
తనకు. గాని యాలు | చానవురాలురా ! ॥వి॥
యీ పద్యములో కవి శిల్పి యనే కాస్తానికి వేమన లక్ష్యము
జూాపించాడు.
కం. మాటల మాటలు వచ్చును
మాటలనే కలుగుచుండు | మణి మంతంబుల్‌

-

త755్‌

8756

వస్‌ 7

ల్రే75రి

8759

లీ/760

వేమనపద్యములు

మాటల పొందికం చెలిసిన
మాటలనే ము కికలుగు |! మహిలో శవేవాా |
మాటలే మానవుని మంచి చెడుగులకు బాటలు.
ఆ. మాటలాడ. గలుగు | మర్శము లెరింగిన
పిన్న సెద్దతీనము | లెన్న వలదు
వీన్న చేతి దిన్నె | పెద్దగా వెలులడా ! ॥వి॥
వయసునగాక (జ్ఞ తగలవాడే పెద్ద.
ఆ మాటలాడగ (వచ్చు | పాటపొడలో వచ్చు
వామును. బట్లితా వంచవచ్చు
మాయ లంజను బట్టి | మర్షించు టరుదురా ! ॥వి॥
మాయ తని బట్టి మరి ౦చుట. మనుజులకు సాధ్యము గాదు
ఆ. మాటలాడ నేర్చి |! మనను కరగ కున్న
పరగు [వీయముం జెప్పి |! పడయ కుండ
నొకరిచేతి సొమ 2 | దూరక వచ్చునా ! 1॥వి॥
తమా పోల వల్ల ధనాన్ని గుంజుకొనే డాంబికల తేంత్రములను
వా ణేను.
ఆ. మాటలాడ నేర్చి | మనసు. గరలోంజేసి
పరగ (పియము పుటం ! బలుకకున్న
నొకరి చేతి సొమ్ము |! లూరక వచ్చునా ? 1వి॥
ఏమాటా చెప్పనిబే ఎవరూ యేమో ఇయ్యరు.
ఆ. మాట లాడవచ్చు | మనసు నిల్పయగ లేడు
"తెలుపవచ్చు. దన్ను. | బెలియలేండు
సురియం బట్టవచ్చు | ళూరుండు గాలేండు ॥వి॥
సురియ = ఖడ్గము ; ఖడ్గమును ధరించిన మా[తాన గండడు
గా లేడు.
ఆ. మాటలాడ వేజె ! మనసు కోొలందివేణె
యొడలి గుణము వేజ ! యోజ వేణ
యెట్టు కల్లుము_క్తీ | యేలాగు తనలాగు ॥వి॥
తలాకచారిపోయిన తత్వము కుదరదు.

659

8761

5762

8768

9764

8765

5766

8767

660 వేమనపద్యములు

ఆ. మాట లాడుటొకటి ! మనసులో నొక్క టి
యొడలి గుణమదొకటి | నడత యొకటి
యెట్లు కలుగు ము క్స్‌ | యీలాగు తానుండ ॥వి॥
ఇెప్పునదొకటి, చేసినదొకటి యయి “ దించే దేమి!
ఆ. మాట లుడుగకున్న | మంతంబు దొరకదు
మంత ముడుగకున్న | మది కుదురదు
మనసు నిలుపకున్న |! మతీ ముకి లేదయా ! ॥వి॥
ముక పద(గస్తములో ముకి కాంత సౌధమునకు సోపానములు
జూాపీంచేడు.
ఆ. మాటలెల్లం గల్ల | మన సెల్ల దొంగయాా
నేంటి (పాణమింక | నేటి (బతుకు ?
మాట సత్యమైన | మణి శతాయుమ్యంబు వి
సత్య వాక్య పాల నే సర్వోత్క్భృష్టమని చాటాడు,
ఆ. మాటలోని వాని ! మహిమ తాంబెలియక
మాట డెలియలేక | మమత జిక్కె-
మాట చెలిసెనేని | మహి తాత క యోగిరా ! ॥వి॥
మాటల మర్మము తెలిసిన వాడే వాటమగు యోగి,
ఆ, మాటవినని యాలు | మగనికి బందాలు
డానిం జేరం (బాణ ! మానహాని
అట్టి యాలి విడిచి |! యడవి నుండుటమేలు ॥వి॥
అనుకూలవతిరయైన ఆలు చతుర్విధ Pees సాధనసోఫానము ;
ఆ, మాట వినని యాలు | మగనికి మృత్యువు
నోర పడగ సర్ప | మొంటి గ్రహము

తనకు. గాని యాలు | డానవు రాలయా ! ॥వి॥
రాళి.చ్మక్రములో ఒంటిగహముంశే మానవునికింటా వంటా

తంటాలే ! (జ్యోతిష శాస్త్రము)

కం. మాటికి సెగలు చూపెడి
బూటకులను నమ్ము రాదు | పూర్తిగ మదిలో

8765

8769

8770

8771

ల్‌

8778

వేమనపద్యములు

జోబుతయణగి పూజ చేసిన
నోేటీశర లజ మదియె | గుతీను చేమా!

నోటీశ్వర తేజము చాహాటముగా భావమును గరి ౦చినవాడే
పరముడు.

ఆ. మాటిశేవు లెల్ల | మనసులో బెట్టుక
మాదిగలను బెగడు | మాదిగెపుడు
మంచిగుణము లేక | మర్యాద యెట్లబ్బు ? 1వి॥
“నణవాన్‌ సగ్వ త పూజయేత్‌ ”) సద్దుణములు గలవా డంతటా
పూజ్యుండే |
క్ర. మూతంగమునికి మనుమలు
భూతలమున (బాహ్మణులుగం | బొలుపగు నానా
జాతుల. బుట్టిరి పిర్రాల

ఖ్యాతిగ సీధరణింజెడియ | కదరా వేమా!
మతంగ ముని అల్లుడు వశిష్టుడు, ఆతేని వంళమువా కెవరు ?

ఆ. మాదిగ చెయువులను | మనసులో బెట్టుక
మాదిగలను బెగడు |! మాది గపుడు

మంచిగుణము లేక | మతి ద్విజుండెట్లగు ? I॥
మాదిగ చేష్టలు మనసులో బెట్లి మాదిగలను దూషిస్తుంటాడు,

ఆ. మాదిగ యనవద్దు |! మణీ గుణమొనరిన
మాదిగని వసిష్టు |! మగువ బేండె !

మాదిగ గుణమున్న | మహి ది(జు డగును ? ॥వ॥
గుణము (పధానము గాని కులము కాదు,

ఆ, మాదిగ యనవలదు | మణి వసిష్టునకును
మాదిగ చెలియెట్లు | మగువ యయ్యె :

మాదిగ గుణమున్న |! మహి ద్విజుం డెక్తూను ! Idi
వశిష్టుని భార్య ఆమ "ధతి _పతివ్రతాశిరోమణి అధర్శముతోనే
అంతరితములో నుండి పూజింపబడుతుంది.

661

5774

లీ775

9776

9777

778

8779

వేమన పద్యములు

దిగ యనంగానె | మటి తక్కువందుగరు
మాదిగ యిల సురల ! మామగాదె
మాదిగకును బిడ్డ 1 మన యరుంధతిగ దడా! ॥వి॥
మతింగ మహరి మవోజూని చేవతలంవరికీ మామ,
యె Ca
అ. మానధనము విడుచు | మజీ పుణ్యవతియెన
బూని పతికి భ_క్లి | పొసగం జేయు
లోన మెచ్చుచుండు | లో గుట్టు. గనవలె ॥వి॥
పతివ్రతియైన భౌమ భర్తను సదా ఆత్మలో పూాజిస్తుంటుంది.
ఆ. మానసంబు మంచి | మరి పువుచవిశె
బాళితోడం జేసి | పట్టుగాను
భోగి నయ్యెద నన | బోయె పోకాలంబు ॥వి॥
పువుచవికె = పూల పాను ; పూలవాన్నుమోద శయనించు భోగి
పవిత్రే కాలమును పాడుచేసుకొంటాడు.
ఆ. మానసపు విరక్తి | మసలక యాత్నలో
బోడితలల సొంపు | పొల్పుమోలు
కడుపు కొజుకు దిరుగు | కష్టంపు మదితోడ వి
పొట్టకూటికి బోడితలలత్‌'* బూడిదలు రాసుకొని తిరిగే బూట
కపు సన్యానుల వే పాలను వర్ణించాడు,
ఆ. మానసమున మంచి | మల్లిపూల చవిశె
బావితోటం జేసి |! బాలం గూడి
భోగి నయ్యెద ననం | బోయెం బోకాలంబు ॥వి॥
మానస ఫూ పౌన్చుపై ము క్రి కాంతతో విహరించెద నని కాలము
వృథాపుచ్చిన వానిజీవితము వృధాక దా!
ఆ, మానిని మనోజ | మందిరా నందై క
లోలుండొల యూర్వ | లోకసుఖము
SNE
మాలవాడ కుక్క |! మజి యన్న మెంజుగునా ! ॥వి॥

కాంతా (ఫాంతులతో కట్టుబడిన వాడు కావలనీన పుణ్యానికి
పూూనుకుంటా డా !

8-80

5781

ల్రి782

788

8'784

8785

వేమన పద్యములు 668

వాక్యము “మాను చొకళ్టాట్సి చానిపరి వీబ ముక్క-టి, చాని
మహిమలు శాఖలింతని చెప్పగూడదు. వేట్క విశద, మనోజ్ఞాన,
విస్ఫుట, విపరీత మెంతని జెప్పవచ్చు ! తప్పక త్రనదృష్టీ, తారక
లత్మ్యుముమాద తగుల వేసి పటుతర జపు ముక్తి మార్లముల
దెలసి, మూడుయెరులసందు మూలంబుదెలసీ గంగ, యమునా
నడుమను, భంగళిరమువంటి యొక్క. బాలిక వున్నది. దాని
శృంగార మహిమలు చెప్పను (శ్రీహరిశై న, అజునికెన వొప్పదది
వొప్పించును. తప్పులు బట్టదు. యొవరిక్తైన నొప్పును మాయ
లకు మొదలే యుగయుగములు నడివించుటకు సగుణము తానై.
వాని వర్తన నడిపించుటకు, ఆయత తనయందు ఆయతముగను
అది తల్లియో పెండ్లాము కూతురో చెల్లెలో ఆవల మేనత్తనో, తన
చాలిక త్తెనో, యేవిధమున చెప్పవచ్చు ! రామాకృతి సామాన్యము
గాదు, దాని సరసో కులకు (బహ్మజ్ఞానులకు విటులకు పది పదునాల్లు
భువన, మష్ట దిక్సాల కామర గంధర్య సిద్ద సాధ్యవ్యాస వరాశరులకు,
నారద దత్తా తేయ నమర పుంగవాదులకు, దీని మూల కుఠకారంబు
చ నెరుంగుదు, యో వేళ యోలీల వెట్టీ వేముడన గా యెటుగ రా (త
వనూర్పులవారి అంతరంబందు ఆతి రహస్య మొకటున్న ది. యింత
జెప్పగనేల! విన్న వారికి తెలివి, అనుకూలమాయెవా ! యనుభవము
సిద్ధించు, వేమన్నకు అ(గజుండు, అతని తమ్ముడు తారతమ్యముల
"తెజగెజుంగును, మూడు మూరలవలెను ముప్పరి గొన్నట్లు, అది
రాజ్యము చేయ నాదినాధుడండు, అదిరాజ్యము కాదు, మోతు.
రాజ్యంబున మాననినవారము మోస మెన్నడులేదు. మావంక
యముని కెన గరిమ కింకరులశై న భావంబు విషమాయ, శివుని లేజంబు
(బ్రహ్మకు ఠకారంబు, (పపంచమంతయు నే నెలటుంగుదు, కమ్మువిల్తుని
రూపు ఘనమంతేయు నే సెజుంగుదు. యేమనిచెప్పుదు దీనివేట, ఆది
మూలమందు అంబికా శివయోగి మూలగుగు.డు మాకు ము క్రిజూసపె,
అతని శిష్వుడై న వేమన్న అనుకొందురు. వెట్టి వేమ(డనగ వెలుగించె
నాగురువు. వుపచేశమున నొక్క నవుపముచెత, తపశాంతకుండై న
తమతండి రెడ్డన్న, అతని కోడ లన్న మహి క్రీ రి వెలయు మల్లమ్మ,

664 వేమనపపద్యములు

మాతల్లి. తల్లి గాదది, మాకు తగిన వదినె. యివిగో మల్లిఖార్జున
వరము మాయింట వెలసెను యిదిగో పట్టపగలు, మబ్బుగాదు,
'తెరలుబుట్టదు, యెజుక చెడదు, మెరుపుదెగదు. న్మిగహించిన ఫలము.
నిజగురు (శీదయా వెట్టి వేముండనగ యెజుగరా యా నరులు

విశ్వదాభిరామ వినురవేవూ !
యీ వాక్యములో ము క్తి కా౦తేను ఆమాలా[గముగా తెలియనోరు
వారికి వివిధ విషయములను కూలంకషముగా వివరించి నాడు వేమన.

ఆ. మామ కూతురితోడ | మెత్తగా మాటాడి
కన్ను సై గలు. బేసి | కలయ దలచి
యేకచి త్రముతోడ నెరుకిచ్చి చూడరా! (వ॥

ము క్రి కాంతను వశవరినిగా చేసుకొమ్మను వాకు. యది,
కం. మాయకులోనై. జీవుండు
కాయములను బొంది తన్ను. |! గనెడి యుపాయం
"చేయడం చెలియక బవావిధ
మాయలె తానగుచుం దానె ! మరుగును వేమ.
మాయలోజడ మత్తుండగుచున్నా (డు మానవుండు.

ఆ. మాయజగ మటంచు | మనుజుడెబు లేక
మాయలోనం డాను | మగ్ను 6 డయ్యె
మాయ దెలియు నరుని | మర్చజ్ఞుంయందురు వి!

మాయ జెలిసికొన్న వాడే మర్శజ్ఞాండు.

ఆ. మాయజగ మటంచు |! మణి పల్ము_చుందురు
మాయగాదు [బహ న | మయముంగాని
మాయయెన జగము [| మణీయెద నున్నదో! 1వి॥

మాయ జగమంటారు గాని మనలో నే యున్న ది

ఆ. మాయ జగములందు ! మరి పల్కు_చుందురు
మాయ గాదు (బవ్మా |! మయము గాని
మాయయెన బరము |! మజి యెందు నున్నదో! [విక్ని

“ఇం|దోమాయాభిః పురుభూపయీయ తే ౨?
సరవ ఆ నేక మాయలు గలవాడు,

8786

8787

5788

8789

8790

8791

వేమనపద్యములు 665

ఆ. మాయజగములోని | మమకార వృతి క్‌
మాయం దగిలి మంకు |! మనసు విడక

మదముచేత గురుని | మహినెట్లుకందురు ? వి! 8792
మదముచేత గుఠు మహిమ మానవ్రలు కన లేరు,

స్త మాయ (దొక్కెడు దారి! మర శ్రంబులివి యని

'తెలియంజెప్ప వినరు | కేటగాను

జనులందతును బుద్ధి | చాంచల్యమును మాని
జాగులేక వినరు |! జగతిలొను

విన్న మా(తము లోనె | విజ్ఞాన మమరును
బాపాతు గలు వినరు | పట్టును

కామ్య కర్ళంబులుం | డు జేయుదురు కాని
కరుణించి వినరుగా ! కలియుగమున

గాన నీగోప్య మెజుంగని | కలువ మతులు

(బ్రహ్మ మేనని భావింప ! (బాలువూలి

నరకకూపము గందురు | నయముగాను

బోధ విన్న నె యమరెడి | బుద్ధి వేమ. \ §ి798
“ఇదంప్రపంచం నాన్యద్వానోత్పన్నం నోస్టికం తణామాయా
కార్యాదిక ౦ నాస్తి మాయానా స్త భయంనహీ ప౦థ్యాకుమార

వచే ఫీతిశ్చేల్‌ ౪ అ స్తిదం జగత్‌ " (కేజోలిందోపనిషత్తు)
గొ (డాలి బిడ్డ ఎలా ఇంప జేడ్దో ఆలాగే మాయా జగత్తు నిత్యము

ఓఓ అ్రది మభ్యావసానేపు మా - యా-సా= మాయా ” (శృతి)
ఆది మధ్యాంతేములు లేనిదే మాయ,

ఆ. మాయ నరకమనుచు | మాయ రోయక సాటి
సమము. గనగు చేవ ! సభల యందు
నందజు ఘనులై న | హరునకుం దావేది? ॥వి॥ 8794

ఫ్‌ ] ద.
యింతమంది భునులదగ్గగ ఈశ్వరునకు తా వక్క
84.

666 వేమన పద్యములు

యను చెజసాల |! మనసను గొలుసును
మనెడు బొండ |! బరసి యుండ

ఇట్టి బద్ధజీవి | శన్నడు మోత్సయు వి!
“ మాయ)? చే చెరసాలలో (మగ్గినవానికి మోమానికి మార్గ మేది ?

ఆ, మాయ నెజటుగంక నరుడు | జ్ఞానంబు తెలియక
మాటలందున నెట్లు | మర్శమెజుంగు |

మర్శృంబు. 'దెలియక | కర శ్రంబు విడుచునా ? ॥వి॥
మర్మము తెలియకపోతే కర్మము తెలియదు.

ఆ. మాయ నేనుగుం జేసి | మనసుచే పట్టించి
దిగువ దింపక డాన్ని ! విగువుతోడ
పదుగుర నెక్కి౦చి ! కుదురుగా దోలశా! ॥వ॥
దశేంద్రియములతో మాయా మత్తగజాన్న్ని నీవళము జే ఎకో |!

ఆ. మాయపోవు విధము | మనుజుండు దలచిన
మంచి మార్ల మబ్బు | మానవులకు
మాయ దచాటలేని | మనుజుండు సలా dl
మాయను దాటుటకు మనుష్యుడు పయత్నము చేయవలయును
అచే మానుషధర్థము.
ఆ. మాయ భయములేని | మనుజుండె మనుజుడు
మాయలో మునుంగ |! మనుజు(డగునేె !
కాయ ముడుగునపుజె |! మాయయు నుడుగును ॥వి॥
కాయముతోనే పోవును మాయ,
కే, మాయమగు లోక[భమలెల్ల | మట్టుపరచి
ఆజ ల్ని
సర్వదృష్టిలో నెంచి | సాక్షిగాను
నిర్వహించుట ముక్తికి | నిజ పధంబు ॥వి॥
సమదృష్టి గలిగినవా డే మాయను సమయజేసాడు,
తే, మాయమగు జగద్భృమలెల్ల | మట్టు పజచి
అర్య అర్య 9
సర్వసమ దృష్టిలో నెంచి ! సావ్సీ గాను

8795

8796

5797

5798

8799

8800

వేమనపద్య ములు

నిర్వహించుట ముక్తికి | నిజ పధంబు
గర్వము వహింపనేదై న |! గలదె? వేము.
గర్వము సర్వము చెరచును,
ఆ. మాయ మన సెయయ్య | మనసు మూయయెొగ చా
మాయ చెలిసినతండు ! మహీివు గనును

మాయలోని మాయ |! మతి పరంజో్యోతయా ! వి!
“కీం కారధ(ని నాబేన వాయుసంహర నాత్నకం
నిరాలంబ సముద్దిస్య త్యత్రనాదో లయం గతః (శృతి)
వకానము వహింపక (పణవముసిద్ధింపదు.
గీ. మాయ వువుకారమును (ద్రుంచి ! మరిగి నంత
గర్భ కడగండ్లం జెప్పను ! గాలు. డెజుయు
దీనిగని మెలగాడువాంణె | ధీ జితుండు
మాయం గనకున్న గతులెల్ల | మాయ వేమ.
మాయను మడియించిన కాలుడు కడగా యుండవలనీనవాడే ?
గీ. మాయ మవుకారమును (ద్రుంచి |! మరిగినంత
గర్భ కడగండ్లు చెప్పును ! కాలుండెబుంగు
దినిగని మెలలొడువా(డు | ధీజితుండు
నాయతుల్‌ లేనిచో గతుల్‌ |! మాయవేమ.
యమదర్శనము కాకుండా ఉండాలంళకు మాయను సమయించుశే
మారము.
ఆ. మాయ మాయు నపుడు | మదినిల్బీ జ్జ ప్పీలోం
గాయమనెడు దానిం | గాన(బోడు
న్యాయముగను జ్ఞప్పి నంటునుదత్వేంబు ॥వి॥
“మాయాంతు (ప్రకృతిం విద్యా మాయినంతు మహేళ్యరం
తశ్యావయవ భూ తెస్తు వ్యా స్తం సర్వమిదం జగత్‌ ?)
మృత్యుంజయుడగు శివుడే మాయాతీతుండు
ఆ. మాయ యని రోసి | మమతల మాసిన
జేయు (కియ'లెల్ల బయలున | జెందగోరి
స్వస్వరాపము గనువాంజె | సజ్జనుండు వ్‌
సకల మాయలకు చిక్క_నివా డే సజ్జనుడు

667

క్ర801

8802

8808

8804

లిరి05

8806

668 వేమన పద్యములు

ఆ. మాయయె చెరసాల ! మనసె యోజింపలో
బెద్ద వృంఖలంబు ,! భేద మిలను
ఇట్టి బద్ధపదవి | కెన్నడుమోతుంబు? !వి॥
బంధిఖానలో 'ఖైదీవౌ మాయావరణములో బడి మసలువాడు
మనుబాండు.
ఆ, మాయహ్హాపు రూపు |! మూయగాం-జేసియు
మాయతధూపును బెను |! మాయం జేయ

మాయలోని మాయ ! మజి పరంజో్యోత యా Ea]
పరంజ్యోతిని పట్టుకో వాలన్న మవామ్మాజీయైన మాయను గిట్ట
చేయుము.

ర మాయలకిరనె కొొందటు
మాయలు చూవించి మదిని ! వురలింతురు గా

మాయకు వెలియగు చి త్రము
బాయక గురుని బూన | బలపడు వేమా !
మాయాత్రీతు(డైన గుకువుంత్రమే కైవల్యాన్ని చేకూర్చే మహో
సాధనము,
క, మాయల సంసారమునకై
మాయలనే తిరుగుచుండు |! మనుజుండులోనై.
మాయల చెలిసిన యంతట
మాయల నే ముక్తి కలుగు ! మహిలోవేమూ !
మాయలలో మసలి మాయను తెలినిశవాడే మవోత్ముండు, మనమవ+
కవి యట్టివా డే |
ఆ. మాయ లోకమన్న | మర్చంబు. చెలియక
మాయజిక్కి యెంతొ |! మాయ .బడిది

మాయం దెలియ దివ్య 1 మూయ తా జన 0 బె IDI
మాయను జించి మనసును పెంచి మించిన వాడే ఎంచదగినవాడు

ఆ. మాయలోనం బుట్టి | మాయచే జిక్కియు
మాయవేతం బూర ! మతిని మజుచి

రీరి0

8808

8809

8810

8811

వేమనపద్య ములు 659

మాయలోన నరుండు ! మణి యాకలికిగాను
ఏడ్చినపుడు సరుల | కెజుక వేమ? 8812

మాయాపం౦క మగ్నుడగు నరుడు జేయగల దానిని చేయలేడు.

ఆ. మూయలోన. బుట్టి | మాయలోనం చెరిగి
మాయం బెలియలేని |! మనుజుండేల ?

మాయ బెలియువాంజె |! మహిమోంద ధన్యుండు ॥వ॥ 38138
ధన్యత్వం పొండాలంజకేు మా మను తేగుల బెట్టుటయే దారి

ఆ. మాయలోని మాయ |! మర శ్రంబుం దెలియరా !
మనసులో తీగె | మలయు చుండు
తీగాలోని (వేళ్లు ! తిపురతాండవ మాడ 1వి॥ 8814
మనోఫలక ౦మాద మాయాత్రీత మైన శ క్తిని పరికించ మన్నాడు,

ఆ. మాయ లోను బుట్టి |! మాయలోను బెరిగి
మాయ విడువ లేక |! మగ్నులైరి
తల్లి చేయు కర | తొలగి పోవలోనీదు ॥వి॥ 8815
స్రూర్వకర్శ పోవాలంయే మాయను మాపుజేయాలి

కం మాయా విద్యల (జూడక
మాయల కిరవై న యెజుక [' మర్షుముం గనశే
మాయా విద్యల జాలము
బాయయె జీవేశ్వరులకు | బాతము వేమా. 8816
“ తీరా మోహర్షవంళాత్వా రాగజ్వే పాది రాక్ష షాన్‌
యోగీ శాంత సమాయుకో వ్యోత్నారా మో విరాజతే ))
ఆత్మ సాతూత్కాారముపొం జేయోగి మోహమును మరచును (ఆత్మబోధ)

క. మాయావిద్య లె తోడగు
న్యాయములో గులుతుందెలిసి | నాకములోనినన్‌
మాయా విద్య 'లడంగియు(

బాయక (బాహా గకకమగును | బనుపడి వేమా. 8817
ఆ జకర్ణ, గోకర్గ్ళ, గజకర్ల, టక్కు, టమారవిద్యలే మాయావిద్యలు,
ణం £9 a

వేమనపద్య ములు

ల యిల్ల ని మా పొలమని
"కాయము తన సొమ్మాటంచుం | గామాతురుడై
మాయని పడదవినింగోరక
చాయాదుల పాలుచేయం | దగదుర వేమా. 58138

ఏ6 నాది, నాది?” యనే చేదీలేదు.

ఆ. మాల కన్నియలకు | మంచి రూపంబున్న
ముశైచే (త్రిశంకు | పటి నడు
కానిపనులు సేయ | ఘను లాస పడుదురా! 1వి॥ 8819

నీచమయినది ఎంతనేర్పుగా కానబడిన మనీషులు చేరనీయంరు (హరిళశ్చం[ద).

ఆ. మాలదాని యింట |! మంచి నీళ్ళ నుబోవు
తురకదాని యింటి | (త్రుళ్ళిపోవు

(ముచ్చువాని యింట ! చచ్చినపోవునా ! [వి॥ క్ర820
పరిశుభ్రతను గురించి బాగుగా చెప్పేడు.

ఆ. మాల [దిప్తుచుండ్‌ | మం(త్రంబు సనుగుచు
మది నింశేమొ తలప |! మహిమ మున్నె !
బుద్ధి నిలుకడున్న. ! బున్నెంబు సేకూరు ॥వి॥ త్‌రిలి1 "

జపమాల (త్రిప్పి జాగరము చేసీన సన్నా సులక్రు జ్ఞాన మబ్బుతుందా !

ఆ. మాల మాంసము దిను | మహిమోంద జను లెల్ల
కొవ్వుతిందు రొక్క- ! కులము గాబె
కులములెల్లం బాసి | కులముగా. జూడుండీ ॥వి॥ 8822
ఆందయా మాంసపు భక్తులే! పాలు పశువ్రలలోనుంచి వచ్చినవే !

ఆ. మాల వూరిదిగాడు ! మహిమోంద చే (పొద్దు
మాట తిరుగువాండె | మాల గాక
వాని మాలయన్న | వాండె పో పెనువూల ॥వి॥ ర్‌రి2లి
మాట తప్పిననే మాలతనము వస్తుంది.

వేమనపద్యములు

ఆ మాలమేలు గుణము ! మంచిది కలిగిన
మాలకూడు గుడుచు ! మనుజు కంకె

గుణమె మేలుకాని 1 కులమేమి మేలురా ! 1వి!
గుణ మె (పధానముగాని కులముగాదు-

ఆ. మాల యంటనుచును | మతి నీళ్ల మునిగిరి
మాల కర్భచేత 1 మూలం చాయె

వల దెలియలేరొ ? ! యీ నరపశువులు ॥వి॥
తన పని చేత కులము వచ్చింది.

ఆ. మాలవా డంటి తే 1! నీలలో మునుగును
కాటి కేగిన వెనుక ! కాల్చు మాల
అప్పుడంటిన అంటు |! యిప్పుడెందేగానో !
అళ్చృృళ్య త భావము అణ-చమని చెప్పేడు,
ఆ. మాల వాండయినను 1 మటి వ మ.
మనను నిల్పెనేని |! మాలగాండు
మనసు నిల్పకున్న ! మహిమిోాంద మూలండే ॥వి॥
మమ కారములో మణిగినవా డే మాల.
ఆ. మాలవాని (జూచి | యేల నిందింపంగ
పాటిలేని మాట ! పలుకుకు గద
వానిలోన (బల్కు | వాని కులంబేది ॥వి॥
మహాత్మ గాంధీ యిందుశే వీళ్ళను హరిజను లన్నాడు.
ఆ. మాలవానిం జూచి ! యేల నిందింతురు
తూలు మాట పలుక | దొమ్మయేము
ఆకుజూచి పలుకు | నతని కులంటేమి +) Idi

ఆకు = (బ్రహ్మం్రాత ; చేవు డందరినీ ఒక్కలాగే పుట్టించాడు.

ఇందు తారతమ్య మేదీ ?

ఆ. మాలవాని నంటి | మతే నీళ్ళ ముని(గిరే |
మనుజ కర్మచేత [ మాలండయిన
నేల బెలియలేరొ ! యో నరపశువులు 1వి॥

ముట్టుకొని అంటనుకొని మురికినీళ్ళలో మునిగిన మి ముట్టు పోవా!

61

3824

శ్రీ825

3826

తీర8౨'7

8828

8829

5830

672 : వేమనపద్యములు

ఆ. మాలవాని నేల ! మరి మరి నిందింప ?
తోలు మాంసములను ! తుదకు తినక

కొవ్వుతినెడి వారి ! గులముగా జూడండి ॥వి॥
పశువుల (కొవ్వుతో సిసలైన చెయ్యి చేసి తింటున్నారు కాడా!
ఎ మాంససారమే !

ఆ మాల వానినేల? |! మహిమోంద నిందింప
నొడల రకమాంస | మొకటి కాది

వానిలోన మెలగు | వాని కులంబేది ॥వ॥
సర్యతా వ్యాపించిన సశ్వేశునికి కలమేదీ ?

ఆ, నమూాలనాని నైన |! నురి యాత్చమిాదను
మనసు నిలిపెనేని | మాలగాండు

మనసు నిలుపకున్న |! మహిమిోాద మాలండే ॥వి॥
వుహేశుని పూజింపని మంకువా జే మూలండు.

ఆ. మాలవాని యంటు | మంచిసిళ్ళను? బోవు
తురక వాని యంటు | (తుళ్ళిపోవు
(ముచ్చు రాలి యంటు | చచ్చిన. బోదు కా! ॥వి॥

కులమత దోహౌన్ని కూల [దోని దుర్గుణాలను దూరంగా జేయ
మన్నాడు మన సలాం సాగరుడు,

ఆ. మాళ్ళు వెంటరావు | మణులు వెంటనురావు
ఆలు, బిడ్డలు పితు |! లరయ రారు

తాను నిచ్చు నీవి | తనవెంట వచ్చురా! ॥వి॥
తనుజేనీన ధర ము తక్క_ తేదితెరమేదియూ తనవెంటరాదు,

ఆ, (మూంకు కాలవేసి | మహి మోద నొకజాణ
పూని తీరుగుచుండె | బొందుగాను
కాల్చినట్టి (మాను | కడురమ్య మై యుంటడె ॥వి॥
విచితవిడికధ వే దాంత విజ్ఞానము యీపద్యములో నిమిడ్చ వేమన
చెప్పాడు,

క్రి531

రీరిలి౨

858 లీలి

98834

లీరిలీ5్‌

8886

వేమనపద్య ములు 678

కం, (మాంకున ననలంబుండును
(మూాంకున నా యనలమువల | మనుజుల లోనన్‌
డీకొని తొ రంజిల్లును
నేకంబగు (బహముండు | నేకృడ వేనూ ! వీరిల్రి?
దారువు నందగ్నివ లె, మానవులలో మహేశు డిమిడి ఉన్నాడు,
కొం, (మూంకున ననలము పుట్టును
(మాయ౯కెబుగునె ? యనలమునికి |! మనుజుల లోనన్‌
(మాయశకున ననలము (కియం జీ
కాకుడిగిన యోగి నెవరుం |! గానరు వేమా! 5888
శరీరములోనున్న సక్వేళ్వరుని తెలి యుబకు జ్ఞానవేత్తక ర్న
= (మాంకులోన నగ్ని | మటి యుండ (గా వచ్చు
నగ్నిలోన (మాని |! కలవి గాదు
(మానులోన నగ్ని । మర్యాద సంసారి ॥వి॥ $889
నంసారిలో మర్యాద చక్క. గా యిమిడియుండును.
ఆ. (మాను తగిన్నదైన | మహితమౌా వస్తువు
గా నొన ర్హునట్లు | కారక యున్న
'కాల్వుర కై కాదె | కాపురుషుల పాట్లు ॥వి॥ 8840
కాపురుషులు = నీచులు ; పనికిరాని (మానువంటి వా శే నీచులు
ఆ. [మాను దిద్దవచ్చు | మణి వంక లేకుండ
దెద్ద వచ్చు రాయి | తిన్న గాను
మనను దిద్ద రాదు | మహిమిా:౭ద నెవరికి ॥వి॥ 2841
మానవ భావములు వఫూనికగా వెతికి చెలికి స్రీసి విజ్ఞానుల కందించు
సయ్య వేమనకే గలదు.
ఆ. మంటనంటి యున్న | మినుకు చూడం బూని
అంటవేక కొంద |! అవిసి పడిరి
కంటి నంటు జ్యోతి | కానంగ లేరయా ! వి॥ 9942
ఆవిసి == నిరత్సావాపడి; కంటి నంటియున్న జ్యోతిని కానలేక
కొందరు కళవళముపడుదురు,
క. మితములు వెల్లిన నాంటికి
మృతిబొందిన నిలువరాదు | మేటులకై నన్‌

రిల

ATA వేమనపద్యములు

-వేంటికి ఛభయపడుదురు

ఆనూజీవంబు. జూడం | జయ్యన వేమా! లీరి4లి
యున్రాయము నిర్ణయించుట యెవ్వరికీ అలవిశాదు

క. మితములు సద్భాషణములు
హూత్రములుగా౭ బలుకు వాని | నెల్లరు గడు స
న్నుతు లొనరించుచు (మొక్కు దు

8త రాలాపములు వినయ | నేవగువేమూ |! 8944,
సర సోక్షులు చిలికే వాని ముఖము దిద్దని ఆలం కారము.

ఆ, మిరపగింజం జూడ | మోా(దనల్లగ నుండు
కొరికి చూడ లోన? |! జురుకు మనును
సజ్జనులగు వారి ! నార మిట్టుల నుండు 1వి॥ లీరికర్‌
సజ్జనుల సామర్థ్యము విజ్తానుల కొజ్జబంతి.
నీ. మోకు మారు బోవం | జేకొని హప్పముల్‌
గుహూలోన నున్నట్టి | గురునిం గాంచి
అయ్య వచ్చితి నని | చయ్యనం బూలిచ్చి
సాస్టాంగ పడ నా | సద్దురుండు
నామోము జూచుచు | నేమి వచ్చితి వన
నభిరామ శష్యుండ | నంవి రంటి
అంతటం దలయూచి |! * యహాహా ” యనుచువారు
కానిమ్ము రమ్మని | కరుణణోడ(

జేసె నుప దెశమయ్యది | చెందె నాకు

సూత్ముకాలంబులో సిద్ద | సూరినైతి

గురువు వదినెయె కాక నా | గురుండ వీవు

నాత గురుడయ్యె శివయోగి | యంటి వేమ. 8847

నూరి = పండితుడు ; ఆత్సగురువు = ఉఊపచేశ్రమువార గురువు =

మార్గదర్శకుండు; మవోకవి తన న్వీయ-చరిత్రలోని మంత్రో పనిద్ధి భుట్టమును
పట్టుగా చెప్పికొని అంబికా శివయోగిని, అభిరామయ్యనూ, వదినెగారిని
తరతేమ 'భేదగురువులుగా తలచుకొని గురుభక్తిని ఇెలయించుకొ న్నాడు.

వేమన పద్యములు

ఆ. మోటరక్క సందు | బైట నగ్గి నడుము
మేటి నాగి. దెబ్బ | మెజుయ కరగి
కూట మెజటులఫ వాడు | కోటికింబడ?త్తు ॥వి॥
రాగిని బంగారము గా చేయు యోగమిందున్నడి. విధానము తెలి సే
మన .మావిధము-గా ఉంటామా !
ఆ. మోంది యూశెంద్‌సి ! మిగుల బెద్దలమని
కానరాక తిరుగు | కర్నజనులు
బెలుం కోరి నట్టు |! భావంబు. గోరరు ॥వి॥
తిల నొరిగించుకొనుటయే ముండనము అని చౌద్ధమక పరిభాష,
తెలలు బోడుజై న తలపుల. బోడులా ?
ఆ. మోసనముండి నంత | మేటి మగండని
మోహాొంబు లంజెల ! మోహ పడుచు
మూంసంబు దిను పెద్ద | గాడిద చందాన ॥వి॥
యీాపద్యము అతుకుల బొంకగా అయోమయ కవులతికి వేమన
కంటగటూరు.,
స)
ఆ. ముండగోష్టి చేత | మునుగుచు లేలుచు
నుండ వలయు సోహా | ముండు దాక
అండ బాసి నపుడు | ఆసింప జఒనిలేదు ॥వి॥
ఆదారము లేకున్న నిరాధారమే.

ఆ. ముండంజూచి నంత | మొగమోటమిని గదు
ముండ కూడు(దినక |! ము క్వి లేదు
ముండకూటి కెల్ల |! మూలంబె కాదయా ! ॥వి॥
ముండ = చాముం డేళ్వరి; యీాయనముయే ధా న్యాధిపతి. యీ'మెను
(గార్చియే “ శ్రేదానేళ్వర ** వతముచేయుదురు. (నంపడాయ కని
జ్ఞానము )
ఆ. ముండను బొడలన్న |! మోహాంబు పడుదురు
ముండకూడు దినక | ము క్షి లేదు
ముండ మోపి వల్ల | మూలంబుగాధకు !వి!
ముండ = భార్య కాక ఉఊంపుడుక తే; “ ఉఊండతిన్న వాడు ముండను
మరగినవాడు ”? సాధారణంగా విడువడు.

675

8848

8849

8750

లిరి51

852

లిరిక్‌లి

676 వేమన పద్యములు

ముండ ముసుంగుంబెట్టు 1 మూడు ముడులు వేసె
ముండ జూడ కున్న ముక్తి లేదొ?
కాంతకు ౧గభవచ్చెం | (గమముననెట్టకో ! ॥వి॥
భర్శ-చనిన ముండకు ఎల పుకొలగునని మన వారి నమ్మకము. ముక్తి
ఎండను బట్టినవాడు తేజోమంశను డవ్రుతాడు.
ఆ. ముండమోవి కేల | ముత్యాల సాపట
వన్నె లెల్ల (బుణ్య | వతికిలగార
కుక్క-యేకి కేల? ! గుచ్చుల పల్లంబు ॥వి॥
పల్ల ౦బు వా పల్లకీ ; ముంగమోపి = మొగుడు చనినకాంత; జన
సముదాయములో నున్న మాటలూ అనుభవాలు, పొదిగి హృదయాలలో
వాశినబ్బు చెప్పే నేర్చు వేమనశే గలదు.
ఆ. ముండ మోకితోడ |! మునుణపచు €చేలుచు
నుండగానె మోహా | ముంజెంగాక
అండంబాయు వెనుక ! నాయాశలేలేవు ॥వి॥
క లిమో బలిమి యున్న౦త సేపే ముండమోబజా
ఆ ముండ మోవీవల్ల | ముగ్గురు జన్నింప
బండజగము లోన |! (భమయనేల !
ముండ మోవీ6 జంవి ! మొదటి ముగ్గురిజంవీ

నిండుమగనిం దెలిసి | నిలువువేమ.
ముండయమోపి _- ఆదిళ క్తి ; (తీమారుల జన్మకు కారణమెన దివ్య
వో డని వర్ని ౦చాడు |

(శక్తి పురాణం)

అ. ముండల దగుగోష్టి | మునుంగుచు. చేలుచు
విడువ లేరు సుమ్మి | వెజ్టి నరులు.
అండంబాయు వెనుక | నవ్నియు బోన్రురా ! ]వి॥
మోవహోందులు ముండల వలపులలో జిక్కి. మురియుటయేగాని
ముందువచ్చిన గతి తెలియ లేరు,
క, ముందరి పోటులు మూన్నను
మందెందై నను గలుగుగాని | మహీలోపల నా

రరిఫ్‌4

రీరివీ5్‌

లీరిర్‌6

లీరిర్‌?

౫958

వావాాాడా దాకా ఇం వానా

వేమనపద్యములు

నిందల మాటలు మానెడు
మందెందై నను గలుగునొకొొ_ |! మహిలో వేమా !
పోట్ల గొడ్డు పోట్లు మార్చుటకు నూటియున్నదిగాని దుష్యపభార
౧ యె 0౧ అ
కుల నరికటుటకు (తోవలేను.
రై
ఆ. ముందు కోవిని జూడ | మొదట నమ వచ్చు
(| 1
మర్న గోపిని నమ్మ | కర్శమొచ్చు
అధిక కోపిని నమ 3 | ఆత 2కే ముచ్చురా ! 1వి॥
(పధమకోపి ఉప కారియే |!
ఆ. ముందు జ్ఞాన మెల్ల | మోసము శిశువులు
(ang ౧౧ ౦.
కర బంధనమునం | గాన లేక
జనన మగణములకు | సాద్భశ మైవచ్చి
యిహము నందు(బుట్టు | శుబుయగు ! వేమ.
జనన మరణములు చ కమువలె పరిభ)మిస్తుంటాయి. వాటి నరికట్టిన
వాడే అఢ్యుడు
ఆ. ము క్తిణాన లేని | మూర్భ జనుల శెల్ల
బట్టబయలు చేసి | పరను పదము
దారి. జూవి నతండు | దై వంబుకానయా ! 1వి॥
మలల ముకి జూపిన వా ముఖ్య మైన "దేవుడు.
ఆ. ముక్తి మార్గ మునకు | మూలమై తగునట్టి
(గంధ మంత జనులు | (వాసి చదువ
విన్న వారి కెల్ల ! విభవంబు కలదయా ! !వి॥

వేమనపద్యములు విన్ననూ. (వాసిననూ, చదివిననూ భోగ భాగ్యములు

పూ ర్జీగా కలుగునని మా సూజ్యాని ఊఫళ్ళ తి.

ఆ. ముకి యెవరి సొమ్ము ! | ముక్కు మోొందుగయజూడ
భక్తి యెవరి సొమ్ము ! | భజనసేయ
శక్తియెవరి సొమ్ము | యు క్తిచే సాధింప ॥వి॥

ముక్తి, భక్తి, శక్తి మాటను పంచ (పౌసములు చేర్చి ఆట వెలదిని
గూర్చి అమృతోపమానమైన మాటలచే రనీకుల శాన క్తి జూపించాడు
మీరని కావతేంసు (డు

677

5859

8960

8861

8962

8868

8964

678 వేమనప పద్యములు

తే, ముక్కు, కన్నులు, చెవులంటి | మూయనేల )
తెలివి తెరగంటి లోపల |! చేటపజుచి

తిరుగ నేర్చిన వాండెపో | ధీజితుండు

ఉఊరకయ మూయ డంబంబు | తొరవేవు. లీరి65
మూర్గత్వే ము గా ముుదలు వేయుట కంటు లోనూ క్రీని అంటిన

(బ్రహ్మమును 'విలోకించుటయే విజ్ఞాన విశేషము.

ఆ. ముక్కు-€ గోపములును | మోాహాలోభంబులు
నక్కొ-జంపు (గూర | మధిక మయ్యె
క్కు-సంబుచేతం+ ! గాలుని వలనను

ముక్క-వపోదురుతుడి |! మొనసి వేమ.

5866
కక కాలుని దంచపన పడుచును హాతాయక పన.

వర్గమా విడిచే వేళలదలచుచు మూర్దలు
రత దూలి యేడ్వజరింగండి చేయా)!

నే. ముక్కు, గోరును, సద్దంధ | ములను నక్తై

చెవులు, జర్భంబుం గన్నులు | జిహ్వ మొదలు
ఇన్నియును గోరునటువంటి | యిల్లురోసి
తన్ను గనుంగొని సుఖయింపం | దగును వేమ 8867

శారీర-కాంగములు అభిలషించే అభిరుచులు విడచి మానళి కాభిరుచి
రోత్తమమగు సత్తును వాతి యుండమచన్నా డు

ఆ. ముక్కు-జేయు పుణ్య |! ములను చేయం లేరు
ముక్కు. యెన్నటికిని ! ముందునిలిచి
'మోత్స.సాధనఠకొజకు ! మూలమైయున్నది ॥వి॥ 8868

ముక్కు_తుద దృక్కు..నీల్బుటరయే ముముషూ పే తలకు ముఖ్యము

ఆ. ముక్కు(కౌళ్ళ(గుచ్చి | ముజికి పోవగందోమి
కచ్చ నిరునించి |! కడిగి కడిగి

డొక్క-లోమినంత | దొరుకునా మోక్షంబు వి! 8869
దేవా శుద్ధివలన దివ్యత్వము రాదు.

వేమన పద్యములు

ఆ. ముక్కు తుదను దృష్టి |! ముదముతోడుత నిల్పి
హృదయమందు-జూడ | నెసంగుము క్రీ
పదవి మెజుంయగలన్న6 |! బరమాత్శ యోగియొ ॥వి।
భూచరీయోగ మున ముక్కు_తుదను దృక్కు_నిల్చుదురు.
ఆ. ముక్కు. తుదను దృష్టీ | మురువుగా నిల్పి తా
నరసి నరుడుజూడ | పరము(గల్లు

పరము. బెలియువాండు | బంధంబు దెగంగోయు |॥వి॥
శిండు చూపులను ఏక చూపుగా జేసీన పరము గల్గును,

ఆ. ముక్కు-పట్టి యీడ్చు | ముండను జేపట్టి
తిక్కయె త్తి నరుండు | తిరుగుగాక
యెక్కడి తలిదండ్రు |! లేమియు దనశేల ! 1వి।
భర్తను లాంగ తీసే ఛార్యతో కాపురము పలు పొట్టకు
ఆసానము,.
థి
ఆ. ముక్క్కుమో(ద దృష్టి |! మురువుగా నిల్చిన
నురము మొద జూడ | నుండు. బరము
పరము బెసకు నుండు. | బరమాత్ముండా యోగి ld
హృదయ పీఠములో నున్న జ్యోతిని సదమలగతితో జూచుటయే
సుగ తికి మూలము.
ఆ. ముక్కు శ్వాసమునను | (మోయుచుండును గాలి
ముక్కు. వాసనలకు |! మొనయు చుండు

. తిక్కవిడిచి మాడం! దీజును (భమలెల్ల వి!
స్వరమును 'స్మక్రోమ మార్గములో నడుపుటయే మహితుని లక్షణం,

తే, ముక్కులకు నేల? బెట్టడు | మూఢజనుండు
దూదిమూటం బోలిన తన | దొడ్డ కడుపు
నించుచుండును సతమని | నిత్యముగను
కడుపు తన్ను ద్ధరించునె? | కడకు వేమ,

కడుపు కక్కు ర్తి వారు కానిపనులు చే ముదురు గాని ఫఘునులను
జాడలేరు,

679

3870

8871

8872

8878

8874

8875

680 వేమనపద్యములు

ముకో-ణఇ శిఖరమున గుజీిం

దక్క-గం బరిపూర్తింజెంది | ఖైర్యము విడశే

సొక్సియు, సోలక, యుండిన

నిక్క_పుల్లైావల్య మదియె | నిజముగ వేమా! 8876
(భూకటిని ఏకబుద్ధితో నిల్చిన కై వల్య పాపి, కరతలామలకము,

ఆ. ముఖము. జూచినంత | మోహంబు ఘనమాను
దిస మొలను గనంగ | దీటు నద్ది
కూడిన నలుపెల్ల |! గు స్హరింపగ రాదె ॥వి॥ 877
నలుపు = కుమము; చూపుల, చేష్టలమా(త్రేముచే కామాతురులు సంతుష్టి
చెందుదురు,
అ; ముగురిలోననెచ్చు |! ముందుగానగ లేక
నరక్రమునకుంబోవు ! నరులు గలరు
ముగురి కందనట్లి ! మూలమూర్హి యొకండు ॥వి॥ 8878
(త్రిమార్తులకు అందరాని దివ్యభల మే పరంజ్యోతి.

ఆ. ముగురు మూర్తులున్న | మూాలభావమెటియగి
మూలవానితోడ | ముచ్చటాడి
సత్తు చిత్తులోని | సారంబు. బెలియరా ! ॥వి॥ 8879

(తిమార్య్యాత్మక మైన “సత్తు చిత్తుల”) మధ్యగునుచిత్త మును హతించుము,

ఆ. ముగ్గు రధికులనుచు | ముందు గానం లేరు
కానలేరు నరులు | కానలేరు
ముగురుంగూడి యొప్పు |! మూల'మొక్కటి నుమో ! ॥వి॥ 8880

ముగ్గుర మూలము మోహాని యగు ఆదిళ క్రి

ఆ. ముగురి నెజుంగునట్టి |! మూలంబు నెటింగ్నియు
ముగురిమో(ద నొకటి | మునుపు తెలిసి
పరల జిహ్వూచేత | (బస్తుతి చేయరా ! ॥వి। 8881

, ఆడిళ కిని యధథాళ క్రి గా ఆరాధించమన్నాడు మన అధికండు,

వేమన పద్యములు

ఆ. ముగురి లోన హెచ్చు |! ముందు గానణగలేక
నరకమునకు బోవు |! నరులు గలరు
ముగురి కందని | మూలమూర్తి నొకంకు 1వి॥
తేర్క__ వాదులు (తిమూర్తుల హెచ్చుతగ్గుల కై తికమకలు పడుటజూాచి
వీళ్లుకం౦ కు అతీతముగలదని చెప్పెను,
ఆ, ముగురుండునట్టి | మూల మెజింగియు
ముగురిని నొకటిగ | మొదటం చెలిసి
పరగు జిహ్యతోడం | (బస్తుతిం జేయరా ! వి
ముగ్గురియొ క్క మూల మాది శ క్షి. ముగ్గురిని భావించి మూలళ కిని
పట్టమన్నాదు.
ఆ. ముగు రెజు(గనట్టి | మూల మెణటింగియు
ముగురిమో6ద నొకటి | ముందే తెలిసి
పరగ జివ్వూతోడం | (బ్రస్తుతి చేయరా ! ;వి॥
జివ్వూను న్రీపరంజ్యోతిని (ప్రస్తుతించి సౌర్హకము జేసుకో
వ ముజ్జగ ౦బుల. జూచి | మాడు గుణంబుల
మూల వస్తువులను ముటంచేసి
= టు
మూటిలోన నున్న । ముక్తిని. గనవచ్చు ॥వి॥
( అంక
(తియూర్తుల మూలమే ము క్రి

ఆ ముజ్జగముల దశలు | మూడయ్యె నోధింప
మూంటనొకశు కలుగ | మూటరోసి
మూటిలోన నుండు | ముక్కిని గంటిరా ) ॥వి॥

స్పష్మి, నీతి లయములలోనున్న నూమ్మాన్ని గురి ంచుటయేమోక్న్షము,
ల థి (67 అ

ఆ. ముజ్జగ ములు వెదక | మూడువస్తువు లన్న
మూంటిలోన నున్న | ముక్తి (దెలిసి
ముకిలోనిముకి ! ముందుగా. బొడగను ॥వి!

అవాలి కం |
(6 సముకో సర్వలో శేషు వేద వేదాంత నిశ్చితం
మవాత్నా సర్వశాస్త్రాణ్‌ పార్వత్యాచ,క తిష్టితం ౫
_గబుహ్మాండ వముంతెయూ పార్వతిచే సృుషింపబడీనది.

86

681

కీ882

8888

8584

లిరిరి5

8886

కిరిర్రి7

682 వెమనపద్యములు

ఆ, ముట్టి మనసు గుట్టు | మూూలవముందుట భక్తి
పటుపడని ముకి ! పరమునాక
6) —O
నిట్టనిలువుగాను | నిలగదొక్కి-చూడరా ! |వి! $ీరి88
6 చిదాత్మా సర్వ బేహేహ వ్యాప్తలే జో్యోతిరూపకం
తజ్యోతి చతురేచ గుపనే,తేచ పళ్యతి. ౨)
సరు విచ్చు శ్నేత్రముతో జగజ్ఞ్యోతిని పరికింపుము,
ఆ, ముట్టు బాకనికిని ! మును మంగలికి నంటు
కురులుమోావి దేవి | గుడికి జేరు
(మొక్కులన్ని చేరు | మొగి విశ్వకర్మకు ॥వి॥ 88=9
20 yyy a మూఢనమ్మ కానికి జక్కొ-క్కా (మొక్కు. చెల్లి సారుభూూర్జులు:
ఆ. ముట్లు ముట్లుటన్న | వమూూలదాగుదుజేల ?
ఉం శ్ర
ముట్టులో నె పుక్లై |! మూఢజనుండు
ముట్ట గుట్టుం దెలిసి | ముని వానమునుదాల్చె వి! 58890
యోని సంభవ్రలు మోచన తెలియక అంటు ముఖ్టులని ఆంతేటా
వాదిస్తారు.
ఆ, ముట్టు ముట్టనుచును ముట్ట రాదందురు
ముట్టున కుద జేమి? |! మూలమేమి!
నవ విలముల ముటికి | నరులకందణకును
ప ప |
పుట్టగానె పుట్టు ! ముట్టువేమ ! 8891
నవద్వారములను౦డి నానారకముల |దవము ,సవించినదానికి
మర్శ స్థాన మలముగురించి యింశ వుంసపటేమి? యిని కవి వాక్కు_.
థి ఠం
ఆ. ముట్లులోనె పుట్ల | ముగ్గురు మూ రులు
I) తు ౧ aaa]
ముట్టు ర క్షమాయె | మొదట (పకృతి
ముట్టులోని గుట్టు | మొనసి గురుండెబుగు |వి॥ 5892
(త్రిమార్తులు గూడా (పకృతియోని సంభవ లే !
ఆ. ముట్టులో నె పుట్టి | ముట్టంటునకు రోసి
వట్టి తీర్థమాడు | వారుగాక
ముట్టుకుండ నీళ్ళ | ముంచిన శుచియానె? 1వి॥ 8898
శరీరమే ముట్టుకు౦డ, దీనిని మూర్చలు ముట్టంటా రెంవుకూ ?

వేమనపద్యములు 688

ఆ, ముట్టులో నె పుట్టి | ముట్టులోనె పెటీగి
వటి తీరవూడు | వారలెల్ల
బి థి య
ము 'మ్లునీళ్ళలోన | ముంచిన భోవునా ? ॥వి॥ 8894
పుటి పెరుగుటకు ముఖే మూలము,
ల రం
ఆ. ముట్టు సాకిచేరు | మోడు కుమ్మరి చేరు
నెంగి లెల్ల జూడ | మంగ లీకిని
(మొక్కు లెల్లం జేరు | మును విశ్వకర్నకు ॥వి॥ 8895
సాకి _ చాకలి; ఎవరికి చేరవలసిన ముడుపులు వారివే |
ఆ. ముణిగి చాహ్నణుండు | ముందు గానకపోయె
తిరిగి తిరిగి జోగి | (దైమ్మరా యె
కూసి కూసి వాది | కుక్కుయెపోయెరా ! ॥వి॥ 8896
(ాహ్మణుంయడు, జోగి, అతివాదులు అసలు తెలియక అయో
మయంలో నుంటారని మన అనుభవ వేద్యును వాచ,
ఆ. ముద చేత (బట్టి | మొదటిం చెలియలవేక
విశ్వకర్శంబట్టి | విడువ లేక
"క్ష రు
నిశ్వకర్శందిట్టు | వెజ్టులు వడుదురో ! వి॥ 5897
క ర్వా (అ)
ము_వా భావముల లోని మాలముల వీక్షీంచి ము క్లిని పొందమన్నాకు,
ఆ. ముద్రలన్న నేమొ? | మురిసెద రయ్యయో !
భ్మదముగను మనసు |! పరగకున్న
వెల్తి చేష్టలగును | వివరింప ముదలు ॥వి॥ 8898
ము (దాభఖావముల మూలము భ్రదముగా తెలియళేకపోయిన జెల్ల
చేష్టలు గావా!
క. ముదాభ్యాసతే నగు గుణీ
'భ(దమతిం జూడలానె | (భమ లడిగించున్‌
స(దూప కళల మించిన
చిదూపమె నిక్షుణపుం | జింతన వేమా ! 5899
c6 యధోే క్తా ద్విద ళా కారం ఇతుర్నా మేతి కథ్య లే
తన్న ఛ్యే సర్వసారం ద దర్శయిత్వా ముద భావనః ))
యభో క్షముగా ముదాఫావముల చిద్రూపుని పట్టుము,

684: వేమనపద్యములు

జు ముదిత నడవి నుంచి | మును లేడి వెన్నంజు
రామచం(దు కన్న | రసికుందేడి !
పొలుపు తొలగు | వేళ బుద్ధులట్లుండురా ! ॥వి॥
6 వినాళ క్రాలే విపరీతేబుద్దిః ?) (రామాయణం) చెడు కాలములో
ఎతపు బుద్దులు పట్టును.
ఆ ముదితవలపుజూడ |! మోాహీంతు వారల
చెంత జేరలానె | చెడును మనను
వింత భ మ గుణంబు | కాంత, షతప్రేన్లస్తాళలు Way
కాంతీలను జూచి యినుప కచ్చడాలే కదులుతా యన్నారు
చవర క్కు
ఆ. ముద్దుగుమ కేల! | ముసలి మగడు మది
వశముగాక విటుని | వలను జిక్కు
వెళ్లి ముద్దునకును | 'వేదశా'స్రుములేల ! ॥వి॥

3900

8901

5902

వియ్యముగాని, కయ్యముగాని, నెయ్యముగాని సమానమలయి తేచే రాణింపు,

ఆ, ముద్దులాడనిచ్చు | మూతి కొరక నిచ్చు
చుల్ల బొక్కను బెట్ట | బొడవనిచ్చు
మునులకు రుచిడెలక |! వనగువాల నుందుదు |॥వి॥
యిహ కాంత్తేల నొొల్లక పర కాంతేల స్పర్శకొరశే పరమ మునుల
తపస్పేమో!
ఆ. మునియగి (బావా గుండు | ముందు గానక్రపోయె
తిరిగి తిరిగి జోగి | దిమ రాయె

కూసి కూసి మాల | కుక్క యెపోయెరా ! ay
మూలము ఇెలియక చేలలగువారి లీలలు వర్ణించాడు.

ఆ. మునిగి, మునిగి, ముని౧గి ! ముదయె, ముదయె
చరా దష
వనర్కి వనర్హి వనర్కి | వక్కి వక్కి.
తిరిగి తిరిగి, తిరిగి |! దిమ 22. యుండురా ! ॥వి॥
“ ఆతి సర్వత్ర వర్జయేత్‌ 23
ఆతిగా పర్తి సుతారాము అంటదు.

8903

8904

8905

వేమనపద్యములు

ఆ, ముని జనములు కలుగ |! మునిలి వెళ్ళిన బావి
(బహ్మ్నాకుం దలలెత్త | రానిబావ్‌
మొలల బంటిగాను | ముంచు నెవ్యరినై న ll
ఆందరికీ తెలిసేవిషయా న్నే సుందర మెన భావనూ కలతో మంద
మతులనుగూ చా అనందపరచే ఇ క్త చేమనదే!

క. మును దావలచిన జిక్కును

దన వలపదిలేక తన్ను. | డా6 గాన. డిలం
దనదు పటా టోపంబులు
డనమాయలు బనికిరావు |! ధరలోవేమూ !

685

8906

8907

\
జారిణి తనంతటతానే వలచి రావాలిగాని తాను వలచుట తన్ను లుదినుటశే.

ఆ. మును దెలిసినవారు |! మొగి నప మై రిల
తిరిగి చెప్పితనుచు. ! దిట్టవలదు
"తెలియంజెప్షిన నిశం | చెలిసికో లేరయా ! 1వి॥
(య యా నాం లోక విరోధీ ?)

ఆ. మున్ను నిన్నుగన్న |! ముఖ్యు లెవరొ! వారి
సన్ను తింపువాయ్య | సంతేతమును
జ్ఞాన దాన మొసయు | ఘనుడు నంతేటివా౭డె ॥వి॥
తల్లిద ౦డుల., గురువును చై వముల గా భావించమని ౦ఇాడు.

క. ముప్పది రెండత్షురముల
మువ్పిరి గొన్నట్లి మూల | ముం బెలిసినచో

చెప్పున గడ తేరంగ నగుం
జెప్పి తికద మహిమ నీకుం | చెల్లును వేమా!
“ రాజరాజరా జేశ్వరీయోగం శేషమార్గం (పళళ్య తే
య౩ప శుత్సతకం భక్యాః సముకో నార్త్ర సంశయః 0)
రాజ రా జేశ్వరీయోగం సతతము పఠించినవారికి ము క్తిగలుగును,

ఆ. ముమ్మారు దినువా(డు ! భువిని గార్హభజీవి
యిరుమూరు దినువాండు ! యింటి జీవి
ఒకవూరు దినువాండు | వరయోగ జీవిరా ! వి॥
కక యిగు(పొడ్డు గుఢుచుచు యెడనెడ గుడువక నుండు నాతండు
సదోపవానీ ?? (భారతము) యిజే | శేష్టముగునది.

8908

8909

8910

8911

686 వేమన పద్యములు

ఆ. ముజికి కొంపలోన | నిజికించి జీవునిం
గర్భ పాశ ములను గట్టివేసె
నిట్టి కర్గజీవి ! కెట్లకో ? మోాతుంబు ।వి!
మలమూ[తముల కొంపలో కళ పెళలాడే కర్నజీవికి కై వల్య

మెటబ్బును ?
6౧ CA)

ఆ. ముజీకితోలు కంత |! మూలంబె మది చింత
నరక్ష మబ్బంజెంత | నలుగు డెంత

పరముంగోరినంతీ |! బయలగప వింత రా! ॥వి॥
అంత్యనియమాలం కాగముతో ఆదర్శము జూపిన సహజ కవి
సార్వభౌముని సవోధ్యాయు డనిపించుకొ న్నాడు.

ఆ. ముజికి నవబిలముల | మొనసి కారంగాను
బరమువావన మని | పలుకు బుట్టు!

తోలుబొమ లాట | కీలు. చెలియలేలు ! వి
నవరం,ధములు గల నానాని కార తోలుతి తిని కాదనుట నాయ

నమ్మ మాటలు గావా |!

ఆ. ముజికిలో నె పుట్టి |! ముజికిలో నే పెరిగి
ముజీికి తనువునకునె | మురిపెమేల ?
ముజీ శెరిగినవాండు | ముజికిలో. బుట్టునా ! ॥వి॥
పుట్టి పెరిగే గుట్టు తెలిసినవా డిక పుట్టడు.

ఆ. ముజిగి తిరిగి నరుండు |! వమురలుఫొ న్నను గాక
అందువలన నేమి |! యానబేదు!

అంతరాత 3 నిలుప |! నతంజె పోతానాట |వి॥
అంక రాత్మ నిల్చినవా జే అసలుయోగి.

ఆ. మురియువా జెవండొ ?! | మురియని దెవ్వండో ?
వొటుంజేసీ చూడ | బట్టబయలు

నారిది జలఘటమున | సూర్యుని చం౦దంబు 1వి॥
చబాయాప్రురుష లమణములు చర్చించాడు.

9912

5918

8914

3915

8916

8917

వేమనపద్య ములు

ఆ. మువ్టీ. వేప చెట్టు | మొదలుగా (బజలకుం
బరగ మూాలికలకు |! బనికివచ్చు'
నిర్ణయాత్మకుండు | నీచుల డెందులకును
బనికిరాయ గదర | పరగవేమ.

నిర్ణయాత్ను డు స్పర్ధలు పెంచుటశే

ఆ. మొసలి కంటి నుండి ! ముదుసలి సళ్ళాడె
భూతవరులు చేరి | పురుడు. బుచ్చ
భూతవరులు వచ్చి | పురుడేమి పుచ్చిరో ) వి॥

మెట్ట వే దాంతులకు యిట్టి పట్టులు గుట్టులుగా ఉండును

ఆ. ముసలిముండను బట్టి | ముక్కు మొదటికినోచె
కండ్లు రెంటికి రెండు |! ముండు బొడిచి

పాడుబావిని (దోసి | పైని బంజెయ్యరా ! 1వి।
దురాళను పరాకు లేకుండా నాళము చేయమన్నాడు.

ఆ. (ముచ్చుగుడికింబోయి ! ముడి విప్పు నేకాని
వపొసలగస్వామిం జూడ | బోండతండు

||
కుక్కయిల్లుసొచ్చి | కుండలువెతేకదా ! 1వి॥
యుచ్చు = దొంగ; ధీరులు సహితులు తెలుసుకొని నూరులగుటకో

వేమన నూ కులు యుక ముగా నుంటాయి

ఆ, (ముచ్చుయా। త శేగి | ముల్లె విడుచు గాని
(మొక్క-[బొద్దు లేదు | మొనసియెపుడు
కుక్క- యిల్లు సొచ్చి |! కుండలు మోయునా ! ॥వి॥
వ్యర్థముగా వ్యయము చేయుట గాని సిద్ధించే 'దేద్‌
ఆ. మూ(టను విడివించి |! మూటను (గహించియు
మూంట, మూంట, మూట | మొనల. గోసి

మూట మూట, మూంట ! మొనసిన దత్వంబు ॥ప్‌॥
(తివేణులు, మండల[(తయము, సనచ్చితానందాదులు, దానాదులు,
నాడులు (తియమూర్తులను తెలియుటరే తత్వము,

687

$918

3919

$920

8921

క్రీ822

8928

688 వేమనపదనిములు

క. మూంటికి మూలంబె నది
ధాటిగ గుఆ్తించి మించు ! ధావళ్యమునకున్‌
సూటిగ మించిన తత్వముం
జాూటింతుచె? యచల మనుచు | సరసత వేమా! త్రి 924
మూటికి మూలమయిన జే ముకి, కాంత
ఆ, మూంటి నా(గహించి | మూంటి విసర్జించి
మూంట మూట మూంట | మొదల రోసి
మూట మూంట మూంట ! మొనయగా. దత్వంబు ॥వి॥
6 బ్ర క్రారు ఉకార, మకారములను చెలిసి కళబిందు, నిష్క-ళల
చెరిగి ఇడా పింగళ సుషుమ్నుల గుర్తించి అగ్ని, చంద, నూర్యమం౦డల
లముల తరచి తత్స దత్వంపద అసీపదములందుటయీ తెత్విము.
ఆ. మూంటి నీహణముల | మొదటికి జరపరక
చిత్త మేల నిలుచు |! వ
చిత్తశుద్ధి లేక | శివుడు కాన్పించునా ? 1వి॥ 8926
చి త్తశుద్ధిగలచానిశ్తే శివ సాయుధ్యము గల్గును.
ఆ. మూంటి నీషణముల | పోడిమిం జెడుపక
చిత్తమేల? నిలుచు |! మొత్తముగను
చి త్మతయము గాక ! ముక్తి యెట్టుగలుగు ? ॥వి॥ 5987
యీషణ(క్రయములు నీసడించి చి త్త్రభాంతుఅ నడచి ఊఉ త్రమయోగివికమ్ము.
ఆ. మూండు గుణములంటి ! మూలంబుం గనవలె
వీలుగాను (త్రిపుటి | వెలయనొక్కి.
(తౌడు (దొక్కి పాము | దలచిన చందమా ॥వి॥ 8928
“సర్పరజ్ఞు'బాంతి పడుట సమ ముటశే ! సర్పరజ్ఞా భాంతి =
(తాడును జూచి పామను (భాంతితో భయపడుట.
ఆ. మూ(డుగుణములందు |! ముఖ్య గుణంబును
'దెలియలేనిహాండు |! దెలయు నట్లు.

(భమల బడినవాండు | బలు వెట్టి యగుధర 1వి॥ 8929
వెత్తభమల జెందక విజాన వేత వ్ర కమ్ము
(= (= —

వేమనపద్యములు 689

ఆ. మూండు గుణములన్ని 1 మొనసి యొక్క-టిచేసి
యారుచక్రముల న ! టంట గూర్చి
స్థిరముగా నుండ | శివతత్వ మందును వి 3980
గుణముల నడచి షజాధారములతో శంభు నర్చింపుము
ఆ. మూండు గుణము లరయ |! ముఖ్య మై యుండును
మూంయడుగుణములకును |! మూల మొకటి
మూండుగుణము లెపుడొ |! ముంచు నెవ్వరినై న ॥వి। 8981
(తిగు లా లెప్పుడే నా తెంపరితేనముతో ముంపక మానము
ఆ, మూ(డుగుణములొకట 1! మొదలనే యుండణా?
గలిపి మూలంబెట్టి | తెలియలేక
(భవమల బడ్డ వా(డు | బలు వెట్టి వాడకో ! వి॥ 8992
గుణ[త్రయములకు (గుంగినవా డే కర్న సరిగుడుః
తె, మూకుయూలల కందని ! మొదట నిలిచి
వేడి యప కురంబుల | జూడలెజీలి
యాడికూ డెడ్‌ వె. వల్య | మందవలెను
గూడ నానంద మమితమె | కుదురు వేమ. 8988
అస్టాక్నురీ మహామం(తము నానందముతో జపిం చినవా జే ఆ మోఘ్టువైంన వాడు
ఆ. మూండు లోకములను ! మొనసి యొక్కటిచేసి
యారు తౌవరముల | నంటంగూర్చి
స్థిరముగా నె యుంకు | శివమూరి గురుకయా! ॥వి॥ 89ళ్కి
ఆ. మూండు విడిచిపెట్టి |! మూడు (మశముంేసి
మూట మూంటి మూంటి | మునులం చేయ
మూట మూంట మూంట |! మొనయును దత్వంబు 1వి॥ 8985
గుణములను విడచి నాడులను నయమౌర్గమున నడిపించి క పర
ల) ఆనందము ననుభవింపుము,
ఆ. మూండువేళలందు | ముదముతో శివునాత్న
పూజసేయువా(డు | పుణ్యమూ ర్తి
పూజలేక మోక్ష | భోగంబు దొరకునా! వి॥ 3936
ముప్పొద్దులూ ముకుంచుని పూజించి మోక్షము వెంచము.

8?

690 వేమనపద్యములు

ఆ. మూఢ జనులశెల్ల | మూలమై తగుయోగి
తారకంబుగాను | దై వరూపు
బట్టబె. లుచేసి ! పరమాతు శో జూపండో ! వి॥ 8987
తారకమునకు దారి బెలుసుకొని ధను (డవు గమ్మని మన వేదాంతి విజ్ఞాపన,
ఆ మూఢభ కిచేత | ముక్కంంటిం బూజించి
మున్న బోయి నరుండు | ముక్కు శాయె !
పూజశేమివచ్చె | బుద్ది (పథానంబు ॥వి॥ 898
సరియైన బుద్ధితో సలిపిన భక్తి సక్సలమే యిస్తుంది. తిన్నడు గాధ
విన్నారుగా !
కం. మూఢథాత్నులై న మనుజులు
గూఢంబును బెలియలేక | గుజీగనలేరా |
గాణాంధ కార దూరుని
రూఢిగ బేరంగలులుగు | రూఢము వేమా |! 8989

(పౌఢ పదములను రూఢముగా నిగూఢ మైన భక్తి (ప్రబోధము

ఆ. మూలచ[క్రమక్షె |! మొనసిం గట్టిగంబట్లి
గ) ౬ రు
శోధచేసి శక్తి | చొరవ దెలిసి
భీదపజుచి మనసు |! భేదింప ముక్కు(డా
సాధకుడగుయోగి |! సరణి వేమ. | 8940

మూలాధార చక్రమును కీలుంబెలని బంధించిన లీలావిలాసుడు
లో ఓలలాడుదుండును.

ఆ. మూల చేరితె గదా | ముకి చండ్లనుచేత
ముద్దులాడుచు బట్టి | మొ_త్తీవచ్చు
మూల చేరగలటోతే | ముద్దు లాడేదెట్లు ? వి। 5941
ముక్తి కాంతను రక్తి చేపట్టి ఆసక్తితో అనుభవించిన ఆనందమునకు మేర లేదు.
'తే,మూల(బహ్న్మమునకు | ముగ్గురు మూర్తులు
బుట్టకాల మెల్ల | (బోదిగడివీ

చచ్చిపుట్టుచుందు |! జగములోమాయవచే!. ॥వి॥ 8942
విశరాట్స్వరూపునందు విమ్లు యీళ్వర (బ్రహ్మలు శెలనీ విశ్వాత్రీతులయిరి.

వేమనపద్యములు

క. మూలము. దెలియక కొందబజు
చాలగ యోగంబులెల్ల |! సాధింతుగ చా!
జాలమనక యా విద్యల
మూలము నూహింపలోలుగు ! మోవ్షము వేమా!
తాల బహూ తాలూకు మొదటి పట్టు తెలిసీ గుట్టుగా ముని
ముఖ్యుండవు కమ్ము
ఆ. మూలమెవ్వరనుచు | ముగ్గురిలోలల
మూలమెజుంగ లేరు |! మూఢ జనులు
మూలము ముగురికిని |! ముఖ్యమైయుండలా 1వి॥
ఆదిళ కి స్వరూప మే ఆధారభూతమమునది.

ఆ. మూలవిద్యయందు ! ముఖ్య తేజములోన
మెల౧స జితంఠరుండు ! మిహిరు పగిది
గాలకర్శములకు | గాలుండే సాన్షీరా ! ॥వి॥
మిహిరుడు -- సూర్యుడు : మోహాంధ కారమును మొత్తాలన్న
బాలసూర్య కాంతులే [పబలాలి.,

కం మూలాధారములోపల
జాలగ బంధించి గాలి |! సాధనలోనరా |!
యెలనొ ధారణ సేయుట
మూలము మది చెలియు చుల్ల | ముఖ్యము వేమా!

స్వర సంప శ్రి జ తేమ దాంపత్యేకమువ లె హా త్తించి సంభారము
జేస్తే చిత్తానికి ఉ_త్హలపా టుండదు.

ఆ. మృగ మదము చూడ | మాందనల్లగ నుండు
బరిఢ విల్లు చాని | పరిముళంబు
గురువులై నవారి | గుణము లీలాగురా ! 1॥వి॥

మృగమదము = కస్తూరి; (పజ్ఞావంతులు చాహ్యు ములో నిరాడంబ
రులుగా నుంటాగు.

ఆ. మృగము మృగములనుచు | మృగముల దూపిం(తు
మృగముక న్న 6 జెడుగు | మూరుండె "ను
మృగమునకగు గుణము | మూర్జునకును లేదు ॥వి॥

మృగము = అవ్ర; పశువునకున్న గుణములు పాపిష్టి వానికుండవు.

691

8948

8944

8945

8946

3947

8948

692 వేమనపద్యములు

ఆ. మృగములకు నరులకు | మేలుగా. బళువులు
తినగ దున్నంబాలు | కొనగయు క్రై
కవపడునువాని | కర్శమిడేర బె 19 9949
A)

పశువులకు గూడ కర యుర్చుడి బాధించుచున్నది.

క. మృగములు మృగముల నడుగవు
తగనడుగవు పన్నీజూతి ! తనసరివానిన్‌
మగ వాడడిగిన సియమి
మగవాండా! మగువగాక | మహిలోవేమూ! 8950
ఒరులపె యాథారపడినవాడొక మానవుడా!
క. మృత్తికయే తన తనువట
మృత్తిక దళ్ళమెత్తి నిలుప ! మేటివసతియా
మృ త్తీకయున్న ది మూూాంటికి
నెత్తెరువుల ధరణిమహిమ | నెఖుగరు వేమా! 8951

మృత్తిక = మన్ను + నెత్తుట = వూయుట; వసతి -- నివాసస్థలము,

క. మృదుమధుర వాక్యములతో
విదితంబుగ6 చెలుపగోరి । వివరించెద చే.
దుదిమొదలు గుజుతులేనిది

మదిందోచెడి బయలె యనుచు |! మరుగుము వేమా ! కి952
త్రీయనిమాటలు తేట తెల్ల భావములు వాటమగు రసములో గలపీ
మానవాళికి కందములదడ్వారా జీవనము లందించాడు వేమన,
కందము == మేఘము, సద్యము ; జీవనము = నీరు, (పాణము,

తే. మెక్క--జేనేడువాండును | మేయిమరప
ని దంభోయజేయువా(డును | నిఖలగతులం
జూపి యిల బద్ధులను చేయు | సూత్ష్మురూపుం
డా మహ దేవుండేకడా! |! యవని వేమ." 8958
సర్వమునకు సనర్వేశ్వరుండే కర,

వేమనపద్య ములు 698

ఆ. మెఅఫు మెజయగాను | మేసుమునకుఒలి 2
కదిసి వానగలుగు | గణుతిగాను
మెణిపుమెజయకున్న |! ముజివానలొసున్న ॥వి॥ 8954
అన్ని శాస్త్రాలతోపాటు ఖగోళ శాస్త్ర విజ్ఞానం గనాడ కంఠ స్తము
జేసి తన కవిత ములో అచ్చటచ్చట కలిపేడు వేమన,
ఆ. మెజుగుము[ద జూడ | మేలొను కీడౌొను
'మెజటుగుము[దలోని | మేలిమురసి
మేలి వమునుభవించి | మేటియె దనరుము ! 1వి॥ 8955
మేటిని కావాలంశేు మెరుగు ముద నే జూడుము.
ఆ. మెలగి జ్ఞా నమయు(డు |! మితి మోబటుచుండడు
ఉనికి విడండు తాను |! నుపము నొందు
తనున్ర మజుచి మించి | త త్వజ్ఞుడుం కును ॥వి॥ 956
జ్షునమయ తేత్వేజ్ఞుల తారతమ్యాన్ని పారము ముట్టినట్టు జెప్పేడు,
ఆ. మెలగి మన్గయుండు | మితిమోటుచుండెడి
యునికి విడక తాను | నుపమునందు
తనువు మజుచి మించి | తత్వజ్ఞుం డగునయా ! ॥వి॥ 8957
మన్మయుడు=మనస్సులో (బ్రహ్మమును జూచి తన్న యమయీ వాడు,
ఆ. మెల(త నడవినుంచి | మృగము వెంటనెపోయె
రామచందుకన్న | రసికుండేడి )

చేటు కాలమునకు | చెడుబుద్ది పుట్టును ॥వి॥ 8950
గతుల ననుసరించి మతులు పోన్రనమటకు యీపద్య మే సాక్షీ
(రామాయణము)

తే. మెలంతుకల మిన్న పతిభ క్రి | మాజటెపుడు |
పతిని మదిలోన బూజించు | బరముగోరిం ఫో
యుతేముసద్దతి: గోరుశు | యువిదకగును
వన్యమృగ మట్టు వూరు. గన | వలయువేమా ! 8959
భర నుందు భ కి, పరప్రరుషుల మందు విర కి, గురుచేవలయందు
ఆసక్తి, ఉత్తమోత్తమ గుణ ఛాధనములంకు యుక్తి, సంసార నిర్వాహణ
యందు శ క్తి పత్మివ్రతకుండును.

694 వేమనపపద్యములు

ఆ. మేక గుదియ గట్టి | మెడచన్ను గుడివీన
నాకలేల మాను |! నానగాక
లోభివాని నకుగ | లాభంబు కలుగునా! ]|వి॥ 8956
లోభినాని నానీంచుట మేక మెడ చంటి పాలు పితుఫట వం'ివి,

జ మేక చంకంబెట్టి |! మెలగుచు మందలో
(భమసి తిరుగు గొల్ల | పగిదిగాను

"దేశ నెజటులగక పెర ! జేవతలం దలంచు ॥వి॥ 8961
'తెలివి తక్కువ దద్దమ్మల తిరుగుళ్లను తెలియజేసాడు.

కం. మేకలు మూకలు సనినను

(బాకటముగ నొక్క కోతి | పర్లంబెక్కెన్‌
ఆ కపులు నూజుచనినను
కోకోయని కొంకనక్కొ_ | కూసెరవేనూ ! 8962
మేక. = ఆజ ౫ అకా కోతివరి -- = విష్ణువు ; కొ౦కనక్కా

= శుభకరమెనది == శివుండు ; యుగ(పళచయిములాశ్‌ ముగ్గురు మూర్తులు

చేయు ముఖ్యమగు విషయములు చెప్పేడు.

( వేద వేడాంగయుల సారము)

ఆ. మేఘ మడ్డ మెన | మిహిరుని జె చును
చితమడమెన | శిరము చెఆచు
= రుం ప్న

మరపులడమెన | మహిమను జెరుచురా ! ॥వి॥ 8969
(పజ్ఞా విజ్ఞానము లాన్టైంచిన భవ్యులకై నా మందత కలిగించు

మాయ తెర యొక టెకద్దు ,
ఆం మేఘమడ్డమెన | మిహిరుని బెజటుచును
జిత్త మడ్డమైన | స్థితం 'జెజచు
మజిపు లడ్డమైన ! మణీ ముక్తిం జెరుచురా! 1వి॥ 8964
ఎంతటి అధిఖ్యత కె నా అడ్డుండుట సహజము,
కం, మేఘుని యాడంబరమును
స్నేఘములో నుజుము మెజుము |! మెణవడీ వీడుగున్‌

వేమనపద్యములు 695

మేఘుని నానెడ్‌ భావము
మేభఘాడంబరము( దెలియు | మేదిని వేమా! 8965
“ము? కార్య పానము కనులకు కకవికలు చేయును. యిట్టి దుష్క_ర
_పానలవాడే దొడ్డకవి యయ్యాడు. కేఖ్టుమాల, వర్ష పణి, అనురెండు
౫ ంథాంతరభావము చెప్పెను.

కం. మేఘాద్భవ వీవరంబును
మేఘములో నుతుము మెజుము ! మెండుగ బిడుగుల్‌
"మేఘం బనియెడి భావము
మేఘాంధము బెలు చెలియ |. మెప్పగువేమా |! 8965
వాడాయా కాశం లో నుద్భ వించిన ఇ, మేఘ నాదాన్ని మిన్న గా

తెలుసుకొనమన్నాడు.

ఆ. మేడిపండుం జూడ | మేలిమై యుండును
బొట్ల విచ్చి చరాడ | బురుగు లుండు
జెరుకువాని వుదిని ! వింక మొలాగసరా! ;వి॥ 5967

తోెలిసలుకుల సా రాన్ని తెలుగు నుడికారములతో గుదిగూర్చి
భావాన్ని పేగ్చి ప్రఖ్యాతినందిన చాడు వేమన,

ఆ. మేదినిలేని వాదములు | మిక్కుటమైన బలంబులేదుతే
నాదుగ గాతి లేనియెడ |! నవ్వము మేఘము గప్ప దంతగా "
బోధయు లేక సద్దురుని | పుతుండవా దెని దానదృశ్యమా
వాదులయటోక యుండుమింక |! వచ్చున దెల్ల నెజుంగు వేమనా,

వాదోప వాదములు (పజ్ఞావంతులకై నా ఖేదము నిచ్చును,

ఆ. మేషముఖుని దక్షు | మిగులు వారల. గన్న
శివుని దూవకులకు | సిప్లలేచె!
రంకుబడవం గనియు | రంకాడ నేరు శే? |వి॥ 8969

ద యోధ్వ్యర ధ్యంన వు కథ యిచ్చట ద్యోతకము జేశాడు,

ఆ. మెధునమునం బుట్టు | మానను లందరు

తిరుగుచుందు రంతె | తెరువు లేక

యెందు బుట్టువారి | క్రంబేగతి ౫దర! ॥వి॥ 5970

ర్తి

బుద్ధి హెనులు పుట్టిననోటునకే నానాపరాకులు పడతారు,

696 వేమన పద్యములు

ఆ. మైనమొ ర్తి లిఖువు |! మరి రూపుంగా. చేసి
తా(మము గరిగించి | దానంబోసి
మనుజులెల్ల( గూడి ! మణీ చేవుడందురు ॥వి॥ 8971

రాగి |పతిమలు, రాళ్లబూమ్మలు రాము౦డని ఖముండని సోమా
అమ్మని రాట్టడిబడి నెట్టుకొని పూజించే నిర్భాగ్యుల నియమాల వర్థించాడు.

ఆ. మెల కోక తోడ ! మాసిన తలతొడ
ఒడలు బడలి జడలు ! నుండెనేని
అధిక కులజ్నునైన | నట్రట్టు పామ గండు వ! 8972
శరీర శుభ్రత లేనివారిని చేరని న్యు శెవరున్నూ.

ఆ. మెల మె లటంచు ! మణి నిట మునిగిశే !
os paper (oman
మెలలోనె తనువు ! మహిని బుక

మెల నిలుచుచోకై ! మనుజుని పుట్టుక ॥వి॥ 8978
మానవ్రలు పుట్టుచోటు మాటిమాటికి (ప్రస్తావిస్తున్నాడు మహ త్తేమిగలదో !

ఆ. మొండిమాట లాడీ | మొనసియుండు విర కి,
యముని గెల్య నచట | నలవిగాదు
కలియుగపు విరక్తి | కలు (దాగు చందము ॥వి॥ 8974 .

తప్పు (తాగినవాడు తప్పుడు పనులు చేని తెప్పరిల్లి దండాలు పెడతాడు,

ఆ. మొండివాని కేల? | ముంజేతి కడయూలు
తొజివాని కేల? |! గజపండు

లు రకు రా
గాడిదెలకు నేల? | గడ్డముల్‌ ॥వి॥ 8975

అనాదిలో మనవారు పండ్లు పోయిన వారికి మృగద౦తే ములు ఆన గా
దుప్పీకొమ్ములు మొదలగునవి పండ్లుగా తెయాబుచెసి అతిశేవారు. అందు శే

గజ్జపండ్లని వాకొన్నాడు.
ఆ. మొగము జూడంలానే | చూహంబు ఘన మోొను
ధనము. జూచినపుడె ! తగులు మనను

కూలి నష్నమెనం | గోరునే కొజగామి ॥వి। 8976
కరచరణములు తెగిన క రామొండికి క ల్పితములు ఆంటేంచినట్లున్న దీపద్యం,

వేమనపద్య ములు 697

క మొదట తేనవుతేము వదలక
తుద నవ్యరిముతమునే న 1 దూవీంపక యున్‌
పదిలుండయి కోర్కె గోరక
ముదమునం జరియించువాండె | ముఖ్యుండు వేమా! 8977
నర్వ సమ్ముతే మత సా రాన్ని చక్క_గా మనసాధు చెప్పేడు.

ఆ. మొదట నతండు జాన | ము[దాంకితుండు గాక
యాదివిధము చెలియ |! నజ్ఞాం డగును
నడువు జాన మొదవ 1 నగుబాకు కాదయా! 1వి॥ 8978

ఆదిమధ్యాంతే ములు అవలోశకిందుట అంద మా అలవర్ఫుకోవాలి,.

ఆ. మొదలు నాసంబెట్టి | తుది లేదుపొమ్మను
పరవులోభులె న |! పాపులకును
వారి యుసురుదాకి |! వ చెడి పోవరా వి! 3979
యిచ్చెదమని యూరించి యోయక పోవుట గొప్పతప్పు

ఆ. మొదటం బడ్డ సీరు | మొదటిదనుక నెక్కి
ముదటికుణోకి వేగ | మొలకలెత్తి
మొగి పృధివిని బడ ! మగకొడు కందురు 1వి॥ 950
వీర్యము. న్ర్రాగర్భగోళములోపడి పండమూపమయి భూపతనమగుట చెప్పెను.

ఆ. మొదటబోయు నీరు ! మొగి వీజములశెక్కి
-మొదటికుజుక వేగ | మొలకలెత్తు
ములక పృధివి * బెరిగి |! వైలయును వృకుంబు 1వి। 8981
ఉత్పతి విధాన మిట ఊహిస్తే అన్నివిధాల తెలియును,

ఆ. మొదట బోయు నీరు |! మొగలిదనుక నెక్కి
వృతు.మెల్ల నిండి | వి స్తరించు
ఆవిధమున జీవ ! మంతట నిలుచును ॥వి॥ క్రి982

జానము సర్వాం గముల వ్యాపించి సజీవమె యుండును.
ఇ యా

రర

698 వేమనపద్యములు

ఆ. మొదట (బహ, మనువు ! మొనయ రెండు మయుండు
మూట త్వష్ట శిల్సి | వొొునయ నాల్లు
విశ్వకర్శ నెగడె | విశ్వజ్ఞుం డైదింట !వి॥ 3988
“మను, మయ, త్వష్ట, శిల్చి, విఎ లే బంచభూతములవ లె | పపంచ
మున అధికు లయ్యారు ( నాగరఖి౧చము)
ఆ, మొదట మంచికులము |! వీదప నానాజాతి
యట్టి జాతికన్న ! నెచ్చులేదు
కంసలికిని మించు |! భునజాతి లేదయా ! ॥వి॥ 8984
వేమన సర్వమత సమ్మతుండు ఆటువం౦చ వాడు ఒక జాతిగురించి
అందు ముఖ్య గురువంళము గురించి చెబుతాడా !
ఆ, మొదట సమత మును | వదలక
తుది నెవ్యరిమళేమునై న | దూషింపకయుం
బదపడి కోర్కెలు. గోరక
ముదమున నటియించువాంటె |! ముఖ్యుండు వేమా ! ॥వి॥ 8985
సర్వమత సహన మే యుత్తమ జనుల కెల్ల నుండాలని యుద్యో ధిం చాడు
ఆ. మొదటి తరువునందు |! మూా(డుకొమ్మలు పుకు
అనలు కొనలు తీగ | లాకు లమచె
పువ్వు విందె పండ్లు | భువనముల్ని ౦డెరా ! ]॥వి॥ 5986
అదిళ క్రి యందు (తిమూర్తులు , ఎవ రియందు జంగమ, సావర, భువన ంబు
౨న్ని యు గలిగాన్కు |
ఆ, మొదల(క్రియను దప్పి | మోాసంబు౭ చేసియు
వొట్టకొటికు మనసు | బొందుపజచి
బీదకుక్కొ-రీతి జెరుగును మనుజుండు |వి॥ 98987
బక్కచిక్కిన మనుజాండు బహుఫలా పేక్షను పొందాలనికుందుట
జెప్పాడిందులో.
ఆ. మొదల (మానె యగును | దుద6 బశీయును గాదు
నోరులేదు పండు | లాజు గలవు

జీవమొకటిలేదు ! జీవుల? జంపుగా ! 1॥వి॥ 8988
ఫొడుపుడుకథ వేదాంతేవిజ్ఞానములో కలపి వివరించాడు వేమన.

వేమనపద్యములు 699

కేం. మొదలి తన మతము వదలక
తుద నెవ్వరిమతేము నైన |! దూషీంపకయుం
బదిలుండయి | కోర్కి_€ గోరక
ముదమునం జరియించువాం౭ణే | ముఖ్యుండె వేమా! 8989
చక్కని భావముతో ఇక్కిలిగింతలు. వెట్టి నెక్కొనిన (పేమ
భావము మిక్కు.టముగా శ్ర బలెపద్యాలను సృష్టిస్తాడు వేమన,
ఆ. మొదలు చూచి చూచి | తుద. జూడకుండినం
జావు తవ్పినపుడె | జరుగ వలెను
ఫారగకున్న వాని | జలకగాం జూతురు ॥వి॥ 8990
(బ్రహ్మాన్ని పట్టి (పౌ ణావసాన కాలమందుగూ డా విడువవద్ద న్నాడు.
ఆ. మొదలు మగండు మూడ | మొనసి యీశ్వరుం డగు
వెనుక నాలు చూడ | విహ్లు వగును
ఆలు మగండు నెవరొ |! యాదిని బెలియుండీ ॥వి॥ లీ991
(పకృతి యోని, విష్ణువు బీజము, శివుడు వీరిద్దర సంయోగ మే బ్రహ్మాండము,
నీ, మొదలు మోాందికిగాను | దుద మొదలుగ నున్న
వృత్నుంబు మొలచిన | వింతయేమి ?
మహి మింటి మో(దను |! మద గజం బొక్కటి
విహరించు చున్న టి | ఏివరమేమి?
చిదిమి(పెట్టిన బంటు | విధమున చేనుంగు
జీము (మింగిన యా వి ! చిత మేమి!
పులిచింత మోదను | దలమోంద నొక చింత
(మానుగట్టిన యట్టి | మరు దేమి ?

చింతవృక్షము మీద జే |! మంతి పూలు

చెలంగి పూచిన యట్టి వి | చిత మేమి !

అరయ నేర్చిన సర్వజ్ఞు | లై నవారు

వివరముగ. బల్క్‌నక్లైన | వినర వేమ ! 8992

వేదాంత విజ్ఞానాన్ని జెతకమని కూట వేదాంత గురువులకు పోటీగా
యీపద్యాన్ని మాటుమాటలతో నూటిగా జె-ప్పేడు.

700 వేమనపద్యములు

నీ ముదలు మూలాధార | మొదవ వి ఘ్నేశ్వరుం
డచ్చోట చేవాళి | యధిపుం డుండు
అందుమోందటను శం |! డంగుళము-. మేర
స్యాధిష్ట చక్రంబు | వరలు (బ్రహ్మా
దీనికి నెనిమిది | చేపోంగుళములందు
మణిపూర్వచ(క్రంబు | ములయును వారి

అంత దశాంగుళ |! మవల ననావాత
ముప్పు రుదూండట | నొనరియుండు

పదియు రెండంగుళములకు. ! జై విశుద్ధ
మందు జీవుండు పొందుగా | నలరు చుండు
వెలయ బరమాత్ను( డగ్నియె | వెలుగుచుండు
నిట్టి జాడలు తెలియుట | మెటుక వేము, 8998.
యొకక సెకుగదగివవారు యిట్టి ఘట్టములు పసికట్టి గుట్టు తెలియద లెను,
ఆ. మొదలు సౌఖ్య దుఃఖ | మూలము వివరింప

బుణ్య పాప కలిత | పూరగకర్శ
పరగం౭ గాలువోయి పడగను బడ్డట్టు ॥వి॥ 8994
వనశదినాలు లేనప్పుడు వశమెన జై న a యుందడవు,

ఆ. మొనయ సత్యమునను | మును హరిశ్చందుండు
నిళ్యమెైన కీర్తి | నిలుపుకొనెను
సత్యము నృపులకు | సర్వదా యోగ్గుంబు ॥వి॥ 8995
శా నత్యం బే సకలార్థ సాధక మగున్‌ సత్యస్థి సం డొంకు నౌ
న్నత్యం "బె లైడలందు సత్యమునకన్న న్మిన్న యా ధర్మముల్‌
స్తుత్యంబుల్‌ మరిలేవ్రు సత్య మె ఫలించున్నాటికిన్‌ నేటికిన్‌'
సత్యాలాపి మమొకండె నిత్యుడు న. సత్యంబగున్‌
(సత్వ వారిళ్చం(ద్రీయము).
ఆ. మొనసి యిం[దియముల | మొదట నిల్పలోలేక
మసిపోవు వెళ | సన్యసింతు
ఆత్ర శ్రశుద్ధిలేక |! యంటునా మోశవ్షంయబు? ॥వి॥ 8996
మనునీది లేని-్రో మహాత్వము సిద్షించదు,
థి థ్‌

వేమన పద్యములు 701

ఆ. మొలక చనులులనగ | మోహాంబు. బుట్టును
గుప్బీ చనులుంగన | కోర్కెదీరు

తేడకచనులుగన | ద య్యూలు నొల్లవు ॥వి॥ 5997
కామాతురతేను కోమలమగు కాంతా కచకుచములను కొనియా జే భావమిది.

ఆ. మొలక చనులనాంయడ | మూండు కోటులు చేయు
కులుకు చనులనాండు | కోటి సేయు
తటుకు చనులనాయడ | దమి డి సేయదో ! వి! 8998

విటులు కుటిల కాంతకు వకోరుహమయులను ఏక్షీ ౦చి వెలగ శై
విధాన మేమో !

ఆ. మొలమాం౭దం నొట్టితే | మోహాంబు౭దనరును
గుండెపై. గొట్టి తే | విండముదుకు
తలమిోంద గొట్టి తే | తారకంబదురురా! వి; 3999

కళికా సు విజానకళ ఎను పజాశాలి గాబజి కంటతాజౌకేడు.
Dg లట ట్‌ కు

ఆ. మోదమునను గురుని | ముఖ్య కరుణచేత
దొమ్మిది సలముల ! దొడ్లు వాయ
థి యె
సర్వజీవుండాయె | సర్యంబు తానాయె ॥వి॥ 4000

నవద్యారముల కొంస నాణ్య మెరిగిన వా డే ముక్తికి నాధుండు.

క. మోసము సేయుచు భువిలో
దాసులమని భూతిబూసీ |! ధరణిందిరుగు నా
' మోసపు శివవంచకులను
దూవీం చెద రవని 'ఉనులు | దురితము వేమా! 4001

వంచకుల కొంచపు బుక్తులను "మూ'మోూటముంచక ఎంచాడు వేమన

ఆ. మోసమునను దనకు | మొదటిముఖ్యత హాని
వోూసమునను దనదు | మురువుందష్టు
మోసమునను దనదు 1 మోక్షము దప్పురా ! 1॥వి॥ 4002
మోసమువలన మూడువిధములు ముక్క_ లై పోవ్టనని నిక్కచ్చిగా చెప్పెను.

702 వేమనపద్య ములు

ఆ. మోహజలధిలోన | మునింగిచచ్చు కెకాని
హరిపరాయణత్వ ! మమరంబోదు
ముట్టి గురుని భ్యాన |! మూలమందుట ముకి |వి॥ 4003
ము క్తి గావలసీన వాకు గునుక రుణాబశ నుమన్నా ము.
తే, మోహ భవబంధముల నెల్ల | మూలందొక్కి
సాహాసంబున గురుభక్తి | సలిపిలోన
జపము చేయుట ముక్తికి ! స క్షియగును
నిబ్బరముం-బట్టి ఫల మొప్పూ |! నిజము వేమ! 4004
మాననీక శ కీతో జ్ఞానాన్ని సాధించుట యుత్తముల లక్షణం. |
ఆ. మోహవమనెకు బుద్ధి | మూలంబు నెణి(గి తా
మోహరించి గురుని ! మోముంజూచి
మోహమందు ము కి ! ముక్కొానుఫలగామి ॥వి॥ 4005
ముముక పేకులు మోవాములో నుండి త్రీసీ మోక్ష సా మాజ్యూన్ని ఏలుదురు.
కం. మోహము దీణికయుండీన
దావాంపె చేహమెల్ల | దల్రడపడును
చగేహములోం బోరాడక
"దేహము నందున్న శివుని ! చెలియర వేమా! 4006
మోావోంధ కారమున మునగక ము క్రి కిరజైన సుజ్ఞాన సూర్యుని
జాడమని వేమన నూచన.
ఆ మోహిని తనయందు | ముక్రికాంతే పెన
వాలలాడుచు నున్న | పిలు చెలక
ముక్కితో భావీస్తై | మోస బుచ్చెదనరులు ॥వి॥ 4౮07
పద్య భావము సద్యో జాతముగా లేదు.
తే, మోతమార్ష మెజుంగక | మూార్థ జనులు
కుక్షి నింపెడు వేపముల్‌ ! గోరివేసి
నిర్గుణాత్చులమని చెప్ప | నీతిగాదు ;
వారి కీహ పరములు సున్న | తొర ! వేమ. 4008
మోడు, సా(మాజ్యాపేతంలు కుకీ ంభరు లై తినగ రాదు,

వేమనపద్యములు 7083

ఆ. మానము([ద బూని | వటి తత (మందుట
స్వానుభవము సిద్ధి | సాధ్య పడును
తాను తత్యమందు | దనరుకే యోగంబు ॥వ॥ 4009
తన తత్వము తానెరి౧ మానము(ద వహించిననాడే మాని,
ఆం వకానవృ త్రీ నరుడు ! మసలుచు నుం జెనా

మమత విడిచిపోవు | మానవులకు
“మానం కలహాంనా సి” | మంచి మార్లముదోచు id 40.0

వాను

“ ఊరకున్నవాడు యు త్రమయోగియే )

ఆ. మాని నిజశేళిలోపల ! మమతగదొక్కి
పూనినంతటం బరిపూ ర్తి | పొందుగలుగు
వానిభ క్రికి సాటిది ! వసుధంగల బె
డాంబికములై న నడువు న |! డంగువేవు. 4011
మునిని మించిన ఖ్రునుండు కనుగొనగా జనములభో కానరాడు.
ఆ. మాని నిదయబూని | మటీశితగమందుట
స్యానుభ వము సిద్ది | సాధ్యమగును
దాను తత (మందు? | దనరుశు యోగంబు |వి॥ 4012
ఈ తత్రదర్శ్భనం యోగ పూర్ణం ??

య

నే. యంత తంత్రపు విద్యల | యా చకులను

మం(త్రవిద్యలు మరిగిరా |; మహీమయీది !

పండువెన్నల బయలున | (పాకనగును

నిండుమదిం గానగలిగిన | నియతివేమ, 4018

యంత తంత విజ్ఞలు తంత్ర గొట్టులశే ! గుయమం(త్రం చెలిసీన కోవినుల కేల !

లే, యకక రల శేగ్నకు | నధిక లతేమొ

సంజ్ఞ మదియందు( బూనుట |! సాధువృ ర్తి

మనను మగ్న మునొందుట | మనన వృత్తి

తుదకు గురుసేవయెనను | దొడ్డ వేమ. 4014
ఒకొ-క్క-వర్లానిక ఒకొక్క పరిభాష; పరిభాపాకోవి మండు వేమన ,

74 వేమనపద్యములు

ఆ యజ్ఞ(క్రతువులను | యొన్నింజేసినంగాని
(బహ మెచ్చండు రాన |! బండ జనుల
(పజ్జ చెత నుచేయు | (పజ నడతలు గదా! 4015
ప్రజ్ఞ హు బ్రహ్మను సాధిం చేది,
క్ష, యజ్ఞములు చేయు చుండిన
సుజానులు రంభరతుల. ! జొక్కు-దు రనుకే
యజ్ఞాన మనుచు బెలీసిన
సుక్షానియెవండు చేయం ! జూచుర ? వేమా! 4016
సక ss సూ కలను తూ ర్పార గా బన్రైడు మనసార వేమన.
ఆ. యజ్ఞమాగము లని | యెన్ని చేసినం గాని
ఆత అత్మయక్ఞమగునె ! యంటి చూడ

(కల తును చేయువారు | కానంగ లేరయా ! |వి॥ 4017
య్‌ యా గాదులు యాగ పశు

"లే యజ్జసూ (త్రముం గట్టిన | విజ్ఞా యగునె
మగ్న చి తములోనై న | న
(బవ్నామయు(డై నబా౭డె పో | (బాహ్మణుండు
నామవూ(త్రలుమేటులే | తాము వేమ. 4018

పేరు పెట్రుకిొనిన మా(తౌన పెద్దవాడౌతాడా +

ఆ. యతియుతానై. వెనుక | యేతీరు నుంకేమి !
మూరు లలు తలలు | మొట్టి లేమి ?
వార్ష చెతికి నొప్పి! వాడికేముండదిరా ! ॥వి॥ 4019
55 క॥ కదలక, మెదలక సదమల
వాద యంబున నున్నవాడు యిహపర సౌఖ్యాల్‌
పదిలముగ జూరగొను అ
పదలను తాబొంచదకుండ పరగుర గుబుజై క్ష
ఆ. యదుకులమున (6 బుట్టి | యా పసులను గాయం
గృష్షునకును గొప్పు ! కీర్తిరాటె
గుణము లెక్కొ_గాని |! కులమేమి లెక్క రా? 1॥వి॥ 4020
భా~గవతభావ (పకటనమును ఛావజ్ఞా ల కందించాడు. (భాగవతము)

వేమనపద్యములు 705

క యమ నియమ 'యోగవృత్తుల
(గమమున గమనించి మించి |! కడుచి తముగా
(శమలెల్లు. దీటు సుమనః
(వముదిత పరిపూర్ణమందు | బరుము వేమా! 42]
యమము పడిదిభములు ౩- 1 సత్యము, కదయ ౩ తమ, 4 భృతి,
5 మితాహారము 6 కర్ణవయు, 7 ట్రహ్మచర్య యు, 8 ఆసేయము,
9 అహింస, 10 కె చు.
క. యమలశడు రాములు పదియగు
[క్రమముగ సత్యంబు దయయు |! క్షమయున్‌ థృతియున్‌
విమల మితేభోజనము శుచి
సమతయు నస్తేయ మిలను | సతతి వేవూ |! 4022
చి పడింటికి, Ll సత్యము వజ అబద్ద మా అకుిండుకు, 9 దయ -=పగుల
యా ర్తి కోర్యకుండుటు, రీ కమ =ఇకరుల తప్పు సై రించుట, 4 ధృతి =
ధన, బంధువియో గాదులకు చిత్తము చెదరకుండుట, ర్‌ మితాహారము ==
నన్యాసికి రి కబళములు, వనవానీకి పదినూు కబళములూ, గృవాస్థునకు
ముప్పది శిండు కబళ ములు, ఇతరులకు మితభో శనయు గె కొనుట 6 ఆర్డ
వము = విహిత క oy నపుండునూ, ష్‌ కర్మలు వరౌనునపుండును
చేయు వాబ్మనః కాయ కర్మ (పవర్శనము; 7 అహ్మచర్యము = = సన్యాసీ
కిని (బ్రహ్మా చారికిని నై ప్థికం చస వనస్థునకుకు శ్ర) సంగము (త్రిక రణము
అందును కూడదు. అట్టు శేయకుం కుట వారలకు (ట్రవ్మ చర్యమని యూ,

గృ వాస్తునకు బుతు RARE స్వభార్యా సంగమమును, అన్య స్ర్రతో
విహరిలేపకుండుట యూ పస (బహ్మ-చర్య మనబడును, రి అ స్తేయ ము=-

ఎందునూ వోరకృత్య -మెయంగకుండుబ; 9 అహింస = ఎప్పుడూ ఏ
జంతువునకూ ఎగ్గొనర్బ్పృకుంథుట; 10 శౌచము, శెండువిధములు (ఎ)
బాహ్యా శౌచము, (బె) మృత్తువలననూ జలము వలననూ నా దరింపంబడు
శరీర శుచి భూతమగు కార్యము. రెంఎవది అంతఃకౌచము. ధర్మముతో
ఆధ్యాత్మ విద్య చేత చే యబడు శుద్ధి
న యమువాజ్ఞ చేతను | నధికుం డన బడియు.
జం(దకాంతము. జేరి | సరగమరలి
అడ 9
మేఘంబుతోవచ్చి | యోగంబుతో వృష్టి.
విందువుచేతేను | బృధివి గురియు"
89

706

వేమనపదనగీ ములు

సస్యాదులకు వచ్చి ! సారంబు తిని సోకి
యిం[దియంబుల చేత | నెచ్చి మిగుల
నెలబుతువై యున్న! నెలంత యోనిం జేరి
ముద్ద గ ట్టుచు మాంస ! మునకును గూడి
(పాణి యీరీతి నెలనెలం | (పబలు. డగుచు
మూ[తమలముల గొన్నాళ్లు | మునిగి యుండి
వెడలి సంసారమునలగల |! వెతలం బొందు
జననమరణములెంచంగ. |! జనునె ? వేమ. 4028

శిశులక్షణము = డ్ర్ర్రీరక్సము హెచ్చిన ఎకువు, పుపషశుక్షము

హెచ్చిన నలువువర్గము కలుగును. స్రీరకము ముందుగా గూడిన
పుట్ట పాపి యగును శెండూ సమమైన శ్యామల వర్ణమగును. బుతు
మతియైన దినములలో (ప్రథమ దినమున కూటమున నిల్చిన ఆల్బాయువగును,
శెండవదినమున నిల్చిన మధ్యములతో మునిగి తేలును. మూట దొంగ,
నాల్లిట పాపి, ఐదిట దయాపరు(డు, ఎనిమిదిట దరిదుండు, తొమ్మిది
ధనాడ్యు(డు, పదిట కామాంథ కారుడు, పదకొండు వంచనాపరుండు,
పన్నెండు బలాథ్యు (డు, పదమూడు పండితుడు, పదునాలుగు కార్య
వేది, పదునెదెట మహాతు (డగును,

ఆరు నామాన్యపు తుడు; ఏడు సంతాన వంతుడు ; పదు నారు

సర్వవిద్యానంప న్నుడు,

బుతుమతియైన తరువాత 'సరిసంఖ్యదిన ములు పురుషులు, జేసి సంఖ్య

గా

. యమునికి రల్లీదు | యోగియొద్ద నె యుంది

యోగివద్దకు నెపుడు | యముండు రాడు
యోగికి భయపడి యముడు ! చెప్పకపోవు ॥వి॥ 4024
యతి తప్పు ; పద్యము తారుమూ రవుటవల్ల అసలు భావము అందడం లేదు,

. యముని బాధ తీతి | నప్పుడేవెడలియుం

బరగు చం(దకళను | సరగజీవి
(క్రమముగానుం జేరి ! కాలమేఘుము నుండి
చినుకుగాను (వాలు | శ్లీతిని వేమ. 4025

(పాణి తన కర్మత్నుయ మయినజెనుక' తిరిగి సునర్జన్న ఎత్తును,
ఖై చవి

వేమన ప పద్యములు

క, యన్యనమనగా నేముయొ ?
యవ్వన కౌమార మనంగ | నదియును నెట్లో !
దవ్వగు వార్గక్యములో
చివ్వగ సిమదిని జింత | చేయుర! వేమా!

బాల్య యౌవన కౌమార వారక పరి శామ చతుష్టయములు (పసావించాడు,

క, యాగమువేసిన వి పుండు
భోగించును రంభతోడం | బు(తు(డు మర్లలక్‌
యాగంబు చేయం దల్లిని
భోగించుబుగాదె ) యజ్ఞ | పుణ్యము వేమా!
“నీ|॥| జనకుండు సుతుడును జన్న౦బుంబేసిన
వనిత! వారేమిగావలయు నీకు?
అన్న దమ్ములు సోమయాజు లై పెలసీన
వనిత ! వాళేమిగావలయు నీకు ?
భావయు మరందియు బవరానం గూలిన
వనిత ! చారేమిగావలయు నీకు!
నల్లుడు మామయు నని (చెళ్ళి వచ్చిన
వనిత ! వాశేమిగావలయు నీకు ?
వావి వరుసలు గణియింప వచ్చి తేని
వనిత ' మాతోడ మాటాడ వళమె ? నీకు
శాలునిక చేలరమ్మని కేలువట్టి
బాలం గొనిపోయి చెంగల్వ పొన్సుంజేరి** (కంకంటి పాపరాజు
ఊఉ త్తరరామాయణము ఆ. 4-216 ప్ర
ఫురాక్షేతివోన విజ్ఞానాన్ని, ధర్మశాస్త్ర సారాన్ని తరచి వేమన
యిందందించాడు. చూడండి సద్యము, ధర్మ శాస్త్రరీత్యా బుద్ద వున
చనినవాడు, యాగముచేసినవాడు, కలనీ సర్భమున రంఫా రరభోరు
సంభోగము చేయుదురని యున్నది. కాని, తండ్రీ కొడుకులు, అన్నద
ల చజావమరదులు, అల్లుడు మామలు యీజంటలు సోముయాజాలయి,
బవరమున గూలి రంభనుగూడిన వావివరుస లెట్టుండును ? యో విజ్ఞానము
సువిమర్శ నా (ప్రజ్ఞాచతులకుంగాని, ధర్మ తత్వజ్ఞు లకుగాని బోధపడును,
తదితరులకు అగమ్య మే ? మనయోగి చందద్రుంయు యీ యుభయవర్గ సంఫుటీ
కరణ'మే,

702 వేమనపద్యములు

శే, యా[తలందలి ఫల మొంది | మాగములను
సూత్ర సమముగంబేపియు | సూత మొంది
పరమ హంసను గీలించిం ! (బబలు చుండు

పరముణగో రెజు (ప్రాజ్ఞుండి | ద్ధరను వేమ. 4028
వ. యా, తలని యజ్ఞ నన్‌ తిరిగి, చేసి అలజడిపడు కే గాని

యానందమనుభవింప లేచు,

ఆం యా[తవోయి నాతల | డెన్నాళ్ళు తిదిగియు.
చాదమైన ముక్తి | పదవిం గనకు
మనసు నిలివీనతంయ | మహనీయమూ ర్థీరా ! ॥వి॥ 4029
“అయోధ్యా, మభురా, మాయా, కాళీ, కాంచీ, యవం
తి కాప్రరీ ద్వా రావతీ కెవ సప్తెలేమోవత్న నాయం)?
చె యేడును మోక్ష దాయక ములు ((బవ్మాపురాణం)

తే. యా(క్రీలందున ఫల మేది |! యాగములను
సూ[తసమముగం జేసిన | సూతక్ష్ముమేది !
పరమ హంసను గీలించి | [వఏబలవలెను
పరరముంగో నెడు మనుజుండు ధరణి వేమ ! 4080
యాగ యా, తాదిపుణ్య తీర్ధముల యాధిక్య లేమని సమంజసమెన
(పళ్న వేశాడు ?

ఆ. యించుకై న యోని | కేశెడు జనములు
కంచముకడ వర్త | గాచినట్లు
పంచబాణు నింట ! బానిస కొడుకులు ॥వి॥ 40831

రి

. న్రీయొక్క_ యోని కానించిన అయోమయవర నుల పిలితో
పోక చారి రని
బో ల్బెను.

ఆ. యింతి దనదువెరు |! నెల్ల కాలంబును
(ప్రజలు దలచునట్ట | పతిభగాంచై ?
నింతిపతికి భవికి | నెంతనవచ్చును ? ॥వి॥ 4032
యింతులు మతిమంతే ములు వింతలు శానుండుటాూ యని సామంతులకు

చెప్పుతాడు.

వేమన పద్యములు

ఆ. యిజట్టింజాడగానె | నెందరై నను నేమి?
పట్టుగాల ధీవ్రుని | పట్టగలర
పొట్ల నీవుబాసి | పోయి డా నుబ్బునా! |వి॥
పొటను కటిపెటి దిటను పటుకోవడమే గటిమాట
లూ న్‌ పి వ్‌ ౬ 6౬
ఆ. యిరుగు పొరుగువారి | శెనయ సంపద జూచి
తనకు లేదటన్న | ధర్భ మేమి !
ధర్భమున్న తొలి |:దన్నుక జచ్చిరి ॥వి॥
ధర్మము కోసము మనవారు సుకర్శల నాచరించిరి.
ఆ. యహమునందు బాధ | ల్నెన్నెనం బడవచ్చు
యముని బాధ లేక | నమరవలెను
పరుల బాధలేక | (బతుకుండీ నరులార! ॥వి॥
పరులను బాధించకుండా _బతుకుటయే పరమార్లము
ఆ. యిహామునందు నేమి | యికువుల బడినను
పరమసాధు నార్ల | పదవిగాదు
పరులగారు యెట్టి | వెరవునంజూచిన ॥వి॥
ఇహపర సౌఖ్యయుల నందిన గాడే యెన్ని కైన యోగి
"లే. యీనూటి గురుకృపను యోాద నేర్చిన వా(డు
యాషణ(తీయములను | మెగరవిడు దు
యెగర విడిచిన యఫుడె | యోగీశ్యరుండాయె ॥వి!
యీషణ్యతీయముల యీసడించి భాసురజ్యోతిని పట్టమన్నాడు,
తే యు క్షమెనది బయలని | యూహాశేసి
రక్తి దన్మ్మయమని యెడ | ము క్రీ నెజిల్‌
భు_క్రిశ కులు మజిచుట | పూర్ణ పదవి
స్త్‌ పరమాత్శయందుంచ | జగతీ వేమ,
దత్తపదిగా తేటగీతికను (వక్ఫతీ ఆమనిలో పం మస్వరముగా
వేమన శేకి శేక వేశాడు,
తే, యుగములన్నియు నీ కలి | యుగమునందే
తీరిగి వచ్చుచున్న ట్లి | తెబిగటుంగు

709

4088

4034

4085

4036

40837

4038

710 వేమనపద్యములు

కృతేము.. చేతము జరగలా ! గీడొదవదు

ద్యాపరము కొద్ది కలినెచ్చు ! ధరకు వేము.
“ కృతయుగే బలిర్హాతా _లేతాయాం కభ్టునందన।
ద్వాపశే సూర్య ప్యుతస్ప కలే రాయని భాస్కరః
కృతయుగమున బలి, (త్రేతాయుగమున రాముడు, ద్వాపరమున
కర్ణుడు, కలియుగమున రాయనభా స్క_రమం౦(తి దాతలు

కం, యుగములు నల్లగజూచుచు
తగులక యుగయుగములందు. | దపసులకై నన్‌
వగవగసేనక యుండిన
నిగనిగ మను కాంతి మదిని | నిలుచుర వేమా!
యుగములకొలది తపస్సుజేసి వేదవిజ్ఞానాన్ని చూరగొనుట
తపసుల కలవాటు
కం. యాూారులు, పల్లెలు, మానుక
వారక యడవిం జరించు | వా డరుదెంచున్‌
పరుగులు, కూరలు మెసవెడు
ఏరట కసిమోకుపడవి |! వినరావేమా !
మెసవెడు = తినెకు : కసి ౫ సనీగాని; నోటిుచి కానీంచే
వారికి ము క్లిబోటి ఎట్టబ్బ్ను ?
ఆ. యెండ వేళ జీవ | శేకమై యున్నట్లు
నిండుకుండ నీరు నిలిచినట్లు
దండిగ బరమాత్శ | తత్వంబుం చెలియరో ! ॥వి॥
చిత్తే క్యాగతతో పరమసత్రి పొత్తుకు హ తించుకొన్న వాడే పరమ
పూజ్యాండు.
కొం. యుండిన మానొకటడివిని
యుండిన నందగ్ని పుట్టి |! యూక్సును చెట్లన్‌
దండీగల వంశ మెల్లను
చండాలుండొక(డు పుట్టి | చెజుపును వేమా!

ఆబాలనో పాలానికి అందిన ఫావములుతో అఆసలెన లోకనీతులు
పాదిగించుటలో అసమాన (పజ్ఞాధురీణుండు వేమన

4089

4040

4041

4042

4048

వేమన పద్యములు 711

ఆ. యెంత చదువు చదివి | మెన్నివిన్నను గాని
కాను డవగుణంబు | మానలే(డు
బొగ్గు పాలగడు 1 బోవునా ! మలినంబు? ॥వి॥ 4044
“క, తెలియని మనుజుని సుఖముగ
చెలుపందగు. సుఖతరముగ చెలుపుగవచ్చున్‌
-జెలిసీన మనుజుని, ెలివీ
చెలియని నరు చెల్బం (హ్మంటేవునివళ మే! (భర్హృవారి)

ఆ. యెంతీకష్ట్రముండు ! నంత పాపపు చింత
చింతచేత మిగులం | జివుకు మనసు
చింత లేకయున్న. ! చెడని సంపదం జూచు వి! 4045
“ చింత విడిచినవాడు సిసలైన మోగి. సంతోషంతో స్పలాభం
విడచి వ ర్తించినవా డే భోగి

ఆ. యెొట్టిరూపు జూడ | నీ రూపు గనికించు
నిదు రూపు జూడ ! నిచ్చుదెలివి

యెచ్చు తెలివియన్న । నీశ్వరుండె తోచు ॥వి॥ 4046
తెలివి గలిగినవాడే ధీకు(డు. చలయి6 బలము గలిగినవా జే శూరుడు

ఆ, యెట్లిస్ర్రల గనిన ! నింతంత యనరాదు
కాలవహ్నా లక్క ! గరగినట్లు
యిట్టి గాఢమోవా | మెంలైన జేయురా ! ॥వి! 4047

నః అణుమధ్య ! నీమధ్య “ఈ మణిముంబు') వహియించు
మహికటి! నీకటి “మహిమి” గాంచు
గిరికుచ ! నీకుచ గిరులాందు “గ రిముంబు)
నలినావ్సీ |! నీళప్పు లలఘు “లఘిమి?
ఖఘన వేణి! నీవేణి మనుధున శ్రీ “పాపి”
నతివ ! నీమెయి “ప కామ్యతి'కు చెక్కు.
నంగన! నీభర్త “యము లేశ)” తకుం దగు
జెలి నీకు “వళి? జెరక్రువిల్తు
డిన్ని వై భవములం గల్లి యిగురుబోడి |
చేలతనమున నీతం బేల ? చేయ.

712 వేమన పద్యములు

నొదవ యొదవినదిది యంచు మృదుల ఫణితి
జెవ్రుంలకీయడ బండువు6 జేయమనిని?
(కం. పొ, ఉత్కరరామాయణం తృతీ. 107 పు)
కాముకులు కన్ను లగుంపిచనిమోవోంధ కారములో మునిగియుండ
-కామిని తటిల్లతవ లె కన్నులకు గనుపడగా ఆద నరులకు అంగాల గా
బోల్సి ఆసతీర్చుకొనిన సాదృశ మే యీపద్యము,
ఆ. యెడమ శళుదిగంజేసి | యిలుకటి తె గదా
ధ్‌ గలు
యొండ తగలక మునుపె | యుండవచ్చు
జనము స్ట్థిరమని | జలధి నిల్‌ గట్లరా! ॥వి॥ 4048
నీటి బుడగవంటి శరీరానికి నీబు జెందుకు ?
ఆ. మెదటి తనబలంబు | నెంచుకో చేరక
డీకొని చలమున |! నెదిర్చినేని
యెలుగు పందినేత | శేర్పడు చందంబు 1వి॥ 4049
మూరపు పట్టుదల మొదటి పటు
ఆ. యెద్దుందెలుపవచ్చు | తాపన నను
ద అయ.
మాని దెలుపవచ్చు | మాసమందు
మొస్పె చెలుపరాదు | ముప్ప చేండ్లకునై sa] 4050
“నగ, తివిరి యిసుమమున చెలంబుందీయవచ్చు
దచవిలి మృగతృపష్నలో Se _దావవచ్చ్చు
తిరిగి కుందేటికొమ్ను సాధింప వచ్చు
చేరి మూర్తుల మనసు రజింపరాము?' (భర్హు హారి
ర్‌ం యెొన్నాళ్ళకు దానుంశను
యెన్నాళ్ళను దాననేర్చి | యెన్నిబ వెలయున్‌
కొన్నాళ్ళకు దా జన్నను
“మన్నా” యను విద్యలెల్ల | మహిలో వేమా! 4051
ఎన్నాళ్లు బతికి నా యిన్ని విద్యలు సున్నే |
చే. యెన్నాళ్ళు (బతికినా | యేమి కొొంచుశక పోము
యనుచు వీతినిబల్కు_ ! జనులశెబుక

బంధజాలము విడిచి ! (బహ గంబు గనలేరు ॥వి॥ 4052
(టవ్మ్నా పట్టుటకు బంధాన్ని6 |[చంచాలి

వేమన వ పద్యములు 718

ఆ. యొన్నికనువ్లులై న | మృతికి యడముగావు
మృతిని గొలువలేని ? | యెజుక లేక
దొంగరీతింగాక | దొరకునో ! మోతుంబు వి! 405
మృతిని గలుచుటకు అమృశమయుడు శా వాలి,
ఆ. యెన్ని మతములైన 1 నేమంత్రమైనను
సత్యమింత లేక 1 జూడం దగదు
సత్యము గలిగిన | జగతిలో ద్విజండయ్యె వి! 4054
సత్య నిష్ట (౫ లఅవాశే స్యద్భ్బాహ్న్మణులు
ఆ. యెన్ని యెన్ని పూజ | లెన్ని6 జేసిననేమి !
భ క్రి లేనిపూడజి ] ఫలము లేదు )
భక్తిగల్లు పూజ ! బహుకాలముండు రా ! ;వి। 4055
“అభ క్రిలేని పూజ పత్రి చేటు?) (ఆర్యో క్షి)
ఆ. మెజ్జ నాండుడాన్ని | వేపారం జూచిన
వే! మట్టి చాల | వెట్టిణుట్లు
పల్హుెరచి నవ్వ తృల్ళింత విడునురా | 4056
అందమగు ఆశడాన్ని జాచి చిందులు |దొకిి-.న వాడు సందబుద్ది కాడా!
ఆ. యెరిగిన శివపూజ 1! యెన్నడు చెడిపోదు
మొదల పట్లు పట్టు | వదలరాదు
మొదల విడిచి నోడ | తుదిబెట్ల నిల్చునా ! 1వి॥ 4057
ఆదిని తెలియక ఆ రాధించుట హో స్యాల వాలుక్తేగా !
ఆ. యెరుక నెరుగలేని | కెరుక యేదియు నడుచు ?
యెొరుకలేనివాండు | బెరుగలేండు;
యెరుకలోని యొరుక | నెరుగుట తత్యంబు ॥వి॥ 4058
రమెరుకలోని యెగుక తెలుసుకొన్న వాడే నేదాంత వేడి.
ఆ. యెరుకగు (బహ్మాంబు యేకమై జను లెల్ల
నిండి నిర్శలముగ | నిటిచియుండు

నిండియున్న (క్రమము ! నీతిమంతుల కెరుక వి! 4059
(బహ్మాండమంతా నిండియున్న (బవ్మామును తెలిసికొన్న వాశే నీతిమంతులు,

90

714 వేమనపద్యములు

క. యెరుగకం బుట్టును తనువులు
మురికిని మునిగెన్ని తనువు ! మోనుటగాడా !
యెరుకగల తనువునొందిస
మరియును జన్నించుకెట్లు ! మహిలో వేమా ! 460
ఎరుక తెలిసిన వాడిహమునందు జన్మించు కొట్లు ?
ఆ. యెరుకమాలిన జీవి | యెందు నుండిన నేమి ?
యెరుక మర చినజీవి |! యెగికిపడును;

పట్టు చికి.న వెనుక | పర మాత్కుం డతండురా! ॥వ॥ 4061
ముక్తి మూలస్తా నాన్ని పట్రినబాడ్లే (బహ వేత.
ఆ. యెరుక మాలు జీవి |! మెంత కాలంబుండి
చచ్చి పుట్టుచుండు |! సహజముగను
యెరుక మరుచుచోట | నెరుగుట (బహ శ్రంబు ॥వి॥ 4062
(బన్మాన్న యెకుంగుటకు యెకుక తెలినికొనుటరయే మార్గము.
ఆ. మెరుకలేక దొరల |! నెన్నాళ్ళు కొలిచిన
(బతుకు లేదు వట్టి | (ఛభాంతిగాని
. గొడ్డుటావువాలు | గోరితే చేపునా ! 1వి॥ 4068
లేనిదానికై పూనిన యత్న ములు స లే!
ఆ. యెరుపు వర్ణములోన | యీకాళక్షిరిని గూడి
తెలుపు వర్షము లోన | లేజరిలు
రా ౧
నలుపు వర్షము వలన | నటియించి చూడరా ! ॥వి॥ 4064
“ఆి' కారము ఎరుపు, “*ఊిికారము తెలుపు, “మి” కారము
నలుపు; యివి వరుసగా బ్రహ్మ విష్ణు, మహేశ్వ కులకు వ_ర్దించును, నలుపు
లోని సుశీలమే “ఓంకార సునావం. ఆనాదమునకు పరమెన నిళ్ళబ
ర ది
నిష్క_ళయే త్నానె న పర్మబహ్మము. ఇచే హృదయ కమలము. యిబ్బటనే
నిదాసంగమము మొదలగునవి జమయగుచున్న వి,
కే. యివరిశెవరి కెమైబ్లు | యేర్పరవెనో బ్రహ్మ
అట్లక్లై నడచును | యవనిలొన
(బ్రహ్మ వాతేకు బనులు | పలికెడు వారెవరు ? ॥వి॥ 4063
“ విధి విధానము తప్పింప వేధవశమె ???

వేమన పద్యములు 715

ఆ. మెల్లికల "పడుకొని | వ్యసనపడి తే నేమి ?
శిరసువంచుక నేడ్వ | సాగి కేమి
చేతికందని ఫలము | చెందదు సిద్ధంబు ॥వి॥ 4065
హఠము వేసీ శకులగుటకన్న చి త్రమును శుద్ధిజేసు కొని శ్రీశుని భజింపుము,
ఆ. మెల్లి, రేపు నేడ ! నేలాగునై నను
మనసు నిల్పువాండు | మంచివాండు
శివుడు భర్త కర్త చింతింపనేలరా! ॥వి॥ 4067
“ పుట్టించివనాడు వూరి మేపునా! ౧
ఆ. యెలుక్రతోలు దెచ్చి | యెండాక నుతికిన
నలుపుగాక నేల |! తెలుపు గలుగు ?
కొయ్యబొమ్మ తెచ్చి | కొట్టి లే గుణియానె 1వి॥ 4068
సహజ స్వరూపమును మార్చుటకు శఖ్యముగాచదేరికి ని,
ఆ. మెవశే మెరుంగును | మేలైన వస్తువు
చేవామే మెరుంగు |. డివ్వబోధ
విధముంటెలిసి మోరు ! వేదాంత మెరుగుడడీ ! ॥వి॥ 4069
దెహమునూ దివ్యపదమునూ తెలిసికొమ్మ ని మనదివ్యుని ఉప దేళము

అ. యుకాతనే (బవ్మా | యీ కాత శే విన్లు
యేకాత చే శివుకు | యెంచిచూడ
యేకాశీరికి మించి |! యెక్క జేమియులేదు ॥వి॥ 4070
ఏ'కాశురి అన గా ఒశ్తే ఆత్షరము “ఓరి” కారము.
ఆ. యేమి గొంచువచ్చ |! యేమిం దాం గొనిపోవు?
బుట్టువేళ నరుడు |! గిట్టువేళ ;
ధనము అెచటి 'కేగు? | డానేగు నెచటికి? ॥వి॥ 4071
పుట్టినప్పుడు తె ద్చేదీలేదు? చచ్చినప్పుండు గొని పోయేదీ లేను! దీనికి
మిట్టి నొశేల |)
ఆ. యేరుడాటి మిట్ట | కేగిన పురుషుండు
పుట్టి సరకుంగొనక | పోయినట్లు
'యోగపుగుషుండేల ? యొడలు. బాటించురా !॥వి॥ 4072
పుటి - పడవ; అవనరము తీరినవెనుక ఆధార మెందుకూ ?

716 వేమనపద్య ములు

ఆ. యెసగువేత్త యనుచు ! యెరుగరు యీ నరు
లేేయు మార్గములను | వేలుపజుడు
యవని సృష్టి కర్త |! యంతయు గురుంజెన్న

నతనికి తలయీది ! యరయ వేమ. 4078
సృష్టిక రకు శిరస్ఫూ లేదు, సిరికిపాకాలకా లేను.

తే. యోగమమరిన చిత్తంబు | బాగు ప్రజుచి
రోగ వె రాదులను బట్టి | రంగరించి
బోగమందిన వా౭డెపో |! పుణ్యు డగు మ
చే గతినిగాని తరియింపం | డిట్టి వేము. 4074
విరాగియై సరాగముతో యోగము సాధించిన వాడు యున్న తుండు.

క యోగము కప్పం బె నను
రాగడ్వేవముల మించి | రంగు మది నౌ
భోగమునందల నొప్తును
రోగపు సంసార మెపుకు | రోయుము వేమా ! 4075
రాగ జ్వేషముల సాక దోలి రాజయోగము సాధింపకున్నాడు,

క. యోగము ముదలు లత్ష్మ్యుము
లాగతమునం చెలివి లతకు | మయి తౌ బయలా
రాగ ద్యేమక బంధము
వేగమె పొలియించి మించు | విడకరయ వేమా! 4076
రాగచ్వేషాలను విడచి మో గాన్ని సాధించు ఘు.

పంచము[దల భావన

1. ఖేచరీ ముద :--కన్నులు మూసిగాని మూాయకగాని చూపును
(తిప్పి క నుబొమలమధ్య నిలిపి చెదిక్కు_నందుండు చిడా కాళము6 జూచు
టయే క్లేచరీ ము(ద,.

2 షణ్ముఖీ ముద :-- చెవులూ కన్నులరా, ముక్కలూ మూసి
బహిర్ముఖమైన దృష్టిని మనస్సును అంతర్ముఖము చేసి కనుబొమల నడుమ
నిల్సి నాదు బిందుకళలను.6 జూచుట షణ్ముఖీ ము[ద,

వేమనపద్యములు

లె శాంభవీ ముద :- (పాణాది దళవాయున్హలునూ, మనస్సు
మొదలు పదునాలుగు యిం[దియములను జయించి కన్నులుచారచికొని
చూపును చిడా కాళమందుంచిం జూచుట శాంభవీ ముద యనబడును,

ఓ. భూచరీ ముద :-- కన్నులు గదలింపక తన ముక్కుకొనను
చక్క_ గా జూచుటయే భూచరీ ముద.

ర్‌. మ ముద :-- కన్నులు సగము మూసీ ముక్కు, నడుమను
జూపునిలిపి శుగా నుంకు నొసలును జూచుట మధ్య ము[ద.

గీ యో యోగసిద్ధికి ముఖ్యము | రోగములకు
దూరమైన సుఖమొందు శ |! రరమునకు
శేచకాదులు నేర్పుతో | నూచకముగ

తెవియువాంజే మహాత్సుండు | తెలియువేమా!
స్వరవిజ్ఞానము చేత సత్తు చిత్తును సాధించమన్నాడు.

యోగములు

1k సాంఖ్యయోగము ; -- పంచవింశతి తత్యముల (25) లక్ష ణముల
చక్క-గా తెలిసికొని (పథాన తేత్స( మున పరబ్రహ్మను సదా ఛ్యానము
చేయుటయే సాంఖ్యయోగ ము,

2. అమనస్కము ;_ శుచిర్భూతు డై ఏ -కాంతమున గార్పుండి
మనస్సును దలింపనీ నుక తనికునూ పరమాత్మకునూ అభేదమని భావించి
నదే అముసస్క_ము.

లి. తారకయోగము :_ మనస్సును పరిశుద్ధముగా చేయునట్టి
దియూ, తరింపజేయునట్టిదియూ అగుటచే దీనిని em

£4. రాజయోగము :-దీనిని జ్ఞానయోగమందురు, సచా పరమాశతును
ధ్యానించుటయే దీని నియమము, సాంఖ్య, అమనస్క-, తారక యోగములు
యిందులో అంతేర్భాగము లే |

5, లయ యోగము :_ అనాహత చక్రమునందు మోగు దశవిధ
(పణవ నాధములనెరీగి. దశమనాద మెచ్చట లీనమగుచున్న దో ఆచ్చట
చిత్క_ శాదర్భవము చేసీ యానందించుటయీ అయయోగము,

6. వాఠయోగము :_ ఫుణ్యస్థ్టలమునందు తనకు చాధంగలుగనిచోట
మఠము గ్యుకొొని సద్దుమవు సమాప న నందుంచుకొని భోజన మజ్జనాదుల

నియతిని చేయుచు చేశామునందలి కల్శషములను పషతేతను శాన
భముచ్చేతను బోశాట్లు కొను చూ మితాహారియ్‌ అన్ని విషయములందునూ
పరిశుద్ధు (దై _పాణాయామమును చేయుచూ, ఆణిమాద్యష్ట సిద్దులను
పొందుటకు తిగినట్టు (ప్రవర్తి ంచుకొనుటయే వాఠయోగము.

717

1077

718 వేమనపద్య ములు

*ఆ, మోగికి కాదంకు యోపుణ్య శాలై న
నీవని యాజ్ఞ వల్ల | సకలమునకు
ముల్లోకములనున్న | ముందుగా నడిపించు ॥వే॥
యతులు పోయినవి; శివుని యాజ్ఞ వుంశే ముల్లోేకమాలుమా కావల
నీనవి నధిథషును:
ఆ. యోగిజనులకు బుద్ధి | యేకోభ మైయుండు
భోగిజను లకు బుద్ది | బడలుచుండు
మూాగి జనులకు బుద్ధి |! మనసందె యుండురా ! |వి!
లక్షణ విరుద్దరగా నున్నా ఒకపక్నంలో భావము బాగుంది,

ఆ. యోగిననుచు. గొంత | యోగము. గూర్చుక
జగములోని వాని | జంపి తినుచు
ధనముకొొఅకు మిగుఐ: | దగవాండుచుండిన

యోగిగా(డు వాండె? | యూగువేమా !
మీగు = పనికిమాలిన వాడు; జీవహీంసజేసీ పరుల నపేకీ ౦చినవాడు
పనికిమాలిన వాడు.

ఆ. యోగిని యెవరైన ! యాసించినట్టయి తే
యోగి యా మనుజున ! కాన తోడ
తనకు గ లిగినయట్టి | తత్వంబు నేర్పించు Ey
ఆశితుల అభిలాషలు నెరవేర్చుటయేు యోగుల లక్షణం.
అ, యోగి యోగియనల | యోనగమేమి యొనర్చు !
త్యాగబుద్ధి యున్న | నమరుండౌను
దన్ను € దాంటెలిసిన | దైవంబు తౌనాయె |వి॥

డై వత్వము బొందుటకు తనతత్వము తాను చెలిసీకొనుట కావలయును.

అ, యోగుల నడచినా | యోగ మార్షము లెల
*వేడ౦ంబు గాపాడి | చేసినారు
దానిగట్టుక నేడ్వ |! దొరుకునా మోత్సంబు? ॥వి॥

యతి పోయినది ; వేదాంత తత్వపు పాటలు గుమిగూడి పాడిన
మా(తన కోవిదు డౌతాడా?

40783

4079

4080

481

4082

4088

వేమనపద్యములు

శ, యాగులవమనుచును గొందజు
వాగుట యది లెస్సయగునె ? | వాగాాదమగున్‌
బాగుగమదిలో మర ము

తాం గవనిం6ల దమకపడయణు |! తజ్జుండు వేమా !
యాగులమనే వాగినవారు యోగాన్ని గనలేరు

ఆ. యోగి న తరువాత | వోగై న మాకేల?
మూగ న గురిం చెలిసి | ము క్రి(చేరి
బాగైన యమృతేంబు | భశ్నీంచి చూడ రా ! ॥వి!

వహౌాన(వతుని ఆశయించిన యోగి ము క్రి పొంద? లడు.

|
ఆ. యోనికడిగి వేయి 1 యుపముతోం (చాగుచు

నిలను (గేషఘ్టలమని 1 పలుకనేల)

సిగులేదుగాక ! వీ గులో ద్విజులకు ॥వి॥
చీము- నాడు; కాముకులు చేసే కం-గాళీ పనులను గట్టగా తిస్టైనుం

ఆ. యోని గలుగు నీటి ! నవొనరంగం( దాగిన
(బహ మతే మటంచు ! బలుకుకెట్లు !

(బహ్మ నిష్టవలన | (బాహ్నణు బావలె IR)
(బహ్మ నిష్టాగ రిష్టాలు పగమసహ్యాపు పనులు చేస్తారేమో !

ఆ. ఊయూనిబంధుం డనుచు | నొనరజన్మము నొంది
హోనివృద్ధిచేత | నలసుయౌ
కాని దానిమాయ |! కడ మొద ల్తెలిసిన
పూని (బహ్మమందు. | బొందు వేవు.

శ్రీమోహ మే ట్ట నలి కాలము పాడుచేయక ము క్టికో సము
అసక్తి జూాప్రుము.

ఆ. యోని బోనుజేసి |! యొడలు డుంబుగ. జేసి
నొల్కుం నిడుపుగ జ | నములు నంచు
వివరమెజుంగ శేడ్చు | విటుడే దిపాదుండు ॥వి॥

అరువదినాల్లు బంధనములలో యిదియొక బంధన మేమో !

719

4084

4085

4086

4087

4088

4089

72 వేమన పద్యములు

ఆ. యోనియందే పుట్టి | యోనికి రుచింజేయు
చన్ను గుడిచి పెరిగి |! చన్ను (బట్టు .
స్నన్నిలోని | పాణి | సైేేల నెజులదో ! 1వి॥ 4090
అదె ' గే

విజానముతో మసలుమన్నాాడు.
లు

ఆ. యోని లింగమందు | నుద్భవమైనట్టి
వాదమేలం? దనకు ! భేదమేల ?
ఆది హరియె తల్లీ | యా రుదుండే తండి | వ॥ 4091

హారి వాగులు (పపంచానికి తేల్లిన౦ కులు అటే యాపద్యములోే జెప్పాడు.

ఆ. యోని లింగములకు | నుద్భ నించినవా(డు
వాదమేల? దైవ! భేద మేల ?
తల్లి విష్టువగును | దండి యీశ్వరుండురా ! వి॥ 4092
(బహ్మోండ భారమునకు వారిహరులే యాధారము

ఆ. యోనిలోన. బుట్టు |! యు త్రమకులజులై
(బహ్మకులమునందు | (బతుకు వారు
(బవ్మానెజుగ లేక | పడి చత్తురిటె వింత ? వి॥ 4093

బ్రహ్మ నెరుంగని (చాహ్మణత్వ మెం ముకు |

ఆ. యోనిలోనిం బుట్ట | యానిలో నె సపెదిగి'
యోనిలోని తెరువు | గాన లేమి
యోనిణజూాచి పరమ | యోగంబు మజవముచా ! ॥వి॥ 4094

చొక్క. మహత్వీము అందు యిందు ఎందుజాచినా వింతగా
చెప్పుచున్నాడు. +

క, యౌొవనంబునందు | నాలి? 7ఇ7ామారము
నందు బిడ్డల తతి | నాదరింతు
ముదిమి వచ్చినంత | మూల్లుచు నుందువో ! ॥వ॥ 4095

౬

ఏ-కాల మప్పుడా కాలపు పనిజేనీ ఆండే లీనముగుట జన్మ సార్లకము గాదు.
స

వేమనప పద్యములు, 721

ఆ, యౌొవనమున జూడ |! నదియెొబుశే లేదు
యౌావనంబు నెంతు | రధికతనుచు

రహొావనంబు తనకు ! నందకముంచును ॥వి॥

యౌొవనములో తన వాంఛా పరిపూ ర్షికై
మార్ధచింత నుంచదు.

4096
పని చేయునుగాని పర

ఆ. యావనమున నీళు | ధ్యానమునను మది
నిలుప నపుడు ముందు | నెగ్గం గర్భ
చేయకున్న తనికి | శ్నీతిసౌఖ్య మేద యా ! ॥వి॥

యౌవనమ లో అన్నియు సాధించిన వాడే ధన్యుడు.
ర

తే, రక్కసులం. బట్టి చంపెకు | రాజుగాను
దశరధా ధీశు పట్టియె ! ధరణినేల
జగతి బొగడ శి రామ | జనవిభుండు
జానకీ చేవి జీవితే | శ్వరుండు వేను

శ్రీరామచంద్రుని శీతానమేతంగా చెప్పేడు.

4097

4098

GG ర కిగనున్న పాటయని | రమ్యుముతో డుత (వాసినన్‌ వినన్‌
శకి కొలంది నీప్రజలు | సర్వద (శ్రద్ధగగూడి పాడినన్‌
ము క్రియనంగ జెలొనరు | మూతుము దారియు నీకు బేకురున్‌

భక్షిగ చిన యంబునను | పాదు గనుంగొనుచుండు వేమునా!4099
చిన్మయ[బ్రహ్మోన్ని జూన్తూ ఆయన శక్తిని ఆన క్రిత పస్తుతించు

టయీ భవ్యునకు మార్గము.
ఆ. రకి, నెఖుగువా(డు |! రమణుల వాంఛను
దగిలి దిరుగుచుండు | ధరణి లోన
దగరువెంట నక్కొ- ! దగిలిన చందమా 1వి॥ 4100
దగరు = గొసె ; ఎర కాసించి వెనుకబడుట సహజము.
తే. రక్తి మించిన భక్తిలో ! రంగుం చెలిసి

యందు చుండెడి పరిపూర్ణ ! మచల వృత్త
91

722 వెమన పద్యములు

చిందలానీక నొందుకు ! చిన శ్రయంబు

ఎవని కిది యబ్బు నాతండె | శివుకు వేమ.
భ క్రియందు తన్మయుడై భజించేవాడు భవసమాను(డు.

ఆ. రకి, లేని పనులు | రమ్య మైయుండునా !

ర క్రిగలి7 నేని ! రాజు మెచ్చు
రాజు ర క్తిసందు | రమణులు మెత్తురు ॥పి॥

“రాజును చూచిన కళ్ళతో మొగుణ్ణిజాచి మొతా" లన్నది

సామెతేకు యీ పద్యము.
కం రచ్చకు నిచ్చకమా డెడు

కుచ్చితమా లోకనింద ! కోవిదునకు వీ
తుచ్చపు గుణమును నీచపు

మచ్చరమును నున్న. జెజచు |! మహిలో వేమూ !

సభలో పక్ష పాతముగా నుండుట తుచ్చృము గాదా ! '

ఆ. రజ్జులాడరాదు |! రణభూమి లోపల
బుజ్జగింప రాదు | బొంకువాని
నొజ్జతోడ వాదు | లొనరంగ మానరా! [వి

రజ్జు హై (పేలుట; అబద్ధము లాడిన వాడిని ఆదరించగూడదు.

నే, రజ్జు నహిగాను దోచు వి ! రక్తి కలుగ
స్టాణువు నరుండగా. దోచు |! సంగ తెరిల్‌
లోని యెజుకను జయమందం | బూనవలెను
(ఛాంతీమాయ టె పరికించి | నంత వేమ,
(భాంతిగలుగువానికి (సపంచమంతా (| ఫాంత్తియే.

ఆ. రజ్జు సర్పంబుగా దోచు ! రకిగాను
ద్ధణుపురుమడుగాదోచు | సందు నెరిగి
లోననెరుకను జయమందం ! బూనవలెను ॥వి॥

స్టాణువు = మొద్దు; చెత్యరోగికి (ప్రపంచమంతా పచ్చగా గన
పడును. (ఆరో రక్తి)

4)01

4102

4108

4104

4105

4106

వేమనపద్య ములు

కం. రజ్జువు శుక్కులు గని (భమ
ముష్జ్రగముల లోని జనులు | మూథ్లులు గాళే)
సజ్జనులు రజితముందు శె ?
గజైలకును రజితమగును | భునముళ వేమా |
గ జైలు = పనికిమాలువారు ; డంభము మెచ్చువారు డాంభికులే.
ఆ. రటనమైన (పణవ | రావము వనిసొాక్ర
నటన మాడువాండు | నైష్ట్‌కుండు
చటుల చిత్కళలంది | చర్చించి మోాజుకే
కటికి (బహ్నృమయాము | దర వేమ.
ఆటవెలందికి రటన, నటన, చటుల మగు చమత్కార పదముల
పొడిగి పొల పారజేశాడు వేమన.
ఆ. రతీయొనక్పంబూని | సతిని వేడినయట్టి
మతిని వేడి పరము | మరుగుం దెలిసి
గతిని గోరుచుండు | ఘనయోగు లిలలోన ॥వి॥
ముక్తి కాంతా సంగమాసక్తుతె గ కి ప్రపత్తులతో నుందురు
క, రతిలేక ముదియు నంగన
రతి కలిగిన ముదియు నశ( | రత్నము ధరలో
సతతము (భాంతిని జెందెడు

తతరతిచే ముదియు నరుండు | తధ్యము వేమా
విజ్ఞాన వే త్త వేమన యీవిషయము చెప్పాడు.

ఆ. రద్దిమాని మనను | రాపాడి ధ్వని. జూపి
ముద్దుగులుకు నాత్మ | మూలమంది
సద్దుసేయకున్న ! సంసారి యోగియే ? ||

రద్ది = ఎక్కువ; రాస లక కోవిద భావంగా సరిపుచ్చిన
సంసారియే యోగ్‌

ఆ. రదిలేక మదిని ! రాజిల. జేసిన
౧ Mn
నోొద్దిదగును పరము | యుతీముగాను
ముద్దుగుల్కునాత ' మూలమె పరమాత్త శ ॥వి॥

ముద్దులు గుల్కిన మూలస్వరూప మే ముముక్షూ పేక్షులకు ముకురము.

7238

4107

4108

4109

4110

4111

4112

724 వేమన పద్యములు

క, రథమునకు నెదు చీలలు
నధికుం డమరించినపుడె ! యగును రథమో 3
రథతనువు చీల లయిచే
విదితంబుగ నడుపువాని | వెదకరవేమా |! 41183
పంచభూత విని ర్మాణ మైన శరీరమును రథముతోబో లేడు.
ఆ. రమణి నగుచునుండు ! రమణుండు నేడ్చును
రమణిసేయుచుండు | అంకు మోతి

జింకు చూడంగాను | రమ్యుమా తత్వంటె ॥వి॥ 4114
ము క్తి కాంతా పేతంలు చేయు ముఖ్య ఘట్టము వర్ణించెను,

ఆ రమ్యమైన మనసు | రాజని యెంచుచు
గమ్యముగను డానిం | గట్టు కెటీంగి

మరిగి పూర్ణ పదవి | మహిలోను గానరా ! ॥వి॥ 4115
రాజతమగు మనసును గట్టి రాజయోగివిగమ్ము,

క. రవి కననిది కవియెటుగసను
కవి యెజులనిచోటు రవియు | గానండు ధరలో
రవికన్న మిగుల చెక్కుడు
కవియె విలసిల్లు నీవు | గానవె వేమా! 4116
క, “రవి, దివి, భువి గాననినో
కవిగాంచును జ్ఞానదృష్టి గా నిరతంబున్‌
కవియనగ కవి యె ధరసుర
గవిమై మనవల యు సకలకర్శల చేతన్‌?)
క. రవిచంద గతులు మాెడి'
యవగతమును మోతి మదిని | నలకువ లేకా
వివర మెతంగిన కమ టి
భవవారమై తోచుచుండు | బాగుగవేవమూ ! 4117
సిద్దాంత శాస్త్రములో వేమన నిద్ధవాస్తుడే !
క. రవి చం[దగతులు మోజణిన
భవవారమగు నాత తేజ | భాగ్యము కలుగున్‌

వేమనఫ పద్యములు 795

శివ సాయుజ్యము (బ్రహ్మము.
గవయుట పరిపూర్ణ పదవి | గలుగును వేమా! 4118

స్వరగతులను తి. తెలిసి దీటుగా నడిపినవాడు దివ్రుడు.
©

"లే. రవి, శంశాంకులు, చారలు | రమ్యముగను
చెలుగునంతకు సత్కీ ర్వి | వలయం నోర
ధర్శవ_ర్తనం దానొప్పి | ధరణి జనుల
కుపకరించినటగు |! చుండు వేము. 4119
రవీ = హః శశాంకుడు = చం(ధుడు; తారలు =

చుక్కలు, ఆ చం(దతా రార్క_ము పకల కుపకరించిన పనులు చేయువాడే
పరమ పావనుడు.

ఆ. రాకపోకలడ(చ | రాజమార్షము బూని
నాకమనెడు గుర్తు | నీక నెటీయగి
సోకి మించ బయలు | నూతంబు గాదొకో! |వి॥| 4120
'శేచక పూరక కుంభక ౫ తులు తెలిసి నడిపించినవా డే ము-క్టినాథు(డు,

ఆ. రాకపోకలేని | రాజమార్లము లోన
నేశరూపుం దలచి |! యెన్ను టరుదు
సోకిసోక్రిమాయ |! సొక్కించి యడంచురా ! 1॥వి॥ 4121
ఉచ్చ్వాస నిళ్వాసములు బిగించి పూర్ణ సమాధిష్థుండు మాయను జయించును.
ఆ, రాశ్షస హారణంబు | రామాయణము జూడ
బంధునాశము గద | భారతంబు
మూపు వారణమ య్యె బసవే పురాణంబు 1వి। 4122
“రామాయణము రంకు ; భారతము బొరకు అను నానుడి పరిపాటు

క. రాగము గల్లినవేళ వి
రాగము సమకూడ'దెపుడు | రయమున మదిలో
రాగము విడిచిన యపుడే

"యాగము సిద్ధించు మోకు | యు క చేమా | 4128
కోరిక న. వారు సార (బహ్మాన్నీ లం పరా |

726 వేమ'నపద్యములు
అ. రాగికాసుల వల్ల | రాజత్యమున్నది
రాజత్వముండగా | రాజ్యమంది
రాజ్యముండగ జీవ | రానులున్నారయా ! వి॥ 4124
ధనమున్న ఆన్ని ఖునములు కలుగును గదా! స

ఆ. రాజ్హయోాగమునను | రాజత్యమును బొంది

రాజరాజు దొడ | రాజనంగ
రాజయోగముననె | రాజజేఖరుండాయె ! 1వి॥ 4125

ఈశ్వర కుబేరు లిద్దరు రాజయోగము తెలిసిన వారే !
ఆ. రాజయోగ మూని | కేజమందుట ము కి,
తేజ మందకున్న |! చేజెలరయ
మర్శరహిత గురుని | మహీం జేరవలెనయా ! వి॥
“నమధిస్టమతా2-వస్థ జీవాత్మ పరామాత్శనోః
రాజయోగికి సమాధియే యవసనము.
ఆ. రాజయోగి మహిమ |! రాజయోగికిం గాక
యితర జనులకెల్ల |! నేమి తెలియు
దాను చేనుడైన | దైవమే కొలుచురా! వి॥
కక్ష, శ్రీ రాజయోగ వి ద్యా
పారీణున కబ్బుగాక పరమసుకంబీ

ధారుణి హఠలయ మం[తవి
చారులకది దొరుకదన్న సంపగిమన్నా |!

4126

4127

ఆ, 'రాజయోాగీందుం డాతు టె. | తేజరిల్లు
వెలయ జగముల విహరించు | విశుతేము౫
బాలువిధమున వృద్దుని | పగిది సోకు

కరణివెంగలి [క్రియజూడ | ఘనత వేమ.
“తారకం మనస్వుద్ది కారకం? తారకమే రాజయోగం, రాజ

4128

యోగ మే రమ్యమగునది.
ఆ. రాజవరులకెపుడు |! రణరంగముల చింత '
పరమ మునుల కెల్ల | బరము చింత

అల్బనరులకెల్ల | నతివలపై చింత ॥వి॥
మూడుర కాల చింతలు పోడిమి-గా జెప్పేడు,

4129

వేమనపద్యములు

ఆ. రాజసంబుగోరి | రాజ్య భాం౦బందు
నోర్పులేని యాత | డుభయతం 'జెడు
సీటిపై న గుండు ! నిలుచునా మునుగక? ॥వి॥

శాంతము లేనివాడు స్వాంతేము చెట్టు చఇక్కొ_ బర చుకుంటాడు?

ఆ. రాజసంబుజెంది |! రమణుల పొంచాస
పడెడువా(డు గురుని | (పాపెరుగునె !
విటుల మరుగు యువతి | విభుభ కి యెజుగునా ! ॥వి॥

విటులతో తటపట పడే కుటిలపంతలి నిటలములో దృష్టి నిలిపి నిఖ
లేశుని గన లేదు.

తే, రాజసంబును మదినుంచి | ర క్రిమోాజు.
చామసంబును గుర్తించి తేగులంబెట్టి
సాత్వికాంశము ఖూనుళు | సమ తంబు
అప్పుడే గుణము కుదిరిన | చనాట వేమ.

(తిగుళకాలను (క్రమ పద్దతిని కట్టివేసి కై వల్యమును పొందమన్నాడు.

ఆ. రాజసంబు నెగడు | రాజుమాటలరీతి
తిన్న దనము గుదుర | దివ్యమౌను
అట్ట తిన్నందనము | నందగా జనులకు.
బెట్టి ఫుట్టవలయు | బృధివివేమ.

సత్స్యవర్నన జన్నాంతిరపైణ్యము వలనే గలుగును,

ఆ. రాజుమాటం బట్టి | రాజిలు ననురీతి
తిన్న దనము కన | దివ్యమౌను
అట్టి తిన్న దనము |! నందగా జనులకు?
బెట్టిపట్ట వలయు | బృధివివేమ.
పుట్టు బుద్ధులే పూాజనీయములు. పెట్టుబుద్ధులు రట్టుకేగా |

ఆ. రాజు మాటవలెనేె | రసికు? డాడలవలె
చెంతేపనికి యువీకి |! మెగరరాదు

727

41850

41831

4192

శే] వెలి

4134

728 వేమనపద్యములు

కదిసి యెగిశెనేని | గవానమానము కాదే
దొడ్డకొం చెమేల ! | దొరకు వేము.
గుట్టు తేలని పట్టుపట్టి (ెజ్ఞువవు గమ
ఆ, రాతి పతిమ దెచ్చి | రాజసంబుగ నుంచి
పూజసేయు నరుడు |! బుద్దిమాలి

ఛావమందు € బరముం | భావింపనేరడో ॥వి!
'రాతి(పతిమలను పూజించుట రండా మొండితనముగాదా !

ఆ, రాతిబసవని6 గని |! రంగుగా (మొక్కుచు
రూఢిబసవని. గని | (గుద్దుచుండ్రు
బసవ భక్తులల్లం |! బాపులు తలపోయ a)
విగహారాధకులు విశేషము తెలుసుకో లేరని విశ(కవి వినతి.
ఆ, రాతిబొమ్మ కేల 1. రంగ న వలువలు
గుళ్లు గోపురములు |! గుంభ ములును
కరాడు గుడ్డ తాను |! గోరునాా ! బేవుండు ॥వి॥
కూడూగుడ్డ వ మానన్రలు, చారిక్రీయక గుళ్ళలోను గోపుర
ములలోను (మొక్కులు శెల్లిస్తారు,
ఆ, రాతిలిం(మునకు |! రాజులు మొదలుగా
పూజసేయుదుం రిల |! బూలతోడ

ఆత్సలింగమునను | నానందపడలేక 1వి॥
అత్మలిం గాన్నరయక రాతి లింగముపె రాగముంచేవారు విరా

నాలా! సరాగులా | |
ఆ. రాతిలోని కప్ప | రమ్యమై యుండ్లునే !
నీరు నన్న మచట |! నేరిడిరయ !
పుట్టంటేసి స్వామి | పూరియే మేపునా ! 1వి॥
(పక్ళతి (ప్రపంచజీవుల కెల్ల నాధారము
క. రానిది కోరినరాదది
రానున్న ది కోరకున్న | రానే వచ్చుం

4185

4136

4 37

4188

4139

4140

వేమనపద్యములు 729

ఊానెంత చింతీపడినను

గానున్నది గాకపోదు | గదరా! వేమా! 4142
"రానలనీనది రాకపోకు పోవలసీనది పోక పోదు. అయితే జ్యోతిష

-మెందుకో !

ఆ. రావు నావుపఠన 1 చే మహి వాల్సీకి
పాపీ బోయు-డయ్యు. | బాప(డ మయ్యె
గులము ఘనముగాదు 1! గుణమే ఘనయురా ! ॥వి॥ 4148
“రా దారము “మి? తలుపు యీ శెండు కలసీ పాతక మల
రానీక బంధించును.
ఆ. రామ భ కులమని రాతి 1 బొమ్మకు (మొక్క
భజన సేయనేల ? 1 భ క్లిలేక
భక్షి నిల్పునతండు ! భజనము నేయునా! 1వి॥ 4144
భ క్తిలేని భజనలు చేశేవారు పనిశిమాలినవాచే !

ఆ. రామమంత మెజుగ ! రహియని తెలిసిన
భావము దలపోయు. |! (బబలుడైన
నామ రూప రహిత | మేమహి వెలసిన
_ రామ యనలో నొష్టు ! రమణ వేమ. 4145
క! సత్య జానానంద?
షా
(పత్యగ భిన్నా త్మునందు (బవ్మాది మునుల్‌
నిత్యము రమించుచుండగ
-కాత్యాయ నిరామపదము గలిగించుగచా 1”
ఆ. రామరామ యనుచు | రంజిల మది వేడి
రహిత పడ(కవుదినె | రవళి వినుచు
మనసు నంటియున్న | మవహానీయు. డపుడగు ॥వి॥ 4146
““ రావ ౫)” అను రెండక్షరములలో, * రా అనగా తత్పదము,
కళ మా”? అన-గా త్యంపదము; తత్పదమన గా పరమాత్మ; తంపద మనగా
(_్రత్యగాత్మ; యీరెండై క్యము వ తత్వమసి 1)? లేక “ శామ%” అను
నాడారము,
ధ్‌
92

వేమన ప పద్యములు

మ విభుండుపుట్టి | రఘుకులం బలరించె
సరు విభుండు పుట్ట | కులము బెజ్‌ వె
నెవరి మంచి చెడ్డలెంచి | చూచినందీకె ॥వి॥ 4147
రామాయణ, భౌరతకథానాయకులను విమర్శించెను. '
ఆ, రావు సచ్చర్మిత | రాతస హారణంబు
బంధు నాశనంబు | భారతంబు
అగు బసవపురాణ |! మది ము కికిం గుదురు [వి॥ 4148
బసవ పురాణము పవిితేమని మన _వాజ్ఞని గక ము,
ఆ రాము డొకండు పుట్టి ! రవికులం బీడేశ్చి
కురుపతియును బుట్టి | కులము. జెజీచె
నిల నధథర్శ ధర్శ | ములరీతి యిట్లిది ॥వి॥ 4149
ధర్మాత్ములు ఫరశాన్నంనానా, ఆధర్మపరులు వంశాన్ని అధఃపతీనము చేస్తారు.
ఆ. జాతి ప్రతిమంశేసి | రాజసంబునం బెట్టి
పూజ నేతురిలను | బుద్దిమాలి
(పొణియందె శివుడు | పాటించియున్నాడు ॥వి॥ 4150
శివ స్వరూపము (పతి (పొణియంచముండగా శిలల నేలపూజంచుట!
ఆ, ఊచౌయి ఆాయి(గూర్చి 1 రాయంగా రాయంగ
నున్ననైన యట్లు | లన్ని పనులు
పాటుచేసినంత |! పరిపాటి యగునయా ! 1వి॥ 4151
ఆలవాటుచేక ఆన్ని యూ సాధింపవచ్చును
ఆ. తాయి రూపుంచేసి | రాజుల (_(మొక్కి-౦ప
వన్నె కెక్కు_వాని | వై భవంబు
గ్ర _రయెవ్వండగునొా | | కానగు వనుధలో వి 4152
జగత్క__ర్హను తెలియక జడములను పూజించి జడులగుచున్నారు,
ఆ. జాలుడెచ్చి జనులు | రమణతో గుడికట్టు
తివిరి మరొకరాయి | చేవుడనుచు
శిలకు సేవచేయ ! ఫలమేమి? కద్దయా? Ey] 41538
మూఢనమ్మకమాలను వీడి భువనా కారుని Ss పుణ్యుల విధి.

ళో

వేమనపద్య ములు 781

ఆ. తాలు డెచ్చి జనులు | రమ్యమా గుడిలోట్టి
రాతి (పతిమండేసి ఖా్యాతీమోర
'దేవుడనుచు [మొక్కు | బేబెలనేమందు ? ॥వి॥ 4154
పుడమి సర్వస్వమూ నిండిన పురాణవురుషునికు గుడులూ గోపురము లేల ?
ఆ. రాయి యగు నహాల్య | రాముపాదము సోకి
యాడుద య్యె ననెద |! రవని జనులు
శిల్సి పదము సోక ! శిల లెట్లు చేవతేల్‌ వి! 4155
శిల్సి పొదమున(దొక్కి.. చిత్రించిన రాయి శివలింగ మెట్టగును !
ఆ. రాయి యాయె దైవ! రాయడు భువిలోన
భక్షి, మొక్కుూవారు | బండలె కద
చేను నంతవారు |! భావింప భక్తులు !వి॥ 4156
శ్రీవిమ్హువు బృంద ళా ప్యమువలన గండకీనదిలో బండరాయి అయ్యా
డని పురాణ వ్‌ :
ఆ. రారపోర యందు | రమణులు కాంతేలం
బొందు గూడునట్ర | సందడులను

అట్టు లనుట (పేమ ! నగుట దోసముకాదు 1వి॥ 4157
వలచిన క్రీ వలపు తీర్చుట వన్నె కాని చిన్నెలేమో !

ఆ, రాళ్ళు దెచ్చి జనులు | రమ్యమా గుడింగట్టి
రాత్మిపతిమంజేసి | ఖ్యాతిమాజి
"జేవుండనుచు (మొక్కు ! దీవించి పల్కునా! ॥వి॥ 4156
* రాతి బొమ్మలు బూతులు తీర్న డానికేగాని ఖ్యాతినిస్తాయా !

ఆ, రాళ్ళు నమ్మియున్న | రాజాధి రాజులు
కూటి ఆడలి భువిని | కూలి చనిరి
రాళ్ళు పగులంొట్టి | రాతస పుత్రులు
మళ్ళు నూళ్లు గలిగి | మనిరి వేమ. 4159
సుల్తానులు ఫ్రార్యము గుళ్లూ గోపురాలు (బద్దలుకొట్టి గొప్ప

రాజ్యాలు సాపించారు.

732 వేమనపద్యములు

ఆ. రాళ్లు పూజచేసి |! రాజ్య మెల్ల (దిరిగి
కానలేరు ముక్తి ! కాంత నెపుడు

తానయుండు చోటు |! దైవంబు నుండడా ! ॥వి॥
తిరుగుట దిమ్మరితనమునకే గాని పరము పట్టుపడదు.

ఆ. రు[దరూపుం దాల్చి | రృుదుని నిందించి
(భష్షుుతోవం దిరుగు | (ఛష్టజనులు
అంకునరకు దిరిగెడు ! రమణులవలె నుండు ॥వి॥

మవపిచ్చచే మానినులట్లు మతోన్మాదులు మెమరసి తిరుగుదురని.
వున మనీషి వాక్కు

ఆ. రూఢిగాను భక్షి | రూవించి చెప్పిన
వాండె పరమగురుండు |! వమధలోన
వేడి పరము గనుకై | వేదాంత వేద్యమా ॥వి॥
విమల మైన విద్యాబోధ సాకల్యంగా నేర్ప్చినవా జే జేదాంతగురు(డు

ఆ. రూఢి నుదిని మించి | రొద వినయజాలర్‌
కాంింజేగనేల ? | ఘనమటంచు

పి(టిలోని రవము ! విన్నంత వినుచుండు ॥వి॥
దశవిధ నాదముల ధ్వనిని తనలో మననము వేసిన వా డేభునుండు.

ఆ. రూపవముడగ జీవ | రూపంబు గనరాదు
అట్టిరూప మడప | నలవిగాదు
(బ్రహ్మ మడలకున్న | (బహ 0బు గనరాదు ॥వి॥

చిణిచిణినాదము. ఘంటా, శంఖా, వీణా, తాళ, వేణు ేరీ.
సృదంగ, 'మేఖఘనాదములు,

ఆ. రూపవంతులక్షై ! రూపులు ముగ్గురు
గా ౧
వారివారి నెటింగి |! గౌరపింప
మొద లె తానెయున్న | మోక్షంబు గల్లురా ! ॥వి॥

(తిమూర్తులు స్వరూపము చెరిగి వూజించిన వారిశే పూర్త మబ్బును,
ణా

4160

4161

4162

4168

4164

4165

వేమన పద్యములు

ఆ. మూప్రవంతులు గురు | రూపవంతుల. జూడ
వారి వారినేల ? ! గారవింప
ముద లెబుంగకున్న ! మోతు ౦బు గల్లునా ! ॥ ఏ!
మూలళశ కిని వీలు౧జెలసి వేడుకొనుటయేీ మోక్ష మార్గము,
ఆ. రూావికిందగు జీవ |! రూపంబు గనరాదు
అట్టి రూప మడంగ | ననువు గాదు

(బవ్మా మడలోకున్న | (బహ్మృంబు గనరాదు |॥వి॥!
రజోణాన్ని త్యజించక పోయిన (బవ్మాత్వేము ట్ర

ఆ. రూపు జూచి మెచ్చి |! రూవీంపనేరక
వేదశా(న్ర్రములను | వెదకు కుల ?
చాప్పుగానె యున్న | దర్భణ మట్టుల
శివుడు ఛభావమందు | జెలస వేమ.
దగ్పృళళజములోని రూపమువలే హృదయములో నున్న సదమలుని
నమిోయ్నీంచు కొమ్ము.

ఆ. రూపు నడంకజూడ: | దాపంబు బుట్రన
(ఛాంతు లంకురించు | నంతలోనె
బుద్ది మరలకున్న |! రద్దికి నెక్కురా !

ఒదికతో బుద్దిని నిల్పకున్న పెద్ద యేలాగగును?
య థ్‌ ది

గ్‌. రూపువేరు రెండు |! రూఢితో గలిగిన

వెరురూపు (క్రియను | పెనంగియుండు
నావమురూపములను |! నాథ మొందుట మేలు |॥వి॥

733

4166

4167

4168

4169

4170

నామ రూప, (కియారహితుని కోమలమగ మనసుతో వేడుకొనుట విధి.

ఆ. రూపు మాపు చూపు ! రూఢియె వెలుగొందు
"కాపులేనితనువు | కల్పతరువు

చాపు (గుంగందోసి | చూచుశు సుఖమురా! ॥వి॥

చూపులోనున్న శుద్ధ్రవ్మామును చూపు చెదరకుండ జూచు

సుజూని లశతులం
దు

4171

784 వేమనపద్యములు

ఆ. రూపు మాయ చూచు ! భూఢయె వెలుగొందు
కాపులేని (మాను | కల్పతరువు
రూపు దృఢముచేసి ! రూఢిగం జూడరా ! వి 4172
కల్పతరువు = కోరిన కోరిక లిచ్చే చెట్టు; మనోభీష్టమును దీర్పునది
మహతత్వ్వమేగ చా !
ఆ. రూపులేని వనిత | రూఢి పతివత
నీటులేనివాయు |! పోటుబంటు )

తెవులుబడిన యతే(డు |! చేవర బంటురా ! ॥వి॥ 4178
వేమన సవాజముగా మహనీయుండనుట కిటువంటి పద్యము లేసా క్షీ,

ఆ. రూపువంకవేరు ! రూఢిగా నిలుచును
వేరువంక (క్రియలు |! పెనయు నుండు
నాశమాను దుదకు |! నామురూపక్రియల్‌ ॥వి॥ 4174
సాధకుడు తాను లక్ష్యము సాధించుటకు సోపానములు నూకు
ముగా జెప్పెను,
ఆ. రూపు వివరమొకట | రూఢిగా. దాన్న
దీలంచు నప్పుడేల్ల ! మెలంగు మదిని

అట్లుమెలగి కోర | యా గురురూపమే 1వి॥ 4175
మనసులో నెంచిన రూపమును మరల మరల మననము చేయుట భకుని లక్షణం

ఆ. రూపు పేరు రెండు | రూఢితో కలిగిన
వేరు రూపు [క్రియను | బెనగియుండు
నామరూపమ్ముులు | నాశ మొందుట మేలు 1వి॥ 4176

రూప, నామ, [క్రియలను ముందుపయోగించి పిదప వదలుటయో
జై రాగ్యుల లక్షణము

ఆ. రెంయ దినములు వుండి ! డిందు పాయ్యే మాయె
రోత కాలమునకు | రోవమేల?
రోవంబు రోగి వి | రోధంబటనుం చెలియ |వి॥ 4177

విడేచిపెశ్రేమాయ విధాయక మెటగును ?
శై ౧౧

వేమనపద్యములు

ఆ చెండు రెండుగానె ! యుండిన విధముల
దండి దనుసరింప ! నుండు సుఖము
కండ కావరమున. 1 గడవుదిం బూనిన
జెండుంగాలు' డట్టి | చెట్ల వేమ.

7835

4378

జానా జానములు తేర్కి_౦చి అజ్ఞానాన్ని అంతరింపజేసిన యముని భయమేలా !

ఆ. రెండురెండుఛెంశు 1! రెండును చెండును
రెంటి మాద లెక్క ! కంటియున్న
కొండమోా౭ద నొక్క 1 గుబు తెటుంగ వశంటె వి!
ద శేందియ తత్వార్థమును ెలిసిన వాడే త త్వాజ్ఞాని
ఆ. రెండు రెండు రెండు ! శెండు శెండునువీడి
"రంటిమోంద నున్న 1 యెంటిలెక్క-
కుండలోనం జూచి 1! గుణి సుఖంబున నుండు వి!
దళవిధ నాదములను తత్వజ్ఞానముతో తెలిసికొన్న వాడే విజ్ఞాని.
క, రెప్పలు మూసియు మూయక
తప్పక తనమనమునందు | దత్య మొనరంగా
నెప్పుడు జూచెడువానికి
చొప్పడు నచ్చటనె ముక్తి! సులభము వేమా!
నిమోలిత నయనారవిందునకు నిశ్చలతత్వ మబ్బుతుంది,
ఆ. శేగుపుచ్చకాయ | శేయెల్లం దన్నిన
ముజిగదంత కంత. | బెరుగులాక
ఒరులు వీయనంగ | నోగు సిగెణుంగునా ! ॥ ఏ!

కాలికి తగిలి తే పెరిగేది పుచ్చకాయ, మురిగేది గుమ్మడి కాయ ?

(రైతు వా క్యానుభవము)
క, రేచక పూరక కుంభక
సూచకముల రాజయోగ | సుస్థిర మతివై
లోచూపు. జూడనొల్లక
వావా (బవ్మాంబు పలుక ! వలదుర ! వేవూ!

వాచా(బన్మామును జూ-చుటకు స్వరవిజ్ఞానాన్ని సాధించమ న్నాడు.

4179

4180

4181

4182

4183

786 వేమనప ద్య ములు
శే, శేచకములోన సూత్ముంబుం | జూచి మిగిలి
పూరకంబున గమనించి | పుడమి సొచ్చి
కుంభకంబున శివునంటి | కూడుకొనర

ఆర్యుల ఆస
సుస్థిరత (బ్రహ్మమును | గాంతు సారిది వేమ.
"రేచక పూర కాత్మకమగు హంస మంత్రమును రాత్రింబవళ్ళు

4184

ధ్యానింప బుద్ది అంత ర్భా వ్యాములను కదలకయుండును,

ఆ, చేయు. బగలుయేసి ! చేచకంబున మీంచి

"చేహమందిరమున | చేవు(డుండు
"జేవుండొకంజె కాని |! చేహంబు లేదయా ! ॥వి।

66 ల్చీం ?)) కార నావ మారింది ఘంటాధ్యనిని నిన్న సయం

4185

పు కాళము కననగును,

ఆ. రోగి నరసినట్రి | లోకోపకారులు
భోగభాగ్యములను | బొంది తుదను
పూర్వవాసన తెగ | బురహరుతావున

(మోగుచుందు రె ! మొనసి వేమ.
ఫురవారుయడు = శివుడు పృవిమల జ్ఞానము చేత శివసా ముద్యము నీద్గించును,
థి

4186

ఆ, రోగీయెనవాండె | రోగి నెజుంగును
రోగి నరసి చూచి | ళూఢిగాను

రోగికిడిన వాని |! రాగి బంగాళాను |వి॥
పాత్ళత పరికించి పరులకుప కారము చే సే బహుఫలము గలుగును.

4187

తే, రోతపుక్టైను మగువపై. | (క్రీతిదొలలా
నాంటినుండియు నాకేమి | పాటుబేమి
“కాలమును బుచ్చనా కర ఇ | శాలయందు
a
గూరుచుండల గూడె నీ | గురుడు వేమ.
వదినె-గారి ఉపదేశము చేత వారకాంత వడున్ర జూచి బె రాగ్యము
పొంది తన చరిత్ర తాను చెప్పేడు,

4188

వేదున ప పద్యములు, 787

ఆ. రోయవచ్చు బరము ! రూఢిగా. చెలిసిన
గననె వచ్చు (గుడ్డు ! కదలకున్న
"రెప్పలార్పకున్న 1 శెంటిసందున నుండు 1వి॥ 4189
జ్ఞానేంథైయ క ర్మెం(దియములు జయించి పంచ వాయువుల స్వాథిన [
పరచుకొని శరీర వికారముల నణచి మౌనమూని కామ(క్రోథాలు నశింప

చేసీ శాంతియుతు డే గురూపచేశమును లక్ష్యము గా బెట్టుకొ నిన నిష్టం ,
గలగుటరే యో గాభ్యాసము.

©
ఆ. లంకపోను నాడు | లంకాధిపతి రాజ్య
మంతకీళ నేన | లా(కమిం చె.

చెటుకాలమైన 1 జెజుపనల్పు డె వాలు ॥వి॥ 4190

కీళ -= కోతి; దళదినములు సక గాలేనప్పుడు పనీవాలై నా భంగ పుచ్చు తారు

ఆ. లంజకాని చూచి ! లజ్జంచి తిక్టురు
లంజముండకోొడుకు | లై నవారు
అంజనంబువంటి '। యాత్శను దెలియక 1వి॥... 4191

మిండలం ముండకొడుకులను రండా మొండిగా తిడుతుంట్లారు గాని
జూనమువలన ఆత్మను డెలియ లేరు,
షు

ఆ. లంజకోరకు మేక 1 నంజుడు తిన సాగి.
మొదట సోమయాజి ! తుడికామయాజిరా ! '4వి॥. 4192

నంజాఢు=ామాం౦సనము' ? యజ్ఞాలను చేస్తామని అజపోతులను -చంపీ
భుజించే కామయాబజాలు గురించి వాకాడు.

ఆ. లంజదానియక్క- ! లాలించి ముద్దాడు
మిండండరయ లంజె ! మోద నెపుడు
నాడుదానివంక నందబు చుట్టాల [DI 4198

ఆడుదాని (పక్క-వచ్చిన చుట్టాలను అదరించాను,

93

788 వేమనపద్యములు

ఆ, లంజ లంజకాని | లాగాల్ల కొనియాడు
లంజతల్లి వాని |! లజ్జగడుగు
తల్లి గలుగులంజ | దగులుట చీకా* ॥వి॥

4194
తల్లిగ లిగిన లంజ'సె స్నే వాము నల్లుల మం దము వలెనుండును.

ఆం లంజలంజ లెల్ల | లౌకిక ధరా .
లంజగానిదెవ తె? ! రాజ్యమందు

లంజకొడుకు (బహ ఇ | (వాలెట్లు (వాసె సెరా! ॥వి॥
లంజకొడుకు =

4195
వ లఅం=నీరు? జా పుట్టినది (తామర పద్మము)

ఆం ల౦జల౦జయం(డు | లౌెకిక మందును
లంజగానిదెవ తె? | లాగరయల

మగని లంజకాని | మగువయు భువినున్నె? ॥వి॥
ఆలోచించి జాసే అందరూ లంజళే !

4196

ఆ, లంజ విటుని గుణము ! లాలించి పొగడడం
డానితల్లి యెపుడు | వానిందిటు
a ఆ
తల్లి గలుగులంజ | తరము(గానిది సుమా ! ॥వి॥

విటులను వెలయాలులు లాలిస్తే వాళ్లతేల్లులు (బవ్మ రాక్ష స సులు వలె
చెబడి వైకము చెమ్మని పీక్కు తింటారు.

4197

తే లగ్న చి త్తములోనై న ! లఘువు దెలిసి
నిలయమగు నిచ్చలోపలి | విధముయూని
యున్న వాండగు ముక్తుండీ | యుర్విలోన
పాటు పడలేమి ? నెట్లబ్బు | ఫలము వేమ. 4198
నస్సు లగ్న ముచేసీ లోనున్న (బవ్మామును పరికించమన్నాడు,
"లే. లగువు బిగువును మదిలోన | లలితములుగ
జరి బవనునింబక్లెడు | జూణండగుచు
విగత జీవునివలెనుండు ! విడకమదిని
సుగతి యంతంత నొడణిసాడు | సుమ్మి వేమ |

పూరక, శేచక, కుంభకములను బంధించినవాడు చావ్యాన్ని మరచి
సాణునిపోలి నుండును.
ధ్‌ ,

4199

వేమనపద్య ములు. 789

ఆ, లజ్జ లజ్జయనుచు | లలనల మోాందికి
లజ్జవిడిచి తిచఛగు | లావరియయి

లజ్జ దెలిసెశేని | లలనల'. రాకునా ! ॥వి॥ 4200
సీన్ల స్రీలకు దూరము

"లే. లయము నొందెడు శివజీవ | లఘువుబెలిసి
(వీయము తోడను మదిలోన | వీరిగొనంగ
భయదపటు పాపనాశంబు | (ప్రతిఘుటించు
నయము లభియించు( బరమందు | నడకు వేమ. 4201
శివ్రని యందు చిత్త మెక్యము చేయుటయే సిద్ధిం లక్షణం

క. లలిత శివతత్వ పధమున
గలిసిన శివయోగియేల. | గలియును జనులన్‌ ?
జలపీందువు ము త్తియమె
కలియు నె తొల్సింటినీటం | గనరా వేమా! 4202
శివతత్వంసార మెరిగిన సిద్దు రము మానవ గణములలోనికి చేరండు.

ఆ. లలినెనుబదినాబ్లు |! లక్షుల జీవులు
(బ్రహ్నకొడుకు లనుచు ! (బకటితమగు

జ్ఞానము కలిగినను | గలుగును మోక్షంబు ॥వి॥ 4208
(పాణులన్ని యూ డేవ్రనిబిడ్డలే !

ఆ. లవణమెంత ? దాని | లాభము గననెంత ?
కొదిదనుచు నెన్న. | గూడునయ్య
©
భోగ మేంటికి నుప | యోగంబె లెక్క-గు 1వి॥ 40}
ఉన్నతి కన్న ఉపయోగమే మిన్న!

ఆ. లతీపోవునాడు | లంశేళు రాజ్యమం
దంతట గకిసేన ! ల్మాకమించెం

'జేటుకాలమైనం | జెజుప నెవ్వరొయేల ) ॥వి॥ 4205
చేటు కాలానికి అల్బులచే అధివులు లొంగుదురు.

740 ' వేమునపదనీ ములు

ఆ. లన్నీ శ యేలినట్టి | లంకాధిపతిపురి
పిల్ల కోతిపౌజు | కొల్ల బెక్సై

కలిసివచ్చు వేళ | భునులౌదురల్బు లే ? వి! 4206
పౌజ-దంకు ౩; కాల నునుకూలించి నపుడు కానివారే ఫఘునులౌతాకు.

అ. లాగివిడిచిగాలి ! లక్షి ఇంచి మదిలోన
(©
వేగనిలికి నిలికి ! వెలయనొక్క.

సాగ(చోలి గుజిని ! సాధించి చూడరా! ॥వి! 4207
" స్వరశా స్త్ర విజ్ఞానము స్ఫ్థరచింతామణిలో గలదు. వి స్పరభీతి వివరించ లేదు.

ఆ. లాఘవంబుగాను ! లాగివిడచినగాలి
బాగుగాను నిలుపు |! పరవశతను

యోగములోనినంతే | భోగమబ్బుచునుండు 1వి॥ 4208
యోగాభ్యాసము వాగు గా తెలిసిన భో గాలకు వెతుకనేల ౫

క లాలన సేయక మనసును
జాలములోం౭ దగులరాదు | చపలముతోడై
కాలుని తోడ్కొని తెచ్చును

పిలు మనంబునందు | వెలయుము వేమా! 4209
రాగ చే పాధిక ముల జికి._న యముని "బారి బడును,

ఆ. లింగజీవులకును ! లీలలు పదివేలు
భంగ మవురయజూచి | పట్టువిడక

నింగిశ₹ెగయువాండు |! నిర లయోగి రా ! |॥వి॥ 4210
వాయుస్థంభన విద్య తెలసిన ఆ కాళమార్గమున కవలీలగా పోవచ్చును.

ఆ. లింగజీవుల శెంటిని | భంగ పెట్ట
యంగమందును లింగంబు | ననువు పజుచి
సంగ మేర్చడంజూచు శే | సత్యమగును

లింగధారణమిడె వేజె |! లేదువేమ ॥ 4211
ఆత్మలింగాన్ని వాత్తించి ఆనందించుటయే (్రవ్మానందము.

“వేమన పద్యములు 741

ఆ. లింగమంగమునను । లీలంబెలియు వెన్క-
మనను లింగవుందు | మరలు కొనును

మనసునిల్ప నంద | మజి. లింగముండురా ! ॥వి॥ 4212
ఆత్మలో పరమాత్మను హా త్తించినవాడే అసలు లింగఛారి,

ఆ, లింగముందు. జూడ | లీయమైం యుండును
అంగమందుం జూడ |! నవుదయుండు

అంగలింగభంగ | మననేకమైయుండు ! వే। 4218
ఆంగలింగ భంగాల తెరంగులు తరంగములు గల నందమువంటి
గంభఖీరత గలిగినవా జే ధును(డు.

ఆ. లింగవముందు. జాడ | లీనమె యుండిన
నంగమందు( జూడ |! నమరియుండు

లింగభావ మెజింగి | లీయమై యుండరు ॥వే॥ 4214
లీలా బహ్మము అంగ లింగాలలో లీన మె యుంటాడు.

ఆ. లింగ మతములోన | దొంగలుగా? బుట్టి
యొకరినొకరు నింద | నొనరంజేసి
తురక జాతిచేత |! ధూళియె పోదురు 1వి॥ 4215
బుద్ధిలేని వీరవై వులు ముస్లి రుల చేతిలో ముక్క_లయ్యారు (నాటి చేళచరిత్ర)

ఆ. లింగమున్మి_ గాన | లేకయె వెలువడి
పర్వతముల కరుగు. |! బామరుండు

ము క్రి లేకతుదను | మూస్ట(డై చెడిపోవు ॥వి॥ 4216
అసలు లింగ మాత్మలాోను ండోగా అడవుల వెంబడి దిరుగువాడు బడుగు వాడు,

ఆ. లింగము పరమశివుడు | _లీలతో జూచిన
నంగమండదెమాతం | డమరియుండు
పరగు మనుజులెల్ల | నరయ లింగములేక
పుట్ట నేర రయ్య | భువిని వేమ. 4217
దేహములో (ప్రతివానికీ దివ్యలింగము తేజరిల్లుచుచే యున్నది.

742 వేమనప పద్యములు

అ. లింగము భవుండైన | నంగంబు జీవుండు
జీవి స్వచ్చమైన? | జేరు శివుని
గురుని 'దెణంయల నుండు ! గురుతగు (బ్రహ్మంటబె 1వి॥
గురువు, గురుత బహృము ఒకేస్వరూపములు.

క. లీలానంద వినోదము
జాలింబడ రాదు బుద్ది | జాఢ్యముచేతం
గాలాకాలము నందును
మేలుగ శివునంట ముక్తి ! మెలంగుర వేమా!

శివ్రవంటి మున్న నానికి లీలావినోదము వాలాయకము గా వచ్చును.

ఆ. లెక్క బేనియాళ | లీయమె యుండలాతం
దిక్కుయె త్తినరుండు | తిరుంగు. గాక
కుక్క-వంటి మనసు |! కూర్పుండనిచ్చునా ! ॥వి॥
నీచమగు బుద్ధికి నిలకడ యుండునా !

ఆ. లేడు లేండనినను | లేండులబేనే లేడు
కాండు కాండడటన్న. | గా నెకాండు
తోడు తోడనినను | దోడచే తోడాను ॥వి॥

మయేువధం గా భావించి తే ఆవిధంగానే భగవంతు డుంటాడు.

ఆ. లేదు జగతినంచు | వాదు సేయగ వచ్చు
సోదిచెప్ప రాదు | సూత్మమెతీ(గి
వాదుకి ల్పీబుద్ధి | పరికించి చూడరా? ॥వి॥

బుద్ధిని వాదుకొల్పిచూ'స్తే బర్భ్బబవ్మాము బట్టబయలే |!
థ ఆని ' లు |

ఆ. లేదు జగమటంచు ! వాదుచేయగ౫ (వచ్చు
సోది చెప్పరాదు | సూత్ష్ము మెటింి
వాదు ్రొవ్విబుద్ధిం | బరికించి చూడరా! ॥వి॥

కలకు తకు బట్టి (క్రమాన్ని అక్రమబాటగా చెప్పుట,

4218

4219

4220

422 |

4222

4228

వేమనపద్యములు

ఆ. లేదు లేదటన్న 1 లేదు లేనేలేదు
కాదు కాదటన్న "ఈ |! గానెకాదు

తోడు తోడటన్న. 1 దోడనే తోడాను 1వ!
యే భావన గలిగివ వారికి ఆభావన గానే బ్రహ్మ యుంటాడు,

ఆ. లేనికాలమునకు 1 లేని మనమునొందు
ఈనిన పులిరీతి 1! చెటుగకుండు
కఠినబుద్ధికిట్లు ! కలిమేమి కల్లురా ! వి॥
యీనిన ఫులి శరీరము మరచి అతిచిత్త చాంచల్యముతో మత (పేను
మూర్తీ ఛవించి యుండును.
ఆ. లేమికాలమప్పు 1 డేమేమి చేసిన?
గలిసి రాదు ఫలము 1 కానుకూడ
కలిమివేళ నన్ని | తులందూగు చుండును ॥వి1
ఉన్నప్పుడే అన్నీకలసీ వస్తాయి. * దరిద్భడు తల గడిగిన వెంటనే
వడ? ౦డ్డువాని]
ఆ. లేన్ర సర్వమునను | లీయమై యున్నా 6డ
వున్న నీయునికి యే | యొదవందు దిన
ఇటులంగాని నీవి ! శెటు పర(బహ్మంబొ'! Ey
లేవు నీవు? నిన్నునీవు తెలియలేవు. మిన్ను నెట్టు తెలసికుంటావు

లే, లోకభఛావంబులో జూడ 1 లోకమగును
ఏకరూపుని మదినెంచ 1! నేక మగును
తాకనేర్చిన మదినిల్ప | తత్యమగును
ఏ-కసెది భావమద్దియె | వెలయు వేము,
ప్రయత్నేన సాధ్యతే సర్వం
నీవేమిచేసిన అదియు యగును

ఆ. లోకమందు నరులు ! లోవెలీ. బెలియక

ఆశనేత కాను | లరసివేర్చి

సెట్టి గిట్టుచుందు | పెనుభూతేనుల వలె ॥వి॥
(బహ్న్మామును పరామర్శింపక పె సాకొరకు చస్తారు,

743

4224

4225

4226

4297

4228

4229

744 మప పద్యములు

ఆ. లోకమందు. బుట్టి | లోకమందే పెరిగి
లోక విభవమోార్వ | లేక జనుండు
లోకమందు. జవికి ! లోంబడి చెడిపోవు ॥వి॥
నోటిపుచులను జూచి లోకవాసనలో చిక్కి లోచన (బ్రహ్మమును
"తెలియక నిర్ణయ జీవియ య్యాడు,
ఆ. లోకమాత లవీ గై | లోలుండు కృష్ణుండు
మోకరించి దుమికి | మొన సెననికి
పాక వై రిపట్టి. | లాలించువేకుక ॥వి॥

4280

4231

* లోకము తను ఛియన నా

స్ట నం లొనర్సు చుండు | నధముండు ధర్మం
'బేకొలదియొ తానెజటుంగునె )

కాకులు మడివస్తు వెబు | గలవా వేమా!
లోకులు “ఫీ యనిననూ _పాకృతుండు తనపనిని మానండు.

క. లోకము మాయని మదిలో

లోకంబున6 గలియకుండు | లోనను వెలియం.
దాకుమ్మరి పురుగట్టుల

లోకంబునం గలియ డోగ |! లోలుడు వేమా !

కుమ్మర పుర్వు బురదలో తిరిగి నా బురద యంటనీయ.ము అకు విజ్ఞాని.

సంసారములో తగిలీ తగల నట్టుంటాడు

ఆ. లోకములకు గురువు | లోకులకు గురు
వదియు. బెలిసి వోూశవ్ల | మందయగోరి

గురిని. గనక నరక | కూపము? బొందిచే ! వి॥
గురువును తెలియలేక కుంభినిలో కాలేప కొంద.

, లోకములకు గురువు | లోపహోదుల గురువు
ఆది విశ్వకర్శ |! యతండు గురువు

గురువు. గానలేక ! కూపమునం బడిరి ॥వి॥
ఆసలు గురువు విళ్వకర a

4282

4288

4284

4285

వేమనపద్యములు క

"లే. లోకములయదు వెలియెన 1 లోతుందెలియ
బూని వర్సించి పకిపూర్తిం 1! బొందువాండు
ఉన్న వాయడేౌను ముక్తుండై | యుర్వలోన: 42836

బరమ సంతోవ నిలయు: డె ! వరగు వేమ
లోక విజూని ఆకళిందుకొన్న ఆసలు రాహస్యము గ లిన వాడు
ల గి

ముధురతిరగడ
లోకాలోకము లేకానున్నది 1 నాశము శబ్దము లేకానున్నది
రాకపోకలు నేకానున్నది | డాకను జిక్కను దక్క_లానున్న ది
వక్రమునేకములేనే యన్నది 1! సోకిన మదినేం దాశేదన్నది
పాకముందప్పక పట్టుమటన్నదది ! వేకువజామున విశదమటన్న ది
సాకులేలనిశ సత్యమటన్న ది | పోక్రలొల్లకయ పూనుమటన్న ది
ఆకారములకు నాదియటన్న ది | సాకారమునకు సాశ్నీయటన్న ది
వ తందము నిర్శలమన్నది | సత్యముబయలని సంధిలు
మన్నది
సావాసి వేమనసరస నెయున్న ది 1 సోవాభావముసొక్కు_మటన్న ది
నిత్యము సత్యము నిరుపమానము 1 స్తుత్యము (బహ్మము
సూక్తి కలాపము 4287
వేద వేదాంత సారమును విజ్ఞానులకు వివరము గా విశ్వ విపంచి

వలె వీనులకు విందయి డెందములకు పౌంచై మందులకు మందై ఆందరికీ ,
అందుబాటు గా ఉన్న దీపద్యము,

కం. లోకోపకార ఫలము
నేకారకు మహిమలెల్ల |! నెవరొ విశదమా
నా కారములను డెలికిరి
యాశకాశము లోని దద్ద ! నంతము వేమా! 4288
అనంతము, అ(పమేయ మగు ఆ కాళస్థానమును 'జలిసీన వా జే అనుభవజ్ఞాండు,
ఆ లోతుంజూడ నూతి | లోపల గూడదు
"లోతు జూడయటోవ । లోని కడణప
లోతదీతశెన్న | లోకువగా నుండు (వి! ల్నీరల్ర9
ఈ ఈతగాడికి లో తెంత ??
94

746 వేమనపద్యములు

ఆ. లోతునెజుగవలదు | లోక వార్డుల లోన
జాతి విడలవలదు | జగము లోన
రోతయెన మనసు | రోయడే మోహంబు ॥వి॥
రోతలను రోయునదే ఖ్యాతిగల మోహము,

ఆ. లోతు నెబుగవచ్చు | లోక వాద్దలలోన
జాతి విడంగవచ్చు | జగములోన
రోతయెన మనను ! రోయదు మోహాంబు ॥వి॥

మాహానికి మంగాళ్ళు లేవు.

ఆ. లోన బదిలం పజచి |! లో వికారంబెల్దం
దరుగ కున్న వాడు | తపసి గాడు
వెలి వికారమెల్ల | విధిపాలి కోర్కె_లే ॥వి॥

చావ్యాకోరికలు పనికిరానివే !

ఆ. లోనంబయలు జేసి ! లోకంబు దెగటార్చి
కులము గాలంబెట్టి | గుణము వదలి
చింతలోని చింత | జేరినయోగిరా ! ॥వి॥

చింతేలోని అనంత మైన సంతోషమును మంతన మందుం౦చినవా డే
మహానీయుండు.

ఆ. లోన బదిలపజుచి |! లోని వికారముల
తలచి మెట్టువారు | తేలీయువారు
ఆకసము వేడ్క. ! నరయంగ నుందురు వి!

చె అరరస కాకు (కిందికి వస్తారా!

ఆ. లోను జూచినతేయడు ! లోకంబు లతెబుంగును
బయలు పూచి ననండు | పరమయోగి
తన్నుంజూచినతండు | తానాను సర్వంబు 1వి॥
తనను తత్వములో జూచినవాడే తత్వజ్ఞాని,

ఆ. లోను జూడ జాడ |! లోకాభి రామంబు
బయలు చూడం జూడ |! బంధనంబు

తన్నుంజూడం జూడ | దారక్యబహ్మంబు ॥వి॥
తారక(బహ్మ వేత్త తనువులో తత్వాన్ని అనువుగా చూస్తాడు,

4240

4241

4242

4248

4244

4245

4246

వేమనపద్యములు 747

ఆ. లోభ మ్హమూావాములను | (బౌభవములు( దప్పు
తలంచిన బనులెల్లం | దవ్చి చనును

"తా మొకంటి దలంచిన | బవ మొండు దలంచు ॥వి॥ 4247
షడ్వి కారముల వలన సత్సలము నముకూడదు.

ఆ. లోభి దాతేయెన | లోకంబు లోపల
బరుల నడుగయబోండు | పాలుమాలి
ఒకని కీనివాంజె | యూచింపం ఇను లోభి ॥వి॥ 4248
యెంతేవ్రున్నా సుంతె నా పంతానికై నా ఒరులక్రీయని వాడు పరమలోేభి
ఆ. లోభివాని కర్మ | లోలత నాసించి
బడుగువాండు |! తిరుగు బరిణమించు
తగదు వెంట నక్క | దగిలిన చందాన 1వి॥ 4249
లోభివానిని యాచింఛిన వాడు పరమజేణే ;
ఆ. లోభివానిం జంప | లోకంబు లోపల
మందువలదు వేటు ! మతము గలదు

మఎెకమడుగజాల | భగ్గున బడిచచ్చు ॥|వి॥ | 4250
డబ్బుకూ (పాణానికీ లంకె లోఫి వానికి.
వ

క, వంచన చేసెడి యెబుకను
మించిన పరతత్వ మమరు | మేలిమిగా నా
సందున గన్ల్నొ"ని యుండిన

సంచారము లేని బయలె | సతముర "వేమా ! 4251
మాయను వంచించినదే పరతత్వము. పరతత్వము బయలులో (పకాళించును.

క. వంచన మదిలల చారికి
సంచిత కరములు వీడని ! సం చేవూులకుం
బంచేం[దియ లోలురకును

_బాంచితముగ నాత్మ విద్య |! యందదు వేమా! 4252
పూర్వకర్మ మును నంచితమంటారు,

748 వేమనపడ్యములు

ఆ. నంటు డప్పు నపుశు ! వంటకము నిషంబు
కంటం జూడ. గానె | కంట గించు
కంటకమును దిన్న ! గడుగండమె వచ్చు ॥వి! 4258

ఆయిషమెన ఆహారము వోనికరము,
WR

ఆ. వంట వచ్చూనపుశు ! వంటక మమ తేంబు
కంటి క్రింపుగాను |! గానువించు
వెడలందిన్న తిండి | వడిమించి క్షడ తేరు ॥వి॥ 4254
ఆకలి మైనప్పుడు అమృతము. కచుపునిండిన కంటగింపు గలుగును.

ఆ. వంటవారియింట ! వంకు వంటకమును
యంటి దినిన యపుడె ! యొకటి వచ్చు
వచ్చునట్టు గాదు ! వరుస నుభయులకు
గంటక్రమగు వంట | క్రమునువేమ. 4255
పూటకూటి యింటిద గ్లిర తినుట పుష్టి జేయ -

అ. వండి తెచ్చునపుడు | వంటక మమృతంబు
కంటి కింపుగాను ! గానుకించు

వడలందినిన తిండి ! వడిమించగను వోంచు 1వి॥ 4956
తిన్న తిండి చేశామునకు పుష్చే,

కం. వంతుకు లింగము. గట్టుక
సంతతమును బూతిల బూని | శంభునిగననే
సంతకు బుట్టిన బిడ్డలా
యెంతయుం దమతండి ఏబుతే | లెజుగరె వేమా! 4957

పంతముకో సము లింగం గట్టుకో వడము పనికిమాలుతనము.

ఆ. వంతు లింగముగను | వరుస బూజడిదటూసె
అంతరంగ మెటుం | నంత్య జాలి
సంత బసివి కొడుకు | జంగము చేవరా! |॥వి॥ 4258

విభూతి పూతలు లింగ ఛారణము శెలికిగా పూయుట వెకిలి చేష్టలే !

వేమనపద్య ములు

ఆ. వంపు కరలాచి | వంపు దీర్చగ వచ్చు.
గొండలన్ని కిండి | గొట్టవచ్చు
కఠినచిత్తు మనను | కరగింపలా రాదు ॥వి॥
చెడ్డవానియొక మన * కరిగించుట కష్టము,
మనకవి జానపద పజ్హానము గలవాడు,
ఆ. వక్షవమందు గురుని | వర్ణించి చూడరా !
రత్షక తే(మునకు | రాచబాట
. అక్షమాల జపమె | యవని దొంగలరీతి కవి!

749

4259

4260

డాంబికములు మాని హృదయములోనున్న గురునిసమోక్నీంచుకో మన్నాడు,

కం, వచ్చునది పోవునది మటీ
వచ్చెడిదియు గానలేరు | వరుసయె యనుచున్‌
విచ్చల విడిగా దిరుగుచు.
జిచ్చునంబడు మిడుతవలెనె | శ్షితిలో వేమా!

భవిష్యత్తులో వచ్చు పొట్టు తెలియక గ్రౌజ్ఞా లమని మురుసారు,

ఆ. వట్టి మమతంజిక్కి. | వావివరుస లంచు
దిక్క- పట్ట నఠు(డు | తిరుగులాని
యెక్క-డి తలిదండు | లేమియుం దన శేల
నావారని మమ కారము తప్పు. ఎవరి కెవ్యరా లేరు.
ఆ, వడ్డికిచ్చు వాని | వాకిట? బడుదురు
బడ్డుచిక్కి- వెనుక | భాదవడిన
దుడ్డు కాసె కాని | దొడ్డ యీావియ్యరు వి!

i వడ్డీ కాసపడి అప్పులిస్తారు. "మొదలుపో తే మొత్తుకుంటారు.

ఆ. వడుగు ద్విజుల కెల్ల | గడు ముఖ్యమందురు
వడుగు జేసెదమని | వదరు కొనుచుం
గడుగు. (దాని కాకి | క ణు కణ్ణన్నట్లు I]

వడుగు చేసుకొన్న నాడు కడుగుదాగి కాకి ఆరచినట్టుగే,
కం, వడుగులు సేసిన ద్విజవరు
లడుగడుగున వడుగుమం[త్ర | మలవడి చదువం

4261

4262

4268

4264

750 వేమనపద్యములు

గడు _బారబ్దములను విడి
దడబెడం గడ తేర లేతు | దనరంగగ వేమా! 4265

ఈ మం తాలకు చింత కాయలు రాలునా

ఆ. వదరి, వదరి, వదరిి ! వాడు రండాయెను
తిరిగి, తిరిగి తిరిగ్కి | దిమ్మ “రాయ

మునియగ్కి మునియగ్కి మునిగి ! ముండయె పోయెరా! ॥వి॥ 4266
“ ఆత్రి సర్వత్ర వర్జయేత్‌ 2)” అయోమయ వర్తనులు ఆతిగా (పవర్తిసారు. .

ఆ. వద్దనంగం బోదు ! వలెననంలా రాదు
తాను జేసినట్టి |! దానఫలము

ఉల్లమందు వగవ | కుండుళు! యోగంబు |వి॥ 4267
సుఖ దుఃఖములు లాభనష్టములక్రు మతిచెదరని వాడు మౌన్యుడు.

ఆ. వనము నామము వేరె | వలమెల్ల నొక్క_కే
గిరియు నామమువే3 | గిరియు నొకు

మృగము నామము వేరె ! మృగమెల్ల నొక్కొ_శే ॥వి॥ 4268
ఆవులు అనేక రకములయినా పాలన్నీ ఒక్కటే.

ఆ. వనము విలములందు ! వరయాగి తానుండు
పనియు యందునిందు | పాక పడ

తనివిం దీర మదిని ! దలకొని చూడరా! ॥వి॥ 4269
కొండలలో గువాలలో నుండుటకన్న తలపునిలిపి తనయింటనుండుట మేలు.

ఆ. వనములోనం దిరుగు ! వరమాను లై నను
మనసు కుదరకున్న |! మమత చేత

జెకుదురన్న నూరం | జెడుకేమి లెక్కొ_రా! ॥వి॥ 4270
మునీళ్వరు లే మనసు నిలుపలేనిచో మొ"ప్పులగుదురు.

ఆ. వనములోనం బుట్టి | ఘనకోర్కులన్ని యు
కోర్కె_లందు ముకి | కుదురు పడదు

మనము (బ్రహ్న్మమనుచు | మదినెజుంగలేరు ! ॥వి॥ 4271
అడవిలోనున్నా యను లేకున్న ఆన్ని యూసున్న

వేమన పద్యములు 751

వ, వరబేశిక చరణంబుల
నురమున ధరియించి మిగుల | నుత్చావాముతో
గురువరుని వేడికొన్నను
బరిపూర్ణము నొక్కి-చూపు | పనుపడ వేమా !
వరజేశికుడు=నిజమగు గురువు. నిజమగు గురూపడేశం నిజతత్వ

4272

మును జూపించును,

wa

ఆ. వరలు రత్న సమితి | వలెం గహార్చు ధాన్యంబు
జక్కొ-దంచి వండీ |! మిక్క్కూుటముగ
సుష్టు భోజనముల? 1! జూరగా నిడువాండు
చెప్పనేల నతండె 1! శివుడు వేమ,

కఆభ్యాగతః స్వయంవిమ్లు'
అభ్యా గతులకు తృప్పి గా పెట్టినవా డే దివ్యుడు-

4278

ఆ. వర్ణ మ్యాశమముల ! వదరుదురు గురుగ
మరణ మెజులో నట్టి | మాలయయ్యె

గురువనుచునుజొచ్చి 1 గుటీవెన్క_( దానాయె ॥వి॥
వర్ధా(శ్రమ ధర్మములు చెప్పేవారు పర్ణములు దిని తపసు చేసినా పనికి

4274

శరానివాటే!

ఆ. వరవము భూమిపై 1 గురియుచుంకుం గదా
(పజలు (బతిశే కొొటకు |! పంట పండు

ఉదకము లేకుంయె ! యుర్విపై (బతుశేది? వి! 4275
మేసునాధుని కరుణలళేనిదే మేదినిపె (బతుకులేదు
ఆ. వరుడు చక్క-నైన ! వజాల గనియెన
దళ్గుకు మెజుపువంటి | తత్వమున్న
4276

ననీ పురువవాంఛ | యాడుదానికి నుండు ॥వి॥
శ్రీకి తన మగనిని విడి పరులను జూచు భావము సాధారణం గా
కలుగునని మన సాధుమూ ర్తి వాదన,

752 వేమనపద్యములు

ఆ. వలపు. గలిగె నేని ! వనజాశ్ష్నీ యధరంబు
పంచదారకుప్ప ! పాలకోవ
చూతఫలరసంబు |! జుంటి సమానమా 1వి॥
వనజాక్షి యధరము =కలువపూలవంటి విశాలమైన . నేత్రముల

శ్రీ జివి; చూతఫలరసము-మామిడిపండు రసము; జుంటి. తేనె;

ఆ. వలపుంజూపి మదిని | వర్ణించి కానక
వెతల జిక్కు వాండు | వెట్టివా(డు
కులము గోరువాండు | గుణహీనుం డగునయా ! ॥వి॥
వలపు వానిని తగ్గించును. కులము గోమును తగ్గించును.

ఆ. వలపుంజూపి సతిని |! వలలొడ్డిప పెడు
గతిని రాజజమనను ! గడలోనగునె ?
లోనగుట్టుం దెలిసి | లోలతనుండరా ! 1వి॥

వలచినవారు లలనలకొరకు అనేక మాయలు పన్నుచువ.

ఆ. వలపుదీఆచేని | వనజాక్షి యధరంబు
ములకపంటి జిగురు | మువ్పిరసము
చింత లేని వేళ |! జీడి సమానమాా! ॥వి॥

కామమ కడ తేరినజెనుక ' కాంత చింతల ముంచిన బొంత.

ఆ. వలయునన్న రాదు | వద్దన్న బోదది
తానుజేసియున్న | ధర్శఫలము
ఉల్లమందు. దలంప | రుండు శు యోగము |వి॥
ఉ కానున్నది కాకపోదు క మలజుకె నన్‌ >)

ఆ. వలలుపన్ని దుష్ట | వన్యమృుగంబుల
బట్టవచ్చు. గాని | పాడుమనసు
గురునిబోధలేక | కుదిరిక కే రాదు వి!

గురుని బోధలేనిజే మనసు కూలంకషము-గా కుదురదు.
ఆం వల్ల కాళ్లు దున్ను |! వాగు లడ్డమురాంగం

దుమ్మకంపందు చ్చి | (తోవంగట్టు

దండుగ న బెట్టు! ధరా ్రనికోర్వండు |వి॥
వ్యవసాయదారుని నెద్యవిధానము వర్ణించాడు.

4277

4279

4280

4282

4288

వేవున వ పద్యములు 758

ఆ. వల్లనన్న ౭ బోదు | వోగి కోరిననురాదు
తొల్లి జే! సినట్టి |! థధూరఫలము
ఉల్బమందు 'వగవ | కుండు కు ! యోగ్యంబు ॥వి॥ 4284
“క, త్రోొలి a కర్మ ఫలములు
కలుగంగా నేల యేడ్వ కాగలదున్నే |
తల పున (బహ్మము నిలిపిన
కలగునె కేవల్య పదవి కాగలగదియే ! ౨)
ఆ. వల్లభునికి నిష్ట ! వస్తువు లందించి
యతనిమానసమున | కతికియున్న
నట్టి వనిత మంచి | కట్టడికలదగు ॥వి॥ ' 4285
భరాను సరణమే భార్యకు క ర్హవ్యము,
ఆ. వల్లవై పు లేక | వాగ్గ తృమటు జేసి
యదిగొ యిదిగొ యనుచు | నాసంబెట్టి
గడువు పెట్టి రేపు |! గడియ గానిమ గని
గడియలోనె పడిమె | గదర వేను. 4286
వాగ్గానము చేసీ తరువాత నావల్ల గాదనుట పరమనీచము,
ఆ. వశముగాని యాలి | వైర మేమనవచ్చు
యశము. జెజచుగాని | యనువుపడదు
కొసరుకెల్ల దాని | కోరిక్షనేతీర్చు ॥వి॥ 4287
యిష్టములేని యాలిని విడువక దాశిప్టాశు సౌొరంగా వర్షించివవాడు కష్టు'డే |
ఆ. వసుధనొడెశేల? | వై వై ద్భకావ్యంబులు.
గుడ్డిదాని"కేల | గునుకు పరుగు
బుడ్డవాని కేల. | బో కుప్ప గంతులు ) |వి॥ 4288
వారికి నప్పని విషయాలు నప్పించుకొనుట ముష్పుకే |
ఆ. వసుధలో మాయాది | వేడు కారముంజూచి
వాంగిపడుదురు జనులు | ప లి
తీనలోనె వేడుకల్‌ | మొనసింజూడగ రాదు |వి॥ 4289
౫ యతి తప్పు; మోసగాళ్ళను నమ్మి ముప్పులు పాలౌతారు,

95

754 “వేమన వ ద్యములు
ఆ. (వతములాచరింప | వట్టికప్ట మెకాని
(బతుకుమోంద నాశ | పడుటయేల ?
(వతీముచేత గురుని | వెదకంగలేరయా ! ॥వి॥
(వతేములు = సత్యనారాయణ మొదలగు (వ్రతములు ; (వ్రతేము =
దీక్ష ; గురితో గురుని వెదకుటరమీ [వతఫలము,

ఆ. (వతములుండేదెవండు ? | (వతము చేనేబెవండు ?
వరమునిచ్చే బెవండు ! | వసుధలోన
ఇంత శై న తెలివి |! యిదియేమి యున్నది 1॥వి॥

అన్నిటికీ అదిపురుషుండే కర్త.

ఆ. (వతములెన్నియైన | వట్టిచిక్కు లెకాని
యాత్శుచిక్కు-(గాన |; నలవికాదు
ఆత చిక్కు బాపు | నతంజెపో సునయోగి ॥వి॥
ఆత్మచిక్కు. విడదీసీినవా డే అసలైన యోగి,

ఆ. వ్యాకిళ్ళుపదిమూసి | వాయునాదము తలచి
పాపమనెటివాళ్లై | పండ (బెట్టి
నీతిమార్గముతోటి | నిలిచి తొక్కించరా ! 1వి॥

4290

4291

4292

4298

దశేం(డియ బంధనమొనర్చి మాయను మడియించి మహాత్ముండవుకమ్మ న్నాడు,

నీ. వాక్కు గోరును మంచి | వాగందియమ్మును
వచన(క్రమంబులు | వరలంబలుకు
చేతులు గోరును |! జెలణగుదానంబుల
నియ్య. బుచ్చుకొనంగ | నిరవెజబుంగు
పదములు గోరును |! బరగుసంచారంబు
బవాుదూరమైనను | (ప్రజ్వరిల్లు
మలవిసర్దనములు | మహిగుద మొగిగోరు
బదిలంబుగా నిట్టి పద్దతగును

756 వేమనపద్యములు

ఆ, వాగులడ్డుగట్ర | వల్ల కాడులు దున్ని
మును నడిచెడితోవ | ముండ్లు గొట్టి
ఠం
పెరు పెట్లునటి ! పాపులుగలరొకో ! ॥వి॥ 4801
ఎ J) డ్రి
రైతులు చేయు కృషీ, కార్యములు చలో క్షిగా చి[తించాదు.

తే, వాచకాదుల వర్ణింప | వశముగాదు
సూచనా(గపు శిఖరంబు | జూడంగోర
గోచరించెడు డానిలో | గుజ్తుంజేరు
మాచ రాచరగవ్యు మం ! దందు వేమా! 48302
జం (మస్తావర మెన భువనములు జగ ధీశునిలో యిమిడియే యున్న వి.

ఆ. వాచవీకినిమొుగము ! వాచిన యట్టుల
నదియు నదియు, దిన | మొదలువెట్ట
మరలదింక బుద్ది మర్యాదపోయిన ay 48308
వా.దవి = శ్రీబుద్ది ; పర న్ర్రీలోలత మాన భన (పొణములు
మంటగలనీననూ మానినిమిద మమ కారము మానలేడు మాహితు(డు,

ఆ. వాడకుటికి తిట్టు | వలదన్న 'మొటి వెట్టు
మగనినె _త్తీంగొట్టు | మందుంబెట్టు
యిట్టియాలి తోడ | నెట్టు వే గదరొకో ! |వి॥ 4804

గయ్యాళిగంపల కల గాబులగ గమ్మత్తులు కండ్లతో జాచి (వాశాడు.

ఆ. వాడకుణికి తిట్టు | వలదన్న మొల పెట్టు
ముందు మగనిందిట్టు ! ముసుగుంబెట్టు
గడుసుగాలి మగని | గంపతో నమ్మరా! ॥వి॥ 4805
గడతేరిన ఆడది మగని గంపతో నమ్మును,

ఆ. వాడకులములేక ! వనరు మనుమ్యుండు
ఈనిన పులిబోలు ! నెణుక నుండు
'లేనివానివలెనే |. దీన వాక్యములాడు ॥వి॥ 4806
అసలు పద్యములో భావం సమంజసమా లేదు.

వేమనపద్యములు 757

ఆ. వాడవదినె కేల? | వావి వ ర్హ నములు
బాడీగాని కేల ? | జారబుద్లి
మూఢ మతులేశేల ?। ముదముతో జ్ఞానంబు ॥వి॥ 4807
చెల్డీవాని భార్య వాడకెల్ల వదిన.
ఆ. వాడసత్వ మెల్ల | నడినము(దము లోన
బండిసతి(మెల్ల |! బట్టబైట
ఆడుదాని సత్య | మాడనే చెల్లురా! ॥వి॥ 48308
సహజమును స్వచ్భముగా చౌడు,
ఆ. వాండు వాండనంగ | వానిశేమిర లోటు
వాంయడటన చేవ | వర్యుబొగడ
వాండుకాక యదియె | వాండనం దస్పేమి? 1వి॥ 4809
“వాడు? అచేపిలుప్రు పోడిమి తేప్పేదెగాదు,

ఆ. వాడు, వోడు, వాడు |! వాని లోపలనుండు
వాడె వాడు వాండు | వాడు గాడు
వాండువానిం గూర్చు | వాంజెపో (బహ్మంబు ॥వి॥ 48310
అక్కొ_డా, యిక్కొ- డా, అందూ, యిందూ. అప్పుడూ యిప్పుడూూ,
ఏలాగ నా యీళ్వరు జే!
ఆ. వాత గుణవచేత | వలపైన మగవాడు
లో ష్టికనుల చెలికి | లోపడియును
పుట్టి జగతినిలుచు | పునరుద్భవంబున ॥వి॥ 4811
ఆదిశక్తికి పుట్టి ప్రపంచమంతా సృష్టించాడు శివ్రండు.
ఆ. వాతనాకు మేయు | వలపలి మేడవా(డు
ఒంటి కాలి యాత? | డొప్పుచుండు
రాజసభలయందు ! రంజిల్ల మాట్లా 481 2
రాజసభలలో (వాయన కాడు. యిది పొడుపుడు పద్యము,
సీ, వాతమైత్య శ్లేమ్మ | రీతు లొక్కటిగాల
శా(తవ మతులు | సమముగా -
సరవితో నన్న మావ | ధము లొక్క_టిగాంగ
స్వర్ణ లోష్టంబులు | సమముగా

7రరి వేమనపద్యములు

జాతీ భేదంబులు |! సరణి నొక్క-_టిగా
కర్మధర్శంబు లొ | కొటియుగాగ
ఘునసుఖ్క, దుఃఖంబు | లెనయ నొక్కటిగాల
కన దివారాతు |! లొక్కటియుగాలో
దెలిసి యూత్మలోన చేదీప్యమానమా
చేజమందు శివుని. | చేటపణచి
మనను శివునిజూడ | మగ్నత్వ మొనరించు
వాంజె పరమయోగి | వసుధ వేము.
ద్వంద్వాతీతులను నిన్నం(దముగా చెప్పెను,
ఆ. వాతబుద్ధిచేత | వాదంబులాడ౮గా
బూనియుందురయ్య ' పుడమిలోన.
గర్భ మార్ల్గమునను | గడ తేరలేరయా ! ॥వి॥
వా శ్వాదులతో కాల మెల్టబు చ్చేవారు వట్టి దద్దమ్మ లేగా !
ఆ. వాతమయము మేను | 'బాల్యమునందును
'యావనంబున టైత్య | మావరించు
వృద్ది శ్లెమ్మమునకు | వృద్ధత్వముననగు వి!
వైద్యకళాస్త్ర విజ్ఞానము.
ఆ. వాతియోని వాని | వర్ణింప దోవంబు
హృదయ 'యోనినాని | నెన్ననళ్షై

మకుట యోని వాని | మరియెన్న బాపంబు |వి॥

4318

48314

4815

4316

(త్రిమూర్తులు (త్రిబేవ్రలను ధరించిన స్థానములను చెప్పి చమత్క_రిం చాడు.

ఆ. వాద మాడంజెపుడు |! వరుస నెవ్యరితోడ
జేరరాడుకాను |! జేటులేండు

జ్ఞానియగుచు బుధుడు | ఖఘనతనొందగం జూచు [వి॥

48317

“ పండిత స్పమదర్శనిహిః ?) సమత్వముతో జూాచినవాడే చక్క నిపండితుడు.

ఆ వాదమాడి తిటు | వగుస నెవ్వరినై rs a
బి రాల
జేరరాదటన్న € ! జేటుందెచ్చు
గడుసురాలు తెలియ ! వజిళిలం బోలురా ! [వి॥

గండు కెక్కిన ఆవది యిరుగు పొరుగులకు వడిశళో రాయివంటిది.

4318

క. వాదమున నడచు నరుండట
లేదనంగా భూమి: దిరుగు | లెస్పగం దనశే
యేటైన హానివచ్చిన
సాధనపాదంబు నడవ ! జరగదు వేమా !

జరుగుచున్న ప్పుడు, పరులను గణింపక ఆపదలో డాపును జూచు
కొనుట మూర్తుల లత ణం,

4319

ఆ. వాన కురువకున్న ! వచ్చును క్షూమంబు
వాన కురియెనేని ! వరద వారు

వరద కవు రెండు | వరుసతో నెజబుంసయడీ వి! 4820
మైమము=కరునవు; మంచి చెడుగులు మరువకుండా ఉండండి;

ఆ. వాన, గాలి నెండ | వరుసతో సమమని
మాన ముఖ్యములను | మరియు మాని
దీనతను వసింప | ధీరుండు యోగిరా ! ॥వి॥

తపోనిన్ధు(డు ఏపరిస్టితులకూ తల్ల డిల్లడు ,

క్‌ వానను దడియని వారును
బూనిక వేమన్నబోధం | బొరయని వారున్‌
నానాదిక్కు-ల వెదకిన.

గానంబడయగవేరు తెలియం |! గదరా వేమా! 482
కవిచాడప్పా వేమన ఒక (తాటిమాద నడచినవాశే !

ఆ. వానభయము చేత | వడి దూశెదరు లోన
నెండశెంతకై న | ముండి చరతు

శేల? లోకజనులు | మేలోర్యకుందురో [| వి! 4828
“కాండం తెండకు ఊండగలము చినమంత చినుకు కుంశలేము?)

ఆ. వానరాకడ మణీ | (పాణంబు పోకడ
కానంబడదు ఘనుల ! కైనంగాని

కానంబడిన మిాందం ! గలి యిట్లు నడచునా! వి! 4324
-మేఖభుమూ రోగమూ ఎప్పుడొస్తాయో ఎవ్వరికి తెలుసు !

760 వేమనపద్యములు

ఆ. వానిం గననివాండు | వాడు కానేకాండు
వెనిలోని వాండె ! వాండు సుమ్ము
వానిగన్నయట్టి | వాండు తాయోగిరా ! ॥వి॥
(బహ్మమును గనని వాడు (పాజ్జుండే గాడు.
ఆ. నామపాద మందు |! వడిగుహ్యూ మొత్తుచు
గుహగీమజ పదంబు 1! గుదియ దిగిచి
మనము గుహ్యామందు | మరగించి ఏశ్లింపు ॥వి॥
ఎడమ కానిమడమ మూలాధారమందునూ కుడి కాలి మడమ లింగస్తాన
మందుంచి శిరస్సు, కంఠము, భుజములు చక్కగా నిక్కించి (భూమధ్య
మును జూచుట సీదాసనము.
ఆ. వాయుతోడుత [పాణ | వాయు గూడి తె గదా
వయ్యని (పణవంబు | వాగురుండు
చెండు నొకశు వెనుక |! దండకు బాజారి ॥వి॥
(పాణవాయువ్రు ధనంజయ వాయువు యేుకంచేసే పోకడ తెలిసిన
వాడే (పణవము తెలిసిన (పజ్ఞానిధి.
ఆ. వాయువంటదె పుట్టి | వాయువంబె పెజిగి
వాయువందు. గీలు 1 వరుసం చెలియ
వాయువందు. (బాణ | వాయువే తత్వంబు వి!
వాయువులో (పోణవాయువు జూాచినడే వా పరమజ్లాని.
కం. వాయువు బయలున బుల్లను
వాయువె బయలందు నడగి | వచ్చుచునుండున్‌
వాయువును బట్టి కుంభక
వాయువులో. గలియువాండె | వళ్యుండు వేమా !
వాయువును కుంభించి డాని గుర్తు తెలిసినవాడు ధన్యుడు,
ఆ. వాయువే మనసాయె | వాక్కు వేదములాయె
మనసె వాయువాయె | మాటలేల !
అయాయుంబుట్రిన (కమము | వేదాంతులకు బయలు వి॥
యతి తప్పు; వాయువు షట్బ్కకములలో పుట్టి తిరిగ విధానము
తెలిసినవాడే దిట్టయగు యోగి,

4825

4826

4827

4828

4829

4880

వేవము-న ప ద్భ ములు

ఆ. వారకాంత లెల్ల వలచి | యేతెంతురా !
ఫొందుంజేసి ధనము | పుచ్చుకొనక
మారకమ్మా చొచ్చి | మటియిల్లు వెడలునా! ॥వి॥
మహమ్మారి మనుజాలను చంపకుండా వెడలి పోతుంచా'-!

ఆ, వారకాంత లెల్ల !'వలపించి వత్తురు
బుద్దు లెల్ల దొలంగ | పుచ్చుకొజుకు'
మాట రూఢిగాలో |! మగ లెల్ల. వత్తురు ॥వి॥'
వార స్రీ వలపు మగవారిని గుల్లచేయుటశే !
ఆ, వారణాసి విష్లు | వహ్నీ న్మెతుల మోాంద
*జీవహీంస గురుని |! తానసించి
తలను నున్నవాండు ! తానైన మోత్సవా (వి॥
శ యజతితప్పు ౩
“కాళీపురో నివాసస్లో విశ్వనాధో జగద్దురుః
చేవాం తే చోపదిశ్చేరు. తత్షశ్వే కర్గసంవుయే?”

కాళీఫుర న్లిరడగు విశ్వేశుని కర్గరంభ ముల. గాలిలో -జెతుకుము,
థి రై

ఆ: వా రయందు జగము | వర్చించు చున్నది
అదియు లేనినాంజె |! యవని పతులు
అంత్య కాల మగ్ను |! లగుచు నుందురుగాన.
వార్త నిర్వహింప | వలయు వేము.

జీవుని ఆజ్ఞ (ప కారం భువి, భూపతులు నడచు కొంటున్నారు,

ఆ. వార్తలోని వార్త 1 వసువుతీళుని. జేర్చు
చాక్‌ న్‌ “ఆ
వార్తలోని వాం | వళ్యు(డగును
వార్తలోని వార్త | 'వరకవీ యగునయా' ! ॥వి॥
వార్తలోని వార, ంబెలిసిన వా జే పఠరముండు.

ఆ. వార్తలోనివార్త ! వైభవ మరయక
మిట్టిపడుదు రిలను | మిడతరీత్‌

౫టింకేసి నిలుపు | ఘనుండెపో ! శివయోగి ॥వి!
తలప ఉపము తెలిసినవాడే ఉమాపతి ఛక్రుడు.

96

761

4881

4382

4883

48834

4386

762 వేమనపద్య ములు

ఆ. వారి గాననోండు ! వాడు కానేకాండు
వానిలోని వాండు |! వాండు సుమి
వాని గన్న వాడు | వాడురా! యోగిరా ! 1వి। 4387
తనను తెలియనివాడు మనుజుండుగాడు, తెలిసీ కొనినవాడు జ్ఞాని,
ఆ. వారిలోనం బుట్టి | వారిలోనే పెరిగి
వారిం బాసి యాడు | వారి జేరి

కర శ్రమంటియున్న | కారణ మేవుయా ! 1వి! 48 38
అత్మ బంధుల విడచి ఆలితో బోయినవాడు అ 9

ఆ. వారి వీరి నడుగ |! వశము గాకుండును
పోరి గురుని నడు ! బొందుపడును

దారిలోన నెబుక |! తార్కొ_నుచుండురా! ॥వి॥ 4839
గురువు నడిగి తెలిసికొన్న చో దారిలో కాళ్లకు తీగులు కొంటుంది ముకి,

ఆ, వార్టియం మం బుట్టి | వశముగా రావచ్చు
అర వం లి శ్వ
పూర్ణ దృష్టయందుం | బూనరాదు
పూని యెొటుక ముంచి | పెడమిన (బహ శ్రంబు ॥|వి॥ 4340
యొరుకను దాటినచో మరుగు తిరుగులేని మార్గం దొరకును.

ఆ, నావి వర్తనలును | వరుసను మర్యాద
దప్పి నడచెనేని | దగులుం గీడు
వదలదపుడు చాకు | నది తవ్పీనం దుది .
ముసలి ముప్పునై న | మునుంగు వేమ! 4841
వావి వరుసలు, తేప్పి వరించే వానికి ముసలప్పుడేనా ముప్పు తప్పుదు.

ఉ. వాసనలేని పువ్వు; బుధ | వర్లములేని పురంబు; చాలవి
శాగసములేని భార్య; గుణ | వంతుడుగాని కుమారుడున్‌ సద
ఛ్వాసములెని విద్య; పరి ! హాస్నప్రసంగము లేని వాక్యమున్‌
గాసములేని (షె'పు కొర | గాదయభూమిని వెట్టీవేమనా !

అమ్ము సింగ ధీమణ్‌ పద్యము ది మ్మెక్కి-న పండితమ్మన్యుండు
నిమ్మళంగా దూ ర్చాడిందులో ౩ పండితవ్శాన్యుండ = పా ౦డిత్యము లేక
పండితుడనని చెప్పుకొ నువాడు.

వేమనపద్య ములు 763

ఆ. వ్యాధికలిగె నేని | వైద్యుని చేతను
మందు. దినక కాని | మానటబెందు
జెంత దీపమిడక | చీకటి పాయునా! ॥వి॥ 4843

అజాన హారణమునకు సుజ్ఞానో ప చేశం ఆవసరం గాదా |
ష్ణ

ఆ వ్యాఖె వీడితంబు | వ్యసన సంతాసంబు
దుఃఖ సంభనమున | దొడరు భయము
లేని వారలుండ | శేనాటి కై నను ॥వి॥ 48344
సర్వసాధారణంగా జనులకు ఏవోజఒక్క_ బాధ యుండును.
ఆ. వ్యాధి వచ్చినపుడు |! వైద్యునిచే మందు
తీపి తినకకాని | తీజచెందు

మందువంటి మనను |! మనుజుండు కనవశె ॥వి॥ 4345
వ్యాధి ఓ "షధమువ లె అజ్ఞానమునకు యుపదేశముండా లన్నాడు వేమన.

ఆ, వ్యా గొాణుంగని వాని | వెద్యంబబేలనో !
కొొదవం చెలియలేని | ఫోళ్కెలేల?

మనసు. 'బెలియ లేని | మరిజ్ఞాన మేల రా ! Id 4846
తెలియని విషయనుల కొరకు యత్ని ంచుట బేబెతనమే

క. వ్యాపించియున్న లోకము
(బావింపక గురునివేడి |! బహుతంత్రములం
దీవించు మనసు నిల్పుము
రూపంబగు బట్టబయలు | చాఢిర వేమా ! 4847
గురూాపడేళం చేత పరమును షట్టుకో !

ఆ. వ్యాస, దశ్నుముఖుల | వ్యాపారములు చూడ
శివుని దూపకులకు | సిగ్గులేదె?
కుంకబోడి జూచి | అంకాడనేర్తునే! ॥వి॥ 4848
వ్యాసుడు ఒక్క_ పూటాళనమునశె శివుని దూషించి శిక్ష
యమనుభవిం చెను, (కాశీఖండము దతుడు శివుని తిట్టి వీరభద్రుని
యాతు వీక్నణముల చే అధ్వర ధ్వంసము శిర చ్చేదము చేయించు కొన్నాడు
(వీరభద్ర విజయము)

(|

764 వేమనపద్య ములు

ఆ. [వాత వెంటగాని | వరదుడా చై వంబె
సీతికొలద్గిగాని | (వాతగాదు
(వాతకజుడు కర్త | నీతికి. దా గ ర్క ॥వి॥
నీతి యున్న వానికి బ్రహ్మ వాత పనిచేయదు ?
ఆ. (వాత వెంటణగాని ! వరమాండు దైవంబు
చేతకొలందిలాని | (వాతేగాదు
(వాతకజుండు కర్త | చేతకుం డాం గర్శ ॥వి॥
(టవ్మా ఆదృ్భష్టక ర తాను మోతక్షకర్త
గీ. (వాయనేర్చినం జదివిన | వశముగాదు
చేయవలె బుద్ధినొ క్కెడు | చేష్టమాజీ
మాయయదొక్కి-న: వాంజెపో | మహితుం.డరయ
కాయపోవణ మొనరింప | గనండువేవు.
మాయ నణచినవాడే శ్రీయుతుడు
ఆ. వింతే చదువు చదువ ! వివరింపలా లేని
హీను డవగుణంబు | మానవేయడు
బొగ్గు పొలం గడుగం | బోవునా మలినంబు ॥వి॥
సహజగుణములు సపర్యలవల్ల సమయము.
తే, వింత లుడుగని మదిలోనం | జింతగలుగు

నంతరఠరంగపు గుడిలోన | నంకురించి
మంతనంబున౭ జేరుశు | మానవ త్తి

సంతసంబందు. జింతలు | సమయు వేము.

సంతాపము లేనివానికి చింతేలునశించి య్రాంతేము మూరి మంతము
అని

చంతనుండును.

క. వికటంబు మాని భృకుటీ
నికటంబున ము క్రికాంత | - న్నేతెయిడీ "తా
నొక సమరతి యుపరతి
(పకటంబుగం జేయునట్టి 1. [పభుగను వేమా !

ముకి కాంతా సంగమమనకు సమరతి యుపరతి, తెలీసీకొని

వరి ౦చిన వాడే జాని.
జాలి Cy

4349

48350

455 1

4352

4358

4555

వేమన ప ద్యములు 765
కో వికోలత( మేమి లేకయ

భృకుటికి. బై చూపు నిలిపి | బి త్తరపోశ్షే
యకలంక రూపమందిన

నికరంబగు సూాశ్షమిదియె | నిజముగ వేమా! 4855

నిటల తేటమున పటు 'సమర్థతతో నిటలేతణుని వీక్షీంచుఓ
విముక్తికి మార్గము

క. వికలనుఖ దుఃఖములం దాం
(బకటితముగ నెంచిచూచి | (పజ్ఞానిధివై
కకవికలు లేక మెలంగిన
నికరంబగు బట్టబయలు । నిలుచురవేమా,. 4856

సుకర _పాసను సొంపుగా జెప్పుచూ సూక్ష్మ (బ్రహ్మా సాంప్రుజూ చే
మార్గం చెప్పేడు కవి చం[దు(డు.

ఆ. విన్నుముల కాదిక -ర్హయా | విఘ్ను పతిని '
విశసాశ్నీ గనెంచుట | వినతియగును
శుద్ధ చినా (తుండనిం యెంచి |! సౌకు_వలయు
మానసారాధన మె -యెక్కు. | డౌనువేమ. శీలిగ్‌/

మనము విఘ్నేశ్వరుని ఆదిలో పూజించుట అలవాటు.. విఘ్నేశ్వరు జేఅఆధారము,

ఆ. విజయు(డై న నరుడు ! విల్హంది నప్పుడె
రు. ౧౧
కుజన్నులై నవారు | కూలిరిగద

భజనచేయు ఫఘనుండు | పాలింపకుండునా ! 1వి॥ 4858
అర్జునుండు కుయవంళ నిర్మూలన కధ వెప్పెను.

9,
న్‌, విజ్ఞాన దృషప్టలోనను
సుజ్ఞాన తపంబుల జూని | సూత్ముము నీవై
యజ్ఞాన మడంచి నిండిన
(బజ్ఞానము '(బహ్మాపదవి | .పబలును వేమా! 4859

ఆజ్లానము అణచే (పజ యీ బ్రవ్మా పదవికి చాట
వ షు €

766 వెమనపద్యములు

. - విజ్ఞాన దృపిన | ప సేకు
వని తోచు | | పాభవముగ
అజ్ఞాన, we | నన్నియు నిజమని
కాన్సించుచుండును ! [కమముగాను
సుజ్ఞాన దృష్టిచే | సుఖతరంటై. నట్టి
సకలంబు తా నని | rr
ఇన్ని మార్షంబుల | నేకరీతిగం జూచు
యోగికి శూన్యమై | యొగినిం దోచు
విమలబోధంబుచే రెంటి | సమత గలుగు

కుమదచాదంబు నసియించి | కుదుకుపకుౌు
చి శ్రశుదామనస్క-మై | చెలగుచుంకు
ఎది
తత్స దార్ల మహిమచేత | ధరను వేమ!
ధృక్కు_లు జకొ్క్ళాక్కాా ఫక్కిాని (ప్రవ ర్లీల్లుచుండుకు. అన్ని టివీ
నసమోకరించి ఆనందము పొాంచే ధృక్కు- చే అవలంచబించు.
ఆ. విటు కు డాగుశేసి | విడిచిపెట్టిన లంజె
వేద పెనిమి! పడి |! (వియముసేయు.
కుస్పలోని చెప్పూ |! కుక్కతిన్నట్లయా ! వి॥
డాగు = మన్న; నీ దబుగ్ధి గల కుక్క రోతలోపడిన చెప్పును

గూడా విడువకు౦కును.

ఆ, విటుయ తిరిగివోసి | విడిచిపెట్టిన లంజె
వీదవిటుని. జేరి | (వ్రీయము నేయు
బండ్లువడ్డ కుక్కు |! పసరంబు: గరవదా! వి॥

విటుల చే విడిచి పెట్టబడి, కకూ,_ ర్రివానిని జేరి టక్క_లు చేయును.

ఆ. విటుడు పట్టి రోసి ! విడిచిన లంజెకు6
బిదప నొకండు చేరె! బియముతోను
గుడిచి వేయుపుల్లె ! కుక్కలు నాకవా! వి॥

48360

4861

4862

486

ఎందరితోనో చిందులు[దొక్కి_న మదవతిని మరగిన విటుడు మందమతిగాడా

వేమనపద్యములు

ఆ, విటుండు శ్రీని రోసిం | విడిచిపెబ్టుడు వేళ
నేడనున్న సిగ్గు ! నెంచచేలం?

గుడిచివేయు పుల్లె ! గోతుల దొర్లదా |! వి॥
వ్యఖిచారిముండలు మా నాభిమానము లుగిడచి మసలుతుంటా ప.

ఆ. విటునిం గన్న వలపు ! విశదమైయుండును
బోటి మాపునకును ! సాటిగలటె ?
కంటిలోన పాప | కుంకునగాడయా ! వి॥
కుంకున గాడు =: తార్చేవాడు; వలపు కాని తిలకించిన చెలయాలికి

మై పులక రిస్తుంది.
ఆ. విటునిం జేరంగోరి | వీధిలో మదినుంచు
పడతి రీతి బరము. | (బౌక నగును

గుణాములన్ని మజుచి | గుర్తించి చూడరా! వి!
కాంవీంచిన దానికై దీమైద క్షు లై యుండుట సహజము.

ఆ. విటుల కనుల చెంత | విభమమై తోంచు
సాటిలేని పొలతిం ! చక్కందనము

కంటిలోని పాప | కుంశెనగాండయా! ॥వి॥
ఇాలతి కులుకు కనుచూపులు విటులకు వింత చేయవా !

ఆ, విటులకన్న యెంత | విశదమె యుండును
బోటింజూపు కఠి | పాటిగలటె?
లు

కంటిలోని పాప |! కన నెంతేవా(డురా ! వి॥
క న్నే అన్నింటికి ఆధారము,

ఆ. విటుల జూడగానె | మటుమాయం? చేయును
కిటికియందు జేరి |! శేకరించుం

బటిమ మోజు స్ర్రీల | బరికింపలేరయా ! వి।
వలస) కాని తిలకించ లేకపో తే వన్నెలాడి నిలువలేదు.

క, విడుదలలేకయు జూచిన
నెడ తెగకయు నెబుక మజుపు | లెంచక తనలో?

767

క354

4365

48366

శకి6?

4868

4369

768

వేమనపద్య ములు.

బుడమిని మటు చెడు రిచ్చను
తడబడకయుం. దత్యమంది ! తలగకువేమా!
అతిశయించిన మతితో నారాధించి ఆనంద మనుభవింపుము'
క, విడువని మాయా తమమును
గడవలోలేనరై రి జనులు | కడుజి తముగా !
సుడివడి పుట్టుచుం జచ్చు చు 4
గడ తేరుటం గానశెరి ! ఖలులై వేమా!
మౌయామోహ జగము కాళ్వతమని మూర్తులు తలతుకు,
ఆ. విడువ ముడువలేక ! కుడువం గట్టం లేక
వెజపులేక విద్భ | నొరయలేగ
వెడలలేనివాని | నడవీను గందురు ॥వి॥
ఎందుకూ పనికిమాలిన మందమత్రిని నవపీనుగని సతులే అంటారు.
ఆ. విడువవలయు నూరు !వమ్మిశాంతి గాకున్న
విడువవలయు నాలి | విధము చెడిన
విడువవలయురాజు | వితరణి గాకున్న ॥వి॥
పనికిమాలిన వారని పట్టున విడువ వలయును,
ఆ, వితరణంపుం జూడ్కి. | విశ్వరూపము జూచి
మతిని గడకు (దొక్కి- ! మానమూాని
సతత మెన్ను వాండు | సరసుండే యిలలోన 1వి॥
(పఖ్యాతి గా దానము చేయువాడే వితరణశాలి,
ఆ. వితరణుండుతానె | విజ్ఞాన తపమూని
మతికి గతియటంచు | మరిగి తిరుగ
సతత మూత యందే | సందేహాములురోయు |వి|
(పఖ్యాతి నార్జించిన వారికి భావములోనున్న సంశయాలు" సమయును,
ఆ. విత్త్సనంబు గురువు | విశంబు లోపల
(బణవమం(త్ర మరయ | బరమగురువు

కర గురువు తనకుం | Buca: ॥వి॥
బీజము వంటివాడు గురువు,

4270

48371

4872

4878.

4874

4875

48576.

వేమనపద్యములు

ఆ. విత్తయొకరికిచ్చు |! వితరణ గుణమును
జి త్త మొకరికిచ్చు |! చెన్న పజచు
(బవ్మాచేతలన్ని | పాడై నచేతలు 1వి।
విరించి మంచిగుణముల నన్నింటిని యెంచి యొక్క_రి కీడు
క. విత్తవను మరయు దలలో
బొత్తున జనియించి పొట్ట | పోయిన భంగిన్‌
దత్వజ్ఞానికి గర్భం
బత్తెజగున విడిచిపోవు 1 ననువున వేమా ! |

వి త్రనము మొక్క... శెమ్మలు విడిపోయి మహావృత్నముగుసు

ఆ. వి త్లీహీనమెన | వేళయందును దల్లి
తనయు, లాలు, సుహృ | దులనెడు లోకు
లెల్ల శత్రువులగుదు |! రెందునజెడెదవు వి!

డబ్బులేనివారికి దగ్గరవారూ దూర వకాతారు,

సం విత్తును నుముకయు. దమలోCం
బొత్తునం బుట్టలను బొట్టు | పోయిన భంగి
నే త్తగు నాతనిం గర్భం
బత్తెరగున విడిచిపోవు ! ననువుగ వేమా!

వడ్గగింజ ఊ కా తవ్చుడు విడి బియ్యమగును,

ఆ. విత్తు ముగ్గెనేని | వృద్దికానేరదు

ది
విత్తు ముగ్గకున్న | వృద్దియగును
విత్తే విశ (కర a వివరించి చూడరా! వి!
పరువు దప్పిన ఫల కారి కాడు.

ఆ, విత్తు -మొుదటిగురువు | విశ్యంబునకు నెల్ల
(పణవమం(త మొకట |! పరమగురువు
కర్శగ్గురువు సుమ్మి | గాయ(తి మంతంబు 1వి॥

గాయ(ప్రీ మవ్వామం(త్ర మే ైైవల్యమిచ్చునది.

ఆ. విత్తులేని యట్టి ! వృత మొక్క-టి పుష్ప
ఫలము పువ్వురెమ్మ | ప్మతిలేదు
97

769

4877

శల్‌78

48379

4380

4851

770 వేమన పద్యములు

స్వాదు లేదు చూడ |! సాపాటునకు లెస్స
దీనిభావమేమి | తెలుపు వేమ.
తిరుమలేశుని తరిమి పరముకు పనికివచ్చునబ్లు వేమన్న దీనిని
(పజల క ండిచాడు.
ఆ, విత్తు విశ్వకర్న్శ విశంబులో పల
(బాణియనెడి చెట్టు ! పరగు చుండు
నోలింజెట్టు చచ్చు | మూలంబు చావదు ॥వి॥
చేవాము నశించును. చేపినశళించదు (భగవద్లీత)

ఆ. విద్య గలిగియుండి ! వినయము లేకున్న
నై దువలకు మేలి | మెన మణుల
సొమ్ముులుండ్‌ కంఠ | సూ(తంబు లేనట్టు ॥వి॥

వివిధ భూషణములు ధరించిన వెధవరాలి వలె, విద్యయుండి
వివేకములేక పోవుట ;

ఆ. విద్యగలిగియుండి ! వితరణిం గాకున్న
నయిదువులకు మేలి | మైన మణుల
సామ్ములుండి కంఠ | స్తూ తంబు లేనట్టు ॥వి॥

4లిరిలి

4384

4885

48386

అయిదువ్రులుడాము తెదువులు; అన్నీ వుండీ అసలది లేకుంశే అయిదవ తన మేదీ!

ర్‌ం విద్యల లోపల నీతియు
వాద్యంబులలోన వీణ | వర రసికులకున్‌
హృద్యంబై విలసిల్లిన
విద్యలలో (బవ్మావిద్య | విద్యర ! వేమా!
(శేష్థమైన వాటిని చెప్పాడు,

ఆ, విద్యలేకయున్న | విత్తము లేకున్న
మూఢుండైనం దుదకు ! మాగయెన
నిష్టబంధువునకు | నీయడు గన్యను 1ి॥

విద్యావిత్తములే వియ్యానికి నెయ్యము జూపును,

48387

4888

వేమన పద్యములు 771

ఆ, విద్య లేని వాండు | విద్వాంసుల కడల
నుండంలగానె వండి | తుండు గాడు

కొలని హంసల కడం ! గొక్కెరలున్నట్టు ॥వి॥ 4389
పండితులలోనున్న పనికి మాలిన వాడు వహాంసలలో కొంగ

క. విదితంబగు ఘటమవసిన
మదితంబగు నాకసంబు ! నుప్పరమొకళా
నదె విధము విబేహంబను
సదమల శై_వల్య సరణి |! సంపద వేమా! 4390
శరీరము విడచిన జీవి వాయున్రలో లీనమగును.
ఆ. విధవ పొందుగూడ | విధి కడ్తమెయుండు
(బతుకు వాంఛ లెల్ల | (భమకుంజోటు
(బదుకు చావు లెల్ల | మెదుకులకాయెరా ! వి! 4391
(పాణి (బతుకుటకు చచ్చుటకా అన్నమే ఆధారము,
క్ష. విధి 'కృతమందురె యన్నియు
విధికిని విధి లెస్స్పయయ్యె | విష్ణు నుతింపన్‌
విధి యెవ్వండందు రావల
విధి (బహ్మము తలంపం | దలంప వెలయుర వేమా! 4892
కర్మ (పాపి కి (బవ కారణమ దురు, (బ్రహ్మ కర్మకు ఎవరు కర్తలు
క, విధికతీమ యందురందరు
విధి విధికిని లెస్సయ య్య విహ్లు నుతింపన్‌
విధియంటబె దివ్య రాసులు
విధి బ్రహ్మము చెలియ దెలియ | వెలయదు వేమా! 4898
విధిక్భతులు=ా(బ్రహ్మ నిర్ణయము; _్రహ్మనిర్ణయమా ! భావనిర్ణయమా |
కం. విధి కృతములందు రన్నియు
విధికిని విధి లెస్స యయ్యె | వ్‌మ్షుని జం పెన్‌
విధి యభవు రూపమం బెను
విధి బహ్మము సుమ్ము తీలంప | వినరా వేమా! 4394
మనము చేయునడే మనకువచ్చును గాని వనజానను డేమిజేయును ?

772 వేమన పద్యములు

కం విదిలేక జరుగదనుచును
మదిలో నే వస్తువై న | మనసున6౬ గూడుం
బొదలుచు విడువ జాలని

యదియే సంసార వీజీ | మనయడు వేమా! 4395
సంసార బీజమే జనులను సమయజేయును.

తే, వినతిసేయుచు సద్దురు | వేడిభ క్రి
మును [భమరకీటక న్యాయ | మునను దగునే
వాని నెన్నంగ దరమె యో |! వసుధలోన

సాధుసన్నార్ల మచె యగు | సతము వేమా! 4896
(భ్రమర కీటన్యాయము గా గురువు నాశ్రయించి గురువు కావాలి

ఆ. వినర నరక మెల్ల | వెలిందోసి వాయున్రల్‌
మనలోనగూర్చి |! మర గ మెజింగి

ఆత్మలింగపూజ | నంటిన ముకి రా! ॥వి॥ 4897
అణాల
అళ్మలింగని జాచి యానందించుట ఆఖరు కోరిక.

క. వినవలె దశవిధ నాదము
గనవలె నిశ్ళేదపదము | గాంచిన పైపై
గనవలె ోసోహాంి” భావము
మనవలె బరిపూర్ణ మూని |! మదిలో వేమా! 4898
దళవిధ నాదములలో * సో౭_వహాం”” భావము వినినవాడే ధశ్యాత్ను(డు*
కం. వినవలె నాదము తనలో?

గనవలె (బహ్మంబు విడక | కౌతుక మొప్పం
గనవలె *సోవాంి భావము

తనుద్నానె “పరము” నందు | దగులక వేమా!

4899
తనకుతాను * సో౭_హం౦ ’” భావము వినుట తత్వజ్ఞ నకు ధర్మము.

నం. వినవలె నెవ్వరు సెప్పిన
వినినంతనె తమకపడక | వివరింపవ3ె

వేమనపద్య ములు 778

నిని కని వివరము 'దెలిసిన

మనుజుంజెపో నీతి పరుడు ! మహిలో వేమా! 4400
సుమతీశతక పద్యమును జూ-ధి జూడనట్టు గా యిందు జేర్చారు.

we విన్నదన్నది కన్నది | వింతలగును
నిన్న మొన్నను గన్నది | నేండు బేందు
అన్ని (టను నిండియున్న ది | యందవలెను'

హృన్న భినమంటబె తానుండు | నెపుకువేమ. 4301
హృన్నళినము = హృదయ పద్మము ; విన్న దీ, కన్న దీ, మన్నది,
తిన్న నైన మార్గమును ఎన్నుకో !

ఆ. విన్నవాం డెవండొ? | కన్న వాండెవ్వండో !
విన్న, కన్న వాడు | వెలయు నొకండె

అరసి చూడవలయు ! నంబుధినై నను ॥వి॥ 4402
సర్వమునకు కర్త శంకరుడే !

ఆ. విన్న వానిం కన్న | గన్న వాం డధికుండు
కన్న వానికన్న ! గలియువా(డు
ఉన్నతోన్నతుండయి | యుర్విలోపలనుండు 1వి॥ 4408
ముక్తి కాంతా ర క్తికాంతేలను అయ త్తపరచి చిత్తమున కి త్తే
మార్గాన్ని పొత్తుపరచుకో |
ఆ. విన్నసుది కొంత | వినని సుద్దులు కొన్ని
టు యు
వింత సుద్దు లెన్ని | వినం చెలియు

దానుగన్న. యె | ధరలోనలందురా ! ॥వి॥ 4404
తానుజూచిన భావంగానే యితరులు చూస్తారని ఎబ్బు చెప్పుట,

కం. విని కని పెద్దల పలుకులు
వమునవలెం బరిపూ-ర్తి జెంది ! మసలక లోనే
పనుపడం గోరుచు నుండిన
మనుజుండె. పరిపూర్ణుడగును | మహిలో వేమా! 4405
"పెద్దల వాక్యములు విని పేరు (ప్రఖ్యాతులు సంపొదిం చుకో,

|

7174 వేమనపద్యములు

కం. విని కలయికలను బాయును
కని కలిసిన కాంత్‌. గూడి | కలయుం బాయుం
గని కలియంబేమ పోవును.
కని కొనగా (బేమ యొదియొ | కనరా! వేమా! 4106
ఉపమ వలన యుపదేశము వలన మొశేరకముండునా !
కం. వినియుండెడి. జన మెల్లను
చనిపోయిన వారి పుణ్య | సత్కధ వెలమిన్‌
వినవలె, కనవలె, ననవలె
ననిమిషునకు _నెన దెలియ ! దంత్యము వేనూ ! 4407
ఫూర్య గాధలను పుక్కిట నుంచుకొని పూజ్యుండవు గావలయును,
ఆ. వినియు వినకయుండు | వెజ్తీవాలడె యుండు
ననియు కనక యుంకు | కడలగియోగ్‌ి
మనుజు వరులచేత |! మజిపూజం గొనుచుండు ॥వి॥ 4408
మహాత్ములు వెల్టులవ లె మవలుతుంటారు.
ఆ. వినియు వినకయుండు | కనియుం గానకయుంకు
తలంచి తలంపకుండు |! దానుయోాగి
మనుజ వరులచేత | మజిపూజం గొనుచుుడు ॥వి॥ 4409
మనుజులు పూజించినవారు మహాత్ములు గారా!
కం. వినుకరి కనుకరిం గోరును
కనుకరి యా కాంతేగూడ | గవయం గోరుం
గనుంగొనం (బెమను బొరలును
ఘనతర మోహంబు చేటు | గదరా వేమూ ! 4410 +
విన్నంతేవలన, కన్నంకేవలన కోరిక లూరును,
కం. వినుమా నిటలము జేరంగ
ఘునమగు నొకశ క్రి కలదు | కడుజితముగాం
గనుంగొన దానికి నవ్వల

గనకంబను జ్యోతియగలదు | కనుమా! వేమా! 4411
నిటలముసై నున్న సవ్మాసారములో. “ సోజ౭_.వాం?””ను జూడుము,

వేమనపద్య ములు 775

ఆ. వినుర నరక మెట్లు | కనకుండ నందున్న
గురుని౭వేరి మర్న | మెబు/గునంత
ఏలు కలుగునతండు ! మేలుమార్లము చూప 1౨ 4412
గురుని గురితో నరకము నాశనమగును.
ఆ. వినుర నరకమెల్ల 1 వెలిమూసి వాయువుల్‌
* _ మనసులోనలూర్చి ! మర్శమెరింి
ఆత్మలింగ పూజ 1 నంటిన ముక్తి రా! ॥వి॥ 4413
పంచవాయువుల బంధించి అత్నలిం గా న్నర్శించుశే ఆంతర ము శ్రి.
ఆ. విను వివేకమనెడు 1 వింతే గొడ్డలిచేత
నలయ విద్యయ నెడు 1 నడవి నటికి
(బహ్మమం చదెజింగి 1 పాటించినంతట

ము క్రి జూడవచ్చు 1 మొనసి వేవు 441 4
వివేక కుఠారముచే ఆజ్ఞా నాటవిని అంత మొందించ. ,

ఆ. విప్రవరుండు చెడ్డ |! పిండంబు6 దినంబోవు
'వేరటమున కరుగు | బెండ్లిపడుచు

కులము మొదలు పోవం ! గూలెపో మానంబు 1వ 4415
*ళ క్ర కులము చెడ మాన మేగును
కలిమి నళించంగ బుద క౦గాలెత్తున్‌
జెలయువతి పొందు తీరిన
కళవళపడి మనసు కష్టగతు అందు[కియన్‌ ౨)

ఆ. వి(ప్రవరుల మనుచు | వేదంబుం జదువక
(పాకృతులను జూచి |! పరివాసించు
ధరణి సురలకన్న ! దాసరి మతమెచ్చు !వి॥ 4416
_బావ్మాణులకి న్న సాతానవైష్ణవులే మిన్నయని 'వేమన్నసూ కి.
ఆ. విప్రవరుల మూర్త | వివరము నమ్ముచుం
'బెద్దల నొగిగార్చి | పెండ్లి చేయు
నువిద ముండయా ము | హూర్తము నిజమెట్లు 1పి॥ 4417
ముహూర్త బలి మే యున్న ముండెందుకవాలి 1

776 వేమన ప ద్య ములు
ఆ. విప్రవరులయందు ! విహిత కర శ్రలయందు
సీతినుంచువాండె ! నిల శ్రలుండు
భక్తిగలుగువాండె | పరమార్ధ పరుండయా ! [వి! 4418
సద్బావ్మాణులను సక్క_రించినవాడే సరసుడు
ఆ. విపునెంగిలాకు ! చీధికుక్క_ల పాలు
మాలపుల్లెయెన |'మానితంబు
మంతుకెక్కు._నాకు | మాలపుల్లై యటండ్రు ॥వి॥ 4419
మాలవాడు తిన్న వి సర మంచిది.
ఆ, విప్రులెల్లం గూడి | వెజ్టకూతలు కూప్సి
సతి పతులనుగూర్చి ! సమ తేమున

మును ముహూర్త ముంచ | ముం డెట్టులాయెనో వి॥
ముండమోయుటకు మ

4420

హూా ర్రమన్న డా ?
ఆ. విమల చక్రమందు | వింతలన్ని తెలిసి
సమపు గాలిచేత | సన్ను తింపం
గనలో రాదు మహిమ |! ఘనుల ఒకె ననుగాని ॥వి॥ 44921]
సహ(సార చక్రములో నమిరమును జూచిన స తేబ్బు నా
ఆ, విమలదృష్టి బూని | విజ్ఞానమంద క
తమము6 బాయరాదు | తధ్యముగను
దమము మోకడనంశ | త త్వార్థ మందును ॥వి॥ 4422
విమలదృష్టి వలన పాన వట దానివలన తత్వము కుదురును.
"తే. విమల నిర్గుణ *పవుంది | వెజవనేల )
నిత్యనై మి క్షి తీ ! శాచార' నిపుణుండగుచు
దివ్య పరిపూర్ణ దృక్క_ంది | తేజరిల్లు
చేర్కొందు౭ె అడం | గాదె? చేమ 4428
భునులు రు న

ఆ, విమలసృష్టం బూని | విజ్ఞానమందలి
తమముణ-చాయనగునె ? | ' తథ్యముగను

దమము మోాటీనంత. | ద త్వార్థమందురు ॥వి॥ 4424,

అజ్ఞా నాంధ కార మణచిన సుజ్ఞాన సూర్యుడుదయి నెడడు

వేమనపచ్యములు 777

క, విములాంత రంగమందును
సమగతియగు నిష్టయబూని | సత్యముంను యే
యను మూల సంచితంబులు

(కమముగంబెగ సత్యమమరు | గట్టడి వేమా ! 4424
అప్రైంగ యోగములే ఆధారచ్యకాని కాథారము

ఆ. వివర నరకమెల్ల | వెలిమూసి వాయున్సుల్‌
మననసుతోడం జేర్చి! మర్చ మెటింగి

యాత్చలింగపూజ | నంటిన ముకి రా! వి! 4425
వాయువును హృదయమున పదిలపరచిన చిన్మయబుహ్మ చిక్కు తౌడు

ఆ. విశ్వకర్భ గురువు | విశ్వంబునకు నెల్ల
(బణవమం(త మొకటి | పరమగురువు

కర్మ కపుడు గురువు | గాయ్మతి మంటతంబు ॥వి॥ 4426
గాయత్రీ మహామంతేము కలుషముల నడచి కైవల్య మిచ్చును.

ఆ, విశ కర్ణ పూజ |! వేడ తోయేయలా
విశ్వము జననవుయి |! వెలయ చుండు

విశ్గకర్శయాది | విమల విరాట్టగు ॥వి॥ 4427
పళ్ళ కర్న జగత పీ! కేనా |

ఆ. విశ్వకర్న పేరు | విశ్వ దేవుండని
పుణ్య కార్య విధుల | బూజంటేసి
నవు శ్రకుండువారు | నరక్రమున. బడే? ॥వి॥ 4428
విశ్వకర్మ యొక్క_ డే విశ్వేశ్వరండు విశ్వకర్మ కులముల వాదము

ఆ. విశ్యకర్శ మహిమ |! వినయ విచి(త్రంబు
విశ్వకర్శ మహిమ | శాశ్యతేంబు
విశ్వకర్న లేమి | విశ్వంబు నిలుచునా ! 1వి॥ 4429
విశ్వ = సమస్తము; కర్మ= పనులుచేయు వాడు. కర్భ= శాలి; విశ్వ
అయ్యెను కరి కాల్‌జా పనులు గ కసా వాడు తుదకు “కంసాలి?” యయ్యెను
98

778 వేమన పద్య ములు '

ఆ. విశ్వకర్య లేక | విశ్వంబు లేదురా !
విశ్వకర్మ చేయ | విద్యలన్ని
విశ్వకర ఇలేమి | విశ్వంబు పాడురా ॥వి॥ 44830
విశ్వకర్మ లేని'జే విశ్వ మెట్టు సృష్టయింది ?

ఆ. విశ్శకర్శలేని | విశ్వంబు చూడరా
విశ(కర్శ ఇ విశ్వ మెల్ల
విశకర్శ లేని | విశంబు లేద మా ! ॥వి॥ 4481
అ
చేసినవాడు విశ్ళకర్శ గనుక విశ్వమను ేరొచ్చెను.

ఆ. విశ్వకర లేని | విశ(ంబు మజిలేదు
కుడువం గూకులేదు | కోకలేదు
విశ్వమయుండె యట్టి | విభునేలం దెలియరో ! ॥వి॥ 4432

అన్నిటికి ఆభాకమయిన వాడు గాబట్టి యింశే గా వేమన [పళంసీంచెను,

ఆ, విశ్వ కర్మసుతులు | వెలయు "దేవత లెల్ల
కానక తిరిగెదరు | కష్టజనులు
అట్టివారి యెంగి | లందజు తిందుశే ॥వి॥ 44883
వెళ్వాన్ని సృష్టించాడు గాబట్టి విశ్వకర్న. యొకరింట తినడు
వారింట మరొకరు తినని ఆధిఖ్యత సంపాదించాడు.
ఆ, విశకర్శసృప్రి. | వివరంబుగా జేయ
విశ్వమంత. దృష్తి | వెలుంగు చుండు
విశ్వకర గాదు 1 విమల విర్శాబ్టయా |! ॥వి॥ 4484
విమల విరాట్టు విశ్వకర్శ-గా చేనున చెప్పుతున్నాడు.

ఆ. విశ్వతత్వమెల్ల |! విశదంబుగం "దెలిసి
భక్తి మాలమెల్ల |! బాగు పజచి
రత్షుకత్యమందు | రాజయోగివి కము శ వి! 4435

భక్తి, యుక్తి, శక్యానుసారముగా రమణీయమైన రాజయోగము
చేపట్టమ న్నాడు మనకవి రాజు,

వేమనపద్యములు 779

ఆ, విశ్వవాధుండను చు విశ్వ కారణుండన్ను

విశంకర 3 వేధ | వినుతి గనుచు

విశ(కర మాది | విశ్వగురుండగు ॥వి॥ 4486
అది విశ్వేశ్వరు€డే విశ్వకర్శ్మయని వేమన వినుతిం చాడు,
ఆ, విశ్వనాధు నందు | విపుల యందును

వినయ మందు | వేద విధులయందు
భక్షి లేని వాడు పాపాతు శ ! డిలలోన ॥వి॥ 4487
' “వి*ఆదిలో నున్న వారిని విశ్వాత్రీతులని వేమన వేడ్మ్క_తో చెప్పెను,

లం విశ (మందు బరుని | వివరంబుం గానక
పరమహంస నెట్లు ! పట్టవచ్చు !
మానసమున నిష్ట |! బూనణగవలెలాని ॥వి॥ 4488
మానసా రాధన పరమహాం౦సను పట్టుకొ నుటకు పా చెనది.
ఆ, విశ(మందు (బ్రహ్మ | వి స్తరించుట గాక.
వేణి (బహ్మ్నమునికి | వెదక చేల!
తగిలి యుండెంగాబె | తనలోనె (బహ్మంబు వి! 44839
తేనలో నున్న తత్వము. బెలియక తన్ను లాడుతాళెందుకూ ?
ఆ, విశ్వమనంగ నేమొ ! వనరించి చూడండి
విశ్వ మెదుచేత |! వెలయుచుండు
విశ్వము మదిలోన । వెదకి వీశ్షింపుడీ ॥వి॥ 4440
పంచభూత వినిర్మాణమైనచే విశ్వము.
ఆ. విశ్వము నడపంగ | వి శ్వశ్వరుండుండు
(బౌహ్మణులకు నేల? | పాటి దక్కె_
వనములోని కోతి | వసుమతి నడపునా ! 1వి॥ 4441
విశ్వము నడుపువాడు విశ్వేశ్వరుండు, అయిన మ నాధిక్య లేమి ?
కం, విశ్వములో వెలి తానై
విశ్వాతీతుండు మజియు | విశ్వంభరుండై.
విశ్వమునకు వేజగుచును
విశములో వెలుంగగుచుండు ! విడువక వేమా: ! 4442
వేద వేద్యుండు జెలిగాలిలో అంటీ అంట కుంటాడు,

780 వేమనపద్రూములు

అ. విశ్వ మూలమందు |! విశ్వభావ ము. జెంది
పండియుండు చేను | బట్లబి ట
పండుననెడుచేను | భావంబు చెలియరో ! ॥వి॥ 4443
పరిపక్వ మెన మోక్ష పలాన్ని మానస భీజముతో పండించుకో !
లే విశ్వయాపము మదిలోన |! నెలయయజూచి
(హస్వ మమర (గ బుద్ధిని | నంది పట్టి
స్వస్వరూపము' గనువాంటెి | సజ్జనుండు
శాశ్య తానంద మందగం"! జాలు వేమా! 4444
(వాసము -కుపుచ: మదిని కుదించి భక్తిని పోషించి పరమును

పట్టుకో మన్నా డు,
త్మ విశ్వ రూపుండైన | వి శ్వేశ్య్వరుండుండు
విశ్వమందు. చాను | వెలుంగుచుండు
విశ్వకర తానా. విశ్వంభరుండయా | వి! 4445
ప్రపంచాన్ని భరించినవాడు విశ్వంభరుడు .
న విశ్య్వవిరాడూవి | విశ్యకర్ష్రనంగను
విశ్యాసహ్మస్తాతు | విశ్వకర్శ
విశ్వయాపుండు తృృష్ట, విశ్వకర్శనంగను
విశవిశాంపతి | విశ (కర a
యని వేదముల నిట్లు | విను ప్రజ్ఞ చేం బల్కు
దెలిసినారే మున్ను | శ
నావేదగోచరుం ! డా నిత్యవ ర్హియు
నా విరాణ్మయమూ ర్తి యామవోతు సక
డౌ మహోదివ్య పురుషుండ | నాదియోగ
కల్పి తుండును దె లోక్యి | కారణుండు
గుణములకు నెల (బూుతియె | కొమురు వసుధ
వెలసె నభిరామ రూపుండె | వినర వేమ. 4446

తనగురువగు ఆభిరామయ్యను విశ్వ] a వంశోన్న తుడు గావున
గురుభక్తి ని నిరూపించెను,

వేమనపద్యములు 781

ఆ, విశ్వ సింపరాని | విశ్వంబు మతి లేదు
కుడువం గూడులేదు | కోకలేదు
విశ్వమయు.డె మైన | విభునేల? దెలియరో! ॥వి॥ _ 4447
విశ్వాతీతుండు తనలో నే నర్వముంచుకొన్న ని,దాహారములకు నెలవేది ?
స్త్‌ విశ్వాస ఘాతకులెయె
'వెశ్యల మేమేయటనుచు ! వెలలుగొనుచునా
వాశ్వత లాభము నొందుచు

విశ్వములో వొంగలనలగ | నెలసిదవివేవూ ! 4448
చెలయాం(డు విట కాం[డ్ర నిలుజెల్ల దోచుకొంటారు.

కం విశ్వొత్స తికి నజుండని
విశ్వము రశ్చింప6 'బెంప | విమ్ణుండని యో
విశ్వము. జెరుప? హూరుండని
వి శ్వేళుల కిట్టిపేర్లు | వెలసెను వేమా! 4449
(తిమూర్తులు సృష్టి పల్‌, లయ కారకులు ( వేద ప్రమాణం)
క్‌, విషమును బొరసినం బొలియడు
విషదిందీవర దళంబు ! విధమున మణీ తా
వివయారి వర్గ్షములలో
విషములు తనుంబొరయకుండ | వేమన నేర్చున్‌. 4450
సర్వమూ సమత్వమున గనిన వానికి విషమని నీరని యుండదు.

కః, విషయముల. చెరలి పొలుపుగ
విషయము లంటక మహోతు | విధమున ధరలో
విష సంసారము ను విడి

విషయములన్ని యును గెల | వేమననేర్చున్‌. 445 |
విషయ లోలత్వము లేక విషయముల సంగతుల కూలంకషము గా
తెలిసినకోవిదు(డీ వేమన

క. విషయముల బొరలి రోయక
విషమంటిన గతినిజూచు ! విధమున ధరలో

789 వేమనపద్యములు

విషసముము లాయె సుఖములు
విషయముల గూడకుండు | వ త్తేలు చేమా! 445 2

విజానవేత లు విషయముల విధానములు గురి ౦చి వాటిని విడిచి పెటుదురు.
లా వావి వాలి ౭

క. విషయము లొరసిన నొరయ (డు
విషయేందియ పరదళంబు | వివరింపంగా
విషమారి వట్క-మను దు
ర్యిషయములను బొందకుండ | వేమన నేర్చున్‌ + 44583

- విషయ షట్కము విడచిన పజల! వేమన

కే, విషయ సంబంధమూలమై | వెలయు సుఖము
_ భూరి సంసార జలధిలోం | బొర్హిమునింగి
* అంగనాస క్ష చిత్తులె | వెలయుచుం్మడు
మోహమును పీడ లేకుండు | మురిసి వేమ. 4454

" యతితప్పు; అంతులేని సంతులతో సంసారకూపమున చింతతో నుంటారు.

ఆ. విషసహితులు ! విషధరు లెన్న
వృషభ వృషణములను | విజయంగొట్ట

నఘమువచ్చు. గడకు |! నాయువుంగొదవగు ॥వి॥ 4455
గణము తప్పు; గి త్తలకు బుడ్డలు గొల్డుట పాపమని అన్నాడు.

ఆ. విష్ణు గర్భమందు ! వెలసెను లోకము శ్ర
లందు సకల జీను | లమర6 గలవు
(పాణికోటు లెల్ల? | బరగవై వ్వవులయా ! ॥వి॥ 4456

““సర్భగమును విషమయమని శాంతి బొందు?) (భాగవతం)

ఆ, విష్షు దుర్భుద్ధిచే | పృధివిలో శివమూ డి
మూాహినై నాం బూచి | మోహపటడెడు
వారికున్న మదము | నరులకుండ లేద ! ॥వి॥ 4457

జగన్మోహిని విలాసాన్ని వీకీంచి శంకరుడు కింకరు డయ్యాడు,
(ఈ
(అమృత మధనము,)

వేమన వ ద్యములు 7838
ఆ, విమ్లు నంశమందు | వివిధ విర కులు

క లుగునట్టి వెల్త? | గాలం(దొక్కి
నిలిచిచూడం గాను | నిశ్చల త త్త్యంబు Ey

4458
వీర వైష్ణవులు కలవానిని విసర్షించి ఎౌవల్యానికి పాక్షుతాలు,

ఆ. విష్ణు భాక్తులల్ల | వీభూతి పాలెరి
శివుని భక్తు లెల్ల |. సిద్హులె 6
భక్ర్తులెల్ల జీవి |! పాలుగాం బోయిర ॥వి॥

4459
విభూతి= ఐళ్వర్య ము; సిద్దుల. =అణీమా ది ఆస్ట సిద్దులు.

ఆ. విమ భక్తులెల్ల | వెలిబూచి పాళై8
వాదమేల ? మతవి | భేదమేల |

దెలియ లింగధరులు | తిరు ముంటి పాలెరి ॥వి॥ 4460

వైస్లవులు మన్నుధరించి దహనము వేయుట వలన బూడిద పాలు,
శైవులు విభూతిధరించి పాతిపెట్టుట వలన మట్టి పాలు.

ము విమ్షుయోని కాదే ! వివరించి చూచిన
శొవుండు లింగముగద | సిద్దము గను

రెటి కళల సందు ! నంశెను (బ్రవా ంబు ॥వి॥ 4451
విష్ణున్ర కేత్రము, శివుండు బీజము.

ఆ. విష్ణువునకు సొడ్డు |! వృషభాంకునకు సొడ్డు
(బహ్మృకై న సొడ్డు |! బలువుగాను
'వేమనకొక సొడ్డు | వెసితి నని చెప్పు ॥వి॥ 4462
అన్నివిధాలా అందరి కపనిందలే |

"తే. వీగిలాగుచు గాలిని | విడిచిపెట్టి

యారు చక్రంబు లందది | యమరుబట్టి
మేరు శిఖరముపై నున్న | మిహిరుంజెవండు ?
వాడె (బహ్మంబు తెలియంగ |! వలయు వేము, 4463

మిహిరుండు=నూర్యుండు; స్వరనసంచారాన్ని జరిపి క్షూనివి కమ్మ న్నాడు

784 వేమన పద్యములు

ఆ. ఏటిడాని పొందు |! విడువ(జాలని వాండు
చచ్చు దాక మోయు. 1 జూప గుడిసె
భాగవతుల పట్టు ! బాపంగ నోపండు 1వి॥ 4464
“* విధమువెడి యీటివానికి దగుల్కూ_౦కే చచ్చినదా కా చాపలమా శే ౨)
ఆ. విడవలయు వారి | గూడిన నెగ్గగు
పీకు వాడలందు |! వెలసి వాడు
పాడుచేయు పనులు ! పరిపాటియీ కదా! ॥వ॥ 4465
దుర్దనులకు దూరం గానుండుము,
ఆ, ఏనులందు నదేమొ |! వినివీంప నా దనుచు
యెదిరించి తెవరైన ! వేద వటంచు
_పలాలగొజ్టేకు | మాట్లాడ బోకురా ! 1వి॥ 4466
ఎదురు మాట్లాడు వానిని పంశ్లూడ గొడుదురు.
ఆ. వీనులందున బలె ! వీర్య నాధుని తోడ
వాదులాడలగ వలయు | వేడ్క_లలర
వాదులాడకపో తె | వునికెట్లు గలుగుర్మా! ॥వి। 4467
* గణములు యతులు తప్పు ; వీర్వ నాధుడు = శివుండు
ఆ. ఏనులందు వినెడి | వేడుక గుజిదాట.
బూని (ప్రణవ రవళి ! భోరు కొనెడి
సాానుభవము. నోర | సన్యసింపంగవలె 1వి॥ 4468
(పణవ నాదాన్ని (శ్రవణ రం(ధములో విన్న వా జే జ్ఞాని,
ఆ. వీరవర మహేశ | విభవంబుం కపటి
చావ్యావిద్యచేత | బరగు మెట్లు!
పురికి సింహమెణిగి | పోయిన చందంబు ॥వి॥
వీరశైవ మతాన్ని వినుతించాడు.
ఆ. ఏర_కెవ ధర్మ | విధము లెజింగియు
(బవ్మావిద్య మోద ! బరా నేని

చెలగి పులికిబంటు ! సింగపుం బిల్ల యా ॥వి॥ 4470
వీరశై వ్రులు (పన్నా మును బడనీన విశ్వాత్రీతులు గారా!

వేమన పద్యములు

ఆ. వఏరశెవ మనెడి | విభవంబు చేపట్టి
(బ్రహ్మవిద్య మోందం | బరగకున్న
పూరికి మృగరాజు ! పోయిన చందంబు (వి!

కెవులు (బవ్మాము "నెుగని ఎకల పనికే మాలిన వాము పూరి = గడె.
ర ar]

ఆ, వీర్య వృద్ధి లేక | పట్ట చచ్చినజీవి
దాసి యింటికి పోయి | దిగులు చేత
విషయించ తేకను | 'నెధవమొ కూూర్పుండు ॥వి॥

785

4471

4472

సుంస్వ్యము లేనివానివ లె పొందిక తేక్ట అర లనూ ఆక తౌయిగా ఉంది,

ఆ ఏడుండైనరాదు | వినయమున్నను రాదు
చదునులందు రాదు | సటలరాదు
జన్మ వాకముననె |! సఫబమాౌానరులకు ॥వి॥
జన్న సంస్కారము చేత సర్వమూ సిద్ధించును,
ఆ. ఏరుండైన లేదు | విద్య నేర్చినలేదు
సత్కుులమున లేదు |! సటల బేదు
జస్టృఫల మెకాని |! జవీయించినను రాదు ॥వి॥
పూర్వ పుణ్య యు లేక ఏయూ అందీ పొందదు.
ఆ. ఏలుగ జడలు పులి | తోలు విభాతియు,
గక పాలలు పది 'లశులైన
మోత చేటుగాకి | మోక్షంబు లేదయా ? [వి॥
జడలు, విభూతి, పులితోలు, కక్ష పాలలు ధరించుట కక్షలు
పెంచుటశ్లే మోమానికి గావు,
ఆం వృత్షుములకు మంచి | (వేళ్ళు రెమ్మ చిగుళ్ళు
మత్స్యముల కందంబు | ముక్కు. చెవులు
పక్షుల కందంబు |! పల్కు_లొాక కుళయా [వి।
సృ్ఫష్టి,ఆందాన్ని పొందిక గాచే జెప్పాడు.
ఆ. వృక్షనావుము వేణె | వృకుంబు నొక్క శు
పువ్పనామము వేజె! పువ్వు మొకోశే
ఫలనామము వేజా | ఫలమెల్ల నొక్క.శు ॥వి॥

4478

4474

4475

“4476

4477

నామరూపములు వేరుగానున్ననూ అసలు ప దార్థమంతయూ నొక శే,

99

786 వేమనపద్యములు

ఆ. వృశ్చికంబును కుక్క | (వేలాడుటయు. జూచి
పండ్రగణచియు దాన్ని | పట్టంబో తె
ముక్కుపై కొంజెతో | మాట కుండికుచునా ? 4478
దుష్టులకు దూరము గా నుండుట మేలు,

ఆ. వెండికొండ పసిడి ! కొండయు దనకుండ
'జేవుండేల బోయి? | తిరిపె మెలత్తె ?
ఆతంజెంకటి సునుం | డైన నడుగ కుండం
దీరదయ్య భువిని | తివిరి వేమ. 4479
యీళ్వరునకు కైలాస మేరుపర్వతములు ఆండును ఇండి బంగారు
కొండలుండ గా అడుక్కుూంటున్నాడు. దీనికి కర్మ మే (పథానము,
ఆ. వెడగువేత్త యనుచు | వినలన రీనరుల్‌
వేయు మార్లములను | వేలుపజుండె
అతండు సృష్టికర్త | అంతకు గురుండెన్న
నతనికి దులయేది ? |! యరయ వేమ. 4480
సృష్టికర్త యైన (బవ్మాకు సాటిలేరు.
ఆ. వెడలివచ్చు వేళ | వెనుకం బోయెడి వేళ
తేనులేదు కొంచుం | బోనుబోండు

ధనమెచటి కరుగునొ | తానెందుం బోవునో ! ॥వి॥ 4481
జనన మరణము అప్పుడు ధనము తెచ్చుట పట్టుక పోవుట లేదు మధ్య నెందుకు!

ఆ. వెకకి కానలేండయ |! వేదాంత వేద పడు
తత్త వనే త్త లేడు ! ధరణిలోనం
. గలిగె నేనతండు | కనబోవ మటణిలేండు |॥ఏ॥ 4482
మహాత్ములు మౌనవులలోే కొలన్‌ మెలనీ యుండుట చేత కనుగొనుంట కష్టమే ?

ఆ. వెతకి కానలేయ | వేదాంత వేద్యుని
తత్త్వవేత్తం గలండు ! ధరణిలోన

కన్నవారి కెల్ల | కనబడం డెప్పుడు ॥వి॥ 4488
తత్వవేత్త తరి స్టేగాని తెలియబడడు.

వేమనపద్యములు 787

ఆ. వెతకి కానలేరు | వేదాంత వేద్యుని
నుత్తముండె కాంచు | నుర్విమోంద
కలగానే నతనిని ! గానంగలేరయా ! ॥వి॥ 4484
విజ్ఞాన వేత్తలు చెలికి గనయబడరు.
ఆ. వెతలు దీర్చువాండు | వేదాంత వేద్యుండు
రతులనేల వాండు |! రమణుం డగును
సతిని బెనంగు వాడు | సంసారయోగిరా ! ॥వి। 4485
వేదాంత వేద్యుని, రనీకుని, సంసారయోగుల సహజన్వరూపము చి(త్రించాడు.
ఆ. వెతీలు ఫుట్టిచచ్చు | వివర మెటుంగక్ష
జతుకమంటు రీతి | జూరుండగును
గతికి పితేవుం గనండు | కామాతురుడయి ॥వి॥ 4486
జతుకము = లక్క ; కామాతురులు గతికి లాంగి మతులుచెడి నర్తింతురు.
ఆ. వెదక వెదక దొరకు ! వేదాంత వేద్యుండు
వెదకువానిం చాను | వెదకు చుండు
వెదక నేర్చి నట్టి | వెరవర్లు గలరొళో ! ॥వి॥ 4437
మంచిగురువ్రును శిష్యుండు వెదకిన, శిష్యుని గురువు ఇదకును,
ఆ. వెదకి వెదక్సి వెదకి ! వేసారి వేసారి
తిరిగి తిరిగి తిరిగి | దిమ్మతిరిగి
బొమ్మలాట జూచి ! పోంబడిగంటిరా ! |వ॥ 4488
మతి న లేక తిరుగుట దిమ్మతేనమునశే,
ఆ, వెన్న చేత. బట్టి | వీవర౦బు. దెలియక
ఘృుతీము. గోరునట్టి | యతని భంగి
తాను దైవమయ్యు ! దైవంబు. దలంచునే ॥వి॥ 4489
తేనలోనున్న చై వమును జెలియ లేక తీర్థయాత్రల వెంట తివుగనేల ?
ఆ. వెనుక జూత మన్న | చెసను గప్ట్రపు గుంట
ముందు జూత మన్న | మురికి గుంట

' వెలది జూచి నరులు | వేడుకపడుదురు ॥వి॥ 4490
వెలదిని వెను కా ముందూ విమర్శించి జూచిన అనవ్యామే !

788 వేమనపద్యములు

ఆ. చెన్ను € దగిలియుండు | విడువక నిరతంబు
చిన్ననాటి నుండి ! చెలిమి జూపు
అన్న దమ్ములకును | నాప్తుడై యు౨డురా వి! 4491
కుటుంబమును కూలంకషముగా చాగుచేసినవాని లక్షణములు చెప్పెను,

ఆ. వెన్నెల నిలుచుండి | వేపాకు పడవేసి
యడ్డసరపు రసము | నందు బోసి
కరుగ రాగి యవురి ! కాంచనంబగునయా ॥వి॥ 4492
బంగాగుయోగము నంగతి తెలిసీనవారికే ?

క. వెళ్యూూరు నదుల జలములు
తియ్యక మణి మునుగం బోవ | (దిప్పుటం కాదా!
కొయ్యగులామునకు జ్ఞానము
వెయెన్టీనను దెలుప రాదు | వినరా! వేమా! 4498
లెక్క_కు మించిన యా (తేలు సేవించుట తెలి నితక్కు_వవారి లక్షణము, |

కం వెయ్యారు కతుల జలనిధి
తియ్యని ననిశంబు గలయం |! ద్రిప్పట యరుడా!
కొయ్యకు oh సుజ్ఞానము
వెయ్యి విధంబులను జెప్ప | వృధ రా ! వేమా! 4494
మూర్తులకు ము క్రి విధానం చెప్పుట సాధ్యముగాదు.
ర వెయ్యేల నుడువ వలదింక్‌
నయ్యా ! రామయ్య |! నయము అజ, హరి, హారులన్‌
వెయ్యేండ్లు తప మొనర్చిన
నియ్యరు మోక్షంబు | భువిని వింతవుగవేమా ! 4495
ఆత్మారాముని విడచి ఆజరుద్రాదుల పూజచేయుట కుజన మార్గమే.
ఆ. వెఅిపులేక గురునివి'! వేడుచు వేసారి
ఎరగా బూజ | చేసి, చేసి

పరము గన్న వాడు | పరిపూర్ణ యోగిరా ! ॥వి॥ 4496
గురుకరుణా కటాతణముల చే పరిపూర్ణుడు తెరవ్రనిగంటాడు

వేమన ప పద్యములు 788

ఆ. వెబిపు మొదటికి విడిచి | వెడలెడివాయువు
కచ్చు యూడ్చ్‌ గట్ట | కాళ్లు దీసి
తరుము తరుము, శివుడు | తారకంబున చిక్కు ॥వి॥ 4497

శ్వా సగతులను ఆతులితముగా నడపిన శితికంఠుండు చేరువలోేనే
ఉండును. శితికంఠుండు == ఈశ్వగుండు.

ఆ. వెబిపు దీరిన వాంజె ! వేదాంతి యనబడును
కాడు బెట్టిన వాడో ! గుణయుతుండు
మనసు నిలికిన వాడె ! హౌన జ్ఞానుండగు ॥వ॥ 4498

“ అన్న మిచ్చినవాని, ఆలినిచ్చినవాని ఆపహసించుట వోని ఓకూన
అమ్మ **) (జానపద గేయము).
(5

క, వెజవని మది దృఢ విజ్ఞత
పరమును గమకించి లోన. | బదిలము గాన్‌
స్టిరరాప మంది వొందెడు
గుజీయగు పరిపూర్ణ మందుం | గూడర వేమా ! 4499

పరిపూర్ణ ముయొక)__ గురిని బట్టబయలు గా చెప్పేడు.
టా బ్బ

క. వెఅణవవలం బాపమునకును
వెజవ(గవలె మరణమునకు | విశ్వములోనన్‌
మజువలగవ లె సంగమముల
మజి మజువంగవలదు మేలు | మహిలో వేమా! 4500
భావము మారినా, భద్రభూ పాలుని దే యీూపద్యము తఈదముగాదు.

క. వెజవవలె. చాపములకును
వెజవంగవలె బుణములకును | విశ్వము లోనన్‌
మెణవవలె బరులనేరము
మజవంగావలదు మేలు | మహిలోవేమా ! 4501

వేమన స్వకపోల కల్చితనీతి పద్యములు ఆణి ముత్యము లే లేనపుడు
కృప్ర్‌మ రత్నములే |

790 వేమనప పద్యములు

ఆ. వెళ్లినక్కల వలె | 'వేదముల్పదివి కే !
యా(శ్రమంబు లెజబుగ | రయ్యగాండు
, వేదసార మంత ! నేమన యెతుగును ॥వి॥
చేద సారము తెలియని విజ్ఞానులు జెల్ట్‌నక్క_ లే |

ఆ. వెల్లే బట్టు వాని | వినయంబు లధికంబు
చెడముండ ముసుగు |! చెలగి పెట్టు
న కొడుకు మిగుల6 ! జేయు నాచారంబు వి!
_ యదార్థాన్ని యధాతధంగా చి(త్రించుకే వేమన కవితాజై చిత్రము,

ఆ. వెణిముదు కేల ? | వేదశాొ,న్రుంబులు
జి ది fy)
ముద్దులాడి శీల + | ముసలి మగడు
చద్ది మిగులనింట |! సంసార మేలరా! ॥వి॥
tos es యీతౌకుగుడిశవరకు ఆకళించుకొన్న
అనుభవశావీ వేమన,
అ. -వెజ్టీవానిక్రైన | వేషభారికి నైన
రోగికై నం బరమ | యోగికైన

శ్రీల” జూచినపుడు | చిత్తంబు రంజిల్లు ॥వి॥
అతివలను జూచి ఆందరిముతులు కత కాలని తవ న్కు

ఆ, వెట్టి వాని మిగుల | విసిగింపణా రాదు
వెజ్చ వాని మాట ! వినగ రాదు
వెట్టికుక్క-( బట్టి | వేటాడణగా రాదు ॥వి॥
తేలివితెక్కు_వ వాళ్ళతో సలహా, సహవాసము చెడ్డ తెచ్చు నేమో |
ఆ. వెళ్లి వేషములను | వేసికొంచు తిరుగ
౫త్తేకుక్క- తేలును | గాదు సుమి
ఫుజ్ణాలోని గుణము | పూడ్సింప జనవలె [ని॥

ల పైక బుటిన బుద్ది పుడకలతో చే పోవాలి ౨ (ఆరో gy ..
మఖ న an =)

1 1. : $
కం. వెబువని మది దృఢజ్ఞ నిని
పరమును గమకించి లోన | పదిలము గాగన్‌

4502

4508

4504

4505

4506

4507

వేమన పద్యములు 791

స్టో రూపమంది ఫపొంచెడు
గురియగు పరిపూర్ణ మందు | గూడుర వేమా! 4508
శేతి చెందక. నీతి విడువక, ఖ్యాతీగల దానినే కాంవ్షీంచుము

ఆ. వెలంది చక్కదనము ! వెర్ట్నవెన యీడును
విభుని కరుణలేమి 1 విగతి నుండు
సిదుకరుణ లేమి 1 చేర్పులు కొజుగావు [వి।

భర్త మెప్పు పొందని భామిని సునతేలు కొరగానివే !

- 4509

ఆ. వెలంది సొంపు" జూచి | విజ్ఞవీగుటలేల !
గలికి గుణము కాదె | కారణంబు
చలనచితృ్ప వృత్తి | జారిణికే యబ్బు వి!
శ్రీలు నాలుగు జాతులు; పద్మినీ, హాస్సినీ, చిత్తినీ. శంఖినీ జాతు

4510

శై యుండును.
క, వెలయాలి వలన గూరిమి
కలుగదు మతి కలిగెనేనిం ! గడ లేరదురా !
పలుగురు నడచెడు తేరువున
బులుమొలవదు ములిచనేనిం |! బొడలదువేమా |! 4511
మకుటము మార్చి వికట కన్రలు వేమన క౦టగ శ్లేను,

ఆ. వెలయు పరవతత్వ | విభవంబు చెలియక
(బ్రహ్మ విద్య చేత | బరగు కెల్ల

వూరికున్నగహరి | పోయినచందంబు వి
వారి == గ నీ తిరుగుట ; ఆధారము లేకండా అందిందను టవివేకము,

వ
a.)

4512

లే, 'వెల్లకుక్కుల యెంగిలి | విశద మాయె
బడుచు వేశ్యల యెంగిలి | (పా ప్ప్తమాయె
జెడుగు యెంగిలి యంతకు | (శేష్టమాయె
నిష్టమగు వారి యెంగిలే యొగ్గు వేమ.
సంసారాన్ని రోసి సానికొంపలకు భికూనికి తిరగే కుక్నీంఛరులగవార్చి

4513

జాషప్పినదీ పద్యము.

722.

వేమనపద్యములు

క, వెలిచూపు లోనచూపును
కలయంగా నొొక్క-చూపు | గా జూచిన యా
నిలకడగల యాగీందుండే

సలలిత సుజ్ఞాను(డిలను | నదమల వేమా! 4514
అంతర బావహ్యాముల జ్ఞానముగలవా డే అభివందనీయుడు.

క. వెలిిపపంచాది. వృత్తుల | గలియ నొక్కి
మనసు మాయలన్నెల్లను |! మావీ సొక్కిా
[ సత్య సమదృష్షిబూనుట | సమ్మాతంబు
సాధు హితమును బరదము | సతమువేవమూ |! 4515
సమద్భష్టై సాధువులకు నద్బూ నయ:
ఆ. వెలివసింపుచుందు | వెళ్ల కులమువారు
కానిపోని పనులు | కలిగె నందు
తాము కానలేని | తరబడి ఘనునై న 1వి॥ 4516
కులతప్పులు వేసే వర్గాలవారిని కూల, దోళాడు.
ఆ.వె ల్ఫివచ్చునాడు | మళ్ళీ పొయ్యెనాడు
వంటరాబు ధనము ! కొంచబోండు

తాను యేడంలబోను ? | ధనమేడం బోనునో ! 4517
భూమిమోదిశ్తే ధనము చచ్చినప్పుడు గాని పుట్టినప్పుడు గాని లేము.

క. వేడుక మదిలో౭ జూడక
తోడగు నాయెజుకమోాట్‌ | (తొక్కుడుపడ కా
జాడను మణజచినవా?డే

వేడుక బరతతమంది | వెలయునువేమా |! 4518
వింతలను వీక్నీ౦ంచక మంతనములను మాయమరచినవా"డే మవాత్ముండు.

అ. వేంయుచున్నయక్టై | వినయంబుం జూపుచు
గోత దింపు సుమ్ము | కొండెగా డు

చెప్పరాదువాని( |! జెటుచును దుద శెట్లె II 4519
బాడీలను చెప్పేవాడిని సరసకు చేరిస్తే చక్కని కొంపలను ముక్కాలు జేసాడు.

వేమనపద్యములు

ఆ. వేడుబట్టువాని 1 వినయంబు లధికంబు
చెడ్డముండ మునుగు 1 చెలలివెటు
es
చెడిపెకొడుకు 1 మిగులచేయు నాచారంబు 171

చెడిపె కొడుకు చేసే ఆచారములత్రి చితేముగానుండును,

జ వేదగీతంబులను మించి 1 వెలయువాని
_నాదబిందువు కళలంటి 1 నయముగాను
సాధకంబునం జొచ్చుశే | సన్మతంబు
టూ
జన్ఫసారక్య మప్పన 1! జనునువేమ.
నాదు, బిందు, కళలంటి వేదాసీతుని ఆడుకోమన్నాడు

కే, వేదంబనలా వాదము
వేదంబుల నంటియుండు ! వెన్నుడు, శివుడు
న్నా దిందగు మూలమందును
భేదా భేదములులేవు 1 వేర్కొనవేవూ!
వేదములలో వివషతయీ లేడు,

క. వేదంబు!6 జదివి వి పులు
వాదంబులు మాని తనరు | వస్తువునిరా
మోదంబునంటి తమలో
భదంబుల నడంచువాె | పెద్దలు వేమా !
వాదభేదములు లేని _పాజ్ఞులే పెద్దలు
క. వేదంబు6 జదివినంతట
వాదంబులకొఅి కె శ్యాన్ర్ర ! వాంఛలు గలుగున్‌
భేదంబు కలిగినంతట

చేదందురు చానఫలము ! లేశమువేమూ !
భేదబుద్ధి గలవానికి వేదోప యోగమేమి ?

క. వేదము చావడీమాటలు
వేదాంతము పట్టుగొమ్మ | విధి చెలియందగన్‌

198

4520

4621

శీర్‌ బివి

4523

45 24

794 వేమన పద్యములు

నాదమె యాగవశంబని
సారముగ జగతిలోన | చాటరవేవమూ |!

రచ్చబండ దగ్గర ముచ్చటించుకొను మాటకే చావడి మాటలు.

క, వేదమును జదివియు | విజ్రపిగుకొ కాని
యడుగు గతికె వచ్చి |!రందణీటు .

(బహ్నృమహిమంచెలిసి | (బతికిన (బతుకయా ॥వి॥
(్రహ్మను తెలియని వాని (బతుకు (బతుకు కాదు.

క, వేదము బాపని మాటలె
వేదాంతము పట్టు | గొమ విబుధుల కెల్ల
న్నా దిము ముఖవచనంబిడి
సాధకమని జనులకెల్లం ! జాటర వేవూ !
వేదములు త్‌ల్చి పలికిన పలుకులు,
ఆ. వేదములను. జదివి | వెరవేమి గాంచిరి
యరిగి తిరిగి వత్తు | రందరిండ్ల

(బహ శ్రమహిమం దెలిసి | (బదుకుట నిజమయా ! ॥వి॥

వేదము చదువుట వీధుల వెంబడి యాచనశేనా !

తే. వేదములలోని యుక్తిని | వెలయంజూచి
'యోధమై యున్న వానికి | నుపముతోడు
వాదులేకయ మదిలోని | వైరి నడంచి
యిష్టులను గూర్చి తాం గను | బుష్టి వేమ.

4525

4526

4527

4528

4529

తనలోనున్న విరోధిషట్క_ము నడచినవాడే ! ఆగమవిధుని కన్న మిన్న.

ఆ. వేదమూలమెల్ల | విశ్వకర శ్రయె యని
వేదములను బల్కు ! విధముందెలిసీ
నమ్మకుండువారు | నరకములో. బడౌరె ॥వి॥

ఆసలు మూలము విళుకర | కాదన్న వాడు కష్పుడు,

క. వేదమెగా పడిమాటలు
వేదార్థం బెల్ల చదువు | వి పులకెల్సన్‌

4580

వేమనపద్య ములు

వేద వె బండ చయంబని
సాదరముగ జగతిలోన |! చాటురవేమా |!
జేద సారన్వతము విజానుల కవసరమా |!
న

క. వేదమెపుడు విడి మాటలె
వే దార్గంజెన్న జదువు | విపుల శెల్లన్‌
భేదము భండన విధమని
నాదరముగ జగతిలోనం ! జాటర వేమా !
వాదోప వాదములశే వేదసారస్వకము.

ఆ. వేదవిద్య గాదు | వీర విద్యయుగాదు
బాధవిద్యగాదు | పరువుగాదు
మధురమైన యట్టి | మనసు నిల్పెడీ విద్య
సాధువిద్య యెన్న | జగతి వేమ.

మనసుని నిల్చినదే మహాత్తరవిద్య

అ వేదవిద్య లెల్ల | వేశ్వల వంటివి
(భమల'. బెట్టి తేట | పడ నీవు
గుప్తవిద్య యొకటి | కులకాంతే వంటిది వి!
వేదవిద్య వేశ్యా లోలురశే |

ఆ. వేదవి(పులెల్ల | విశో్యోపకారులు
సాశ్షీయున్న వాడు ! జగతిలోన
సంకర కులజులును | సరో త్తములె చూడ ॥వి॥

బుహులందరూ సంకర కులబాలే

తే, వేదశ్ళన్రు పురాణముల్‌ | వెదకనేల !
నాది తుదియును వేనిదే ! యచలమగును
సాచు మదిలోన వెలిగాడు | సత్యమౌాను
వాదములు గానరాకుండి | వరలు వేమ.
ఆది మధ్యా ంతరహిత మెనదే ఆసలువిద్య.

795

4581

తీర్‌ లీలై

శీర్‌ లికి

శీర్‌ త్రిక

4ర్‌ లీప్‌

$536

706 వేమనపద్య ములు
a

ఆ. వేదశా(న్ర్రములను ! వినవేమిం గుడిచిరి
యరిగి తిరిగి సొత్తు | రందరిల్లు
బ్రహ్మ మహిమబెలిసి |! (బతుకుట నిజమ మా! ॥వి॥
శాస్త్రాలన్ని చదివి సాధించే చేదీ !
ఆ. వేద శా, స్ర్రంబుల | వివరంబుగా చదివి
వస్తు వెజబుంగకుండ | వెట్టులై రి
పిధ్ధిపిధుల తిరిగి | వ్యర్గులె పోదును !వి॥
వస్తుతత్వము తెలియనిడే వన్నెయు వానీ ములేదు.

ఆ. వేదశా(స్త్రములను | విననేమి గుడిచిరి
యదిరి తిరి? చత్తు | రందరిట్లు

(బహ ్రయెజుక య దెలిసి ! (బతుకుకు నిజమయ్య ॥వి॥
(బవ్మాస్వమాపము తెలియుట భావట్డాని ధర్మము.

ఆ, వేద శాస్త్రములను | విరివిగా. దానేర్చి
వావమాకు వాకు | వెట్టి వాండు

సారమెన గుబుతు | సాక్షి గానెంచండు ॥వి!
సర్యోకత్కష మైన గుకుతును సాధించినవాజే సన్యాసి.

దె

ఆ. వేదసారమెల ! వెదకి తాజూచియు
లీనమైన బవ్మా | రీతిం దెలిసి .
పరము గనెకు వాంటడె |! పరమ గుగుండౌొను ఏవి!
విజ్ఞానమును తరచిన వాడే వికులాంకః కరణుండం.

కం వేదాంత జనిశమగు సం
పాదితుండగు గురుని వేడి | పరిపూర్ణుండై
వూదంబున గురిమించిన

సాధనలో ము క్కిగలుగు | సత్యము వేమా !
వేదాంక గుమాపచేశమున జెతుక రాని చేమున్న ది,

4587

43589

4540

4541

4542

తత్వపదము :- వేదాతీతుడువేమనరా | వేమనమాటలు వేదమురా |!
వేదశా(న్ర్రములు వాదముర్తా | వాదుల నోళ్ళనుబూదియెరా

వేమ నప ద్య ములు 797

విసువకచదివిన విందురురా, | విన్న వారు కనశకెన్నరురా
కన్న నె చెప్పల గడంగండురా | చెప్పిన నెవ్వందుంజేయడు రా
చేసినవాచే సిద్దుండు రా, | సిద్దులమాట ప్రసిద్దమురా !
జాతర జాతర జాతరరా, | జూ తాతీతుయ వేమనరా! 4543
వేద వేదాంగోపని షత్సారము వేమన యిందుద వారించాడు
కం. వేదాంతులమని కొందు
వాదములకు నకుముగట్టి | వతు? వారల్‌
సాదులు గారని చెప్పలో
భేద గుణంబొకకు గురుతు | పెద్దది వేమా! 4544
భేద, భావం గలవారికి వేదాంత మెందుకూ !
ఆ. వేనవేలు చేరి । వెళ్లికుక్క-ల వలె
అర్ధహీన వేద | మజణచుచుందు
కంఠశోషెకాని | కలిగెడి ఫలమేమి? 1వి॥ 4545
విధి తెలియని వచేదభ్హోషలు చెల్టీకుక్క_ల మొరుగులే |
ఆ. వేపాకు దొలిచేసి | వెన్నెలలోనుంచి
యాకు పసర యింత ! యమరలోయ
వెడి దీరువెనుక ! వేగ హోోమంబగు ॥వి॥ 4546
సాధకులు న్వర్థాన్ని చేసుకొనుటకు చక్కని యోగము
ఆ. వేప విత్తునచమురు | వెళ్ళదిగియయ గదా

వేపచేదని నరుల్‌ | వాడుకొొనిరి
విత్తు విత్తుగనుంకొు | వేపచే దెట్లాయె | వి॥ 4547
యతి పోయినది; వేపగాలి తగిలిన కుష్టురోగముగూ డా బోవును,

వా వేమండిట్లు చెప్పూ | వేలు పద్యంబులు
తప్పులెన్ని యున్న | నొప్పియుండు.
దత్తర పడకందు. | జి త్తమ్మూ నిల్ప రా !॥వి॥ 4548
వేలాది చెప్పిన వేమన పద్యాల్లో తెప్పులనకండా తర్కించి చదువుము,
' కం వేమన చెప్పిన కల్పం
"బే మానవుల. నగాని ! యెద నూహింపం

798 వేమన పద్యములు

చామస మేంటింకి గల్లును
వేమనయీ సిద్దుడౌను |! వినరా వేమా!
అణిమాద్యష్ట సిద్ధులు సిద్దింపదేసుకొన్న సిద్ధుండే వేమన.
"శక. వేమన చెప్పి నపద్యము
సామంబునం జదివినట్టి | సజ్జను లెల్లన్‌
సోమన తలలలయాతని
నేమంబున. జూతురయ్య | నేర్పున వేమా!

సోమవ=చందుండు ; వేమన పద్యాలు విజ్ఞాన విశ్వేశ్వరుని దర్శించే

సూ తాలు,
క. వేమన చెప్పినమాటలు
సామంబున సకల వేద ! సారంబుగడా
సామెత పంచాశురిలో
నీమహిమలు చేలియుంట |! యింపన వేమా !

4549

4550

4551

పంచాక్షరీ శువోమంత | పభావమువలె వేనమ కవితారీతులు ెల్లివిరుస్తారు.

క, వేమన చెప్పిన వేదము
కాదనియెడు వానినోట | గాలంబుగచా !
ఖేదంబు లుడిగి. చెలిసిన

సాధులశే ము క్లియనుచు | వాటర వేమా!
వేమన నీతులు కాదను. వారు గాడిదలే

ఆ. వేమనన౫ యోగి | వెలసె లోకములోన
..... బూజ లిడుండు పుణ్య | పురుషులాగ
పూజ లిడినయంతే | భుక్తి ముక్తుల నిచ్చు ॥వి॥
వేమనయోగి యోగిగాక ; యీ సోమరులందరూ .యోగులేనా !
క, వేనున్న న్నా నాకును
._వీిమహిమను సత్సధంబు | నేయ లభించెన్‌
రామయతో సరి చేశికు

నేమంబున గానమెందు ! నిజముగ వేమా!
వేమన అన్నా ' మిగురు్యు అభిరామయలాంటివాడు లేనేలేడు,

4552

455లీ

4854

వేమనపద్యములు 799

క, వేమన్నా ! నీ మహిమల
నేమన్నను చెలియనింక నెటువలెనన్నా !
వేమన్నా ! సీచిత్తం
అజా
'బేవున్నను నీవె మాకు 1 నికగతియన్నా ! శస స్‌ప్‌
యాపద్యములు వేమన యందు డిందుకొను భ క్రిగల శిష్యులు

పల్కిన పల్కు_లేమో |!

ఆ. వేమనార్యుని కన్న 1 వేచి యోగియులేండు
రామచం(దుని కన్న | రాజులేంయు
ఆంజనేయుని కన్న | నతిభ కుడునులేయ 3 [వి 4556

యోగి, రాజు, భక్తుడు యీమువ్రు రె పృధివి కాధారము.

ఆ, వేమనిట్లు చెప్పె | వేలపడ్యంబులు
తప్పులెన్ని యున్న |! నొప్పియుండు
త_త్తజపడకందుం ! జిత్తము నిల్పుము 11వ శ్రీధర్‌?

పదములు మీదో నియమము గా జాచి కొదవ గలిగినవని యనక
ఛివము నెంచి (_ోాబ్జు(డశ్ర గమ్ము

ఆ. వేముకన్నవివము ! వెజ్టిపుచ్చ ధరిత్రి
పాముకన్న విషము ! (పథమశాఖ
నాభికన్న విషము | నలనిబాపడు ॥వి॥ 4558

నీచమైన వస్తువులు నిరూపించాడు.

ఆ. వేముచెక్క-(దిన్న ! విషరోగములు వాయు
దేహకాంతి గలుగు | దృథ ము. గలుగు
తిన దిన? నదియె ! తీయంగానుండును |వి॥ 4559

జేమును విపరీతంగా చెప్పుటకు కారణందాని యందున్న గణవిశేష మే |

ఆ. వేము. డిట్లు చప్పు | వేయు పద్యంబులు
తప్పు లెన్ని యున్న ! నొప్పియుండు
తత్తర పడకందు ! బితరెయుండరా! 1వి। 4560

వేమన పద్యములు మనకొల బద్దలవలన కొల వక, విజ్ఞాన విశేషం లో
తిలకి స్తే శరీరం పులకిస్తుంది.

800 | వేమనపద్యములు

ఆ. వేముండిట్లు 'చెప్పు ! వివరపు వాక్యముల్‌
వేముండిట్లువావు | వెట్టిపోక
పామరులకు నెల్ల | (పతిపతమై యుండు
పండితులకు నెల్ల ! పరమువేమ.
వేమన వాక్యములు పండిత పామరజన పరతచూశ్హములాః
ఆ. వేము పాలు. బోసి | వేయేండ్లు పెంచిన
జేదు విడిచి తీపీం | జెందనట్టు
నోగుగుణము వీడి | యుచితేజ్ఞు డగునెట్టు ? ॥వి॥
సహాజాన్ని చక్క_-బరచ సదానందునికీ శఖ్యము గాదు.
ఆ. వేముపాలులటోసి |! (పేమతో పెంచిన
చేదు విరిగి తీపి | చెందంబోదు
కీగునోగే గాక | యుచితజ్ఞు. డెళ్లాను ? ॥వి॥
పనికిమాలినవాడు యేపద్దతిలో నై నా పాజ్ఞుడగుణ |
తే, వేయి నే నూరు పద్యముల | వేడ్కమిర
పఠన(జేసిన మనుజుండు | (పాభవముగ
మోతుమార్షంబు నొందును ! మొనసివేగ
సకలసంస్కృతి నెడంబాసి | సరగవేమ,
వేలకొలది పద్యములు గుప్పి వేమన చదివిన వారి సంస్కృతి వీగ
జేయుచున్నాడు.
ఆ. వేయిపద్యముల వి! వేకియె భక్తితో
బశనంజేసినటి |! భ కలకును
బాయకుండు మోక్ష |! పద మరచేతిదై ॥వి॥
"వేమన వయిపద్య ముల నైనా విడువక చదివిన వారికి మోక్నమబ్బును.
తే. వేయు క్రతువులు పనిలేదు ! వేడ్క_మోిఆం
జేయు (క్రియలెల్ల గురుభక్తి | చి తృమందుం
బాయకుండుటు ముక్తికి 'బాటయగును

న్యాయమగు మార్లమిద్ది యౌ | నవనివేవు.
గురుభ క్రితో చేసిన కార్యములే గురుతరములు,

4561

4562

4563

4564

4565

4566

వెమనపద్యములు 501

ఆ. వేయు విధము లమర | వేమన పద్యంబు
లర్లమిచ్చు వాని |. నరసినంత

చూడంజూడ గలుగు. | జోద్యమా జ్ఞ జానంబు |వి॥ 4567
వేమన పద్యములు అర్థమునీగి అవసరమైన ప పళ అందిస్తాయి.

ఆ. వేరు పురుగు చేరి | వృతుంబు జెజుచును
' చీడపురుగు చేరి | చెట్టు జెజుచు
కుచ్చి తుండుచేరి | as "కఠ బక వి॥ 4568
క॥ వేమన కవితారీతులు
సోమన తేల దాల్చు నాని జూపును యొపుడున్‌
నీమమున ననునరించిన
కామిత మి డేరుటరుడా? కాంతీంచినచో |
ఆ. వేలకొలది భువిని | వేవముల్లాల్తురు
_పాలుమాలి బువ్వ |! ఫలముకొొబుకు
మేలుగాదు మదిని ! మిన్నందియుండరా ! వి॥ 4568
భు క్లికొరకు బూటకపు వేషాలు వేయుటకంకే శ క్రితో ము క్రినిగనరాదా !

ఆ, వేశ్వకు నుదయించు | వివరమంద జెణింగి
-లేమి యనగ వేణి! యా మహిమకు
బరగు (బ్రహ్మమెజుంగ | బట్టిన దశథగడా ! వి॥ 4570
(బ్రహ్మము తెలియుట చేత వేళ్యాప్తుతుండైన వళిస్టుండు గొప్పవాడయ్యాడు.
ఆ. వేషధారినెపుడు | విశ్వసింపంగ రాదు
వేషమంత దోవ | విధమెజుగఆ ?

రట్టుకాదె మునుపు |! రావణువేషంబు ॥వి॥ 4571
మాయవేసాలు మానశిక శక్తినే మంటగల. పుతాయి,

ఆ. వేవధారి యొకండు ! వెలయు వంపులగూర్చు
నూటయొక్క_ కులము ! నూత (గలిపి
కల్లు (ముచ్చుతాను | గట్టునా ! మోహంబు ॥వి॥ 4572
కల్లు (తౌగినవాడు ఒడలు మరిచి యేమి గాన లేడు.
101

జ

809 వేమనపద్యములు

ఆ. వేషభాషలింకం | గాహాయవ(స్త్రుముల్‌
బోడినెత్తు లొప్పం ! బొరయుచుండు
తలలు బోడులె నం | దలపులుబోడులా ! వి॥ 4578
సాధులు సన్యాసా,శ్రమముపేర సంసారాశ్రమములో జేరియుంటారు.

ఆ. వేషభాష లెరిగి | కాపూయవ,న్ర్రముల్‌
కట్టినపుడె ము_క్తి | కలుగంబోదు
తలలు బోడులై న | తలపులు బోడులా ! వి॥ 4774
వేషభాషలున్న ౦త వీతరాగులని నమ్ముట కూడదు.
కే వేపములు పొట్టకొజుకయి | వేయవచ్చు
ధరణి నిజగురు భొక్సిని |! దలలకుండ
కీవా౭ నొనియాడి సేవింప | నెవరి తరము?
పూర్వపుణ్య ఫలంబువం | బొసగువేమ ! 4575
“ ఉదర నిమిత్తం బహుకృ్ళతే వేషం ))
ఆ. వేవములు వేయవచ్చును | వేలకొలది
ధరణి నిజగురు భో కిని |! దలంగకుండ
నిల్సికొనియాడ సేవింప | నెవరితేరము ? ॥వి॥ 4576
నిజగురుభ క్రి యబ్బుట మాటలతో లేదు.
ఆ, వేష మొనర. గట్టి | వెలయ ఛూ దత్వంబు

తనకు లేదనుకొను | ధరణి ద్విజుండు
అరిది గిట్టు వేళ | నడుగు ద్విజత్యంబు వి! 4577
వేషధారణ వలన విజ్ఞవీగుట జెల్లీతనము,

ఆ. (వేయ (వేయ గాను | విత్తన మనిపించు
(వేయ (వేయం అవల |! వృషమగును
"తెలియ 'తెలియువాండు | బేనవృండనందగు ॥వి। 4578
4 (ప్రయత్నేన సాధ్యతే సర్వం ?) (ప్రయత్న మున సర్వమూ సాధింపవచ్చును.
ఆ. వైరముడీగి పరము | వర్ణి ౦చి మదిమించి
పురముశేరు నీకు. |! బొసలుం బదవి
తరము గానిదదియె | తమకించి చాటరా! [వి॥ 4579
చేహేం[దియాలను తీర్చిక ట్లిన దివ్యత్వము రాదా |!

వేమనపద్యములు

ఆ, వైశ్యుల మనియెడి ! వార్త నూ తమెకాని
దొంగలింత కన్న |! దొరకచెందు
'నేలమిోంద వీరి | నేప్పల నేమందు? ॥వి॥

వర్పకులు కొనుట అమ్ముటలోను ఘా రాలా-చరిస్తారు,

ఆ. వైషప్ట్రపుట్టి లనుప | మా్యతమెకాని
(భష్టులింత కన్న | వేరులేరు
జారుబలమైన | సీరుగాబోన్చునా ! ॥వి॥

యెందునూ పొందని సుందరి జెందమువలె నున్న దీపద్యము.

ఆ. వైప్లవులను వట్టి |! వార్త మా[తమెకాని
(పజల. 'జెటుతురయ్య | (భష్టులుగను
కష్టవరుల కెల్ల. |! గలుగునా ! చవూత్షంబు |వి॥

జై పనులు జరిపే గోష్టులలో గోప్యములేమో |

ఆ. వొకట కిందనొక్క | డొనర లబ్బముం బెట్టి
వలనుగా గుణియింప ! వరుసంబెటులగు
నట్టిరీతినుండు | నౌాదార్యఫలములు ॥వి॥

803

4580

4581

45832

4558

అన్ని శానస్త్రములతో సహో వేమన గణిత శాస్త్రములో గూడా గడి చేరినవా డే!

ఆ. వొకని కీడు వే | యొక్కని కియ్యండు

యొకరి మేలెవేర | యొకరకీడు
కీడుమేలు వారు | పోడిమిదెలియదు

గాలు౭డెబుయగప వారి | గగురవేమ!

“కలిమి లేములు కావడికుండ లటుండునను ౨”) ఆర్యో క్తి వలె మేలు

కీడులు మేళవించియుండును.

ఆ. వొక్కమనసుతోడ | నున్నది సకలము.
తిక్క_ంబట్టి నరులు | తెలియలేరు:

యిక్కొ-_నెణింగి నడువ | నొక్క_ండే చాలురా! ॥వి॥

ఆ. వొడలుబడలం జేసి |! యోగుల మనువారు
మనను కల్హవంబు | మాన్న లేరు
పుట్టమాందగొట్ట | భుజగంబు చచ్చునా! 1వి॥

4584

4555

4586

804 వేమన పద్యములు

ఆ. వొరుల కోటకు భూమి | నొరచేటి వారును
యవనిజ వళ్యు | లయినవారు
వొలవంటి వారు |. పన్ను పెక్పైడివారు
వాశెజణుంగరు కాప !. వారు వేము. 4587
.నసర్వ(పపంచాన్ని పోషించే దాత (కాపు) 3 తు.
ఆ. వొల్లనన్న బోదు | యొల్లనన్న (గ కాదు
తొల్లి చేయు నట్టి | ధూ ర్తఫలము
యుల్ల మందు క | కుండుట అకానం ను Ey 4588
కాగల ఫలమునకు క ౦గాశిందుకూ !
* వోగు బాగెబుగని | ఒట్టి మూఢ జనంబు
లీలను ధీ జనముల | నెంచుకెల్ల

మృగముతోడ కుక్క. ! మొటిలిన సమా 1వ 4589
తరతమ భేద మెరుగని తత్వ మెందుకు ?

శ
ఆ. శక్తి కొలంది న్మాపజలు | (శ్రద్దగ నెప్పుడు గూడి పొడలా
రోక్తిగనున్న పాటయని | రమ్యముతోడుతే విన్న (వాసినన్‌
ముక్తియనంగ జెల్యనరు | మోకుపుదారియె నీకుంజేకురు
న్భృక్తిని జిన్నయంబునను | బాదుగం జేర్చిననందు వేమనా!
చిన్మయ బహ్మ ములో గలవాలం టే శై హెర్ధాలు, విజ్ఞానాంశాలు
విశదంగా చలియాలి,
ఆ, శ క్రి తోడవచ్చె | శంకరాచార్యులు
విశకర్శ మోట | వెలయ జో
గడంగి విశ్వకర్శ 1 ఘనండని మెచ్చరా! ॥వి॥ 4591
జగద్గురు శంక రాచాక్యులు విశ్వకర్మను వేడుకొన్నాడేమా !, .
ఆ. శ క్రి పూజచేసి | సరవిం గుంభముం బోసి
(మొక్కు._చుండు వేళం | గుక్క. యేడ్య ల
నూరు పాడబంచు | నూరెల్ల నేడ్తులే! ॥వి -- . 4592
(గామబేవత జాతరలలోే యిటివి జకుగుచుంటాయి..

వే.మయమన పద్య ములు

ఆ. శక్తి మహిమ సోకి | చెడిరయా ! పురుషులు
ము కి మహి మెజులోని | మూఢులగుచు
ఆదిశ _క్రికూడ నన్యాయమై పోయి ॥వి॥

అవి చేకులు ఆదిళ క్తికి ఆరోపించే యీ ఆటలా జేరు

ర శతమాత్రము పంచాక్షరి '

మితమెట్లనొ ెలిసినట్టి | మేదిని (ప్రజకు
పాతేకేముం జేకురు Fre ON
శితకంఠుని పురములోన | సిద్దము వేమా !

పంచాక్షరీ మువహోమం త పఠన పవి,తత నిసుంది,. :
ఆ ww ఖా నం!

న, శతవింశతి పంచాతురి

మిత మెల్లను దెలిసినట్టి | మేధావులకున్‌
అతిత్వరం జేరును చూతము

నితకంఠుని పురములోన | సిద్ధము వేమా !

‘ 805

4598

4594

4595

యిరువదియైదు తత్వముల పరిమిత. పంచాత్నరి చెంచిన. శివుడు కాడా!

కం. శత సంఖ్య పద్యములచే F

మతిమంతుండు. పఠనంజేయు | వువుతలు తొలగన్‌
నతడు గను అమర పదవులు
నిత్రకంఠుని పదముంజేరు | సిద్ధము వేమా!

వేమన పద్యాలు చదివిన విజ్ఞాలం (బవ్మాచర్య, గ నాం
సన్యాస ఆళమముల సరత సెరుగుదురు.

తే, శతృజయమంది మదిలోన |. సఖ్యపడల.
ఇాశవ్వతంబగు పరిపూర్ణ సరణిందెలిసి
నిత్య నిర్ణుణమందును | నెగడు మయ్య
ము క్కి యజిచేతి పండువు | ముందువేమ !

ప భోళా జయించి అరచేతిలో వం పొందమన్నాడు.

ఆ. శతృ వర్ల మరసి ! సరగున య.
మిత్రవర్లమునకు | మేలుంటబేసి

4596

4597

806 వేమనపదనీ ములు

దండివెలుంగు జూచి ! పిండ మధ్యంబున
నార్శి నిలుచునతండె ! హరుడు వేమ.

శరీరములో నున్న శతృవుల జయించి శాశ్వతానంద పద వినందుము.

ఆ. శత్కుంవర్లములను | శరముచేం గూల్చెడి
పరముంగోరి గురుని | వార్తంటెలిసి
తరములాన. బరము |! దాకుకు తత్వంబు వి!

శత్భ నాశనము చేయునడే పవిత్ర గురూప దేశము,

ఆ. శ (తువులను (దుంచి | శాంతంబు వహియించి
కృత్యములను నడపు | నిత్యు నెజింి
సత్య మడగకుండ | సాధించి నటువంటి
పురుషుండొను బుణ్య | పరుండు వేము.
సత్యాన్ని సాధించినవాడు నిత్యుడు గాడా!

ఆ. శనియె చాలదనుచు | ననిరంట వి(పులు
శనికి జాలని దది | కనలోలేరు
కర్శఫల మె మిగుల? | గష్టముల్కుడుపురా ! ॥వి॥

కర్మ ఫల మె బాలా ఖష్టమ న్నాడు.

శే, శర నెంచుము మదినిల్సి ! సతముగాను
పర్వుమించని (ప్రజ్ఞలో? | బట్టువిడక
నిర్వహించుట ము క్కికి | నెలవదగును
సర్వ విహితంబదయె కాదె | జగతివేమ.
శర్వుండు = యిశ్వరుండు ; (పజ్ఞాళాలి విజ్ఞానాన్ని సాధిస్తాడు,

ఆ. శ్రద్ధతోడ గురుని | సన్ని ధింజేరినం
బం దగు బరము |! వ(జికైన
బుద్ధి చెదరినంత. |! బూర్వపతుంబగు ॥వి॥

వ(జి = ఇందుండు; ఉన్నతి నార్జించి (కన్నన కోరిక లూరినవాని
(బతుకు సున్న.

4598

4599

4600

4601

4602

4603

వేమనపద్యములు 807

కం. (శమపడుశేలర మదిలో
కుమలంబగు దృష్టిం బూని | వివరించినచో
నమనస్క-_ భావపరమగస
సమమగు పరిపూర్ణ మమరు | సత్యము వేమా! 4604
సాంఖ్య, తారక, ఆమనస్క_ములలో ; అమనస్క_ము నాకళించు
కొన్న వాడు ఆనండుడు.
ఆ. (శవణ పుటములున్న | సార్థక్య మేమిరా !
వినలో వలయు? బెద్ల | లనెడి వన్ని
వినలో వినలో నీకి ! విశదంబులొ నుమి శ వి॥ 4605
చెవుల సార్గక్యము సిద్ధుల వాక్యముల వినుటయే.
ప (శ వణాములో-రును 1 సంగీత, సాహిత్య
భావాదు లై నట్టి 1! పలుకు లెల్ల
జర్మంబు గోరును ! సరవితోడను శైత్య
వృుదులోన్ల కాఠిన 1 ములనె యెపుడు
గన్నులు గోరును | గర మొప్ప వర్ణ ౦బు
లై నట్టిరూపము 1 ల్యరుసతోడ
నాలుక గోరును ! నయముగా దీయన
యొగరు, కారము చేదు 1 నుష్పు పులుసు
ముక్క. గోరును గంధము |! ల్బుదముత్‌ డం
జెవులు, చర్శంబు, “కన్నులు, | జివ్యా, ముక్కు
విన్న_౫లిగిన దిటువంటి 1 డెల్ల మోసి
తన్ను లనుంగొన ఘటియింప ! దగును వేమ 4606
కంచేం[దియములు యొంచుకొనే అభిరుచు అన్నిటిని చెప్పెను,
తే. శాంత మవముెెడి చిత్తంబు ! సంగ్రహించి
చిత్త వి శాంతి నొందిన ! యుత్తీమునకు
-జేవేవుండు తెలివొంద. 1! దేటపడును

డా నపుడు పరనుళివుండన | దనరు వేము. 4607
ఈ శాంతము లేకా సౌఖ్యము లేదు, ))

808" ' వేమనపద్యములు

ఆ, శాంతమానసమున | జల్లనె. నీకల
ఛీతినున్న వాండు | పరవుయోగి

అట్టివాడు ముక్తి | నతివేగం కొను 1వి॥
. 'థళాంతమైన మానసము గలవాడు మహానీయుడు గాడా!

క. శాంతేమున నన్ని పనులును
సంతోవుంబునను గూడు | సత్యము ః జయమా
బంతము చెల్లును ధర్శజుం

_ జెంతేసి (పయాసముల జ |! యింపండె వేమా!
భారతవిజ్ఞాన కోశ వేం, వేమన హృద యకోళము.

ఆ, ఛాంతమె జనులశెటు ! జయము. బొందించును
శాంతేమునచె గురుని | జేరవచ్చు

శాంతభావ మహిమ | సరింజెప్ప రాదయా! వి! .
శాంతము గలవానికి విశాంపతులైన వాదా(కాంతులే!.

ఆ. భాంత, శము దవూది |! సద్దుణములతోడ?
'దెలివి మధ్యగురునిం | దేటపణప
నిండుపూర్లుండైన |! నిర లుం డెవ్వండో Ey

సద్దుణ సమా(శ్రయసంపన్ను (డే సకలార్ధ సాధకు(డు.
కే, శాంతి సమకూర్చి నంతేట | సత్యమమరు
సత్యే మమరిన గురుభక్తి | శాశ్యతమగు
నిల్పు నిలలోని జనులకు | నిరతిశయము

గౌరవము దాన నన్ని(ట ! గలుగువేమ.
శాంతి సత్యమును, సత్యమువలన భ్‌ కలగ వకోక్వమా దానివలన (బ్రహ్మ

$ము (నా ప్లించును.
ఆ. ఛాంభప్‌ ముదలో ! శళశిబవింబములు. బెలును '
శశిబింబముల లోన | భఛభాయంబెలును

ఛాయందెలిసినప్రుజె |! శబలుండుం దానాయె |॥వి॥ '
శాంబవీము[ద నభ్య నించి శబలుడవు గమ్ము. a

4608

4609

4610

4611

4612

4613

వేమన పద్యములు 803

ఆ. ఇాళ్వతంపు తేజు | సమలక్ష్యుమునఈ జూచి
యాశవిడని వాడె |! యధముండగును
కాళి జేరగానె ! కలుగునా! మోక్షంబు వి! 4614
ఆశా పాళము (చైెంచక కాళీజెళ్ళి గాసిపడనేల ?
ఆ, శా న్ర్రవిద్యలు యోగము ! ల్చదువ లేదు
మంత తం(తముంజేసిన |! మరిగిరాదు
అనుభవాగమ్యు మలవడ | నందుముయ్య ॥వి॥ 4615
స్వానుభవయోగ్యము చే సద్దతులనంది పొందుము.
ఆ. శ్వాస లాగి విడిచి | సాధింపనేర్చిన
మూాసపోకము_క్తి ! మాటలోట్టు
దోసకారి గుణము ! గాసింెందకపోదు 1వి॥ 4616
శ్వాసను పీల్చుట, విశచుట తెలినిన వాడే ధీభ(డు,
ఆ శాన విడిచే క్రమము" | వాసిగా కనుగొంపు
యోగసాధననుంచి | యేమిఫలము ?
రాజుజచ్చిన వెనుక | రాజ్యంబు నితుచువా ! |వ్‌!' 4617
స్వరవిజ్ఞానులు తెలిసిన వానికి అధమాధము ములే.
ఆ, శిలను (బతిమంజేసి | చీకొటింటను' బెట్టి
(యొక్క-వలదు వెట్టి | మూఢులార
ఉల్లమందు (బ్రహ్మ | ముండుట. చెలియేరో ! ॥వి। 4618
మాననీ కారాధనే మహా గ్రరామైెనదని యోగి వాక్కు.
ఆ. శిలలంజూచి నరులు | శివుండని భావింత్రు
శిలలు శిలలెకాని | ళివుండుకాండు
తనదులో శివుని |! డానేలడెలియడో ! 1వి॥ 4619
చిత్తములో నున్న చిన్మయ[ఖబ్రవ్మామును హా ర్టిన జేడ్క_తో జూడుము,
ఆ, శిలలు దేవతలని ! చెలశేగి చెలరేగి
మొనసి ఫూజనేయు మూర్జులార
జీవులందెకాని |! శిలలందు నేముండు ॥వి॥ 4620
జీ వేళ్వరుని భజింపక శిలల సేవ చి త్రచాంచల్యము.

102

810 వేమనప ద్య ము-లు

ఆ, శిలలు చేవతలని | స్థిరముగా రూవించి
మంటిపాలెయెరి |! మనుజులెల్ల

మంటిలోని రాళ్ళ |! మదిలోనందెలియరో)? ॥వి॥ 4621
చట్టుబండల పూజించి మట్టి పొలవ వల ?

ఆ. శిలలు మహితములుగం | జెన్నొంద ధరహాచ్చు
నెత్తింబెట్టికొంద్రు | నేతలైన
చేజమొప్పు నపుడె | దివ్యమందురుగడా ! ॥వి॥ 4622
రత్నములు రాళ్ళవంటివై నా గొప్పతన ముండుటచే రాణింపుకెక్కు_ను.

క శిలవృతు లతల. బుట్టిన
జలజాక్షులు ముగురుగూడి | చతురత తోడం
దల వాకిట రతి నేయల

నిల జనులకు లశ కలుగు | నెల్టెడ వేమా ! 4628
ఇది చాటుపద్యముల లోనిది. వేమనలోనికి ఎవరెక్కి ౦చారో ! (తాంబూలము

ఆ, శిల్ప్సికన్నగురుండు | నీమ నెవ్యండులేండు
శిల్సి చెప్పిన గుణీ | నీమకెల్ల
శిల్పి దిట్లన యెడ (క్రీశుని దూవమీంచి

నట్టుగాడె వినుము | యవని వేమ. 4624
శిల్పిని మించిన (కేస్టుండు యేనీమలో లేడు,

ఆ. శిల్పికన్న గురువు | నీమనెవ్యండులేండు
శిల్పి చేయుగురువు | నీమవెలసె
శిల్పి నిందచేయ | (శ్రీగురు నన్నట్లు 1వి॥ 4625
శిల్సిననల్పుముగా చి తించాడు.

క, శివకవులకు నవకవులకు
శివభ క్రి కిం దత్యేమునకు | జింతామణికిన్‌
శివలోక (పమధులకును

శివునకు గురువునకు శరణు | సేయరవేమా ! 4627
కవి లోకమున చెల్ల మంచిమార్గ మున నడవమచన్నా డు.

. వఎమన ప పద్యములు 811

థి వకాయాపురి పట్టణంబునకు, తొమ్మిదవ గవాశ్‌ములు,
'ఇరువదై దు కోటలు, మూడు బుర్జులు, ఆరుక్రొ త్తళాలు మూడుకోట్ల
యేనూరు తోరణ గండ్లు, నలుగురుమున్నె నాయకులు, వడ్లురు మల్లాలు,
వారియందు వంకాగివరుడు ఒక్కడు అయిదు అశళ్యంబులు, యెనిమిది
మదగజంబులు, ఆర్లురు కావలివాండు, కోనా దివ్యల రామభటు
లైన కోయాపురి పట్టణంబు కాచియున్నా రు. ' సాధించేనంశు అసా
'ధ్యర్‌బు కాదు, ఛేదించే నంశునూ భేద్యంబుకాదు, యెక్కొ_చూచే
నంశు మాయెట్లు కానరాదు. బారినార బహరదులకు నలవిగాదు.
ఇది యెవరికిసాధ్యం బంటి వాయన, శ్రీగురు పొాదప్తద, గ్రంబులు నమ్మిన
నిశ్చల పురుషులకు సాధ్యంబాను, అది యెట్లంటి వాయన్వా గురు
వుపదేశంబనే గురిజేసి, దాసోవాంబనే విల్లు దనరగా బట్టి, వకోధ్యా
నంబనె వారు ఎక్కించి, ప్రజవవావతజనే ఛేరీ త. ఉచ్చ్వాస
నిశ్వాసంబనే వుయ్య్యూల సరవత్సి కుదియంగా బట్టి దశ వాయువులనే
అశ్వంబుల గదలించి పంచాక్షురియనే జోడు . బలిమిగాం దొడిగి
| అజ్ఞానంబనే అగ డ్డ చెదరంగా దోసి, సుజ్ఞానంబనే బాణంబు జొచ్చి,
నంతటనె, అశ్వపతి గజపతి, నరపతి పరివారంబులు వాతావాతంబు
ైరీ. కోటకొల్ల బోయెను. అందువున్న సూత్షుదళశ వాయువులు
వెద చెను. పదినూరు కం బాలుగల సింహాసనం బపుడు బట్ట బయ
లా యెను. శతకోటి భాను సనమిోరణజ్యోతి చేదొరిశెను. (పతాప
,. భగ్లుడు వారిపోయెను. కడుమించి (ప్రభానులు కౌలుకు దిగిరి, (బ్రహ్మా
రం|ధంబనే వుక్కుటంబు బట్ట బయలాయెను! యిది యొవరికే సాధ్యం
జుంటి వాయన, శ్రీగురుపాదపద్భంబులు నమ్మిన నిశ్చల పురుషు
లకు సాధ్యంబాను. మ వినురవేమ! 4628

వేమన తేనసమ కాలీన (పనిద్ధ చారిత్రకత న రాజులను మంతులను,
జ సామంతులను, 'దండ పత సా. సమేతముగా చడేవాముతేోోే।!

పోల్సిి కె వల్య మార్గమందుటకో గమ్య నాననా జాపించిచాడు, వ.

812 వేమనపద్యములు

ఆ. శివభజనల వారు | భువి మంటిపాలె రి
'వాద.మేల దైన | భేదమేల !
విష్ణుభ క్రులెల | వెలిభూతి పాలై రి ॥వి॥ 4829
శైవులు విభూతి నలది మట్టిని బొందిరి ; జైస్షవ్రలు ముట్టి నలది
ఇ. శివమభేమున కెల్ల జెలగు హారిగురువు
హరిమతమునశెల్ల ! వారుండు గురువు
గుర్తువుం 'దెల్లియనట్టి | గుఖు లేమి గుజుతయ్లా! వి॥ 4080
“ శివ కేళవ్రులక్టూ
వారు చేసినందుకు మరి ఖేదమా
ఎద్దు చెక్కి_నవాడు లింగడూ బొల్లి
రు య
(గద్ద నెక్కి_నవాడు రంగడూ
. ఖెద్దూ చెక్కి_న వాడు (గద్ద చెక్కి_నవాడు
యిద్దరు ఒక్కొ_కే సత్యము జనులార ॥ శివ ||
ఏ: **

ఆ. శివమతీమున కైన | వివరింప గరువు
హారిమతమున శై న ! నరయ గురువు
గురువు నెజులేని | గుణహీను. జెజుయనా! 1వి॥ 4681
హరి వార మతములకు గురుతుగలవాడు గురువొక్క_ డే.

క. “శివి యను రెండక్షరములు
భువిలో నెవడ్రైనంగాని | పొలుపు దలిర్చం
దవిలి యొక 'నూజు మాజులు
ప్రవిమలముగ వల్లెవేయం | బరముండు వేమా! 4689

“శివ ?) నామము చింతించినవానికి శ్రీవిభూతి లభించును,

ఆ. శివయోగులమటంచ్లు | శివ నెజటుంగక లేక
ఖ్యాతిగా జనులు (ప్ర ! ఖ్యాతులై రి

ప్రజలు పొగఢి తె యేమి | పొగడకున్నను యేమి ? 1వి॥ 4098
శివయోగులకు డాబుద ర్పాల నవసళము,

వేమన పద్యములు

ఆ. శివ వరంబులేక్ర | శృతివాదముల చేత
సంశయంబు చెడదు |! సాధులకును
చి తదీపమునను | జీకటి సాయునా ! వి॥
శృతులు మతిలేకండా చదివిన సద్గతులు గలుగునా |!

క. శివుగుడిని దీప మిడినను
శివమందిరమందు జ్యోతి | స్థిరమగు టరుదా !
శివయోగి కమల హృదయము
దివి దళములు లేపుచుండుం | దెలియర వేమా!

హృదయదీపము యీోాశున కర్చించిన యీాప్పితము లీజేరు టరుచా

క. శివుగూర్చి దీప మిడినను
శివమందిర మెల్ల వెలుగ | జేయునెకా దే
శివయోగి జ్ఞానదీప్రము
భువనంబులు వెలులంజేయుం | బొలుపుగ "వేవూ !
యోగత్వమున మించినది యుర్శిలో లేదు.

ఆ. ళివుండిట గలండంచు | శిలలకు (మొక్కెడి
'వెజ్తులార! జగతి | వెడగులార!
జీవులండె కాని |! శిలలందు లే.డయా ! వి

శిలలు పూజించిన వాడికి (శేష్టత్వ మెట్టబ్బు 1

ఆ. శివుడు గలండటంచు | శిలలకు (మొక్కె_డు
వెజ్టే జీవులార | వెతలు విడుండి. "
జీవులంటదె కాక ! శిలల నేమున్నది? ॥వి॥

నిజమగు భ క్షుడు శిలలకు (మొక్కు-నా !

ఆ. శివుడు యన్నిటియందు | ,సాక్షీగా బల్కం౫
చేదు లేదని బల్కు- | సాధచేల !
గగన సన్నిధియందు ! గురిపెట్టి చూడరా! ॥వ॥
అడవిలోవున్న యతి చి త్తభాంచల్యము బోలియున్న దీపద్యము,

818

4684

4655.

40836

46837

4688

46839

[814 FDS పద్యములు

ఆ, శివుడు (బహృమనుచు | శివశ్చతి బలుకంగ
భ క్రి లేకయెట్టు | [చావా ఇభుండగు!

హరుని భక్షులెల్ల |! న్యగజను లుగా రె! _1వి॥
శివుని పూజించిన వారే స్ట కులజులు,

షి

ఆ. శివుడు (బహ మనుచు | స్మ లు లెల్ల బలుకంగ
వజ దై_వములను | వెలియంగొాల్సి
శిష్టజనులు కూడ | (భష్టులె పోయిశే! వి!
జేదములన్నీ వి శ్వేళ్వరు నే వినుతించిన విజ్ఞులు తెలియ రేమి /

అఆ, శివుడు మూలకర్త | సృష్టి యె విమ్షుండు
విష్టువందు శివుడు | క
శివనియందు వారియు' | జెలగుచు నుండురా! ॥వి॥
శివశేళవ్రలకు ఆభేదద్గ( న్రవసాయము జూపించాడు.
ఈ శివుడు మూలదుంప |! సృష్టిచే విమ్షువు
వీష్షువనంగ శివుండు | వెలుంగుందానె
శివ్ఫండు విష్షు వనలో 1 శివరూప నావమముల్‌ ॥వి॥
హారిహరులు యుష్షర్‌ "కల లు
ఆ. శివునిమంతమె యగు | (శీవారిమం[తము
తెలిసి తెలియలేరు | తిక్క_నరులు
దేవుని మరచి తమ | చేవామే యనుదురు కవిః *
సారాయణ మంతాక్నరము ల్లన్ని యూ పవితములే !

Fas
ల

ఆ. శివుని మోంద మనసు | సైరముగానుండిన
నౌనుమోకత్షు మరయ । నౌనదాను
శిన్సనిమోంద మనసు | చీమంత తప్పిన అ
గాదు కాదుము క్రి ! కాదు వేమ.

శివుని ధ్యానమే (కేష్టము. డై

ఆ. శివుని యనుభవంబు | సృష్టిలోసలలేక "

సంశయం బుడుగదు | సాధకులకు -
చెలంగు దివ్వేలేక. | చీకటిపొయునా 1 isi

Ur)

ష్‌ 1

హవ

యంగ

నంళయ నివారణకు శంకర రాధ్యానమే సాధనము, జ.

4640

4641

4642

4648

46544

1645

4646

వేమనపద్యములు క్షు

క, ళివునెంచి దీపమిడినను
శివ్రమందిరమందు జ్యోతి | శివస్థిర రూపున్‌
శివయోగి వాదయ మందున
వివ (తిభువనములకు కర్త; స్థరమగు వేమా ! 4647
తిభువనములకు శివపూజయే _కేష్ణము,

ఆ. శిశువు నరసిపట్టి 1 చేటలోవే పెట్టి
కడమ[క్రమము జేసి | ఘనతతోడ
నడచు దినములెల్ల 1! నానాంటికిట్లని
తెలియు(జేసె నపుడు |! దృఢత వేమ. 448
శిశుజనన మప్పుడు మంత్రసాని జేయు (క్రమము,
ఆ. శిమ్యవర్లమునకు + శివ్రుజూప'నేరక
కాని మతములోనం ! గలుపునట్లి
గురుని యెటుకనరయ 1 గుడ్జెద్దు జొన్న రా! 1వి। 4649

మోాసశకారి గురువుల మోసములను జెప్పెను.

నే న్‌ు గవమునములో మించి | చిన్గయంబు
దాకి పరిపూర్తి ౬జెందును 1! ధన్యుం డరయం.
బరమ పరిపూర్ల పదవిలో. 1 (బబలునయ్య jp
నిర్గుణ్యబహ్మ్మ్‌ మెదంగని 1 శగడవెమవ, : 4650
నిరుణ (బహ్మో రాధ నే నెరయోగీ లక్షణము.

ఆ. శీలమనుచు నరుండు | సిగ్గింతయునులేక
వనరుల సాము శ లెల్ల 1 బరిహారింప
వేషఛావవలన 1 మోసంబు సేయుచు
(గాసవాస మందు ! గదర వేమ 4651
జేసషభాషలు జూపి మోసగించేవారి ముచ్చట్లు చెప్పెను,
క లీలముగల సుందరి తేన 3
యాలైనను స్వర్లమేల? | నె హికసుఖమే

816 వేమన పవ పద్యములు

పిలగు సతి దుళ్శిలగ c
గాలుని పటుదూతయగును | గదరా! వేమా! 4652
పతివ్రత యైన భార్యగల వానికి జై కంఠమేల ?
ఆ. శీలవ్రతముచేత | శిష్యుల శిమ్యలై.
తపసి కర ములను | ధారవోసి
విశ్వ కర్శకులము | ఏటియబుచ్చిరి గదా! ॥వి॥ 46583
శిష్యుల పొ(త్రుఫలము గురువునకు గుచ్చితేగులును,
తే. శ్రీ కంకుండగు వేమన | చెప్పి నట్టి
పద్యముల నెవ్వండేనియు | పఠన సేయ
నట్టి పురుషుడు మనమున |! నిట్టి దనుచుం
జెప్ప రానట్టి పదవిని | చేరు వేమ. 4654
వేమన పద్యములు విడువక చదివిన శివస్వరూపము జూరగొం౦టాడు.
శే. శ్రీకరంబుగ వేమన | చెప్పినట్టి
పద్యముల నెవ్య దేనియుం ! బఠన సేయు
నట్టి పురుషుడు మనమున | నిట్టిదనుచుం
జెప్పరానట్టి వస్తువు | చేరువేమ. 4655
పరమార్థ దృష్టితో వేమనపద్యములు చదువుట పరతకత్వమందుట.
శే, శ్రీకరంబుగ "వేమన | చెప్పి నట్టి
పద్యముల నెవ్వడేనియుం | బఠరన సేయు
నట్టి పురుషుని మహిమల | నిట్టి వనుచు
మనకు జెప్పంగ శగ్య మే | మహిని వేము. " 4656
శుభకరమైన వేమన పద్యములు యిహాపర సోపానములే !
ఆ. (శ్రీకర శివతత్వ | భీలుడౌ వేమన
(పాకటమగు వేయు! ప పద్యములను
లోకమందు జదివి ! లోవెలి. బాయరో ! ॥వి॥ 4657
శుభప్రదమైన వేమన పద్యములు చదివి ధన్యులుగండు.
ర్‌ం (శ్ర్రకరు (బహ్మాకారునిం
యౌకటముగ మదినిం జేర్చి! (పణవాకృతిలో

వేమనపద్యములు 817

సోకి నటించెడు జ్ఞ_్తిని
బాకము గని డాటువాండె ! భక్తుడు వేమా! 4658
మంగళ (పదుడు మహిమాన్వికుండగువా డే (పణవా న్నారాధన చేస్తాడు.
తే. శ్రీకరుండగు వేమన | జెవ్పినట్టి
వేలకొలదులు పద్యము | ల్వివర మెజటులు
పురుష వరునకు సిద్దించు |! బరమ పదము
అనుభవములని వర్ణింప | నగుర వమా 4659
వేమన పద్యములు చదిని విశాాతీకులుగండు.
క. (శ్రీ నెత్తిన ర్ముదునకును
(శ్రీ నోటను [(బహ్మాశెపుడు | శిరిగుల్క0౦గా
(శ్రీ నెరరొమ్మున హరికిని
శ్రీ నెడపంగ గురుండ వీవు | (శ్రీ వర వేమా ! 4660
(తిదేవులను (తిమూర్తులను ధరించే త్రీరులను వివరించాడు.
న్‌, (శ్రీమంతులై న వారలు
సామాన్య జనాళి నెటులు | సఖ్యతగం బి !
పామరగుణ వుదికాదా!
తామే మేటుల మనుట | తస్పురవేమూ ! 4661
నశ్ళర్య వంతుల ను ఆదుకొమ్మన్నాడు.
క (శ్రీమదుమూపతియగు నా
స్వామికి చాసుండనంగ |! జగములు వొగడన్‌
వేమన యనీయెడు ధీరుండు
* నేమంబున( చెప్పె దీని | నిక్కము వేమా. 4662
ఉమాపతి = గౌరీళ్ళరుండు ; ఈశ్వరభ క్తుంయగు వేమన యీవిజ్ఞాన
సాగరాన్ని వివరించాడు.
క. (శ్రీ మూలక క్తి యనందగు
నామూ ర్తులంగన్న తనీ |! యాం గాదనకా
ధీమూూలర్తి నెంచి చూడుము
సమూ ర్రికి సాటియేము | నిజముగ వేమా. 4663
ఆభార మైన అదిళ క్తిని నీమూా ర్హిలో మూ ర్రీభవించుకో '
103

818 వేమనపద్యములు

క (శ్రీ యన మంగళ దేవతే
(శ్రీ యనంగా విష్ణుపత్ని | సిరి సంపదయున్‌
శ) యనెడు మూలశ క్రిని
శ్రీ యని వర్ణింపు మెపుడు | స్థిర మతి వేమా! 4664

ళ్‌ శ్రీ?) యన (త్రిమార్తుల పత్ను లందరికీ వ ర్రించును.

రం (శ్ర రాజయోగ విద్యా
పారీణున కోబ్బుగాక ! పరమ సుఖంబీ
ధారుణి వేరెవ్యరికిని
కూరిమి చేకూరదెపుడు | కుదురుగ వేమా ! 4665

రాజమో గాలు చేసినవారిశే రమ్మువు సుఖములు గలుగును.

న్సీ, (శ్రీ, రాజ రా జేశ్వ | రీ రాజయోగంబు
తెలిసిన వారికి | కేటపడం
అండ పిండాండ (బ | హ్మాండముల్‌ టెలియును
భూత (తివేణులు |! పొసనగు చుండు
మూ ర్తితయంబను | ముఖ్యశ కులు మూడు
శేచకాదులు మతీ | తోచుచుండు
సన్మండలములును సచ్చిదానందముల్‌
తత్యంప దాదులు | దనరదోదు
నాదములు నాడులుక్‌ భువి ! బోధపడును
లోకముల్‌ చక్రముల్‌ శూన్య | చక్రములును
తనువులున్‌ (తిపుటములు నేల | తధ్యముగ ను
తెలియచేర్చెను వేమన | తేజమొప్ప వి! 4666

1. శ్రీరాజ యోగ సా(మాజ్యం నిర్వికల్పవి రా జితం డఇ్యాను
భవ సిధ్యర్థం గురు సేవా కరోతి యః)? రాజయోగము వికల్బము లేనిది,
2. శ రాజరాజేశ్వరీ యోగం శేష మార్గం (పళశ్యయతే |
యఃపశే స్తతతం భవ్ర్యాః సముతోనాతసంశయః ||
రాజరాజేశ్వరీ మంత్రము జపీంచిన వారికి మోతు వబు,ను,
జు

వేమనపద్యములు 819

న్‌, (శ్రీరామ య నెడుమం(తేము
తారకవముని యెజింగగి మదిని | ధ్యానపరుండై
సారము. (గోలెడు | నరునకు?
చేరువయనే పరమపదవి | చేకురు వేమా! 4667
“ తారకం ప కారకం ౨?
క. (శ్రీరామ రామనామము
వమూతాడక వీనునరునకు | మహి తాత్నుండవై
యూరూర దిరిగిచెప్పూమి
యారూఢ తపఃఫల దమ | దగునని వేమా! 4668
(శ్రీరామ మంత్రము (శేస్టతమన్నారు.
కం శుక యోగీం దుండు తనలో.
(బకటితముగ, బూర్జ్యమంది | (బ్రహ్మాన్వితుండె.
యకలంక భావపరు.డై
నికరంబుగ వెలయుచుండె ! నిజముగ వేమా |! 4669
శుకయోగిమహర్షి యోగ పురుషుడు, (భాగవతేము
ఆ. శుక్షమరయంజూడ | శుభమా తెలుపగు
నరయశోణితంబె |! యలరునెజుపు
తెలుపు నెబుపు 'రెండు6 | బేజరిల్లెడునాత ఇ 1వి॥ 4670
శుక్ల శోణిత సమ్మేళన అత్మోత్స త్తికి ఆధారము.
ఆ శుక్ల కేణితములు ! కోధింపసీరడె
నవ్యకర్ష మంబ | నారమెకద
నారమందొదవీరి | నారాయణు(డునరుల్‌ ॥వి॥ 4671
నారము = నీరు 3 నీటిలో నారాయణుడు నరులూ పుట్టిరి (విష్ణుపురాణము)
సే, శుద్దచిన్నా త పరత త్వ | సుఖముంగోరి
ముద్దుగుల్కె_డునాత డెక్‌ | మూలమెజీంగి
సద్దు సేయంగం బూర్హుండ్రై | సంచరించు
సిద్ధ యోగికిసరి లేరు | చెప్పు వేమ. 4672
పరిశుద్ధమగు చిన్నయ బన్మామును పరికించినవా డే (పౌఢకవి.

820 వేమన ప పద్యములు

ఆ, శుద్దదృష్షి దెలిసి | భు కునంతటివాయడ
థి “లకు
పట్రలేకమనసు | పారవిడిచి
కన్నువోవంబిదప |! గాకిచందంబయ్యె 1వి॥ 4678
శు కాచాగ్యలు వంటి కన టం కాంతాలోలుండై కన్ను
పొగొట్లుకొ న్నాడు.
౬
తే. శుద్దనిర్షుణ పరిపూర్ణ | సిద్ధింగోరి
క నిరుణచింతేన | ర దప
నభ్యసింపుము తేపమూని | యనుదినంబు
విర్ణుణ[బహ్మా మాత్శలో | నెగడువేమ. 4674
నిర్లుణ[బవ్మా చెగడాలంశే. నిన్ను నీవు జూచుకో
తే శుద్దపరిపూర్ణ దృష్టిలో | సుస్టిరముగ
నాటినిద్దుణ మందుట | నిర లంబు
చైపెంశేరి (బహ అంబు. | గాంచనగును
నన ఆస ౫ | జూడు వేవు, 4675
“ యదాచర్శ వదా కాళం 'వేస్టయిష్ట్యతి మానవం తధాపరళివం
న్సత్యా సముకో నా|త్ర నసంశయః ౫)
శివ్చ నెరిగిన వాడు ము క్షిపొందును.
ఆ, శుద్దు లెల్ల గూడి | శోధించి శోధించి
శుద్దింజేసి సియుక్కు_ |! సున్న మొసణి
శుద్దీకిం (బభమంబు । సున్న మేకాదయా ! 1వి॥ 4676
రనవిషే గంధ కాదులు శుద్దులు చేయుటలో సున్నము నుపయోగింతురు.
(వై ద్య విజ్ఞాన ము

Ca)

ఆ. శుమ్క-బుద్దిచేత శుశ్రూవలాల్లని
నిష్టయట్టియేమి | నిజమెజింగె
గష్టమెన విద్య ! ఖలులకు నబ్బునా ! 1వి॥ 4677
శప (పియుములు శూన్య వాద ములు,
ఆ. భూ(దతనము పోయె | Tn

ద్విజుండను కొనుకెల్ల | "తలీవి శేమి
ఇ శ్రజెచట పసిడి | | కీడనవచ్చునా | |వి! 4678
తన్ను క చచ్చినా తలపు లూరువారు తక్వజ్ఞు లౌతా రా ]

వేమనపద్య ములు

ఆ. శూ(దయువతి కొడుకు | శుద్దాంతరంగుండై
వేద వేద్యమైన | పాదుంటెలిసి
(బ్రవ్యాపదవి కన్న | (వాహ్మాణుండే కదా! ॥వి।

821

4679

ఈూదత యగు పలైపడంచు కొడుకు వాస్యుడు. వేదాలు గాడా వాసెను

ఆ. ళూ ద శూ(ద యనుచు | శూ(దుల నోనాడు
ఛూ దకులము తన్ను. | జుట్టుకొనంగ
మనను శుద్దిలేక | మజిద్యిజుంజెట్లాను? ॥వి॥
మనస్సు ' శుద్ధి లేని వాడే ఘూ దుడు.
ఆ. భూ దు. డనుచు చూడ | శూ దుల బోనాడి

'మాలకంకు మగడు |! మాల యనుచు
ద్విజుండ నే పట్టన్న | ద్విజడుగానేర్చునా! ॥వి॥

వేమన కాలపు * పట్లన్న)* పంతులగురించి యీపద్యము జే జ్పేడు.

ఆ. శూ(దురాలి కోడుకు | శుద్దాంతరంగు.డై
వేద వేద్యమైన | పాదుందెలిసి
(బహ్మపగవి గన్న | (బాహ్నణాగజుడాయె |
వ్యాసుని గురించి గొప్పగా చెప్పుచున్నాడు.
ఆ. శూ(ద్రులనుచు భువిని | కూ(దుల బోనాడు
మాలకన్న దుడుకు. | మహినిలేండు
నరకమునకు నేగు | నష్టమైన వెనుక ॥వి॥
మనస్సు బాగున్న మరి శూ(దత్వ మెక్క_డ ?
ఆ. శూ(దులందు? బుట్టి |! శ్యూదుల దూషించి
ద్విజుల మనెడునూట | నిజముచేసి
మనసు నిల్పకున్న | మహిళూ( దు. డధముండు ॥వి॥
ళూ్యదు(డైన సుజ్ఞానమువలన (పజ్ఞాళాలి యాతాడు.
ఆ, శూలినెంచి మదిని | శుద్దాంతరంగుండై
కాలక ర్శములను | గాల దొక్కి
మేలుపూర్ష్మ పదవి | మెచ్చును శివయోగి 1వి॥
మంగళ [ప్రద మెన యోగత్వముగలవానే శివయోగులు,

4680

4681

4682

46838

46854

4685

829 వేమనపద్యములు

కం శృంగారవతుల కింటను
బంగారమువంటి పతులు ! పరమ (ప్రియుల
రంగుగ శోభిలు చున్నను
దొంగలిటుల. గోరనేమి ? | చొమ ర వేమా! 4686
పతినివిడచి పరపురుషుల (పాఫుగోనే పతిత దొమ్మ తెగులు పట్టిన పశు వే.
తే. శృతమునకు దోచు రవమున | శో(తియుండగు
మదినిలోగుట్టు లోపలి | గతినెజింగి
నంత పరిపూర్ణ భావంబు | నందు నతేడు వి! 4687
“సో-=వహాం, వాంకో”?” అని తనంతట అనాహతముగా
ఘోేషించుచున్న పి. చేశే బవ్మాము (బవ్మామునేనే అని శృత్రి చెప్పుచున్న ది,
తే. శృతమునకు దోచురవమున | [శోతియుండగు
మతిని లోగుట్టు లోపలి | గతినెజింగి
నంత. బరిపూర్ణ భావంబు | నందునాత.
డరయ (బహ ర్షి కిని సాటి | యగుర వేమ. 4688
. పరిప్రూరాక్శను పరికించినవా డే (బ్రహ్మర్షి *
ర్మ శతి దృష్టాంతము 'లేశ్రయె
మతిహీనులు పల్కీ-నట్జి | మాటలు మూడన్‌
సతీమని నమ్ముగ రాదం
దతులితమగు పూర్ణ పదవి |! యందదువే ౫! 4689
మతిలేని మాటలు శృతుల నందుతాయా !
క. శృతి యుక్షరను భవము చేకను -
మతిహీనులు పల్కి-నట్లి |! మాటలు వినినన్‌
సతేమని నమ శ్రగరాదది
యతులిత ము పూర్ణపదవి |! యందదు వేమా! 4690
శృతి అనుభవాలు లేనివారు [శో[తియులౌతారా |
ఆ. శైవవెప్షవాది | పణ్మతీముల కెల్ల
దేవుండొక్క_డనుచు | చెలియలేశి ?

తమకు భేదమైనం | దత్వంబు భేదమూ ! ॥వి॥ | 4691

(పవ కలచే కల్చిక మతములు వేక-గానున్నా సార మొక్క_టియే.

వేమనపద్యములు

క, శోణితము కామ సతులకుం
(బాణితముగ శుక్ల మగును | బహు పురుషులకుం
(బాణము తెేలుపెటుపుం గలియ
గానగు నీజేహ గంధి | ఘనమగువేవూ!
శుక్షళోణిత సంయోగ మే జీవకణము లుత్స త్తికి మాలమగును,

"లే. మండు డుర్విని (బదికిన |! సరసుండగున )
దండివాండన్న (భమంజూపు | నిండుగాను
కొండలోపల జేరిన |! గండండగునె )
నిండు పరిపూర్ణ మంద ని'.। తండు వేమ.

నపుంనకుండు నారీమణుల కూర్మ. సంపాదించగలడా !

క, పట్ట్బ[(కములకు నావల
పట్బింతలు విడువ ముక్తి | వడ్షుణనిధియై
షటాయలందు( బొందుట
షట్బి(త్రములై. వెలుంగు ! షట్కము వేమా!

షట్చ(క్రములలో షడ్విధ (శేయస్సును బొందమన్నాడు.,

ఆ. వడర విందములను | సాధ్యముగా చేసి
కుండలీని కనుంగొని | కుదురు పరచి
మనను నిల్పువాడు |! మరిద్విజు డనవచ్చు 1వి॥

షట్న్చ(క్రముల సాధించి కుండలిని మేళా ల్పెడువా డే గొప్పవాడు.

ఆ షట్స దంబు లేల |! రుంకారములు సేయు
నెగురం గలిగినట్లి | వాగ రెకాటదె

తాము చూడనెంత ! తమ (బదుశెంతేరా ! ॥వి॥
నీచులు చేయు ఆర్భాటములు తుమ్మెదల రొదలవంటివన్నా డు,

ఆ, ష(డుచులును వేణు | సార మెల్ల నెకరడె
నిష్ట వేరుకాని | నీతి యొకు

పరమభ క్కి వేజు | భవుం డొక్కడే సుమో ! ॥వి॥
పరమ జ్ఞానముతో జూ-చింవానికి అన్ని యూ ఒక్కటే!

828

492

4698

4694

4695

4696

4697

824 వేమనపద్యములు

"తే. పడుచులు వేజు ధరలోన ! సారమొకకు
సకల మతములు వే చ్వేలు! సాధ్యుం డొకటజె
భక్తులు గనల వేజైన ! ట్రాప్యు డొకండె
కువలయంబున దీని | కొనుము వేము. 4698
కువల యమున = భూమి ెన; బుద్దియొక్క మైన భూమియంత యూ
ఒక్కొ ేగాదాొ |
ఆ. మణ్నుఖీ ముద్రలో | వడ్వర్లములు బోవు
పడ్వర్లముల తోడ | వణతములు
శతప్పుదారులుం బోక |! ఒప్పుగానుండు రా! ॥వి॥ 4699
షణ్నుఖీ ముదవలన షద్గుణము లవగి చక్కని జ్ఞాన మార్గమబ్బును.
ఆ, పేకు సెదు మొగలు |! చెలగు పఠానులు
తురకల దొరతనము | తొలుత జేసి
రాంగ శాంగ విడిచి ! శైతులై కొలచిరి వి! 4700
మహమ్మదీయులు షేకు, సై యద్‌, మొగలు పథానులుగా నున్నారు.
ఆ. పోడశా తరములు | శోధించి మదినెంచి
గూఢ భావమూని | కుదియంబట్రి
వేడుకలర ముకి ! విన్నంది చూడరా! ॥వి॥ 4701
“క్రీం నమాల నాస్సి, నాస్తి ప్రజ్ఞానం శరీరం కారణం నచ కార్య
కారణ రూపానాం (ప్రపంచం నాస్తి సర్వదా | 9? ఆని ద్వాద ళా
మరి పోడశాకురీ పంచదశి మం[తములు గదా |
అ. పోడకోపచార | శూన్య ప్రచా రముల్‌
భ క్కిలేకపాడ | ఫలము గలదే!
నిక్కమైన భక్తి |! (యొక్కి-ననేచాలు ॥వి॥ 4702
పోడకో ప చారములు చేనీన బేవుడు నూక్ములో మోక్షమిస్తాడని
శృతులు చెప్పుచున్న వి.
స
కం, సంకల్ప ముడింగనను తా
న్పంకల్పుండై న జూలు |! సద్దతిందడ వా
సంకల్ప మె బంధంబని |
సంకల్ప మె మోశుపదవి | చక్కగ వేమా! 4708
సంకల్పము = మనసులో నిశ్చయము; మనోనిశ్చయమే మనసుకు మార్గము.

వేమనపద్యములు

ఆ. సంచితేకర్శను (దుంపను
మించ లే రి జనులు ! మెలకువ తోడం
బంచశగునింట లి చెడు
సంచెణీంగిన తత్వవేత్త | సరనుడు వేనూ !

సంచితము = పూర్వపు కర్మఫలికము; పంచకరుంశు = మన్మధుడు,

ఆ. సంతకూటమందు | వింతలు చూడకు
చింతలోని చింత |! చిన శ్రయంబు
పంతేగించి చూడం | బరమామృతంబురా ! ॥వి॥
సంసార సంబంధములతో కాటమియే సంత.

కం. సంతత సమాధి (పను
వింతలు దలపోయకుండ | వివరించిన చో
నంతరమునం బర మాత్సు(కు

మంతవ్యు(డు చెలుంగుచుండు | మదిలో వేమా !
సంతతము = ఎల్లప్పుండు; నిత్య నమౌదిష్టుండు నిశ్చల [బరా మును
నలియగలడు.
ఆ. సంత బసివి పొందు |! జలిపందిరి జలంబు
(దోవ నమ్ముతోడు, | దొత్తునంట
రచ్చసభలన్నిద | రసికులు మెత్తురా ! ॥వి॥

825

47083

4704

4705

4706

స్వకపోల కల్పిత లో కానుభవ (పపత్తిని చితించాడు: బసీవి=బనికి మాలినది.

ఆ. సంతలోన సరకు | సరసమాం గొనవచ్చు
"వింతలంది పొంద |! వివర మేది !
చింతదీర్చిచూడ | జిన్గయజ్యోతిరా ! ॥వి॥
చింత తెడబాసీ సంసార సంకలోనున్నా వింత లేదు.

ఆ, సం[దమునకుజూడ. | సరియీదియును లేదు
అట్టి జలధినీర ! మనువు గాదు
'అనువుగానినీకె |! యదియేమి చేయును ? ॥వి॥

A707

4708

అంతము పంతము లేని నం_ద్రయు. అయినా (తాగ డానికి పనికిగాదు.

104

896 వేమనపద్యములు

శే, సందియములేని మదిలోన | సత్యమాత్న
పొందుంగూడుంట (ప్రత్యక | పూర్ణమనుచు
నందుచుండుము పరతత్వ | మన్దనెపుడు
కందువదే స్వర్ల సౌఖ్యము | గా౫వేమ!
పరతత్వానికి సందియము లేని మదియే సాశ్షీఛూతము,
ఆ. సందె వార్చనేమి ? ! జపము నేయలోనేమి ?
వేదశా స్పములను | ఇెదకనేమి?
పడతి గనినవాండు |! బెౌపండుగాడడయా ! |వి॥
శ్రీని జూచిన మాత్రమున చిట్టగలిగిన వాడు _్రహ్మజ్ఞాని ఎట్లగును!
కం. సందులు గొందులు వెదకిన
బొందునె ? పరతత్వబోధ | పురుహూతునశే
నందెందు(6 బొందుపడునన

నందంచే యలరుచుండు |! నమలము వేమా!
పురుహూతుండు = ఇం(దుడు; ఇంద్రునికిసెతము డెందము కుంది
డిందువడుట తప్పలేదు.

కం. సంబేహమేల వినరయ
మందానంద౦బులో లుగు | మర్శము: దెలియున్‌
ముందా మర్శము శప
నెందణు వేనోళ్ళనన్న | నేవయెవేమా!
అమందానంద మందుటకు జెందములో కందుట కూడదు.
ఆ, సంధ్య వార్చశనేమి ! | జపము నేయయనేమి ?
వేద శాస్త్రములను | వెలియనేమి ?
బ తి లేనివాడు | బాపండు గాండడయా ! ॥వి॥
బత్తి చిత్తానికి హ త్తనియెడల పాప డెట్టగు 2
= సంధ్య వార్చనేమి ! | జపముసేయలా-ేమి ?
వేద శాస్త్రములను | వెలయనేమి )
పరములోననివాండు ! వౌపండుగాండయా ! వి॥

పరమపదవీ సోపాన మారము జెదుకని బే (్రహ్మత్వ మెట్లు సిద్దించు ?
౧ య ఇ

4709

4710

4711

4712

4718

4714

వేమనపద్య ములు 8a7

ఆ. సంధులై నవారు |! యిందు నందనకుండు
నన్నీ తావులందు ! వారునివ లెను
తెలియువారి కెల్ల | చేవుంజే కనిపించు !వి॥ 4715
సంధులు = తెలిసినవారు; సంధుఅను తెలసికొనిన సర్వజ్ఞ త్వము నాన!

ఆ. సంసారమును విడిచి | సన్యాసిగాకుంకు
చేసినపాపముల్‌ |! మోసంబోవు
మోాసబుద్ధియుగాగ | మోవ్షంబు చెజీచేది ॥వి॥ 4716
మోసపు బుద్ధి చేత పరులను మోసగించి తను సూసపోతున్నాడు.

ఆ. సంసారమున మునిగి | సన్యాసిగా వా(డు
_ అతిశీఘుమునను ఆ | నందుండౌొను
ఆనంద వమునుమాట | అద్భు తాకారంబు వి॥ 4717
అతీతా కారమే ఆనందము,
క, సంసార సుఖము లూడిన
సంసారమువదలి లోక | సంచారియగున్‌
సంసా రేచలు విడక యె
హంసను బట్టంగలే రి! హంబున వేమా! 4718
సంసార సుఖమును వికువనిదే హంస పశ్లై సూత్ర మలవవడదు.
ఆ. సంసారిణగాకుంశు | సన్యా సిగాబోండు
సన్యాసిగాకుం కె | సాధుగా(డు
సాధుండుగాకుంకు | సజ్జని గాడురా ! 1వి॥ 4719
సాధు విజ్ఞాన బోభా[కమమును నమిీకరించాడు నున సాధు,

ఆ. సంసారి యెండె న | సన్యాసి. గాబోండు

సన్యాసి తిరిగి సం | నాొరిగాండు
మాలవా(డై౦దై న | మాదిగవాడొన.] వి! 4720
కాకీ కేకి గాడు, జ కాకి గాదు

ఆ, సంసారి యేమెజుగస | సన్యాసి నడతలు
(గుడ్డి వాం డేమెటు(యగు | గుబుతు దారి

కుంటివాం డేమెటులస | కాశీశ్యరుని ముఖము 1వి॥ | 4721
జ యతి పోయెను; అబన లకు ననున ఎట్టు వచ్చును 1

898 వేమన పద్యములు

ఆ. సకలంబు మతికిని | సంతోవ మతితోడ '
(బహ్మయెజేంగిన నాండె | _(బాహ్నణుండు
(బ్రహ్మ నెబులగకపో తె | (బావా శణుండేలాగు] వి!

సక లార్ధ తత్వ వేదియే స్యద్చావ్నాణుండు.

ఆ. సకల కలహములు | సమ్ముతింతుె చేయ
విపు లేల నిట్లు | వెట్టులై రొ!
కాలగతినె యిట్టి |! కడగండ్లు పుఖ్టరా! ॥వ॥
కాలమహిమను బట్టి కష్టములు వచ్చును.

ఆ. సకలజాతి పురుష |! సాంకర్యమునకును
సతులనిచ్చి తాము | సమ్మతిం[_తే
ఉంకునె కనలేని ! యోగులు బాపలా ! ॥వి॥
ఉఊపమానోపమోయములు సంద రో చికములుగా లేవు.

ఆ. సకల జీవములను | సమముగా నుండెడి
యతిని (కమముందెలియు |! నతంజె యోగి
అతండ ఏవె యనుట | నన్వుండు గాడయా ! ॥వి॥
సర్వత తనా గలవా జే జ్ఞాని

ఆ. సకల తనువులె త్తి | సంచరించును జీవి
కలిమి బలిమి తగిలి ! కలవరించు
నాత్మ "లేజమూని | యచ్చుగాం జూడరా! ॥వి॥
అత్మ లేజమునకు సాటిగలది వేరొకటి లేదు.

ఆ. సకల తీర్లములను | సకల యజ్ఞ ం౦బులను.
దలలు గారుగకున్న | ఫలముగలటె?
మం(తేజలము కన్న ! మంగలి జలమెచ్చు వి!

తీర్ధ సేవలు ముడుపులూ సునతే నీయవ్రు,

ఆ. సకల ధర్శములకు | శంభుండె యధిపతి
శంభువ్రునకు ముక్తి | సౌఖ్య మేది !

తటిచు (త్రోవం దిరుగు ! తణిభన్లు లౌదుశే! ॥వి॥
శంకరుడే నిక్ళంక లేక సంచారము చేసీ (పేతభూమిలో కూర్చొని

నాటకము (దొక్కే_(డు.

47 22

4723

4724

4725

4726

4727

4728

వేమనపద్య ములు ‘829

క. సకలంబె తాం బుట్టును
సకలము నొక్కటికిగాను | సర్వముం చానా
వికటంబె తిన జంపునె
యకటా ! యావస్తువెవ్వ |! రందురవేమా ! 4729
విచిత విడికథతో వేదాంతాన్ని జోడించి విచితంగానే వివరించాడు.
క సకలము నాకలికొజ శే
నికరంబుగంబెక్పై మనకు | నీచపు గుణముల్‌"
సక్రలంబందు వసిం చెడి
యకలంకు: డె యేమివింతొ | యరయరవేమా! - 4780
అన్ని యెడల సంచారము చేయువాడే సన్వేశ్వరుండు.
క, సకలము నిరుణ చింతను
వికలంబును జెందలేవు విజ్ఞానివెయె
bs (పక టించీ మెలంగునంతట
సకలంకుని. గాంచుటదియె | యమలము వేమా! 47831
జీవికి రమీమహా తర మైన శ క్తినిచ్చి యిహార్థము లీడేర్చిన ఈశ్వరుని
మాయారూపమును మట్టుగా జెప్పెను,
ఆ. సకలయోగములకు | శంభుండె యధిపతి
ఆ మ హెశ్వరునకు | నధికుందేడి?
తీజుచు (తోవ లరిగి | తమి (భములౌాదురు ॥వి॥ 4/82
_ అన్ని విభూతులకూ ఆ మహేళ్వరుండే కర్త,
ఆసకలరూప మాత్మ | సాన్షీలో నెంచుట
నికరమైన బయలు | నిర్ణ యం౦బు
వికలమింతలేక | వెలుగును దత్వంబు ॥వి॥ 4788
తత్వ నికరుని చెలసికొనిన సకల బ్రహ్మము సాకూత్క_రించును.
ఆ. సకలరూపములకు | సావ్నీ తానై యుండు
సకల సము(డు చూడ | సమముగాను

వికలమేమిలేక | వెలిగించికానరో ! ॥వి॥ 47834
వికలాన్ని విడగొట్టి విజ్ఞానాన్ని - జెలిగించుకో |

830 వేమనపద్యములు

ఆ. సకలవస్తుజాతి | సంతతి తనువున
బుక్పైనందు పంచ |! భూతములనె
దానిచేత చాము |! దరపోపణచేయు
వారు నిజమెజుంగ | లేరు వేమ. 4885
పంచభూతము లే ట్రహ్మాంశ భాండమునకు ఆధారము.
ఆ. సకలవస్తువులను ! సంతత తనువుల
వునురికేడం? బంచ | భూతములును
దాని దానిచేత ! దగు భూషణముచేయు

నేమిలేదు సుఖము |! నెటుగువేమ. 4756 '
పంచభూతముల సంచార |క్రమమే (పాణికోటి.

ఆ. సకలవస్తువులును ! సంతత తనువులు.
బుట్టిపోవు పంచ | భూతములుర
గాలివిచ్చి పోను | కై వడి నుండురా ! ॥వి॥ 4787
గాలియొక్క_ రాక పోకలవ లె చావు పుట్టుకలు జరుగును.

ఆ. సకల విద్యలలని | సంతోవ పడవచ్చుం
జేయిసాచి కాసు ! నీయలేండు
చెలగి యొరులకై న | జెప్పవచ్చును గాని

తాము చేయలేరు | ధరను వేమ. 4738
ఇతరులకు చెయ్యమని చెప్పనచ్చుగాని తానుచేయలేడు.
(లో కానుభవము) |
ఆ, సకల విద్యలందు |! సంపన్ను లై యున్న
యట్టి వారు. బరిచ |! యమున చౌక
పెరటి చెట్టు మందు. | బరికింప మెచ్చరు 1వి॥ 47839
తరచూ చూచుటవలన తక్కువ am భావిస్తారు.
ఆ. సకల విద్య లెట(గి | చచ్చి(బదుకు వద్య
యొకటి నేరమనుచు ! నుర్విజనులు
కటకట. బడుదుర |! కడపహోనిం చెలియరు ॥ని॥ 4740
అసలు విద్య తెలియక అఘోరించేవారు అయోమయులు,

వేమన పద్యములు

(క

వీ. సకల వేదంబుల | సారమై విలసిల్లు
సద్గురు వాక్యంబు | సత్యముగను
మదిలోన సద్భ_క్టి |! మజవకచేసిన
మమతేలు విడునయ్య 1 మహితముగను
చిత్త విభమంాసి | చిన్న్యాతమందగం
జేరికొల్సిన ముక్తి |! చేరువగును
హరి హరాదులకైన ! నలవిగానిది బయ

లను భవ వేద్యమై |! యలరనగును

అట్టి సద్బోధ మర్శంబు 1 నరయవ లెను
మనసులో. గల్బ్మ్మవమంబులు 1 మానవలెను
ఛీ ఘుకాలంబులో నాత gl సిద్ధియగును
నిత్య సంతోవ నిలయుండై | త ఈ

త్వరలో నిత్యసంతోషి యగుటక నియమ్నక్రమము విజ్ఞా లకు
వివరించాడు,

తే సకల శాస్త్ర పురాణము | ల్ఫదివి, విన్న
గలదు లేదని తెలియక 1! కలిమిచేతం
గులుకుచుంజెడి జనులకు |! గుణమురాదు

తెలియదని చేర గురుబోధ | తెలుపు వేమ,
గురూప చేళము లేనిజే కోటి గంథాలు చదివినా కొల్ల బోన్రను,

ఆ. సకల శాస్త్రములను | జదివియు (నాసియు.
" జలియలగలరు చావు! చెలియలేరు

బావుం చెలియలేని | చదువుల వేలరా! 1వి!
ఎన్ని (గంధములు వళ్లె వేసీ నా బావను తెలిసేవి ఇదువరేమి ?

ఆ. సకల శా స్త్రములును 1 సంపుటంబులు( వాసి
చదువ నేర్చియైన. 1 జూవెజు(గరు

బావెటుగని చదువు | చదువంగనేలనో ! 1వి॥
చావు తెలిసిన చదువు చదివినవాడే చతురుడు,

831

4741

4742

4748

4/44

882 వేమన పదనీ ములు

"తే. సకల శివరూప తత్వంబు | సంస్నరించి
వికల మేమియు లేకుండ | వివళుం డగుచు
నికరమగు నిండు[బహ 0బు | నమక వలెను
సుకరమయి ముక్తి చేకూజు | సారిదివేమ. 47 45
శివమూ ర్తి తత్యము స్థిరము గా తెలిసినవాడే శివయోగి.
ఆ. సకల సంపదలను ! సారన్య మెజులోని
వంచనగల మనువు | వాడిపోవు
సమములేని మనువు | చక్క-గా నుండునా ! !వి! 4746
పరస్పర ఏరుజ్ద ములుగ అ భార్యాభ ర్హల సంబంధము విడాకులు పెడాకులు,
క, సకొలాకారుం డనంతుండు
సకలాత్మలయందు సర్వ | సాశ్షియు. చానౌ
సకలగత నిర్వికారుం
డకలంక షప (బ్రహ్మ |! మనంబడు వేమా! 4747
కలంక రాహీతమెన ఇఖునతర యోగమే (బహ్మామన బడును,
ర్‌ స_క్తిని మదిలో. బూనియు
భ కిని సాధింపనగును |! బలు తెజుంగులుగా
యు కిని మదిలో. బెనిచిన
ముక్తికి భంగంబెయగును | మొగిచడ వేమా! 4748
యుక్తి లోక తేంత్రమునశేగాని ముక్తిని చేపట్ట డానికి విర క్తి చేస్తుంది.
ఆ. స క్షిమాను పనులు ! చక్కా నెణ వేటు
భక్రిగలుగు పూజ | ఫలమునిచ్చు క
యుక్షిగలుగు మాట |! యొప్బ్పునురా భువి ॥వి॥ 4749
ఆటజెలదికి అంద చంనముల నిచ్చే (పాసల భూషణాలుగా చేసి
భావ పరిణుతిని పరిపక్యం-గా జూాపించాడు.
అ. సక్తులెైనవారు |! సాగింత్రు కార్యముల్‌
ర_క్తికొొల(ది నవియు | రమ్యములగు

ము కికొఆకు విధులు | ముదమునం జేయరా! ॥వి॥ 4780
శ కనాలుర్త వము గలవారు సాఫల్యము బొందుదురు,

చన లతలు మిత్తాచా కతన మం =

చచ న. ee టై.
TOU

వేమన పద్యములు నికెకి

తే, సఖుడు తోడై నడానికి | సంతసించి
వికలమొందదు నిజమిది |! వెగటుంగాదు
నికరపు కుటుక తోడైన | నిజముగాటె ॥వి॥ 4781
స్నేహితుని బోలి పరిభ్రాగ్గము పరము ముదము చేకూర్చును.

తే, సఖుడు తోడయ్యెనన్నను ! సంతసింతు
వీకల మొందరు నిజమిది | వెగటుకాదు
నికరపు బుజుక తోడైన | నుకరములుగ
సకలకార్యంబు లొప్పు ని | జంబు వేమ. 4782
మితృడు మేలును చేకూరుస్తాడు,

ఆ. సగము కన్నులుమూాసి ! సగము కన్నులు తెజచి
సగము కన్ను లమోద ! జెలంగుచున్న
జ్యోతి బేవినిం జూచు | జాణ యెవ్వన లేరు ! 1 47538
అపోజ్యోతిని అరయుటకు నిమోలిత శేతావధానమే నిజమగు మార్గము,

ఆ. సగరుం డుర్వి రాజు చ[కవర్సి యటంచు
పరులు తన్ను. బొగడ | (బదుకుచుం డె
నిట్టి ఘనత పరి | కందునకయ్యరా ! ॥వి॥ 4754

సగరుడు సక్చరి పొల నాస క్తిచే రాజయ్యు చ కవర్తిగా (పళంశెం దబ డెను,

ఆ. సగుణ నిరుణామనియెడి | సంశయంబు
పరమ గురునాజ్ఞ చే గాక | పట్టుపడదు
" అగణితంబుగ మదిలోన | నందవలెను ॥వి। 4755
సగుణ, నిర్ణణములు గురూప దేశము వలననే గు ర్హింపబశగలవు.
తే. సగుణ నిపుణ భేదార్ధ |! సంశయంబు
పరమ గురునాజ్ఞ చేశాక | పట్టువిడదు
అగణితంబుగ మదిలోన | నందవలెను

వాదములు సేయ నెచ్చగు ! వసుధ వేము. 4756
వాద భేదములువిడచి గువుభ కిని శాదుకొన్న గుక్తుదొరుకును.

1౧5

884 వేమనపద్యములు

క. సగుణం బనగా లేనిడె
సగుణంబన నదియె మోహ | జాలము 'లెల్లన్‌
సగుణంబు మజుచి నీలో?
దగులుట నిరుణము దారి ! తలకొను వేమా! 4757
సగుణ(బవ్మాకన్న నిర్గుణ(బహ్మా నిన్నీ డే శ్చేది.
చ, సగుణము నాత్శలోపలను |! సన్నుతి సేయకభ కికల్లునే !
జగమున నెట్టివారికిని ! శాంతము గల్లినగాక కొల్లునే
సగుణము మిటి మానసపు | సత్తువ జింత నొనర్పకున్న చా
నగణిత మైన యోగి పద | మందెడు మార్గము రాదు వేమనా !
సగుణ (బ్రహ్మో రాధన సాధించిన త్వరలో నే నిమభ లువ నీలో నిలచును,
క, సగుణమె లోకము లన్ని యు
సగుణంబె తిమూర్తులెంచ |! సకల నుకేశుల్‌
సగుణమె జ్లైప్పికి మూలము
సగుణమె నిర్గుణపు దారి | సమకొను వేమా! 4759
సకలాం౦డజాలము సగుణ స్వరూపమే జ్ఞానులకు, ్ర i
తే, సచ్చిదానందమగు | జ్ఞప్కీ సరవిం చేరి
మెచ్చి చిన్నాత్రమా శకి | మేను మబచి
నిశ్సలత నున్న వాడె పో | నిత్య యోగి
నిశ్చలాతని శివుండన | వచ్చు వేమ, 4760
సచ్చిదానంద జ్ఞ ప్టిం జెలిసీనవా డే సర్వజ్ఞ (డు.
ఆ, సజ్జనుల చెలీమియె | వాలింపలా రాదు
(పకృతి నెజటుగకున్న | -ఛో క్రిలేదు
విలువవెట్టి రీతి | భక్తి నిల్పుదురయా ! 1వి॥ 4/61
భక్తిని అస క్లిచే చేపట్టాలి గాని కిమ్మత్తుతో రాదు.
ఆ. సతత మాత దాపు | సాధించి, శోధించి
యుతీముగాను బుద్ధి | యూదినొక్కి

గతిని గోరి ముక్తి | గనుటయీ లాభంబు ॥వి॥ 4762
సధ్గతిని కోరి ము క్రిగనుట సొధు సమ్మతము గాదా !

వేమనపద్యములు 835

తే సత్సర (బహ గ మయమూని | సౌఖ్య మెజింి
| ప్రత్యగాత్శకు లోనై న ! ఛావమంది

నిత్య నిరతి శయంబంది ! నిజముగనుము

సత్యసంసిద్ధి ముకి మొ ! సంగు వేమ. 4768
జీవాత్మా, పరమాతాా, (పత్యగాత్మా, భావమును పరికించమన్నాడు,
ర్‌, సత్యం బగు విజ్ఞానము

నిత్యము (బ్రహ్మాత్శమనుచు | నిర్లుణుం డై తా

న వ్ర్‌ంబుగ మది నెన్ను చు

గృృత్యంబు నడం! (చొక్క | గృతియగు వేమా!

సత్యేమగు (బ్రహ్మ విజ్ఞానము పొందుటకు అజ్ఞానము పహారింపజేయాలి.

ఆ, సత్యమనం గవేజఆ | జగమున. గన లేదు
నిత్యమగుచు నాత

4764

| నెగడియుండు
నిత్యవస్తు వెజు | నీవ్నబహ్మము సుమి UD 4765
నిత్యమైన వస్తువును గనుగొనిన నీవు (వ్మావుగావా!
ఆ సత్య మమరియుండ | జ్ఞాన మమరియుండు
జ్ఞాన మమరియుండ | సత్యముండు
జ్ఞాన సత్యములవి | సమమైన ద్విజుండగు 1వి। 4766
సత్యేజ్ఞానములు సరో్వోత్కృష్టములు.
ఆం సత్యము గలుగునెడ | జగతిలో వారికి
జాన మమరగ బ్లు |! మానుగాను

జ్ఞానమె కలుగునెడ | సమధిక ద్విజుండగు 1వి॥

4767
నిక్యనిస్థా గరిస్టుండగు వాడు సాధించలేని బేది ?

క. సత్యమును హరిశ్చం ద్రుండు
నిత్వముందా బొందియుండి | నిలిచె దిరముగా
భృత్యుండ వై నామదిలో
సత్యింబునె నిల్పంజూడు | చయ్యన వేమా !

సత్య నిష్థాత్ము౭డై నిరంతర మందరినోళ్ళ వారిళ్చం(ద్రుండు సత్యము
© రన (
చేతనే పొొగడబడుచున్నాడు (హరిశ్చంద)

4768

836 వేమనపద్యములు

ఆ, సత్యము విడనాడి ! సాహాసంబులు నూవి

బంటు పంతేమాడు | బత్తిలేక

శ
కర శ్రజీవి తాను | గానంగలేయయా ! !వి!!
కర్శజీవి శర్మదము గె నొను ముటు?
(ఆ మ ౧m
ఆ. సత్యమైన యుక్తి ! సమముగా మదినిల్సి
నిత్యమైన ముక్తి | నెలవెజ్‌ంగి
_ a

భక్సియుక్తిమోజి | బయలంది పొందరా! ॥వి॥
నిత్యమైన సత్యమును ఆసక్తి యు క్రులతో పట్టి ము క్టిని బొందుట కుధ్యు ఆ
డవ్రు గమ్ము.
ఆ, సత్యవంతుల యెడ | సరసమాడంగరాదు
చేదవారితోడం | బెనగరాదు |
కలిమిగలుగు వారి | గలియనే రాదురా! ॥వి॥ 1

నీతిని ఆచరించే వారికి ఆనందమిగిన మహత్తర భావారామములో
పలికిన శేకివలె కూతవెడతాడు వేమన.

మ. కో. సత్యవాక్యము గోప్యమిద్దని | శాశ్వతంబుగ నెన్ను చు
ది
న్ని త్యభోగము నిత్య సౌఖ్యము | నిత్వనిర్లుణ ఛాయలో
మత్తుండై పరిపూర్ణ చిన్నయ | మర్శమూనుచు నెప్పుశఃం
బొత్తుయాసి తలంపు జ్డ్‌ప్పీని | బూను వేమననిత్యమున్‌ :
“మ. కో. మత్తకోకిల పంచమస్వర మాధురిన్వెలయించి తా
చి త్తవృత్తుల పొత్తుగూరిచి శ్రీ భుమే నయమారగా
సత్తుచిత్తుల నాదుబిందుల సారమేర్పడ జెప్పెరా
యు త్రమంబగు భ క్రియుకుడు యుర్వి వేమనయోగి రా 1?)
శే, సత్యసమమగు తేజంబు | సతరించి
ని ను వ
త్యకర్నా ధ్య పాన | నిష్ట నెటీంగి
కృత్యేముల నెల్లరోయుట | కీ ర్రియగును
స్తుత్యమది యయి కల్పించు | నుగతివేమ.' +
వాటమైన తేటగీతిలో నూటిగల బోటునీటును వెలయిరిచి పదముల
యదుట విదితయుగా వివరించాడు వేమనకవి,

తే, సత్య సంసిద్ధినగు (బవ్మా ! నిత్యపదవి
ముత్యమనియెంచి మదిలోన |! మూలమెజిలి

వేమన పద్యములు 88

నత్య నె మి త్తీకములలో నేర్పుగనుము
_భృత్యభావంబు బూననే | పొాసలసవేవు. 4774
భృత్య భావము చేత నిత్యకృత్యము “నెర వేర్చుము.
ఆ. సతికి బతికినె న | సంపదే సంపద
పుత్ర సంపదయును | భువిని సులు
సరగ ముదిసీ (బతుకు | సంపచే సంపద ॥వి॥ 4775
కాపోడ్కీ- కాడీ ; కమ్మోజ్సీ_ పాడీ, కులాసాకీబీడీ, పడుసోళ్ళకీ
జోడీ, ముసల్మానుకీ దాడీ, ముష్కై_ముక్తీ ముఖైము ( కాళ్ళకూరినూ క్రి)
అ. సతిని జూచి జూచి | సాఖ్యంబు తా(గోరు
గతిని కానలే(డు | కర్శజీవి

గతులు సతుల వలన | గానంగలేరురా !. 1ఏవి॥ 4776
సద్గతులు నతులు వలన నమకూరు నచేమాట నీటిలోమూట.

కం. సతి పతులు పెనంగు నప్పుడు
పతి శుక్లము సతికి గర్భ | పతేనము కాంగా
సుతుండగుచు జన్మ మెత్తును
హితమతి నీజన్ను మెజుంగ | హేతువువేమూ ! 477 7
నీజన్మ్యక్రమమును నిళ్చయమగు (క్రమములో నీవ గు ర్రించుము,

కం. సతీయందె పుకు బతియును
బతియం చే పుట్టి సతియు | బరమార్థముగా
సతి పతు లనణా నెవ్యరొ ?
మలినదిం చెలియంగవలయు | మహిలో వేమా! 4778

మవో విజ్ఞానులు అతీక మార్గములో వీక్షీ ౦చినవో యీమహా త్తర విష
యము సృషమగును. ;
గు

ఆ, సతియొనర్పు చెడుగు |! పతి కవశ్యమువచ్చు(
బతియొనర్ఫు మంచి ! సతికి సగము

' బతియొనర్పు చెడుగు | సతిశేలరాదొకో ! ॥ఏ॥ 4779
భార్యాభర్తల పరస్పర కర్మల ఫలితములు ఏల రావు ?

839 వేమనపద్య ములు

ఆ. సతిలేని పురుషుండు ! సంసారియేగాండు
మతిలేని పురుషుండు ! యతియుగాండు
గతిలేని పురుషుని | (బతుశేమి (బతుకురా ! Ih 4780
నుతీ, గతి, సతి; సంసారికి చక్కని భూషణములు,
ఆ. సతుల. గవయుజుల్ల | సుతుల6 బడసెదమను
వెతల పడుటశేటి ! వెక్తితనమొ?
నేలనున్న రాయి ! నెత్తికి నయట్లు !వి॥ ఉ81
లేనిపోనిబరువు నె త్రికెక్కి_౦చు క్రాొనచనేల ?
ఆ. సతుల గుణము జూచి ! సాధుబై రవుడును
'బెద్ద కడుపువాండు. ! బెండ్రిమానె
బట్టుకా శెగప్పై ! భువి నాంజనేయుండు ॥వి॥ 4782
కాల ఖా రవుడూ, వినాయకుంకు, ఆంజనేయుకు కాంతల వంతలకు
జడినీ వడుగులయ్యారు. (అష్టాదశ పురాణము)
ఆ. సతులచేత. బుణ్య | సౌఖ్యము కలదని
నరుడు కర శ్రములను | నమి శ్రయుండు
దాని కానిబుద్ధి | హోనికి మూలమా వి॥ 4788
సతులు చక్క_గా లేకున్న పతుల మతులు కతేకతలాడును,

ఆ. సతులజూచి నరుడు | సాఖ్యంబు గోరును
గతులగానలేండు ! కర మందు
గతులు సతులవలన | గానంగ బేరయా ! ॥వి॥ 4784

సద్దతులకు సతిమాలము.

అ. సతులజూడం జూడ | సంసారి కాణగోరు
సుతులు పుట్టం బుట్ట | వెతలంబడును
గతులు చెడలోం జెడలోం | గర మంచేడ్చును ఏ! 4785

సత్రీసుతులు లేక గతిలేదని ఏడ్చి; కలిగినదరువాత కర్మముమిదపడి యేడ్చును.

ఆ. సతుల బడయరాదు |! సుతులం బడయ రాదు
వెతలంబడిన వాండు | వెజ్టివాండ
నేలనున్నరాయి 1 నెత్తిశెత్సిన యట్లు 1వి॥ 4786
సతీసుతులు నిన్ను తరింపజేయ లేరు.

వేమనపద్య ములు

ఆ. సతుల మాయనమ్మి సౌఖ్యంబు గలదని
మతివిహీనులై రి ! మనుజులెల్ల
గతులు సతులవలన | గానంగలేరయా ! ॥వి॥

వ్ర్రీలవలన చిత్త చాంచల్యమే గాని (శేష్టత రాద

ఆ. సతులు జప పములు |! సలం సాగిన
బురుషులేల నింకను ! బుడమిలోన
బాప మంచ వద్దు | పట్టి శిశ్న ంపుండీ
పుణ్యపురుములెల్ల | భువిని వేమ.

వేమన దృష్టిలో శ్రీలు వికలుల గా అగుపించారేమో !

ఆ. సతులు సుతులు మాయ 1 సంసారములు మాయ
ధనము ఘనము మాయ | తలంపు మాయ
మాయ (బతుకునకనె | మమతగల్పించెరా ! 1వి!

మాయా మేయ జగము మత్తును గల్పించును,

ఆ. సదసునందు వేశ్య 1 సెగలు కనువీంప
ముదితమోద నాళ | ముడివడం౫

389

4787

4788

4789

మదిని (భమయ శెపుడు | మాజ్కొని చూడరా ! ॥వి| 4790

వేదజఢుల లోనా డా వేళ్యలను వీక్షీంచి వెకలబడు అలవాటుంది.

క, సద్గురు కృపచే నెప్పుడు
సద్గతి దీవీంపుచుండు 1! చాలా చదునుల్‌
సద్దతిని గలు జేయునె )
సద్దురువే డై వమనుచు ! చాటుము వేమా!
సద్గురువు దొరుకుట జన్మ సాఫల్యము గాదా ?
తే, సద్దురు కటాక్ష మొందిన ! స త్తముండు
భ్యానపరమున డిని |! దగులనించి
నిర్షుణంబును ముట్టను |! నియతి మాజీ
“సోహా” మను భావమాత్న్శను 1! జూచివేమ.

)) మును ఆత్మలో జేర్చాలన్న సుజ్ఞానగురు వవనరము,

4791

4792

840 వేమనపద్యములు

తే. సద్దురువు నెల్ల కాలంబు | సమతతోడ
గొల్పువానికి మోకుంబు | కుదురుపడును
ద్వంద్వ మోహంబు తొలగించు | దర్పణమును
మాపువా(డీ జగంబున ! శుభుడు చేమ! 4798
ద్వంద్వాఖిమానమును విడిపించినవాడే వివేకియగు గురువు.
"లే. సమకొనంగను సంయోగ | సరణి నెటింగి
పోరుచుండిన ధ్యానంబు | పూ ర్మియగును
తెలియ నజుచేతిడా ముక్తి | తేటపడును
అనుభవమునకురాం | బర మదియె వేమ, 4794
జీవేశ్ళర సంయోగమే ముక్తి.
ఆ. సమత గురుని దృష్టీ | సమముగా మదినిల్సి
బయల రుచుల మాన | భ(దపణిచి
పరగ జూడ బబ | బయలగు (బహ్మంబు ॥వి॥ 4795
బాహ్య విషయాలను విడచి ఆంతరదృష్టి గలవాడే ఇందియాతీతు(డు
కం సమబుద్ధి గుటుతు మాజీన
యమనస్మ్క_ మహావిభాతి | యందును దోడన్‌
విములంబగు. కాను
(కమమగు నచలాంశ మదియె | కనుమిక వేమా! 4796
సవాటుడ్‌ సాధించిన ఆవమునస్క_ము అందుకుందె
కం సమయంబు మంచిద య్యను
శ్న్షమియించితి రయ్య నాకు | సాధ్యం బ"యెం
దమఫలమటంచు. జెప్పితిం
(గమముగ గధ యెల్ల ముప్పూ. |! గడచెను వేమా! 4797
గురువగు అభిరామయ్యను | పార్టించు విధానము చెప్పెను స్వీయచరిత్ర)
ఆ. సముదయం౦బు నందు | సర్వ మొక్క-టి యమెన
వైర మొదవబేమి? |! వారలేమి!

ఎచ్చు తగ్గులందు | నేర్పడనే హాని 1వి॥ 4798
సమత్సము వహించినవా డే జ్ఞాని,

వేమనపద్య ములు 841

తే, సరకుంగొనగహాడ చెబుగను | సత్యముగను
బరమపరిపూర్ణ మూ కవ్ఫీ( 1 బట్టుం బట్టి
నిరత మభ్యాసకీలుల్నడె |! నిండవలెను

జరమ మందొప్పూందత్వెఖ్య |! సరణివేమా 1 4799
అభ్యాసము చేత ఆత్మ జ్ఞానమును అంకుకోమన్నా డు,

క, సరగున సిదాసనుం జె
యి యువా
చచిరమిల6 జరణములు నిలికి 1 శృంగాటక మం
దరయుచు గభబిందువుగను

వెరవున నాముకి[]కాంత | వేడర! వేమా! 4800
నీద్ధాసనమువేనీ ఏకా[౫ ఏదృష్టితో శృంగాటకమాను జూచుటము క్తి.

ఆ. సర విచారబుది | జరిగిన యంతచే
హరియు బృధివిచేత | నలసుండగును
గాని వానిమాయం( | గడుమోదమునం. గని
పూనిబహ్మామందు ! బొందు వేమా! 4801
మంచివి చారమువలన హరిభూతత్వములో జేసను

ఆ, సరవి జారబుద్ది 1 జరిగిన యంత నే
హారియు పృథివిచేత 1 నలను-డగును
కాని దానివూయ ! కనుదోయగ నెజింగి

పూని(బహా మందు | పొందు వేము. 4802
భూతత(ములో పురుపో త్థ్యమును పొందించి చూచిన మాయ పోన్రను.

ఆ సరవితోడం గూడు | న్యాధెష్టు చ కంబు
(పాణ పవనములను | బందుచేసి
వెడలకుండు వాండు | వేదాంత వే తమా ॥వి॥ 4808
స్వాధిష్టాన చక్రములో (_పాణవాయువ్రను బంధించిన పరమజ్ఞాని
కాగలదు,

చే, సరవిం బంచాశురీ జ్ఞాన | పరుండటు పర
మాళ్ళు నెణు-గును చెటిగిన | నవనియందు?
106

842 వేమనప పద్యములు

(బజ్యరిల్లును వాండేపో | పరమునందు.

డానె పరమాత శ్రమగునట్లు | ధరనువేవూ |! 4804
పంచాకురీ పఠనజ్ఞానము గలవాడు పరముడుగాడా |!

కః సరసిజభ వు వధియించియు
హారియందును గలిసి హరిని | హతముగ జేసె
బురవారుని గలిపి తానే

హరులడె యానందవిధము | నందుర వేమా! 4805
(తిగుణములను రహితము జేసీన మోక్ష సా(మాజ్యము ముంజేతిముకురమే !

లే. సర్వ కులధర్న మర్శముల్‌ ! సంతరించి
సకల అూగంబులను మించి | సన్హశముగ
బట్టబయలందు చేరుకు | బ్రహ్మవిద్య
గుట్టిది యటంచు చెల్పురా ! గురుడు వేమ. 4806

సర్వభర్మములు సమత్వముతో సాధించే (క్రమము సద్దురువే యుప
చేకించ గలడు,

ఆ. సర్వజ్ఞు సింగన్న 1 సంతేరించిన ధనము
పరగ భూమిపాలు |! పరులపాలు
సరగ పెద వేమన్న ! సంతరించిన ధనము
సుర భూసురులపాలు | చూూడువేవమూ ! 4807

సర్వజ్ఞ సింగభూ పొలుండు సంపాదక సానులపాలు ; పెదకోమటి
వేమారెడ్డి ధనము (యావ్మాణుల పొలు.

తే, సర్వదాసు పరబ్రహ్మ | శాశ్వతముగ
'వెలుంగుచున్న ది గనుమిడే | విశ్వమంత
అసద్భశా సో_క్షమైనట్టి | దవగతంబు

బట్టబయటనె వెలుగొందు | బరగ వేమా ! 4808
అనడ్భళ మైన పర నా అంతటా జెలంగుచున్నడి.

తే, సర్వ పరిపూర్జమౌా (బ్రహ్మ | సత్వమనెడి
యు క్రిలోనెంచి యూహాలో | ము కి గాంచి

వేమనపద్యములు

యున్న యాతే(డె ము క్తుండీ | యుర్విలోన
గప్తసుఖముల నెంచ(డు | గన(డువేమ.
పూర్ణ మును పుచ్చుకొన్న వాడు కష్టసుఖాలను కాళ్ళను రాయుళు.
"తే. సర్వ మచలంబుగా నెంచి | సత్యముగను
నిర్వహించినవాండె పో | నిర్శలుండు
పర్వులిడకయె పూర్తియై | పరగుచుండు

నిర్యికారుండతండగు | నుర్వి వేమ.
సర్వమూ అనలముగాజూచి సత్యమార్షము గా నడచినవా డే సాధువు.

తే, సర్భమతేముల యందును | సన్యసించి
నిర కారతలో మించి ! నియతిం గాంచి
యున్న యాతడు పరిపూర్ణుం | డు_త్తముండు
శ్రివునిగా నాతనిం జెప్పం | జెలు వేము.
(J : ౧౧
సర్వమత సామరస్యము "జలిసినవా జే శంకర సమానుండు.

ర్‌, సర్వము తానని తెలిసిన
ని ర్వాణికిలాక ముక్తి |! నిలువ వశమా!
యు ర్వెట్ల దాను దిరిగిన6

బర్వత, బిల జలధులందు( ! బడినను వేమా!
తాను సర్వమని తెలిసినచో తత్వమే కుదురుతుంది.

ఆ, సర్వ మొక కు చూడు | సమకూటును ధృ వంబు
చెప్ప వేయంయబోకు ! చేయుంబవలు

పగలులోని పగలు | పరమాత శ్రచూడరా! Id
చూవునిల్సి ఆపోజ్యోతిని అవలోకించుము,

తే సర్వ వాక్యార్థ భావంబు !- సరణి మరిగి
నిర్వహించిన గుణచర్య |! నిజవెజింగి
పర్వులిడకయ నుండుకు | (పముదితంబు

శర్వుక్చుపంగోరువారికి | జగతి వేమ.
ఈళ్వర కృపగో రువారికి యీాప్ఫేీతేములు కలుగును,

848

4809

4810

శీర [1

4812

4818

49 14

వేమన పద్యములు

బుదీప్పి (త్రిగుణ వి ! (శాంత మెదియొ
అంతరంబున హంసియై ! అలరునదియె
దివ్య పరిపూర్ణనిర్లుణ | చేవుడగుచు
బరగుచుండును గన బట్ట | బయలవేరు. 4815
బట్టబయలున (ప్ర కానీంచు హాంసను పరికించను న్నాడు,
తే, సర్వ సమమగు బుద్ధిలో ! సత్య'మెణింి
లోన నిజరూప మానస | ధ్యాన మమర
చింతచేయుచు నుండుశే ! చిన యం౦బు
వాదులాడెడి చదువేల ! వలదు వేమ. 4816
తర్క.విశర్క_ములతో తన్నుక చావుటకంకే సమక్వములో కుండుటమేలు.

కే, సవాచరంబగు నెజుకను | సరకు గొనక
యిహాపరంబులు గానట్టి | దెబింగి మరిణి
'నివిడముగు బట్టబయలున ! నిలుచుటొప్ప
నాతృ్శరూపంబు కాన్సింప ! నగుర వేమ. 4817
ఆత్మరూపమును జూచుటకు బట్టబ యలు పరికించాలి.
ఆ. సహజ గుణము విడదు | జారిణి కెప్పుకు
సుతుల పతిని బాసి | సూటిదవ్పీ

గృవాము వెడలి యంత. | దవాతవా పకునయా వి! 4818
జారిణి తనస్వభావాన్ని మార్చుకొనుట కష్టము.
కేస

హాజ చిన్మయ (బహ్మంబు | నమహెౌనంగ
సూర్యచంద్రుల గతిలోన |! సూక్ష్మ మెజింగి
పూర్ణ కుంభక నాస్మాగ | పురముం జేరు
మపుడె మహనియ మూ ర్తిపీ |! వగుదు వేమ. 4819
చిన్మయ(బ్రవ్మాయును చేపట్టుటకు నూర్య, -చం(ద్రశాడుల నూక్న్షము తెలియాలి
ఆ. సవతితల్లి, జూడ | సాకులు చెరపును
స్వంతతల్లి వలెను | సెపచెపుడు
వింతలడచి లోని | విజ్ఞానమంద రా ॥వి॥

4820
తల్లి లాంటి తత్వాన్ని తరిచి సాధించుకో,

వేమనపద్యములు

ఆ. స్పర్శగాలి కలిసి | స్నదూప కర్భంబు
తెలియ చేయునపుడు | చేహమునకు
చేవావాంఛశచేతం | దెగి తేరలే.డయా ! ॥వ॥

_ చేహ వాంఛలున్న వారు దివ్యమాగ్గాన్ని చేపట్టలేరు,

ఆ. స్వష్నృమనంగమేని | స్వాతేంత్ర్యమునుగాదు
సప్న మన |! జీవసంకటంబు
అల్పనరుండు తెలియు | టవనిలో నరుదయా ! ॥వి॥

స్వపష్న(భాంతులు మారులు గుర్తించలేరు.

క. స్వప్నము మేల్క-ని చూడం
స్వప్నములో.ంగన్న ఫలము ! సమయుచు నుండున్‌
స్యష్న ము దలంపని (క్రియ
నిస్వప్వ్నుని గతి నిలుపు మదిని |! సరసత వేమా!

నిస్వప్నుని జూచుటకు నియతిగా నుండవలయును.

తే. స్వ న్వరూపంబు తాందానె | సంగ్రహించి
దుస్ప (భావంబు పూర్తిగా | దుగ్గడించి
విశ్వరూపంబు మదినెంచు | విధము గనము
ఇాశ్వతానంద మొస్పెడి | జగతి వేమ.

తనయొక్క_ రూపము తానే తెలిసికొనిన తత్వము కుదురదా !
తే, స్వ స్వరూపమున నెజుక | హాస్యమగును
బిందునాద కళ్లాతీత | భిన్న పరమ
"తనయ శరీరమందుశేు | తేతమగును
గురుకటాశుము లభియింప( |! గుదురు వేమ.

గురుకటాశ్నమున్న గురుతర విషయాలు కూలంకషంగా తెలియును,

క. సాకార నిరా కారము
లోకో తరమగుచు మదిని | లోబయలై యా
యేకాశుర పరమార్థము
నీకడచే నిలిచియుండు | నిజముగ వేమా!
“ఓం)) కారము తాలూకు యుత్కృష్టము గుర్తించిన పరమార్థము
నీదాపులోనే యుండును.

845

4821

4822

4828

4824

4825

4826

846 వేమనవద్యములు

కే సాంఖ్య తారక ముదలు | సంతసమున
గురుముఖంబున నెణతింగ్నియు | గుట్టు విడక
నిరత మాత్మావలోకన | నెరపుయోగి
పరమపద మజువేతను | బట్టువేమ.

అత్మావాోకన చేసిన వాడు ఆద్యంత రహితుని అవలోకించును,
&

తే, సాశ్షీయబల్క- రాగ | సభ మెచ్చరట్లుగా
అసమముగను కొంగు | కొసరు లేక
బ్రహ్మ సభలలోన | బలికిన యదిసాక్షి .
కడమసాశ్లీ సాక్షిం ! గాదు వేము.
టబవ్మా సభలలో పల్కిన సాక్ష్య మే సరియైనది.
ఆ. సాగిపారువారు | సక లకార్యంబులు
వాాగ్యయముల చెత | వరలుచుండు
సాగిపారని తటి | సమకూడ దొక్క_టి

ధనముయెంతయున్న |! ధరను వేమ.
అభివృద్ధి మార్గములు గోరువారు అభ్యుద యమునకు వత్తురు,

ఆ. సాటిగాని బయలు ! సాధించి మించిన.
(బక టితముగ నాత్మ | (పజ్వరిల్లు
నిక్క-మమర( జూడు | నేర్పున విలసిల్ల ॥వి॥

చేస్పు. కూర్చు, చేర్చులుంళకే నీలోనే (బవ్మాముంది.

ఆ. సాటి చెప్పనగునె | సాధు సజ్జనునకు
గొప్పచదువు చదివి |! యొప్పననుచు
వాదులాడు నతని | వదరుబలేలరా ! ॥వి॥

వాదులా జే చదువు ఖేదముననే.

ఆ. సాటిచేయవచ్చు" | జదివి వాదములాడు

చదువరులను శెట్టి | సముదయమును..

పోరి పోరిగెల్పు | నోరు నోవనివాండు |వి॥
వాదులాడినవాడు నోటితీట తీర్చుకొనువా జే.

4827

4828

4829

4880

4831

48312

పేమున పవ పద్యములు

ఆ, సాటి యెవరుల్రేశు | సాంబమూూా_ర్టీకిం బోల్ప
దీటిలేని నొప్పు + చేవుండతండె
ధాటి కలుగు నతని 1 ధ్యానించువానికి !వి।
సాంబమూ రి సాటిమైన దైవము లేదని వేమన వాక్కు
ఆ. సాటివారు నిన్ను |! సాధింపలా చేరు
ధర్శమెపుడు నీవు 1 తీప్పకున్న.
భారతంబులోని | పరమార్థమిడె కదా ! ॥వి॥
“ ధర్భ మేవ జయతే ౨) అని (భారత వాక్యము).
తే, సాత్వి కాంశములో నెంచి | సత్యముగను
రాజసంబున మదిమించి 1! రంగుగాను
తామసంబున నడంచుశే 1 తత్పదంబు
గుణము లిట్టుల గుదిరిన ! గురుండె వేమ
గుకకాలు కుదిరినవా జే గురుండు.
ఆ, సాత్వికులయినటి | సజ్జనులగువారు
వేదరీతిగాను | బృధివి లోన
బుణ్య ఫలముచేత. | బూజలందు చునుండ
ధన్యులైరివారు |! ధరణి వేమ.
సాత్వికులు పరమును సాధించి పేదలవలె అగుపింతుకు,
"తే. సాధన చతుష్టయంబుల | సామ్య మెతింగి
వింతలన్ని యు మదిలోన |! విడిచినపుడె
మంతేనంబగు గురుభ క్రి |! మహిమయగును
నుంతయెనను బెడదారిం | జొరదు వేము.
సాధన చతుష్టయములు తెలినీన జ్ఞానము కోనురును,
లే, సాధనను జిక్కితక్కదు | సత్యపరముః
చేర గముకించి యు కిలో? | జినయంబు
దారి గను-గొనువాంజె పో | ధన్యుడరయ
గారవించెద కెల్ల లో 1 కముల వేము,

చిన్మయ ల మానా పట్టు గుట్టు చిరిగినవానిని నెట్టుకొని ఆళిస్తారు,

847

4833

48834

“4855

=. $4886

4987.

4888

848 వేమనపద్యములు

ఆ. సాధనంబులేక ! సమకూడ చేదియు
బోధ లేని విద్య | పొంద దెపుడు
పాదుకొల్పి మదిని | భావించి చూడరా! 1వి॥ 4889
గురూపటేశము శేవి విద్య (గుడ్డివిద్య గాదా!

ఆ. సాధు చరితయెన ! సతి స్యత్ప_ర్తన
జార యేమెబుంగు | సాధుజనుని
(బహ నిష్ట మొజుకు | (పాకృతుడెజుగునా ? IR) 4840
(బ్రహ్మ నిష్ట (పాక్ళతునకు, పాతివ్రత్యము జారకు తెలియవు.

అఆ. సాధుజనుల చెలిమి |! చాలింపంలా రాదు
(ప్రకృతి విడకయున్న 6 | బరములేదు
ఏందెగోసిమాడ ! బీజంబు గలుగునా ! ॥వి॥ 4841
వేమన కవితా సవితి వేయివిధముల విజ్ఞాన పజ్జా శేముషీ పరిపక్యము
య ద
జెల్లివిరుస్తుందిందు.

ఆ. సాధుజనుల. బటి | సంతాప మొందింప
కుల వినాశమందు | (గూరజనుండు
సాధుజనుల పూజ | సాయుజ్య పదవిరా ! ॥వ॥ 4842
సాధుల పూజించుట సాయుజ్య మార్గము,

ఆ. సాధుజనుల మొద | సంతోవ పడువా(డు
నొరులమేలు చూచి |! యోర్చువాండు
నింట నున్న నేమి | నెచట నున్న నేమి ? ॥వి॥ = 4848

సాధుల పూజించువాడు చచ్చినా (బకికినా సదానందుజే !

ఆ. సాధు సజ్జనులను | సంతరించినవాండు
(పజల సంతేసంబు | పజచువాండు
కదసి శాాతవులను | గరుణం జూచినవాండ
పాదుకొన్న ముక్తి ! పరుడు వేమ. 4844
శాశత్రవులను మిత్రభాఐంతో జూచినవా డే, పవ్విళుండు.

వేమనపద్యములు

ఆ. సాధు సజ్జనులను | చక్కగా పూజించి
కరుణ పొందిన యపుడె | సరను-డాయె
సరసత విడకుండ | సద్దురుని కలియరా ! ॥వి॥

సాధుసజ్జనుల బోధలు సర్వోత్కృష్టములు,

ఆ, సాధు సాంగత్య వముమరిన | శాంత మమరు
శాంత మమరినం జి తృంబు | శక్షపడును
శక్యపడిన వమునంబె యొ |! సంగుల బరము
పరముయగాంచిన శివుండనం |! బరగు వేము

శాంతము వలన నర్భమా సమకూడునని ముక్తసరిగా ముక పద
(౫ సములో చెప్పెను,

ఆ. సాము జేసి జెట్టి | సాహసీమైయుండు
సాము జేయకున్న | సరణిలనడు
సాము జేయువాడు | చావక యుండునా ! ॥వి॥
సామువలన శరీరారోగ్యము తప్ప తక్కిన చేదియూ రాదు.

క. సారంబగు విజ్ఞాన వి
చారంబగు వాంసం గూడి | చతురత మోాణం
గోరిక లెంచని బయలునం
జేరుట కై వల్యపదవిం | జెందుట వేమా!

849

4845

4846

4847

4848

విజ్ఞాన సారాంశాన్ని చతురతతో విలోకించిన హాంసను అందుకొంటా ను.

క. సారముగల యీాతత వి

చారము గస అంచి మదిని |! జపలము విడినన్‌
"మోజును జ్ఞాన వివేచన

మాబుండని ముక్తిం జూపు ! మహిలో వేమా!

484

విజ్ఞాన విలసీత మైన విలోకనముచేత నంసార విము క్లినంది ము క్తినిపొందును,

ఆ. సారముగల యుక్తి | సమముగా మది నిల్పి
నిత్యమైన ముకి | నెలవెటింగి

భకియుక్సి మాజీ | బయలంది పొందరా! ॥వి॥
చక్క-ని ముక్తిని పొందుట ముముక్న్ష మార్గము గాదా!

107

4850

ష్ట0 వేమనపద్య ములు

ఆ. సారవిద్యలందు ! సరణిం చెలియలేక
దూరమందు జేరు | దుర్దనుండు

పరము చెలియ ప. | భావజ్ఞు. డెట్లగు 1వి। 485 1
పరము తెలియని (పజ్ఞ యేమున్న నూ పర మార్గము పట్టుబడుట దుష్క_రము.

ఆ. సారాయి (తాగుట |! సభకు యోగ్యత కాదు
కల్లు(తొగుట మొదలు | కానకాదు

*ఏటి శెంటికై న | వుచ్చతాగుట మేలు ॥వి॥ 4852
జ యతిలేదు ; సారా, కల్లు (తౌగుటలు తృణీ కార భావము
నూచిం చేడు.!

ఆ. సారాయి మూంసంబు ! శంభుండు తినగను
*జనుల కెల్లను మనసు | పుళ్లై తండి '
మనసుపుట్టిన వెనుక | మురిపెంబు గలిగెను 1వి॥ 4858

2 యతులు పోయెను; తండ్రి నడుచుకొనిన మార్గములో తన
యులూ నడచుకొంటారు,

అ. సాలె జాండ మాల |! జాతులవారలు
నేంతగాం[డ మనుచు |! నేలమాంద

చెప్పుదు రిల గాని | గొప్ప వహించిరా? ॥వి॥ 4854
నాటి కాలపు చేతిపనులు జెప్పెను.

క. సాహసమున. జతురక్షరి
నూహను దమినెంచి మించి | యొష్తుగల గనినన్‌
మోాహమడంగును భక్షిని

"దేహములో చేహీయనును | 'తెంపుగ వేమా! "4855
దేవాములోనున్న చేహిని గనుకే దివ్యత్వ మునకు మార్గము,

ఆ, సాహాసమున నెన! సత్యముచే నస
(© QQ.
. మోహాబుద్ది విడిచి | ము క్తి నెణీ(గి

చేర్చిమదిని గురుని | జెలశేగియుండరా! ॥వి॥] .' 456
ఏవిధంగా చె చా మోవామువిడచి మోక్ష గురువు నా(శయింపుము.

వేమన ప పద్యములు 851

క స్థావరముల భశ్నీంతురు
భావించక జంగమములు ! బహువిధ: రుచులన్‌
'" అవల సకల (వాణులు
తీవరమున( దమ్ముందామె | తిందురు వేవూ! .-. ఉక?
తినమరగినవారికి అన్నియూ తినుట కూవా జనించును..

ఆ. స్నానమింపుగం జేసి | సంధ్యవార్చి తె నేమి
* గాయ(తిమం(త్రంబు | గాణిగి లేమి

“సోహిగాయత్రిని | శోధించిచూడ రా ! ॥వి, 4858
ఇఓ యతి పోయెను; చి త్తశుద్ధి లేక యేపని చేనీ నా రిత్తలే!

ఆం స్నానమొనరంజేసి | సద్దర్శమోాయక
నీళ్ళమునుంగనగునే ? | సేర్పు లేళ

నీశ్భృయందుగోడి ! నెలవుగా మునుణదా ? ॥వి॥ 4859
నీతి నియమములు లేక నీటిలో మునిగిన యేమి వచ్చును !

ఆ. స్నాన సంధ్య జపము | లై ననె భుజియించు
నిష్ట లెన్ని యైన | నెరపుంగాని .
ఒకనికేయండేమి | సుకృతయుకల్లునో! ॥వి॥ 4860
_ స్వలాభాపేక్సులు యితరుల సవా కారమునకు చచ్చినా యొప్పురు,

ఆ, స్మా ర్శకర్ణములను | (శాతకర్మంబులు

'వేతకర్శములను | బ్రీతితోనె

వేయువారిచేతం | కేయించు విఫ్రుండు ॥వి॥ 4861
(కాత ares కరర చచ్చిననూ విడువశ్ర.

తే, స్వాత్న తన్మయ వముననంయబు | సంగ్రహించి
నిర్గుణ (బవ్నాపదవికి 1 సజయ బుద్ధి
నొక్కి నిర్భయమందు కు | నుడువ టం(డ్రు

వేదవేదాంతసారార | విదులు వేము. 4862
ఆత్మను తనలా ను చేయుకు వేదాంతుల విలక్షణం.

ఆ. స్వాతిమెజుపుం జూచి |! సంతోషపడుదురు
స్వాతి మెజుపులేమి |! సఫలమన్న
మెజుపు నుజుములేక | మేఘంబుగురియునా ! ॥వి॥ 4868
మూఢనమ్మక ములకు పోయి ముప్పులు పొందొొద్ద న్నాడు.
తై, స్వానుభవమూని మదిలోన | సారమాని
తాను దానగుచుండ్లును | దత్త (వేత్త
మేనుమజచిన ని[దలో | మెలలసనట్టి

మౌనిలాగున నబెక్రదా | మహిమ వేము. _ 4864
స్వానుభవము 'తెలిసీనవా జే సర్వజ్ఞుడు.

ఆ. న్వ్యానుభూతియందు | శాన్రవాసన లండు
సంశయంబులేని | సాధనమున
చెల దీపమట్టి | చిత్సు గదాపమునంటు 1వి॥ 4865
“ ఆనుభూతిం వినామూఢో వృధా(వావ్మాణిమోద తే
ఫల బింబిత కాఖా(_గా పలాశ్యాదన మోదవత్‌ ౨
కాస్త్రవాసనగల భారి పలుకులే చక్క_నివి,

ఆ. స్వానుభూతి లేక | శాస్ర్రవాసనలచే
సంశయంబు విడదు | సాధకునకు

జ్మితదీపమునను | జీకటిపోనట్లు ॥వి॥ 4866
స్వానుభూతి లేనిజే సంశయము సమయదు.

ఆ, సిగటంచనంబడు | సిగ్గదెచ్చోనుండు
నాక లెచటనుంకు ! నరయగాను

దాగియున్న యిన్ని |! దాగిన చోనుండు ॥వి॥ 4867
ఎచ్చట యున్నవి అచ్చటనే యుండును.

ఆ సిగ గలదటం[ దు | సృష్టి లోపలివాగు
గ ee
వెట్టి వేమనం గని ! వెజగుపడిరి

తనకు గల్లుసిగు | దైవమే యెటుంగురా ! [వి! 4868
నీగును పల్కు-టయే గాని భావంలోనుంచి పాటించిన వారులేరు,

వేమన పద్యములు

ఆ. సిగ్గు దాగునెడల |! జీకటి యెటడాగు
నాక లేడచాగు | నాతలోన
దాగియున్నని[ద | దాగుటం చెలియుండీ ॥వి॥

న్నిదాహారాలు దాగియున్న తౌవులు తెలిసీకొనుశే తత్వజ్ఞాల అత్నణం.

ఆ. సిగ్గు విడువకున్న | శివసౌఖ్యమే లేదు
తగ్గి మొగ్గకున్న | సిగువిడదు
౧ ౧ ౧
సిగ్గు విడుచువాంటడె | చిరకాల జీవిరా! ॥వి॥
సిగ్గతోచే విడచినవా జే శివయోగి,

ఆ. సిగ్గు విడిచిన యపుడె ! శివరూపు తానాయె

సిగ్గు విడువకపో తె | శివునియెట్లు ?

కనుగొన లేరయా | ఘనులు యెంతటివారు ॥వి॥
బావ్యావా సనల నంటనివా జే పరబవ్మాస్వరూపవుండు,

ఆ. సిద్దమైన మాయం | జిక్కియున్న ౦తేకు
తుర్యమగు పదంబు | వొరకంబోదు
సిద్దమైన తత్వ | సిద్ది గావలె సుమో?! ॥వి॥

తత్యము సిద్ధించుకొనుటకు మాయను రద్దు చేయుము.

ఆ. సిదులెలంగూడ్‌ | చిన్నయ మొనరించి
థి గా
శుద్ధిచేసి రొక్క |! సున్న మునను
| శుద్ధికి (బధవుంబు | సున్న యీ కాదయా? 1|వి॥
_ సున్న లేనిదే ఏదియూలేదు. సున్నా అన్నీటికి మార్గము.

ఆ. సిద్దులెనవారి | చిత్తమే రంజిల్లు
నొడలి మెజుంగులెక్క | కిడకుగాన
పనసపండు ఘనత | పై నేమి కలదురా )? ॥వి॥
సిద్దుల బుద్ధుల గనుటుగాని పయిపూతలు పరిశించరాదు,.
రతర బుద్ధిని జూచిన
రిపూర్ణ సుఖంబుగల్లి ! ఫలమొందు సుమో !

9

ర్‌

బీ అ

శికక్తి

4869

4870

4871

4872

4878

4874

854 వేమనపద్యములు

పరుండని నీవని మదిలో
గురిమించిన గోప్యమదియె | గొనబగు వేమా!
జీవజీ వేశ్వరుల తారతమ్యముల వా త్రించుశే పరమగోప్యము,

4875

ఆ, స్థిరములేని కుద ! పరకూటములు చేసి
హాచ్చు తగ్గునొంది |! హీనమతులు

ఖరము పిల్లగుచు ! (గక్కునం జెడుదురు ! 1వి॥
ఖరము = గాడిద ; కులతేత్యవాదులు ఖరసమానులు,

4876

ఆ, శ్రీల వతేముచేత | శిష్యుల శష్యు_లె
తపసి కర్ళములను దారవోసి
విశ(కర a కులము | ఏటయిుచ్చిరిగడా ! వి॥
పావనవంశములో పత్రితులు పుట్టుటవలన వంశము హీడగును.

4877

క శ్రుజనని యనం జనునటు

(ప్రీజన శ్రముచూడ భువిని | శివునకు ముందై.
స్రీ జనిశ క్షి యనందగు

"లేజములో. (దిగుణకర్త | తెరువగు వేమా!

(తిమూర్తులకు స్త్రీ షి అగు

4878

క. '్రీనెత్తీని రుదునకగు
నోటను (బహ ఇ కెపుడు | సిరి గుల్క-_౦గా
వ్‌ =
త్ర నిలిపెను హారి రొమ్మున
శీనెడపెడి గురుం ఏచె | చేవర వేమా!
(త్రిమూర్తులు తిదేవులను డీక్షతో ఒక్కొక్క సానములో ఉంచారు, .

“4879

ఆ త చనులు పూల 1 చెండ్లుగా. బోల్చెను
పాలు మాలునట్టి | పనసకొడుకు

చన్ను లెట్లు పూల | సాటి కావచ్చురా! ॥వి॥
లను వర్ణించు చేలకవ్రలను పనస కొడుకు లని ఛాషించాడు.

4880
ర్తి
చ)
ఆ, స్రులం జంపువాని ! శివుడు సై రెంప(డు
లం జంపువాండు ! శిధిలమగును

న్రీ
వ

7

వేమనపద్యములు

శ్రీల జంపువాండు ! శివ శివా నరకంబు.
జెందునయ్య యేమి | చెప్ప వేమ.
్రీహాత్య మహా పాతకము,

ఆ, శ్రీలజాతియె వేజ | గోజూతి యొక్క కు
కుక్కావర్థ్యము వేత 1! కుక్కవాొకు
గోవువర్షము వేజె ! గోజూతి యొక్క_కే 1వ!

జాతి భేదము లేగాని నీతిభేదములేదు.

ఆం (ప్రలజూచి నరుండు | చి త్తంబు నిలుకడ
చేయలేక తాను 1! చెడునుగాదే ?
ఏటికట్ల (మాన | చెందాక నిలుచురా! 1వ

కట్ట = గట్టు; శ్ర్రీలనుజూచి సిస్టులేనిచారికి ఎగ్గులే !

ఆ, ('ప్రీలమనుచు నరులు | సిగ్గింత యును "లేక
పరులసొమ్ము లెల్ల | బరిహారించి
వేషభఛావల గడు | మోసంబు చేయుచు
(గాస పోవణముల | గండు వేమ.

వేషభాషలతో (గాసము జేసుకొనేవారు మోస కారులు,

ఆ. త మాయచేతం | జిక్కు ఆం గొన్నాళ్ళు
తిగులు గోరునట్లు ! తగిలిపోవుం
దనిసిపొనిసి తుదను |! దైవంబుచేం జెడు ।వి।
(శ్రీలోలులకు శెడుట తప్పదు,

ఆ. మ్రల మాయచవేత | చిక్కు_క కొన్నాళ్ళు
తులుంబడియు మమత | గలుగులాని

తగులు విడుచువాండె ! తా నాదిమూలంబు 1వి॥
కాంతల వంతలు శతెలిసీకొని కాళ్ళదన్నినవాడే ఖు నుండు.

ఆ. (శ్రీల ముఖముంజూచి ! చి _త్రంబు దృఢముగా
చేయని మనుజుండు |! చెడు నిజంబు
ఏటిగట్టుమాని | శిప్పుడుచలనమే ! ॥వఏ॥

855

4881

4482

4488

4884

4885

4880

4887

'చెరువ్ర గట్టునున్న చెట్టునకు, చ్రీలమిద బుద్ధినుంచిన వానికి చెడుగు తప్పదు,

శీక6' వేమనవదనీములు

ఆ. శ్రీల (వతముంజెటిచి | శిష్యునకును శిమ్యుం
డగుచు నీమమెల్ల | నడవిం గలికి
విశ్వకర్శ కులము | వాంేలజొచ్చెరా! వి॥
గురుద్రోపి ఎవ్వడో మనకవి గారి దృష్టికి తగిలాడు.

ఆ, శ్రీలు కల్లుచోట( | జెల్లాటములు గల్లు
శ్రీలు లేనిచోట । చిన్న వోను
శ్రీలచేత నరులు ! చిక్కు-చున్నారయా ! ॥వి॥

ఆంచదాలకోన్ని టికి ఆధారం ఆడవాళ్ళే.

న్‌ ('మ్రీలును బురుషులు దమలో
నాలని మగండనుచు నై |! యనుభొవ వళులె
ఇవాల (భమియింతురు గద

ఏీలుగం దమపుట్టుచావు | వెదకరువేమా !
జనన మరణములు తెలియక భార్యాభర్తలు అనేక విధాలు పోదురు.

ఆ. సుఖదుఃఖముల నెల్ల | సద్దురుని బోధచే

తృణముగాభావించి | తనువు లోన
మంటపంబునుజేరి |! మరుచువాంచే తోగి ॥వఏ॥

శ యతిసున్న ; సుఖదు8ఖములను సృక్క_ జేసీ సూన్యములో జేరుము.

ఆం. సుఖమూఖములురెంజు ! సతిపాదములు నాల్లు
'యెజుక్ర నిత్యము చేసి | సాచ్చరికతొ
* ముజుచిపోయినవాంటె | పరమాత్శ జీవాత్మ ॥వి॥
* యతులులేవు ; ద్వంద్వములను శ్ర్రైలఅందములను డెందములో
డిందుపరచినవా డే పొందికె నపూజ్యూ (డు.
ఆ. నుఖమునందు. దాము |! సుముఖ్నులెయుండంగాణ
(బకృతిం జెండ్లిచేసి | పరము జెజిచి
Yaa బుట్టజేసె | విధిని తాం గాను ॥వి॥
(పకృతి ెండ్రి మొదలగు లోక భాంతులలో నుంచును.

4288

4889

4890

4891

= 4892

4898

వేమన పద్యములు"

అ. సుఖములెల్ల బెలివీ ! చూడంగ దుఃఖముల్‌
పుణ్యములును బాప | పూర్వకము లె
కొటుతేవేయ దొంగ | కోరినచందవాా |1వి!

సుఖదుఃఖములు కలిగి దేహే సుఖమునే నోరును,

ఆ, సుఖములాందు నేను ! సుగుణుండనై యుండ
నన్ను బెండ్రియాడ | నయము! జెవ్పీ

దీనిలసార్చిన విధి | నేనేమియందును ! వి!
ఎందుకూపొందని పద్యము. యిందులోనిది కాదేమో !

ఆ, సుఖ సుఖానం చాను | సుగుణుండై యుండంగ 6
(బక్ఫతిపెండ్రి చేసి | పరముంజెరిచి
విధుల బుట్టంజేయు | విధినిందా- గానండు వి!
సుఖదు8ఖములు శెండూమాని (స్రుక్కు_తౌడు నరుండు,
ఆ. నుగుణవంతురాలు ! సుదతియైయుండిన
బుద్ధిమంతు లగుచుం 1 బుతు భాప్పా
స్వర్గ మేటి కయ్య | సంసారి కింకను ॥వి॥
సంపారమంత అహిం సాతత్వ మెన స్వర్షతుల్య మే [1
"లే. సుజను లందబజు. దమలోన | సూక్ష్మ మెజిలి
నిజ సమాధిని భజియించి ! నేర్ప మిగిలి
విజయమంద రె విజ్ఞాన | విధముంగోరి
యజనము లిశకేల ? హింసకా ! యరయవేమ

నూకు మెరిగిన అభావ జంతువధ చేయుట హంతుగాదా !

ఆ. సుజ్ఞాని కప్పుడు | జ్ఞానముషపై నుండు
లః నజ్ఞాని శప్పూడు | అడవినుండు
సంసారి కెప్పుడు ! సంపదపై నుండు 1వి॥

శిర?

4894

489

4896

4897

4898

4899

యతిపోయినది ; ఎవరికి ఏదిసంతోష మో డానిపె (భాంతి తప్పకుండును.

క, నుడిబడి తిరిగొడు (పాణులు
కడ తేరుట శెద్ది తెరువొ | కనవేరుగదా!
108

రిక - వేమనపద్యములు

యిడువులకు దారి( జూపని
విడుదలలో గురుని వేడి | వెలయుము వేమా! 4900
సంసార జలధిలోపడి మున్క_లం చేసేవారికి మాక్షమేదీ!

శే, సుత, ధనాదిభోగమ్ములం | జూచిం జూచి
మతి విహినుండు గాకున్న |! మహితునెపుడు
మతేకమంటదు స్వజ్ఞ పి! మధురమగును

గుతుక మెడ తెగకుండలాం | గూర్చు వేమ. 4901
భార్యాపుతుల బంధనము లేనివాడికి అసలు బంధమేది ?
ఆ. సుతులచేత. బుణ్య |! సుఖము బొందుదునని
మనుజుండుండు గర్భ | మతము. దగిలి
4902 _

ఏనుగు పడియున్న ! నెత్తునా! మశకంబు 1వి॥
వమళకము = దోమ; మతివెడి వెతలుబడువానికి సస్రీసుతులు
సవా కారం చేస్తారా |
ఆ. సుతులు సతులు మాయ | సుఖదుఃఖములు మాయ
సంస్కృృతియును మాయ | జాలీమాయ
మాయ(బతుకున కన్ని |! మాయం గల్పించెరా ! ॥వి॥ 4908

నంసారసంబంధమంతయూ మాయ,

ఆ. సుదతిననువు మోదం ! జూచిన పోలిక
సురభి ననువ్ర మోదం ! జూడనేల ?

సుఖము. జూచినట్ల |! సుకృతంబు చూడకు ॥వి॥
సురభి = కామభేనువు ; కోరినకోరికలిచ్చే కామచేనునువంటి

, 4904

పరము గాంచుము.
క, సున్నంబు. దిన్న వారికి
నున్న తముగ పరుసవేది ! యుండును జూడన్‌

వన్నెకు మించిన సున్నము
వెన్నగు (బహ్మాదులకును | వెలయగ వేమా!
కాయకల్ప చికిత్సను గురించి నున మైన యోగము,

4905

వేమనపద్య ములు

ఆ. సున్న మనగ మహిని | సూక్షుమై యుండును
సున్నమనంగ నివాము | జూపుగతినె
సున్న మాపరంబుం |! జూపుచు నుండురా! ॥వి॥
ఓం కారము సున్నను కలసీయున్న వన్నె కక్కుతుంది.
ఆ. సున్నమన్న నేదొ |! సూక్తిని చెలసిన
వన్నెగన్న యట్టి | వారు గాక
యెన్నగలర యొరులీం | కన్ని యోజించిన 1వి॥
ఓం కారమునకు సున్న జేరిన యుక్క్చృష్టమబ్బుం ది.
క. సున్నమును దిన్న వానికి
నున్న తీమగు స్వర్ల మేల ? 1 నుండదు చూడన్‌
వన్నెకు మించిన సున్నం
బున్న తీమగు (బహ్మమునకు | నుపమగు వేమా!
ఓం కార శబ్ద పఠన యున్న తోన్న తేమయినది,
ఆ. సుప్పిజూగరముల | నాలపులం దా నుండి
కప్పుకొన్న మాయ | గానలేక
దబ్బర నిజములను( | దా లెస్పం గనలేక
గొబ్బునం జెడిపోవు | గుణమువేమ.
జా(గస్యప్న ములు గానలేక జడుడు కాకూడదు.
ఆ. సురలు మానులెపుడు |! సరవి వర్శింతురు
* ధర్మమౌార్ష మొక కె | తారకముగ
. అట్టు కానివార |! లసురునై చచ్చిరి !వి॥
౬ యతిలేదు; వకొనవతులే సురలు. కానివారు దానవులు,
తె, సూత కేజంబు చూడ్కిలో | వీక్షణంబు
నక్షయంబై న యనుపమా | ఘ క్షయంబు
రత్సకంబని యెంచుశే | రాజవిద్య
దీక్షవహియించి సాధింప | దివురు వేమ.

నూకు తేజము చూడ్కిాలో నిలిపి * సో౭_హ?) మును జూపించుట
CE

రాజయాూాగము,

859

4906

4907

4908

4909

4910

4911

860 వేమన పద్యములు

ఆ, సూకుదృప్టి బూని | సోదరి దెగటార్చి
పాప నిలివి యండె | ఫలములోనుము
పీకు నీవె నిలిచి |! నిన్నంటి చూడరా! ॥వి॥

సూత్ముదృష్టి త చూయను చెగటార్సి మహే మో పేతుంవుగమ్ము.

ఆ. సూత్షమధ్యమునను. |! సౌరిది జీవుండుండు
స్రగాలమధష్టమునను | సూర్యుండుండు
నాదు విందుకళల |! నడ(బహ శ్రముండురా ! ॥ వి!
నాదు బిందు కళల సౌదులో (బవ్మామున్నాడు
ఆ. సూతుమరయ సీకు | సుఖత త ఛావంబు
పుటు చావులేని | పురుపుడారి
మానసంబునంటి |! మరువక చూడరా! ॥వి॥
చావు పుట్టుకలు లేని దారి బుద్ది నిదానించి చూడుము
ఆ. సూ మృరూపమంది సూత్మురూపమనంగ
సూ లకూఖముందు | స్టూలమనలో
మాటయొక్క- కున |! మర శ్రబుం "దెలియదా! ॥వి॥
నూలనూక్షు రాపముల మాటలేగాని వాట మొక శే,
ఆ. సూకశ్షు శైరాప మెజింగి |! సుఖమును. బొందక
ఇౌ్రుమెజ్‌ంి చెడిన ! చందముగను
చావు పుక్టెజుని | చదువేల ? చదువురా ! ॥వి॥
చావుపుట్టువుల జాడలెరిగిన చదువే నిజమగు చదువు.
ఆ. సూకత్ష్మృహాపమెజింగి | సుఖ మొందలాలేక
_ బహాుళముగను జదువు | బడుచునరుండు
మావు వేశొజులోని, | చదు వేలం? జదువయటో ॥వి॥

చదువులోనున్న అజారామరణయోగము అనుభవములోనికి ెచ్చుకో.

ఆ, సూచికా గదృష్టి | నారిదె (భూమధ్యము.
జూచి చూచి మజియు. ! జూచినేని

ఆత శ గాకపోక | లషూడె తెలియురా ! ॥వి॥
నాని కామధ్య దృష్టి చే నారాయణుడగుపడును.

4912

4918

4914

4915

4916

4917

4918

వేమనపద్యములు

క. నూటిగం దత్చదమందిన.
గోటికి. బడగెత్తీవచ్చుం | గుదిరిన మదితో
మిటనందంపద మనియెడు
కూటస్థుని మైక్య మొదవం | గోరునువేమా!
శక్పద త్వం పదసిద్ది కోటికి పడగా త్తించును,
ఆ. నూటిదప్ప రాదు | సూమ్మ లేజమ్మునం
గోటకొమ ఇ లెక స | వాటమగును
మోటి జ్యోతి నంటి ! మిన్నకుండుకు ముకి, 1వి॥
బో్యోతివంటి బోటిని చేపట్టినవా డే మేటి.
క్ట సూ(తేం బమల విచారణ
నేత్రంబులు సగముమూూసి | నెజీగనునెదియో
గా(తంబగు (బహ్మాంశము
పాత్రుండై బుద్ధినొకి- | పరుడగువేమా !
చేత్రములు నగముమూనీ నిరీకీంచిన వాడే ఇెకయోగి
ఆ. సూదినంటురాయి | సూ(తముగా నాత్మ
సాధనంబు మోతీ | సంతరించి
పాదుకొల్పునరులు | పరమాత్మంగందురు ॥వ్‌॥
సూదంటురాయివలె సూక్ష్మ (బ్రహ్మాన్ని లాగుము,
కే, సూర్యచందాగ్ని నేతుని | జూడంగోరి
కార్య గురులందుంబేరక | కారణంబుం
. గోరి విబుధుని కాంతిలో | మాజీ యచల
దుర్గమునకును బై (జేరి | తూగువేమ !
మండల (తయాన్ని కుండలిలో నిల్పినవా జే మహాత్ముండు.
ఆ, సూర్యునిం బొడంలగగన్న | సోలక వికసించుం
జుక్కూలదొరం గన్న |! (సుక్క చెందు
గలువ తమ్మిగాదు | కలదద్‌ భూమినే? ॥వ॥
సూరన్నకు సొక్క_, చంద్రన్నకు చెదర (ట్రవ్మాయ్యకు చెదరక
కుదురుగా యున్న చేది !

861

4919

4920

4921

4922

4928

4924

862 వేమన ప పద్యములు

ఆ, స్థూలాలుం దెలిసి తే | సూత్సువుందున శొవ్చుని
కారణంబుగ యోగి | కలియ నేర్చు

యెద్దు తవుడును. గోరు | బెల్లంబుంగోరునా ! 1వి॥ 4925
(11 ఓ స్వానుభవమును, లోక్షవిజ్ఞానమును బోడిం చేడు,

ఆ, సై లమగున్యుగడ్డు | సూత్ముమా గన్సాప
పాపలోని జ్యోతి | పరమ పదము

మాపు"కేపునా క్ర |! మదినంటెచూడరా ॥వి॥ 4926
| ' నూక్మ్మబుద్ధి చేత పాపను వీక్షించి సాద వాకాడు మన పాజ్ఞాండు.

ఆ, స్థూలము కనుగుడ్డు | సూతుము కన్సాప
కంటిపాప తప... | గారణంబు
కారణమును (బవా "ఇ ! కళనెతుంగ వలె ॥వి॥ 4927
అన్నాక ళల నెరుగుట పరమును డెాలియుట.

*

3 స్థూలాంశ మన్న మయ మగు
చఛాలునం ౫ క్లీం దియములు |! (పాణమయం బా
మెలగును జ్ఞానేం[ దియముల
జాలము మానస మయంబు |! చవిగను వేమా! 4928
అన్నమయ, _పాణమయ, మానసమయముల జాకలు తెలిసికొమ్ము.
తే, సేకరించిన గురుభక్సి | నేతువనలం
జెల్లు; భవమను సింధువు ! జెలగిదాట
బంధురంబగు గురునాజ్ఞ ! బయలుపడును;

బరగంజేరెడుం బురమగు | పదము వేమ! 4929
గురుభ క్రి చే ఆంజనేయుడు సముద్రమును చాటి గురుతిచ్చెను.

తే. సేకరించిన మననులో | చింతవిడక
రాకపోకలు లేనట్టి | రాజ్యపదవిం
దాకి తన్గయమందు శే | తత్పధంబు

కాక పెరమార్ల్షముల ముక్తి | కలదె వేమ? 4980
భక్తిని స్వీకరించి మ క్రిమాలమ గనుకే తత్పదము.

వేమన ప ద్యములు గిరలీ
ఆ. సేతువందు మును | వ్షితిం గాకి తెలుఫానె?
కాళికేగ గద్ద | గరుడుండగునె !
బదరికరుగ వృద్దు | బాలుండు గాడయా! ॥వి!
స్వభావము మార్చుటకు ళ క్లీలేదు.
ఆ. సేవచేసి గురుని | పిరభావమం బెడు

థి
(తోవనంటి జ్జ | దొలలోనీక
భావమందా పరము. ! బరికించిమాడ రా! ॥వి॥
మూల తత్వాన్ని సాకల్యము చేసికొని ముక్తిని బొందమన్నాడు.

49831

4932

క. సేవించి గురుని గన్లొని
కావరమును గడకుం జిమ్మి | క్షడువేడ్క_లరా
నావించు నిజసమాధిని
భావింప (బ్రహ్మా బయలు | పనుపడు వేమా!
సమాధిస్టుంయగుటకు సద్దు వో పచేశము సవ్యము గా పొందాలి.

4988

ఆ. సొంత తనయుడై న | సొగసుగా నుండి సే

* నీ జాతీ యాసించు | సృష్టియందు
(కా న

కామమెచ్చును గాని | కొడుకెచ్చు యాయెనా ! |వి॥

జ యతిలేదు ; నీల చి శ్ర ప్రవృత్తులు చిత్రంగా నుండును,

4984

ఆ. సౌమ్ముుగన్న దనుక | జ్యోతి వెలుగవలె

సొమ్ములోన్న వెనుక | జ్యోతియేల ?
అంజనంబు లేక 1 యాసొమ్ముం 'దెలియదు ॥వి॥
విజానము గావాల కే సుజాన మవసరము. సుజానము సాధనము,
ఖా Sy a

4985

ఆ. సొమ్ము లెల్ల వేయు | చూడ బంగరొకండే
ముదితలెల్ల వేజు ! మోహ మొక్కకు
పళువులెల్ల వేటు 1 పాలెల్లనొక్క- కే ॥వి॥
ముడిపదార్గము'. యొక్క- కైనా వస్తువులు వేరు వేరుగా నుండును,

4986

ఆ.. సోమముఖులః: గూడి | సుఖబించు వాండేల ?

రామ మం,తజపము ! రహినొనర్చు
పామరత్వ మతనిం 1! బాయదెన్న (టికిని 1వి।

సోను ముఖులు = చంద వదనలు,

4937

స్ట్‌ వేమన పద్యములు
ఆ. సోమయాజి ననుచు | సొంపుగా వేషంబు
గట్టి మాంస మెల్ల. | గాబ్బితినును

ద్వజాయం చా నన? న | ధికమేమి తనవల్ల వి! 4938
సోమయాజులందరూ జివ్వాతీట దీర్చుకొన్నవారే |!

ఆ సోమయాజి ననుచు | సౌంపై నశాలువల్‌
మకరకుండలములు ! మనసుదీర.
దా ధరించు మనకు ! దానేమిలాఖించు! ॥వి॥ 4989
పండిత శాలువలు మక రకుండలములు బండలశే! మామూలు పండితుల శ్లేల?
ఆ. సోమయాజిని బట్టి | సొడ్డువేసెను రంభ
మనసు తీర్చునపుకు | మమతతోడం
(గతువుజేయ ఫలము | కాదె యీవాట్లకే? 1పి॥ 4940
(క్రతువులచేయుట రంభ సొడ్డులు తినుటకేనా!
ఆ. సోమలతల రసము | సోలెడై నను (చావ
శేల మేలటంచు ! నెన్ను చుంచె !
క్రతుఫలంబు కంఠ | గతమగుం గాంటోలు. 1వి॥
యాగములో నుపయోగించు పొనీయము సోమలత,
ఆ. సోవాముండేవరకు |! చేహ మాద్యంతంబు
స్థిరముగా పురమందు | దిరుగుచుండి
సోవాంబు దిగిపోతె | చేవాంబు నిలుచునా! 1వి॥
“ సోహం *) నిరంతరము పట్టుటకు దేహాన్ని పోషించుకొమ్ము
ఆ, సౌఖ్య మరయనశ్లై | సాఖ్యంబుకలుగును
హరుని కృపను సౌఖ్య |! మమరియుండు

సుఖ మసుఖములకును | ళూలికశారణమగు ॥వి॥
సుఖముల కంకకూ కూలి కారణుడు.

4941

4942

4948

ఆ, సౌఖ్యము గల దిలను ! సద _క్రివల్లను
సౌఖ్యము గలిగిననె | సమ్ముతమగు

సౌఖ్యముగలవాండు సంతోవపడవచ్చు ॥వి॥

4944
సొఖ్య "మే సర్వ (శేష్టము న

వేమనపద్య ములు 865 -

హ

ఆ. హంగు మోణజయాను 1! యతేల జన్మంబుల 6
దీరిచెప్ప నెంత 1 వారి కెన

నాడకాడ కనుపు | లతిశయమై వచ్చు 1వి॥
డాబుల రాయళ్లు జూపించే తమాషాలు చెప్పాడు.

4915

ఆ, హంస శెరుగంచేసి | వృత్సరోజముమోద
నాద మనియెడి విత్తు ! నాబంబెట్టి
యీడుకుండలనీళ్ళు | యేమారకను విడు 1॥వి॥

వాంసను (తివేణీసంగ మములను చేయించుము,

4,946
ఆ. హంసథధ్యానంబు ల్లోనెన | ననుభవంబు
సంశయంబుల (దుంచిన | సచ్యేమమరు
ధ్వంసమగు లోక వాసన ! తేన శ్రయంబు ఫి!
హంసయం౦దు మనస్సు లయము చేసీన సత్యలోకము చేరుకొనును.
తే హంస థ్యానములోనై న 1 డనుభవం౦బు
సంశయంబుల (దుంచిన ! సత్యమమరు
గురుకటాత్షము దొరికిన |! గుజుతు చికు),

4947

గుజుతు కూడిన లభియించు |! బరము వేమ.
హంసను ఒట్టుటకు గురుకటాత్న మవసరము,

4948

ఆ. వాంసమానసోద । నుంటక తిరిగిన
ముట్టుగర్శ చయము | ముఖ్య ముగను
, యోగి తిరుగు హంస | భోగముతోండను (వి॥
మానస సరోవరమున హంసను ఓలలాడించుకు మోక్ష మార్గము, '
"లే. వాంసయోగమునకు సాటి | యవని (లదే
శంసమించిన మదిలోన |! శంక ముండు
ధ్వంస మొనరించి యెజుకను | దర్పమణంచు
(పాంసకునిం బట్టి శిక్షీంచు | పగిది వేము.

(పాంసకుండు = (భాంతులలో చిక్కి-నచాడు ; హాంసమోగము
వలన శంకరుదర్భనం ఆచిగ కాలములో యగును.

109

4949

4950

$6 వేమనపద్యములు

ఆ. హంస మాన “సోహా | మంచును దిరిగిన
నెట్ట కరమైన | నెగడ దిలను

యోగితిరుగు సకల | భోగంబుతోడను
హంసతో యోగి నిరంతరం వివారిసాడు.

495 1

కే, హఠము సాధించి గుర్తించి ! యందవలెను
మఠము సందుల గొందుల | మరగనేల |
ఘట పటాదుల తిమిరంబు ! గాలదొక్క-

జఠర వాయువు సెదోడు | జరుగువేమ. 4952
వాఠయోగము ఆరోగ్యనూ తము,
తే, హఠము సాధించి ఘుటమువ | హర్ష మొదవ
బర న మేర్పడ జేయుట | (వాపకంబు
' నిటల దుర్గముంచేరుశే | నిత్యసుఖము
పటిమ గలయట్టి లత్యంబు | పరగవేమ. 4958
పాఠయోగముతో నిటలమును జూచినవా జే నిత్యుండు |
శే, హఠము సాధించి ఘటమున | హర్ష మొదవ
బళన మేర్ప్చడంబేయుట 1 (వపాపకొంబు
నిటలదుర్లము చేరుశు | నిత్వ సుఖము
పటిమగలయట్టి లక్యుంబు ! పరగ వేమ, 4954
వహాఠయోగమున ళరీర పటుత్వము చే భ క్లిని సాధించుము.
ఆ. హత్యనేయం గూడ | దది యెందులకు నన్న
హత్య నేయువాండె | యధము(డొను

హత్య నేయువాని | కాజ్ఞ యేమనవచ్చు ॥వి॥
(పాణివధ చేయువాడు మవాీపాపి.

క, హయమదిరి పరువులిడు గతి
రయమున. బారెడిని మనసు |! (పలికూలముగా
నయమోా భయమా చూపుచు
బయనము సాగింపవీక్ర | పట్టర వేమా! 4956

హయము = గుజ్జము; మనసును బంధించి మార్గమును కనుగొనుము,

వేమనపద్యములు

ఆ. హయము గురువుగాబె ! యఖలంబుతాగాబె
యనుభళావింపరాటదె | హరునిలహార్చి

యతికినంతలో నె | యంధకారంబేల ? ॥వి॥
గురువు గారిని గుజ్జముతో పోల్చాడు.

తే. హయముల ద్వాయముంబట్రి నీ | వంకురించి
దయ వినాశకమా బెలుం ! డాకం గోరి
జయమువొందం-గ మదినొక్కి_ ! జానుండవగు
భయ నయంబులు పెనంగొను | (పజ్జ వేమ.

867

4957

4958

మనస్సు, బుద్ది యను శెంటిని (కమబద్ధ ము చేసీ గమ్య గానము చేరమన్నాడు.

ఆ. హయము సున్నమునకు | నతిశయం బై నట్టి
కల్ప మేల. గల్లు ! కారణంబు ?
హయము నున్నము దిన ! నంధకారముడుగు ॥వి॥

4959

సున్నము = ఆశ; అశాపాొళములు గోనీనవాడు భాసురముగా (ప కానీంచును

ఆ. పాయమెజీంగిన బంటి | కల్పునింజేరిన

* మాతు మలయందొత్తు | మరుగు మగడు
మాళ్ళముంతకోళ్ళ | మణీ కోతికై నట్లు ॥వి॥
శ యతి లేదు; దీని భావము భావజ్ఞాలశే తెలియాలి.

ఆ. వారికి దొరకెనందు | రా సిరియప్పుడే
దోొొరకయాదె విషము | హరునకరయ
నెవని శెట్టులగునొ | యెవ్వండెజుంగురా! ॥వి॥
ఆదృష్షమును తప్పించువాడు అవనిలేడు. (క్షీరసాగర మథనము)

క. హరియజు(డు తాళకర్తలు
పురవారుండౌ మేటిపాత | భువనములో. దా
నరయంగ (బతియె చూచును

గురుత రముగ విశ్వకర 3 | గురుడుర వేమా!
యిది శివతాండవ ఘట్టము.

4960

4961

4962

వేమనపద్థ్థములు

ఆ. వాదియెవండు? వారు ణడెవయు? |! వారివాచుం 'డెవ్యండు?
మహిని జూడ మాడ | మతమెంగాక ;
అన్ని నివమయమని ! ఆనందచడు యోగి I!

వారి హరులకు అభేదమును గబ్బించెను.

క. హారివధి సురమునో లాదిని
మెణజసియు జన్మించి విదప |! మేలులకెడణా
జరయందు మరణమందును
వరుసన్యర్తిలిరినాయ | వాసన వేమా !
తీయార్తులు చేవకేలూ కూడా (క్రమముగా మాయకు లోబడువా"రే !
క, హరివిధులు కనుట వినరా!
హరుడు నిమి త్రేంబులందు ! నాడుట వినరా!
గుబిగల చదువులు వినరా
తటివచ్చి నదెరిగియుండి | తీలణపర వేమా!
శివకేశవ చరిత్రలు చిత్రముగా చిత్రించాడు,

ఆ. హరి హరవిధులెన్న | నాతృలోనుండంగ
శివుని వెదుకటోవు | జీవుడరయ
జీవుడు ళివుండవును | సిద్దంబు తెలియరో! ॥వి॥

జీవుడు యీళ్వరుండయి జీ వేళ్వరుడయ్యెను.

ఆ. వారి వహూరాదులకును | నజుడుతానె జగము
యోని ముగ్గురనుచు | నోొప్పుచుం(డు
కళలనంగ గలుగుటం 1 గళ గానరాదయా ! ॥వి॥

(పకృతియోనిలోే _పభవించినవానే |త్రిమా ర్థులు.

"లే, నారి హరాదులకై న న | య్యాత్శ విద్య
గురుకటాశతుము' బొందక ! యెటుక పడదు
పరమ పరిపూర్ణ భావంబు |! బయలునగును
నిరుపమానందనిక్షుణ | నిరతివేము.

ఆళ్మవిద్య సాధించుటకు హరిహరులకై నా గురువు కావలనీంచే |

49683

4964

4965

4966

4967

4968

“వేమన పద్యములు

ఆ. హరి హరాదులందు | నాళను దిగనాడి
శాంత బుద్దిం ౫ాడి | సగుణమందు
జింతమాని విదప( | జిన్సయ మందరో! [వి॥
హరివారుల మోద ఈశశళు అంతరింపచేసి చిత్తాన్ని నిలిపి చిన్మయ
(బ్రహ్మాన్ని చూడుము.
ఆ. హరుండు గురువు ! గాదె యఖిలంబు తాగా బె
యనుభవింపరాటె | వారునిగూర్చి

యతికినంతలోన | నంధకారంబేల ? 1వి॥! '
ఈళ్వరథధ్యాన మే కరుణనిచ్చును.

ఆ. హరుని ధ్యానించను | హరునిపూజంచను,
హరుని సేవించను | ధరణిలోన

గురుప్పుత్రులశె గాని | గర్వపోతుల తరము? ॥వి॥
గర్వపోతులకు వారుని మహాద్విభూతి యందదు.

ఆ. హరుని విల్లువిజచి ! యా రామభదుండు
(వీయముతోడ నాడు | పెండ్రియాడె

?

భూమిక న్నె యెచటం |! బుకునుగానదో? ॥వి॥
డ్ర్‌ =,

యిది నితాక ల్యాణ ఫట్టము చెప్పెను.

లే, వావము మదియందు నిల్పుట | హంసవిద్య
శివముం బరికించి జీవుని | సేకరించి
" భయము హారియింప వైక్యంబు | భృాదపడలో
గవయుచుండెకి జ్ఞ ప్పిలోం |! గలియు వేమ.
హవము = పిలుపు; పిలుపుకు తలపున నిలిపి మంగళ [పదమును
మననము చేయుట మాన్యత.

ఆ. పోని గలుగునాంటి | కలయవస్థలు మెండు
హోని లేనినాంటి | కవియులేవు

ప+నిం డెలియునట్టి | యతంటజె పో శివయోగి |॥వి॥
వానిని తెలిసికొనినవా జే యాత్మ యోగి,

869

4969

4970

4971

4972

4978

4974

70 వేమనపద్యములు

ఆ. హాని గలుగయబోదు | హరి మదినెంచెడు
వానికబ్బు. బరము | వసుధయ౨ఎను
బూని నిష్టమిాణి | పొదలకయుండరా! కవి!

అ్రవ్య్ళములు భావమున నిల్సినవారికి (పపంచ బాధలు పట్టవు.

ఆ, హోనిచేతం గలుగు ! నధిక దుఃఖంబులు
హాోనిచేశ దప్పు ! నరయ సుఖము
హానిచేత గొంత |! యలమట గల్లురా! వి!

వోని చేయుటవలన నా నాభీభత్స ములు నానాట కల్లును.

ఆ. హోనింజెందని గురుభక్తి ! ననుసరించి
పూని పరిపూర్ణ విజ్ఞ ప్రి | బొంది మిగిలి
స్వానుభవమూని యందుకు ! సమరసంబు
కాని వాదంబులాడలా | ఫఘనమె వేమ!
కాని వాదములాడుచు కాలము వెళ్ళబు చ్చేనామ కష్టులు.

త్తే. హాని లేనట్టి పదవిని ! బూని విదప
స్వానుభవసిద్ధి యందుట ! సమ లే ౦బు
భ్యానపరమగు నిచ్చలో | దలపుం నిలుప
మానమూనుము మవుతలు ! మానువేమ.
తలపులు నిలిపి మమతలు మానిన వకొని యగును,

తే. హోనివృద్ధుల రెంటిని |! నణచిమదిని
బూని గురుమంత రాజంబు | వాందుపరచి

తానె తానగుచుండుచు | తత్త్వ వేత్త వి!
వోని విద్యలు అఆఅందకుమ

చే, హోనివృద్ధుల రెంటిం బో | నడచి మదిని
బూని గురుమం(తే రాజంబుం |! బొందుపజుచి
తాని తానగుచుండును | దత్వ వే త్త

మానితంబగు గురుబోధ | మహిమ వేమ.
సరుబోధ పరములను చేయును.

4975

4976

4977

4778

4979

4980

వేమనపద్యములు

తే హాయిపొందుచు గురుభక్తి ! నందవలెను
మాయ్ణయ్యయెజబుకను నవు క 1 మంజులముగ

కాయమందున నీశ(రుః |! గనుబు ముక్తి 1వి!
శరీరములో శంకరునిజూచుట సాఫల్యము,

ఆ. హాయినొందుచు గురుభ క్తి |! నందవలెను
మాయ యెబుకను నమ్మక 1 మంజులముగ (
గాయమందును నీశ్వరు | గనుటము క్తి
హేయగుణములం నెడయలాపు | మెంచి వేమ.

దురుణయులను విడచి సద్దుణాశ్రయమును చక్కగా పట్టుము,
తే, హాళిమితేన గురుభ కి, | ననుసరించి
యోాళితేంబుగ గాలిని | నీడ్చిపట్రి
కూజితంబున సౌొక్కుట 1! కుంభకంబు
రాజయోాాగికి నియమవా 1 రమణ వేమ.
శ కుంభక యోగము కూలంకషముగా తెలిసినవాడు రాజయోగి,

ఆ. హింసచేయరాదు | సంసార ధర్మంబు
వెనుక-జూపుదురట 1 వమిపవరులు
చావుపళువు తినెడి | చండాలుండే మేలు ప్‌!

కంస చేయువానికన్న చచ్చిన నొడ్డ తిను చం డాలుడు మేలు,

ఆ, హింసచేయరాదు 1 సంసార భర శ్రంబు
° జంతువులను జంకి ! సాపడుదుచె?

చావు పశువు! దినెడి | చండాలుండే మేలు 1వి॥
తనతిండిశె జంతువులను ఖండించుట మెండి బండతేనము,

ఆ. హింసచేయు నాతిం ! డిలలో నజ్లాని
హింస చేయనున్న ! హీనుండగును
హింస హింసపరచు | నిలలోన సుజ్ఞాని ॥వి॥

“ ఆఅహిం౦.నో పర మోధర్మ ౧“ యను నూతేమును అజాండము నింజా
దండోరా చేసెను.

871 *

4981

4982

4988

4984

4985

4986

872. వేమనపద్యములు

ఆ. హింస చేయకుండయ్యె | ముఖ్యధర్శంబు
యనక హింసచేక | యవని సురులు
, చావు పశువుందినెడు | చండాలుండే మేలు 1వి॥

జిహ్వా చాపల్యమున కై హాంసను చేయుట కీ నాత్రి కీనముం

ఆ. హింసలన్ని మాని | హతుడయి జనుండు సం
సారి యయిన ము కీ | జేరవచ్చు
శాన
హింస లెన్నొ చేసి | హితు-కౌాట యెొట్టులో ! ॥వి॥

కంస మానినవా జే సర్వజన మూతు౭డు.

ఆ. హింస సలుపువాని | కెన్నడుం దయలేదు
హింస నెబుంగనతీఎ | శెపుకు భయమె
హింస నేవగింతు | శెల్హ సజ్ఞరులు(ను 1॥వి!

కటిక బు ద్ధిని సజ్జనులు బూ రవిరపు

ఆ. హీనజాతివాని | కెచ్చు వెషవమిచ్చి
| —రొ
ది(జులకన్న వొడ | తీరటన్న
కల్గుకడవం గడిగి | గంగకిచ్చిన రీతి ॥వి।
నీచులన్తు మనీషుల గా చేయుబ కల్గుసండలో కాశీ గంగ 'పోసీనళే,

ఆ. హీనజాతివాని | నిలుసేరనిచ్చిన
హోనివచ్చునెత్‌ | వానిశకై న
వీ న te |
గ కడుపుసొచ్చి,! యిట్రట్టుంచేయదా ! 1వి॥
చెడుగువారిని చేరదీసిన నానా చ్మిదములు కల్పిసారు.

ఆ. హీన నరులతోడ | నింతులతోడను
' బడుచువాండతోడ (బభువుతోడం
(జ్ఞ జనులతోడ | (బ్రహ్మమఘ్ను జనుతోడ
వె పుందెలిసీ పలుక |! వలయువేమ,
ధర్మశాస్త్ర, రభసా స్టర్‌ యాల (కోడీకరించి కోవులం గా ఆందింవాడు.

49837

4988

4989

4990

4991

4992

వేమనపద్య ములు 878

ఆ హీను డగుచుం జనంటడె | యిం దుం౦డు కాముయె
మారు(డై మున్ను | మడిసిపోండె
(బహు కామియగుచు | భంగంబు పడలేదె ? 1వి॥ 4998

ఇం(దుడు. చంద్రు (డు, : (బవ్మ , త రాళశాంకము, రామాయణము
అలితో పాఖ్యానము,

ఆ. పీనుండెన్ని విద్య | లిల నభ్యుసించిన
ఫఘనుండుకాండు హీన |! జనుంజెకాని
పరిమళముల గర్ల ! భముమోయ ఫఘనమానె ? ॥వి! 4924
వ్‌

రీంనుంణడు ఎంత చడివినా హీనగుణము విడువడు.

ఆ. హృదయమందు (గంధి | విదళితమై పోవు
సందియంబు లెల్ల | జయ్యనం దెగు
త్సయముగాంచు | నతని కర్శంబు లాపరా!
వరునిదర్శనంబు | వరలు నఫుడె ॥వి॥ 4995
పొదములు తారుమానై , భావము పలురకములై భామిని వలె
రురా పద్య మున్న ది.
ఆ. హ్యాదయమందునున్న ! యాతని, చెలియక
శిలలశెల్ల (మొక్కు. | జీవులార
శిలలనేమియుండు | జీవులంబెకాక ॥వి॥ 4996
పి|గవహారాధన విరమించమన్నాడు.

క హృదయం లర జేసియుల
జెదరని మనసున శివునికి. | జేసినపూజల్‌
వృధ గాదది యెంచంగను
ముదిసిన యండాశ్‌[ జేయ | ముక్తుండువేమా ! 4997
హృదయమున యీాళ్వరధ్యానము పొడిలించిన ము క్షుడగును,

క. హృదయంబున శివుని నె
మ్మృది నిలిపి చిదాత్శతత్వ | మయము తీలప్టం
110

874 వేమనపద్య ములు

గుది రెడి పరిపూర్ణుడు ళివుం
డుదయంబై. "తేజరిల్లు | నుపముగ వేమా! 4998
"మనో నిబ్బరముతో మాననీ కా రాధన చేనీన మహేశుడు మరువకుండును,

ఆ. వృాదయమందున శివుం | డుండుటం దెలియక
నిలలశీంటి శెజిగి |! చేతులా త్ర
అంధకుండు ముకుర |! మరసి చూచినయట్లు ॥వి॥ 4999

ముకురము = అద్దము; అ సాధ్య కార్యములకు ఆరులు చాచరాదు.

ఆ. హృదయమందు శివుని. | జెదరక నిలిపిన
బదిలుండగును భవుండు | (పాపుగాను
కదిసినొక్కి_మదిని | (గక్కునం జూడరా! ॥వి॥ 5000

హృదయాన్ని పదిలపరచి భావనే బ్రవ్మోన్ని చూడుము,

క. వృాదయము పదిలంబై నను
గుదిగొను సన్యాసమునకుం | గొమ్ములు గలవా
యిదె యెబుగకె చదువరులట |
మది ము క్రికి నాస్పదంబు | మహిలో వేమా! 5001
హృదయాన్ని పదిలపరచిన కోరికలు కూకటివేళ్ళతో నశించును.

"తే. వాదయరంగంబు నంజుడు |! విధము మరిగి
కదియనేర్చిన ధీరుని | గాంచుటరుదు
+ కదురుకొని పరిపూర్తుండై. | గుట్టుగాను :
బదిలముగ గాంచు బయలున? | బరము వేమ. 5002
*యతిలేదు; భౌవమలోనున్న (బహ్మామను పదిలము గా పరికించమన్నాడు'
ఆ. హృదయసాగరమును చాటి | వ్యాష్టినొంది
కుదురుపడగను గురుముర గ | మెరిగియంత
చదురువుది బె లులో. చేరి | సంచరించు
విదిే మగునప్పుడా (బ్రవ్మా ! విద్య వేమ. 5008
బృహ్మవిద్య విధతపడుటకు మదిని చదునుచేసుకో ,

వేమనపద్య ములు 875

[వయ హర్శ్మ గ్రంబునందొప్పు | సదయుగన్న
నము లభియించునప్పుడు | ముదముగాను
ంవులెన్నేనిం జదివి యా | మదముకోొలంది

రువారికి లేకుండు |! ము క్రి వేమ. 5004
గ్కాదుల చదువులు నుమ కారములకేగా !

దయమందు శివు(డు | కుదురుగనుండంగ

స మొక్కు కేల | జీవులార?

ఎ౦బెకాని |! శిలలందు లేేడయా 1వి॥ 5005
మండు శిలలందున్నాడనుట సిగ్గుచేటు గాదొ |!

వయము చెదరక నిల్సిన
మీమోాశుంబుదారి |! యనువై యుండున్‌
యెజులోని చదువేలను

యం చేముక్షికిరవు | మహిలో వేమా ! 5006
దురు పర చిన-నో ము క్టీవిదితయు "గాదా !

మ్ఫృుతక్కు వన్న | నెటువంటివారికి

్స్‌ నిత్యమగునె ?! తధ్యమరయ

స మయొజులలెరె |! యేనునవచ్చురా ! ॥వి॥ 5007
ములు పౌటించక పోవుట మానత్వేమని మన కోవిదుని ఉద్దేశ్యము.

కార విద్య | నెజీలనవానెల్ల
బడని యట్లు | విద్యచేత

రెజుంగు వెనుకం | దనకుం జింలేలరా ! ॥వి॥ 5008
చేసే విద్యగలవారివ లె పరమభోగివిగమ్ము.

ునగముచేత | నెష్పుడుగల వాండు
ప ళీ
"ండమోాం౭ద ! పలయువాయండు /

లసె బిచ్చ | మేమనవచ్చురా ! ॥వి॥ ర
స్న్‌నూ, వంతలూ చింతలూ తప్పవు, (శీవలీలలు)

876-23 . వేమన్లప పద్యములు

ఆ. హేమముగలవా(డు |} కాముండు సోము.
దినకరు. డగువాండు |! లేజముందు

విత్తశీ హెనుండైన | వెజ్హుల తమ్ముడా" ! ॥వి॥ 5010
ధనము లేనివానికి భునము వ

వేమనపద్యములు + అకారాది (క మముతో
సం కార్త ము
సమ స్తలోకా స్పుఖినో భవంతు
Sse

# కోన్దదెబో రాయాంద్వ తానా ంలయయా
నుల్తాన్‌ బజార్‌, హైదాంబాట్‌. అం, వం